Εξαρτήσεις και σχέσεις: Αναζητώντας την “ουσία”

Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων & Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας

ΕΣΠΕΡΙΔΑ

«Σχετίζοµαι αλλά δεν εξαρτώµαι» χτίζοντας πυρήνες πρόληψης στη σχολική κοινότητα

Εξαρτήσεις και Σχέσεις: Αναζητώντας την «ουσία»

Ειρήνη Στρατάκη, Επιστηµονικά Υπεύθυνη ΚΕΣΑΝ

Ορισµός εξάρτησης

Η Εξάρτηση προκύπτει από τη συνάντηση µιας ουσίας (ή κατάστασης) µε µια συγκεκριµένη ελλειµµατική προσωπικότητα σε µια δεδοµένη κοινωνικοπολιτιστική στιγµή (Olievenstein)

Ποια είναι τα αίτια της εξάρτησης; Ατοµικοί παράγοντες

Οικογενειακό περιβάλλον

Κοινωνικοί παράγοντες

Παράγοντες που συµβάλλουν στην εξάρτηση

Προσωπικότητα Οικογένεια

Φίλοι - συνοµήλικοι Σχολείο

Γειτονιά - κοινότητα Πολιτεία - κράτος

Χρήση Ουσιών (έφηβοι 11-15 ετών στο ν. Ηρακλείου) Έχουν κάνει χρήση διάφορων ουσιών τουλάχιστον µία φορά: κάνναβη (7,1%), εισπνεόµενες (9,3%), ηρεµιστικά (2,6%), άλλες παράνοµες (4,1%) Καπνίζουν καθηµερινά ένας στους δέκα 15χρονους µαθητές (10%) Το 15,2% των εφήβων (11-15 ετών) καταναλώνει τουλάχιστον µία φορά το µήνα «ισχυρά» οινοπνευµατώδη (π.χ. ουίσκι, βότκα, τεκίλα, ρακή), το 13,1% συσκευασµένα αλκοολούχα αναψυκτικά, το 12,5% κρασί και το 11,2% µπύρα.

“Health Behaviour in School-Aged Children” (HBSC): «Έρευνα για τον τρόπο ζωής και την υγεία των εφήβων µαθητών στον Ν. Ηρακλείου της Κρήτης - 2010»

Έχουν κάνει χρήση διαφόρων ουσιών τουλάχιστον µία φορά 60

%

40

20 7,1

9,3 1,1

2,6

4,1

Έκσταση

Ηρεµιστικά ή υπνωτικά (χωρίς σύσταση)

Άλλες παράνοµες ουσίες

0 Κάνναβη

Εισπνεόµενες ουσίες

Έχουν καπνίσει τουλάχιστον µία φορά 80 %

60 42,9 40 19,6

20,5

20,1

18,8

20 1,7 0 Σύνολο

Αγόρια

Κορίτσια

11

13

15

Πίνουν τουλάχιστον µια φορά την εβδοµάδα 60 %

40 28 20,3 20

15,9

14,7 9,4 3,6

0 Σύνολο

Αγόρια

Κορίτσια

11

13

15

Έχουν µεθύσει 60 %

41,8 40 31,3

29,2

24,8 18,7

20

7,7 0 Σύνολο

Αγόρια

Κορίτσια

11

13

15

Χρήση Η/Υ και Διαδικτύου Σχεδόν οι µισοί έφηβοι (40%) χρησιµοποιούν Η/Υ (συνοµιλία, σερφάρισµα κ.λ.π.) για τουλάχιστον 2 ώρες κάθε µέρα τις καθηµερινές, ενώ οι ώρες απασχόλησης µε τον Η/Υ αυξάνονται τα Σαββατοκύριακα Ένας στους 7 δεκαπεντάχρονους (14,2%) παρουσιάζει σηµάδια εξάρτησης από το ίντερνετ Ένας στους 2 εφήβους (51,3%) παίζει ηλεκτρονικά παιχνίδια από µισή έως 2 ώρες την ηµέρα (τις καθηµερινές) και (17%) τουλάχιστον 3 ώρες την ηµέρα Το 5,5% των µαθητών εµφανίζει χαρακτηριστικά εξάρτησης από ηλεκτρονικά παιχνίδια (περισσότερα αγόρια) Ένας στους 2 εφήβους (52,9%) παρακολουθεί από µισή έως 2 ώρες τηλεόραση/DVD την ηµέρα (τις καθηµερινές) (Έρευνα HBSC)

Ενοχλητικά πειράγµατα και εκφοβισµός (bulling) 46% των 15χρονων έχουν πάρει µέρος σε ενοχλητικά πειράγµατα τουλάχιστον µία φορά το τελευταίο δίµηνο Ένας στους 4 εφήβους (26%) ανέφερε ότι έχει υποστεί ενοχλητικά πειράγµατα το τελευταίο δίµηνο

