HAASE σελ - ΔΔ_Layout 1 02/08/2010 7:52 ΜΜ Page 15
Ι
[\
Ο ΕΠΑΡΧΟΣ
[1]
15
Τ
Ο παραπέτασμα πέφτει πίσω απ’ τους στρατιώτες. Οι συλληφθέντες αναγνωρίζουν με δυσφορία την κλειστή τώρα αίθουσα του δικαστηρίου και τη βρίσκουν αλλαγμένη. Πρώτο φως της αυγής, ομιχλώδες ακόμα, πίσω από τα αψιδωτά παράθυρα, που αφέθηκαν κενά στην πλινθοδομή ανάμεσα στους κίονες. Όλοι όσοι μεταφέρθηκαν μόλις μέσα γνωρίζουν το σεκρέτο του έπαρχου από την περίοδο πριν την εισβολή των Γότθων. Ορισμένοι βρέθηκαν εδώ και στο παρελθόν ως μάρτυρες, άλλοι ως ενάγοντες, ένας μάλιστα ως κατηγορούμενος πριν από δέκα χρόνια. Παλιότερα έβλεπε κανείς ανάμεσα απ’ τα ανοίγματα της στοάς το εσωτερικό προαύλιο και τους τοίχους του πρώην ναού της Γαίας. Τώρα πια δεν υπάρχει τίποτα ορατό από τον έξω κόσμο, παρά μόνο μια αντανάκλαση φωτός στις υπερυψωμένες εσοχές των παραθύρων. Ο μόνος που δεν κοιτάζει γύρω του, αλλά έχει το βλέμμα καρφωμένο στο δάπεδο μπρος στα πόδια του –μαυρόασπροι μαίανδροι μωσαϊκού– εικάζει από τη μεταβολή στη χροιά των ήχων, που ως τώρα παρέμεναν χαμηλωμένοι, ότι ο έπαρχος μπήκε στην αίθουσα. Μια καρέκλα μετακινείται. Πρώτο πλάνο στο οπτικό πεδίο του έπαρχου (σε περιστάσεις σαν αυτές οι πραιτοριανοί και οι αξιωματούχοι της ακολουθίας του αποτελούν πλέον μέρος της επίπλωσης: ελάχιστα αισθητή, αυτονόητη): έξι άνθρωποι από τους οποίους γνωρίζει προσωπικά τους τρεις· σε λίγο δεν θα διστάσει να τους προσφωνήσει με το ονοματεπώνυμό τους· τους περίμενε, η παρουσία τους εδώ είναι α-
HAASE σελ - ΔΔ_Layout 1 02/08/2010 7:52 ΜΜ Page 16
16
ποτέλεσμα μακροχρόνιων και προσεγμένων ελιγμών. Τώρα έχει την πολυτέλεια να τους αντιπαρέλθει, να αναστείλει για λίγο την αντιπαράθεση με τα απαθή πρόσωπα και τα ψυχρά μάτια τους. Επισταμένη λοιπόν ματιά στους υπόλοιπους τρεις· ανάμεσά τους υπάρχει κάποιος που του είναι εντελώς άγνωστος. Τα μάτια του σταματούν στον τελευταίο της σειράς, που έχει το πρόσωπο στραμμένο αλλού. Γενειάδα, κουρελιασμένη χλαμύδα, ένα αλλόκοτο πλάσμα ανάμεσα στους πατρικίους. Αταίριαστο στοιχείο, αλλά ο έπαρχος έχει την αίσθηση –για λόγους που δεν μπορεί να προσδιορίσει αμέσως– ότι αυτό το πρόσωπο θα παίξει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στη διαδικασία. Ανατρέχει γρήγορα στις αναμνήσεις του, διατρέχει το φάσμα των επίσημων δραστηριοτήτων του: κάποια τοποθεσία, κάποια χρονική στιγμή, κάποιο γεγονός; Ταυτόχρονα όμως ξέρει ότι εδώ υπάρχει κάτι που ξεπερνά την πρώτη ματιά, πάει πολύ βαθύτερα. Η ικανοποίησή του για τη σύλληψη –επιτέλους!– αυτών που θεωρεί υπονομευτές δεν είναι πια ανέφελη. Μια ανεπαίσθητη αλλαγή έχει συμβεί. Τούτη η υπόθεση δεν σου αφήνει πλέον κανένα περιθώριο για να απολαύσεις μετρημένα μια νίκη, ούτε για να κάνεις επίδειξη ισχύος. Υπάρχει κάποιο κενό. Κάνει νεύμα στους αξιωματούχους του.
«Σήμερα, την τρίτη μέρα πριν από τις Νώνες του Ιουλίου, στις πέντε η ώρα μετά τη δύση του ηλίου, εγώ, ο Άουλος Φρόντων, διοικητής του τρίτου τμήματος της πραιτοριανής φρουράς, πραγματοποίησα έφοδο με τους άνδρες μου στην κατοικία του Μάρκου Ανίκιου Ρούφου στον Ιανίκουλο λόφο. Εκεί βρήκα τον Μάρκο Ανίκιο Ρούφο και τη σύζυγό του Σεμπρωνία συντροφιά με μερικούς ευγενείς, οι οποίοι ερωτώμενοι δήλωσαν ότι είναι: ο Μαρκελλίνος Μάξιμος, ο Φλάκος Βεσκουλάριος, ο Γάιος Αγίριος Φλέστος, ο Κόιντος Φουλκίνιος Τρίων. Το υπηρετικό προσωπικό αποτελείτο από τρεις δούλους, τον Φόβο, τον Μίλωνα και τον Χέρμαν. Κατόπιν έρευνας αποδείχτηκε ότι το υπόλοιπο προσωπικό είχε λάβει εντολή να μην εμφανιστεί σε εκείνο το τμήμα της βίλας μετά την τρίτη ώρα.
HAASE σελ - ΔΔ_Layout 1 02/08/2010 7:52 ΜΜ Page 17
* Λατινικά στο κείμενο: τραπεζαρία των Ρωμαίων. (Σ.τ.Μ.)
2 – Στο κατώφλι της φωτιάς
17
»Όταν εισήλθα, η κατάσταση στο tablinum* είχε ως εξής: τα ανάκλιντρα είχαν συμπτυχθεί με τέτοιον τρόπο ώστε να σχηματίζουν τρεις πλευρές τετραγώνου. Ο Μάρκος Ανίκιος Ρούφος, η σύζυγός του Σεμπρωνία και οι προαναφερόμενοι επισκέπτες τους βρίσκονταν ξαπλωμένοι με τις πλάτες τους γυρισμένες σε τραπέζια πάνω στα οποία διέκρινα υπολείμματα δείπνου. Στο μέσο του χώρου που σχηματιζόταν κατ’ αυτό τον τρόπο υπήρχαν δύο πρόσωπα, ένας άντρας και μια γυναίκα, που ονομάζονταν Πυλάδης και Ουρβανίλλα, ηθοποιοί παντομίμας, έτοιμοι να δώσουν –μετά από αίτημα του Μάρκου Ανίκιου Ρούφου, σύμφωνα με καταθέσεις τους– παράσταση του ερωτικού χορού μεταξύ του θεού Βάκχου και της νύφης του Αριάδνης, ο οποίος έχει απαγορευτεί με διάταγμα του μεγαλειότατου αυτοκράτορά μας Ονώριου το δωδέκατο έτος της βασιλείας του. »Στον κήπο συνάντησα άλλα δύο μέλη της καλλιτεχνικής ομάδας, τον αρσιβαρίστα Μπάλκο και τον Χόμουλο, ένα νάνο μεταμφιεσμένο σε Πρίαπο. Είχε ετοιμαστεί κι ένας ειδωλολατρικός βωμός. Μετά από κατ’ οίκον έρευνα ανακάλυψα σε κάποιον από τους προθαλάμους καλάθια με ζωντανούς κόκορες· υπήρχε επίσης ένα κουτί που περιείχε εργαλεία και αντικείμενα τα οποία συνήθως χρησιμοποιούνται στις θυσίες και στη σπλαγχνοσκοπία. Και οι τρεις δούλοι είχαν δει τα καλάθια, αλλά ισχυρίζονται ότι δεν ξέρουν ποιος τα είχε τοποθετήσει εκεί. Οι άνδρες που φρουρούσαν κατόπιν διαταγής μου τη λοφώδη περιοχή γύρω από τη βίλα συνέλαβαν ανάμεσα στους θάμνους ένα κρυμμένο άτομο, που αυτοαποκαλείται Νειλιακός, χωρίς μόνιμη διεύθυνση κατοικίας. »Αρνείται κάθε επαφή με τον Μάρκο Ανίκιο Ρούφο και το οικιακό προσωπικό του. Όταν ήρθαν σε αντιπαράθεση μαζί του, όλοι οι παρόντες είπαν ότι δεν είχαν ξαναδεί ποτέ τους εκείνο τον άνδρα· ο Μάρκος Ανίκιος Ρούφος όμως έδειξε κάποιον εμφανή δισταγμό πριν το πει. Ο δούλος Μίλων, όταν απόψε το βράδυ τού δείξαμε τα όργανα εξαναγκασμού στη φυλακή, ομολόγησε ότι το άτομο που ονομάζεται Νειλιακός είχε επισκε-
HAASE σελ - ΔΔ_Layout 1 02/08/2010 7:52 ΜΜ Page 18
18
φθεί και άλλη φορά τη βίλα, και μάλιστα την ημέρα της θριαμβευτικής εισόδου του μεγαλειότατου αυτοκράτορά μας Ονώριου, πριν από τρεις βδομάδες, γύρω στο ηλιοβασίλεμα. Κατέσχεσα επιστολές, βιβλία και άλλα έγγραφα από τη βιβλιοθήκη του Μάρκου Ανίκιου Ρούφου και τα παρέδωσα σφραγισμένα στο γραφείο του έπαρχου».
Όλοι οι συλληφθέντες πλην του Μάρκου Ανίκιου Ρούφου μεταφέρθηκαν πίσω στα κρατητήρια. Η ανάκριση μπορεί να αρχίσει. Ο έπαρχος δεν παίρνει αμέσως το λόγο. Ούτε κοιτάζει τον κατηγορούμενο, αλλά ατενίζει το δεξί του χέρι, που είναι απλωμένο επίπεδα πάνω στο μπράτσο της καρέκλας. Σηκώνει ελαφρά τον έναν ώμο, οι πτυχές του μανδύα του γλιστρούν πάνω στο τεντωμένο μπράτσο του. Το δεξί πόδι του με το κόκκινο παπούτσι μετακινείται ακόμα πιο μπροστά και φτάνει μέχρι την άκρη της εξέδρας. Εξαιτίας αυτών των συλλήψεων ξύπνησε νωρίτερα απ’ ό,τι συνήθως, πριν από το χάραμα. Περίμενε με αδημονία την είδηση ότι ο Μάρκος Ανίκιος Ρούφος και οι φίλοι του μεταφέρθηκαν στο Επαρχείο για αυτόφωρη διαδικασία, αλλά ούτε αυτό το νέο κατάφερε να σβήσει από τη μνήμη του το παράξενο, μεταμεσονύκτιο όνειρο. Βρισκόταν σε μια άγονη, ερημική παραλία. Ένας βραχώδης γκρεμός, χωρίς ίχνος βλάστησης, κατέβαινε κατακόρυφα σε μια στενή ακρογιαλιά με βότσαλα. Ο ήλιος δεν έλαμπε, η θάλασσα ήταν γκρίζα. Ο κλειστός κόλπος είχε το σχήμα ημισελήνου και ήταν ερημωμένος παρά τα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας. Τα βράχια είχαν διαμορφωθεί ώστε να μοιάζουν με πρόσοψη ναού· μια σειρά κολόνες, λαξεμένες στην πέτρα, υποβάσταζαν την τριγωνική ζωφόρο, πλημμυρισμένη με ακαθόριστες φιγούρες, πιθανόν τίποτα παραπάνω από βραχώδεις σχηματισμούς. Πλατιά σκαλοπάτια, θρυμματισμένα σε πολλά σημεία, κατέβαιναν προς τη θάλασσα. Ανάμεσα στους κίονες υπήρχε ένα παραμορφωμένο γλυπτό και, το πιο εντυπωσιακό, ένα ανάγλυφο που αναπαριστούσε ένα δεξί χέρι, σηκωμένο για όρκο. Ενώ στεκόταν εκεί, στο όνειρό του, νόμισε πως άκουσε κάποιον να καλεί το όνομά του.
