. γελια
Συνέντευξη
Λένα Διβάνη «Δυστυχώς, είναι για
η ανθρώπινη φύση»
Είναι μια γυναίκα με τσαγανό. Καθημερινά παρούσα μέσω των social media και της ηλεκτρονικής στήλης της «Σε είδα» στο protagon.gr. Γράφει διηγήματα, μυθιστορήματα, παιδικές ιστορίες, θεατρικά έργα, επιστημονικές μελέτες. Και όχι μόνο… Στην Αλεξάνδρα Ράπτη Φωτογραφίες: Θωμάς Χρυσοχοΐδης
«Μόλις πάρει φωτιά το δικό μας σπίτι, τότε μόνο καταλαβαίνουμε»
H «Η δύναμη είναι στον λαό, αλλά ο λαός δεν συνειδητοποιεί τη δύναμή του. Ο λαός κάθεται στον καναπέ και βλέπει τις ειδήσεις στην τηλεόραση και τρομοκρατείται ακόμη περισσότερο, ώστε να μην κάνει τίποτα»
Λένα Διβάν η είναι συγγραφέας και καθ ηγ ήτρια Ισ τορίας Εξωτερικής Πολιτικής στη Νομική Σχολή Αθηνών. Αγωνίζεται «για το δικαίωμα των ανθρώπων να ξυπνούν ό,τι ώρα θέλουν το πρωί και να λένε ελεύθερα ό,τι θέλουν μέχρι το βράδυ!». Κάνει παρέα με τους φοιτητές της. Διαθέτει μία απίστευτη νεανική ορμή. Το αρχηγείο της είναι ένα πολύχρωμο διαμέρισμα σε μια παλιά πολυκατοικία στο Μαρούσι. Όποτε κουράζεται, παίρνει… τα βουνά (φανατική ορειβάτισσα άλλωστε).
Μια συγκινητική ανθρωπογατική ιστορία αγάπης είναι το τελευταίο βιβλίο σου, «Εγώ ο Ζάχος Ζάχαρης» (εκδ. Καστανιώτη), αφιερωμένο σε όσους στύβουν πορτοκάλια για όποιον αγαπάνε. Τι συνέβη και αποφάσισες να μας κάνεις να δακρύσουμε;
Την εποχή που ετοίμαζα αυτό το βιβλίο, είχα χάσει τον πατέρα μου και ταυτόχρονα έναν ανθρωπόγατο, τον Ζάχο, ο οποίος προσπαθούσε να με κάνει να τον αγαπήσω και να του αφοσιωθώ. Zήσαμε 15 χρόνια μαζί και ποτέ δεν του πρόσφερα το χάδι που δικαιούταν. Είχαμε έναν πόλεμο μεταξύ μας και εντέλει, όταν αρρώστησε και αποφάσισε να πεθάνει, κατάλαβα πόσο ανιδιοτελώς με αγαπούσε. Μετάνιωσα οικτρά για τη συμπεριφορά μου. Αυτό έγινε τεράστιο μέσα μου. Και έγραψα αυτή την ιστορία, αυτό το ενοχικό βιβλίο, επειδή αισθάνθηκα ότι δεν αφορά μόνο εμένα, αλλά πολλούς. Ενοχή αισθάνθηκα και με την απώλεια του πατέρα μου. Ποτέ δεν είχαμε κάτσει να συζητήσουμε. Να καταλάβω πώς σκέφτεται, να καταλάβει πώς σκέφτομαι. Αγαπιόμασταν, αλλά μακρόθεν. Θεωρούσα ότι, επειδή ήξερε ότι τον αγαπάω, δεν χρειαζόταν να του τηλεφωνώ καθημερινά. Λάθος. Και επειδή τα δύο αυτά συνέβησαν μαζί, κάθισα κι έγραψα το βιβλίο σαν ένα μεγάλο συγγνώμη και, ταυτοχρόνως, ένα ευχαριστώ προς όλους εκείνους που είναι δίπλα μας και δεν στρέφουμε το βλέμμα μας πάνω τους. Είναι αυτοί που σου δείχνουν την αγάπη τους χωρίς να περιμένουν κάτι. Όταν όλα γκρεμίζονται γύρω μας, ένα ποτήρι στυμμένο πορτοκάλι από αγαπημένο χέρι είναι το γιατρικό. Τι μπορεί να μας σώσει από τη σκληρή πραγματικότητα εκτός από την αγάπη; Το προηγούμενο βιβλίο, το «Πεινασμένο στόμα», πάλι είχε σχέση με ζώα, αλλά αναδείκνυε κυρίως τα ζωώδη ένστικτα των ανθρώπων. Ένα πολύ σκληρό μυθιστόρημα, απόλυτα επίκαιρο τώρα που εκδηλώνονται ανθρωποφαγικές
12
Passepartout//26 Ιανουαρίου 2013
διαθέσεις και παντού βλέπουμε, κυριολεκτικά και μεταφορικά, πεινασμένα στόματα.
