Ντίνος Οικονόμου - Το σπασμένο τακούνι

OIKONOMOU - DDD_Layout 1 09/03/2011 4:16 ΜΜ Page 9

鵷

I

鵸

αστυνομικές ιστορίες κι έτσι μου προέκυψε πάνω κάτω. Έβλεπα, που λέτε, μια ταινία, Ξέχνα ότι ο δολοφόνος ξεχνάει συγκεκριμένα, και σκέφτηκα πως ένα τέτοιο σενάριο, ίσως και καλύτερο μεταξύ μας, θα μπορούσα να γράψω κι εγώ. Άλλο είναι όμως όταν πιάσεις την κιθάρα στα χέρια σου... Αυτό το «άλλο είναι όταν πιάσεις την κιθάρα στα χέρια σου» δεν είναι δικό μου, για να εξηγούμαστε. Είναι λατινοαμερικάνικο, κάπου το είχα ακούσει και έκτοτε το κολλούσα όπου ταίριαζε. Δε φαντάζεστε σε πόσες περιπτώσεις με έβγαλε από αδιέξοδο. Όταν λοιπόν... έπιασα την κιθάρα στα χέρια μου, άρχισαν τα δύσκολα. Όποιος ισχυρίζεται ότι μια αστυνομική ιστορία είναι εύκολη υπόθεση δεν ξέρει απλώς τι του γίνεται. Δεν προλάβαινα να μουντζουρώνω κόλλες και να τις πετάω στον κάλαθο των αχρήστων. Έτσι κάθισα να σκεφτώ, να σταθμίσω για την ακρίβεια, πόσο κατάλληλος ήμουν γι’ αυτή τη δουλειά. Το πρώτο συμπέρασμα στο οποίο με οδήγησε η σύντομη

Γ

ρΑφΩ



OIKONOMOU - DDD_Layout 1 09/03/2011 4:16 ΜΜ Page 10

ΝΤΙΝΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

ενασχόλησή μου με τις αστυνομικές ιστορίες ήταν πως όποιος καταπιανόταν με το είδος αυτό της λογοτεχνίας όφειλε να διαθέτει σύστημα, πρακτικό μυαλό και μεθοδικότητα. Για να μην αναφερθώ σε μια σειρά ακόμα από ιδιότητες – ροπή στις θετικές επιστήμες, για παράδειγμα, ενδεικτική συγκρότησης άνευ της οποίας θα ήταν λάθος να καταπιάνεται κανείς με τη συγγραφή τους. Αν τώρα μιλάμε για μένα, η βαθμολογία μου όσον αφορά τις ιδιότητες που προανέφερα, και τις υπόλοιπες στις οποίες ενδεχομένως πηγαίνει ο νους σας, κινούνταν σταθερά κάτω από τη βάση. Είμαι σκόρπιος συγκεκριμένα, δεν έχω προγραμματισμό στη ζωή μου και επίσης απογοητεύομαι τόσο συχνά, που δικαιολογημένα έχω την υποψία ότι η απογοήτευση στην περίπτωσή μου είναι πηγή ηδονής. Η δε σχέση μου με τις θετικές επιστήμες προσομοιάζει σε μεγάλο βαθμό στη σχέση του ρετσινόλαδου με το φάντη. Δε θα κρύψω επίσης ότι ως χαρακτήρας είμαι αστάθμητος, με αποφάσεις που δικαιολογημένα θα χαρακτηρίζατε αλλοπρόσαλλες. Με αυτού του είδους την αυτοκριτική, θα έπρεπε να κάνω ό,τι θα έκανε ο κάθε ισορροπημένος στη θέση μου. Να βάλω κατά μέρος τις αστυνομικές ιστορίες και να αναζητήσω άλλο τρόπο εξωτερίκευσης του ταλέντου μου, αν υποτεθεί ότι διαθέτω ταλέντο. Είναι αδύνατον να τεκμηριώσω ποιοι παράγοντες με ώθησαν σε μια παρά φύση για μένα επιμονή κι έτσι καταφεύγω στο πασπαρτού ενός υπερτροφικού εγώ, εκδοχή που, αν το σκεφτεί κανείς σοβαρά, δεν είναι υπόθεση που μπορεί να απορρίψει με ευκολία. Δεν είμαι τύπος, εξάλλου, που κλω

