Εσύ τι είναι αυτό που ψάχνεις;

«Ένας από τους κορυφαίους

διανοητές

της εποχής μας».

ΔΑΛΑΙ

Ό λη η ζωή είναι μια κίνηση μέσα σε σχέση. Δεν υπάρχει ζωντα­

νός οργανισμός πάνω στη Γη που δεν βρίσκεται σε σχέση με

κάτι. Ακόμη και ο ασκητής, ένας άνθρωπος που αποτραβιέται

σε έναν τόπο ερημικό, έχει σχέση με το παρελθόν, σχετίζεται

με εκείνους που βρίσκονται γύρω του. Δεν υπάρχει διαφυγή

από τη σχέση. Σε αυτή τη σχέση, η οποία είναι ο καθρέφτης

στον οποίο αντικρίζουμε τον εαυτό μας, μπορούμε να ανακα­

λύψουμε τι είμαστε, τις αντιδράσεις μας, τις προκαταλήψεις

μας, τους φόβους μας, την κατάθλιψη, το άγχος, τη μοναξιά,

τη λύπη, τον πόνο, τη θλίψη μας. Μπορούμε, ακόμη, να ανα­

καλύψουμε αν αγαπάμε, ή αν δεν υπάρχει αυτό που λέγεται

αγάπη. Επομένως, θα εξετάσουμε αυτό το ζήτημα της σχέσης, επειδή αυτή είναι η βάση της αγάπης.

όντως είναι. Ωστόσο, οι περισσότεροι βλέπουμε

στη σχέση, σε αυτό τον καθρέφτη, τα πράγματα που θα προτι­

μούσαμε να βλέπουμε· δεν τα βλέπουμε όπως πράγματι είναι.

Προτιμούμε να εξιδανικεύουμε [...]

Αν, λοιπόν, εξετάσουμε τη ζωή μας, τη σχέση μας με κάποιον

άλλο, θα δούμε ότι πρόκειται για μια διαδικασία απομόνωσης.

Ουσιαστικά, δεν μας ενδιαφέρει ο άλλος· μολονότι μιλάμε πάρα

πολύ για αυτόν, στην πραγματικότητα δεν μας ενδιαφέρει. Σχε­

τιζόμαστε με κάποιον στον βαθμό που η σχέση μάς δίνει ευχαρίστηση, στον βαθμό που μας παρέχει ένα καταφύγιο, στον βαθμό

που μας ικανοποιεί. Μόλις, όμως, υπάρξει μια ενόχληση στη

σχέση, η οποία φέρνει κάποια δυσφορία μέσα μας, απορρίπτουμε τη συγκεκριμένη σχέση. Με άλλα λόγια, η σχέση υπάρχει

μόνο όσο είμαστε ευχαριστημένοι. Αυτό ίσως ακούγεται σκλη­

ρό, ωστόσο, αν εξετάσετε πολύ προσεκτικά τη ζωή σας, θα δια­

πιστώσετε ότι είναι γεγονός [...]

Αν κοιτάξουμε τη ζωή μας και παρατηρήσουμε τη σχέση, τη

βλέπουμε ως μια διαδικασία ανάπτυξης αντίστασης απέναντι

στον άλλο, ως έναν τοίχο πάνω από τον οποίο κοιτάζουμε και

παρατηρούμε τον άλλο· ωστόσο, πάντα διατηρούμε τον τοίχο

και παραμένουμε πίσω αυτόν, είτε πρόκειται για έναν τοίχο ψυχολογικό, έναν τοίχο υλικό, έναν τοίχο οικονομικό ή έναν

τοίχο εθνικό. Και όσο ζούμε στην απομόνωση, πίσω από έναν τοίχο, δεν υπάρχει σχέση με τον άλλο [...] Ο κόσμος είναι τόσο

