Στέφανο Μπένι - Μαργκερίτα Ντολτσεβίτα

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 5

ΣΤΕΦΑΝΟ ΜΠΕΝΙ

ΜΑΡΓΚΕΡΙΤΑ ΝΤΟΛΤΣΕΒΙΤΑ

h

Μυθιστόρημα

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΙΤΑΛΙΚΑ

ΕΛΕΝΗ ΤΟΥΛΟΥΠΗ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣ ΤΑΝΙΩΤΗ

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 6

Η παρούσα έκδοση πραγματοποιήθηκε με την οικονομική ενίσχυση του Ireland Literature Exchange (Επιδότηση Μετάφρασης), Δουβλίνο, Ιρλανδία. ❧ www.irelandliterature.com info@irelandliterature.com

ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΥ: Stefano Benni, Margherita Dolcevita © ©

Copyright Giangiacomo Feltrinelli Editore Milano Copyright για την ελληνική γλώσσα Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2008

Έτος 1ης έκδοσης: 2011 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης-Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε. Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα % 210-330.12.08 – 210-330.13.27 FAX: 210-384.24.31

e-mail: info@kastaniotis.com www.kastaniotis.com ISBN 978-960-03-5249-8

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 7

Κεφάλαια

1. H εξαφάνιση των άστρων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

2. Η οικογένειά μου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

18

3. Οι γείτονές μας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

26

4. Το πληγωμένο λιβάδι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

36

5. Γκόρντον και Εγωειμαιγά . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

43

6. Λαμπέλα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

50

7. Ο έκπτωτος άγγελος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

55

8. Αλλαγές εν όψει . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

61

9. Περιμένοντας το δείπνο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

67

10. Το μοιραίο δείπνο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

74

11. Νυχτερινό απόδειπνο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

85

12. Η υπόθεση μπερδεύεται . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

93

13. Η επιστροφή του βαμπίρ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

103

14. Ο γερο-Πιέτρο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

115

15. Μεταμορφώσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

123

16. Το σπίτι των Ντελ Μπένε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

129

17. Επίσκεψη στον παππού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

140

18. Ταξιδεύοντας με τον Άντζελο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

150

19. Το μυστήριο περιπλέκεται . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

165

20. Οι ιππότες της Αποκάλυψης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

175

21. Το σχέδιο μάχης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

187

22. Η τελευταία νύχτα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

194

23. Η πρόκληση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 Αποχωρισμός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

217

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 8

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 9

Μέσα σε μια ακτίνα ήλιου η οποία μπαίνει από το παράθυρο, βλέπουμε πολλές φορές τη ζωή στον αέρα. Και την ονομάζουμε σκόνη. Ο κόσμος χωρίζεται σε: αυτούς που τρώνε σοκολάτα χωρίς ψωμί, αυτούς που δεν μπορούν να φάνε σοκολάτα αν δε φάνε μαζί και ψωμί, αυτούς που δεν έχουν σοκολάτα, αυτούς που δεν έχουν ψωμί. (Από τα γνωστά ρητά του παππού Σόκρατε)

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 10

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η σημασία κάποιων ονομάτων παρατίθεται στο τέλος του βιβλίου.

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 11

[ 1 ]

Η εξαφάνιση των άστρων

Έ λά το τζάμι του παράθυρου, αλλά τζίφος. Είχαν εξαφανιστεί. πεσα στο κρεβάτι και δεν έβλεπα πια τ’ άστρα. Καθάρισα κα-

* Στο πρωτότυπο: «vocabolaltro». (Σ.τ.Μ.)

11

Είχε εξαφανιστεί ο Σείριος και η Αφροδίτη και η Καρμίλα και ο Αλταζόρ. Αλλά και ο Μαμπ και η Ζέλντα και ο Μπακμπούκ και ο Νταντέλιον και ο αστερισμός του Γάλου και ο Σταυρός του Λένον. Μη μου πείτε ότι κάποια από αυτά τα άστρα δεν υπάρχουν. Εγώ τα έχω ονομάσει έτσι. Υπερασπίζομαι, μάλιστα, το δικαίωμα του καθενός, και ειδικά κάθε ευφάνταστης μικρούλας σαν κι εμένα, να αποκαλεί τα πράγματα όχι μόνο με το όνομα του λεξικού, αλλά και του λεξικάλλου,* με ένα όνομα, δηλαδή, που σκέφτηκε και διάλεξε μόνος του. Κατά βάθος, όλοι το κάνουν. Οι γονείς μου με ονόμασαν Μαργκερίτα, εμένα όμως μου αρέσει να με φωνάζουν Μάγκα ή Μαγκέτα. Οι συμμαθητές μου στο σχολείο, κοροϊδεύοντας που δεν είμαι και πολύ λεπτή, πολλές φορές με φωνάζουν Μεγκαρίτα· ο παππούς μου, που τα έχει και λίγο χαμένα, με φωνάζει Μαργκεριτίνα, αλλά και Μαριέλα, Μαρισέλα ή Βενούστα, όπως την αδερφή του. Κυρίως, όμως, όταν είμαι χαρούμενη, με φωνάζει Μαργκερίτα Ντολτσεβίτα. Ο τροχονόμος, όταν περνούσα βολίδα από μπροστά του με το ποδήλατο, με φώναζε «Πήγαινεπιοαργάμαργκ». Οι καθηγητές με φωνάζουν «Ησυχίαεκείκάτω». Ο πρώτος μου έρωτας, ουσιαστικά και ο τελευταίος, με φώναζε Μίνι. Έμενε με τους θείους