OIKONOMOU - DDD_Layout 1 09/03/2011 4:16 ΜΜ Page 11

ΤΟ ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΤΑΚΟΥΝΙ

θογυρίζει απεριόριστα στο μυαλό του μια ιδέα ή μια ιστορία, ανάλογα. Το γαλακτικό οξύ αθροίζεται τάχιστα στον εγκέφαλό μου προκαλώντας μου σημεία κοπώσεως. Βολεύτηκα συνεπώς με την ερμηνεία του υπερτροφικού μου εγώ, αποδεικνύοντας έτσι πως ένας σκόρπιος και άστατος τύπος είναι σε θέση να γράφει αστυνομικές ιστορίες αντί για ιστορίες της Σμύρνης, του Αϊβαλί και του Πόντου, που ίσως θα του εξασφάλιζαν αναγνωσιμότητα για δυο ζωές. Και γιατί να τα παρατήσω, παρακαλώ, όταν ο κάθε άσχετος διέπρεπε στο είδος και δε χρειαζόταν παρά ένα κλικ για να γίνεις γνωστός, οπότε και μιλιούνια θα ενέσκηπταν σαν πεινασμένες ακρίδες σε κάθε μαλακία που θα έγραφες; Από ινδική αστυνομική φιλολογία, πάντως, σκάμπαζα όσο και από κβαντική φυσική. Δεν ήξερα καν αν υπάρχει και αν ευδοκιμεί το είδος εκεί, ώσπου μου προέκυψε τυχαία φίλος Ινδός, και όχι απ’ αυτούς που πάει το μυαλό σας. Δεν ήταν εργάτης της γης ασχολούμενος με καλλιέργειες αραβοσίτου ή βαμβακιού, συγκομιδή ροδάκινου ή ελιάς, με εποχικές δουλειές τελοσπάντων. Ούτε φορτοεκφορτωτής ή υπάλληλος βενζινάδικου. Ήταν αγγλοτραφής, γόνος μεγαλοαστικής οικογενείας –πατέρας υψηλόβαθμος δημόσιος υπάλληλος– και κατοικοέδρευε στην Αθήνα προκειμένου να σπουδάσει αρχαία ελληνικά. Δεν ήξερα, απροπό, την πέραση που έχουν σε παγκόσμια κλίμακα. Ο Ιγενγκάρ έδειχνε να ’χει τον τρόπο του, αν και σύχναζε σε εστιατόριο δευτέρας κατηγορίας, πράγμα που με έβγαζε στο συμπέρασμα πως αν δεν ήταν σφιχτός, ήταν σίγουρα οικονόμος. Στο ίδιο εστιατόριο έτυχε, για λόγους ανεξαρτήτους της 

