Ημζρα Μνιμθσ των Μαρτφρων του Ολοκαυτϊματοσ
Κατερίνα Προκοπίου
Γιατί θ
θ 27
Ιανουαρίου;
Η 27θ Ιανουαρίου επιλζχκθκε από τον ΟΗΕ, επειδι τθν θμζρα εκείνθ του 1945 τα ςοβιετικά ςτρατεφματα απελευκζρωςαν το μεγαλφτερο ςτρατόπεδο ςυγκζντρωςθσ το Άουςβιτσ - Μπίρκεναου τθσ Ναηιςτικισ Γερμανίασ ςτθν Πολωνία, όπου δολοφονικθκαν περίπου 1,5 εκατομμφριο Εβραίοι και Ρομά
Αουςβιτσ. 27 Γενάρθ 1945. Οι πρϊτοι κρατοφμενοι που απελευκερϊνονται
Σι είναι το Ολοκαφτωμα;
• βίαιοσ κάνατοσ πολλϊν ανκρϊπων •
θ ναηιςτικι γενοκτονία του Εβραϊκοφ ςτοιχείου ςτθν Ευρϊπθ
Ολοκαφτωμα είναι θ γενοκτονία διαφόρων εκνικϊν, κρθςκευτικϊν, κοινωνικϊν και πολιτικϊν ομάδων κατά τθ διάρκεια του Β' Παγκοςμίου Πολζμου από τθ Ναηιςτικι Γερμανία
τθ διάρκεια του Ολοκαυτϊματοσ, τθσ μεγαλφτερθσ γενοκτονίασ ςτθν παγκόςμια ιςτορία, υπολογίηεται ότι μόνο ςτα ςτρατόπεδα εξολόκρευςθσ κανατϊκθκαν, με • τουφεκιςμό • καταναγκαςτικι εργαςία • απαγχονιςμό και • δθλθτθριϊδθ αζρια περίπου τρία εκατομμφρια Εβραίων.
Σο ςφνολο των Εβραίων που κανατϊκθκαν από τθν άνοδο του Ναηιςτικοφ Κόμματοσ ςτθν εξουςία μζχρι τθν κατάρρευςι του ανζρχεται ςε ζξι περίπου εκατομμφρια.
Επίςθσ 220.000 Ρομά και ίντι κανατϊκθκαν ςτο Ολοκαφτωμα, δθλαδι το 25-50% του ευρωπαϊκοφ τουσ πλθκυςμοφ.
• 3 εκατομμφρια Πολωνοί Εβραίοι και 2 εκατομμφρια Πολωνοί μθ Εβραίοι) • 330.000-1,2 εκατομμφρια ζρβοι, που δολοφονικθκαν από Κροάτεσ Ναηί
• 200.000 άτομα με ειδικζσ ανάγκεσ • 80.000 Μαςόνοι • 15.000 ομοφυλόφιλοι
• 2.500-5.000 Μάρτυρεσ του Ιεχωβά • 5-6 εκατομμφρια λάβοι πολίτεσ • 2,5-4 εκατομμφρια οβιετικοί αιχμάλωτοι πολζμου • 100.000 Κομμουνιςτζσ και άλλοι πολιτικοί αντιφρονοφντεσ
Εξαιτίασ των φυλετικϊν πεποικιςεων των ναηιςτϊν ότι οι μθ-Άριοι λαοί και ιδιαίτερα οι Εβραίοι απειλοφςαν τθν «κακαρότθτα του γερμανικοφ λαοφ».