HAASE σελ - ΔΔ_Layout 1 02/08/2010 7:52 ΜΜ Page 19
«Μάρκε Ανίκιε Ρούφο, κατηγορείστε ότι οργανώσατε μια συγκέντρωση στο σπίτι σας για να επιδοθείτε κρυφά σε μαγεία, με πρόθεση τον αφανισμό του μεγαλειότατου αυτοκράτορά μας και την καταστροφή της αυτοκρατορίας. Ομολογείτε τις κατηγορίες που σας αποδίδονται;» «Κάλεσα μερικούς φίλους για γεύμα και για μια καλλιτεχνική παράσταση. Δεν βλέπω τίποτα το ασυνήθιστο σ’ αυτό, για να μην πω κολάσιμο». «Εκείνη η παράσταση έφερε το χαρακτήρα ειδωλολατρικής τελετής. Οι χορευτές ήταν έτοιμοι να εκτελέσουν την ερωτική πράξη δημόσια». «Η θεατρική ομάδα παρουσίαζε το μύθο του Βάκχου και της Αριάδνης. Είχα ζητήσει μια καλλιτεχνική παράσταση, όχι ερωτικές σκηνές, τις οποίες δεν θ’ ανεχόμουν εξάλλου». «Η αμφίεση του νάνου δεν άφηνε κανένα περιθώριο στη φαντασία». «Εγώ δεν είδα το νάνο μ’ αυτή την αμφίεση. Οι καλλιτέχνες ντύθηκαν ενώ τρώγαμε. Ήξερα μονάχα ότι θα παρουσίαζαν ένα νούμερο από το κλασικό ρεπερτόριο παντομίμας. Τη στιγμή που εισέβαλε στο σπίτι μου ο φρούραρχος με τους άνδρες του –μια διατάραξη οικιακής γαλήνης για την οποία θέλω να διαμαρτυρηθώ εντόνως– είναι αλήθεια ότι οι χορευτές μιμούνταν έναν εναγκαλισμό. Αλλά όλοι οι παρόντες, και πρωτίστως οι ίδιοι οι καλλιτέχνες, μπορούν να πιστοποιήσουν ότι επρόκειτο για υποκριτική πέραν πάσης αμφιβολίας». «Οι ηθοποιοί δεν γίνονται δεκτοί ως μάρτυρες, θα ’πρεπε να το ξέρετε. Ο φρούραρχος Άουλος Φρόντων έχει το δικαίωμα να εισέρχεται οπουδήποτε όταν υποψιάζεται ανωμαλία. Ο ίδιος και οι άνδρες του είναι ομόφωνοι στις καταθέσεις τους, ότι η στάση και των δύο χορευτών επιδέχεται μονάχα μία ερμηνεία». «Η είσοδος της πραιτοριανής φρουράς προκάλεσε κάποια σύγχυση. Εκείνη τη στιγμή κανείς μας δεν κοίταζε τους καλλιτέ-
19
Όταν ξύπνησε και άρχισε να ντύνεται, σκέφτηκε ότι η φωνή που άκουσε θα πρέπει να ήταν του γραμματέα του.
20
HAASE σελ - ΔΔ_Layout 1 02/08/2010 7:52 ΜΜ Page 20
χνες. Κατά την άποψή μου, οι εντυπώσεις του φρούραρχου και των ανδρών του βασίζονται σε οφθαλμαπάτη...» «Ωστόσο ομολογείτε ότι δώσατε εντολή για παράσταση του ερωτικού χορού των ειδωλολατρικών θεών Βάκχου και Αριάδνης; Αυτό είναι αρκετό». «Λέω για μια ακόμα φορά ότι, σχετικά με το συγκεκριμένο, δεν παρεξέκλινα από τις αξιοσέβαστες πολιτιστικές παραδόσεις...» «Στα σπίτια των Ρωμαίων πολιτών οι οποίοι έχουν συνείδηση της ευθύνης τους βρίσκει κανείς άλλους τρόπους για να περάσει την ώρα του. Οι αξιωματούχοι μου, όπως λέει και η αναφορά, ανακάλυψαν σε έναν από τους προθαλάμους σας καλάθια με ζωντανούς κόκορες, ζώα προς θυσία πέραν πάσης αμφιβολίας...» «Καμία εντολή δεν δόθηκε για θυσία στο σπίτι μου. Δεν ξέρω ποιος τα έφερε μέσα, ούτε ποιος τα παρέλαβε». «Γίνονται συχνά θυσίες στο σπίτι σας. Υπήρχαν φρέσκα λουλούδια στο βωμό του σπιτιού και στα πόδια των ειδώλων». «Θυσίες ζώων δεν έλαβαν ποτέ χώρα κάτω από τη στέγη μου και ούτε πρόκειται ποτέ να λάβουν!» «Έξυπνο παιχνίδι με τις λέξεις! Στον κήπο σας λοιπόν –στο ύπαιθρο και όχι κάτω από τη στέγη σας, το παραδέχομαι– υπήρχε ένας μικρός βωμός από κείνους που μπορούν να στηθούν και να ξεστηθούν γρήγορα». «Δεν έχω ιδέα. Ήταν σκοτεινά στον κήπο. Δεν θεώρησα αναγκαίο να ελέγξω εκ των προτέρων τα σκηνικά αντικείμενα των μίμων». «Στη νομολογία που αφορά σε δίκες μαγείας παρατίθενται αμέτρητα παραδείγματα τελετών που μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό μ’ εκείνη που προφανώς επρόκειτο να λάβει χώρα στο σπίτι σας χθες τη νύχτα: μια ερωτική παράσταση που κατέληγε σε θυσία κόκορα, συμπεριλαμβάνοντας και την αποκαλούμενη σπλαγχνοσκοπία. Και όλα αυτά για να μάθει κανείς τη διάρκεια ζωής του αυτοκράτορα και να την επηρεάσει – εν ολίγοις, ένα απεχθές προοίμιο εσχάτης προδοσίας. Αποτελεί αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι στο σπίτι σας βρέθηκαν τα αναγκαία για τέτοιου είδους πρακτικές, έτοιμα για χρήση».