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 12

του και είχε μια ντισνεϊκή άποψη για τη ζωή. Εκείνη την εποχή φορούσαμε και οι δύο σιδεράκια και δίναμε μεταλλικά φιλιά που θύμιζαν τις μάχες της Ιλιάδας. Κι όμως μου λείπουν. Ακόμα και όταν είσαι δεκατεσσάρων και έξι μηνών μπορεί να σου λείπει κάτι. Είναι νωρίς λέτε; Ναι, αλλά αν πεθάνεις στα δεκαπέντε; Μιλούσα, όμως, για τ’ άστρα. Το περίεργο είναι ότι ο ουρανός ήταν καθαρός πριν από λίγο, όταν συνόδευσα τον Πιζόλο, το σκύλο μου, στην τουρνέ των εξήντα μινικατουρημάτων του. Έτσι, λοιπόν, δεν μπορεί να τα έκρυψαν τα σύννεφα. Άνοιξα, μάλιστα, το παράθυρο και είδα ότι, εκεί που πριν από ώρα βρίσκονταν το λιβάδι και τα δέντρα, είχαν φυτέψει μια τεράστια ταμπέλα, σαν οθόνη κινηματογράφου, σαράντα-πενήντα μέτρα, που έγραφε: ΕΚΤΕΛΟΥΝΤΑΙ ΕΡΓΑ

12

Αυτή η τεράστια οθόνη κάλυπτε τα άστρα. Τι να συμβαίνει άραγε; αναρωτήθηκα. Τέντωσα το κεφάλι μου έξω, σαν χελώνα την άνοιξη, και είδα διάφορα φορτηγά. Ξεφόρτωναν γυάλινες πλάκες, σωλήνες και τσιμεντόλιθους, αλλά και νεροχύτες και πλακάκια. Τότε κατάλαβα. Από καιρό γνωρίζαμε ότι κάποιος είχε αγοράσει το οικόπεδο δίπλα στο δικό μας για να χτίσει σπίτι. Ήμουν πολύ αναστατωμένη, ήθελα να ξυπνήσω τη μαμά ή τον παππού ή τ’ αδέρφια μου, αλλά ήταν αργά, κι έτσι σφύριξα για να φωνάξω τον Πίζολο, που ήρθε αμέσως. Ο Πίζολο είναι το σκυλοδειγματολόγιό μου, γιατί, πέρα από διασταύρωση, είναι ένα πραγματικό δειγματολόγιο κάθε ράτσας σκύλου και ζώου και ίσως και λαχανικού που υπάρχει στη Γη, γελάω πολύ με τα πειράματα για το ντιενέι και την κλωνοποίηση, ο Πίζολο είναι πιο περίπλοκος, είναι ένας από τους πιο παράξενους συνδυασμούς της φύσης, σαν πίνακας του Αρτσιμπόλντο. Θα μπορούσα να τον περιγράψω κάπως έτσι: Κυλινδρικό σώμα γουρουνιού. Μπροστινά πόδια ορνιθόρυγχου.

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 13

Πίσω πόδια βάτραχου. Όρθιο δεξί αφτί σαν της αλεπούς της ερήμου. Αριστερό αφτί κρεμασμένο, όπως στα κόκερ. Μουσούδα πτεροδάκτυλου, μάτια χαμαιλέοντα, μύτη βούβαλου, μουστάκια ιδιοκτήτη μπυραρίας και δόντια πιράνχας. Οπίσθια πάπιας. Στριφτή ουρά μαϊμούς. Τρίχωμα φασιανολαγόχοιρου, παρδαλό και πιτσιλωτό. Δεν μπορώ να προσδιορίσω με ακρίβεια το χρώμα. Ας πούμε χρώμα πατσαβούρας βενζινοπώλη. Ένα συνονθύλευμα από χρωμοσώματα νυχτερίδας, κροκόδειλου και ολοθούριου.

Ο παππούς μου λέει ότι κάθε ομορφιά είναι πολύπλοκη, και ότι ο Πίζολο είναι σαν ένα σπίτι, ή σαν τον κόσμο ολόκληρο. Σε κάθε σπίτι υπάρχει το καλό σαλόνι, το αστραφτερό μπάνιο και τα παλιά έπιπλα, αλλά και η σκονισμένη αποθήκη, οι μουχλιασμένες σωληνώσεις και το σαράκι που κατατρώει τα έπιπλα, το δωμάτιο παιχνιδιών και η σκοτεινή σοφίτα που τρομάζει και γοητεύει εμάς τα παιδιά. Σε κάθε σπίτι που νομίζουμε ότι ξέρουμε καλά υπάρχει πάντα κάτι ξεχασμένο, κάτι κρυφό. Ένα κλειστό συρτάρι, με ένα ματωμένο μαχαίρι ανάμεσα στα ακίνδυνα κουταλάκια. Και στον κήπο ανακαλύπτουμε μια μυστηριώδη επιγραφή σε ένα δέντρο, ή ένα λουλούδι που δεν είχαμε ξαναδεί ποτέ, στο δρόμο που διασχίζουμε καθημερινά υπάρχει ένα σκοτεινό στενάκι, στην πόλη κυλά ένας υπόγειος ποταμός, και στην περιοχή μας ζει κρυφά μια συμμορία δολοφόνων. Ο Πίζολο, ωστόσο, δεν είναι ένα σχήμα λόγου, είναι σάρκα, τρίχωμα και οστά, έχει αισθήματα και αναμνήσεις. Όταν ήταν κουτάβι, τον είχαν εγκαταλείψει στον κάδο των σκουπιδιών. Ο θόρυβος από το καπάκι που έκλεινε σαν ταφόπλακα τον σημάδεψε για όλη την υπόλοιπη ζωή του. Γι’ αυτό και όταν ακούει ένα θόρυβο σαν κεραυνό ή τον κρότο μιας πέτρας, και κυρίως

13

Και όλα αυτά είναι λίγα για να περιγράψουν την ομορφιά του Πίζολο.

