Afrika Kıtası

AFRİKA

(kdrucr)

KITASI

AFRİKA

Genel Özellikleri 







Afrika, Avrupa'nın güneyinde, Atlas Okyanusu'nun doğusunda, Hint Okyanusu'nun batısında ve Antarktika'nın kuzeyinde bulunan kıtadır.

Güney Amerika'nın doğusu, Atlas, Hint okyanusu ile Hindistan'ı içine alan bir biçimde konuma sahip olan Gondvana denilen eski bir kıtanın parçasıdır.

Eski dünya karalarından birisi olan Afrika, 30.218.000 km² yüz ölçümü ile kıtalar arasında Asya ve Amerika'nın ardından üçüncü sırada gelir.

Afrika adı, Kartaca'ya ilk defa ayak basan Romalılarca "Afri" veya "Africani" denilen oymakların adından esinlenerek verilmiştir. Afrika adı bu ülkeye Pön savaşları sırasında verilmiştir. O zamana kadar Yunanlı yazarlar bu kıtaya "Libya" yani "Lebular Diyarı" derlerdi. Fakat M.S. 1. yüzyılın sonlarında bu isim bütün kıta için kullanılmaya başlandı. Afrika terimi daha sonra Arapça'ya "İfrikiya" şeklinde geçmiştir.

Genel Özellikler 











Afrika kuzey-güney doğrultusunda Tunus'taki Beyaz Burun (37° 22' 20 K Paraleli) ile Güney Afrika Cumhuriyeti'ndeki Agulhas Burnu (34° 50'28 G Paraleli) arasında 8.025 km boyunda, doğu batı doğrultusunda ise; Somali'deki Ras Hafun Burnu (51° 25' 27 D Meridyeni) ile Senegal'deki Yeşil Burun (17° 31' 17 B Meridyeni) arasında 7.416 km genişliğindedir.

Afrika kuzeyden Akdeniz ile sınırlanırken kuzeydoğuda Süveyş Kanalı ile Asya'dan ayrılır. Kıta doğuda Kızıldeniz ve Hint Okyanusu ile komşudur. Babülmendep Boğazı Arap Yarımadasına 18 km yaklaşır. Kıtanın güneyi yine Hint Okyanusu, batısı Atlas Okyanusu ile çevrilidir. Kıta kuzeybatıda Avrupa'dan 14 km genişliğindeki Cebelitarık Boğazı ile ayrılır.

Rift vadisinden geniş volkanlardan, fay blokları ve inselbergerlerden ve büyük çöllerden oluşmuş bir kıtadır.

En yüksek noktası Kilimanjaro Dağı (5.895 m) olmakla birlikte en alçak noktası Assal Gölüdür (-156 m).

Sahra Çölü hem tüm Afrika'nın hem de tüm dünyanın en büyük çölüdür. Hâlâ da genişlemeye devam etmektedir.

Afrika iklimi bölgeden bölgeye değişiklik göstermektedir. En yüksek tepelerinde yarı Arktik iklimi görülür. Kıtanın kuzeyinin büyük bölümü çöl ve kuraktır, orta ve güney bölgeleriyse savanlar ve yağmur ormanları barındırır. Geçiş bölgelerinde bitki örtüsü sahel ve bozkır gibi değişik şekillerdedir. Afrika dünyanın en sıcak kıtasıdır, kurak alanlar ve çöller yüzeyinin %60'ını kaplar.[1] Günümüze kadar ölçülmüş olan en yüksek sıcaklık 1922'de Libya'da ölçülmüştür (58 °C).

Afrika Ăœlkeleri

Afrika’nın Bölümleri 

Kuzey Afrika

Afrika’nın Bölümleri 

Batı Afrika

Afrika’nın Bölümleri 

Orta Afrika

Afrika’nın Bölümleri 

Doğu Afrika

Afrika’nın Bölümleri 

Güney Afrika

Afrika’nın Bölümleri 

Afrika Boynuzu

AFRİKA'NIN BEŞERİ ÖZELLİKLERİ

1995 yılına göre nüfusu 878 milyon nüfus 2012 itibariyle 1 milyarı aşmıştır.

Nüfus sayımlarında hata oranının en yüksek olduğu kıtadır.

Nüfusun dağılışında büyük farklılıklar vardır.

Doğu Afrika Platoları, Kuzeybatı Afrika ve Cap Bölgesi nüfus yoğunluğunun fazla olduğu yerlerdir.

Nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu yer ise Nil Vadisi ve deltasıdır.