ταραχώδης, υπάρχει τόσο πολλή θλίψη, τόσο πολύς πόνος, πό­

λεμος, καταστροφή, δυστυχία, που επιθυμούμε να διαφύγουμε

και να ζήσουμε εντός των τοίχων της ασφάλειας, του δικού μας

ψυχολογικού είναι. Επομένως, η σχέση για τους περισσότερους

από μας ουσιαστικά είναι μια διαδικασία απομόνωσης, και προ­

φανώς μια τέτοια σχέση παράγει μια κοινωνία η οποία επίσης

απομονώνει. Και αυτό ακριβώς είναι ό,τι συμβαίνει παντού στον

κόσμο: παραμένετε στην απομόνωσή σας και τεντώνετε το χέρι

σας πάνω από τον τοίχο [...] – 3 –

Σχέση πραγματική ή μόνο εικόνες;

Τι εννοούμε με αυτή τη λέξη; Σχετιζόμαστε ποτέ με κανέναν

ή πρόκειται για μια σχέση ανάμεσα σε δυο εικόνες, τις οποίες έχουμε δημιουργήσει ο ένας για τον άλλο; Εγώ έχω μια εικόνα

για σένα και εσύ έχεις μια εικόνα για μένα. Έχω μια εικόνα για σένα ως σύζυγο, ή οτιδήποτε, και εσύ έχεις μια εικόνα για μένα επίσης. Η σχέση υπάρχει ανάμεσα στις δυο αυτές εικόνες και τίποτε άλλο. Το να έχουμε μια σχέση ο ένας με τον άλλο είναι

εφικτό μόνο όταν δεν υπάρχει καμία εικόνα. Όταν μπορώ να σε κοιτάξω και να με κοιτάξεις δίχως την εικόνα της μνήμης, των

προσβολών και όλων των άλλων, τότε υφίσταται σχέση, ωστόσο

η ίδια η φύση του παρατηρητή είναι η εικόνα, σωστά; Η δική μου εικόνα παρατηρεί τη δική σου, αν είναι εφικτό να την παρατη­

ρεί, και αυτό ονομάζεται σχέση, αλλά είναι μεταξύ δυο εικόνων, μια σχέση που ουσιαστικά είναι ανύπαρκτη, αφού και οι δυο είναι μόνο εικόνες. Το να σχετίζεσαι σημαίνει να έχεις επαφή.

κριμένο άτομο – πώς με έχει προσβάλει, με έχει ευχαριστήσει, μου έχει προσφέρει ευχαρίστηση, και ούτω καθεξής. Μόνο όταν

δεν υπάρχουν εικόνες ανάμεσα στους δύο υπάρχει σχέση.

Η σχέση είναι ένας καθρέφτης του εαυτού μου

Φυσικά, μόνο στη σχέση ξεδιπλώνεται η διαδικασία του τι εί­

μαι, έτσι δεν είναι;

Η σχέση είναι ένας καθρέφτης μέσα στον

να πειθαρχούμε, είτε

θετικά είτε αρνητικά, σε ό,τι αντιλαμβανόμαστε στον καθρέφτη

της σχέσης. Δηλαδή, ανακαλύπτω κάτι στη σχέση, στην πράξη

της σχέσης, και αυτό δεν μου αρέσει. Οπότε, αρχίζω να τρο­

ποποιώ αυτό που δεν μου αρέσει, αυτό που προσλαμβάνω ως

δυσάρεστο. Επιθυμώ να το αλλάξω – πράγμα που σημαίνει ότι

ήδη έχω ένα πρότυπο για το τι θα έπρεπε να είμαι. Τη στιγμή

που υφίσταται ένα πρότυπο για το τι θα έπρεπε να είμαι δεν

υπάρχει κατανόηση αυτού που πράγματι είμαι. Τη στιγμή που

έχω μια εικόνα αυτού που επιθυμώ να είμαι, ή του τι θα έπρεπε

να είμαι –ένα πρότυπο βάσει του οποίου θέλω να αλλάξω τον

εαυτό μου– τότε, φυσικά, δεν υπάρχει κατανόηση του τι είμαι

στη στιγμή της σχέσης.