«Ναι, εντάξει, αλλά παρ’ όλα αυτά σας συμβουλεύω να ανακρίνετε τους καλλιτέχνες, έστω και ανεπίσημα. Ως κοινωνικά υποδεέστεροι και νομικά ανεύθυνοι, μπορεί ακριβώς να ξέρουν πολύ περισσότερα απ’ ό,τι εσείς κι εγώ». «Ο σαρκασμός σας είναι άστοχος. Ζήτησα και ενημερώθηκα μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας. Για ευνόητους λόγους –σεβασμό στους νόμους, φόβο αντεκδίκησης από άτομα που κερδίζουν το ψωμί τους από τις θυσίες και τη μαντική– οι καλλιτέχνες παντομίμας δεν έχουν ποτέ μαζί τους τα αυθεντικά σύνεργα για τέτοιες πράξεις». «Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι κανείς απ’ όσους βρίσκονταν στο σπίτι μου απόψε δεν θεωρεί τον εαυτό του ικανό να εκτελέσει αυτές τις τελετές που υπονοείτε». «Δεν δώσατε ικανοποιητική εξήγηση για την παρουσία του άνδρα που αυτοαποκαλείται Νειλιακός». «Επαναλαμβάνω αυτό που σας είπα και προηγουμένως: η παρουσία του στο χώρο του σπιτιού μου απόψε μου ήταν άγνωστη. Δεν ξέρω τι γύρευε εκεί». «Να σας βοηθήσω να θυμηθείτε; Μήπως περίμενε κάποιο συμφωνημένο σινιάλο; Άλλωστε τον έχετε ξανασυναντήσει και στο παρελθόν». «Αρνούμαι να σχολιάσω τους ισχυρισμούς ενός δούλου υπό το φόβο βασανισμού». «Αν απαντήσετε τώρα ειλικρινά, θα γλιτώσετε εκείνο το δούλο από πραγματικό πόνο και θ’ απαλλάξετε τον εαυτό σας από τον κόπο να σκαρφιστεί εξηγήσεις για πράγματα που ούτως η άλλως δεν θα μπορέσει ν’ αρνηθεί μακροπρόθεσμα». «Αφού, όπως φαίνεται, είστε αποφασισμένος να με κρίνετε ένοχο, γιατί δεν μου λέτε αμέσως τι θέλετε ν’ ακούσετε;» «Μήπως καλέσατε αυτόν τον Νειλιακό –του οποίου το όνομα, η καταγωγή και οι συγκυρίες αφήνουν τρομερά ερωτηματικά– για να θυσιάσει κόκορες και να κάνει ορισμένες προφητείες κατά τη διάρκεια της συγκέντρωσης στο σπίτι σας;» «Όχι, δεν τον κάλεσα». «Μάρκε Ανίκιε Ρούφο, εσείς –σε αντίθεση, δυστυχώς, με την υπόλοιπη, αξιοσέβαστη οικογένειά σας, παλαιότερη και σημερι-
21
HAASE σελ - ΔΔ_Layout 1 02/08/2010 7:52 ΜΜ Page 21
22
HAASE σελ - ΔΔ_Layout 1 02/08/2010 7:52 ΜΜ Page 22
νή– δεν είστε χριστιανός. Σας γνωρίζουμε ως άνθρωπο που επιμένει πεισματικά σε ειδωλολατρικές συνήθειες, σε έναν απαρχαιωμένο τρόπο ζωής... Αρνείστε να αποδεχτείτε ότι οι καιροί άλλαξαν. Θυμόμαστε τις εμφανίσεις και τους λόγους σε κρίσιμες στιγμές στη Σύγκλητο. Δεν μπορέσατε ποτέ να κρύψετε τη δυσαρέσκειά σας για τις πρόσφατες εξελίξεις – ή, ακόμα χειρότερα, αποκαλύψατε μια βαθιά ριζωμένη αντιπάθεια προς τις αντιλήψεις του μεγαλειότατου αυτοκράτορά μας Ονώριου και των συμβούλων του. Κυκλοφορούν φήμες ότι εκφράσατε δημόσια την επιθυμία αναβίωσης παλαιότερων αξιών. Επιπλέον, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για τις τάσεις των καλεσμένων σας. Η άρνησή σας δεν έχει νόημα, διαθέτω αξιόπιστες πληροφορίες. Δεν θα ήταν η πρώτη φορά που προετοιμάζετε πραξικόπημα υπό το πρόσχημα ενός δείπνου σε κλειστό κύκλο – με εγκληματικές θυσίες και προφητείες καμουφλαρισμένες με γελοιότητες υποτιθέμενων καλλιτεχνών». «Δεν έχετε καμία απόδειξη». «Κατά την άποψή μου, η φύση και οι προθέσεις της παράστασης στο σπίτι σας είναι αδιαμφισβήτητες». «Απαιτώ συνδρομή δικηγόρου». «Δεδομένου του εγκληματικού χαρακτήρα των γεγονότων και της σοβαρότητας του αδικήματος, το θεωρώ εντελώς περιττό». «Εγκληματική είναι μονάχα η ερμηνεία που δίνετε εσείς στα γεγονότα. Εσείς και οι αξιωματούχοι σας έχετε διογκώσει την υπόθεση πέρα από κάθε λογική. Το μόνο που συνέβη πραγματικά είναι ότι προσκάλεσα τον μίμο Πυλάδη –είχα απολαύσει τις παραστάσεις του και στο παρελθόν– για να διασκεδάσει τους καλεσμένους μου με ένα από τα νούμερα της λαμπρής περιόδου του. Πριν από το επιδόρπιο –σύμφωνα με τις αρχαίες συνήθειες– έβαλα να τοποθετήσουν σε ένα τραπέζι τα αγάλματα των προγόνων μου και τους οικιακούς θεούς και έκανα σπονδή προς τιμήν τους. Αυτό το αποκαλούν τώρα ειδωλολατρία, είναι κολάσιμο, το ξέρω. Είμαι διατεθειμένος να πληρώσω όποιο πρόστιμο επιβάλετε. Παίρνω όρκο ότι δεν υπάρχει τίποτε άλλο. Δώστε λοιπόν εντολή να τελειώνει αυτό το αναξιοπρεπές θέαμα». «Κλωθογυρίζουμε το θέμα, Μάρκε Ανίκιε Ρούφο. Δεν μπο-
ρείτε να αρνηθείτε την παρουσία στο σπίτι σας ένοχων ατόμων και αντικειμένων, ούτε μπορείτε να δώσετε ικανοποιητική εξήγηση γι’ αυτό. Η υπόθεση είναι σοβαρή. Κατηγορείστε για εσχάτη προδοσία». «Με άλλα λόγια, θέλετε να καταστρέψετε εμένα και τους φίλους μου. Τώρα καταλαβαίνω από πού πήρε το δικαίωμα ο διοικητής της πραιτοριανής φρουράς για να εισβάλει στο σπίτι μου. Αυτή η έφοδος ήταν προσχεδιασμένη». «Εγώ είμαι μονάχα όργανο της δικαιοσύνης. Προσωπικά, λυπάμαι ιδιαίτερα γι’ αυτό που συμβαίνει σ’ εσάς και στους φίλους σας σήμερα. Θα θλιβόμουν να σας δω να απαλλάσσεστε απ’ τα καθήκοντά σας, να στερείστε την εξουσία και τον πλούτο σας. Ωστόσο δεν νιώθω οίκτο για σας. Μερικοί πρέπει να πέσουν πολύ χαμηλά μέχρι να ανακαλύψουν την αλήθεια. Κρατήσατε πάντοτε τα μάτια και τα αυτιά σας κλειστά στο καινούργιο, εναντιωθήκατε ανέκαθεν υπεροπτικά στο πνεύμα της εποχής μας. Είστε κυριολεκτικά εκτός εποχής, Μάρκε Ανίκιε Ρούφο – αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι προσπαθήσατε να χειραγωγήσετε το μέλλον με ξόρκια και αιματηρές θυσίες, να αναμιχθείτε σε κάτι που είναι μονάχα στα χέρια του Θεού. Ελπίζω διακαώς ότι τα σημερινά γεγονότα θα σας κάνουν να αναθεωρήσετε, θα σας βοηθήσουν να ξαναβρείτε την ταπεινότητα και θα σας δείξουν το δρόμο προς την αληθινή λύτρωση». «Εντάξει, τιμωρήστε εμένα αν δεν γίνεται αλλιώς, αλλά σας ικετεύω να αφήσετε ήσυχους την οικογένεια και τους φίλους μου». «Δεν μπορώ να αφήσω κανέναν ήσυχο από εκείνους που βρέθηκαν στο χώρο σας απόψε. Παρότι ματώνει η καρδιά μου, πρέπει να εφαρμόσω το νόμο». «Εφαρμόστε τον, αλλά απαλλάξτε με απ’ τα ωραία λόγια σας». «Αναρωτιέμαι αν θα μπορέσετε να διατηρήσετε αυτή τη στωική στάση κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες...» «Είπα ό,τι είχα να πω. Τίποτα στον κόσμο δεν θα με κάνει να πω κάτι άλλο. Και ξέρω τους φίλους μου, το ίδιο ισχύει και γι’ αυτούς». «Εκείνος ο άντρας, ο Νειλιακός... είναι ξεκάθαρο πως δεν ανήκει στον κύκλο των διακεκριμένων φίλων σας. Ίσως αυτός δεί-
23
HAASE σελ - ΔΔ_Layout 1 02/08/2010 7:52 ΜΜ Page 23
HAASE σελ - ΔΔ_Layout 1 02/08/2010 7:52 ΜΜ Page 24
24
ξει... πιο πρόθυμος. Ή μήπως πρέπει να πω πιο ευαίσθητος σε ορισμένες μεθόδους πειθούς... αν το πράγμα φτάσει ως εκεί;» «Αυτός είναι εντελώς ξένος». «Δεν μπορώ να το δεχτώ όσο δεν ξέρω το λόγο της εμπλοκής σας μαζί του». «Είναι εντελώς προσωπικό θέμα, άνευ σημασίας». «Έχω την εντύπωση ότι είναι άκρως σημαντικό για σας να τον προστατέψετε». «Συνάντησα τον άνθρωπο τυχαία στο δρόμο. Έμοιαζε με κάποιον που γνώριζα από παλιά. Όταν τον έφερα στο σπίτι μου, αποδείχτηκε ότι έκανα λάθος». «Πότε συνέβη αυτό;» «Το είπε ο δούλος μου: την ημέρα της εισόδου του αυτοκράτορα Ονώριου, πριν από τρεις βδομάδες». «Σε ποιον νομίσατε ότι έμοιαζε;» «Αυτό δεν έχει καμιά σχέση με την παρούσα υπόθεση». «Ωστόσο το βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον». «Θαρρώ πως δεν στέκομαι μπροστά σε καμιά περίεργη κυράτσα, αλλά στον πρώτο μάγιστρο της πόλης». «Μην κάνετε τα πράγματα χειρότερα με προσβολές. Σκεφτείτε τη χαριτωμένη γυναίκα σας Σεμπρωνία, την οποία έχω ακόμα να ανακρίνω... Επιμένετε στην άρνησή σας; Θα μου τα πει όλα αργότερα ο Νειλιακός». «Το μόνο που ξέρω είναι ότι δεν πρόκειται ν’ ακούσετε αυτά που επιμένετε πάση θυσία ν’ ακούσετε. Αφού δεν μου επιτρέπετε να υπερασπιστώ δίκαια τον εαυτό μου και έχετε πάρει οριστικά την απόφαση να με καταστρέψετε, κάθε συζήτηση μεταξύ μας είναι περιττή. Από δω κι εμπρός δεν μιλώ πια μαζί σας».
Οι καταθέσεις των υπόλοιπων τεσσάρων, των καλεσμένων του Μάρκου Ανίκιου Ρούφου, είναι πανομοιότυπες. Ένας-ένας προσέρχονται και στέκονται μπροστά στον έπαρχο· όλοι τους –ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία και το βαθμό αυτοκυριαρχίας τους– βλοσυρά ψυχροί ή πειστικά αδιάφοροι, αξύριστοι, με τα ίχνη της ξαγρύπνιας στο πρόσωπό τους, αλλά με την τήβεννο άψογα δι-
HAASE σελ - ΔΔ_Layout 1 02/08/2010 7:52 ΜΜ Page 25
Και όμως, δεν ήταν η φωνή του γραμματέα του εκείνη που άκουσε. Καλούσαν το όνομά του, ένας ασθενικός, απόμακρος, μακρόσυρτος ήχος: Αδριανέ! Μια υπερπόντια κραυγή, κόντρα στον άνεμο. Στεκόταν τότε στο χαμηλότερο σκαλοπάτι της φαρδιάς σκάλας – με κάθε κύμα μια λεπτή, αστραφτερή μεμβράνη έλουζε το γρανίτη. Στ’ όνειρό του έβλεπε τα μυριάδες βότσαλα στην κεκλιμένη παραλία να κινούνται κάτω από το νερό. Οι ψηφίδες του μωσαϊκού στο έδαφος μπροστά στην εξέδρα του γυάλιζαν σαν βρεμένα πετραδάκια. Ο ήλιος βρίσκεται ψηλότερα στον ουρανό, υπάρχουν λιγότερες σκιές στις γωνιές της δικαστικής αίθουσας. Κάποιοι ήχοι έρχονται ακόμη από το άνοιγμα της πόρτας, μέσω της οποίας απομάκρυναν πριν λίγο τον Κόιντο Φουλκίνιο Τρίωνα: βήματα αντηχούν στους κούφιους διαδρόμους που απλώνονται πίσω της. Οι χαμηλές φωνές των πραιτοριανών φρουρών καλούν τον επόμενο κρατούμενο για ανάκριση· τα όπλα και οι περικνημίδες τους κουδουνίζουν ελαφρά, όπως και τα καλυμμένα με μέταλλο δερμάτινα ελάσματα του θώρακα της πανοπλίας τους. Οι αξιωματούχοι του έπαρχου, παραταγμένοι ημικυκλικά πίσω του, ψιθυρίζουν μεταξύ τους. Μπορεί κανείς ν’ ακούσει το θρόισμα των χλαμύδων τους και το σύρσιμο των ποδιών που συνοδεύει τις χειρονομίες τους· κάποιος καταπνίγει ένα βήχα. Ξέρει πως αρκεί μόνο να χτυπήσει το σφραγιδόλιθο του δαχτυλιδιού του στο μπράτσο της καρέκλας για να πετύχει απόλυτη σιωπή, κάτι που εκτιμά πάνω απ’ όλα στη διάρκεια της διαδικασίας – το τείχος των ζωντανών αγαλμάτων πίσω του, ένα ντεκόρ που υπογραμμίζει την ατάραχη, επιβλητική στάση αναμονής η οποία αρμόζει στο ρόλο του ως εκπροσώπου του μεγαλειότατου. Το γε-
25
πλωμένη στον ώμο και το μπράτσο τους. Όπως ο οικοδεσπότης τους, ζητούν και οι τέσσερις δικηγόρο. Ο έπαρχος αρνείται τέσσερις φορές, εστιάζει στο γεγονός ότι ως εκπρόσωπος της ανώτατης εξουσίας στην πόλη είναι πλήρως εξουσιοδοτημένος –ναι, εντεταλμένος– να δικάζει τέτοιες υποθέσεις κεκλεισμένων των θυρών, χωρίς ενόρκους, χωρίς συμβούλιο, χωρίς υπερασπιστές, και εντός είκοσι τεσσάρων ωρών.