Dünya' nın en kısa boylu insanları Pigmeler, Orta Afrika' da yaşarlar. Kıta' nın diğer bazı yerli kabilelerini ise; Hotantolar, Bantular, Masailer, Zulular oluşturur.

Nüfusu en fazla olan ülke Nijerya' dır. (101. 230. 000 ) Hâlâ diğer kıtalara göç veren kıta özelliğine sahiptir.



 

  

Dünya' nın en ilkel yerleşme birimlerine Afrika Kıtasında rastlanır. Daimi kırsal yerleşmelerin yanı sıra geçici kırsal yerleşmelerin en fazla görüldüğü kıtadır.

Kırsal yerleşmelerde en fazla görülen yerleşme tipini kulübeler oluşturur.

Sosyal yaşantı bakımından en gelişmiş bölgeler; Kıta' nın Kuzey'i ve Güney' idir. Kuzey' inde Arap uygarlığı, Güney' inde; sömürgeciliğe dayalı Avrupa hayat düzeni egemendir.

Bağımsızlığını en geç kazanan ülkelerin olduğu kıtadır.

Birleşik Krallık' tan bağımsızlığını ilk kazanan ülke Gana' dır. (1957) Kıta ülkelerine öncülük etmiştir.

Son zamanlarda şehir sayısı ve şehirli nüfus sayısı artış göstermektedir.

 AFRİKA' NIN EKONOMİK ÖZELLİKLERİ



  



Kıtanın ekonomisi tarıma dayanır. Ancak tarım toprakları fazla değildir.

En önemli tarım alanlarını Akdeniz kıyı bölgesi, Nil vadisi ve deltası ve Cap bölgesi oluşturur.

Geçim tipi tarımsal faaliyetler ağırlıktadır.

Az da olsa Kahve, Kakao gibi tropikal iklim ürünlerinin yetiştiği plantasyon tarımı yapılmaktadır. Bunların çoğunluğu hâlâ batılı şirketlerin elindedir. ( Muz plantasyonu gibi. ) Kıtanın en önemli tarım ürünlerini: Yerfıstığı, Hindistan Cevizi, Şeker Kamışı, Kahve, Kakao, Muz ve Hurma oluşturur. Bu ürünler aynı zamanda kıtanın ihracat tarım ürünleridir.

 Yarı çöl ve step alanlarda: Koyun, keçi ve deve besiciliği;



    



savanlar kuşağının yüksek alanlarında ise büyük baş hayvancılık görülmektedir.

Balıkçılık faaliyetleri gelişememiştir. Deniz ürünleri satın alan bir kıta' dır. Daha ziyade kıyı balıkçılığı ve tatlı su balıkçılığı görülür.

Afrika kıtası madenler bakımından zengindir: Fosfat, Cobalt, Altın ve Pırlanta üretiminin en fazla olduğu kıtadır.

Fosfat madeninde Fas ve Tunus ilk iki sırada yer alır.

Altın üretiminde Dünya' da ilk sırada yer alan ülke Güney Afrika Cumhuriyeti' dir.

Enerji kaynakları bakımından zengin olan ülkeler de vardır.

Doğal gaz rezervi en yüksek olan ülke Cezayir' dir.

Maden kömürü rezervi en fazla olan ülke; Güney Afrika Cumhuriyeti' dir.

 Petrol üretimi en fazla olan ülke Nijerya' dır. Libya ve  





Cezayir de Nijerya' dan sonra gelir.

Hidroelektrik üretiminde de Sudan önde gelir.

Afrika Kıtası'nın ekonomisine en büyük katkıyı maden üretimi ve satışı sağlar. En iyi örgütlenen sektörde madenciliktir.

Kıta' da sanayi gelişememiştir. Ancak maden üretimine bağlı sanayi kolları ile yerel ihtiyaçları karşılamaya yönelik gıda sanayide gelişme gösterir.

Güney Afrika Cumhuriyeti ve Nijerya' da madenciliğe bağlı sanayi kolları; Mısır' da tarıma bağlı sanayi kolları diğer kıta ülkelerine göre en fazla gelişmiştir.

   

 

Kıta' nın ekonomik yönden en gelişmiş en gelişmiş ülkesi Güney Afrika Cumhuriyeti'dir.

Kişi başına yıllık milli geliri en fazla olan ülke Libya (5.

500 $), Kişi başına yıllık milli geliri en az olan ülke Mozambik (80 $), Kıta' da ulaşım yolları gelişememiştir. Geniş çöl alanlarının varlığı, elverişsiz iklim şartları, nemli tropikal ormanların bulunması ve kıtanın genel ekonomik yapısının iyi olmaması buna en büyük etkendir.