Θεωρώ ότι είναι πραγματικά σημαντικό να γίνει αυτό κατα­

νοητό, διότι πιστεύω ότι εκεί είναι που παραστρατούμε οι πε­

ρισσότεροι. Δεν θέλουμε να ξέρουμε ποιοι πραγματικά είμαστε

μια δεδομένη στιγμή στη σχέση. Αν αυτό που μας απασχολεί

είναι μόνο η αυτοβελτίωση, δεν υφίσταται καμία ουσιαστική

κατανόηση του εαυτού μας.

Η

αυτογνωσία είναι η βάση της σχέσης: το πρόβλημα στη σχέση είναι ο εαυτός μας

Καθώς, λοιπόν, τα προβλήματά μας είναι το αποτέλεσμα της

συνολικής διαδικασίας του εαυτού μας, που είναι η δράση

μέσα στη σχέση, είτε πρόκειται για αντικείμενα, ιδέες ή ανθρώπους, είναι απαραίτητο να κατανοούμε τον εαυτό μας, έτσι δεν είναι; Αν δεν γνωρίζω τον εαυτό μου, δεν έχω καμία

ουσιασ τική βάση για να σκέφτομαι.

εξάρτηση ή σχέση

Η σχέση είναι αναπόφευκτα επώδυνη, γεγονός που αποδει­

κνύεται στην καθημερινή μας ύπαρξη. Εάν στη σχέση δεν υπάρ­

χει ένταση, παύει να είναι σχέση και γίνεται απλά ένας βολικός

λήθαργος, ένα οπιούχο ναρκωτικό – το οποίο οι περισσότεροι

άνθρωποι επιθυμούν και προτιμούν. Η σύγκρουση επέρχεται

ανάμεσα σε αυτή τη λαχτάρα για βόλεμα και στο πραγματικό,

ανάμεσα στην ψευδαίσθηση και την πραγματικότητα. Εάν δια­

κρίνετε την ψευδαίσθηση, τότε είστε σε θέση, παραμερίζοντάς

την, να εστιάσετε την προσοχή σας στην κατανόηση της σχέσης.

Εάν, όμως, αναζητάτε την ασφάλεια στη σχέση, αυτό γίνεται μια

επένδυση στο βόλεμα, στην ψευδαίσθηση – και το μεγαλείο της σχέσης είναι αυτή καθαυτή η ανασφάλειά της. Αναζητώντας την ασφάλεια στη σχέση, παρακωλύετε τη λειτουργία της, κάτι που φέρνει τις δικές του αλλόκοτες πράξεις και ατυχίες. Η λειτουργία της σχέσης είναι, φυσικά, να αποκαλύπτει την κατάσταση της συνολικής ύπαρξης κάποιου. Η σχέση είναι μια

διαδικασία της αποκάλυψης του εαυτού, μια διαδικασία αυτο­

γνωσίας. Αυτή η αποκάλυψη του εαυτού είναι επώδυνη, αφού

απαιτεί διαρκή προσαρμογή, ευλυγισία σκέψης­συναισθήμα­

τος. Είναι ένας οδυνηρός αγώνας, με περιόδους πεφωτισμένης

γαλήνης [...]

Ωστόσο, οι περισσότεροι αποφεύγουμε ή παραμερίζουμε

την ένταση στη σχέση, προτιμώντας τη βολή και την ευκολία

της ικανοποιητικής εξάρτησης, μια αδιαμφισβήτητη ασφάλεια,

ένα απάνεμο αγκυροβόλι. Τότε η οικογένεια και οι υπόλοιπες

σχέσεις γίνονται ένα καταφύγιο, ένα καταφύγιο για τους απερίσκεπτους.