OIKONOMOU - DDD_Layout 1 09/03/2011 4:16 ΜΜ Page 12

ΝΤΙΝΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

θελήσεώς μου, να συχνάζω κι εγώ. Τα ποσοστά που εισέπραττα από τις ανάξιες λόγου πωλήσεις μου κάθε άλλο παρά μου επέτρεπαν πολυτέλειες. Έτσι, μια και δεν ήμουν τύπος της προσκολλήσεως ή της τράκας, συμβιβαζόμουν με το εστιατόριο «Ακρόπολις» –Ακρόπολις!–, που ειλικρινά δεν το άλλαζα με το «Βυζαντινό» του «Χίλτον» και όλα τα συναφή, ακόμα και σε περίπτωση που θα με επιδοτούσαν. Είχε κάτι ζεστό και οικείο, κάτι ανθρώπινο. Ήταν και ατμοσφαιρικό επιπλέον στο φως της βροχής. Όταν χοντρές σταγόνες χάραζαν πολυδαίδαλες διαδρομές σε σκονισμένα κομμάτια τζαμιού και την εικόνα καδράριζαν ξεφλουδισμένα καΐτια, ο συνδυασμός των οσμών που ξεχύνονταν από ακάλυπτες κατσαρόλες με μεθούσε, με νάρκωνε, μ’ έφτιαχνε τελοσπάντων σαν ντόπα. Η γνωριμία μας έγινε Νοέμβρη, δυο χρόνια πίσω, αν θυμάμαι καλά. Ήταν ένας Νοέμβρης μόνιμα συνοφρυωμένος, σκουντούφλης, αλλά μίζερος σε βροχόπτωση. Αραιά έβγαζε ήλιο, η μπλόφα του όμως ήταν τόσο μεγάλη, που μία των ημερών, ενώ κουβαλούσα μαζί μου ομπρέλα γιατί τάχα το πήγαινε για βροχή, εκείνος έσκασε μύτη, οπότε την παράτησα κάπου και χάθηκε. Ο Ιγενγκάρ, μετρίου αναστήματος μελαμψός, χαρακτηριστικός τύπος Ινδού, συνήθιζε να κάθεται μόνος του κοντά στο παράθυρο. Είχε μόνιμα γυρισμένη την πλάτη στην Ιπποκράτους, μόνο και μόνο για να ελέγχει τη Βελισσαρίου, θαρρείς. Ένα στενό κατηφορικό, μίζερο, γεμάτο λακκούβες, με αυτοκίνητα παρκαρισμένα και στις δύο μπάντες του, πράγμα που έκανε δύσκολη τη διέλευση. Για παρκάρισμα 

OIKONOMOU - DDD_Layout 1 09/03/2011 4:16 ΜΜ Page 13

ΤΟ ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΤΑΚΟΥΝΙ

ούτε λόγος να γίνεται. Έπρεπε να κοιμηθείς με τον παπά της ενορίας, για να σας δώσω να καταλάβετε, ώστε να εξοικονομήσεις μια θέση. Το πέρασμα απαιτούσε προσεκτική και επιδέξια οδήγηση κι έπρεπε να είσαι κωλόφαρδος για να βγει αλώβητος ο καθρέφτης σου, και πάλι όμως θα την πάταγες μία στις τόσες. Προσωπικά την είχα πατήσει ουκ ολίγες φορές, εκείνη τη μέρα όμως η ζημιά μπορούσε να καλυφθεί κάλλιστα μ’ ένα χορταστικό κομμάτι δυσδιάκριτου σελοτέιπ. Από «παράσημα» άλλωστε άλλο τίποτα η γερασμένη Τογιότα μου. Περισσότερο από συνήθεια, άρχιζα να κατεβάζω καντήλια όπως και τις άλλες φορές, μερικές από τις οποίες όμως χρειάστηκε να αλλάξω καθρέφτη. Η ιδέα της αλλαγής μού έφερνε σύγκρυο. Διαδίδεται ότι είμαι εριστικός και ευέξαπτος τύπος, ειλικρινά όμως το μόνο που θέλω είναι να μη μου πιάνουν τον κώλο. Και στην αλλαγή του καθρέφτη σού πιάνουν τον κώλο, και μάλιστα φανερά. Γιατί τι άλλο παθαίνεις όταν αναγκαστικά τον αλλάζεις ολόκληρο, τη στιγμή που γίνεται η δουλειά σου αλλάζοντας μόνο ένα εξάρτημα; Τι θα λέγατε αν για να σας αντικαταστήσουν ένα τζάμι που ράγισε, είχαν την απαίτηση να αλλάξετε μαζί και το κούφωμα; Και όχι, δεν υπερβάλλω καθόλου. Δοκιμάστε να αλλάξετε ένα από τα δεν ξέρω πόσα εξαρτήματα που αποτελούν έναν καθρέφτη αυτοκινήτου και φαντάζομαι ότι θα συνεννοηθούμε καλύτερα. Για ένα κωλοεξάρτημα τριών τεσσάρων ευρώ, θα χρειαστεί να καταβάλετε στην καλύτερη των περιπτώσεων και τριάντα. Και είναι άχρηστο, σας βεβαιώνω, να σπάσετε τα ποδά