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 14

το σαματά που κάνει ένα απορριμματοφόρο, παγώνει. Κοκκαλώνει όπως μια γούνα που την έχεις αφήσει στην κατάψυξη, με τα πόδια πάνω, παραμένει έτσι για μια ολόκληρη μέρα και μετά ανασταίνεται. Ο κτηνίατρος το ονομάζει «υστερική ναρκοληψία», εγώ το ονομάζω «ψυχοπιζολικό κώμα», όταν θα πάρω το πτυχίο μου στην Ιατρική, θα κάνω μια διατριβή γύρω από το θέμα. Θέλετε να μάθετε κι άλλα μυστήρια για το σκυλί μου; Να σας πω, λοιπόν, ότι αφήνει πορδές αθόρυβες και ύπουλες, οι οποίες μυρίζουν όπως η ανάσα μιας άρρωστης φάλαινας που έφαγε ληγμένο πλαγκτόν, σάπιες σαρδέλες και τα εσώρουχα ενός μαραθωνοδρόμου. Η μαμά δε θέλει να το λέμε, αλλά είναι η δυσάρεστη αλήθεια.

14

Ο Πίζολο μπήκε κουνώντας την ουρά του, ξετυλίγοντάς την, δηλαδή, σαν αποκριάτικη σφυρίχτρα, ευτυχώς χωρίς επιπλέον θόρυβο. Και εγώ του είπα: «Πίζολο, Πίζολο, έχουμε καινούργιους γείτονες». Τον πήρα στην αγκαλιά μου, παραβλέποντας την ελαφριά μυρωδιά βάλτου, και κοιτάξαμε μαζί τον μικρόκοσμο του παραμυθιού μας.

Ο κήπος του σπιτιού με το μοναδικό έλατο, που τα Χριστούγεννα το γεμίζουμε με φώτα και μπάλες, παρόλο που δεν το βλέπει κανείς. Ποιος ξέρει; Ίσως κάποιος σ’ ένα αεροπλάνο. Η τραμπάλα όπου τ’ αδέρφια μου με άφηναν πότε στον ουρανό και πότε στη γη. Το αυτοκίνητό μας, γεμάτο εξογκώματα σαν το πρόσωπο γέρου πυγμάχου. Ο λίγο παραμελημένος κήπος με τη μανόλια, το δεντρολίβανο και ένα παρτέρι με τριανταφυλλιές, αγαπημένο ουρητήριο του Πίζολο. Ένα αντίγραφο αυθεντικού ρωμαϊκού αμφορέα, τελευταίο ενθύμιο της νεοαπομιμητικής περιόδου του πατέρα μου. Πέρυσι στη θέση του υπήρχαν εφτά εντυπωσιακοί γύψινοι νάνοι, μετά

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 15

Προφανώς μια μέρα οι τσιμινιέρες θα καταρρεύσουν, ο ποταμός θα ξεραθεί, ο αυτοκινητόδρομος θα είναι έρημος, γεμάτος λαμα-

15

όμως η μαμά διάβασε σε ένα περιοδικό ότι μπορεί να θεωρηθούν προκλητικοί και τον υποχρέωσε να τους πετάξει. Στο πίσω μέρος του κήπου, μπορείτε να δείτε το γαλιόνι των ονείρων της παιδικής μας ηλικίας: ή καλύτερα το γκαράζ-παράπηγμα του μπαμπά, που στο μπροστινό μέρος έχει δύο σκουριασμένους σκελετούς αυτοκινήτων, έλη βενζίνης, τενεκέδες, ελατήρια και άλλα μηχανικά εντόσθια. Μπροστά από το σπίτι περνά ο Δυτικός Περιφερειακός, στολισμένος με λάμπες που τρεμοσβήνουν. Εκτός από το δρόμο, διαφημιστικές πινακίδες και ένα οδόφραγμα από όμοιες πολυκατοικίες: τα γκρίζα και απαραίτητα προάστια. Πίσω από το σπίτι είναι το Μεγάλο Λιβάδι, απομεινάρι μιας παλιάς εξοχής όπου ζούσαν κοπάδια βοϊδόσαυρων και αγέλες κοτόπουλων χωρίς ενσωματωμένη σούβλα. Το λιβάδι αυτή την εποχή γεμίζει με λευκές και κίτρινες μαργαρίτες, παπαρούνες, πικραλίδες και ραδίκια. Η αγριάδα και οι τσουκνίδες ξεφυτρώνουν παντού σε ακατάστατους θάμνους, και εκτός από τους θάμνους υπάρχει μια σειρά από λεύκες-φύλακες, και το αυλάκι που κάποτε ήταν ποταμός, ενώ πέρα από τον καλαμιώνα ο αυτοκινητόδρομος, με την κίνηση και την ταχύτητα, ψιθυρίζει το παράπονό του. Εκεί στο βάθος, μια σειρά τσιμινιέρες, καθεμιά με καπνό διαφορετικού χρώματος, σαν τεράστιοι μαρκαδόροι. Αν κολυμπήσετε, όμως, στο ψηλό χορτάρι, ανάμεσα στα τσιμπήματα της τσουκνίδας και των βάτων, στο κέντρο ακριβώς του λιβαδιού, θα δείτε το κόκκινο δάσος, μια χούφτα επιβλητικά δέντρα που κρύβουν τα ερείπια ενός βομβαρδισμένου σπιτιού και μαζί όλες τις ιστορίες του. Εδώ κατοικεί το φάντασμα του Κοριτσιού της σκόνης, η γλυκιά τρομακτική μου φίλη.

