Mixcité
“When various elements that normally could not exist together at the same time are enabled to exist simultaneously and without contradiction. Should architecture not always explore new spaces and new ways of living?� - Junya Ishigami
INHOUDSTAFEL 7 Inleiding 13 Context 19 Referenties 81 Ingreep 138
Lijst van afbeeldingen
143 Literatuurlijst
3
Figuur 1. Omgeving Saint-Sauveur, Lille
INLEIDING
MIXCITÉ SAINT-SAUVEUR Bij de uitbreiding van de stad Lille in 1858 werd een as aangelegd tussen het historische gedeelte en het uitbreidingsgebied. Deze as verbindt van het park rond de Citadel met het oude goederenstation Saint-Sauveur. Het oude station is een historisch belangrijke plaats, vermits het gevestigd is op de plek waar ooit een belangrijke stadspoort was. Vandaag is de site een grote leegte in de stad die omsloten wordt door het Park J.B. Lebas, enkele oude loodsen, een woonwijk en een drukke doorgangsweg. De site was één van de onderzoeksplaatsen voor Europan 8. Toch organiseerde Lille in maart 2013 een nieuwe wedstrijd voor de ontwikkeling van de nieuwe wijk. In november van datzelfde jaar koos de jury voor het voorstel van Gehl Architects. Hun masterplan werkt met verschillende typologieën aan de verschillende aansluitingen van de site. Dit alles wordt verbonden met een groene promenade die zich van west naar oost profileert en uitmondt in een park. Een interessante case voor onderzoek naar wat voor weefsel dergelijke leegte nodig heeft enerzijds en een juiste verhouding te vinden tussen behoud van de open ruimte en het toevoegen van het 23 ha grote programma dat de stad hier wil inplanten.
5
I CONTEXT
CONTEXT | situering
Macro Lille in context Samen met Kortrijk, gelegen op 25km verderop, vormt Lille een transnationaal Eurodistrict (de Frans-Belgische eurometropool Rijsel-Kortrijk-Doornik)
Meso Lille stad Lille telt 227.533 inwoners (2011) 6.532,7 inw./m2 oppervlakte: 34,83km2 Coördinaten: 50° 38′ NB, 3° 4′ OL Burgemeester: Martine Aubry
Historische binnenstad
19e eeuwse uitbreiding
Macro Saint-Sauveur Gelegen tussen de Spaghettiknoop en Parc J.B. Lebas als onbenutte toegangspoort voor Lille.
9
Figuur 2. Bird’s eye, Saint-Sauveur en omgeving
10
CONTEXT | Ontleding van het weefsel
Sporen
Groene ruimtes
Belangrijke gebouwen
Bebouwde ruimte
Wegen
Volgende analyse, waarbij het stedelijk weefsel ontleed wordt, zorgt ervoor dat diverse structuren zichtbaar worden. Hieruit wordt duidelijk dat enerzijds aan het oosten eerder grootschalige infrastructuren aanwezig zijn, alsook grootschalige bebouwing en anderzijds dat de overige gebieden eerder fijnmazig zijn.
11
CONTEXT | Historische ontwikkeling
Figuur 3. Saint-Sauveur omstreeks 1964
Figuur 5. Saint-Sauveur omstreeks 1964
Figuur 4. Saint-Sauveur omstreeks 1964
12
Historische bestemming Saint-Sauveur, voormalig goederenstation van Lille werd geopend rond 1964. Initieel was de bedoeling dat het zou opereren als hoofdstation (voor personenvervoer), waarbij het een nieuwe toegangspoort tot Lille zou vormen. Uiteindelijk bleek de locatie hiervoor niet geschikt te zijn omwille van de te grote afstand tot het historisch centrum. Om die reden werd de functie gewijzigd en ging het functioneren als een goederenstation. Daar waar station Lille Flandres ten dienste stond voor de import van ‘bederfelijke’ producten, ging station Saint-Sauveur de import van ‘niet-bederfelijke’ producten op zich nemen. Als gevolg van de bedrijvigheid, dat het nieuwe station met zich mee bracht door de industriële revolutie, zorgde dit voor een economische boost in de aangrezende wijken en voor de gehele stad Lille. Het station vormde tevens de schakel tussen Porte Valenciennes, Moulins, Wazemmes, Lille Fives en centrum Lille.
Nalatenschap van het goederenstation Na meerdere decennia dienst, werd echter in 2001 beslist om de activiteit van het goederenstation te verplaatsen naar een nieuw, modern uitgerust complex buiten de stadskern dat volledig is afgestemd op alle nodige transportmodi. Saint-Sauveur bleef vervolgens gedurende enkele jaren desolaat aan zijn lot overgelaten. Verval drong op, waarbij stad Lille begon na te denken over de toekomst van deze post-industriĂŤle site. Met het ontstaan van Lille3000 werden de voormalige stationsgebouwen gerenoveerd, welke als locatie konden dienen voor verschillende culturele activiteiten. Sinds 2009 worden in deze gebouwen eveneens diverse culturele activiteiten georganiseerd waarbij o.m. een bar, restaurant, cinema, verschillende exposities, theater, dans, muziek en meer aanwezig zijn. Op deze manier wordt de site opgeladen en wordt het publiek er vertrouwd mee gemaakt.
Figuur 6. Tape installation
Lille3000 is een cultuurprogramma van de stad, wat bedoeld is als voortzetting van de promotie van Lille in 2004 als culturele Hoofdstad van Europa.
Figuur 7. optreden dELBI
Van verval tot wederopbouw Doordat al een klein deeltje van de site heropgewaardeerd werd, maar de rest van de site er nog steeds desolaat en verkommerd bij lag welke immens veel potenties bevat, besloot Lille om in 2013 een internationale stedenbouwkundige ontwerpwedstrijd te lanceren, zodoende een visie te verkrijgen over het gebied. Dit is tevens het laatste stuk grond, met deze schaal, dat stad Lille binnen de ring tot zijn beschikking heeft. De ambities zijn hoog en er wordt gestreefd naar een duurzame stedenbouwkundige ontwikkeling met een mix aan functies, waarin wonen de hoofdrol krijgt.
13
Vanuit de stad werd volgend programma vooropgesteld: • 2.200 à 2.400 woonunits • 40.000 m2 werkruimte • 30.000 m2 commerciële ruimte 20.000 m2 uitrusting • 8 ha groene ruimte Deze ontwerpwedstrijd heeft geleid tot 70 inzendingen, zowel door nationale als internationale bureau’s. Dit zorgt er tevens voor dat de site een enorm grote virtuele transformatie heeft ondergaan en zo in het gedachtengoed van meerdere personen anders gepercipieerd wordt. Uiteindelijk werd, na een vreemde procedureswendel, Jan Gehl aangesteld als eerste laureaat. Zijn ontwerp werd verkozen om de toekomst van Saint-Sauveur te bepalen.
Figuur 8. masterplan
In het masterplan wordt gezocht naar een weefsel dat bestaat uit kleinschalige bouwblokken, op menselijke maat, dat de relatie aangaat met de vier omliggende bestaande weefsels. Deze verschillende omgevingen lopen als het ware door tot in het projectgebied en vormen hier een morfologische consensus. Hierbij voorziet het in een sterke oost-west verbinding door het park als groene vingers over het gebied te voorzien en daarnaast over een fijnmazige noord-zuid verbindingen. In het oosten wordt voor een grootschaliger en specifiek weefsel voorzien waarbij het als toegangspoort van Lille kan functioneren. Momenteel wordt het masterplan verfijnd zodat de uiteindelijke ontwikkeling kan plaatsvinden via projectontwikkelaars en architecten. De bedoeling is dat de werken tegen 2017 zouden opstarten. 14
Met volgende beeldenreeks wordt het fysiek transformatieproces via luchtfoto in beeld gebracht. Merk echter op dat hier niet alle transformaties zichtbaar zijn, zoals o.m. het tijdelijk gebruik van culturele evenementen in de loodsen etc.
1930
1960 1960
1971 1971
1983 1983
1994 1994
1930 1930
1950 1950
EVOLUTIE EVOLUTIE PROJECTGEBIED PROJECTGEBIED
1960
1960 1960 1983 1983
1983
1950
Op de Op verschillende de verschillende kaartjes kaartjes worden worden de de woonblokken woonblokken aangeduid aangeduid en hoeendeze hoe deze geëvolueerd geëvolueerd zijn. In 1930 zijn. stellen In 1930we stellen vast dat we vast dat er verschillende er verschillende gesloten gesloten woonblokken woonblokken in in het weefsel het aanwezig weefsel aanwezig zijn. Opzijn. de luchtfoto Op de luchtfoto van 1960vankan 1960je zien kan dat je zien de dat aanwezige de aanwezige woonblokken woonblokken meer enmeer meerenversnipperd meer versnipperd 1971 1971 1971 worden worden en dat er en telkens dat er telkens meer publieke meer publieke 1994 1994 ruimtes ruimtes bijkomen. bijkomen. Vanaf deVanaf jarende 80jaren zien80 zien we een totale we eenversnippering totale versnippering van de ruimte van de ruimte waarbij de waarbij publieke de publieke ruimte een ruimte eveneen grote even grote rol inneemt rol inneemt als de bebouwing. als de bebouwing.
Figuur 9. transformatieproces luchtfoto’s
1994 11
10
10
2013
11
Figuur 10. luchtfoto Figuur 11. masterplan
20??
15 11
11
16
CONTEXT | conclusie
Saint-Sauveur is een plek dat enorm veel potenties biedt voor de verdere ontwikkeling van Lille. Het is het laatste stuk grond in de binnenstad van Lille dat op deze schaal een ontwikkeling toelaat. Dit maakt het uitermate belangrijk om na te denken over een nieuwe soort stedenbouw, een stedenbouw die geen fouten meer toelaat en gericht is op een duurzame manier van planning. Duurzaam dat gericht is op de verzoening tussen ecologie, economie en het sociale aspect, waarbij respect moet beoogd worden voor zowel het milieu als de mens. De site bevat tevens een historische waarde, dat van het voormalige goederenstation. In die zin is het interessant om in te spelen op de aanwezige genius loci, zodoende een surplus te geven aan de nieuwe ontwikkeling. Gezien de situering van de site lijkt het voor de hand te liggen dat het oostelijke deel als toegangspoort tot Lille zal moeten functioneren. Daarnaast wordt het gebied omringd door vier verschillende morfotypologische weefsels, waardoor er moet gezocht worden naar een nieuw weefsel dat zich hiermee kan verzoenen.
17
II REFERENTIES
REFERENTIES | schaalvergelijking
Saint-Sauveur Gelegen aan de rand van centrum Lille, als desolaat en voormalig goederenstation, beslaat het een oppervlakte van 23ha aan potenties voor kwalitatieve gebiedsontwikkelingen.
Figuur 12. Overzicht site
Figuur 13. Bestaande loodsen
100m
Breda - Chassé park Gelegen in de binnenstad van Breda, met een 13ha grote site, is hier een stedenbouwkundige ontwikkeling aanwezig waarin diverse typologieën samenkomen in de vorm van een campusmodel. Het park staat ten dienste als verbindende factor tussen deze gebouwen.