Πράγματι είναι πολύ σκληρό. Τόσο αυτό όσο και ο «Ζάχος» ήταν τα δύο βιβλία της κρίσης, της προσωπικής μου και της κοινωνικής, που συνέπεσαν. Το «Πεινασμένο στόμα» γράφτηκε ακριβώς πριν σκάσει η κρίση και, επειδή είμαι κοινωνική επιστήμονας και όλοι οι συγγραφείς είμαστε οι παρατηρητές, τα ραντάρ της κοινωνίας -θέλοντας και μη-, αφουγκραζόμουν αυτό το άγριο πράγμα που υπήρχε. «Είναι δυνατόν επί τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα τόσοι πολλοί να είναι στη γωνία από τόσους λίγους; Κάποτε θα σκάσει αυτό», σκεφτόμουν. Ακριβώς τότε γεννήθηκε μέσα μου ο Γιάννης του «Πεινασμένου στόματος». Ένας χαρακτήρας μάλλον ντοστογιεφσκικός…
Απολύτως. Ο Γιάννης έχει όλα τα προσόντα: νέος, ωραίος, πανέξυπνος, μόνο που είναι καταδικασμένος, χωρίς να ευθύνεται καθόλου ο ίδιος, να βρίσκεται στο περιθώριο. Το σύστημα τον έχει πετάξει έξω. Η ψυχή του, λοιπόν, αρρωσταίνει για πάντα, αποκόπτεται τελείως από το συναίσθημα, άρα δεν είναι πια ευάλωτος και γίνεται οξυδερκής. Έτσι, έγινε μια μηχανή η οποία αποφάσισε, αφού η κοινωνία τον έχει στη γωνία, να μπει και να συντρίψει το κέντρο της. Είναι ένας τρελαμένος. Το πεινασμένο στόμα, άλλωστε, δεν ξέρει τι θέλει. Να σε δαγκώσει; Να σε καταπιεί; Να σε φιλήσει; Τα έχει μπερδέψει. Και αυτός ο άνθρωπος για να ζήσει έκανε τον εκπαιδευτή σκύλων. Πηγαίνει στη Νομική Σχολή, την οποία την έβαλα για να κάνω και την αυτοκριτική μου. Υπάρχει χρόνος για αυτοκριτική στην εποχή μας;
Μα είναι η εποχή της αυτοκριτικής. Άλλωστε τη Νομική δεν την έβαλα μόνο επειδή διδάσκω εγώ εκεί, αλλά και γιατί πρόκειται για την πιο εξουσιαστική σχολή. Ξέρεις τους νόμους, ξέρεις τα εργαλεία για να αλώσεις την κοινωνία. Ο Γιάννης είναι ένας άνθρωπος εξουσιαστής μέσα του. Και τα σκυλιά όπως και οι άνθρωποι δαμάζονται από τους εξουσιαστές. Αυτό ήταν μία τρομερή ανακάλυψη για μένα. Όταν πήγα να δω σε μια φάρμα πώς εκπαιδεύονται τα ζώα με αφορμή το βιβλίο, ο μέντοράς μου, ο Ηλίας, μου είπε τη μεγάλη κουβέντα: «Οι άνθρωποι λειτουργούν όπως και οι σκύλοι στις αγέλες τους: δημοκρατία δεν υπάρχει. Είσαι δούλος ή αφεντικό». Σε σόκαρε;
Ήταν η πιο σοκαριστική φράση που μπορούσα να ακούσω ως άνθρωπος που πιστεύει στη δημο-
Passepartout//26 Ιανουαρίου 2013
13