OIKONOMOU - DDD_Layout 1 09/03/2011 4:16 ΜΜ Page 14

ΝΤΙΝΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

ρια σας οργώνοντας όλη την αγορά. Το καρτέλ λειτουργεί άψογα και συντονισμένα, πέραν κάθε κανόνα ανταγωνισμού. Να καταφεύγεις πάλι διαρκώς στη λύση του σελοτέιπ, τι να πω, μάλλον θα πρέπει να το σκεφτείς σοβαρά. Ή για να το θέσω αλλιώς: μέχρι ποίου σημείου μπορείς να παριστάνεις τον άνετο και τον υπεράνω κυκλοφορώντας μ’ ένα τετράτροχο γεμάτο «παράσημα»; Η αξιοπρέπειά σου κινδυνεύει να καταντήσει κουρέλι, είναι ζήτημα αυτοσεβασμού τελικά. Ακόμα κι εγώ, που η ζημιά μου διορθωνόταν εύκολα στη φάση εκείνη, σκεφτόμουν, ομολογώ, να αλλάξω τον καθρέφτη en block. Και όλα αυτά γιατί κάποιος χοντρομαλάκας με Φίατ Πούντο δε δίπλωσε τον καθρέφτη του σ’ ένα στενό που για να περάσεις σημάδευες. Το άσχημο μ’ εμένα είναι πως όταν οργίζομαι, εξαντλώ μεγαλόφωνα το ρεπερτόριο των βρισιών μου. Έτσι δεν ήταν περίεργο που μπαίνοντας στο εστιατόριο «Ακρόπολις» γύρισαν και με κοίταξαν απαξάπαντες. Ειδικά όταν βλαστήμησα τη μάνα του κάθε μαλάκα που δεν το είχε σε τίποτα να βγάζει το πράμα της σε πλειστηριασμό. Το άλλο άσχημο ήταν ότι δεν υπήρχε τραπέζι κενό. Έριξα μια απελπισμένη ματιά σ’ ένα φιλικό μου γκαρσόνι, κοιλαρά με διπλοσάγονο και πράσο μαλλί, κι εκείνος περιορίστηκε να σηκώσει τους ώμους του. Έκανα στροφή εκατόν ογδόντα μοιρών και με την περιφερική όρασή μου εντόπισα τον Ινδό στο παράθυρο. Στο μικρό τετράγωνο τραπέζι του η άλλη καρέκλα ήταν ελεύθερη. Συμβουλεύτηκα ξανά με τα μάτια το φιλικό μου γκαρσόνι, και όταν μου έγνεψε καταφατικά, προχώρησα, διστακτικά είναι η αλήθεια. 

OIKONOMOU - DDD_Layout 1 09/03/2011 4:16 ΜΜ Page 15

ΤΟ ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΤΑΚΟΥΝΙ

Πλησιάζοντας στάθηκα δίβουλος και ο Ινδός δε σήκωσε ούτε τα μάτια του, που δεν τα είχε σηκώσει όλη εκείνη την ώρα. Είχε μια αταραξία που κυριολεκτικά με εκνεύριζε. Αυτός ήταν και ο λόγος που, πριν το συνειδητοποιήσω καλά καλά, πέταξα ένα αψυχολόγητα βροντερό «Μπορώ να καθίσω;». Σηκώθηκε αργά και περιορίστηκε σε ελαφρά κλίση του κεφαλιού του.

— Με μεγάλη μου ευχαρίστηση, πρόσθεσε έπειτα σε άψογα ελληνικά και μόλις υποσημαινόμενη αγγλοσαξονική προφορά. Τράβηξε κατόπιν το σερβίτσιο του λίγο πιο πίσω, ταίριαξε την καλαθωτή ψωμιέρα στο κέντρο του τραπεζιού και στη συνέχεια έσπρωξε ένα μεταλλικό σταχτοδοχείο στο μέρος μου.

— Ώρα να καπνίσετε, είπε. Το συνηθίζετε πριν απ’ το φαγητό. Κι εγώ νόμιζα ότι δεν είχε μάτια παρά μόνο για το στενό Βελισσαρίου. Γενικά πρέπει να είχε μάτια και στο πίσω μέρος του κεφαλιού του.