Όταν η ανασφάλεια παρεισφρέει στην εξάρτηση, όπως

αναπόφευκτα συμβαίνει, τότε η συγκεκριμένη σχέση μπαίνει

στο περιθώριο, και επιλέγεται μια καινούργια, με την ελπίδα

να βρεθεί η μόνιμη ασφάλεια· μα, δεν υπάρχει ασφάλεια στη

σχέση, και η εξάρτηση γεννά μόνο φόβο. Χωρίς την κατανόηση

της διαδικασίας της ασφάλειας και του φόβου, η σχέση γίνεται

περιοριστική, τροχοπέδη, ένας δρόμος αδαημοσύνης. Και τότε

όλη η ύπαρξη είναι αγώνας και πόνος, και δεν υπάρχει έξοδος

από αυτό, παρεκτός η ορθή σκέψη, η οποία απορρέει από την αυτογνωσία. – 7 –

Ο τρόπος με τον οποίο σχετιζόμαστε

δημιουργεί την κοινωνία

Γνωρίζουμε τι είναι η σχέση μας επί του παρόντος – μια δια­

μάχη, ένας αγώνας, ένας πόνος ή μια απλή συνήθεια. Αν μπο­

ρούμε να κατανοήσουμε πλήρως και εντελώς τη σχέση με τον

έναν, τότε, ίσως, υπάρχει η πιθανότητα να κατανοήσουμε και

τη σχέση με τους πολλούς, με άλλα λόγια τη σχέση με την

κοινωνία. Και εφόσον η σχέση μου με τον έναν βασίζεται σε

μια ανάγκη, στην ευχαρίστηση, τότε η σχέση μου με την κοι­

νωνία πρέπει να είναι το ίδιο [...] Είναι δυνατόν να ζούμε, με

τον έναν και με τους πολλούς, χωρίς απαίτηση; Σίγουρα, αυτό

είναι το πρόβλημα – έτσι δεν είναι; [...] Όσο χρησιμοποιού ­

με τη σχέση ως μέσο ευχαρίστησης, ως απόδραση, ως έναν περισπασμό που είναι απλώς δραστηριότητα, δεν μπορεί να υπάρξει αυτογνωσία.

Ωστόσο, η αυτογνωσία γίνεται κατανοητή, ξεσκεπάζεται, η διαδικασία της αποκαλύπτεται μέσω της σχέσης · με άλλα

λόγια, εφόσον είσαι διατεθειμένος να υπεισέλθεις στο θέμα της σχέσης και να εκθέσεις τον εαυτό σου. Διότι, εντέλει, δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς σχέση. Θέλουμε, όμως, να χρησιμο­

ποιούμε τη σχέση αυτή έτσι ώστε να είναι βολική, να είναι ευχάριστη, να είναι κάτι. – 8 –Η σχέση δεν είναι απλώς μια απαίτηση για ασφάλεια, για όμορφα συναισθήματα και ικανοποίηση

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι η σχέση, αν το επιτρέψουμε, μπορεί να

είναι μια διαδικασία αποκάλυψης του εαυτού, αλλά από τη στιγμή που δεν το επιτρέπουμε, η σχέση γίνεται απλώς μια

ευχάριστη δραστηριότητα. Όσο το μυαλό απλώς χρησιμοποιεί τη σχέση για τη δική του ασφάλεια, η σχέση αυτή προορίζεται να δημιουργήσει σύγχυση και ανταγωνισμό. Είναι, λοιπόν, δυνατόν να ζήσουμε μες τη σχέση χωρίς την ιδέα της απαίτησης, της επιθυμίας, της ικανοποίησης;

9

Όταν η σχέση είναι μόνο ιδέα, σκέψη, υπάρχει σύγκρουση,

όχι αγάπη

Δεν γίνεται να σκεφτείς την αγάπη. Μπορείς να σκεφτείς το

άτομο το οποίο αγαπάς, ωστόσο η σκέψη δεν είναι αγάπη

και έτσι, σταδιακά, η σκέψη παίρνει τη θέση της αγάπης [...]