Figuur 14. Overzicht Chassé
Figuur 15. Parkappartementen XDGA
100m
Kopenhagen - Byparken Gelegen op 10min. (via metro) van het stadscentrum is hier een nieuwe ontwikkeling aanwezig die inspeelt op intiemere binnenruimtes, met daar tegenover een centraal park met alle benodigde faciliteiten.
Figuur 16. Randen park
Figuur 17. VM Houses - BIG
20
100m
Bron: http://www.luvaville. com/travel-with-kids/ copenhagen/things-to-do/ byparken-orestad
Kopenhagen - 8 house Een ontwikkeling waar sterk wordt ingespeeld op semi-publieke ruimten binnen de bouwblokken waardoor een grote sociale cohesie ontstaat. Deze ontwikkeling is gelegen aan de rand van Kopenhagen, waar men de luxe heeft om het landelijke buitengebied mee te integreren.
Figuur 18. 8-House - BIG
100m
Zürich - Glattpark Een stadsuitbreiding ontwikkeld langsheen de tramverbinding, waar 7000 residenties en eveneveel kantoorruimten in worden voorzien. Aan deze ontwikkeling wordt een groot artificieel park gekoppeld als ontspanningsruimte, waarnaast verschillende intiemere binnenruimtes aanwezig zijn tussen de bebouwingen.
Figuur 20. Binnenstraat
100m
Zürich - Europaallee De zone aan Zurich’s hoofdtreinstation, is een sleutelontwikkeling door zijn centrale ligging en uitstekende ontsluiting. In het masterplan werd de morfologie en de bouwblokstructuur van de omgeving gebruikt om de nieuwe ontwikkeling in te passen op een natuurlijke wijze. bron: http://www.kcap.eu/en/ projects/v/europaallee/details
Figuur 19. Robert Jacobsens
Figuur 21. park vs bebouwing
Figuur 22. Binnenplaats
100m
Figuur 23. Binnenstraat
21
II.I THE LOOP Kevin Claeys
RÉSULTATS DE LA 8E SESSION EN FRANCE
ROJETS LAURÉATS
LILLE / Rue de Cambrai “The Loop” FHLY - Pierre-Emile Follacci, architecte (France), 36 ans Astrid Hervieu, architecte (France), 32 ans Patrick Leitner, architecte (France), 37 ans Tae-Hoon Yoon, architecte (France), 31 ans
Figuur 24. FHY
24
125, boulevard de Ménilmontant – 75011 Paris Portable : 06 63 14 45 34 E-mail : ahervieu@free.fr
L’ÉQUIPE FHLY, une fille et trois garçons dans le vent ? Astrid Hervieu, Pierre-Emile Follacci, Patrick Leitner et Tae Hoon
De strategische positie van het voormalig Saint-Sauveur station in het metropolitane gebied stelt de vraag van de relatie tussen centrum en periferie of het gebrek aan groene- en recreatieve ruimten. Daarnaast moet deze toekomstige ontwikkeling van het 26ha grootte gebied in het centrum van Lille, welke voornamelijk bestemd is als woongebied, ook oplossingen bieden op de metropolitane schaal van Lille. De “piercing” gevormd door grote diagonalen, verbindt het centrum van de stad naar de uitgangen Valenciennes en Euralille 2. Met een breedte tot ca. 40 meter en beplant met vegetatie, biedt dit twee lineaire parken die gereserveerd zijn voor zachte vervoer, inclusief een mogelijkse tramtrein verbinding. Door het verbinden van de vier uiteinden van de diagonalen wordt een topografische lus verkregen, welke een panoramisch circuit aanbiedt met een sterk potentieel aan gebruik, waarbij tevens een netwerk van Lille’s grote groenstructuren wordt gecreëerd - de citadel, de boulevards en de omwalling. Als gevolg van de Loop, verkrijgen we door dit nieuwe stedelijke landschap een wisselwerking tussen grote massa en leegte, waardoor een grote verscheidenheid aan sensaties en situaties ontstaat, alsook door de nabijheid van een 7 hectare lineaire groene ruimte die op elk punt van de wijken uitkomt. Dit tangentiële systeem is ook een voordeel voor de bestaande wijken. Het doel is om dezelfde kwaliteiten, zoals die in individuele huisvesting in een dichter bebouwde omgeving aanwezig is, te verkrijgen door driedimensionale percelen te supersponeren (een primaire en permanente structuur), waardoor een grote interne flexibiliteit ontstaat in combinatie met de mogelijkheid tot het vervangen van wooneenheden, welke in harmonie staan met de wensen en de evolutie van de bewoners.
bron: http://www.europaneurope.eu/en/thematized_ projects/loop
25
26
Aanpak en gehanteerde thema’s • • • • •
De site openen richting de stad Voorzien van circulatie voor zachte weggebruikers Creëren van een nieuwe toegangs-uitgangspoort voor Lille Maken van een poreus gebied Versterken van de aanwezigheid van groene ruimten in de stad
Figuur 25. Macro visie
27
Omgeving In dit ontwerpvoorstel zal men de treinloodsen volledig verwijderen, alsook de gebouwen grenzende aan het park West 8.
100m
Verbindingsassen omgeving
vanuit
de
De drager binnen dit ontwerp ligt in de diagonale verbindingen waardoor er een permeabel geheel gecreĂŤerd wordt.
De as
Richting station Euralille 2
Richting volksas ¨Porte Valenciennes
100m
28
Groene ring als zachte circulatie Urbane schaal, urbane strategie Het project stelt de creatie van een landschapsapparaat voor « the loop », een linéair park met een dubbele lus die het mogelijk maakt om de groene ruimten in het uiterste westen en oosten van de site te verbinden (Park J.B. Lebas en de Belvedère), alsook de omliggende wijken met de fluxen van het openbaar vervoer (integratie van de nieuwe tramlijn met een intermodaal station. In zijn totaliteit levert dit 7ha open groene ruimte op. 100m
Zachte wegen 1,7km tot 3,6km wandellus en fietsmogelijkheden doorheen de loop.
100m
29
Groenassen Om de verbinding met het omliggend weefsel te optimaliseren zal men verschillende groenassen aanleggen die tevens de verbinding maken met de loop.
100m
Rijwegen
100m
30
Functies groene ring Marktplaats Sportinfrastructuur Straattheater Park belvedere
Schaduwrijke zone
De ring wordt opgeladen met verschillende functies, waardoor een aangename sequence doorheen de wandeling ontstaat. Gekeken naar de potenties van de plek zal een aangepast programma voorzien worden.
Lille beach Crossroad of colours
100m
Figuur 26. Axiometrie functies
31
Bouwblokken De resterende ruimte, die niet bezet wordt door het park en de rijbanen, zullen bebouwbare gebieden zijn, waar bebouwing van diverse groottes toegelaten worden.
Wonen School Alg. voorzieningen Activiteiten
In deze zones worden bebouwing met eenzelfde functie gegroepeerd onder accomodatie, activiteiten en voorzieningen.
100m
Flexibele bouwblokken De methode voor het ontwerp van de bewoonbare bouwblokken is ontwikkeld op basis van een case-study in Lille, waarbij rekening wordt gehouden met de behoeften van de hedendaagse en toekomstige levensstijl. Flexibele gebouwenstructuur die zich naargelang de behoeften van de maatschappij kan aanpassen. Hierbij wordt een basisstructuur uitgezet waarbij de invulling variabel is doorheen de tijd.
Figuur 27. Concept bouwblokken
32
Ontwerpplan
100m
Figuur 28. Masterplan
Faseringsplan Een gefaseerde aanpak van bebouwing, na de realisatie van het park, staat voorop. Eerst zal men het zuid-oostelijke deel ontwikkelen, vervolgens het noordelijke deel en uiteindelijk het westelijke deel. Op deze wijze is de realisatie van het gehele project behaalbaar voor projectontwikkelaars etc.
Fase 1 Fase 2 Fase 3
100m
33
Figuur 29. Visualisatie
Figuur 30. Visualisatie
Figuur 31. Visualisatie
34
Conclusie Voorgestelde strategie voor Saint-Sauveur is een ambitieus, veeleer een doordacht plan door het groene park te gebruiken als centrale verbinding tussen de bebouwde delen en het aangrenzend weefsel, doch zijn enkele punten van kritiek niet ongepast. Persoonlijk heb ik enkele vraagtekens bij het tabula rasa verhaal dat hier gebracht wordt. Kan het niet interessanter zijn om de geest van het terrein te gebruiken en te integreren in het nieuwe voorstel zodat een surplus gecreëerd wordt? Vervolgens lijkt de gecreëerde spanning tussen het centrale park en het park J.B. Lebas elkaar te ontkrachten doordat geen sterke grens aanwezig is. Tenslotte is het de vraag of het überhaupt wel wenselijk is om de autowegen doorheen het gebied te faciliteren, omdat op deze manier een sterke versnijding en dus verdeling in het gebied gemaakt wordt. Los van deze punten van kritiek is het daarentegen een inspirerend voorstel, door enerzijds de manier waarop men nadenkt over de functie van de publieke ruimte. Deze zal zowel een nieuwe toegangspoort tot Lille creëren, alsook een kwalitatieve invuling en de nodige ademruimte geven voor de toekomstige bewoners. Anderzijds wordt een interessant concept naar voor geschoven, door een nieuw soort weefsel te voorzien dat permeabel is van opbouw en waarbij men hierbovenop een zeer flexibele invulling van het bouwblok naar voor schuift. Op deze manier kan duurzamer worden ingespeeld op de toekomstige behoeften van toekomstige bewoners.
35
II.II Issy Les Moulineaux Zac de Seine Floris De Clercq
Figuur 32. Visualisatie
38
Issy-Les-Moulineaux is een gemeente die ten zuidwesten ligt van Parijs. Vanaf 2007 was er een doelstelling voor de herinrichting van de gevestigde industriĂŤle fabriekspanden. Het doel was om een heel ambitieuze duurzame ecowijk te ontwikkelen, waarbij het ontwerp toegespitst wordt op bioklimatisering, isolatie, hernieuwbare energie, sociale mix en economische voordelen. De omvang van deze nieuwe ontwikkelingen bedraagt 3.5 hectare en maakt deel uit van het grotere geheel die zich uitstrekt tot 16 hectare.
39
40
Figuur 33. Situering
41
Omgeving De oude huisafvalfabrieken, gevestigd aan de Seine en grote verbindingswegen.
Figuur 34. site toestand
bestaande
Nieuwe duurzame ontwikkeling De site wordt in 4 loten onderverdeeld met daartussen groene assen die alleen maar toegankelijk zijn voor het trage verkeer. Hierdoor proberen ze motorvoertuigen te beperken en het stimuleren van milieubewustere alternatieven.
Figuur 35. site met ingreep
42
Afbraak afval fabriek De huishoudafvalfabriek wordt gesloopt om plaats te maken voor de nieuwe duurzame ontwikkeling. De materialen van de afvalfabriek worden tot 90 procent hergebruikt voor de bouw van de nieuwe ontwikkeling. Dit hergebruik van materialen is zeer bewust toegepast om de duurzaamheid van nieuwe ontwikkeling te behouden.
Figuur 36. aanwezige bouwmaterialen
Inplantingsplan Inplantingsplan van verschillende loten.
de
4
Figuur 37. masterplan
43
Lichtstudie 1 Deze lichtstudie is toegepast op het eerste ontwerp. Er onstaan grote schaduwvlakken op bepaalde gebouwen. In samenspraak met de betrokken partijen komt er een workshop waarbij de lichtstudie opnieuw wordt herbekenen.
Figuur 38. lichtstudie I masterplan
Lichtstudie 2 Na de workshop is er een nieuwe lichtstudie waarbij men de loten B,C en D hebben aangepast. Door deze studie krijgen de publieke en semi-publieke ruimtes veel meer lichtinval.
Figuur 39. lichtstudie masterplan
44
II
Lot D Met dit voorontwerp van lot D was toch nog niet iedereen overtuigd waardoor er nog een workshop werd voorgesteld om de vormtypologie aan te passen.
Figuur 40. inplantingsplan I
Lot D Dit is het resultaat van de tweede workshop. Het binnenplein is nog meer geprivatiseerd door de verbindingswegen te versmallen. Door de vormtypologie te veranderen ontstaan er aangename open ruimtes.
Figuur 41. inplantingsplan II
45
Bouwblokken Door de hoogte van de bouwblokken is er een groot aandeel van open ruimte mogelijk.
Figuur 42. bouwblokken
Mobiliteit De site is gemakkelijk te bereiken als voetganger, fietser of met de tram. Voor het gemotoriseerd verkeer is er een ondergrondse parking voorzien.
Figuur 43. mobiliteit
46
Ondergrondse parking Doorsnede van de ondergrondse parking met kokers in het plafond waardoor het mogelijk is om bomen te planten in de parking. Door de kokers is er natuurlijk lichtinval in de ondergrondse parking.
Figuur 44. parking
Sociale mix De aparte entiteiten hebben allemaal een gemengde functie waarbij woon werk en handel samen komen. Hierbij is groen wonen, rood werken en blauw handel, orange is zijn publieke voorzieningen.
Figuur 45. programma
47
Figuur 48. visualisatie
Figuur 46. visualisatie
Figuur 47. visualisatie
48
Conclusie De nieuwe ontwikkeling van Issy- Les- Moulineaux maakt deel uit van een groter faseringsplan. De vroegere fabriekssite wordt getransformeerd naar een nieuwe ‘ecologische’ wijk. De materialisatie van de nieuwe ontwikkelingsgebouwen gaan 90 procent bestaan uit de recyclage van de fabrieksconstructie. Door tal van workshops met de betrokken personen zoals ontwikkelaars, architecten, investeerders, toekomstige bewoners werd het masterplan meermaals herzien tot er een consensus was. De bouwblokken bestaan uit een gelaagdheid van verschillende functies, waarbij er een ontmoeting ontstaat van wonen, werken en ontspanning. Het milieu aspect wordt vooral genuanceerd op 2 vlakken. Ten eerste is er een strengere sensibilisering op vlak van energie gebruik en verbruik. Als tweede aspect is de combinatie van de semipublieke ruimte en de ondergrondse parkeergarage vernieuwend en duurzaam. In het kader van de nieuwe ontwikkelingen op Saint Sauveur in Rijsel kan dit referentie project zeer inspirerend werken in het verhaal van duurzaamheid. Hoe de bebouwen een relatie aangaat met de openruimte en de omgeving is heel toepasselijk voor de verdere ontwikkeling op vlak van stedenbouw en publieke ruimte.
49
II.III Confluence Charlotte Jacobs
Figuur 49. situering
52
Lyon Confluence dankt zijn naam aan de samenvloeiing van de Saône en de Rhône. De wijk bestaat uit verschillende delen waarvan Lyon Confluence aan de samenvloeiing het zuidelijke deel dankt vooral zijn eennaam industrieel karakter had. Hiervan wasdede Saône en de Rhône. De wijk bestaat uit verschillende delen Grand Marché gevestigd,deel enorme hallen voor groothandel waarvan het zuidelijke vooral eendie industrieel karaktergebruikt had. werden. In het noorden ontwikkelde zich doorheen de jarendiehetvoor dorpje Hier was de Grand Marché gevestigd, enorme hallen groothandel gebruikt In het zich Sainte-Blandine rond dewerden. lokale kerk. Tennoorden noordenontwikkelde van dit dorpje is het doorheen de jaren het dorpje Sainte-Blandine rond de lokale kerk. station Lyon Perrache gevestigd, waarlangs Lyon Confluence wordt Ten noorden van dit dorpje is het station Lyon Perrache gevestigd omsloten door eenConfluence drukke autosnelweg. Bij hetdoor wegtrekken van de waarlangs Lyon wordt omsloten een drukke autosnelweg. industrie werd het tijd om dit gebied opnieuw te ontwikkelen tot een woon-werkgebied. Bij herontwikkeling van het gebied is er gestreefd Bij het wegtrekken van de industrie was het tijd dit gebied opnieuw naar een hoge densiteit en tegelijk naar het creëren met relaties met de te ontwikkelen tot een woon-werkgebied. Bij herontwikkeling van natuur. Het gebied is onderverdeeld in drie projectfases: ZAC 1, ZAC 2 het gebied is er gestreefd naar een hoge densiteit en tegelijk naar hetPerrache creëren Sainte-Blandine. met relaties metZAC de natuur. onderveeld en 1 omvatHet het gebied westelijkisgedeelte van in drie projectfases: ZACwerd 1, ZAC en Perrache Lyon Confluence. Hier een 2boulevard urbainSainte-Blandine. voorzien die langs ZAC 1 omvat het westelijk gedeelte van Lyon Confluence. Hier het water diversiteiturbain van gebouwen voorziet: werd eeneen boulevard voorzien die langsvan hetreconverties water een van industriële tot felgekleurde gevels. deze diversiteit panden van gebouwen voorziet:hedendaagse van reconverties vanVan industriële panden tot felgekleurde hedendaagse is fase is reeds het meeste gerealiseerd. De gevels. volgendeVan fasedeze ZACfase 2 omvat reeds het meeste gerealiseerd. De volgende fase ZAC 2 omvat het het gebied rond de Grand Marché. Hier krijgen we twee woonvormen. gebied rond de Grand Marché. Hier krijgen we twee woonvormen. Enerzijds metmet îlotsîlots ouverts op het grid grid van van de Grand Enerzijdswordt wordterergewerkt gewerkt ouverts op het de Grand Marché en anderzijds krijgen in het wonen Zuideninwonen in het Marché en anderzijds krijgen we in hetweZuiden het groen groen waarbij het landschap de overhand De deze drager van waarbij het landschap de overhand neemt. De neemt. drager van nieuwe deze nieuwe ontwikkelingen is een nieuwe tramlijn die een ontwikkelingen is een nieuwe tramlijn die een noord-zuid verbinding noord-zuid verbinding creërt niet enkel binnen het gebied maar creëert binnenvormt het gebied maar ook Lyon zo eenPerrache connectienaar vormt ook zoniet eenenkel connectie via het station het historische centrum. via het station Lyon Perrache naar het historische centrum.
53
De De drager drager van van de de nieuwe nieuwe ontwikkeling: een tramlijn die het ontwikkeling: een tramlijn gebied verbindt via verbindt het station die het gebied via Lyon het centrum. het Perrache stationmet Lyon Perrache met het centrum.
Figuur 50. tram
De vernieuwing van het De vernieuwing van door het treinstation Lyon Perrache treinstation Lyon wordt Perrache Atelier Ruelle. Hierbij het door Atelier Ruelle. station de schakel tussenHierbij het wordt het centrum station de historische enschakel Lyon tussen hetviahistorische cenConfluence een wandeling trum en Lyon Confluence doorheen het gebouw. via een wandeling doorheen gebou het gebouw.
Figuur 51. tram
Figuur 52. gare Perrache
Figuur 53. gare Perrache
54
Sainte-Blandine InInde dewijkwijk Sainte-Blandine worden punctuele punctueleingrepen ingrepen worden weefselgedaan. gedaan.ZoZo ininhethetweefsel wordt dedeoude oude gevangenis wordt gevangenis verbouwd tot verbouwd totuniversiteitsgebouw universiteitsen residentiële gebouwen gebouw en residentiële gerenoveerdgerenoveerd tot energiezuinige gebouwen tot gebouwen. energiezuinige gebouwen.
Langs dedeSaône Saônewordt wordteen een Langs boulevard urbain urbainaangelegd aangelegd boulevard waarbij dedeindustriele industriëlesfeer sfeer waarbij behouden blijftblijft in de in afwisseling behouden de met opvallende hedendaagse afwisseling met opvallende gebouwen. hedendaagse gebouwen.
Figuur 54. boulevard urbain
Figuur 55. boulevard urbain
55
QuartierDenuzière Denuzière rond Quartier rond een een binnenwater bij de binnenwater dat bij dedatnieuwe nieuwe ontwikkelingen werd ontwikkelingen werd aangelegd. aangelegd
Figuur 56. Quartier Denuzière
In het hart van deze wijk net In het vanligt deze net naast de hart tramlijn het wijk Centre naast de Een tramlijn ligt het Commerciale. groot complex Centre waar o.a. Commercialle. een bioscoop Een en groot complex een winkelcentrum zijnwaar in o.a. onder bioscoop en winkelcentrumgebracht. zijn in onder gebracht.
Figuur 57. Quartier Denuzière
Figuur 58. Centre commercialle
Figuur 59. Centre commercialle
56
Het Hetontwerp ontwerp van van le le quartier quartier du dumarché marchéis isgebaseerd gebaseerdopophet hetbestaande bestaande vanloodsen de grid grid van de loodsen vanMarché. de Op Grand van de Grand dit grid Marché. dit grid worden worden Op bouwblokken geplaatst bouwblokken volgens het principegeplaatst van de îlots volgens ouverts.het principe van de îlots ouverts.
Figuur 60. Quartier du marché - render
Figuur 61. Quartier du marché - render
Figuur 62. Le Champ - render
Naast de tussen Naast de tramverbinding tramverbinding noord noord en zuid,en wordt er een oosttussen zuid, wordt verbinding verbinding toegevoegd. er west een oost-west Het gebied ten vanten deze toegevoegd. Hetzuiden gebied dwarsverbinding le Champ zuiden van dezewordt dwarsvergenoemd.wordt Hier wordt groene binding le een Champ wijk voorzien genoemd. Hier waarde wordt relaties een met dewijk natuur gemaximaliseerd griene voorzien waar deworden. relaties met de natuur gemaximaliseerd worden.
57
Groenruimtes en water
58
Behouden gebouwen Nieuwe reeds gerealiseerde gebouwen Nieuwe nog te realiseren gebouwen
59
60
Quartier du marché is een dense maar permeable wijk. Het programma bestaat uit
Figuur 63. Quartier du marché - render
een varieteit van wonen, Quartier marché is een Quartier du du marché is een kantoren en winkels die de dense permeabele dense maarmaar permeable wijk. wijk. vroegere marché Het programmagrand bestaat uit een Het programma bestaat uit variëteit van De wonen, kantorenuit vervangen. wijk bestaat een envarieteit van wonen, die de vroegereen eenwinkels netwerkvan straten grand en marché vervangen. kantoren winkels die de De binnenplaatsen die de lineaire wijk bestaat netwerk vroegere granduit een marché en repetitieve van de van straten en structuur binnenplaatsen vervangen. De wijk bestaat uit die de markt lineairehergebruikt. en repetitieve oude Een een structuur netwerkvan straten enmarkt aantal van van dede oude bestaande hergebruikt. Een aantal van de binnenplaatsen die de lineaire overdekte markthallen zullen bestaande overdekte van markthallen en repetitieve structuur de behouden blijven om om het zullen behouden blijven oude markt hergebruikt. Een het industriële karakter karakter niet industriële niet tete aantal van de bestaande verliezen. verliezen. overdekte markthallen zullen behouden
blijven
om
het
industriële karakter niet te Le champ biedt een groene Le champ biedt een groene verliezen.