τισ 20 Ιανουαρίου του 1942 το Σρίτο Ράιχ αποφάςιςε τθν «Σελικι Λφςθ» για το «εβραϊκό πρόβλθμα», δθλαδι τθν εξόντωςι τουσ μζςω καταναγκαςτικισ εργαςίασ «που κα προκαλοφςε τον κάνατό τουσ από φυςικζσ αιτίεσ». Ζτςι δθμιουργικθκαν τα ςτρατόπεδα εξολόκρευςθσ. Για να εφαρμοςτεί αυτι θ απόφαςθ, οι Εβραίοι αναηθτικθκαν, διαχωρίςτθκαν, εκτοπίςτθκαν με τρζνα ςτα ςτρατόπεδα ςυγκζντρωςθσ και δολοφονικθκαν. Θ επιχείρθςθ μεταφοράσ των Εβραίων ςτα ςτρατόπεδα εξολόκρευςθσ ονομάςτθκε «Επιχείρθςθ Ράινχαρντ».
Για τθν επίτευξθ του ναηιςτικοφ ςτόχου υιοκετικθκαν οι πλζον απάνκρωποι και ςκλθροί τρόποι. Εκτόσ από τθν καταναγκαςτικι εργαςία μαηικοί κάνατοι επιτεφχκθκαν ςε πολλά ςτρατόπεδα με τθ χριςθ των καλάμων αερίων και τθ χριςθ κφρια μονοξειδίου του άνκρακα αλλά και του κυανιοφχου αερίου Κυκλϊνασ Β (Zyklon B).
Επιςτρατεφκθκαν τόςο ειδικευμζνοι «επιςτιμονεσ» όςο και ολόκλθρθ θ τεχνογνωςία που διζκετε και επικυμοφςε να βελτιϊςει το Γ' Ράιχ. Ζγιναν πειράματα ιατρικά , αντοχισ ςτο ψφχοσ, εγχειριςεισ χωρίσ αναιςκθτικό. Αργότερα για λόγουσ οικονομικοφσ υιοκετικθκε θ απανκράκωςθ των δολοφονθμζνων ςτα κρεματόρια.
Αμζςωσ μετά το Ολοκαφτωμα εμφανίηεται θ δικονομικι ζννοια του εγκλιματοσ κατά τθσ ανκρωπότθτασ.
Μερικοί από τουσ πιο υψθλόβακμουσ Ναηί δικάςτθκαν ςτθ Δίκθ τθσ Νυρεμβζργθσ, όπου προιδρευαν δικαςτζσ των υμμάχων και ιταν το πρϊτο διεκνζσ δικαςτιριο εγκλθματιϊν πολζμου.
τισ 27 Ιανουαρίου τιμοφμε εκείνουσ που φονεφκθκαν χωρίσ να ζχουν οφτε τθν τφχθ ενόσ τάφου ςτθ γθ, αλλά και εκείνουσ τουσ λίγουσ που επζηθςαν τθσ ναηιςτικισ βαρβαρότθτασ. Σα δεινά τουσ ςυνεχίςτθκαν για χρόνια μετά τθν απελευκζρωςι τουσ από τα ςτρατόπεδα. Όμωσ το Ολοκαφτωμα δεν αφορά μόνον του Εβραίουσ, αφορά όλθ τθν ανκρωπότθτα. Θ βαριά ςκιά του ςκεπάηει τον ανκρϊπινο πολιτιςμό. Οι ςτάχτεσ των κρεματορίων είναι θ ςτάχτεσ του πολιτιςμοφ μασ. Σο Ολοκαφτωμα είναι θ μαφρθ τρφπα του ανκρϊπινου πολιτιςμοφ.
Οφείλουμε, όμωσ, όλοι, να ςκεφτοφμε καλά και το μονοπάτι που οδιγθςε ςτο Ολοκαφτωμα. Ο καπνόσ των κρεματορίων ιταν θ κατάλθξθ μιασ πορείασ που άρχιςε με λόγια. Λόγια που ξεχϊριηαν τουσ ανκρϊπουσ, που ςτιγμάτιηαν εκείνουσ που δεν ανικαν ςτθν πλειοψθφία, που ηθτοφςαν από απλοφσ πολίτεσ να περιφρονοφν, να φτφνουν και να προκαλοφν δεινά ςε ςυνανκρϊπουσ τουσ, γιατί αυτοί οι ςυνάνκρωποι δεν ιταν άνκρωποι αλλά «παράςιτα» ι «αντικοινωνικά» ςτοιχεία που μόλυναν τθν υγιι κοινωνία. Λόγια που ξεκίνθςαν ωσ απόψεισ κάποιων ακραίων, αλλά που ζςπειραν το ςπόρο που κάρπιςε όταν θ οικονομικι κρίςθ τςάκιςε τθν κοινωνία και γζμιςε απόγνωςθ τουσ ανκρϊπουσ.