Μπορεί μια σχέση να βασίζεται σε μια ιδέα; Αν είναι έτσι, δεν

πρόκειται για μια δραστηριότητα που αυτοπεριορίζεται και, ως εκ τούτου, δεν είναι αναπόφευκτο ότι θα επέλθει διαμάχη, σύγκρουση και δυστυχία; – 10 –

Η αγάπη δεν είναι ικανοποίηση

Αληθινή σχέση μπορεί να υπάρξει μόνο όταν υπάρχει αγάπη, η

αγάπη, όμως, δεν είναι η αναζήτηση της ικανοποίησης. Η αγά­

πη υπάρχει μόνο όταν ξεχνάμε τον εαυτό μας, όταν υπάρχει

πλήρης επικοινωνία, όχι μεταξύ ενός ή δύο, αλλά επικοινωνία

με το ύψιστο· και αυτό μπορεί να λάβει χώρα όταν θα έχουμε

λησμονήσει τον εαυτό. – 11 –Σχέση και εξάρτηση

Για τους περισσότερους από μας η σχέση με κάποιον άλλο

βασίζεται στην εξάρτηση, οικονομική ή ψυχολογική. Αυτή η

εξάρτηση δημιουργεί φόβο, γεννά μέσα μας την κτητικότητα,

καταλήγει σε τριβή, καχυποψία, αγανάκτηση. Η οικονομική

εξάρτηση από κάποιον άλλο μπορεί ίσως να εξαλειφθεί μέσω

της νομοθεσίας και της σωστής οργάνωσης, ωστόσο εγώ ανα­

φέρομαι κυρίως στην ψυχολογική εξάρτηση από τον άλλο, η

οποία προκύπτει από τη διακαή επιθυμία για προσωπική ικα­

νοποίηση, ευτυχία και ούτω καθεξής. Νιώθει κανείς, μέσα σε

αυτή την κτητική σχέση, δυναμικός, δημιουργικός και δρα­

στήριος· νιώθει τη δική του μικρή φλόγα να θεριεύει από τον

άλλο και, έτσι, προκειμένου να μην απωλέσει αυτή την πηγή

πλήρωσης, φοβάται να χάσει τον άλλο, και έτσι στο προσκήνιο

έρχονται οι κτητικοί φόβοι, μαζί με όλα τα καταληκτικά προ­

βλήματά τους. Κατά συνέπεια, σε αυτή τη σχέση ψυχολογικής

εξάρτησης υπάρχει πάντοτε συνειδητός ή ασυνείδητος πόνος, καχυποψία, τα οποία συχνά είναι κρυμμένα σε ευχάριστες στο αφτί λέξεις [...]

Παρ’ ότι ο ένας εξαρτάται από τον άλλο, εξακολουθεί να υπάρχει η ανάγκη να είσαι ακέραιος, να είσαι ολόκληρος. Το

περίπλοκο πρόβλημα σε μια σχέση είναι πώς να αγαπάμε

χωρίς εξάρτηση, χωρίς την τριβή και τη σύγκρουση · πώς να

κυριαρχούμε επί της ανάγκης να απομονωθούμε, να αποτρα­

βηχτούμε λόγω της σύγκρουσης. Εάν η ευτυχία μας εξαρτά­

ται από κάποιον άλλο, από την κοινωνία ή από το περιβάλ ­

λον, τότε αυτά αποκτούν ζωτική σημασία για μας · κολλάμε

πάνω τους, και αντιτασσόμαστε βίαια σε οποιαδήποτε αλλαγή τους, επειδή εξαρτόμαστε από αυτά για την ψυχολογική μας ασφάλεια και άνεση. Μολονότι νοητικά αντιλαμβανόμαστε, ενδεχομένως, ότι η ζωή είναι μια συνεχής διαδικασία ροής, μετάλλαξης, μια διαδικασία που απαιτεί την αέναη αλλαγή, συναισθηματικά προσκολλόμαστε στις παγιωμένες και παρήγορες αξίες· συνεπώς, υφίσταται μια συνεχής μάχη ανάμεσα στην αλλαγή και στην επιθυμία για μονιμότητα. Είναι εφικτό να βάλουμε ένα τέλος σε αυτή τη σύγκρουση;