En gelişmiş otoyol ağına sahip olan ülke Güney Afrika Cumhuriyeti'dir.

Kıta aşırı yolculuklarda ise en fazla hava yolu tercih edilir.

Afrika K覺tas覺

Umman Muscat (Maskat)  Suudi Arabistan'la 676 km, Birleşik Arap Emirlikleri 410 km ve Yemen'le 288 km boyunca sınırı bulunan ülke Orta doğu topraklarına yerleşmiştir.İç kesimlerde Kuru çöl iklimi, kıyıda sıcak ve nemli, iç kısımlarda sıcak ve kuru iklim görülür. Arazisi Orta çöl ovası, kuzey ve güneyde engebeli dağlık bölgeden oluşur. En yüksek noktası 2,980 m ile Jabal Shams’tır. Petrol, Bakır, asbest, mermer, kireçtaşı, krom, alçıtaşı, doğal gaz ülkedeki başlıca doğal zenginliklerdir. Ortalama nüfusu 2.650.000 kişi olan Umman'da nüfusun çoğunluğu Ummanlı olup 600.000'lik kesim Pakistan, Hindistan, Bangladeş gibi Güneydoğu Asya ülkelerin den çalışmaya gelmiş göçmenlerden oluşmaktadır. Okur yazarlık oranının düşük olduğu ülkede başlıca din İslam dil Arapça'dır.

Yemen Sanaa (San’a)

 Orta doğuda bulunan ülkenin kuzeyden Suudi Arabistan ve doğudan Umman olmak üzere iki adet komşusu bulunmaktadır. Güneyinde Aden Körfezi ve Arap Denizi ile batısında Kızıldeniz ile çevrilidir. Petrol, balık, kaya tuzu, mermer, kömür, altın, kurşun, nikel, bakır ve batıdaki verimli araziler başlıca doğal kaynaklarıdır. Ülkede çöl iklimi etkilidir ve yıl içinde toz ve kum fırtınaları görülür. Yemen ekonomisi birinci derecede tarım ve hayvancılığa dayanır. Ürettiği tarım ürünlerinin başında tahıl, pamuk, hurma, muz, darı, kahve ve çeşitli meyve ve sebzeler gelir. Aynı yıl ülkede yaklaşık 100 bin baş deve, 1 milyon 200 bin baş sığır, 3 milyon 850 bin baş koyun, 2 milyon 250 bin baş da keçi bulunuyordu. Güney Yemen'de de petrol ve doğal gaz çıkarılmaktadır. Bunların dışında önemli bir yerel kaynağa sahip değildir.

Suudi Arabistan Riyad

Orta Doğu’nun topak genişliği bakımından en büyük ülkesidir. Ülkenin büyük bir bölümünde çöller yer alır. Ülke yeryüzünün en sıcak ve kurak yerlerinden biridir. Ülkede düzenli akarsular görülmez. Nüfusu 2001 yılında 23 milyona yakındır. Başkenti Riyad diğer önemli şehirler; Cidde, Mekke, Medine, Taif ve Damman’dır. Ülkenin en önemli tarımsal ürünü hurmadır. Deve ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yaygındır. Sanayisi petrole dayalıdır. Suudi Arabistan özellikle yaz aylarında Hac gelirlerinden yüksek gelir elde eder.

Ürdün Amman

Ürdün’ün, kuzeyinde Suriye, güneyinde Suudi Arabistan, doğusunda Irak, batısında İsrail Ülkenin büyük bir kesimi platolarla kaplıdır. Güneyde ve doğuda çöl alanları vardır. Ajlun ve Ram Dağları en önemli yükseltileridir. Güneyinde Lut Gölü yer alır. Şeria ve Zerka önemli akarsularıdır. Nüfusu 2001 yılında 5 milyondan biraz fazladır. Zerka, Akabe, İrbit ve Maan önemli şehirleridir. Ülke ekonomisi tarım ve göçebe hayvancılığa dayanır. Tahıl ve turunçgil tarımı yapılır. Yer altı kaynağı azdır. En önemli yer altı kaynağı fosfattır. Çok az miktarda petrol ve demirde çıkartılır.

MISIR Kahire Afrika kıtasının Kuzeydoğu köşesindedir. Kuzeyinde Akdeniz, güneyinde Sudan, doğusunda İsrail ve Kızıldeniz, batısında Libya Ülkenin büyük bölümü çöllerle kaplıdır. Sina Yarımadası ülkenin Asya’daki topraklarıdır. Çöl iklimi özellikleri görülür. Akdeniz kıyısındaki çok dar bir alanda tipik Akdeniz iklimi görülür. 2001 yılına göre 71 milyona yakın nüfusu var İskenderiye, Süveyş, Asvan, Port önemli kent Tarın Nil vedisi ve Deltasında yoğun olarak yap Kümes hayvancılığı gelişmiştir. En önemli yer altı kaynağı Petroldür. Doğalgaz, Manganez, Demir ve Fosfat da var Turizm ve Süveş Kanalından öenmli gelir var.