Figuur 64. Le Champ - render
tegenhanger voor de dense tegenhanger wijk du marché.voor De de site dense richt zich op site cultuur, wijk voornamelijk du marché. De richt innovatieve diensten, hoger zich voornamelijk op cultuur, onderwijsbiedt en een onderzoek. Le champ groene Een innovatieve diensten, hoger aantal bestaande panden tegenhanger voor de dense onderwijs en onderzoek. worden behouden om Een de wijk du marché. De site richt toekomstige ontwikkelingen te aantal bestaande panden zich vereenvoudigen voornamelijk op en cultuur, zo nieuwe worden behouden om de percelen tediensten, definiëren. hoger Het gebied innovatieve toekomstige ontwikkelingen te wordt opgedeeld doorEen groene onderwijs en onderzoek. vereenvoudigen zo nieuwe “tongen” die het en gevoel van aantal bestaande panden een openbaarte park creëren, op percelen definiëren. Het worden behouden om de plaatsen die voornamelijk privaat gebied wordt opgedeeld door zijn. De grenzen tussen privé toekomstige ontwikkelingen te en groene "tongen" die het publiek worden gevormd vereenvoudigen en zo nieuwe door vaneen openbaar park degevoel strategische plaatsing van percelen te definiëren. Het waterelementen. creëren, op plaatsen die voorgebied wordt opgedeeld door namelijk privaat zijn. De grengroene "tongen" die het zen tussen privé en publiek gevoel vaneen openbaar park worden gevormd door de creëren, op plaatsen die voorstrategische plaatsing van namelijk privaat zijn. De grenwaterelementen. zen tussen privé en publiek worden
gevormd
strategische
door
plaatsing
waterelementen.
de van
61
Het îlot A3 bestaat uit permeabele bouwblokken. De compositie van de blokken zorgen voor een egaal licht zowel in de gebouwen als ook in de binnentuinen. Acht gebouwen vormen het bouwblok waarvan er zes ruimte bieden voor 232 wonigen, twee kantoorgebouwen (9000m²) en 2500m² winkels en activiteiten op Het îlot A3 bestaat uit de gelijkvloers waaronder permeabele bouwblokken. een crèche. De compositie van de De binnentuinen bieden blokken zorgen voor een een continue en rustige seegaal licht zowel in de mi-publieke ruimte voor gebouwen als ook in de voetgangers en milieubinnentuinen. Acht gebouvriendelijk transport. Door wen vormen het bouwblok ook de private ruimtes in te waarvan er zes ruimte richten basis van de pu Hetbieden îlot A3opbestaat uit permeabele voor 232 wonigen, blieke en semi-publieke bouwblokken. De compositie twee kantoorgebouwen ruimtes ontstaat er een (9000m²) en 2500m² van de blokken zorgen voor aaneenschakeling vaneen winkels en activiteiten op egaal lichtruimtes zowel ininde groene degebouwen wijk. gelijkvloers waaronder als deook in de binnentuinen. crèche. Achteengebouwen vormen het De binnentuinen bieden bouwblok waarvan er zes ruimte een continue en rustige sebieden voor 232 woningen, twee mi-publieke ruimte voor kantoorgebouwen (9000m²) voetgangers en milieu-en 2500m² vriendelijk transport. Door ook deenprivate ruimtesop in tede winkels activiteiten richten op basis van de pu gelijkvloers waaronder een bliekeDe en semi-publieke crèche. binnentuinen bieden er een eenruimtes continueontstaat en rustige semiaaneenschakeling van publieke ruimte voor voetgangers groene ruimtes in de wijk.
Hoofd- en nevenwegen
Hoofd- en nevenwegen
en milieuvriendelijk transport. Door ook de private ruimtes in te richten op basis van de publieke en semi-publieke ruimtes ontstaat er een aaneenschakeling van groene ruimtes in de wijk. Openbaar vervoer
62
Publiek, semi-publiek en private ruimtes
Publiek, semi-publiek en private ruimtes
Bebouwd vs niet-bebouwd
63
64
Conclusie Het opdelen van het gebied in verschillende gebieden vereenvoudigdt niet enkel de administratieve en fysieke uitvoering van het project, maar zorgt ook voor een erg gediversifieerd masterplan. Van een stedelijke boulevard langs het water met een mix van opvallende hedendaagse bouwwerken en herbestemde industriële gebouwen tot een nieuwe tramlijn, van behoud van de woonwijk Sainte-Blandine tot de aanbouw van quartier du marché met zijn îlots ouverts en le Champ volgens een campusmodel. De diversiteit is zeker positief: elk deeltje heeft zijn eigen soort weefsel, typologie en programma. Daarnaast is de voordien minder toegankelijke plaats via de toegevoegde tramlijn deel van het centrum geworden. Door deze centrale as, kunnen de boulevards langs het water maximaal ingezet worden voor traag verkeer. Bovendien sluiten er op deze centrale as vele andere vervoersmiddelen aan als bussen, stadsfietsen en natuurlijk het station Perrache. Zeker een geslaagd masterplan. Al blijft de vraag hoe de oostelijke boulevard zal uitgewerkt worden. Hier snijdt voorlopig één van de toegangswegen van de stad in de vorm van een autosnelweg doorheen het landschap. De vraag blijft of zo’n grote doorgangsweg zo dicht bij het centrum hoeft te lopen. Een opmerkelijke wijk is toch wel de Quartier du Marché. Hierbij wordt gewerkt met îlots ouverts. Het is een erg dense wijk maar ook erg permeabele wijk. Bovendien wordt het dense karakter in evenwicht gebracht door het netwerk van binnentuinen aan te leggen die zo een continue en rustige semi-publieke ruimte bieden voor traag verkeer vormen in relatie met de private groene ruimtes.
65
II.IV L’ESTUAIRE URBAIN Kelly Maene
Figuur 65. Raphaël Gabrion
Raphaël Gabrion Europan 8 - L’Estuaire Urbain
68
L’Estuaire Urbain is de naam van het wedstrijdontwerp van Raphaël Gabrion voor Europan 8. Het dankt zijn naam, letterlijk vertaald als de stedelijke riviermonding, voornamelijk aan zijn vorm, die ook wel wat weg heeft van een bliksemflits. Het werd ontworpen voor de site van Saint-Sauveur, die zowat de laatste open ruimte van Lille beslaat. Volgens Gabrion bestaat er een spanning tussen de drukke periferie en de al even drukke Boulevard de la Liberté. Daarom koos hij bewust voor een ‘lege’ ruimte, waar plaats is voor groen en ontspanning. Een park dat ons zou moeten doen denken aan het Central Park in New York. Het was zijn bedoeling om een multifunctioneel ontwerp de maken. De groene oase van rust wordt omsloten door openbare gebouwen, waaronder kan worden geparkeerd. Voorbij deze gebouwen vinden we woonblokken terug, die amper verschillen van de traditionele woonblokken. De aandacht gaat in dit ontwerp vooral naar het park, terwijl ten westen reeds het Parc J.B. Lebas aanwezig was. Het park van West 8 verliest hierdoor niet alleen zijn functie, maar ook zijn aanzien. Er wordt niet gezocht naar een nieuwe en duurzame manier van wonen en leven, de bestaande woonstijl wordt gewoon gekopieert.
69
Figuur 66. Masterplen
70
Men wil het verstedelijkte centrum van Lille vervolledigen. Dit met een multifunctioneel ontwerp. De site wordt ten oosten begrensd door de periferie en ten westen door Parc J.B. Lebas.
71
Terrein De site van Saint Sauveur wordt ten westen begrensd door Parc J.B. Lebas en ten oosten door de Periferie. Ten noorden en ten zuiden wordt de site omsloten door de traditionele woonblokken.
100m
Woonblokken Als eerste stap in dit ontwerp vervolledigd men het bouw blok ten zuiden van de site.
100m
72
De assen-basis De basis van het ontwerp bestaat uit een reeks assen die werden door getrokken. Enkele voorbeelden hiervan zijn de tramlijn, de Boulevard de la LibertĂŠ, de bestaande opslagloodsen en de vervollediging van de woonblokken.
100m
De Bliksem Als gevolg van het door trekken van de assen ontstaat een vlak in de vorm van een bliksem. Deze vorm wil men invullen met een park, naar het voorbeeld van Central Park in New York.
100m
73
Woonblokken De ruimte tussen Parc J.B. Lebas en de bliksem wordt ingevuld met traditionele woonblokken.
Openbare gebouwen Ten noorden en ten zuiden wordt het park omsloten door gebouwen en zones met een openbare functie. Hier komen bijvoorbeeld bibliotheken en stadwinkels, maar er is ook ruimte voorzien voor sportvelden, speelpleintjes enz. Deze strook van openbare gebouwen en pleinen zorgt voor een barrière tussen tussen het groene park en de stedelijke woonblokken. Het groen wordt niet doorgetrokken tot in de woonzones.
74
Museum en Metro Ten oosten van het park plant men een museum en een metrostation. Dit station zal voor een goede bereikbaarheid van de site moeten zorgen.
Oude opslagloodsen De bestaande opslagloodsen zullen worden gerenoveerd en onderverdeeld. Deze loodsen zullen plaats bieden aan atelierwoningen van kunstenaars, maar ook aan winkels.
75
Openbare Zone Parkeerplaatsen voor bezoekers zullen worden voorzien op de ondergrondse verdieping. Op de gelijkvloerse verdieping wordt de toegang tot de parking aangelegd, als ook de sportvelden alsook een overdekte wandelzone met toegang tot de openbare gebouwen. Op de eerste verdieping wordt een looppad voorzien, die toegang biedt aan de verschillende gebouwen en die ze eveneens verbindt. De daken worden afgewerkt met een groendak.
Figuur 67. detail / profiel
76
77
Figuur 68. visualisatie
Figuur 69. visualisatie
Figuur 70. masterplan
78
Conclusie Het idee van RaphaĂŤl Gabrion bestond erin een park te ontwerpen, dat wordt omsloten door een lint van openbare plaatsen en gebouwen. De restruimte zou worden ingevuld met woonblokken, die amper verschillen van de bestaande. Het park dat centraal wordt ingepland, zal geen negatieve invloed uitoefenen op het bestaande park van West 8, omdat ze qua uitzicht en functie heel erg van elkaar verschillen. Zo moet moet de natuur in het nieuwe park zijn vrije gang kunnen gaan, terwijl men bij Parc J.B. Lebas opteerde voor een park met een zeer ontworpen uitzicht. Dit park wordt omzoomd door een drukke rijweg en traditionele woonblokken, terwijl het Central Park zal worden afgesloten voor het gemotoriseerd verkeer en wordt het omsloten door openbare gebouwen. De nadruk van de site werd gevestigd op het park, dit is het centrale element van het ontwerp en alle andere elementen werden ingepland om dit park te versterken. Er werd geen rekening gehouden met de woonfunctie, de bouwblokken werden min of meer gebruikt op de overgebleven ruimtes op de site in te vullen. Er werd dus helemaal niet gestreefd naar een nieuwe en vernieuwende manier van wonen, zoals bijvoorbeeld wonen in het park. De woningen worden immers volledig afgesloten van het park door het lint van openbare gebouwen. Het lint werkt eveneens als grens tussen privaat en publiek, terwijl er de dag van vandaag eerder gestreefd wordt naar een manier ontwerpen waarbij publiek en privaat in elkaar overlopen en waar ook plaats is voor semi-publieke ruimten. Als we de ongewone vorm van het park buiten beschouwing laten, kunnen we dit een zeer traditioneel ontwerp noemen. Het heeft helemaal niets vernieuwend, het is zelfs zo dat de negatieve elementen van het traditionele wonen, simpelweg wordt gekopieerd.
79
III INGREEP
82
INGREEP | Saint-Sauveur
Figuur 71. Luchtfoto projectgebied
83
INGREEP | programma
Projectgebied 23ha Er wordt vanuit Lille gevraagd om 2200 à 2400 woningen te ontwikkelen, alsook 40 000m2 kantoorruimte, 30 000m2 retail, 20 000m2 voorzieningen en 8ha groene ruimtes. Bovengenoemd programma werd hiernaast schematisch weergegeven om verhoudinggewijs een indruk te verkrijgen over de impact van deze oppervlakten. Hierbij werd ook gekeken hoeveel bouwlagen per programma kunnen voorzien worden en wat dat onderling betekent. Daarnaast werd bekeken hoeveel resterende ruimte over blijft om in te zetten voor een kwalitatievere ontwikkeling.
84
Wonen (4 lagen) Footprint: 50 000m2
Kantoren (1 laag) Footprint: 40 000m2
Retail (1 laag) Footprint: 30 000m2
Kantoren (8 lagen) Footprint: 5 000m2
Retail (2 lagen) Footprint: 15 000m2
60% à 61-75m2 30% à 75-110m2 10% à >110m2
Wonen (8 lagen) Footprint: 25 000m2
Wonen (12 lagen) Footprint: 18 750m2
Kantoren (16 lagen) Footprint: 2 500m2
Retail (4 lagen) Footprint: 7500m2
ag) Voorzieningen Voorzieningen Groenruimten Groenruimten 2 2 30 000m2 Footprint:Footprint: Footprint:Footprint: 80 000m80 000m2 2 2 20 000m20 000m
Resterende Resterende ruimte ruimte 2 Footprint:Footprint: 10 000m10 000m2
gen) Voorzieningen Voorzieningen Groenruimten Groenruimten 2 2 15 000m2 Footprint:Footprint: Footprint:Footprint: 80 000m80 000m2 2 2 20 000m20 000m
Resterende Resterende ruimte ruimte 2 Footprint:Footprint: 75 000m75 000m2
gen) 7500m2
Resterende Resterende ruimte ruimte 2 Footprint:Footprint: 101 250m 101 250m2
Voorzieningen Voorzieningen Groenruimten Groenruimten 2 (2 lagen)(2 lagen) Footprint:Footprint: 80 000m80 000m2 Footprint:Footprint: 2 10 000m10 000m2 Footprint Saint-Sauveur
0
100m
85
INGREEP | ontwerpend onderzoek Kevin Claeys
Integratie waardevolle bebouwing In eerste instantie wordt geopteerd om intern zoveel mogelijk waardevolle gebouwen te behouden en integreren. Hierbij werd gekozen om de bestaande treinloodsen op weloverwogen plaatsen te knippen zodat er een logische connectie wordt gemaakt met het noordelijk weefsel. De panden worden opgeladen met retail waardoor er een nieuwe wandelstraat gecreëerd wordt vol met dynamiek. Groenverbinding Saint-Sauveur verleent zich er sterk toe om als schakel te fungeren tussen de landschappelijke groene vinger buiten de ring en het Citadel. Het is de enige open ruimte binnen Lille die zo’n potentie in zich heeft, welke niet onbenut mag worden.
Afwerken bouwrand Om de spanning van beide parken niet te ontkrachten worden de randen van SaintSauveur versterkt zodat geen visuele concurrentie ontstaat. Hierdoor worden twee verschillende groene identiteiten gecreëerd, enerzijds een formeel park J.B. Lebas en anderzijds een landschappelijk informele groene long.
Bebouwing De gebouwen worden zodanig gepositioneerd dat er een diversiteit aan ruimten gecreëerd wordt. Elke ruimte krijgt zijn eigen identiteit door de samenstellende delen. Op die manier ontstaan semi-publieke ruimten die luchtig overgaan in het publieke domein. Door werken en wonen te combineren zal een sociale controle uitgeoefend worden op het gebied.
86
Herkenningspunt Op het snijpunt van de twee assen, enerzijds Boulevard de la Liberté en anderzijds de Boulevard Victor Hugo, komt een iconisch gebouw welke als oriëntatiepunt zal dienen voor SaintSauveur.
Grootschalig gebouw In hetzelfde verhaal van de grootschalige ontwikkelingen van Euralille 1 & 2, zal ook binnen Saint-Sauveur een grootschalig gebouw gepositioneerd worden in de vorm van een museum en etc. Dit gebouw zal tevens ook dienen als aankomstzone voor de automobilist, waarbij de wagen ondergronds geparkeerd wordt en men de ‘wandeling’ met het openbaar vervoer kan verder zetten. Bomenbeeld Daar waar bebouwing en verharding aanwezig zijn zullen de bomen een raster aanhouden als ordenend gegeven. Van hieruit zullen deze overgaan in een meer beweegelijke constellatie, daar waar het stadspark aanwezig is.
Padenstructuur In het park zijn eerder amorfe wandelpaden aanwezig die opgaan in het groen, terwijl de circulatie doorheen de bebouwing denser en formeler is. Daarnaast gebeurt de ontsluiting voor gemotoriseerd verkeer in de bebouwde zone a.d.h.v. minimale infrastructuurlussen.
87
INGREEP | ontwerpend onderzoek Kevin Claeys
1:4000
88
0
100m
In dit ontwerpvoorstel wordt gestreefd naar dens, doch kwalitatief weefsel dat zich bevindt tussen een opzet van een ilôtouvert en een campusmodel. Een constellatie van bebouwing waarbij een permeabel geheel gecreëerd wordt, met het oog op de creatie van semi-publieke ruimten. Het grote stadspark gaat geleidelijk aan over in de intiemere binnenruimtes waardoor een symbiose ontstaat tussen beide identiteiten. Het stadspark wordt hier gekenmerkt door de spanning tussen enerzijds het nieuw gecreëerde weefsel en de historische treinloodsen en anderzijds door het iconisch gebouw en het grootschalig ringgebouw. Het park wordt gekenmerkt door extensieve graslanden, informeel geplaatste bomen en diverse sport- en spelinfrastructuren. Het park zal op die manier een aantrekkingspunt vormen voor de lokale Lillenaar, alsook voor de passant.
89
INGREEP | ontwerpend onderzoek Floris De Clercq
Langs de stationshallen van Saint Sauveur wordt er een lange as gecreĂŤerd dat de transit zone verbindt met park west 8. Langs de hoofdas zijn er aftakking die de site met woonweefsel verbind. De Woontypologie is een overgang van het bestaande weefsel naar de nieuwe ontwikkeling waarbij de hoogte bepaald wordt door de orientatie
90
De Lange as vormt een ruggegraat van de nieuwe ontwikkeling waarbij er een afwisseling is van belevingen op de as. De as wordt links beantwoord met nieuw woon-werk weefsel en recht met de stationshallen waarin er commerciĂŤle functies worden voorzien. Op de eindpunten van de as ontstaan er ontmoetingsplaatsen die een mix kunnen zijn van plein of een park.
91
INGREEP | ontwerpend onderzoek Floris De Clercq
Voorontwerp concept verschillende zones
92
in
Schets nieuwe ontwikkeling en de stationshallen
93
INGREEP | ontwerpend onderzoek Charlotte Jacobs
De site wordt reeds omsloten door wegen die de oost-west verbinding maken in het gebied. Belangrijk is echter de noord-zuid verbinding die zo toegang geeft naar de Euralille site en zo ook naar het station van Lille. Hierdoor zullen de bestaande loodsen doorsneden worden al dan niet volledig of via een binnenstraat om deze connectie te garanderen.
De oost-west verbinding wordt benadrukt door een netwerk van groen dat op de plaats uitkomt. Dit is enerzijds de groene as van de Boulevard de la Liberté die het Parc J.B. Lebas verbindt met het fort en anderzijds een groenverbinding die langs de oude spoorwegen loopt en zo via enkele sportvelden uitmondt in een natuurgebied. Deze groenverbinding moet dan ook behouden blijven en/of versterkt worden. De loodsen kunnen omgevormd worden tot commerciële ruimtes waarbij er een binnenstraat ontstaat. Deze publieke ruimte staat in verbinding met het toegevoegde metrostation dat de site verbindt met het station van Lille. Zo ontstaat er een publieke zone die deze twee programma’s met elkaar verbindt.
Aan zowel de commerciële ruimtes als aan de metrohalte wordt een open publiek ruimte voorzien. Hierop worden de noordzuid verbindingen geprojecteerd. Zo ontstaat een dragend grid voor de site.
94
Het grid wordt ingevuld met bouwblokken volgens het principe van de Îlots-ouverts. Het zijn permeabele blokken waar gevarieerd wordt in grondoppervlakte en hoogte. In de blokken zal een gemengd programma zijn zodat binnenruimtes zowel overdag als ’s avonds gebruikt kunnen worden.
De binnenruimtes van de bouwblokken vormen een groen netwerk die het macro netwerk vervolledigen. Zo ontstaan er semi-publieke groene ruimtes die visuele betrokken worden bij de private buitenruimtes. Ten oosten van de site wordt een groter groengebied voorzien die aansluit in het macro netwerk.
In de oostelijke groenruimte worden enkele keybuildings geplaatst die genoeg draagkracht hebben om naast de grote autowegen te staan en zo de strip van macro gebouwen vervolledigd. Dit deel kan een meer publiek karakter krijgen en een programma op schaal van de stad bieden door zijn goede bereikbaarheid met de wagen en het openbaar vervoer.
Op de site zelf worden er twee lussen voorzien zodat alle bouwblokken bereikbaar zijn met de wagen voor bewoners. De rest beperkt zich tot traag verkeer.
95
INGREEP | ontwerpend onderzoek Charlotte Jacobs
1:4000
96
0
100m
In dit voorstel werd er gezocht naar een strategische noordzuid verbinding enerzijds een trage en groene oost-west verbinding anderzijds. Deze eerste verbinding wordt gecreĂŤerd door de noordelijke loodsen en ommuring te doorsnijden zodat er een zekere permeabiliteit ontstaat de tweede verbinding sluit aan op het groene macro netwerk van de stad. Daarnaast is het principe van de ĂŽlots-ouverts toegepast met als referentie Lyon Confluence. Ten oosten van de metrolijn is geopteerd voor een intensieve groene ruimte waar enkele meer monumentale gebouwen de as naar het station Lille Europe verder zetten. Bij dit alles is gezocht naar een maximaal behoud van de oorspronkelijke context.