Ποια θ τφχθ των Εβραίων τθσ Ελλάδασ;
τθ χϊρα μασ αφανίςτθκαν ςχεδόν ολοςχερϊσ οι ελλθνικζσ εβραϊκζσ κοινότθτεσ ςτθ Θεςςαλονίκθ και τα Γιάννενα, όμωσ διαςϊκθκαν όλοι οι Ζλλθνεσ Εβραίοι ςτθ Ηάκυνκο, πολλοί ςτθν Κατερίνθ, ςτον Βόλο ι ςτθν Ακινα. Κάποιοι διζφυγαν, άλλοι ζςμιξαν με τουσ αντάρτεσ, κάποιοι κρφφτθκαν χάρθ ςτθν αλλθλεγγφθ και τθ ςυμπαράςταςθ των ςυμπολιτϊν τουσ, άλλοι προδόκθκαν από αυτοφσ. Όμωσ ο κανόνασ ςε όλθ τθ Ελλάδα ιταν ο βίαιοσ ξεριηωμόσ, θ εκτόπιςθ ςτα ςτρατόπεδα του Γ’ Ράιχ και θ εξόντωςθ των Ελλινων Εβραίων. Περιςςότεροι από 75.000 Ζλλθνεσ Εβραίοι ηοφςαν ςτθν Ελλάδα πριν από τον πόλεμο. Όταν θ Ελλάδα απελευκερϊκθκε, λιγότεροι από 11.000 είχαν επιηιςει.
Θ Θεςςαλονίκθ είχε προπολεμικά μια από τισ πιο ακμαίεσ εβραϊκζσ κοινότθτεσ τθσ Ελλάδασ. τθν πόλθ υπιρχε εβραϊκι κοινότθτα ιδθ από τθν ίδρυςι τθσ.
Θ εβραϊκι κοινότθτα τθσ Θεςςαλονίκθσ διαμορφϊκθκε οριςτικά ωσ αποτζλεςμα τθσ μαηικισ εγκατάςταςθσ Εβραίων που είχαν εκδιωχκεί από τθν Ιςπανία το 1492.
Ο Εβραϊςμόσ τθσ Θεςςαλονίκθσ κα γνωρίςει μεγάλθ ακμι μζχρι τον 17ο αιϊνα και ςτθ ςυνζχεια ανακάμπτει τον 19ο αιϊνα. Σθν εποχι αυτι θ Θεςςαλονίκθ είναι μία πολυεκνικι πόλθ, όμωσ θ δθμογραφικι και οικονομικι υπεροχι τθσ εβραϊκισ τθσ Κοινότθτασ κα αποτελεί μία από τισ πιο αξιοςθμείωτεσ ιδιαιτερότθτεσ τθσ. το τζλοσ, του 19ου αιϊνα, οι Εβραίοι τθσ Θεςςαλονίκθσ ξεπερνοφν τισ 70.000 ψυχζσ, αποτελϊντασ το μιςό του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ τθσ πόλθσ. Θ Εβραϊκι κοινότθτα διακζτει δικά τθσ φιλανκρωπικά ιδρφματα, ςχολεία και νοςοκομείο. Θ πρϊτθ εφθμερίδα που κα κυκλοφοριςει ςτθν πόλθ το 1864, θ El Lunar, είναι εβραϊκθ.
Θ πρϊτθ ςοςιαλιςτικι εργατικι ομοςπονδία, θ Φεντεραςιόν, κα ιδρυκεί ςτθν πόλθ από τον Αβραάμ Μπεναρόγια το 1909.
Σο 1912 θ Θεςςαλονίκθ γίνεται ελλθνικι. Ο Βαςιλιάσ Γεϊργιοσ Α' υπόςχεται πλιρθ ιςοτιμία των Εβραίων ςτα πλαίςια των νόμων. Ζτςι αρχίηει θ ζνταξθ των Εβραίων ςτο ελλθνικό κράτοσ.
Ωσ τθ δεφτερθ δεκαετία του 20οφ αιϊνα, οι Εβραίοι αποτελοφςαν τθ μεγαλφτερθ πλθκυςμιακι ομάδα ςτθν πόλθ. Όμωσ θ πυρκαγιά του 1917 ιταν ζνα τρομερό πλιγμα. Θ Κοινότθτα δεν μπόρεςε να ςυνζλκει ξανά, κακϊσ 53.737 Εβραίοι ζμειναν άςτεγοι
Σο 1940 θ Κοινότθτα αρικμεί πάνω από 50.000 ψυχζσ, που κατοικοφν ςε αυτζσ τισ περιοχζσ τθσ πόλθσ.
Κατά τθ Γερμανικι Κατοχι απαγορεφεται θ είςοδοσ των Εβραίων ςε καφενεία, ηαχαροπλαςτεία κ.λπ., επιτάςςεται το νοςοκομείο Χιρσ και πολλά εβραϊκά ςπίτια, φυλακίηονται τα μζλθ του κοινοτικοφ υμβουλίου. Οι Εβραίοι τθσ πόλθσ αναγκάηονται να φοροφν το κίτρινο αςτζρι και να ηουν ςτα γκζτο.
τισ 11.7.1942 οι άνδρεσ Εβραίοι θλικίασ 18 - 45 ετϊν διατάηονται να παρουςιαςτοφν ςτθν πλατεία Ελευκερίασ. Εκεί αφοφ υφίςτανται απερίγραπτα μαρτφρια καταγράφονται και οδθγοφνται ςε καταναγκαςτικά ζργα.
τισ 6 Μαρτίου 1943 απαγορεφεται θ ζξοδοσ των Εβραίων από τα γκζτο, ενϊ ςτο ςυνοικιςμό του Βαρϊνου Χιρσ ςτινεται το ςκθνικό για τθν τελευταία πράξθ τθσ τραγωδίασ.
τισ 15 Μαρτίου 1943 αναχωρεί ο πρϊτοσ ςυρμόσ με προοριςμό τα ςτρατόπεδα του κανάτου Aουςβιτσ και Μπιρκενάου. Διαδοχικζσ αποςτολζσ που αναχωροφν θ μια μετά τθν άλλθ κα μεταφζρουν ςε λίγεσ εβδομάδεσ τουσ Ζλλθνεσ Εβραίουσ τθσ Θεςςαλονίκθσ ςτοιβαγμζνουσ ςε βαγόνια, που προορίηονταν για ηϊα, ςτον τόπο τθσ εξόντωςθσ.
Από τουσ 46.091 Θεςςαλονικείσ Ζλλθνεσ Εβραίουσ, που μεταφζρκθκαν ςτα ςτρατόπεδα ςυγκζντρωςθσ, επζςτρεψαν μόνο 1950, δθλαδι ζνα ποςοςτό 4% περίπου.
Κατερίνα Προκοπίου
ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ
Σι ςθμαίνει «Ολοκαφτωμα», «Σελικι Λφςθ», «Κρεματόριο», «Γκζτο»;
Για ποιο λόγο οι μθ Άριοι εξοντϊκθκαν από τουσ Ναηί;
Ποιεσ ιταν οι μεγαλφτερεσ κοινότθτεσ Ελλινων Εβραίων και ποια θ τφχθ τουσ κατά τθ Ναηιςτικι Κατοχι;
Ποια θ τφχθ των Ελλινων Εβραίων τθσ Θεςςαλονίκθσ;
Κατερίνα Προκοπίου