LİBYA Trablus Kuzey Afrika’nın orta kesiminde yer alır.

K’de Akdeniz, G’de Nijer ve Çad, doğusunda Mısır ve Sudan, batısında Cezayir ve Tunus yer alır. Ülkenin büyük bir kısmını Büyük Sahra kaplar. Akdeniz kıyıları hemen hemen düzdür. KD’da Cebel-Abdar Dağları uzanır. Kıyı kesiminde Akdeniz, İç kesimlerde Çöl İklimi Kıyı kesiminde az miktarda maki ve orman var 2001 yılında 5 milyon civarında nüfusu vardır. Bingazi, Toruk, El-Bedia, Misurata önemli kent Tarımsal üretim ülkenin Akdeniz kıyılarında Zeytin, Turunçgil, Buğday, Hurma önemlidir. En önemli yer altı zenginliği petrol ve doğalgaz Ekonomisi petrol ürünlerine dayalıdır.

TUNUS

Kuzeyinde ve doğusunda Akdeniz, doğusunda ve güneydoğusunda Libya ve batısında Cezayir Güneyde bozkırlar bölgesi yer alır. Akdeniz kıyılarında ovalar uzanmaktadır. Mecerda ırmağı en önemli akarsuyudur. Ülkenin K’de Akdeniz, G’de Çöl İklimi bulunur. Orman oranı çok azdır. 2001 yılında 10 milyona yakın nüfus vardır. Sfaks, Bizerte ve Gabes önemli kentleridir. Tarım, ülke ekonomisindeki en önemli sektör Petrol ve Fosfat en önemli zenginliğidir. Sanayi gelişme yolundadır. Turizm gelirleri önemlidir. Hayvancılık eski önemini kaybetmiştir.

CEZAYİR Cezayir

Afrika’nın yüzölçümü en geniş 2. ülkesidir. K’de Akdeniz, G’de Mali ve Nijer, GB’de Moritanya, batısında Fas ve doğusunda ise Fas ve Tunus yer alır. Ülkenin kuzeyinde Tel Atlasları ve Sahra Atlasları denilen dağlar uzanır. Bu iki dağ sırası arasında Şot Platosu yer alır. Büyük Sahra çölü ülkenin büyük kısmını kaplar GD’da Ahaggar Volkanik dağları bulunur. Kıyıda Akdeniz, içerde Karasal ve Çöl iklimi 2001 yılında 31 milyona yakın nüfusu vardır. En önemli yer altı zenginliği, petrol, doğalgaz ve Fosfattır. Sanayisi gelişme sürecindedir. Annaba, Konstantin, Tlemsen önemli kentlerdir.

FAS Rabat

Afrika kıtasının Avrupa’ya en yakın olduğu ülke K’de Akdeniz, G’de Batı Sahra, D’da ve GD’da Cezayir, Batısında Atlas Okyanusu yer alır. Rif Dağları, Orta Atlaslar ve Yüksek Atlaslar Akdeniz ve Atlas Okyanusu kıyılarında Ovalar Üm-ür Rebia ve Mevleviye Irmakları önemli K. Afrika’nın su bakımından en zengin ülkesi Akdeniz, Ilıman, Çöl ve Karasal İklimler var 2001 yılında 30,5 milyon nüfusu vardır. Kazablanka, Fas ve Marakeş önemli kentleridir. Ülkede tahıl ve Turunç üretimi önemlidir. Yer altı kaynakları azdır. Fas’ın en önemli yer altı kaynağı Fosfattır. Sanayi gelişme yolunda Turizm gelirleri önemli bir yer tutar.

NİJERYA Abuja Gine Körfezinin KD’sunda yer alan Nijerya’nın K’de Çad ve Nijer, G’de Gine Körfezi, D’da Kamerun ve batısında Benin yer alır. Nijer ve Benue Irmaklarının oluşturduğu ovalar ülkenin önemli bir bölümünü oluşturur. KD’daki Çad Çölü düzlükleri ile KB’daki Sokoto Havzası diğer önemli düzlüklerdir. Ülkenin kuzeyinde kurak, güneyinde ekvatoral iklim görülür. Ülke topraklarının 3/1’i ormanlarla kaplıdır. 2001 sayımına göre 127 milyona yakın nüfus Tarım ve hayvancılık ülke ekonomisi için önemli Yer altı kaynakları bakımından zengin. En önemli yer altı kaynakları petrol ve doğalgaz Petrol sayesinde sanayisi gelişmiştir.