HAASE σελ - ΔΔ_Layout 1 02/08/2010 7:52 ΜΜ Page 26
26
γονός ότι δεν γυρίζει τώρα ανάποδα το χέρι για να επιβάλει την τάξη με τον όνυχα του δαχτυλιδιού του είναι μία επιπλέον απόδειξη της αβεβαιότητας που τον κατέλαβε όταν αντίκρισε τους συλληφθέντες. Νιώθει να έχουν ανατραπεί τα σχέδιά του, να έχει κατατροπωθεί κατά έναν αδιευκρίνιστο τρόπο, να έχει στερηθεί άδικα την ικανοποίηση που δικαιούται, να έχει πληγωθεί στο πιο ουσιαστικό κομμάτι του εαυτού του: την πίστη στο καθήκον του. Μήπως αυτή είναι η επίγευση ενός ονείρου; Πίσω από την εντυπωσιακή πρόσοψη με τους κίονες η αδιαπέραστη ράχη ενός γκρεμού, και μπροστά του, ως εκεί που φτάνει το μάτι, η ίδια αδιαπέραστη θάλασσα. «Αδριανέ!» Δεν φαινόταν σαν κάλεσμα, ούτε σαν χαιρετισμός. Ο ήχος γινόταν πιο ασθενικός, πιο μακρόσυρτος και μελαγχολικός, κι εκεί, στην απώτατη άκρη αυτού του μέρους χωρίς βάθος, χωρίς θέα, στο κατώφλι μεταξύ ύπνου και ξύπνιου, συνειδητοποίησε με απογοήτευση την απεραντοσύνη της μοναξιάς του.
«Νειλιακός; Τίποτε άλλο; Ούτε όνομα, ούτε επίθετο; Ξένος;» «Γεννημένος στον Νείλο, όπως λέει και το όνομά μου, αλλά εδώ και πολύ καιρό στη Ρώμη». «Δεν είσαι Ρωμαίος πολίτης;» «Λίγο-πολύ όσο κι εσείς». Η επίπλαστη απάθεια του έπαρχου απολιθώνεται κάτω από την πίεση μιας ξαφνικής, ενστικτώδους αμυντικής στάσης· αυτό προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη σιωπή γύρω του, θαρρείς κι όλοι κρατάνε την ανάσα τους. Ποιος μπορεί να είναι πιο Ρωμαίος από τον ανώτατο μάγιστρο της πόλης, ο οποίος έχει πάρει θέση στην έδρα του· το ωχρό δέρμα του τεντωμένο, γυαλιστερό σαν στιλβωμένο, πάνω στα ζυγωματικά, το μέτωπο και το πιγούνι· τα μαλλιά γκριζαρισμένα στους κροτάφους· η αριστοκρατικότητα της στενής μύτης και των ματιών –το ίδιο σκοτεινά και αδιαφανή σαν το σφραγιδόλιθο στο δάχτυλό του– τονίζεται ακόμα περισσότερο από τις αψεγάδιαστες πτυχές που τον καλύπτουν από τους ώμους ως τις μύτες των παπουτσιών. Οριζόντιες και κάθετες διπλώσεις
και τσακίσματα, γαλαζόλευκο απέναντι σε υπόλευκο – η πορφυρή, διακριτική κορδέλα της Συγκλήτου είναι η μόνη διακεκομμένη γραμμή, που μοιάζει σαν να τραβήχτηκε με αίμα. Για πρώτη φορά εδώ και χρόνια ξυπνούν στον έπαρχο συναισθήματα τα οποία νόμιζε πως είχε εξοστρακίσει· τσούζουν σαν παλιές πληγές. Υποψιάζεται ότι όλοι οι αξιωματούχοι πίσω του θα ξαναθυμήθηκαν τώρα αυτό που γνώριζαν πάντα: ότι ο Αδριανός, γεννημένος και αναθρεμμένος στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, είναι Ρωμαίος εισαγωγής –ναι, κι αυτός Νειλιακός– και ότι κάτι τέτοιο, παρά τον απαιτούμενο και επιδεικνυόμενο σεβασμό, θα μπορούσε να ξυπνήσει πάλι στους υφισταμένους του, όπως και παλιότερα, μια ανυπόφορη τάση να του συμπεριφερθούν με συγκαταβατική οικειότητα. Αυτή η σκέψη τον αποξενώνει από την εικόνα που είχε καλλιεργήσει τόσα χρόνια για τον εαυτό του. Η εξωτερική του εμφάνιση, η στάση και η επίσημη τήβεννός του μοιάζουν με εύθραυστο κέλυφος μέσα στο οποίο ο ίδιος συρρικνώνεται, ευάλωτος. Η λογική είναι ανήμπορη εδώ. Η λέξη Αίγυπτος –που βρίσκεται στη σκέψη όλων, αλλά δεν την έχει εκστομίσει ακόμα κανείς– περιέχει, ίσως και πριν ακόμα τη συλλάβει ο νους, τη δύναμη ενός εξορκισμού. Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας, μια λευκή βελόνα στο φως της αυγής, ένας δείκτης υψωμένος στα ουράνια μπροστά σ’ εκείνον που κάποτε, στην πρύμνη ενός πλοίου με κατεύθυνση τη Ρώμη, έβλεπε τη γνώριμη παραλία να ξεθωριάζει για πάντα. Στο όνειρό του το πλοιάριο απέπλευσε χωρίς τον ίδιο. Τον καλούσαν με το όνομά του, το ρωμαϊκό όνομά του: Αδριανέ! Αλλά εκείνος πρέπει να μείνει πίσω, εξόριστος σε μια χώρα με βάθος μιας στοάς μονάχα, εξωπραγματική σαν το ντεκόρ ενός θεάτρου. Μαρμάρινα σκαλοπάτια ανεβαίνουν από τις αποβάθρες της Αλεξάνδρειας προς τις κιονοστοιχίες των κτηρίων. Το ερημικό μέρος του ονείρου του: επρόκειτο άραγε για μια χώρα καταγωγής ερμητικά κλειστή, μια Αίγυπτο που είχε γίνει απροσπέλαστη; Ποιος μπορεί να πει τι κρύβεται από πίσω ή βρίσκεται απολιθωμένο μέσα στο βράχο; Η ανάκριση συνεχίζεται. Πιο επιφυλακτικά τώρα, με μια αυξανόμενη καχυποψία – και με ένα άλλο συναίσθημα: μια ενο-