Η ζωή δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς σχέση. Ωστόσο, την

έχουμε κάνει τόσο οδυνηρή και ειδεχθή, βασίζοντάς τη στην

προσωπική και κτητική αγάπη. Μπορεί κάποιος να αγαπάει

χωρίς να κατέχει; Την αληθινή απάντηση θα τη βρείτε όχι

στην απόδραση, στα ιδανικά, στις πεποιθήσεις, αλλά στην κα­

τανόηση των αιτιών της εξάρτησης και της κτητικότητας. Αν

κατανοήσουμε αυτό το πρόβλημα στη σχέση ανάμεσα στον

εαυτό μας και σε κάποιον άλλο, τότε ίσως καταλάβουμε και

επιλύσουμε και τα προβλήματα της σχέσης μας με την κοινω­

νία, αφού η κοινωνία δεν είναι παρά η προέκταση του εαυτού

μας. Το περιβάλλον το οποίο ονομάζουμε

ται από τις προηγούμενες γενιές· το αποδεχόμαστε, καθώς μας

βοηθά να διατηρήσουμε την απληστία μας, την κτητικότητα, την ψευδαίσθηση. Σε αυτή την ψευδαίσθηση δεν δύναται να

υπάρξει ενότητα ή ειρήνη. Από μόνη της η οικονομική ενότητα, που επιτυγχάνεται μέσω του εξαναγκασμού και της νομοθεσίας,

δεν μπορεί να σταματήσει τον πόλεμο. Από τη στιγμή που δεν

καταλαβαίνουμε την ατομική σχέση, είναι αδύνατο να έχουμε

μια ειρηνική κοινωνία. Δεδομένου ότι η σχέση μας βασίζεται

στην κτητική αγάπη, οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε, μέσα

μας, τη γέννησή της, τις αιτίες της, τη δράση της. Αποκτώντας

βαθιά επίγνωση της διαδικασίας της κτητικότητας, με τη βία

της, τους φόβους, τις αντιδράσεις της, τότε επέρχεται μια κατα­

νόηση που είναι πλήρης, ολοκληρωτική. Από μόνη της αυτή η

κατανόηση απελευθερώνει τη σκέψη από την εξάρτηση και την

κτητικότητα. Η αρμονία στη σχέση μπορεί να βρεθεί μέσα μας, όχι σε κάποιον άλλο ούτε στο περιβάλλον.

Στη σχέση η πρωταρχική αιτία της τριβής είναι ο εαυτός

μας, ο εαυτός που είναι ο πυρήνας της λαχτάρας για ένωση.

Εάν συνειδητοποιήσουμε ότι πρωταρχική σημασία δεν έχει πώς δρα ο άλλος, αλλά πώς δρα και αντιδρά ο καθένας μας,

και αν αυτή η αντίδραση και η δράση μπορούν να γίνουν ου­

σιαστικά, εκ βαθέων, κατανοητές, τότε η σχέση θα υποστεί μια

βαθιά και ριζική αλλαγή. Σε μια τέτοια σχέση με τον άλλο, δεν

υπάρχει μόνο το σωματικό ζήτημα, αλλά και εκείνο της σκέ ­

ψης και του συναισθήματος σε όλα τα επίπεδα, και μπορούμε

να βρισκόμαστε σε αρμονία με τον άλλο μόνο όταν ο καθένας

μας βρίσκεται απαραίτητα σε αρμονία με τον εαυτό του. Στη

σχέση το σημαντικό που πρέπει να έχουμε κατά νου δεν εί ­

ναι ο άλλος αλλά ο εαυτός μας, πράγμα που δεν σημαίνει ότι

πρέπει να απομονωθούμε, αλλά να κατανοήσουμε βαθιά μέσα

μας την αιτία της σύγκρουσης και της θλίψης. Από τη στιγμή

που εξαρτιόμαστε από τον άλλο για την ψυχική ευεξία μας, διανοητικά ή συναισθηματικά, αυτή η εξάρτηση αναπόφευκτα δημιουργεί φόβο, ο οποίος γεννά τη θλίψη. – 12 –