— Ο υπαίτιος πρέπει να πληρώσει το μάρμαρο, είπε εννοώντας τον ιδιοκτήτη του Φίατ Πούντο. Κάθε αφηρημένος που αφήνει ανοιχτό τον καθρέφτη του οφείλει να πληρώσει το τίμημα, εφόσον οι καθρέφτες των διερχομένων είναι έκθετοι, συμφωνείτε; Μεσολάβησε χρόνος για να χωνέψω ό,τι άκουσα: να πληρώσει το μάρμαρο! έκθετοι οι καθρέφτες των διερχομένων! Λίγο ήθελε να με κουφάνει ο Ινδός. Έκανα ένα σχόλιο χωρίς να κρύψω το θαυμασμό μου κι 

OIKONOMOU - DDD_Layout 1 09/03/2011 4:16 ΜΜ Page 16

ΝΤΙΝΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

εκείνος με περίεργη έκφραση, κάτι ανάμεσα σε παράπονο και υπεροψία, αντέτεινε: — Δηλαδή κολλάει μπρίκια ο Ινδός; Πλέον δεν μπορούσα να πιστέψω στ’ αφτιά μου. Κατά τα άλλα η αναγκαστική «συγκατοίκησή» μας κύλησε ομαλά, ως τη στιγμή που με αιφνιδίασε πάλι, ενώ τίποτα δεν πρόδιδε τις προθέσεις του. Σε ένα αναμάσημα του περιστατικού που προηγήθηκε και οφειλόταν στη μεγάλη οργή μου, έσπευσε να με καθησυχάσει λέγοντας: — Για ένα να είστε βέβαιος: ο φταίχτης θα καταβάλει το τίμημα της ανευθυνότητάς του, όσο κι αν η ζημιά είναι ανάξια λόγου. Ε, αυτό ξεπερνούσε τα όρια.

— Αμφιβάλλω, είπα προκλητικά. Πώς και πότε θα γίνει; — Η ανυπομονησία δεν ωφέλησε κανέναν, μου αντιγύρισε ατάραχος κι έπειτα έγινε σφίγγα και το υπόλοιπο της παραμονής μας εκεί διέρρευσε άγονο. Εγώ, αφού κάπνισα το τελευταίο τσιγάρο, κροτάλισα τα δάχτυλά μου ζητώντας απ’ το φιλικό μου γκαρσόνι λογαριασμό, πλην με εξέπληξε η γκριμάτσα του. Ήταν όλως διόλου ακατανόητη, με κάποιο τρόπο παρέπεμπε στον Ινδό, αυτό όμως αντί να με διευκολύνει μου προκάλεσε σύγχυση. Έσπευσα να ζητήσω λοιπόν τις απαραίτητες εξηγήσεις, κόβοντας διακριτικά τον Ινδό με τη γωνία του ματιού μου.

— Ο λογαριασμός σου χρεώθηκε στο λογαριασμό του κυρίου, είπε ο περιποιητής πριν ανταποκριθεί στην πρόσκληση κάποιου άλλου πελάτη. 

OIKONOMOU - DDD_Layout 1 09/03/2011 4:16 ΜΜ Page 17

ΤΟ ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΤΑΚΟΥΝΙ

Υπολογίζοντας ότι το μερίδιό μου ξεπέρναγε το μισό της αξίας ενός κοινού καθρέφτη αυτοκινήτου, σκέφτηκα να διαμαρτυρηθώ προς στιγμήν, μετά όμως από ωριμότερη σκέψη περιορίστηκα σ’ ένα άχρωμο «Επιφυλάσσομαι». «Ίσως συνηθίζεται στην πατρίδα του», συλλογίστηκα. «Είμαι ένα είδος φιλοξενούμενου, αν το σκεφτείς», κι επιπλέον δεν είχα κανένα λόγο να τον προσβάλω.