27
HAASE σελ - ΔΔ_Layout 1 02/08/2010 7:52 ΜΜ Page 27
HAASE σελ - ΔΔ_Layout 1 02/08/2010 7:52 ΜΜ Page 28
28
χλητική υπερένταση. Ο έπαρχος ψάχνει στα τυφλά για πληροφορίες γύρω από τον άνδρα με τον κουρελιασμένο μανδύα. Απελεύθερος, ναι, εξασκεί επάγγελμα, όχι, ζει μεροδούλι μεροφάι. Όχι, αυτός δεν είχε σχέση με τα γεγονότα στο σπίτι του Μάρκου Ανίκιου Ρούφου. «Ξαναπήγες όμως κι άλλη φορά σ’ εκείνο το σπίτι. Το παραδέχτηκε και ο Μάρκος Ανίκιος Ρούφος». Σηκώνει τους ώμους, πιο παρατεταμένη σιωπή απ’ ό,τι στις προηγούμενες ερωτήσεις. «Τι θέλετε να μάθετε;» «Το λόγο της επίσκεψής σου». «Δεν επισκέφθηκα εγώ τον Μάρκο Ανίκιο Ρούφο». «Σωστά, εκείνος σε προσέγγισε. Τι ήθελε από σένα;» «Πριν λίγο καιρό κάποιοι μ’ ενόχλησαν σε κάποια κοσμοσυρροή στο δρόμο...» «Τη μέρα της εισόδου του μεγαλειότατου αυτοκράτορα Ονώριου;» «Ακριβώς. Ο Μάρκος Ανίκιος Ρούφος είδε τη σκηνή καθώς περνούσε και με βοήθησε παίρνοντάς με στο σπίτι μαζί με την ακολουθία του». «Μα κανείς δεν αντιδρά έτσι απέναντι σ’ έναν άγνωστο». «Ίσως με πέρασε αρχικά για κάποιον άλλο. Τον ευχαρίστησα κι έφυγα. Αυτό είναι όλο». «Για ποιον σε πέρασε;» «Δεν τον ρώτησα». «Τι έκανες κοντά στο σπίτι του χθες το βράδυ;» «Έψαχνα μέρος για να κοιμηθώ. Από τη μέρα της εισόδου του αυτοκράτορα υπάρχει πολύς κόσμος στην πόλη. Όταν εγκατέλειπα το σπίτι του Μάρκου Ανίκιου Ρούφου την περασμένη φορά, είδα πόσο ήσυχος ήταν ο κήπος και γεμάτος με ευωδιές από γιασεμιά...» Η αδιάφορη, ειλικρινής στάση κάποιου που ανήκει χωρίς αμφιβολία στους humiliores* εξοργίζει τον έπαρχο. * Λατινικά στο κείμενο: πολίτες λαϊκών τάξεων, υποδεέστεροι, ευτελείς. (Σ.τ.Μ.)
HAASE σελ - ΔΔ_Layout 1 02/08/2010 7:52 ΜΜ Page 29
Αργότερα –η ανάκριση διακόπηκε μέχρι νεωτέρας– στη διπλανή αίθουσα, όπου έχουν εκτεθεί τα κατασχεμένα βιβλία και τα προσωπικά έγγραφα του Μάρκου Ανίκιου Ρούφου, ο έπαρχος συνειδητοποιεί το τελευταίο σχόλιο σε όλη του την έκταση. Ενώ παίρνει στα χέρια του τις περγαμηνές, περιεργάζεται φευγαλέα τα κέρινα πινακίδια (οι υπάλληλοι που ασχολήθηκαν όλη τη νύχτα για να τα διαβάσουν γραμμή γραμμή δηλώνουν ότι δεν βρήκαν επιβαρυντικά στοιχεία μέχρι τώρα), τα λόγια του Νειλιακού,
29
«Αρκετά! Η πόλη και η επαρχία βρίθουν τσαρλατάνων μεταμφιεσμένων σε τσιγγάνους, που κάνουν επί πληρωμή τα ειδωλολατρικά ξόρκια τους σε σπίτια ιδιωτών. Ο εξοπλισμός τους περιλαμβάνει φορητούς βωμούς και θήκες με μαχαίρια για θυσίες. Η πραιτοριανή φρουρά έχει κατασχέσει πολλές φορές τέτοια αντικείμενα. Δυστυχώς, αρκετοί πολίτες της υψηλής κοινωνίας μας, οι οποίοι θα έπρεπε να είναι πιο συνετοί, διακατέχονται κρυφά από μια ακόρεστη δίψα για προφητείες και μαύρη μαγεία – για να μην πω τίποτα χειρότερο. Είναι περίεργο που εσύ βρέθηκες τόσο κοντά στη βίλα στην οποία, όπως αποδείχτηκε, γίνονταν προετοιμασίες για να θυσιάσουν κόκορες. Όλα όσα βγήκαν στην επιφάνεια κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας επιβεβαιώνουν την πεποίθησή μου ότι το δείπνο στο σπίτι του Μάρκου Ανίκιου Ρούφου δεν ήταν και τόσο αθώα υπόθεση όσο θέλουν να μας κάνουν μερικοί να πιστέψουμε. Τόσο ο Μάρκος Ανίκιος Ρούφος όσο κι εσύ πρέπει να δώσετε πολύ πιο πειστικές εξηγήσεις για να με κάνετε ν’ αλλάξω γνώμη. Απόδειξε πρώτα ότι ο Μάρκος Ανίκιος δεν σε κάλεσε μετά από προτροπή ομοϊδεατών φίλων του, απόδειξε ότι δεν θυσίασες ποτέ κόκορες...» Ο άνδρας απέναντι στον έπαρχο κάνει ένα βήμα μπροστά πάνω στους μαιάνδρους του μωσαϊκού και σηκώνει το δεξί χέρι του. «Εγώ δεν μπορώ ν’ αποδείξω τίποτα. Εξάλλου είναι δουλειά του κατήγορου να φέρει αποδείξεις. Αλλά ορκίζομαι ότι δεν θυσίασα ποτέ κόκορα, εκτός αν αυτό έγινε υπό την παρουσία σας».