97
INGREEP | ontwerpend onderzoek Kelly Maene
De site wordt ten noorden en ten zuiden begrensd door woonblokken, die van elkaar gescheiden worden door straten. Door deze straten met elkaar te verbinden, ontstaat op de site een grid. Om de verbinding van oost naar west te garanderen, wordt in deze richting de hoofdas ingepland.
De bestaande opslagplaatsen werden door het verbinden van de straten doorboord en zullen in de toekomst dienst doen als commerciĂŤle ruimten.
Het netwerk die ontstond door de verbinding van de straten wordt nog verder verfijnd door de aanleg van paden voor traag verkeer. Deze moeten ervoor zorgen dat alle zones gemakkelijk bereikbaar worden.
98
In de zones die zijn ontstaan door het grid van wegen worden de woongebouwen zo ingepland, dat elke woning zicht heeft op een groen ruimte, maar nog steeds goed bereikbaar is. Binnen een zone is ook telkens een gemeenschappelijke ‘tuin’ voorzien die niet wordt afgesloten. Zo vervaagt de grens tussen publiek en privaat.
Ten oosten van de tramlijn worden in de eerste zone eveneens woongebouwen voorzien. Deze staan echter op een zekere afstand van de tramlijn, zodat overlast wordt gereduceerd.
Verder ten oosten van de tramlijn komen hogere kantoorgebouwen, die door hun hoogte de woonzone afschermt van het drukke verkeer op de periferie. Binnen de groenzones tussen de woongebouwen wordt plaats voorzien voor spel en ontspanning. Dit in de vorm van speelpleintjes, sportvelden,...
99
INGREEP | krachtpunten bestaand terrein
Vanuit de bestaande landschappelijke structuren is duidelijk dat Lille omringd wordt door verschillende groenzones, dat de Citaldel fungeert als een groene long en dat er een landschappelijke druk aanwezig is vanuit het zuid-oosten. Nergens anders in de binnenstad is een aanzienlijke groenzone aanwezig, zoals Saint-Sauveur, die de nodige ademruimte biedt voor de inwoners van Lille. Daarnaast is het ook opmerkelijk dat de groene ader gekenmerkt wordt door een spaghettiknoop van autosnelwegen.
100
Euralille 1 & 2 Ten oosten van Saint-Sauveur is een as met grootschalige ontwikkelingen aanwezig langs de ring. Hier is o.m. het station, het ei van Koolhaas en de ecowijk aanwezig. Deze as biedt interessante mogelijkheden om in de lijn hiervan een dergelijke ontwikkeling op SaintSauveur te faciliteren zodat dit verhaal wordt doorgetrokken tot een nieuwe toegangspoort van Lille.
Functies De site wordt omringd door een diversiteit aan functies. Het is een mix van wonen, commerciële ruimtes, oude industriële gebouwen, kantoorgebouwen en meer. Twee opvallende aangrenzende programma’s zijn het park J.B. Lebas in het westen en het universiteitsgebouw in het noorden. Bestaande loodsen De conservatie van de oude loodsen dragen bij tot de identiteit van de plek. Door het behoud van deze gebouwen wordt een historische link geconstrueerd en blijft ook de reeds aanwezige publieke ruimte behouden. Weefsel De site Saint-Sauveur wordt omgeven door erg verschillende weefsels. In het noorden is er een erg divers weefsel waar een spel van binnenruimtes de ruimte definieert en in het zuiden bevinden zich erg traditionele gesloten bouwblokken.
101
INGREEP | visie
Bebouwd vs onbebouwd
Mix van programma
Evenwicht De site Saint-Sauveur vraagt om een evenwicht tussen bebouwde en groene ruimte. Ondanks het aangrenzende park J.B. Lebas, blijft dit een uitzonderlijk open plek in de stad die niet zomaar volgebouwd kan worden. Daartegenover vraagt het programma van 23 ha om een erg dens programma dat makkelijk de hele site kan aansnijden. Verder moet het bebouwde gedeelte ook steeds toegankelijk blijven. Daarom wordt de site bekeken als twee ruimtes: groene en verharde ruimte. Twee verschillende elementen die de ruimte samen met de strategische plaatsing van bebouwing zullen ordenen. Bij de ordening van de ruimte is het benadrukken van de noord-zuid verbinding prioriteit waarna een secundaire, groene oost-west verbinding aansluit in het grotere macronetwerk. De bebouwing zal de schakel vormen tussen deze twee toestanden: aan de ene zijde een verharde, stedelijke ruimte en aan de andere zijde een groene, landschappelijke ruimte. Zo kan elk gebouw maximaal genieten van het aanwezige groen. Het weefsel zal zo erg permeabel zijn, maar toch een duidelijke voor- en achterkant bezitten waardoor er een onderscheid ontstaat tussen private, semi-publieke en publieke ruimte. Deze scheiding wordt hiernaast ook versterkt door het gebruik van niveauverschillen. De verschillende gebouwen zullen een variatie op de Îlots-ouverts vormen waarbij elk bouwblok een mix van programma’s bezit. De binnengebieden zijn uitlopers van het park waar telkens een andere buurtfuncties ingepland wordt. Landschappelijke functies in de groene zone en stedelijke functies in de verharde ruimte. Zo ontstaat er een uitwisseling tussen de verschillende functies en een maximaal gebruik van binnengebieden door een dag- en avondgebruik. Lijnen De reeds aanwezige metrolijn die de site over een viaduct doorsnijdt, is een grote potentie. Op deze manier staat de wijk in directe verbinding met het station Lille Europe en Lille Flandres. Met in het oosten van het terrein een strategische autoweg die toegang biedt tot de ringweg rond Lille en zo ook tot de aansluitende autosnelwegen, zorgt dit punt voor een interessant verkeersknooppunt. Op deze manier staan metro, trein, gemotoriseerd verkeer en dankzij de groene oost-west verbinding ook traag verkeer allen in verbinding met elkaar. Door dit strategisch knooppunt kan het gebruik van gemotoriseerd verkeer beperkt blijven tot bewonerscirculatie in de stedelijke ruimtes.
102
Punten Naast het continue spel van de twee soorten ruimten, zullen er ook enkele punctuele ingrepen zorgen voor een bepaalde hiërarchie op de site en aansluiten bij de bestaande weefsels. Zo zal er een keybuilding geplaatst worden op de kruising van de volksas en de militaire as. Deze toren zal een meer publiek karakter hebben. Daarnaast wordt er in het oosten een tweede keybuilding voorzien aansluitend op de as naar Lille Europe en Lille Flandres die gekenmerkt wordt door enkele monumentale gebouwen. Dit publieke gebouw zal ook het nieuwe metrostation huisvesten. Als laatste worden de oude loodsen omgevormd tot commerciële ruimtes waarbij er een binnenstraat tussen de twee gebouwen ontstaat. Door enkele strategische insnijdingen te maken zullen deze gebouwen niet langer een statische grens met de noordelijke woonwijk vormen. Positionering t.o.v. Gehl Architecten Op sommige vlakken wordt de visie van Gehl Architecten gevolgd zoals het behoud van de loodsen en de reeds aanwezige publieke ruimte daar. Ook het verder aanvullen van de oostelijke as met grootschalige ontwikkelingen en de groenconnectie binnen het macronetwerk zijn zowel in deze visie als in die van Gehl Architecten terug te vinden. Maar er zijn ook drie opmerkelijke verschillen. Zo opteren wij voor het creëren van een noord-zuid verbinding in plaats van de voorgestelde oost-west verbinding. Het noorden geeft immers toegang tot de Euralille sites. Het oosten daarentegen voornamelijk naar het autosnelwegknooppunt. Een ander punt is het evenwicht tussen open en bebouwde ruimte. Waar wij opzoek gegaan zijn naar een evenwicht op deze uitzonderlijke locatie, heeft Gehl Architecten er bewust voor gekozen de site intensiever te bebouwen. Ten slotte terwijl Gehl Architecten opteren voor de traditionele gesloten bouwblokken, kiezen wij duidelijk voor een nieuwe woonweefsel die zich niet langer inschrijft in een stratenpatroon en door het plaatsen van enkele punctuele ingrepen zorgt voor een diversiteit aan ruimtes.
103
INGREEP | concepten
1. Saint-Sauveur verleent zich er sterk toe om als schakel te fungeren tussen de tangerende landschappelijke groene vinger en het Citadel. Het is de enige plek waar in Lille nog zo’n open ruimte met dit potentieel aanwezig is.
2. De randen van de site worden versterkt waardoor de concurrentie tussen het formele park J.B Lebas en het nieuwe stadspark vermeden wordt.
3. In eerste instantie wordt geopteerd om intern zoveel mogelijk waardevolle gebouwen te behouden en integreren. Hierbij werd gekozen om de bestaande treinloodsen op weloverwogen plaatsen te knippen zodat er een logische connectie wordt gemaakt met het noordelijk weefsel. De panden worden opgeladen met retail waardoor er een nieuwe wandelstraat gecreĂŤerd wordt vol met dynamiek. 4. Het nieuw toegevoegd dense weefsel wordt volgens een welbepaalde compositie gepositioneerd waardoor er een diversiteit aan ruimten gecreerd wordt. Elke ruimte krijgt zijn eigen identiteit door de samenstellende delen. Vanuit de gebouwen is telkens een tweeledige beleving aanwezig doordat deze zowel in het groen als aan het stedelijke plein staan.
104
5. In hetzelfde verhaal van de grootschalige ontwikkelingen van Euralille 1 & 2, zal ook binnen Saint-Sauveur een grootschalig gebouw gepositioneerd worden. Dit gebouw zal tevens ook dienen als aankomstzone voor de automobilist, waarbij de wagen ondergronds geparkeert wordt en vanaf waar men de ‘wandeling’ met het openbaar vervoer kan verder zetten. 6. Op het snijpunt van de twee assen, enerzijds Boulevard de la Liberté en anderzijds de Boulevard Victor Hugo, komt een iconisch gebouw welke als oriëntatiepunt zal dienen en hierdoor mede als onderdeel van het stadsontwerp zal fungeren.
7. Daar waar bebouwing en verharding aanwezig zijn zullen de bomen een raster aanhouden als ordenend gegeven. In het stadspark zullen deze een meer beweegelijke constellatie krijgen. Verharding en groen worden koud tegen elkaar gezet. Het verharde oppervlak zorgt dat de bebouwingen eenvoudig bereikbaar zijn zonder dat er een complex infrastructuurnet gevormd wordt. 8. Vanuit de logica van de actieradius van de mens zal de overgang tussen privaat, semi-publiek en publiek domein worden opgebouwd. Deze overgang moet dusdanig goed ontworpen worden zodat de dense gebouwenstructuur optimaal kan functioneren.