— Όχι, δε συνηθίζεται στην πατρίδα μου, είπε ενώ σηκωνόμασταν. Το έκανα επ’ ευκαιρία της γνωριμίας μας. Δεν ήμουν βέβαιος αν είχα εξωτερικεύσει τη σκέψη μου και το μόνο που έκανα ήταν να τον κοιτάξω κάπως επίμονα, προσπαθώντας να διαβάσω στο πρόσωπό του κάτι ιδιαίτερο. «Είναι ένας Ινδός», σκέφτηκα έπειτα, «τι περιμένεις να δεις», και ευθύς κάτι περίεργο, ένα είδος καταναγκασμού που συνοδεύει συχνά την αμηχανία μου, με εξώθησε να τον ρωτήσω επιθετικά, βάζοντας πληθυντικούς κατά μέρος: — Και ήταν ο λόγος που κατέβαλες το μισό της τιμής του καθρέφτη ή του σπασμένου μάρμαρου, όπως είπες; Πήρε μια βαθιά εισπνοή και ενώ ο Νοέμβρης έξω παρέμενε σκουντούφλης, μίζερος και άγονος επιπλέον, και οι προσόψεις των απέναντι πολυκατοικιών γκρίζες και σκοτεινές, γύρισε και μου είπε: — Σωστά. Και ούτε υπάρχει τίποτα το περίεργο. *** H Τογιότα μου ήταν παρκαρισμένη πιο κάτω από το Φίατ Πούντο που έκανε τη ζημιά, κι έτσι στάθηκα, έτεινα το χέρι μου για χαιρετισμό, πλην ο Ινδός το αγνόησε. Στάθηκε με τη  o

OIKONOMOU - DDD_Layout 1 09/03/2011 4:16 ΜΜ Page 18

ΝΤΙΝΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

σειρά του κι εκείνος, επιθεώρησε τον καθρέφτη αργά κι έπειτα το βλέμμα του επικεντρώθηκε στο πορτμπαγκάζ.

— Μπορώ να δανειστώ κάτι από την εργαλειοθήκη; με αιφνιδίασε.

— Σαφώς, ψέλλισα εγώ, που είχα ψωνίσει στη λαϊκή μια τσίλικη εργαλειοθήκη σε τιμή ευκαιρίας. Το μούτρο του πωλητή δε μου είχε εμπνεύσει εμπιστοσύνη αλλά αποφάσισα τελικά να την αγοράσω, μια και η προέλευσή της δεν ήταν προσωπική μου υπόθεση. Ο Ιγενγκάρ δανείστηκε ένα κομψό σφυράκι, έριξε δυο τρεις χαϊδευτικές σφυριές στην παλάμη του και μου υπέδειξε να παραμείνω στη θέση μου ενώ εκείνος προχώρησε προς το Φίατ Πούντο. Τα επόμενα μόλις λίγα λεπτά ήταν αρκετά για να μετατραπεί σ’ ένα μόρφωμα από πλαστικό και γυαλί ο καθρέφτης που ευθυνόταν για τη ζημιά και πλέον κρεμόταν σαν εξορυγμένο μάτι που το συγκρατούσε ένα νεύρο στο πλάι του αυτοκινήτου. Η αποφασιστική διεκπεραίωση του εγχειρήματος με άφησε έκπληκτο, περισσότερο όμως η εξωπραγματική του αταραξία. Γύρισε, τοποθέτησε στη θέση του το σφυρί κι έπειτα είπε χτυπώντας τη μια με την άλλη παλάμη του: — Ξεμπερδέψαμε μια και καλή.

— Ξεμπέρδεψες, ψέλλισα αμήχανα. Εγώ περιορίστηκα να κοιτάζω και ξέρω καλά τι μου γίνεται.

— Χωρίς άλλο, είπε εκείνος. Μόνο που ήθελες να κάνεις το ίδιο, αν κρίνω από τις βρισιές που ξεστόμισες. 

OIKONOMOU - DDD_Layout 1 09/03/2011 4:16 ΜΜ Page 19

ΤΟ ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΤΑΚΟΥΝΙ

— Λόγια του αέρα, διαμαρτυρήθηκα. Για να ξεδώσω, τίποτα περισσότερο. Περιορίστηκε να χασκογελάσει κι έπειτα έβγαλε ένα κλειδί από την τσέπη του. Η επόμενη κίνηση ήταν να ξεκλειδώσει το Φίατ Πούντο και να καθίσει στη θέση του οδηγού.