Όπου υπάρχει προσκόλληση δεν υπάρχει αγάπη

Μα δεν είναι η σχέση μας με τους άλλους μια κατάσταση ψυχο­

λογικής εξάρτησης; Δεν μιλώ για τη βιολογική αλληλεξάρτηση,

η οποία είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Εξαρτώμαι από τον γιο

μου, επειδή θέλω να γίνει κάτι που εγώ δεν είμαι. Γίνεται εκείνος

η εκπλήρωση όλων των ελπίδων, των προσδοκιών μου· εκείνος

είναι η αθανασία μου, η συνέχισή μου. Συνεπώς, η σχέση μου

με τον γιο μου, με τη σύζυγο, με τα παιδιά μου, με τους γείτονές

μου είναι μια κατάσταση ψυχολογικής εξάρτησης, και φοβάμαι

να βρεθώ σε μια κατάσταση όπου δεν υπάρχει καμία εξάρτηση.

δεν εξαρτώμαι από αυτά τα πράγματα, τότε εξαρτώμαι από τις

εμπειρίες που έχω βιώσει, από τις ίδιες μου τις σκέψεις, από το

μεγαλείο των επιδιώξεών μου.

Ψυχολογικά, λοιπόν, οι σχέσεις μας βασίζονται στην εξάρ­

τηση, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο υπάρχει φόβος. Το

πρόβλημα δεν είναι πώς να μην εξαρτιόμαστε, αλλά να δια­

πιστώσουμε απλώς το γεγονός ότι όντως εξαρτιόμαστε. Όπου

υπάρχει προσκόλληση, δεν υπάρχει αγάπη. Επειδή δεν γνωρί­

ζεις πώς να αγαπάς, εξαρτάσαι και [...] όπου υπάρχει εξάρτηση

υπάρχει φόβος. Αναφέρομαι στην ψυχολογική εξάρτηση, όχι

στην εξάρτηση από τον γαλατά για να σου προμηθεύσει γάλα

ούτε στην εξάρτηση από τον σιδηρόδρομο ή από μια γέφυρα.

Και είναι αυτή ακριβώς η εσωτερική ψυχολογική εξάρτηση –

από ιδέες, από ανθρώπους, από την ιδιοκτησία– που θρέφει

τον φόβο. Επομένως, δεν μπορείς να απελευθερωθείς από τον

φόβο από τη στιγμή που δεν κατανοείς τη σχέση, και η σχέση

μπορεί να γίνει κατανοητή μόνο όταν το μυαλό παρακολου­

θεί όλες τις σχέσεις του, κάτι που αποτελεί την απαρχή της

αυτογνωσίας.

Λοιπόν, είστε σε θέση να τα ακούσετε όλα αυτά με ευκο­

λία, δίχως προσπάθεια; Η προσπάθεια προκύπτει μόνο όταν

αποπειράστε να πιάσετε κάτι, όταν αποπειράστε να γίνετε κάτι. Εάν, όμως, χωρίς να προσπαθείτε να απελευθερωθείτε

από τον φόβο, κατορθώσετε να αφουγκραστείτε το γεγονός

ότι η προσκόλληση εξοντώνει την αγάπη, τότε αυτό καθαυτό

το γεγονός θα απελευθερώσει μεμιάς το μυαλό από τον φόβο.

Δεν μπορεί να υπάρξει απελευθέρωση από τον φόβο όσο δεν

υφίσταται κατανόηση της σχέσης, δηλαδή όσο δεν υφίσταται

αυτογνωσία. Ο εαυτός αποκαλύπτεται μόνο μέσα στη σχέση.