105
INGREEP | masterplan
1:4000
106
0
100m
Het masterplan oriÍnteert zich op twee schaalniveau’s, waarbij de twee grootschalige gebouwen eerder onderdeel uitmaken van het stadsontwerp, zal het weefsel en de overige bebouwing zich eerder op lokaal niveau houden. Binnen voorgesteld masterplan worden twee contrasterende werelden koud tegenover elkaar geplaatst. Enerzijds hebben we de landschappelijke lob die zijn oorsprong vindt in het omliggend landschap en anderzijds een urbaan landschap. Op deze grens worden de gebouwen geconstelleerd zodat hierdoor de belevingswaarde een extra dimensie krijgt. Het is net door dat spanningsveld dat voor een synergie zorgt tussen deze twee werelden. Beiden kunnen elkaar in de behoeften van een duurzame stedelijke ontwikkeling aanvullen en worden hierdoor complementairen.
107
INGREEP | functiekaart
1:4000
108
0
100m
wonen
177 960m2
retail
31 210m2
kantoor
40 000m2
ĂŠquipement 30 210m2 openbaar 19ha 58a domein
In het masterplan wordt getracht om zoveel mogelijk functies te verenigen met elkaar. Doch zullen de verschillende zones telkens een hoofdbestemming krijgen door de sterkere aanwezigheid van een bepaalde functie. Wonen wordt sterk verweven met werken/ kantoorfuncties. Op deze manier zal er ten alle tijden sociale controle aanwezig zijn binnen het projectgebied. De bestemming van het iconisch gebouw zal voornamelijk bestaan uit kantoren, alsook enkele publieke functies zoals o.a. stadsbalkons met horeca. Evenals zal minimaal wonen hier op zijn plaats zijn, waarbij het zal gaan over de grotere appartementen. De historische treinloodsen zullen opgeladen worden met retail, omdat deze gebouwen en hun compositie zich hiertoe ideaal verlenen. Winkelen en horeca gaan hier hand in hand, waardoor een aangename en intieme sfeer ontstaat. Het ringgebouw zal overheersend bestaan uit grotere voorzieningen die de stad ondersteunen.
109
INGREEP | referenties gebouwen Historische treinloodsen
Woon-/werkweefsel
Iconisch gebouw
De ring
110
De voormalige treinloodsen worden getransformeerd naar retail en alle bijhorende functies. Het karakter van de gebouwen moet gevrijwaard blijven, waarbij de zijkanten a.d.h.v. te openen raampartijen de relatie met het park en de binnenstraat leggen.
Figuur 72. Zürich - IM Viadukt
Figuur 73. Urban Outfitters Corporate Het voorgestelde weefsel is een hybridisatie van het campusmodel en een ilôt-ouvert. Een weefsel dat zeer permeabel is, met een sterke variatie in bouwlagen. De gebouwen zijn slank van opbouw door de bijv. de ciruculatie aan de buitenzijden te faciliteren.
Figuur 74. Quartier du marché - Confluence
Figuur 75. La Closeraie - Edouard Francois Net zoals de Berlijnse ambassade van OMA zal het iconisch gebouw voorzien zijn van verschillende stadsbalkons, gecombineerd met horeca. Dit gebouw zal opgetild worden zoals de structuur van Zollverein, waardoor het op maaiveldniveau een permeabel gegeven wordt.
Figuur 76. Ambassade Berlijn - OMA
Figuur 77. Zollverein school - SANAA Het ringgebouw zal zich openen richting het stadspark, waarbij het landschap tot binnen de ring doorloopt.
Figuur 78. Kisho Kurokawa dreamland
Figuur 79. MIT - OMA
Dit gebouw staat ook in als metro/tram knooppunt, waarbij een soort van tunnel gevormd wordt doorheen het gebouw. Dit om geen overlast te zijn voor de aangrenzende bewoners.
111
INGREEP | snedes
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCA
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Op de langse snede wordt duidelijk dat er door de verschillen in hoogte tussen de gebouwen onderling een compositorisch spel ontstaat. Het iconische gebouw steekt er met zijn zevenentwintig bouwlagen letterlijk met kop en schouders bovenuit.
112
Uiterst rechts vinden we ‘de ring’ terug, deze werd qua hoogte bescheiden gehouden, het aantal bouwlagen vermindert echter wel in de richting van het weefsel, om zo een maximale relatie met de site te garanderen. Ter hoogte van de ring wordt ook ingespeeld op het bestaande reliëf. Hier kan men onder het gebouw doorwandelen waarbij men zich in een heel andere sfeer zal wanen. De stedelijke zone wordt een halve verdieping hoger aangelegd dan de groene zones, zodat men ook hier een andere sfeer ervaart en op die manier wordt de privacy van de bewoner gegarandeerd.
ATIONAL PRODUCT
DUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
0
20m
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
1:500
1:1000
113
INGREEP | snedes
Op de dwarse snede krijgen we een duidelijke weergave van de overgangen tussen de sferen in de verschillende zones. Uiterst links hebben we de versteende zone tussen de muur, die de site afschermt van zijn omgeving en de opslagloodsen. Hierbinnen onderscheiden we weinig tot geen groen. Deze zone wordt ingericht als het commerciĂŤle centrum van de site, dat samen met het park het publieke deel van de site vormt. In het grote park, waar het groen overheerst, vinden we een massa aan bomen terug. Verder worden intensieve groene zones er afgewisseld met extensieve zones. Het ontwerp zit zo in elkaar dat elk gebouw zowel grenst aan een groene zone als aan een versteend deel. De verharde zones bieden toegang tot de gebouwen en de ondergrondse parkeergarages. De gebouwen werden zo geplaatst dat er steeds een semi-publieke ruimte ontstaat. Deze kan zowel groen als verhard zijn. In de groene delen werden speeltuintjes en sportvelden voor de kinderen voorzien, terwijl de verharde delen een pleingevoel moeten opwekken. Ze lijken in geen geval op straten en werden uitgerust met zitbanken. Bovendien wordt de wagen er zoveel mogelijk geweerd, waardoor het pleingevoel nog wordt versterkt.
114
1:500
0
20m
1:1000
115
INGREEP | lichtstudie
Zomer
09u00
12u00
09u00
12u00
09u00
12u00
Herfst/lente
Winter
116
15u00
18u00
15u00
18u00
15u00
18u00
Het nieuwe stadspark is ideaal gelegen door zijn oost-west oriëntatie. Hierdoor zal deze beladen worden met een zee aan licht. Alsmede door de permeabele opzet van het nieuwe weefsel zullen de gecreëerde binnenruimten rijkelijk licht ontvangen doorheen de dag. Alsook de treinloodsen hebben het geluk om van een oost-west oriëntatie te genieten, welke de activiteit van retail ten goede komt.
117
INGREEP | uitwerking meso
0
118
100m
Op volgend grondplan is een aanzet gegeven tot uitwerking van het masterplan op vlak van het publiek domein. Hierbij wordt getracht om het contrast tussen stadspark en stenig plein zo groot mogelijk te maken. Elk gebouw grenst aan beide identiteiten waardoor de woon/werkbeleving vergroot wordt. Op het stenig plein worden de elementen die de stad maken sterk gevaloriseerd. Zo worden massieve zit- en ligvlakken, waterpartijen, fietsenstalplaatsen, bomen op raster, auto’s, etc. voorzien. Dit alles staat uitgelijnd op een raster (op maat van de wagen), welke de orthogonale compositie van de bebouwing ondersteunen. Ondergronds worden parkeerkelders voorzien die onderling diverse bebouwingen verbinden. Vervolgens zal de stenige massa onder een lichte helling liggen, beginnend op niveau van de aangrenzende straat en oplopend richting het stadspark. Dit zal de privacy van de bewoners op de gelijkvloers garanderen. Daartegenover staat het landschappelijke stadspark, waarin speelgroen, extensieve grasvelden, bloemenrijke graslanden, private tuinen, zelfs koeien of schapen, etc. aanwezig zijn. Hier wordt gestreefd naar een landschappelijke/organische vormgeving, dat enigszins ‘romantisch’ mag zijn.
119
INGREEP | uitwerking micro
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIO
UCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT 120
Op de micro schaal kan door de strategische plaatsing van de gebouwen zowel de parking als circulatie gedeeld worden. Zo kan er eventueel gewerkt worden met een gemeenschappelijke buitencirculatie zodat de gebouwen slanker kunnen gemaakt worden. Voor de bouwdiepte werd er geopteerd om een maximale diepte van twaalf meter te gebruiken, zodat er doorzonwoningen gecreĂŤerd kunnen worden. Elk appartement heeft zijn eigen private buitenruimte hetzij op de gelijkvloers, hetzij in de vorm van een terras. Binnen de gebouwen wordt er een diversiteit aan appartementen ONAL PRODUCT voorzien door te werken met splitlevels en een variĂŤteit in grootte. Bovendien wordt er ook plaats voorzien om gemeenschappelijke ruimten te organiseren waar bijvoorbeeld wasruimte of andere zaken gedeeld kunnen worden.
121
INGREEP | uitwerking micro
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODE
122
ESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
In volgend 3D-beeld wordt de mix tussen wonen en kantoorruimte weergegeven. Zij worden verbonden door een gemeenschappelijk, semi-publiek binnengebied dat grenst aan het park. Dit binnengebied kan voor beide functies op andere tijdstippen gebruikt worden. Het biedt een heel andere ruimte dan de stedelijke ruimte langs waar de publieke circulatie plaats vindt.
123
INGREEP | maquette
124
125
INGREEP | bird’s-eye met ingreep
126
127
INGREEP | perspectief
128
129
INGREEP | perspectief
130
131
INGREEP | perspectief
132
133
INGREEP | perspectief
134
135
136
INGREEP | conclusie
Met voorgesteld masterplan stellen we een hedendaags en stedelijk stedenbouwkundig weefsel voor dat zich sterk focust op een duurzame ontwikkeling op vlak van ecologie, beleving, economie en gebruik. Het masterplan speelt in op de potenties die zowel in de omgeving als op de site aanwezig zijn. Er werd sterk gefocust om op zo weinig mogelijk ruimte, zoveel mogelijk kwaliteiten te creëren. Binnen dit verhaal werd dan ook getracht om op eenzelfde ruimte, meerdere doelpublieken te kunnen bedienen. Flexibiliteit en multifunctioneel gebruik vormen dan ook een belangrijk onderdeel hierin, dit zowel op niveau van het gebouw als op niveau van de publieke ruimte. Hierbij wordt een dens, doch uitermate leefbaar voorstel gemaakt waarbij de site functioneert op twee schaalniveau’s. Op deze manier wordt een surplus voor de stad gecreëerd waarbij zowel de lokale bewoner, als de Lillese bezoeker er onderdeel van kan uitmaken. Door deze dense opzet en de schaal van het landschappelijke park, is het noodzakelijk om een weldoordachte overgang te maken tussen publiek, semi-publiek en privaat. Om die reden werd dan ook een deelgebied dieper uitgewerkt zodat dit tot op schaal van de bewoner werd getoetst. Met deze visie, geconcretiseerd binnen dit masterplan, trachten we te pleiten voor een duurzame toekomst binnen Lille en daarbuiten. Een nieuwe toekomst waarin mens en natuur hand in hand samen gaan en hierin elkaar aanvullen.
137
LIJST VAN AFBEELDINGEN
Voorblad: Figuur 01:
Junya Ishigami - Blended City (http://arpc167.epfl.ch/alice/WP_2012_ SA/meystre/files/2012/09/Ishigami-Blending-Environment-p.66.jpg) Omgeving Saint-Sauveur, Lille (www.maps.google.be)
Figuur 02:
Bird’s eye, Saint-Sauveur en omgeving (www.bing.com/maps )
Figuur 03:
Saint-Sauveur omstreekt 1964 (video: Raconte-moi Saint Sauveur)
Figuur 04:
Saint-Sauveur omstreekt 1964 (video: Raconte-moi Saint Sauveur)
Figuur 04:
Saint-Sauveur omstreekt 1964 (video: Raconte-moi Saint Sauveur)
Figuur 05:
Tape installation (http://www.forum-olympus-france.com/forum/ topic/27916-lille-3000-ca-filme/) Optreden dELBI (http://www.10yod.fr/blog/?p=1715)
Figuur 06: Figuur 07: Figuur 08:
Masterplan (http://www.lemoniteur.fr/191-quartier/article/actualite/2608 8440-voici-le-plan-guide-de-l-agence-gehl-pour-lille-saint-sauveur) Transformatieproces luchtfoto’s (ontwerpstudio 1: bundel Fracties)
Figuur 09:
Luchtfoto (https://www.google.be/maps)
Figuur 10: Figuur 11:
Masterplan (http://www.lemoniteur.fr/191-quartier/article/actualite/2608 8440-voici-le-plan-guide-de-l-agence-gehl-pour-lille-saint-sauveur) Overzicht site (Thomas De Wilde)
Figuur 12:
Bestaande loodsen (Thomas De Wilde)
Figuur 13:
Overzicht Chassé (http://www.kloosterveldbreda.nl/chasse_park_ overzicht.jpg) Parkappartementen XDGA (http://www.elcroquis.es/media/public/img/ Magazines/126/big/Breda_big.jpg)
Figuur 14:
138
Figuur 15:
Randen park (Kevin Claeys)
Figuur 16:
VM Houses - BIG (Kevin Claeys)
Figuur 17:
8-House - BIG (Kevin Claeys)
Figuur 18:
Robert Jacobsens (Kevin Claeys)
Figuur 19:
Binnenstraat (Kevin Claeys)
Figuur 20:
Park vs bebouwing (Kevin Claeys)
Figuur 21:
Binnenstraat (Kevin Claeys)
Figuur 22:
Binnenplaats (Kevin Claeys)
Figuur 23:
FHY (http://www.arclab.umontreal.ca/EUROPAN-FR/images/)
Figuur 24:
Macro visie (http://www.f-h-y.fr/urba/europan/)
Figuur 25:
Axiometrie functies (http://www.f-h-y.fr/urba/europan/)
Figuur 26:
Concept bouwblokken (http://www.f-h-y.fr/urba/europan/)
Pagina 27:
Masterplan (http://www.f-h-y.fr/urba/europan/)
Figuur 28:
Visualisatie (http://www.f-h-y.fr/urba/europan/)
Figuur 29:
Visualisatie (http://www.f-h-y.fr/urba/europan/)
Figuur 30:
Visualisatie (http://www.f-h-y.fr/urba/europan/)
139
Figuur 31: Figuur 32: Figuur 33: Figuur 34: Figuur 35: Figuur 36: Figuur 37: Figuur 38: Figuur 39: Figuur 40: Figuur 41: Figuur 42: Figuur 43: Figuur 44: Figuur 45: Figuur 46:
140
Visualisatie (http://www.sem-92.fr/pdf/projets/issy-les-moulineaux-ecoquartier.pdf) Situering(http://www.sem-92.fr/pdf/projets/issy-les-moulineaux-ecoquartier.pdf) Site bestaande toestand (http://www.sem-92.fr/pdf/projets/issy-lesmoulineaux-eco-quartier.pdf) Site met ingreep (http://www.sem-92.fr/pdf/projets/issy-les-moulineauxeco-quartier.pdf) Aanwezige bouwmaterialen (http://www.sem-92.fr/pdf/projets/issy-lesmoulineaux-eco-quartier.pdf) Masterplan (http://www.sem-92.fr/pdf/projets/issy-les-moulineaux-ecoquartier.pdf) Lichtstudie I masterplan (http://www.sem-92.fr/pdf/projets/issy-lesmoulineaux-eco-quartier.pdf) Lichtstudie II masterplan (http://www.sem-92.fr/pdf/projets/issy-lesmoulineaux-eco-quartier.pdf) Inplantingsplan I (http://www.sem-92.fr/pdf/projets/issy-les-moulineauxeco-quartier.pdf) inplantingsplan II (http://www.sem-92.fr/pdf/projets/issy-lesmoulineaux-eco-quartier.pdf) Bouwblokken (http://www.sem-92.fr/pdf/projets/issy-les-moulineauxeco-quartier.pdf) Mobiliteit (http://www.sem-92.fr/pdf/projets/issy-les-moulineaux-ecoquartier.pdf) Parking (http://www.sem-92.fr/pdf/projets/issy-les-moulineaux-ecoquartier.pdf) Programma (http://www.sem-92.fr/pdf/projets/issy-les-moulineaux-ecoquartier.pdf) Visualisatie (http://www.sem-92.fr/pdf/projets/issy-les-moulineaux-ecoquartier.pdf) Visualisatie (http://www.sem-92.fr/pdf/projets/issy-les-moulineaux-ecoquartier.pdf)
Figuur 47: Figuur 48: Figuur 49:
Visualisatie (http://www.sem-92.fr/pdf/projets/issy-les-moulineaux-ecoquartier.pdf) Situering (http://perso.campus.ecp.fr/~acd/activite.php?id=124)
Figuur 51:
Tram (http://www.lyonmag.com/article/39072/les-trams-bondes-pourla-confluence-enflamment-le-grand-lyon) Tram (http://www.magazine.grandlyon.com/2014/02/18/pont-raymondbarre-de-confluence-a-gerland-en-7-minutes/) Gare Perrache (http://www.atelier-ruelle.fr)
Figuur 52:
Gare Perrache (http://www.atelier-ruelle.fr)
Figuur 53:
Boulevard urbain (http://www.lyon-france.com/Que-faire/Culture-loisirs/ Quartiers/Le-Quartier-de-la-Confluence) Boulevard urbain (https://www.flickr.com/photos/sokleine/8499096629/)
Figuur 50:
Figuur 54: Figuur 55: Figuur 56: Figuur 57: Figuur 58: Pagina 59: Figuur 60: Figuur 61: Figuur 62:
Quartier Denuzière (http://www.rue89lyon.fr/2013/04/30/chic-malfamefantome-et-hype-confluence-est-letrange-quartier-de-lyon/)Quartier denuzière (http://concerto.eu/concerto/environmental-technologies/ technologies-renew-technologies/technologies) Centre commercialle (http://projets-architecte-urbanisme.fr/lyonconfuence-pole-commerce-loisir-paquebot-jean-paul-viguier/) Centre commercialle (http://tourismelorraine.canalblog.com/ archives/2012/07/30/24754605.html) Quartier du marché - render (http://www.blog-habitat-durable.com/ article-phase-ii-pour-lyon-confluence-85656285.html) Quartier du marché - render (http://www.blog-habitat-durable.com/ article-phase-ii-pour-lyon-confluence-85656285.html) Le Champ - render (http://www.blog-habitat-durable.com/article-phaseii-pour-lyon-confluence-85656285.html) Quartier du marché - render (http://www.blog-habitat-durable.com/ article-phase-ii-pour-lyon-confluence-85656285.html)
141
Figuur 63: Figuur 64: Figuur 65:
Figuur 70:
Masterplan (http://www.arclab.umontreal.ca/EUROPAN-FR/fiche_ projet.php?id=292&lang=2&langid=2) Detail / profiel (http://www.arclab.umontreal.ca/EUROPAN-FR/fiche_ projet.php?id=292&lang=2&langid=2) Visualisatie (http://www.arclab.umontreal.ca/EUROPAN-FR/fiche_ projet.php?id=292&lang=2&langid=2) Visualisatie (http://www.arclab.umontreal.ca/EUROPAN-FR/fiche_ projet.php?id=292&lang=2&langid=2) Masterplan (http://www.arclab.umontreal.ca/EUROPAN-FR/fiche_ projet.php?id=292&lang=2&langid=2) Luchtfoto projectgebied (https://www.google.be/maps/)
Figuur 71:
Zürich - IM Viadukt (eigen foto)
Figuur 72:
Figuur 77:
Urban outfitters Corporate (http://www.archdaily.com/92989/urbanoutfitters-corporate-campus-meyer-scherer-rockcastle/) Quartier du marché - confluence (http://www.blog-habitat-durable.com/ article-phase-ii-pour-lyon-confluence-85656285.html) La Closeraie - Edouard Francois (http://www.edouardfrancois.com/en/ all-projects/housing/details/article/167/la-closeraie/#.VJBjAot8zvJ) Ambassade Berlijn - OMA (http://www.archined.nl/nieuws/omasambassade-in-berlijn/) Zollverein school - SANAA (http://openbuildings.com/buildings/ zollverein-school-of-management-and-design-profile-6074/media) Dreamland - Kisho Kurokawa (http://www.kisho.co.jp/page.php/192)
Figuur 78:
MIT - OMA (http://en.wikipedia.org/wiki/Rem_Koolhaas)
Figuur 66: Figuur 67: Figuur 68: Figuur 69:
Figuur 73: Figuur 74: Figuur 75: Figuur 76:
142
Le Champ - render (http://www.blog-habitat-durable.com/article-phaseii-pour-lyon-confluence-85656285.html) Raphaël Gabrion (http://ajap.citechaillot.fr/fr/laureats/raphael-gabrion)
LITERATUURLIJST
INTERNETBRONNEN ‘Gare of Lille-Saint-Sauveur’, http://en.wikipedia.org/wiki/Gare_of_LilleSaint-Sauveur (laatst geconsulteerd op 02/01/2015). ‘Gare de Lille-Saint-Sauveur’, http://fr.wikipedia.org/wiki/Gare_de_LilleSaint-Sauveur (laatst geconsulteerd op 02/01/2015). ‘Gehl Architects wins Lille - St. Sauveur competition’, http://gehlarchitects. com/blog/gehl-architects-wins-lille-st-sauveur-competition/ (laatst geconsulteerd op 02/01/2015). ‘La Gare Saint Sauveur’, http://www.lille.fr/cms/...et.../gare-saintsauveur-lille (laatst geconsulteerd op 02/01/2015). ‘Lille 3000’, http://fr.wikipedia.org/wiki/Lille_3000 (laatst geconsulteerd op 02/01/2015). ‘Saint-Sauveur: une friche en devenir’, http://www.lille.fr/cms/accueil/ urbanisme-logement/transformations-urbaines/grand-projet-saintsauveur (laatst geconsulteerd op 02/01/2015). ‘Saint-Sauveur: une friche qui s’éveille’, http://www.spl-euralille.fr/nosprojets-urbains/saint-sauveur.html (laatst geconsulteerd op 02/01/2015). ‘Voici le plan-guide de l’agence Gehl pour Lille Saint-Sauveur’, http:// www.lemoniteur.fr/191-quartier/article/actualite/26088440-voici-le-planguide-de-l-agence-gehl-pour-lille-saint-sauveur (laatst geconsulteerd op 02/01/2015).
143
KEVIN CLAEYS | FLORIS DE CLERCQ | CHARLOTTE JACOBS | KELLY MAENE