GÜNEY AFRİKA CUM. Pretoria Kuzeyinde Namibya, Botswana, Zimbabwe ve Mozambik yer alır. Diğer kısımları Atlas ve Hint Okyanusları ile çevrilidir. Okyanus kıyılarında ovalar, İç kısımlarda pltlar KB’da Kalahari çölü, GD’da Drakens Dağları Oranj ve Limpopo önemli akarsularıdır. GB kıyılarında Akdeniz iklimi, İç kesimlerde çöl ve bozkır iklimleri görülür. 2001 yılında yaklaşık 43,5 milyon nüfusa sahip Johannesburg, Durban, Port Elizabeth ve Cape Afrika kıtasının en gelişmiş ülkesidir. Tarım ve hayvancılık gelişmiş. Balıkçılık önemli. Dünya Altın ve Elmas Üretiminde ilk sıradadır. Sanayisi çok gelişmiştir. Yer altı kaynakları bakımından zengindir.

BATI SAHRA Afrika'nın kuzeybatısında bir toprak parçasıdır. Batıda Atlas Okyanusu, kuzeyde Fas, Cezayir, güneyde ise Moritanya vardır. 1976'da İspanya'dan ayrılmışsa da Fas tarafından hak iddia edilerek fiilen yönetilmektedir. Yüzölçümü 266,000 km²'dir. Toplam tahmini nüfusu 267,405 kişidir.

Başkent konumundaki şehir Laayoune (Al Ayun) nüfusun büyük kısmını barındırır. Asıl Batı Sahralılar Sahravi olarak bilinmektedir. Bölgede Arapça ve İspanyolca konuşulur. Su kaynakları çok az olup, göçebelik ve hayvan besleyiciliği yapılmaktadır. Batı Sahra'da başka doğal kaynak olarak fosfat madenleri vardır.

MORİTANYA • Moritanya, resmi adıyla Moritanya İslam Cumhuriyeti, bir kuzeybatı Afrika ülkesidir. Mısır ile yaklaşık aynı büyüklüktedir. Coğrafi yapısı itibariyle düzlük bir ülkedir. Başkenti ve en büyük kenti Nouakchott, Atlantik kıyısında bulunmaktadır. Moritanya 1,030,631 kilometrekarelik yüzölçümüyle dünyanın 29. en büyük ülkesidir. Ülkenin büyük bölümü düzlüklerden oluşur, merkezi bölgelerde bazı tepeler vardır. En yüksek noktası 915 m ile Kediet İclil'dir. Topraklarını yalnızca %0.2'si tarıma elverişlidir. Aşırı otlatma, ormanların tahrip edilmesi ve toprak erozyonu, kuraklıklarla da birleşerek ülkede önemli bir sorun olan çölleşmeye yol açmaktadır. Ülkenin tek daimi akarsuyu olan Senegal Nehri'nden uzak bölgelerde temiz su kaynakları azdır. Çöl iklimi etkisi altındaki ülkede hava yıl boyunca sıcak, yağışsız ve tozludur.

MALİ Mali ya da resmî adıyla Mali Cumhuriyeti Batı Afrika'da bulunan denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Mali, Afrika'nın en büyük yedinci ülkesidir. Kuzeyde Cezayir, doğuda Nijer, güneyde Burkina Faso ve Fildişi Sahili, güneybatıda Gine ve batıda Senegal ve Moritanya ile sınır paylaşmaktadır. Yüzölçümü yaklaşık 1.240.000 km2 ve tahminî nüfusu neredeyse 12.000.000 kişi. Ülkenin başkenti Bamako'dur. Sekiz ayrı bölgeden oluşan Mali'nin kuzeydeki sınırları Sahra Çölü'nün tam ortasına ulaşır. Ülke nüfusun çoğunun yaşadığı yeri olan güneydeki bölgede ise, Nijer ve Senegal nehirlerini içermektedir. Ülkenin ekonomik altyapısını başlıca tarım ve balıkçılık oluşturmaktadır.

Mali'nin bazı doğal kaynakları altın, uranyum ve tuzdur. Mali, dünyanın en fakir ülkelerinden biri sayılmaktadır.

NİJER

ÇAD

SUDAN

ETİYOPYA

SOMALİ

KENYA

TANZANYA

ZAİRE

ANGOLA

MOZAMBİK

MADAGASKAR