30
HAASE σελ - ΔΔ_Layout 1 02/08/2010 7:52 ΜΜ Page 30
του γεννημένου στον Νείλο, πλανώνται στον αέρα, ένας ενοχλητικός αντίλαλος. Γιατί αυτό το φθοροποιό αίσθημα απογοήτευσης, ίσως και ενδόμυχου φόβου; Αυτή η ερώτηση συνδέεται άμεσα με μια άλλη, που ο έπαρχος πρέπει τώρα να παραδεχτεί στη συνείδησή του: γιατί στη διάρκεια της ανάκρισης –η έκπληξη και η δυσφορία στα πρόσωπα των αξιωματούχων του ήταν ευδιάκριτη– δεν επέμεινε περισσότερο στην εξέταση του αινιγματικού ξένου; Γιατί δεν του απέσπασε προσωπικές λεπτομέρειες: από ποιο χωριό, από ποια πόλη του Νείλου κατάγεσαι, τι σ’ έφερε στη Ρώμη, πότε και πού, και ποιος σου έδωσε την ελευθερία σου; Αμυδρές εικόνες περνούν αστραπιαία απ’ το μυαλό του, ανησυχητικές, επειδή κάνουν τον έπαρχο να συνειδητοποιήσει πόσο βαθιά μέσα του βρίσκεται η ανεξιχνίαστη Αίγυπτος, η νεότητά του: ένα φόντο από βασάλτη που ουδέποτε θα καταφέρει να καταστρέψει. Οι λασποκαλύβες του Φαγιούμ, οι ανθισμένοι λωτοί στο καφετί, καθρεφτιστό νερό των κολπίσκων του Νείλου στο βαλτώδες δέλτα, οι μακριές σειρές των φωτισμένων καϊκιών αναψυχής που είναι αραγμένα έξω από την Κάνωπο, προάστιο της Αλεξάνδρειας... το σπίτι του πατέρα του... το άρωμα των ξεχασμένων φαγητών... ο ήχος της τοπικής γλώσσας, την οποία δεν ξαναμίλησε ποτέ πια μετά τα παιδικά του χρόνια. Είναι Ρωμαίος εδώ και πάνω από τριάντα χρόνια. Μάγιστρος της Αυτοκρατορίας, υψηλή αποστολή για έναν εργένη που άφησε όλους τους συγγενείς του πίσω στην Αίγυπτο, που δεν έχει φιλικό κύκλο και καμιά τάση να ενδώσει σε μορφές διασκέδασης οι οποίες απαιτούν οικειότητα με άλλους. Αφιερώθηκε αποκλειστικά στην αποστολή που του ανάθεσαν δυο διαδοχικοί αυτοκράτορες. Λόγω της επίμοχθης εκτέλεσης του καθήκοντος, της σχολαστικής τήρησης των τύπων και στις πιο παραμικρές λεπτομέρειες της διαδικασίας, έχει πειστεί όλο και περισσότερο ότι έχει κερδίσει πια το δικαίωμα αυτής της δεύτερης γέννησής του ως Ρωμαίος πολίτης. Οι Αιγύπτιοι θεωρούνται ιδιόρρυθμοι, προσκείμενοι στη Ελλάδα, γεμάτοι από μια παλιά δυσαρέσκεια εναντίον της θριαμβεύτριας Ρώμης. Ο Αδριανός, επίτιμος Ρωμαίος, πιο Ρωμαίος από τους Ρωμαίους, διαισθάνεται καχυποψία ακόμα κι εκεί που δεν υπάρχει· νιώθει ντροπή –μερικές φορές και προσβολή– ακόμα κι όταν
η Αίγυπτος έρχεται αθώα στην κουβέντα. Δεν επιθυμεί καμιά αυτοανάλυση, έχει επιλέξει να γυρίσει την πλάτη στο απολιθωμένο παρελθόν, έχει προσπαθήσει με δραστικά μέσα να απελευθερωθεί από οποιαδήποτε σχέση με αυτό. Για δέκα χρόνια πίστευε ότι είχε εξοστρακίσει τις σκέψεις γύρω από αυτή τη ρήξη, οδυνηρές σαν πληγή. Αλλά ένα όνειρο, μια ξαφνική συνάντηση με κάποιον Νειλιακό (το τελευταίο σχόλιο του οποίου φαίνεται να τους απομόνωσε απ’ τους άλλους και να τους συνέδεσε μεταξύ τους) μετέβαλαν σε στάχτη δυο δεκαετίες μεγαλειώδους ρωμαϊκού στυλ. Το χέρι του άλλου, του Νειλιακού, σηκώθηκε στο σημείο του όρκου. «Ορκίζομαι ότι δεν θυσίασα ποτέ κόκορα, εκτός αν αυτό έγινε υπό την παρουσία σας». Εκείνο το κομμάτι πέτρας στο όνειρο, εκείνο το ανάγλυφο, υψωμένο χέρι: «Ορκίζομαι...» Αλλά τι, πότε, ποιος; Τα όνειρα, λένε, είναι ένα μίγμα ανάμνησης και προαισθήματος. Είναι μήπως κατάλοιπο ειδωλολατρίας να σκέφτεται κανείς έτσι, να δίνει τόσο βάρος σ’ ένα όνειρο; Ο Αδριανός δεν έχει δει ποτέ να θυσιάζουν κόκορα. Ποτέ; Μπροστά του πάνω στα τραπέζια υπάρχουν σειρές κουτιών με περγαμηνές. Οι υπάλληλοι περιμένουν όρθιοι μέχρι να τελειώσει η επιθεώρηση. Ο έπαρχος ξεδιπλώνει πάλι έναν πάπυρο. Πάλι, όπως τόσο συχνά, τον κατακλύζει τώρα η ανάγκη να επιδείξει το αναντικατάστατο του κύρους και της εμπειρογνωμοσύνης του – κατά μείζονα λόγο τώρα που ο ελαφρύς κλονισμός στη στάση και τη συμπεριφορά του δεν πρέπει να ξέφυγε από κανέναν στην αίθουσα του δικαστηρίου. Όμορφα γράμματα, στρωτές αποστάσεις – ο Μάρκος Ανίκιος Ρούφος διαθέτει ικανούς καλλιγράφους ανάμεσα στους δούλους του. Στίχοι που βρίθουν μυθολογικών ονομάτων. Τέτοιου είδους αναγνώσματα επιβεβαιώνουν απλά αυτό που ο έπαρχος ήξερε ήδη. Μια ξεδιάντροπη αφοσίωση στην κληρονομιά της ειδωλολατρίας! Ο Αδριανός σφίγγει τα χείλη περιφρονητικά, καταπιέζει την οργίλη τάση να ξαναδιπλώσει τον πάπυρο. Αναγνωρίζει τη μεταφορά, το στυλ. Το επίγραμμα που έχει μπροστά του είναι χαραγμένο λέξη προς λέξη στη μνήμη του. Το αίμα χάνεται από το πρόσωπό του.
31
HAASE σελ - ΔΔ_Layout 1 02/08/2010 7:52 ΜΜ Page 31