Παρατηρώντας τον τρόπο με τον οποίο μιλάω με τον γείτονά

μου, τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζω την ιδιοκτησία, τον

τρόπο με τον οποίο προσκολλώμαι στην πεποίθηση ή στην

εμπειρία ή στη γνώση · με άλλα λόγια, διαπιστώνοντας την

εξάρτησή μου, αρχίζω να αφυπνίζομαι στη συνολική διαδικα­

σία της αυτογνωσίας.

Επομένως, δεν έχει σημασία πώς θα υπερνικήσετε τον

φόβο. Μπορείτε να πιείτε ένα ποτό και να τον ξεχάσετε. Μπο­

ρείτε να πάτε στον ναό και να προσηλωθείτε στις μετάνοιες, στις προσευχές ή στην ευλάβεια, ωστόσο ο φόβος σάς περι ­

μένει στη γωνία, μόλις βγείτε έξω. Η παύση επέρχεται μόνο όταν κατανοήσετε τη σχέση σας με όλα τα ζητήματα, και η

κατανόηση αυτή δεν πραγματώνεται εφόσον δεν υπάρχει αυ­

τογνωσία. Η αυτογνωσία δεν είναι κάτι μακρινό· ξεκινά εδώ, τώρα, όταν παρατηρείτε πώς φέρεστε στους υπηρέτες σας, στη σύζυγο σας, στα παιδιά σας. Η σχέση είναι ο καθρέφτης μέσα στον οποίο βλέπετε τον εαυτό σας έτσι όπως είναι. Αν μπορείτε

από αυτή αναδύεται μια εκπληκτική αίσθηση

Η αγάπη είναι κάτι που δεν μπορεί να καλλιερ γηθεί· η αγάπη δεν είναι κάτι

που μπορεί να αγοραστεί από το μυαλό. Αν πείτε «θα εξασκη­

θώ για να γίνω συμπονετικός», τότε η συμπόνια είναι γέννη­

μα του μυαλού και, ως εκ τούτου, δεν είναι αγάπη. Η αγάπη

παίρνει σάρκα και οστά στο σκοτάδι, ακούσια, απόλυτα, όταν

κατανοήσουμε αυτή τη συνολική διαδικασία της σχέσης. Τότε

το μυαλό σιωπά, δεν γεμίζει την καρδιά με πράγματα του μυα­

λού, και συνεπώς αυτό που είναι αγάπη μπορεί να γεννηθεί.

Ι ΝΑΙ Ή ΑΓΑ Π Ή ; ΤΙ ΨΑΧΝΩ ΣΤΙΣ ΣΧ Ε ΣΕΙΣ ΜΟΥ ; ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ

Ένας από τους σπουδαιότερους φιλοσόφους του κόσμου, ο Τζίντου Κρισναμούρτι, προσφέρει τη σοφία του για έναν

θεμέλιο λίθο της ζωής: τις σχέσεις μας. Απαντά στα βαθύ-

τερα ερωτήματά μας, που αφορούν τους γονείς και τους

συντρόφους έως τους συναδέλφους και τους φίλους, και

αποκαλύπτει ένα μονοπάτι για να αγαπάμε πραγματικά τον εαυτό μας, τους άλλους και τον κόσμο γύρω μας.

Οι ζωές όλων μας διαμορφώνονται από την ποιότητα των σχέσεών μας. Κάθε αλληλεπίδραση με τους γύρω μας, από

τους οικείους μας μέχρι τους αγνώστους, είναι μια ευκαιρία για στοχασμό. Αν γνωρίσουμε τις σχέσεις μας σε βάθος, θα μπορέσουμε να βιώσουμε πλήρως την ομορφιά και τον πλούτο τους.

Στο Εσύ τι είναι αυτό που ψάχνεις ; ο Κρισναμούρτι δίνει

τις απαντήσεις που αναζητάμε όλοι για την αγάπη, τις σχέσεις και τον σκοπό της ζωής, με τρόπο διαχρονικό και πανανθρώπινο.

ISBN 978-618-5724-19-1

9 786185 724191