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 16

ρίνες αυτοκινήτων και σκελετούς γραπωμένους στα τιμόνια, και οι μαργαρίτες θα απομείνουν κυρίαρχοι του κόσμου. Και το Κορίτσι της σκόνης θα είναι και πάλι βασίλισσα. Έτσι δεν είναι, Πίζολο; Εκείνος κοίταξε τις σκαλωσιές της καινούργιας οικοδομής, γλίστρησε από τα χέρια μου και κρύφτηκε κάτω από το κρεβάτι. Κακό σημάδι, γιατί ο Πίζολο είναι προφήτης κακών, είναι ένα ζώο μάντης όπως ο ξάδερφός του ο Τζούλιους, ο τσαλαπετεινός και το κοράκι. Μια παροιμία λέει: Όταν ο Πίζολο κρυφτεί Μια βδομάδα τύχη κακή.

16

Μπήκε η μαμά στο δωμάτιο, ακούγοντας ότι δεν έχω κοιμηθεί ακόμα. Πρέπει να είχε καταλάβει ότι ήμουν ανήσυχη, γιατί είπε: Μην ανησυχείς, όλα θα πάνε καλά. Δε μίλησα. Τι μπορούσα άλλωστε να της απαντήσω; Όταν τα παιδιά μεγαλώνουν και γίνονται ενήλικες, καταλαβαίνουν αμέσως ότι αυτό που τους έλεγαν όταν ήταν μικρά δεν ήταν αλήθεια, κι όμως ανακυκλώνουν στα παιδιά τους το ίδιο αρχαιότατο ψέμα. Ότι δηλαδή θέλουν όλοι να αφήσουν έναν καλύτερο κόσμο στα παιδιά τους, είναι μια στρατιωτική διαταγή που περνά από στόμα σε στόμα, και το αποτέλεσμα είναι τούτη η Γη, αυτή η δεξαμενή μίσους.

Γι’ αυτό κι εγώ, που είμαι ένα κορίτσι με ημερομηνία λήξης, σκέφτομαι: α) ότι οι μεγάλοι δεν έχουν πια τίποτα να μας διδάξουν· β) ότι θα ήταν καλύτερο να παίρναμε εμείς τις αποφάσεις, και τις σχολικές εκθέσεις για τον πόλεμο να τις έγραφαν εκείνοι· γ ) ότι θα έπρεπε να σταματήσουν να γυρίζουν ταινίες όπου θριαμβεύει η δικαιοσύνη και να την κάνουν να θριαμβεύει μετά την έξοδο από τον κινηματογράφο· Ε ναι, λοιπόν, είμαι αντιδραστική.

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 17

Α, ξέχασα: πού και πού μου αρέσει να σκέφτομαι ότι είμαι μια ηλικιωμένη κυρία και διηγούμαι τη ζωή μου σ’ έναν άγγελο, στην αίθουσα αναμονής του παραδείσου, ή της κόλασης (πιστεύω ότι θα είναι πάνω-κάτω το ίδιο, εξάλλου το ταξιδιωτικό γραφείο είναι ένα).

17

Ή φαντάζομαι ότι βρίσκομαι μέσα σ’ ένα σπίτι που πλέει στη μέση ενός απέραντου βάλτου, ενός βάλτου γεμάτου από μηχανοκίνητα σκάφη που σφυρίζουν. Ο κόσμος είναι βυθισμένος στο νερό και εγώ διηγούμαι τη ζωή μου ως επιζήσασα στην κόρη μου Μαργκεράνα (τα παιδιά σ’ αυτό το υποθετικό μέλλον θα είναι αμφίβια). Και της λέω: Παρόλο που η ζωή μου ήταν γεμάτη εκπλήξεις και παράδοξα και φως και σκοτάδι, αισθανόμουν μόνη, μ’ αυτό τον μοναδικό και τρομακτικό τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα ως παιδιά. Και, ταυτόχρονα, είχα την ελπίδα ότι την επόμενη μέρα θα ξυπνούσα βασίλισσα. Και εκείνη με ρωτά: Και το Κορίτσι της σκόνης; Μια μέρα θα σου μιλήσω γι’ αυτήν.

2 – Μαργκερίτα Ντολτσεβίτα

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 18

[ 2 ]

Η οικογένειά μου

Ε

ίδα ένα όνειρο. Ήταν άνοιξη, πολλά χρόνια πριν, σχεδόν πέ-

ντε. Τα φυλούσα στο κρυφτό, ακουμπισμένη σ’ ένα δέντρο με τα μάτια κλειστά. Και επαναλάμβανα δέκα φορές το παλιό τραγουδάκι:

18

Άντρα εσύ της συμφοράς, είν’ όλα αλήθεια ή με γελάς;

Ξαφνικά φοβήθηκα ότι, ανοίγοντας τα μάτια, ο κόσμος θα μεταμορφωνόταν ή θα χανόταν. Έτσι κι έγινε: το γκαράζ έγινε σκόνη, το χορτάρι του λιβαδιού πέταξε στον ουρανό σαν ανάποδη βροχή, και ο ήλιος, το τοπίο, ο ορίζοντας, όλα χάθηκαν από τη σχισμή των μισόκλειστων ματιών μου. Έδιωξα μακριά τα παραληρηματικά παράσιτα της νυχτερινής μου ζωής. Είχα πλέον ξυπνήσει. Άκουσα κάποιους περίεργους θορύβους, κοίταξα έξω και αναρωτήθηκα αν ακόμα ονειρευόμουν. Εκεί όπου βρισκόταν το λιβάδι με τους τυφλοπόντικες και τις τσουκνίδες, τώρα όλα έχουν περιφραχθεί και ισοπεδωθεί, μια έκταση από χαλίκια και τσιμέντο. Και εκεί πάνω είχε ξεφυτρώσει ο σκελετός ενός σπιτιού, ένας τεράστιος κύβος ανάμεσα στις σκαλωσιές και τους σκαρφαλωμένους εργάτες. Στο σύνολο δεσπόζουν δύο μεγάλοι γερανοί που ανεβοκατεβάζουν κομμάτια μαύρου γυαλιού και ατσάλινα δοκάρια. Μέσα σε μια μόνο νύχτα ο κόσμος άλλαξε. Ήμασταν ένα απομονωμένο σπίτι στη μέση

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 19

ενός λιβαδιού των περιχώρων, τώρα είμαστε ένα κανονικό οικοδομικό τετράγωνο. Ίσως να αποκτήσουμε κι εμείς μια πινακίδα όπως αυτή στην είσοδο της πόλης: Σπίτια του Λιβαδιού, ή Κυβοπροάστιο, ή Γέφυρα της Ξανθιάς. Αυτή είμαι εγώ. Φυσικά, δεν ήμουν η μόνη που είχε εκπλαγεί. Ο πατέρας μου είχε βγει έξω με τις πιτζάμες και κουνούσε σαστισμένος το κεφάλι του. Τα αδέρφια μου κοιτούσαν σαν χαζά, ο μεγάλος έξυνε τον κώλο του κι ο μικρός το πιστολάκι του, και στέκονταν εκεί μαγεμένα. Ακόμα και ο Πίζολο κρυφοκοιτούσε πίσω από ένα θάμνο. Τότε η μαμά, αναμαλλιασμένη σαν ροκ σταρ, βγήκε έξω τσιρίζοντας: «Ελάτε να φάτε πρωινό, ειδάλλως θα τα πετάξω όλα στα σκουπίδια!» Μπήκαμε τρέχοντας στο σπίτι, γιατί τρελαινόμαστε για το πρωινό της μαμάς, και καθίσαμε γύρω από το τραπέζι. Ο καφές με το γάλα άχνιζε και εμείς πνίξαμε μέσα τα θύματά μας. Άλλος ένα μπισκότο, άλλος ένα κομμάτι ψωμί, άλλος κορν φλέικς, κι άλλος οτιδήποτε δεν ουρλιάζει (εγώ).

Ο μπαμπάς μου ονομάζεται Φάουστο, είναι ψηλός, λεπτός και μετεωροπαθητικός. Θα ήταν ωραίος άντρας, αλλά έχει αραιά μαλλιά και προσπαθεί να το κρύψει μετακινώντας εδώ κι εκεί τις τρίχες του. Στρατολόγησε δύο χιλιάδες τρίχες που κατοικούσαν κοντά στο αριστερό αφτί και τις υποχρέωσε να μεταναστεύσουν στο δεξί ημισφαίριο, δημιουργώντας ένα τρίχινο κάλυμμα που κολλάει στο κρανίο του με μια υπερβολική δόση μπριγιαντίνης. Το κάλυμμα, όμως, υποκύπτει στον αέρα και εμφανίζεται ένα μακρύ αφτί κόκερ που κρέμεται στον ώμο του ή αιωρείται. Το επάγγελμα του μπαμπά είναι συνταξιούχος, αλλά και δικη-

19

Σ’ αυτό το σημείο ήρθε η ώρα να σας παρουσιάσω την οικογένειά μου.

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 20

20

γόρος-υπερασπιστής αντικειμένων. Έχει μια αποθήκη με μεταχειρισμένα αντικείμενα, δεν πετάει ποτέ τίποτα. Λέει ότι δεν είναι σωστό να αποκαλούμε παλιά τα πράγματα: γιατί θα ζήσουν περισσότερο από εμάς. Αν τα ξεφορτωνόμαστε και τα αντικαθιστούμε πολύ γρήγορα, υποφέρουν. Εκείνος, λοιπόν, μερεμετίζει και επιδιορθώνει και συναρμολογεί και ξαναστήνει. Είναι ο μοναδικός σε ολόκληρη την περιοχή που φροντίζει πεταλόπληκτα ποδήλατα, ραδιόφωνα με αφωνία, ασθματικά πλυντήρια και ανίκανες καφετιέρες. Λέει ότι ο άνθρωπος γεννήθηκε σαν άρχοντας της Γης, αλλά του λείπει ένα βασικό στοιχείο: μια τσάντα με εργαλεία για να διορθώνει τον εαυτό του. Αχ, αναστενάζει, και να υπήρχε ένα κατσαβίδι που να αφαιρεί τις λάθος ιδέες και ένα σφυρί για να καρφώνει τις καλές προθέσεις, ένα αγγλικό κλειδί για να στερεώνει σφιχτά για πάντα την αγάπη και ένα πριόνι για να ξεκόβεις απ’ το παρελθόν! Αυτό τον εξοπλισμό, ωστόσο, δε μας τον έδωσε κανείς, κι έτσι, αφού τρίξουμε για λίγο και αμφιταλαντευτούμε, αργά ή γρήγορα θα διαλυθούμε.

Η μητέρα μου, που είναι αρκετά θρήσκα, δε θέλει να τα λέει αυτά. Το όνομά της είναι Έμμα και δεν είναι πια πανέμορφη, έχει στεγνώσει λίγο – για να ακριβολογήσουμε, μοιάζει με χρησιμοποιημένο φακελάκι τσαγιού. Έχει όμως ωραία πόδια και μυρίζει πάντα όμορφα σαν καφές και ζωμός σε κύβους. Ήταν πωλήτρια σε ένα μαγαζί που εξαφανίστηκε εξαιτίας ενός σουπερμάρκετ, και τώρα δουλεύει για μας. Είναι καλή νοικοκυρά και άψογη μαγείρισσα, ειδικότητά της είναι οι μελωδικές Πατατούλες, η απελπισμένη Ομελέτα και κυρίως το Ρολό Yesterday. Εκεί μέσα ανακυκλώνει τα πάντα: τα χτεσινά εσκαλόπ και το προσούτο από το κολατσιό που μας δίνει στο σχολείο, τα μπουτάκια της κότας και τη φλούδα από το τυρί. Ο παππούς λέει πως, όταν πεθάνει, η μαμά θα τον τυλίξει σ’ ένα ρολό, μαζί με τη μασέλα του. Η μαμά Έμμα είναι καλή, αλλά είναι εθισμένη. Είναι δακρυομανής, δεν μπορεί, δηλαδή, να μείνει πολλή ώρα χωρίς να κλαίει, γράφει στο βίντεο τις σαπουνόπερες για να τις βλέπει μόνη της τη νύχτα, κλαίγοντας σαν κροκόδειλος. Βλέπει πάντα τα

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 21

Ο μεγαλύτερος αδερφός μου, ο Τζατσίντο, είναι δεκαοχτώ χρονών και ηλίθιος. Είναι γεροδεμένος, ξανθούλης, γεμάτος σπυριά και έχει κάνει τατουάζ στον ώμο του τη φράση «Ultras forever» και το έμβλημα της ομάδας του. Στον άλλο ώμο ήθελε να κάνει τατουάζ «Σ’ αγαπώ Μαριλίζα», αλλά δυστυχώς η Μαριλίζα τον έδιωξε στη μέση της διαδικασίας και σταμάτησε στο «Σ’ αγαπώ Μα». Που μπορεί να σημαίνει «Σ’ αγαπώ Μαμά», ή «Σ’ αγαπώ Μα είσαι λίγο ηλίθια», ή «Σ’ αγαπώ Μα δεν είμαι σίγουρος». Ο Τζατσίντο, είτε έχει τύχη στον έρωτα είτε όχι, καταβροχθίζει σαν μπετονιέρα. Η οικολογική αντίληψή του για τον κόσμο είναι τρομακτική: εγώ την ονομάζω «πολενταπαντισμό». Θα έτρωγε, δηλαδή, ακόμα και ένα πάντα με πολέντα, έστω κι αν ήταν το τελευταίο του είδους του πάνω στη Γη. Είναι ακατάστατος, το δωμάτιό του είναι σαν να το έχει ψάξει μόλις η αστυνομία, και το αγαπημένο του άθλημα είναι να σπάει γκοφρέτες με τον ποπό του και να σκορπίζει τα τρίμματα κάτω από το κρεβάτι. Διαβάζει μόνο αθλητικές εφημερίδες και καταλόγους εσωρούχων. Στη ζωή τον ενδιαφέρουν δύο πράγματα: το ποδόσφαιρο και η μπά-

21

ίδια επεισόδια μιας σειράς που λέγεται «Eternal Love», όπου ένα ζευγάρι προσπαθεί να παντρευτεί καμιά εκατοστή φορές και κάθε φορά συμβαίνει μια αναποδιά χειρότερη από την προηγούμενη και τελικά αυτός καταλήγει σε αναπηρικό καροτσάκι και αυτή μένει έγκυος από έναν άλλο, αλλά τα καταφέρνουν και όταν πηγαίνουν στην εκκλησία η μαμά κλαίει καταρρακτωδώς. Το έχει δει πιο πολλές φορές κι από την πλάτη του μπαμπά στο κρεβάτι, και, παρ’ όλα αυτά, κλαίει ακόμα. Μακάρι να μην τέλειωνε ποτέ ό,τι τελειώνει ωραία, είπε κάποτε. Ξέχασα: η μαμά σταμάτησε το κάπνισμα πριν από πολλά χρόνια, αλλά συνεχίζει να καπνίζει φανταστικά τσιγάρα. Στο τραπέζι πρέπει πάντα να υπάρχει ένα σταχτοδοχείο για να μπορεί να ρίχνει τη φανταστική στάχτη, και αν της πούμε Μαμά, σταμάτα, μην καπνίζεις στο τραπέζι, εκείνη ζητάει συγγνώμη και κάνει ότι το σβήνει. Όταν το ακούς φαίνεται περίεργο, αλλά το συνηθίζεις.

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 22

λα. Υποστηρίζει τη Νασιονάλ, μια ομάδα λίγο ξοφλημένη, που χάνει πάντα στα σημαντικά παιχνίδια, την ίδια που υποστηρίζει και ο μπαμπάς. Μόνο που ο μπαμπάς στενοχωριέται, ενώ του Τζατσίντο του φτάνει να κάνει σαματά στο γήπεδο και να πλακώνεται στο ξύλο με τους οπαδούς της κυβερνητικής Διναμό.

22

Ο μικρότερος αδερφός μου, ο Ερμίνιο, ο επονομαζόμενος και Εράκλιτο, είναι δώδεκα χρονών και είναι μια μικρή σπασαρχίδικη συμπαθητική τρομακτική ιδιοφυΐα. Είναι το πιο γρήγορο δάχτυλο της Δύσης στα βιντεοπαιχνίδια. Είναι όμως και επιστήμονας και καινοτόμος. Έχει μια περιοχή στο γκαράζ όλη δική του για τα παράλογα πειράματά του. Για παράδειγμα, προσπάθησε να εφεύρει έναν χρονικό αντιστροφέα. Πήρε ένα ρολόι-κούκο και τοποθέτησε ανάποδα το πουλάκι, έτσι ώστε να ρίχνει κουτουλιές αντί να πετάγεται έξω. Λέει ότι, αν κατόρθωνε να τελειοποιήσει την εφεύρεσή του, θα μπορούσε να σηκώνεται στις εννιά για το σχολείο αντί για τις οχτώ. Είναι πολύ δεμένος με τον παππού, με τον οποίο υποστηρίζει ότι συνδέεται τηλεπαθητικά. Γι’ αυτό, για να παρατείνει τη ζωή του, μελετά πώς να τον καταψύξει. Δυστυχώς του λείπουν τα ινδικά χοιρίδια. Δοκίμασε μια φορά με ένα ψόφιο ποντίκι, και όταν το βρήκε η μαμά στην κατάψυξη, δεν μπορούσε να αποφασίσει αν θα λιποθυμήσει ή αν θα το βάλει στο ρολό. Ο Εράκλιτο είναι μικρός αλλά και προφήτης της Αποκάλυψης. Πιστεύει ότι ο κόσμος θα καταστραφεί σε λίγα χρόνια, ψημένος σαν ποπ-κορν, και θα πλανιέται στο λευκό και διάτρητο σύμπαν. Τέλος, είναι ερωτευμένος με την καθηγήτρια των μαθηματικών, που μοιάζει με κύκνο με γυαλιά, αλλά αυτό είναι μυστικό.

Ο παππούς μου, ο Σόκρατε, είναι σπουδαία προσωπικότητα. Είναι λεπτός με γαλάζια μάτια και έχει κάνει τα πάντα στη ζωή του: από ναυτικός μέχρι πωλητής οάσεων, δοκιμαστής για κράνη και άνθρωπος-τυρί σε σουπερμάρκετ. Ζει στη σοφίτα μας και βγαίνει από το σπίτι μονάχα μια φορά τη βδομάδα για να κάνει ένα

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 23

Και μετά είμαι εγώ, η Μαργκερίτα Ντολτσεβίτα. Είμαι σχεδόν δεκαπέντε χρονών, με ξανθά και λίγο αλλόκοτα σγουρά μαλλιά, που μοιάζουν, ας πούμε, με μια φυτεία από βιδάκια. Τα μάτια μου είναι μπλε και γοητευτικά, αλλά είμαι λίγο υπέρβαρη. Θα μου άρεσε να φοράω εκείνα τα στενά και χαμηλοκάβαλα τζιν που αφήνουν ακάλυπτο τον αφαλό, αλλά όταν το δοκίμασα έσκασαν μέσα στο λεωφορείο και τραυμάτισα τρία άτομα με τα κουμπιά. Μερικές φορές σκέφτομαι ότι πρέπει ν’ αρχίσω δίαιτα, μετά όμως σκέφτομαι ότι αν αδυνάτιζα θα είχα πάντα άγχος μην ξαναπαχύνω, ενώ έτσι είμαι ήσυχη. Στο σχολείο τα πάω αρκετά καλά, και όταν μεγαλώσω θέλω να γίνω ποιήτρια. Η ειδικότητά

23

σωρό αηδίες. Λέει ότι είμαστε περικυκλωμένοι από τοξίνες και αλλοιωμένα τρόφιμα, ο μεγαλύτερός του φόβος είναι να πεθάνει δηλητηριασμένος, κι έτσι ακολουθεί το παράδειγμα του Μιθριδάτη, συνηθίζει, δηλαδή, τον οργανισμό του στα δηλητήρια, καταπίνοντας μικρές ποσότητες. Τρώει ληγμένα γιαούρτια, χαλασμένα τυριά, νερό με χλωρίνη, κάθε είδους κόλλα, και εισπνέει όλα τα εντομοαπωθητικά σπρέι. Μετά παθαίνει κάτι φοβερούς κολικούς κι εμείς ακούμε το καζανάκι του μπάνιου του να κάνει σαν τον Ζαμβέζη. Πιστεύει κι εκείνος ότι ο κόσμος θα καταστραφεί, αλλά σε δέκα χρόνια και μέσω της ψύξης, και θα αιωρείται στο διάστημα σαν μια μπάλα χιονιού. Ο παππούς δεν έχει ούτε τηλεόραση ούτε ραδιόφωνο, αλλά ξέρει όλα όσα συμβαίνουν. Κοιτάζει από το παράθυρο με ένα κανοκιάλι. Ζεσταίνει το δωμάτιο με ένα τζάκι και διαβάζει υπό το φως των κεριών. Το πιο σύγχρονο αντικείμενο που διαθέτει είναι ένα γραμμόφωνο με παλιούς δίσκους. Κάθε Παρασκευή βράδυ χορεύει τανγκό με ένα φάντασμα, τη δόνια Λουπίντα ντε Καμαρόνες Γκουτιέρες, που πέθανε το 1854, μετά έρχεται ο άντρας της, ο δον Καρμέλο Γκουτιέρες, και μονομαχούν όλη τη νύχτα με τον παππού και εμείς δεν κοιμόμαστε. Παρ’ όλα αυτά, ακόμα και όταν είναι σε σύγχυση και παραγγέλνει τα ψώνια του τηλεπαθητικά στον Εράκλιτο, μας αγαπάει πολύ, και μάλιστα είναι εκείνος που μου έμαθε τη θεωρία της σοκολάτας.

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 24

μου είναι τα απαίσια ποιήματα. Σκεφτείτε το λίγο: ο κόσμος είναι γεμάτος από μέτριους ποιητές, αλλά ένα πραγματικά απαίσιο ποίημα σπανίζει. Ακούστε αυτό: Μαργκερίτα τ’ όνομά μου Ζυγίζω περισσότερο με τα ρούχα παρά με τα εσώρουχά μου.

24

Καλό δεν είναι; Τι άλλο να σας πω; Χορεύω καλά, παρά τα κιλάκια μου και ένα ελαφρύ καρδιακό πρόβλημα. Φτιάχνω μόνη μου τα βήματα, γιατί μου αρέσει να χορεύω ανάμεσα στους άλλους, αλλά θέλω να είμαι μοναδική. Ο αγαπημένος μου ηθοποιός είναι ο Άντονι Χόπκινς, αυτός από τη Σιωπή των αμνών. Πιστεύω ότι μ’ έναν τέτοιο ξέρεις από την αρχή ότι πρέπει να είσαι προσεκτικός. Η μαμά λέει πως ίσως να είμαι λίγο διεστραμμένη. Μακάρι, πολύ θα μου άρεσε. Που λες μικρή μου, αγαπημένο μου βατραχάκι, εκείνη την ημέρα πριν από πενήντα χρόνια, όταν ο κόσμος δεν είχε ακόμα βυθιστεί από τον κατακλυσμό, η μαμά σου, η Μαργκερίτα, βουτούσε μπισκότα στον καφέ της, όταν έπεσε μια απέραντη ησυχία και τα πουλιά σταμάτησαν να κελαηδούν, και μετά ακούστηκε ένας υπόκωφος θόρυβος. Και τότε είπα: Μαμά, μπαμπά, τι συμβαίνει;

«Τίποτα, τίποτα», λέει ο μπαμπάς, «κάνουν έργα στο καινούργιο σπίτι». «Ας ελπίσουμε να είναι καλοί άνθρωποι», κάνει η μαμά, καπνίζοντας ένα Βίρτουαλ με φίλτρο. «Σίγουρα έχουν πολλά λεφτά», λέει ο Τζατσίντο, «μάλλον θα φτιάξουν και πισίνα». «Η πισίνα δεν είναι ηθικό προσόν», λέει ο Εράκλιτο. Σας το είχα πει ότι είναι σπαστικός. «Εγώ ελπίζω να μην πετάνε πράγματα», κάνει ο μπαμπάς. «Ελπίζω να μην πας αμέσως να ψάξεις τα σκουπίδια τους», τον προειδοποιεί αυστηρά η μαμά.

BENNI sel_final_Layout 1 29/03/2011 1:30 μ.μ. Page 25

«Εγώ πάλι ελπίζω να μην είναι σκατο-οπαδοί της Διναμό και να μην έχουν καμιά ηλίθια κόρη», λέει ο Τζατσίντο. «Εγώ ελπίζω να μην κάνουν φασαρία», λέει ο Εράκλιτο. «Εγώ», λέω, «ελπίζω να αγαπούν τη φύση και τα ζώα». Ο Πίζολο συμφώνησε κουνώντας την ουρά του.

25

Εκείνη ακριβώς τη στιγμή είδαμε μια τεράστια σκιά έξω από το παράθυρο, και μετά ακούστηκε ένας δυνατός γδούπος. Τρέξαμε έξω και: Eίχαν κόψει τη λεύκα, το πιο παλιό δέντρο του λιβαδιού. Είναι στο δικό τους οικόπεδο, αλλά πάντα το θεωρούσαμε και λίγο δικό μας, γιατί έστελνε τη γύρη τους προς τη μεριά μας, και μας προκάλεσε μεγάλες αλλεργίες, ανήκει, με λίγα λόγια, στην κλινική μας μνήμη. Να γιατί είχαν σωπάσει τα πουλιά. Βλέπω ότι στη θέση της λεύκας έχουν βάλει ένα φράχτη, ή μάλλον μια περίφραξη από πρασινάδες. Δεν αρχίζουμε καθόλου καλά. Η λεύκα κείτονταν εκεί, στο έδαφος, δυστυχισμένη όπως κάθε χοντρό πλάσμα που δεν μπορεί να ξανασηκωθεί. Κυριαρχούσε μια αλλόκοτη σιωπή. Μακριά, πέρα στο λιβάδι, είδα ένα αέρινο κύμα. Αλλά δεν ήταν αέρας. Τότε κοίταξα καλύτερα και είδα εκείνη, το Κορίτσι της σκόνης. Ήταν σαν μια γραμμή καπνού, και μέσα στον καπνό έλαμπαν τα γαλάζια μάτια της. Κάθε φορά που πέφτει ένα δέντρο, ή πεθαίνει κάτι στο λιβάδι, εκείνη βγαίνει από τα χαλάσματα και έρχεται να δει. Και αν θυμώσει, δεν ξέρετε τι μπορεί να συμβεί.