Βίαιοι καυγάδες Ένας στους 2 εφήβους (46%) αναφέρει ότι έχει έρθει άγρια στα χέρια µε κάποιον ή κάποιους άλλους τον τελευταίο χρόνο (Έρευνα HBSC)

Παράγοντες που συµβάλλουν στην εξάρτηση

Προσωπικότητα Οικογένεια

Φίλοι - συνοµήλικοι Σχολείο

Γειτονιά - κοινότητα Πολιτεία - κράτος

Αίτια ως προς την προσωπικότητα του εφήβου Κάλυψη βασικών συναισθηµατικών αναγκών: - Να ανήκει σε µια οµάδα - Να έχει αποδοχή - Να νιώθει ελευθερία Δυσφορία, Ανικανοποίητο Αναζήτηση σεξουαλικής ταυτότητας Αυτοθεραπεία (κατάθλιψη) Χαµηλή αυτοεκτίµηση. Αποξένωση – µοναξιά. Αρνητικά πρότυπα…

Ικανοποίηση από τη ζωή τους 100

% 78,3

80 61,2

65,3 57,4

60

57,5 43,1

40

20 0 Σύνολο

Αγόρια

Κορίτσια

11

13

15

Αίτια ως προς την οικογένεια Δυσλειτουργικές σχέσεις µεταξύ γονέων Έλλειψη ορίων - κανόνων Συγκρούσεις που εκφράζονται µε βία Αδυναµία έκφρασης συναισθηµάτων Συγκεχυµένα µηνύµατα σωστού – λάθους / επιτρεπτού – απαγορευµένου Μη λειτουργική επικοινωνία Υπερπροστασία Αδιαφορία Υψηλές προσδοκίες Έλλειψη χρόνου

Νιώθουν ικανοποιηµένοι από τις σχέσεις στην οικογένεια 100

% 87,5 81

80

72,8

71,1 64,8

65,2

60

40 Σύνολο

Αγόρια

Κορίτσια

11

13

15

Οικογενειακές Σχέσεις και Επικοινωνία Δραστηριότητες µε τους γονείς (90%) οι έφηβοι τρώνε µε τους γονείς (63%) παρακολουθούν τηλεόραση ή DVD Οικογενειακός έλεγχος (80%) που βρίσκονται µετά το σχολείο (78%) που πηγαίνουν τα βράδια (75%) ποιοι είναι οι φίλοι τους (71%) τι κάνουν στον ελεύθερό τους χρόνο (70%) που ξοδεύουν τα χρήµατά τους

Ικανοποίηση από το Σχολείο Το σχολείο αρέσει στους 2 από τους 3 εφήβους (66%) Το ποσοστό µειώνεται από την ηλικία των 11 (84%) στην ηλικία των 15 ετών (48%). Δεν αρέσει καθόλου το σχολείο σε έναν στους 10 εφήβους στο συνολικό δείγµα (9,5%) και σε έναν στους 7 15χρονους (14%). Δύο στους 3 µαθητές (71%) απαντούν «οι καθηγητές µου νοιάζονται για µένα» Σχεδόν ένας στους 9 εφήβους (8%) δεν εµπιστεύεται καθόλου τους καθηγητές, ιδιαίτερα τα αγόρια

Αίτια ως προς το κοινωνικό πολιτιστικό περιβάλλον Κρίση – χαλάρωση κοινωνικών δοµών και αξιών. Αστυφιλία. Αποµάκρυνση από τη φύση και τη φυσική ζωή. Αρνητικά µηνύµατα και πρότυπα από Μ.Μ.Ε. και διαφήµιση. Ανεργία. Αναξιοκρατία. Καταναλωτισµός…

Πήραν κάποιο φάρµακο τον τελευταίο µήνα για να ανακουφίσουν κάποιο σύµπτωµα

80

%

60 46,5 40

36,5 22,1

20

9,3

20,5 4,5

4

5,7

23,6

7,3

0 Αγόρια Κορίτσια Αγόρια Κορίτσια Αγόρια Κορίτσια Αγόρια Κορίτσια Αγόρια Κορίτσια Πονοκέφαλο

Πόνο στο στοµάχι

∆υσκολία στον ύπνο

Άγχος ή νευρικότητα

Άλλο λόγο

Tο επόµενο βήµα

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ

Στοιχεία επικοινωνίας…

– Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας (σε συνεργασία µε τον Ο.ΚΑ.ΝΑ.) ∆/νση: Μίνωος & Μιχ. Αρχαγγέλου,4ος & 5ος όροφος Τηλ.: 2810-313222 Ιστοσελίδα: www.kesan.gr

Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας!