y/sh gk e/ }fjo y/sh gk e/ }fjo s{z eh yZfNnk . xo nkgDk fe;kB thok gZfNnk .. y/sh gk e/ HHH ed/ s{z nktKN ed/ fSVe/_ fow'B pJh, fco th feT[_ ehV/ y/sh_ d{D/-u"D/ j'D pJh . e"D pfunk }fjo fijB/ uZfynk .. y/sh gk e/ HHH vh J/ gh s/ :{ohJ/ B{z y/sK @u f]bko e/, dZ; ehjdk Gbk ukj/_ bZyK iht izs{ wko e/ . pVk wjhe' w'B;?_N' s?B{z b[ZfNnk .. y/sh gk e/ HHH g[Zs-XhnK eo bJ/ fpwko ihD i'frnk, f;o wDK w{zjh_ eo}/ dk Gko ihD i'frnk . rkVQk t/u e/ g;hBk nkj eh tZfNnk .. y/sh gk e/ HHH ekofrb s/ f;zi?_Nk fijV/ }fjoK s?B{z t/ud/, dZ; eh T[j bZrd/ B/ Gbk s/o/ y/s d/ . fJjBK f}zdrh s/oh u'_ ;[Zy uZfNnk .. y/sh gk e/ HHH r[ogqhs dpVQhykBk
Õ°çðåÆ Ö¶åÆ î°¼Ö é°Õå¶
Ö¶åÆ ÇòðÅÃå Çîôé
ÜËå¯, øðÆçÕ¯à ; @AFCE E@CDAE, IHGBFHBAFA
www.khetivirasatmission.org Email: khetivirasatmission@gmail.com
÷ÇÔðÆñÆ Ö¶åÆ ç¶ îÅó¶ ÁÃð» ÕðÕ¶ ÃÅâÆ ð¯× êÌåÆð¯èÆ
ÃÅⶠÜéä Á³×» êÌÜéä ÇÕÇðÁÅ Áå¶ ì¼Ú¶ çÅ ÃðÆð î» ç¶
åÅÕå Õî÷¯ð ê˺çÆ ÜÅ ðÔÆ ÔËÍ ÇÂà ÕÅðé ÃÅù Áé¶Õ»
ê¶à Çò¼Ú ÔÆ ìÔ°å ïÔñ Ô°³ç¶ ÔéÍ ÇÂà ÕÅðé ÇÂÔé» À°¼å¶ ÔÆ
êÌÕÅð ç¶ ð¯× ÁÃÅéÆ éÅñ ÔÆ ÁÅêäÅ ÇôÕÅð ìäÅ ñ˺ç¶
÷ÇÔð» çÅ ÁÃð Ãí 寺 êÇÔñ» Ô°³çÅ ÔËÍ I-A@ ÃÅñ çÆÁ»
ÔéÍ ÇÜò¶º òÅð-òÅð ÷°ÕÅî ñ¼×äÅ, òÅÇÂðñ ì°õÅð Ô¯äÅ,
ì¼ÚÆÁ» ù îÅÔòÅðÆ ô°ð± Ô¯äÅ Ü» ÛÅåÆ çÆÁ» ׼ỠìäéÅ,
ÕÅñÅ êÆñÆÁÅ ( ÔËê¶àÅÂÆàà ìÆ, ÃÆ, ÂÆ), Û¯àÆ îÅåÅ,
î°°³ÇâÁ» Çò¼Ú ÜòÅéÆ çÆ ÁÅîç ñ¶à Ô¯äÆ, Á½ðå» Çò¼Ú
Üé¶À±, ⶺױ, ÇÚÕé ×°äÆÁ», ëñ±, ÇçîÅ×Æ ì°õÅð, ÚîóÆ
îÅÔòÅðÆ Ãì³èÆ Ãî¼ÇÃÁÅò» çÅ òèäÅ, Á³âÕ¯ô» Ü»
çÆÁ» Áé¶Õ» ÇìîÅðÆÁ» ¶â÷ Áå¶ í»å-í»å ÇÕ³éÆÁ» ÔÆ
ì¼Ú¶çÅéÆ çÆÁ» ×¼á»-ðýñÆÁ» çÅ òèäÅ, ì¶Á½ñÅç
Ô¯ð ÇÂéëËÕôé» Ô°ä êÇÔñ» ç¶ î°ÕÅìñ¶ ò¼è åÆìðåÅ éÅñ
ܯÇóÁ» çÆ Ç×äåÆ Çò¼Ú ÕÂÆ ×°ä» çÅ òÅèÅ, ×ðí Çâ¼×
Áå¶ ò¼â¶ ê¼èð Óå¶ ÁÅêäÅ ÁÃð ÇòÖÅ ðÔÆÁ» ÔéÍ Õ˺Ãð ç¶
ÜÅäÅ, Ã 寺 êÇÔñ» ì¼Ú¶ çÅ Üéî Ô¯ ÜÅäÅ, îð¶ ԯ¶ ì¼Ú¶
îðÆ÷» çÆ Ç×äåÆ òèä Çò¼Ú òÆ ÃðÆð çÆ Õî÷¯ð ð¼ÇÖÁÅ
êËçÅ Ô¯ä» Ü» ܳîä À°êð³å Õ°¼Þ ÔÆ Ã ìÅÁç îð ÜÅäÅ,
êÌäÅñÆ çÅ ò¼âÅ ï¯×çÅé ÔËÍ Õ°¼Þ ñ¯Õ» Çò¼Ú ð¯× êÌåÆð¯èÆ
îðç» Çò¼Ú ô°ÕðÅä±Á» çÆ Ç×äåÆ ØàäÅ ÇÂÔ ÃÅðÆÁ»
ôÕåÆ ç¶ ÃÔÆ Õ³î éÅ Õðé ÕÅðé Õ°¼Þ òÅÇÂðà ÃðÆð Óå¶
ÁñÅîå» ÇêÛñ¶ òÆÔ»-åÆÔ» ç½ðÅé ÔÆ ÕÂÆ ×°ä» òè
íÅð± Ô¯ Ü»ç¶ Ôé ÇÜÔé» ÕðÕ¶ Õ˺Ãð Ô¯ Ü»çÅ ÔËÍ ÇÂÔ
×ÂÆÁ» ÔéÍ
Çò¼Ç×ÁÅÇéÕ Ã¼Ú ÔË ÇÕ Õ˺Ãð Ã˼ñ ÁÕÃð ÔÆ ÃðÆð Çò¼Ú
Á¼Ü ê³ÜÅì ç¶ Ôð¶Õ Çê³â E 寺 B@ ܯó¶ ì¶Á½ñÅç êŶ ÜÅ ðÔ¶
ìäç¶ ðÇÔ³ç¶ ÔéÍ Ü¶Õð ÃðÆð çÆ ð¼ÇÖÁÅ êÌäÅñÆ îÜì±å
ÔéÍ ÇÂ³é¶ Õ° ÔÆ ÁÇÜÔ¶ ܯó¶ òÆ Ôé ÇÜÔé» ù ò¼â¶-ò¼â¶
Ô¯ò¶ å» ÇÂÔ Õ˺Ãð Ã˼ñ» ù ÇìîÅðÆ çÅ ð±ê èÅðä 寺 êÇÔñ»
âÅÕàð» 寺 îÇԳ׶-îÇԳ׶ ÇÂñÅ÷ ÕðòÅ Õ¶ ÔÆ Á½ñÅç çÅ
ÔÆ Öåî Õð Çç³çÅ ÔËÍ
Ã°Ö éÃÆì Ô¯ÇÂÁÅ ÔËÍ ñ×ê× B@ 寺 E@ ëÆÃçÆ Á½ðå» Çò¼Ú ì¼ÚÅ áÇÔðä À°êð³å ×ðíêÅå Ô¯ Ü»çÅ ÔËÍ
Õ°çðåÆ Ö¶åÆ î°¼Ö é°Õå¶
Ö¶åÆ ÇòðÅÃå Çîôé ÜËå¯, øðÆçÕ¯à ; @AFCE E@CDAE, IHGBFHBAFA www.khetivirasatmission.org Email: khetivirasatmission@gmail.com
Õ°çðåÆ Ö¶åÆ : î°¼Ö é°Õå¶
Õ°çðåÆ Ö¶åÆ î°¼Ö é°Õå¶
• ÇÕö òÆ ëÃñ çÅ éÅó éÔƺ ÃÅóéÅ, ëÃñ» çÆ ðÇÔ³ç-Ö±³Ôç Ö¶å» Çò¼Ú ÔÆ òÅÔ ÇçúÍ • Ã-Ã Ôð¶Õ Ö¶å Çò¼Ú ÔðÆ ÖÅç ìäÅ Õ¶ òÅÔ¯Í
gfjbh tko eZse fpeqwh ;zws 2068 (Btzpo 2011)
• Õ°çðåÆ Ö¶åÆ ô°ð± Õðç¶ Ã êÌåÆ Â¶Õó F-H àðÅñÆÁ» ð±óÆ çÆ ÖÅç êÅúÍ
G/Nk L 10`
• ÇìÜÅÂÆ å¯º êÇÔñ» êÌåÆ Â¶Õó ؼà¯-ؼà B հdzàñ ×°ó Üñ Á³ÇîÌå Õ³ê¯Ãà êÅúÍ
pRkwSk :
Ö¶åÆ ÇòðÅÃå Çîôé
• ÇìÜÅÂÆ å¯º B سචêÇÔñ» ìÆÜ ù Ú³×Æ åð·» ìÆÜ Á³ÇîÌå ñÅ Õ¶ Û»ò¶º ðÕÅ ñò¯Í
sihXog
• î°¼Ö ëÃñ éÅñ À°ÃçÆÁ» ÃÇÔÜÆòÆ ëÃñ» ÷ð±ð ìÆÜ¯Í ÇÜò¶º ÕäÕ Çò¼Ú Û¯ñ¶, Ã𯺠ÁÅÇç Áå¶ éðî¶ Çò¼Ú î¯á, ì½ä¶ Ú½ñ¶ (ðò»·), ç¶ÃÆ Çà³â¯, Ö¼ÖóÆÁ» ÁÅÇçÍ
ieMfIAn SoSl AYkSn Porm
(INSAF)
id`lI
SkgeL
fgqzNt?_Zb, 146, fJzv;Nqhnb c'eb g[nKfJzN, nzfwqs;o
• î°¼Ö ëÃñ ç¶ ÚÅð¶ êÅö À°Ã 寺 ñ³ì¶ Õ¼ç çÆ ëÃñ ç¶ Ø¼à¯-ؼà Çå³³é ÇÃÁÅó ìÅðâð ëÃñ ç¶ å½ð Óå¶ ìÆÜ¯Í • î°¼Ö ëÃñ éÅñ ؼà îÅåðÅ Çò¼Ú ÁÇÜÔÆÁ» ëÃñ» ìÆܯ ÇÜÔóÆÁ» ÔÅéÆÕÅðÕ ÕÆà» ñÂÆ ÜÅñ Áå¶ ñÅíÕÅðÆ ÕÆà» ñÂÆ Ã¼çÅ ê¼åð çÅ Õ³î ÕðéÍ ÇÜò¶º ÇÕ èéÆÁ», î¶æ¶ Áå¶ Ãð¯º î°¼Ö é°Õå¶
3
ÕäÕ Çò¼Ú Áå¶ ÁÇð³â, î¼ÕÆ, Çí³âÆ Áå¶ Ú½ñ¶ (ðò·») éðî¶ Çò¼ÚÍ • Õ°çðåÆ Ö¶åÆ Çò¼Ú ëÃñ» ù êÅäÆ ÇÃðë Çå³é Ü» ÚÅð òÅð ÔÆ ÇçúÍ • êÌåÆ Â¶Õó ؼà¯-ؼà F ÇÕÁÅð¶ êÅú å» ÇÕ ëÃñ ù êÅäÆ êåñÅ Áå¶ ñ¯ó î°åÅÇìÕ ÔÆ ñ¼×¶Í • Ôð êÅäÆ éÅñ êÌåÆ Â¶Õó ÇÂ¼Õ âð³î ×°ó Üñ Á³ÇîÌå ëÃñ ù ÇçúÍ • ëÃñ À°¼å¶ ؼà¯-ؼà ÚÅð òÅð êÅæÆÁ» ç¶ êÅäÆ çÆ Ãê̶Á Õð¯Í • ç¯è¶ çÆ Ãà¶Ü Óå¶ Ø¼à¯-ؼà B òÅð êÅæÆÁ» ç¶ êÅäÆ çÅ ÇÛóÕÅÁ ÷ð±ð Õð¯Í ÞÅó Çò¼Ú A@ 寺 B@ ëÆÃçÅ çÅ òÅèÅ Ô¯ ÜÅò¶×ÅÍ
• ܶ ñ¯ó êò¶ å» ðà ڱÃÕ ÕÆÇóÁ» ñÂÆ ÇÂ¼Õ îÔÆéÅ ê°ðÅäÆ Ö¼àÆ ñ¼ÃÆ Ü» Çé³î· ÁÃåð çÆ òð寺 Õð¯Í ê¼å¶ ÖÅä òÅñÆÁ» ð³âÆÁ» ñÂÆ B îÔÆé¶ ê°ðÅäÆ Ö¼àÆ ñ¼ÃÆ Ü» ìÌÔî ÁÃåð çÆ òð寺 Õð¯Í àƺⶠçÆÁ» Áå¶ åäÅ Û¶çÕ Ã°³âÆÁ» ñÂÆ ñÃä ÇîðÚ ç¶ Ø¯ñ çÆ òð寺 Õð¯Í • Ö¶å» Çò¼Ú ê³ÛÆÁ» çÆ ÁÅîç ïÕÆéÆ ìäÅúÍ ÇÂà ճî ñÂÆ Ö¶å Çò¼Ú æ»-æ» Óå¶ ð¯àÆ ç¶ à°Õó¶ Áå¶ Ã¶ñÅ Ú½ñ ÁÅÇç çÆ Ú¯× ÇÖ³âÅú, Çî¼àÆ ç¶ ìðåé» Çò¼Ú À°Ôé» ñÂÆ êÅäÆ òÆ ÷ð±ð ð¼Ö¯Í • Ö¶å» Çò¼Ú ê³ÛÆÁ» ç¶ ìËáä ñÂÆ ëÃñ ç¶ Õ¼ç 寺 ÇÂ¼Õ Ü» â¶ã ë°¼à À°¼Ú¶ àÆ ÁÕÅð ç¶ â³â¶ Ôð ÔÆñ¶ ×¼â¯Í
• À°¼ñÆ ð¯×» ù Öåî Õðé ñÂÆ êÌåÆ ê³ê A.E Çñàð AE Ççé ê°ðÅäÆ Ö¼àÆ ñ¼ÃÆ çÅ ÇÛóÕÅÁ Õ再 ëÃñ Óå¶ á±áÆ ð¯× (òÅÇÂðñ ÁàËÕ) ÁÅ ÜÅò¶ å» Ôøå¶ Çò¼Ú ؼà¯-ؼà Çå³é òÅð êÌåÆ ê³ê BE@ ×ÌÅî Õ¼ÚÅ ç°¼è ÇÛóÕ¯Í • ÕÆàéÅôÕ î°Õå ÕÆà êÌì³è ðÅÔƺ ÕÆó¶ ÕÅì± Õðé Óå¶ òè¶ð¶ ÷¯¯ð ÇçúÍ • ñÅíÕÅðÆ Áå¶ ÔÅéÆÕÅðÕ ÕÆÇóÁ» çÆ êÛÅä Õð¯Í 4 Õ°çðåÆ Ö¶åÆ
î°¼Ö é°Õå¶
5
Õ°çðåÆ Ö¶åÆ åÇÔå í±îÆ êÌì³èé A. ð±óÆ çÆ ÖÅç: ð±óÆ çÆ ÖÅç ìÔ°å òèÆÁÅ ÇÕÃî çÅ ÜËÇòÕ îÅçÅ ÔËÍ ÇÂÔ ÇÜ¼æ¶ ÇÂ¼Õ êÅö í±îÆ çÆ êÅäÆ Ã¯Öä çÆ ôÕåÆ Çò¼Ú òÅèÅ ÕðçÆ ÔË À°¼æ¶ ÔÆ í±îÆ ÇòÚñ¶ ñÖî ÜÆò» Áå¶ ëÃñ ñÂÆ íðê±ð õ°ðÅÕ òÆ À°êñíè ÕðòÅÀ°ºçÆ ÔËÍ Ã¯ Õ°çðåÆ Ö¶åÆ ô°ð± Õðç¶ Ã Áå¶ Çëð Ôð¶Õ Çå³é ÃÅñ ìÅÁç Ö¶å Çò¼Ú êÌåÆ Â¶Õó F 寺 H àðÅñÆÁ» ð±óÆ çÆ ÖÅç ÷ð±ð êÅúÍ B. ð°¼Ö: ð°¼Ö í±îÆ çÆ À°êÜÅÀ± ôÕåÆ ìðÕÅð ð¼Öä Çò¼Ú ÁÇÔî ï¯×çÅé êÅÀ°ºç¶ ÔéÍ ð°¼Ö» çÆÁ» Üó·» èðåÆ Çò¼Ú ìÔ°å â±³ØÆÁ» Ü»çÆÁ» ÔéÍ ÇÂÔ ê¯ôÕ å¼å» ù ìÔ°å ×ÇÔðÅÂÆ å¯º ÇÖ¼Ú Õ¶ í±îÆ çÆ À°åñÆ Ãå·Å Óå¶ ÇñÁÅÀ°ä çÅ Áçí°å Õ³î Õðç¶ ÔéÍ Ö¶å Çò¼Ú Çâ¼×¶ ð°¼Ö» ç¶ ê¼å¶ À°¼Ú Õ¯àÆ çÆ Õ°çðåÆ ÖÅç ç¶ ð±ê Çò¼Ú ÃÅâÆÁ» ëÃñ» ù êÌÅêå Ô°³ç¶ ÔéÍ Ã°Ô³Üä¶ Áå¶ Ü³â òð׶ ð°¼Ö í±îÆ Çò¼Ú Õ°çðåÆ éÅÂÆð¯÷é òÆ Üî·» Õðç¶ ÔéÍ Ç³éÅ ÔÆ éÔƺ ð°¼Ö» À°¼å¶ òÅà Õðé òÅñ¶ ê³ÛÆ Ö¶å Çò¼Ú Çò¼á» Õðé ç¶ éÅñ-éÅñ ëÃñ» Óå¶ ÔîñÅ Õðé òÅñ¶ ÕÆà êå³Ç×Á» ù òÆ Ö»ç¶ ÔéÍ Ã¯ êÌåÆ Â¶Õó ؼà¯-ؼà E ð°¼Ö ÷ð±ð ñ×ÅúÍ 6 Õ°çðåÆ Ö¶åÆ
C. êÅæÆÁ» Áå¶ ñ¼ÕóÆ çÆ ðÅÖ: í±îÆ çÆ À°êÜÅÀ± ôÕåÆ òèÅÀ°ä ñÂÆ êÌåÆ Â¶Õó D@ ÇÕ¼ñ¯º êÅæÆÁ» Áå¶ ñ¼ÕóÆ çÆ ðÅÖ êÅúÍ ÇÂà Çò¼Ú íðê±ð îÅåðÅ Çò¼Ú ê¯àÅô Ãî¶å ëÃñ ñÂÆ ñ¯óÆºç¶ ñ¯ÔÅ, å»ìÅ, ÇܳÕ, îË×éÆÜ òð׶ C@ 寺 òÆ ò¼è ÇÕÃî» ç¶ Ã±Öî ê¯ôÕ å¼å êŶ Ü»ç¶ ÔéÍ D. ëÃñ» çÆ ðÇÔ³ ç Ö± ³ Ô ç: ÕäÕ Þ¯ é ¶ Ãî¶ å Ôð¶ Õ ëÃñ çÆ ðÇÔ³ ç -Ö± ³ Ô ç ÃÅù Õ° ç ðå ò¼ ñ ¯ º ìõôÆ ×ÂÆ Áéî¯ ñ çÅå ÔË Í ÇÂà Çò¼ Ú ëÃñ ç° Á ÅðÅ í± î Æ, êÅäÆ Áå¶ òÅåÅòðé ÓÚ¯ º ñ¶ ׶ Áé¶ Õ » Û¯ à ¶ Áå¶ ò¼ â ¶ ê¯ ô Õ å¼ å ÃîŶ Ô° ³ ç ¶ ÔéÍ Ã¯ ÇÕö òÆ ëÃñ çÆ ðÇÔ³ ç -Ö± ³ Ô ç ù ÃÅóé çÆ ìÜŶ ÇÂÃù òÅêà ֶ å Çò¼ Ú ÇîñÅÀ° ä çÅ ÔÆñÅ Õð¯ Í E. ×°ó Üñ Á³Ç îÌå: ×°ó Üñ Á³ÇîÌå Ôð¶Õ ëÃñ ù êÅäÆ ñÅÀ°º ç¶ Ã êÅÇÂÁÅ Ü»çÅ ÔËÍ ÇÜà ëÃñ ù ×°ó Üñ Á³ÇîÌå Çç¼åÅ Ü»çÅ ÔË À°Ô Õç¶ êÆñÆ éÔƺ ê˺ çÆ Ãׯº Ôð ò¶ñ¶ ÔðÆ-ÕÚÅð Áå¶ àÇÔÕçÆ ðÇÔ³çÆ ÔËÍ êÌåÆ Â¶Õó A âð³î ×°ó Üñ Á³ÇîÌå Ôð êÅäÆ éÅñ ëÃñ ù ç¶äÅ ÷ð±ðÆ ÔËÍ ×°ó Üñ Á³ÇîÌå Ô¶á ç¼Ã ¶ Áé°Ã Åð ìäÅÇÂÁÅ Ü»çÅ ÔË: î°¼Ö é°Õå¶
7
ÃîÅé
ÃîÅé ç¶ÃÆ ×» /î¼Þ çÅ åÅÜŠׯÔÅ
F@ ÇÕ¼ñ¯
×°ó Üñ Á³ÇîÌå
ÇÂ¼Õ âð³î
ê°°ðÅäÅ ×°ó
@C ÇÕ¼ñ¯
Ö°ôÕ ð±óÆ
A@ հdzàñ
ì¶Ãä
@A ÇÕ¼ñ¯
ÇòèÆ: ×°ó Üñ Á³ÇîÌå ù ÕÔÆ éÅñ Õ¼ÚÆ ð±óÆ Çò¼Ú Ú³×Æ åð·»
Ãð¯ çÅ å¶ñ
B@@ ×ÌÅî
ÇîÕà Õð ÇçúÍ Ô°ä ÇÂà Çîôðä ù AE Ççé» ñÂÆ è°¼ê-Û»
êÅäÆ
AE@ Çñàð
Çò¼Ú ð¼Ö ÇçúÍ AE Ççé» À°êð³å ×°ó Üñ Á³ÇîÌå Õ³ê¯Ãà
ÇòèÆ: Ãí 寺 êÇÔñ» C-D ÇÕ¼ñ¯ ׯԶ Çò¼Ú ç¯Ô» Ô¼æ» éÅñ îñç¶ Ô¯Â¶ Ã𯺠çÅ å¶ñ Áå¶ ì¶Ãä Ú³×Æ åð» ÇîÕà Õð ñò¯Í
ÇåÁÅð Ô¯ Ü»çÆ ÔËÍ Ôð¶Õ êÅäÆ î±Ôð¶ Ö¶å Çò¼Ú êÌåÆ Â¶Õó E@ ÇÕ¼ñ¯ ×°ó Üñ Á³ÇîÌå çÅ ÇÛ¼àÅ ÇçúÍ íðê±ð ëÅÇÂçÅ Ô¯ò¶×ÅÍ
Ô°ä ÇÂà Çîôðä ù ìÅÕÆ ç¶ ×¯Ô¶ Çò¼Ú ÇîñÅ Õ¶ ×°ó Ãî¶å AE@
òÅëÃÅ: ÷îÆé ÇòÚ ¼ E@ ëÆÃçÆ éîÆ Áå¶ ÇÂé ³ Æ ÔÆ îÅåðÅ ÇòÚ ¼ ÔòÅ
Çñàð êÅäÆ Çò¼Ú دñ ÇçúÍ ÇÂà دñ ù Ö¼çð çÆ ì¯ðÆ éÅñ ù
çÅ îÜ ½ ç ± Ôä ¯ Å òÅëÃÅ ÕÔÅÀº°çÅ ÔÍË Ã¯ íî ± Æ ÇòÚ ¼ òÅëÃÅ ìäÅÂÆ ðÖ ¼ ä
ã¼Õ Õ¶ Û»ò¶º ð¼Ö ÇçúÍ DH سÇàÁ» ÓÚ ×°ó Üñ Á³ÇîÌå
ñÂÆ ÷îÆé ù ãÕ ¼ Õ¶ ðÖ ¼ äÅ Áå¶ ëÃñ ù ñó ¯ îå ° ÅÇìÕ êðå ³ ± êåñÅ
ÇåÁÅð Ô¯ ÜÅò¶×Å ÔËÍ
êÅäÆ ñ× ¼ ¶ ÇÂÔ ïÕÆéÆ ìäÅÀä ° Å ñÅ÷îÆ ÔÍË ÇÂà åð»· Õðé éÅñ
F. ×°óÜñ Á³ÇîÌå Õ³ê¯Ãà ×°ó Üñ Á³ÇîÌå Õ³ê¯Ãà ìÔ°å ÔÆ ÁÃðçÅð ç¶ÃÆ ÖÅç ÔËÍ ÇÂÔ ÇÜ¼æ¶ èðåÆ çÆ À°êÜÅÀ± ôÕåÆ òèÅÀ°ºçÆ ÔË À°¼æ¶ ÔÆ ëÃñ» ù
íî ± Æ ÇòÚ ¼ Àê ° ï× ¯ Æ ÜÆòÅäÁ ± » çÆ ñó ¯ ÆºçÆ ÇîÕçÅð ñ×Ååð ìðÕðÅð ðÇÔç ³ Æ ÔË Áå¶ ëÃñ ç¶ òÅè¶ Áå¶ ÇòÕÅà ñÂÆ ñó ¯ Æºç¶ ÃÖ ± î êô ¯ Õ åå ¼ òÆ íî ± Æ çÆ Àå ° ñÆ ÃåÅ· ÇòÚ ¼ Àê ° ñíè ðÇÔç ³ ¶ ÔéÍ
õ°ðÅÕÆ å¼å» çÆ òÆ ê±ðåÆ ÕðçÆ ÔËÍ ÇÂÃçÆ òð寺 âÆ. ¶. êÆ.
Á¼àä Ü» ãÕäÅ:ÇÂÔ î°¼Ö å½ð Óå¶ Çå³é êÌÕÅð çÅ Ô³°çÅ ÔË
Áå¶ ï±ðÆÁÅ ÖÅç ç¶ ìçñ òܯº ìÔ°å ÔÆ ñÅíÕÅðÆ ÔËÍ ×°ó
A. Çî¼àÆ çÅ ãÕäÅ
Üñ Á³ÇîÌå Õê¯Ãà Ô¶á ç¼Ã¶ Áé°ÃÅð ìäÅÇÂÁÅ Ü»çÅ ÔË:
B. ðÇÔ³ç-Ö±³Ôç çÅ ãÕäÅ C. ÃÜÆò Ü» ÔðÅ ãÕäÅ
8 Õ°çðåÆ Ö¶åÆ
î°¼Ö é°Õå¶
9
Çî¼ à Æ çÅ ãÕäÅ: òÅÔÆ Ô¯ Â Æ ÷îÆé ù ð Ô Å× ç¶ ä Å Çî¼ à Æ çÅ ãÕäÅ ÁÖòÅÀ° º çÅ ÔË Í ÇÂà éÅñ í± î Æ çÆÁ» åð¶ ó » ì³ ç Ô¯ Ü»çÆÁ» Ôé Áå¶ í± î Æ Á³ ç ðñÆ éîÆ ìÅÔð éÔƺ ÇéÕñçÆÍ ðÇÔ³ç Ö±³Ôç çÅ ãÕäÅ: ÇÂà ÇòèÆ î°åÅÇìÕ ÇìÜÅÂÆ À° êð³ å Ö¶å ù ëÃñ» çÆ ðÇÔ³ç-Ö±³Ô ç Ü» ØÅÔ-ë± Ã ÁÅÇç éÅñ ãÕ Çç¼åÅ Ü»çÅ ÔËÍ ÇÂà åð·» Õðé éÅñ í±îÆ Á³çð ׳⠯ Ç ÂÁ» Áå¶ Ô¯ðé» Ã± Öî ÜÆò» ç¶ Õ³ î Õðé ñÂÆ Áé°Õ±ñ ÔÅñå» êËçÅ Ô¯ Ü»çÆÁ» Ôé Áå¶ í± îÆ çÅ åÅêîÅé òÆ ÃÔÆ ìÇäÁÅ ðÇÔ³çÅ ÔËÍ ÃÜÆò ãÕäÅ: ÃÜÆò ãÕäÅ Õðé ñÂÆ î°¼Ö ëÃñ Çò¼Ú À° à 寺 ۯචռç Ü» ì¶ñ» ìäÅÀ° ä òÅñÆÁ» Á³ åð ëÃñ» ìÆÜÆÁ» Ü»çÆÁ» ÔéÍ ÇÜò¶º î¯á, î±³ ×ëñÆ, ì½ ä¶ Ú½ñ (ðò·»), Ö¼ÖóÆÁ», îÃð, î¶ æÆ ÁÅÇçÍ
Õ°çðåÆ Ö¶åÆ åÇÔå ÃÔÆ ìÆÜ Ú¯ä Õ°çðåÆ Ö¶åÆ Çò¼Ú ÃÔÆ ìÆÜ Ú¯ä Ãëñ Õ°çðåÆ Ö¶åÆ çÆ ì°ÇéÁÅç ÔËÍ Ã¯ ÇÕÃÅé» ù Ôð¶Õ ëÃñ ñÂÆ À°¼åî ÕòÅÇñàÆ ç¶ ìÆÜ ÔÆ Ú°ä Õ¶ Áå¶ ð¯× ðÇÔå ÕðÕ¶ ÔÆ ìÆÜä¶ ÚÅÔÆç¶ ÔéÍ Ô¶á ÇñÖ¶ Áé°ÃÅð À°¼Ú Õ¯àÆ ç¶ ìÆÜ Ú°ä¶ Áå¶ ð¯× ðÇÔå ÕÆå¶ ÜÅ ÃÕç¶Í ð¯× ðÇÔå ìÆÜ çÆ Ú¯ä: ò¼Ö-ò¼Ö ëÃñ» î°åÅÇìÕ À°êñíè ìÆÜ» Çò¼Ú¯º Ô¶á ÇñÖ¶ Áé°ÃÅð ÜÅéçÅð ìÆÜ Ú°ä¶ ÜÅ ÃÕç¶ Ôé: Û¼Ü-ÛÅéäÅ ñ×Å Õ¶: ÇÂà ÇòèÆ åÇÔå êÇÔñ» å» ìÆÜ» ù Û¼Ü éÅñ Û³â Õ¶¶ À°Ôé» ÇòÚñÅ ÕÚðÅ Áå¶ ë¯Õ Áñ× Õð Çç¼åÆ Ü»çÆ ÔËÍ À°êð³å ÛÅéä¶ éÅñ ÛÅä Õ¶ ìÚ¶-Ö°Ú¶ à°¼à¶-밼චÁå¶ ÇêÚÕ¶ ԯ¶ ìÆÜ òÆ ò¼Ö Õð Çç¼å¶ Ü»ç¶ ÔéÍ ÇÂÔ ÕäÕ, Û¯ÇñÁ» Áå¶ î¼ÕÆ ÁÅÇç ëÃñ» ç¶ ÜÅéçÅð ìÆÜ Ú°äé ñÂÆ À°¼åî å¶ ðòÅÇÂåÆ ÇòèÆ ÔËÍ ñ±ä òÅñ¶ êÅäÆ Çò¼Ú êÅ Õ¶: ÇÂà ÇòèÆ åÇÔå ìÆÜ» ù íÅð¶ êÅäÆ Çò¼Ú êÅ Õ¶ ë¯Õ¶ Áå¶ ð¯×Æ ìÆÜ ìÅÔð Õ¼ã Çç¼å¶ Ü»ç¶ ÔéÍ ÇÂÔ Þ¯é¶ ç¶ ÜÅéçÅð ìÆÜ Ú°äé çÆ ÃðòÀ°¼åî ÇòèÆ ÔËÍ Ô¶á ÇñÖ¶ Áé°ÃÅð Þ¯é¶ çÅ ÜÅéçÅð ìÆÜ Ú°ÇäÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔË: • ìÆÜ çÆ îÅåðÅ Áé°ÃÅð ÇÂ¼Õ ìðåé Çò¼Ú êÅäÆ íð ñò¯Í
10 Õ°çðåÆ Ö¶åÆ
î°¼Ö é°Õå¶
11
• Ô°ä ÇÂà êÅäÆ Çò¼Ú ÇÂ¼Õ ÁÅñ± êÅ ç¶ò¯, ÁÅñ± â°¼ì ÜÅò¶×ÅÍ
ìÆÜ Á³ÇîÌå: Õ°çðåÆ Ö¶åÆ Çò¼Ú ìÆÜ Á³ÇîÌå çÆ òð寺 ìÆÜ» ù
• Ô°ä ÇÂà êÅäÆ Çò¼Ú À°ç¯º å¼Õ éîÕ (ñ±ä) ÇîñÅÀ°ºç¶ ÜÅú
ð¯× Áå¶ ÕÆàÅä± î°Õå Õðé ñÂÆ ÕÆåÆ Ü»çÆ ÔËÍ ìÆÜ Á³ÇîÌå
Ü篺 å¼Õ ÁÅñ± êÅäÆ À°¼å¶ åËðé éÔƺ ñ¼× Ü»çÅÍ • Ô°ä êÅäÆ Çò¼Ú¯º ÁÅñ± Õ¼ã Ççú Áå¶ Þ¯é¶ çÅ ìÆÜ êÅ Ççú, ìÔ°å ÃÅðÅ ìÆÜ êÅäÆ À°¼å¶ åËð ÜÅò¶×ÅÍ • êÅäÆ À°¼å¶ åËð ÜÅä òÅñ¶ ìÆÜ ù ìÅÔð Õ¼ã Ççú, ÇÂÔ ÃÅðÅ
éÅñ Ã¯è¶ Ô¯Â¶ A@@ ÇòÚ¯º I@ ìÆÜ À¼°× Ü»ç¶ ÔéÍ Ü篺ÇÕ ÷ÇÔð éÅñ Ã¯è¶ Ô¯Â¶ ìÆÜ» Çò¼Ú ÇÂÔ îÅåðÅ ÇÕå¶ Ø¼à Ô°³çÆ ÔËÍ D@ ÇÕ¼ñ¯º ìÆÜ» ñÂÆ ìÆÜ Á³ÇîÌå Ô¶á ÇñÖ¶ Áé°ÃÅð ìäÅÇÂÁÅ Ü»çÅ ÔË: ÃîÅé ç¶ÃÆ ×» çŠׯìð
E@@ ×ÌÅî
Ô°ä ìðåé Çò¼Ú â°¼ì¶ Ô¯Â¶ ìÆÜ ù Ú³×Æ åð·» ÇÔñÅú Áå¶ Çܳé»
ç¶ÃÆ ×» çÅ î±åð
E@@ ×ÌÅî
òÆ ìÆÜ êÅäÆ À°¼å¶ åËð ÜÅò¶×Å À°Ãù Çëð ìÅÔð Õ¼ã ÇçúÍ ÇÂÔ
ç¶ÃÆ ÃÅçÅ êÅäÆ
A.E Çñàð
ÇÕÇðÁ» ؼà¯-ؼà C òÅð ç°ÔðÅúÍ Á³å Çò¼Ú å°ÔÅⶠկñ¶ ÇÃðë
򱎁
E@ ×ÌÅî
ð¯×Æ, Õî÷¯ð Áå¶ ë¯ÕÅ ìÆÜ ÔËÍ
å¶ ÇÃðë ð¯× ðÇÔå, ÇÃÔåî³ç Áå¶ ÜÅéçÅð ìÆÜ ìÚ ÜÅò¶×ÅÍ
ÇòèÆ: ç¶ÃÆ ×» ç¶ ×¯Ô¶ Áå¶ ÇêôÅì ù ÇÂ¼Õ Çñàð êÅäÆ Çò¼Ú دñ ÇÂ¼Õ ìðåé Çò¼Ú ð¼Ö ÇçúÍ Ô°ä ç±Ü¶ ìðåé Çò¼Ú ìÚ¶ ԯ¶ Á¼èÅ
Õ°çðåÆ Ö¶åÆ åÇÔå ìÆÜ À°êÚÅð
Çñàð êÅäÆ Çò¼Ú E@ ×ÌÅî Ú±éŠدñ ÇçúÍ ç¯Ô» Çîôðä» ù BD
Ú°ä¶ Ô¯Â¶ ìÆÜ» ù ð¯× Áå¶ ÕÆàÅä± ðÇÔå ÕðéÅ òÆ À°³é» ÔÆ
سÇàÁ» å¼Õ ÇÂö åð·Å Áñ×-Áñ× ê¶ ðÇÔä ÇçúÍ Ô°ä
÷ð±ðÆ ÔË ÇÜ³é» ÇÕ ÃÔÆ ìÆÜ Ú°äé¶Í ìÆÜ» çÆ Ãå·Å Óå¶ ÕÂÆ êÌÕÅð
Õ¼êó¶ éÅñ ç¯Ô» ù ÇÂ¼Õ ò¼Öð¶ í»â¶ Çò¼Ú ÇéÚ¯¯ó ñò¯Í ìÆÜ
ç¶ ÔÅéÆÕÅðÕ ÕÆàÅä± Áå¶ ð¯×Åä± ÇÚ³ìó¶ ԯ¶ Ô°³ç¶ ÔéÍ ÇÜÔó¶
Á³ÇîÌå ÇåÁÅð ÔËÍ ÇÂà ù ìÆÜ» À°¼å¶ ÇÛóÕç¶ Ô¯Â¶ Ô¼æ» éÅñ
ÇÕ À°¼×ä À°êð³å ëÃñ ù ð¯× ×ÌÃå Õð Çç³ç¶ ÔéÍ Ã¯ ÇìÜÅÂÆ å¯º
ê¯ñÅ-ê¯ñÅ îñç¶ ÜÅúÍ À°êð³å ìÆÜ» ù B سචۻò¶º ðÕÅ Õ¶
êÇÔñ» ìÆÜ À°êÚÅð ÕðéÅ ñÅ÷îÆ ÔËÍ ÇÂà ճî ñÂÆ ìÆÜ
ìÆÜÅÂÆ Õð ÇçúÍ çÅñ» Áå¶ Ô¯ð éðî ðíÅÁ ç¶ ìÆÜ» ñÂÆ ìÆÜ
Á³ÇÌîå çÆ òð寺 ÕÆåÆ Ü»çÆ ÔËÍ
Á³ÇîÌå ìäÅÀ°ºç¶ Ã À°Ã Çò¼Ú Ú±éÅ éÅ ÇîñÅúÍ
12 Õ°çðåÆ Ö¶åÆ
î°¼Ö é°Õå¶
13
Õ°çðåÆ Ö¶åÆ åÇÔå ÕÆà Áå¶ ð¯× êÌì³èé
å³ìÅÕ± ð³âÆ ù ÕÅì± ÕÆå» ÜÅ ÃÕçÅ þÍ Ö¶å Çò¼Ú Áñ¼×-Áñ¼× øÃñ» ñ×ÅÀ°äÅ: Ö¶å Çò¼Ú ÇÂ¼Õ øÃñ
×ðîÆÁ» Çò¼Ú Ö¶å» çÆ Ã°¼ÕÆ â³±ØÆ òÔÅÂÆ: îÂÆ-ܱé Çò¼Ú Ö¶å» ù
ñ×ÅÀ°ä éÅñ ÕÆÇó·Á» Áå¶ Ã°³âÆ çÅ ÔîñÅ Ç÷ÁÅçÅ Ô°³çÅ þÍ
ð¼ÕÅ å¶ â±³ØÅ òÔ°äÅ ÚÅÔÆçÅ ÔËÍ ÇÂà åð·» Õðé éÅñ ÕÆÇóÁ»
ÇÂà ñÂÆ Ôî¶ôÅ ç¯ Ü» ç¯ å¯º ò¼è øÃñ» ñ×ÅÀ°Í ÕäÕ Çò¼Ú Û¯ñ¶,
ç¶ ÷îÆé ÇòÚ ê¶ ԯ¶ ÇêÀ±ê¶ (ÕËêññ) À°¼êð ÁÅ Ü»ç¶ ÔéÍ
èéÆÁÅ Áå¶ î¶æ¶ Áå¶ Ã𯺠Çîôðå ëÃñ» òܯº ìÆܶ ÜÅä¶ ÚÅÔÆç¶
ÇÂÔé» Çò¼Ú¯º ìÔ°å ÃÅÇðÁ» ù ê³ÛÆ Ú°× ñËºç¶ Ôé Áå¶ ìÔ°å ÃÅð¶
ÔéÍ
ÃÖå è°¼ê çÅ ÇôÕÅð Ô¯ Õ¶ Öåî Ô¯ Ü»ç¶ ÔéÍ
éð·î¶ Áå¶ ÕêÅÔ ç¶ Çò¼Ú ç¶ÃÆ Çà³â¯, Ö¼ÖóÆÁ» Áå¶ î»Ô ñ×ÅÀ°Í
ÇòðñÆ ÇìÜÅÂÆ Õð¯: óØäÆ ÇìÜÅÂÆ ÇÂà ׼ñ çÆ ×Åð³àÆ ÔË ÇÕ
ÇÂÔ øÃñ» òÆ Ã°³âÆ Áå¶ ÕÆó·¶ ù Õ³àð¶ñ Õðé Çò¼Ú î¼çç
å°ÔÅâÆ Ö¶åÆ Çò¼Ú Ôð êÌÕÅð ç¶ ÕÆà ò¼â¶ ê¼èð Óå¶ ÔîñÅ
ÕðçÆÁ» ÔéÍ
Õðé×¶Í Ã³ØäÆ ëÃñ Çüñ¶, Ô°³îà Áå¶ Ôé¶ð¶ òÅñ¶ îÅÔ½ñ ù Üéî Çç³çÆ ÔËÍ ÇÂÔ îÅÔ½ñ ÕÆà» ñÂÆ òðçÅé Ô°³çÅ ÔËÍ Ã¯ Õç¶ òÆ ÇÕö òÆ ëÃñ óØäÆ ÇìÜÅÂÆ éÔƺ ÕðéÆ ÚÅÔÆçÆÍ Ö¶å Çò¼Ú ÁÇð³â ñ×ÅÀ°äÅ: ÇÂ¼Õ Â¶Õó Çò¼Ú ÁÇð³â ç¶ E ê½ç¶ ÕÅëÆ ÔéÍ ÇÂÔ Ö¶å ç¶ ÚÅð¶ Õ¯ÇéÁ» Óå¶ ñ×Ŷ ÜÅ ÃÕç¶ ÔéÍ ÇÂÔé» ù ñ×ÅÀ°ä éÅñ ð³âÆ î°¼Ö ëÃñ À°¼å¶ Á³â¶ éÅ ç¶ Õ¶ ÁÇð³â ç¶ ê¼ÇåÁ» ç¶ À°ñචêÅö Á³â¶ Çç³çÆ þ Çܼ¼æ¯º ÇÕÃÅé ÁÅÃÅéÆ éÅñ Á³â¶ ñ¼í Õ¶ ð³âÆ ù õåî Õð ÃÕçÅ þÍ Ö¶å Çò¼Ú êÆñ¶ Áå¶ Çڼච밼ñ» òÅñ¶ ê½ç¶ ñ×ÅÀ°äÅ: Ö¶å çÆÁ» ò¼àÅ À°¼å¶ ׶綺 Áå¶ Ã±ðÜî°ÖÆ ç¶ ë°¼ñ Áå¶ Çڼච밼ñ» òÅñ¶ ê½ç¶ ñ×ÅÀ°ä éÅñ ÁîðÆÕé ð³âÆ Áå¶ ÁÇð³â ñ×ÅÀ°ä éÅñ 14 Õ°çðåÆ Ö¶åÆ
àðËê ëÃñ»: Áñ¼×- Áñ¼× åð·Å çÆ Ã°³âÆ ù Áñ¼×- Áñ¼× åð·» çÆ ìÅðâð øÃñ ñ×Å Õ¶ Õ³àð¯ñ ÕÆåÅ ÜÅ ÃÕçÅ þ, ÇÜò¶º ÇÕ ×°ñÅìÆ Ã°³âÆ ñÂÆ Çí³âÆ ñ×ÅÀ°äÆ ÚÅÔÆçÆ þÍ ÁîðÆÕé Ãâ ³° Æ ñÂÆ Çíâ ³ Æ, Ãð±Üîõ ° Æ, àîÅàð, ×ç ¶ », î× ³± ëñÆ ÁÅÇçÍ åì ³ ÅÕ± Ãâ ³° Æ ñÂÆ ÁÇðâ ³ , î× ³± ëñÆ, Çíâ ³ Æ, àîÅàð, ìç ³ ×í ¯ Æ ÁÅÇçÍ ÇÚåÕìðÆ Ã°³âÆ ñÂÆ Çí³âÆ ×¶ç», ñðÜî°õÆ, Çí³âÆ Áå¶ ÁÇð³â ù ò¼àÅ À°¼å¶ ñ×ÅÀ°äÅ ÚÅÔÆçÅ þ Áå¶ ð¯÷ÅéÅ Ü» B Ççé» ìÅÁç ÷ð±ð ÚË¼Õ ÕðéÅ ÚÅÔÆçÅ þÍ ìÅðâð ëÃñ»: ÕêÅÔ Áå¶ éð·î¶ À°¼å¶ ÁÅÀ°ä òÅñ¶ ÕÆÇóÁ» ÖÅÃ î°¼Ö é°Õå¶
15
ÕðÕ¶ ðà ڱÃÕ ÕÆà» å¶ñ¶, ñÅñ í±³âÆ Áå¶ Ô¯ð ð³âÆÁ» ù Ö¶å ç¶
Çڼචð³× ç¶ ì¯ðâ å¶ñ ñ×Å Õ¶ ñ×ÅÀ°ä¶ ÚÅÔÆç¶ ÔéÍ
ÚÅð¶ êÅö ÕêÅÔ Áå¶ éð·î¶ 寺 À°¼ÚÆÁ» øÃñ» ÇÜò¶º ÷òÅð, î¼ÕÆ
êÆñ¶ ì¯ðâ: Ú¶êÅ, ÇæÌêà Áå¶ ÇÚ¼àÅ î¼Ûð
çÆÁ» B-C ñÅÂÆé» ñ×Å Õ¶ ð¯ÇÕÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þÍ
Çڼචì¯ðâ: å¶ñ¶ ñÂÆ
ÇÂÔ ëÃñ» ê³ÛÆÁ» ù Ö¶å Çò¼Ú ì°ñÅÀ°ä Çò¼Ú òÆ î¼çç
ÕÆó¶ ÇÂÔé» ò¼ñ ÁÅÕðÇôå Ô¯ Õ¶ ÇÂÔé» À°¼êð ÇÚêÕ Ü»ç¶º
ÕðçÆÁ» Ôé Áå¶ ÇÂÔ ê³ÛÆ ÇÕÃÅé çÆ À°ÔéÅ ÕÆÇó·Á» ù õåî
ÔéÍ B-C Ççé ìÅÁç ÇÂÔé» ù ÃÅë ÕðÕ¶ Çëð 寺 å¶ñ ñ×Å
Õðé Çò¼Ú î¼çç Õðç¶ Ôé, Çܳé·Å ù ÕÆó·¶îÅð ÷ÇÔð» òÆ õåî
ç¶äÅ ÚÅÔÆçÅ þÍ A ¶Õó Çò¼Ú A@-AB ì¯ðâ ñ×ÅÀ°ä¶
éÔÆ Õð êÅÀ°ºçÆÁ»Í
ÚÅÔÆç¶ ÔéÍ êÆñ¶ ÃÇàÕÆ ì¯ðâ Áå¶ ÕÂÆ êÌÕÅð ç¶ Ô¯ð ëËð¯î¯é
• ÕäÕ ç¶ ÚÅð¶ êÅö Ã𯺠ñ×ÅÀ°ä éÅñ ìÅÔ𯺠ÁÅÀ°ä òÅñ¶ ÕÆó¶ ð°Õ Ü»ç¶ ÔéÍ • éðî·¶ ç¶ ÚÅð¶ êÅö ׶ºç¶ ç¶ Ü» Ô¯ð êÆñ¶ ð³× ç¶ ë°¼ñ ñ×Å Õ¶
àðËê ÕÂÆ òÅð Ö¶åÆìÅóÆ ÇòíÅ× ç°ÁÅðÅ ÇÕÃÅé íðÅò» ù î°øå Çò¼Ú êÌçÅé ÕÆå¶ Ü»ç¶ ÔéÍ Ã¯ ÇÕÃÅé íðÅ Ö¶åÆìÅóÆ ÇòíÅ× ç¶ ÃæÅéÕ çøåð» Çò¼Ú¯º êÆñ¶ ÃÇàÕÆ ì¯ðâ Áå¶
ÁîðÆÕé ð³âÆ ç¶ ÁàËÕ ù B@ êÌåÆôå å¼Õ ð¯ÇÕÁÅ ÜÅ
ëËð¯î¯é àÌËê ÷ð±ð êÌÅêå ÕðéÍ
ÃÕçÅ þÍ
ì¯é ëÅÇÂð: ì¯é ëÅÇÂð çÅ Áðæ ÔË ìÅÇðô 寺 ç±Ü¶ Ççé ðÅå
• å³ìÅÕ± ð ³ âÆ ù ÕÅì± Õðé ñÂÆ éðî· ¶ ç¶ Ö¶ å Çò¼ Ú ÚÅð¶
Ã G 寺 I òܶ å¼Õ Ö¶å» Çò¼Ú ò¼Ö-ò¼Ö æ»ò» Óå¶ ñ¼ÕóÆÁ»
Õ¯Ç éÁ» Óå¶ Ç¼Õ-Ǽ Õ ì±àÅ ÁÇð³ â çÅ ñ×ÅÀ° Áå¶
çÆ Á¼× ìÅñäÅÍ ÇÂà åð·» Õðé éÅñ ð³âÆÁ» ç¶ Áé¶Õ» ÔÆ
Ã-Ãî¶ º Óå¶ ÇÂÃ ç¶ ÇòÚÕÅðñ¶ ê¼Ç åÁÅ ù À° ñàÅ ÕðÕ¶
êå³×¶ ÁÅêä¶ Ã°íÅÁ î°åÅÇìÕ Á¼× Çò¼Ú Çâ¼×-Çâ¼× Õ¶ íÃî
ç¶Ö¯Í å° ÔÅù Á³ ÇâÁÅ çÆ æËñÆ ÷ð± ð Çîñ¶ ×ÆÍ À°Ã ù
Ô¯ Ü»ç¶ ÔéÍ
éôà Õð ÇçÀ°Í
ñÅÂÆà àÌËêÃ: Ô¯ð òÆ ÇÜÁÅçÅ êå³Ç×Á» ù Öåî Õðé ñÂÆ Ö¶å»
êÆñ¶ Áå¶ Çڼචì¯ðâ ñ×Å Õ¶: Õ°¼Þ ÕÆó·¶ êÆñ¶ Áå¶ Çڼචð³× ò¼ñ
Çò¼Ú î¯àð» òÅñ¶ Õ¯ÇáÁ» Óå¶ ñÅÂÆà àÌËêà ñÅÀ°ä¶ ÚÅÔÆç¶ ÔéÍ
ÁÅÕðÇôå Ô°³ç¶ ÔéÍ ÇÂà ñÂÆ øÃñ 寺 ÇÂ¼Õ ë°¼à À°¼Ú¶ êÆñ¶ Áå¶
ÇÂà òÅÃå¶ ÇÂ¼Õ êñÅÃÇàÕ çÆ E Çñàð òÅñÆ êÆêÆ çÅ À°êð¯º
16 Õ°çðåÆ Ö¶åÆ
î°¼Ö é°Õå¶
17
æ¯óÅ Û¼â Õ¶ Õ¼ÇàÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ Ô¶áñÅ ÇÔ¼ÃÅ, ÇÂ¼Õ Ô¯ñâð, F@ Ü»
å»ìÅ
ÇÂ¼Õ à°ÕóÅ
A@@ òÅà çÅ ÇÂ¼Õ ì¼ñì, ÇìÜñÆ çÆ ÃèÅðä åÅð, ÇÂ¼Õ ì¼áñ,
ñ¯ÔÅ
ÇÂ¼Õ à°ÕóÅ
Õ°¼Þ êÅäÆ Áå¶ æ¯ó¶ ÇÜ³é¶ Çî¼àÆ ç¶ å¶ñ çÅ ì³ç¯ìÃå Õð¯Í Õ¼àÆ Ô¯ÂÆ
êñÅÃÇàÕ çÅ âð³î ñ¯ó Áé°ÃÅð
êÆêÆ Çò¼Ú Ô¯ñâð Çë¼à ÕðÕ¶ À°Ã Çò¼Ú ì¼ñì Úó·Å Õ¶ ÇìÜñÆ çÅ
ÇòèÆ : êô± îå ± ð ù êñÅÃÇàÕ ç¶ âðî ³ ÇÜà ÇòÚ ¼ ÇÕ ñÔ ¯ ¶ Áå¶ å»ì¶
Õ°éËÕôé ç¶ ÇçúÍ ñÅÂÆà àÌËê ÇåÁÅð ÔËÍ Ô°ä ì¼áñ Çò¼Ú Çî¼àÆ
ç¶ Ûà ¯ ¶ Ûà ¯ ¶ àÕ ° ó¶ ðÖ ¼ ¶ Ôä ¯ ÇòÚ ¼ ÇÂÕá ¼ Å Õðç¶ ðÔͯ ÇÂÔ ÇÜé ³ » êð°ÅäÅ
çÅ å¶ñ ÇîÇñÁÅ êÅäÆ êÅ Õ¶ ÇÂÃù ñÅÂÆà àÌËê ç¶ Ô¶á» ð¼Ö
Ôç ³° Å ÜÅò× ¶ Å ÇÂÃçÆ îÅðÕ åÅÕå úéƺ ÔÆ òèçÆ ÜÅò× ¶ ÆÍ
ÇçúÍ ì¼áñ 寺 ì¼ñì Çò¼Ú ëÅÃñÅ A Ü» A.E ë°¼à ÔÆ ðÇÔäÅ
òð寺 çÅ ã³× : ÇÕö òÆ åð·» ç¶ êËÃà ÁàËÕ Ã Áå¶ Ã³íÅòÆ
ÚÅÔÆçÅ ÔËÍ ìÔ°å ÃÅð¶ êå³×¶ ì¼ñì ò¼ñ ÁÅÕÌÇôå Ô¯ Õ¶ ÇÜò¶º
êËÃà ÁàËÕ å¯º ëÃñ ù ìÚÅÀ°ä ñÂÆ ëÃñ À°¼å¶ êÌåÆ ê³ê Á¼è¶ 寺
ì¼ñì éÅñ àÕðÅÀ°ä׶
ÇÂ¼Õ Çñàð ñ¯ÔÅ+å»ìÅ ï°Õå êô±-î±åð çÅ ÇÛóÕÅÁ Õð¯Í
êÅäÆ ç¶ ì¼áñ Çò¼Ú Çâ¼× Õ¶ îð
ÜÅä׶Í
Ç÷Õðï¯× ëÅÇÂçÅ Ô¯ò¶×ÅÍ
ê³ÛÆÁ» ù Ö¶å» Çò¼Ú ì°ñÅÀ°äÅ: ìÔ°-Ç×äåÆ ê³ÛÆÁ» çÆ Ö°ðÅÕ
B. ñ¯ÔÅ+å»ìÅ ï°Õå Ö¼àÆ ñ¼ÃÆ:
ð³âÆÁ» ÔéÍ Ü¶ ÇÂÔ À°Ôé» ù Çîñ¶ å» À°Ô øÃñ Õç¶ ÖðÅì éÅ
ñ¯óƺçÅ ÃîÅé-
ÕðéÍ ÇÂÔé» ù ì°ñÅÀä ñÂÆ çð¼Öå Ü» Á³×ð¶÷Æ ç¶ T Á¼Öð ç¶ ÁÅÕÅð çÅ ñ¼Õó çÅ â³âÅ ñ×ÅÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þÍ Ü¶Õð ëÃñ ù ÔÅéÆ êÔ°³ÚÅÀ°ä òÅñ¶ ÕÆó¶ ëÃñ Óå¶ ÔÅòÆ Ô¯ ÜÅä å» Ô¶á Çç¼åÆÁ» ÇòèÆÁ» éÅñ ÕÆà» ù ÕÅì± ÕÆåÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔË: A. ñ¯ÔÅ+å»ìÅ ï°Õå êô± î±åð :
18 Õ°çðåÆ Ö¶åÆ
ÇܳéÆ òÆ ò¼è 寺 ò¼è Ô¯ò¶
å»ìÅ
ÇÂÕ à°ÕóÅ
ñ¯ÔÅ
ÇÂ¼Õ à°ÕóÅ
ñ¯ó Áé°ÃÅð êñÅÇÃàÕ çÅ ìðåé ÇÂ¼Õ é× ÇòèÆ- ñ¼ÃÆ, å»ì¶ Áå¶ ñ¯Ô¶ ç¶ à°ÕÇóÁ» ù êñÅÃÇàÕ ç¶ ìðåé Çò¼Ú êÅ Õ¶ ؼà¯-ؼà AE Ççé» å¼Õ ãÕ Õ¶ Û» Çò¼Ú ð¼Ö¯Í ìÔ°å
ñ¯óƺçÅ ÃîÅéêô± î±åð
ñ¼ÃÆ
ÔÆ òèÆÁÅ À°¼ñÆéÅôÕ Áå¶ ×̯æÔÅðî¯é ÇåÁÅð ÔËÍ ÇܳéÅ òÆ ò¼è 寺 ò¼è Ô¯ò¶ î°¼Ö é°Õå¶
19
òð寺 çÅ ã³×- ëÃñ ù ç¯èÅ êËä Ã êÌåÆ ê³ê A 寺 A.E Çñàð
ÃîÅé
ñ¯ÔÅ+å»ìÅ ï°Õå Ö¼àÆ ñ¼ÃÆ çÅ ÇÛóÕÅÁ Õð¯Í
êô± î±åð
A@ Çñàð
Çòô¶ôåÅ- ñ¯ÔÅ+å»ìÅ ï°Õå Ö¼àÆ ñ¼ÃÆ ÇÂ¼Õ ì¶Ô¼ç êÌíÅòÆ å¶
Çé³î¯·ñÆÁ»
@E ÇÕ¼ñ¯
ñÅÔ¶ò³ç À°¼ñÆéÅôÕ Ô¯ä ç¶ éÅñ-éÅñ ÇÂ¼Õ Õ°çðåÆ ×̯æ
ç¶ÃÆ Á¼Õ ç¶ ê¼å¶
@A ÇÕ¼ñ¯
ÔÅðî¯é ç¶ å½ð Óå¶ òÆ Õ³î ÕðçÆ ÔËÍ AE 寺 ÇÜÁÅçÅ Ççé ê°ðÅäÅ
×°ó
A@@ ×ÌÅî
Çîôðä Áé¶Õ» êÌÕÅð ç¶ ðà ڱÃÕ Áå¶ ê¼å¶ ÖÅä òÅñ¶ ÕÆÇóÁ»
ÇòèÆ: Çé³î¯·ñÆÁ» Áå¶ Á¼Õ ç¶ ê¼ÇåÁ» ù Õ°¼à Õ¶ ×°ó Ãî¶å êô±
ù òÆ Öåî ÕðçÅ ÔËÍ
î±åð Çò¼Ú ÇîñÅ Õ¶ DH سÇàÁ» å¼Õ ãÕ Õ¶ Û» Çò¼Ú ð¼Ö¯Í Çé³î·
Ö¼àÆ ñ¼ÃÆ ìÔ°å ÔÆ êÌíÅòôÅñÆ À°¼ñÆéÅôÕ, ×̯æ ê̯î¯àð Áå¶ À°¼Ú
ÁÃåð ÇåÁÅð ÔËÍ êÌåÆ ê³ê A Çñàð Çé³î·¼Õ ÁÃåð çÅ
ÕòÅÇñàÆ çÅ ÕÆàéÅôÕ ÔËÍ ÇÕö òÆ ëÃñ Óå¶ êÌåÆ ê³ê A-A.E
ÇÛóÕÅÁ Õð¯Í å¶ñ¶ 寺 Û°àÕÅðÅ Çîñ ÜÅò¶×ÅÍ
Çñàð AE Ççé ê°ðÅäÆ Ö¼àÆ ñ¼ÃÆ çÅ ÇÛóÕÅÁ Õðé éÅñ Ôð
ñÃä, ÇîðÚ å¶ ÇêÁÅ÷ çŠدñ: ÇÂÔ Ø¯ñ ê¼å¶ ÖÅä òÅñÆÁ»
åð·» çÆÁ» ëÃñÆ À°¼ñÆÁ» çÅ éÅô Ô¯ Ü»çÅ ÔËÍ ÇÂÔ ÃðçÆÁ»
Áå¶ øñ» å¶ åä¶ çÆÁ» ó°âÆÁ» ù ÕÅì± Õðé çÅ ì¶Ô¼ç êÌíÅòÆ
Çò¼Ú ëÃñ ù Õ¯Ôð¶ 寺 ìÚÅÀ°ä Çò¼Ú òÆ ÃÔÅÂÆ Ô°³çÆ ÔËÍ êÌåÆ ê³ê
ÔÇæÁÅð ÔËÍ
ê½äÅ Çñàð ÇÂ¼Õ îÔÆé» ê°ðÅäÆ Ö¼àÆ ñ¼ÃÆ ç¶ ÇÛóÕÅÁ éÅñ Ôð
ÃîÅé
êÌÕÅð ç¶ ðà ڱÃÕ Áå¶ ê¼å¶ ÖÅä òÅñ¶ ÕÆà» îð Ü»ç¶ ÔéÍ Çéî ³ Õ ¼· ÁÃåð: Çéî ³ · ÁÃåð çÆ òð庯 ðà Úà ± ä òÅñ¶ ÕÆÇóÁ» ù ÕÅì± Õðé ñÂÆ ÕÆåÆ Ü»çÆ ÔÍË Çéî ³ · ÁÃåð ÁÅî åð½ Óå¶ Çéî ³ · çÆÁ» Û»òº¶ ÃÕ ° ÅÂÆÁ» Çéî ³ ñ ·¯ ÆÁ» îÖ ¼° ØàÕ ç¶ ðê ± ÇòÚ ¼ òðåÆÁ» Ü»çÆÁ» ÔéÍ ÔÅñ»ÇÕ âÕ ¶ , èðÕ ¶ Ü» ìðî» âÕ ¶ çÆÁ» ÕÚ ¼ ÆÁ» ÔðÆÁ» Çéî ³ ñ ·¯ ÆÁ» 庯 ìÇäÁÅ Çéî ³ · ÁÃåð òÆ ìÔå ° êí Ì ÅòÆ Ôç ³° Å ÔÍË 20 Õ°çðåÆ Ö¶åÆ
ê±ðÆ Õ½óÆ ÔðÆ ÇîðÚ
C ÇÕ¼ñ¯
ÇêÁÅ÷
A ÇÕ¼ñ¯
ñÃä
A/B ÇÕ¼ñ¯
Çî¼àÆ çÅ å¶ñ
BE@ ÇîñÆÇñàð
êÅäÆ
A@ Çñàð
ÇòèÆ: Çå³é» ÚÆÜ» ù Áñ×-Áñ× Õ°¼à Õ¶ ÚàäÆ ìäÅ ñò¯Í î°¼Ö é°Õå¶
21
Ô°ä ÇêÁÅ÷ å¶ ÔðÆ ÇîðÚ çÆ ÚàäÆ ù A@ Çñàð êÅäÆ Çò¼Ú
êåñ¶ Õ¼êó¶ Çò¼Ú ñê¶à Õ¶ Ö¶å ç¶ î±³Ô¶º Óå¶ ð¼Ö ÇçúÍ ÇÃúºÕ 寺
دñ ÇçúÍ ÇÂ¼Õ ò¼Öð¶ í»â¶ Çò¼Ú ñÃä çÆ ÚàäÆ Áå¶ Çî¼àÆ çÅ
Û°àÕÅðÅ Çîñ ÜÅò¶×ÅÍ ÇÔ³× ç¶ êÅäÆ éÅñ ïè Õ¶ ìÆÜÆ ×ÂÆ
å¶ñ Ú³×Æ åð·» ÇîÕà Õð ÇçúÍ ç¯Ô» Çîôðä» ù BD سචÇÂö
ëÃñ ð¯× ðÇÔå å¶ å³çð°Ãå ðÇÔ³çÆ ÔËÍ
åð·» Áñ×-Áñ× ê¶ ðÇÔä ÇçúÍ Ô°ä ÇÂ¼Õ êåñ¶ Õ¼êó¶ éÅñ ç¯Ô» Çîôðä» çÅ ÇéÚ¯ó ÇÂ¼Õ æ» Õ¼ã ñò¯Í ñÃä, ÇîðÚ å¶ ÇêÁÅÜ çŠدñ ÇåÁÅð ÔËÍ êÌåÆ ê³ê Á¼è¶ 寺 ÇÂ¼Õ Çñàð ÇîñÅ Õ¶
Õ°çðåÆ Ö¶åÆ åÇÔå Øð¶ñ± ×ð¯æ ê̯î¯àð
ÇÛóÕÅÁ Õð¯Í ð³âÆÁ» í¼Ü ÜÅä×ÆÁ»Í
êÅæÆÁ» çÅ êÅäÆ (ÇÜìðËÇñÕ Ø¯ñ): êÅæÆÁ» çÅ êÅäÆ ìÔ°å
C. Õ¼ÚÅ ç°¼è: Õ¼ÚÅ ç°¼è ç°éÆÁ» çÅ Ãí 寺 òèÆÁÅ Á˺àÆ òÅÇÂðÃ
ÁÃðçÅð ×̯æ ê¯Ìî¯àð ÔËÍ êÅæÆÁ» çÅ êÅäÆ ÇÛóÕä À°êð³å
ÔËÍ êÌåÆ ê³ê BE@ ×ÌÅî Õ¼ÚÅ ç°¼è ÃÅç¶ êÅäÆ ÓÚ ÇîñÅ Õ¶ Ôøå¶
ëÃñ ìÔ°å å¶ÜÆ éÅñ ÇòÕÅà ÕðçÆ ÔËÍ Çü¼à¶ òܯº ÇÕÃÅé» ù
Çò¼Ú Çå³é òÅð ÇÛóÕä éÅñ òÅÇÂðà ÁðæÅå ò¼Ö-ò¼Ö ëÃñ»
Ôð¶Õ ëÃñ çÅ îéÚÅÇÔÁÅ ÞÅó ÇîñçÅ ÔËÍ
ù êËä òÅñÅ á±áÆ ð¯× Öåî Ô¯ Ü»çÅ ÔËÍ
ÃîÅé
D. ÇÚ¼àÆ ëàÕóÆ: ÇÚ¼àÆ ëàÕóÆ ìÔ°å òèÆÁÅ Ü³å± Áå¶
ÇÂ¼Õ ÃÅñ ê°ðÅäÆÁ» êÅæÆÁ» AE ÇÕ¼ñ¯
À°¼ñÆéÅôÕ ÔËÍ ÇÂÔ Üó·» çÆÁ» À°¼ñÆÁ» ù Öåî ÕðçÆ ÔËÍ Õ¯ÂÆ
ÃÅçÅêÅäÆ
E@Çñàð
òÆ ëÃñ Ü» ê½çÅ êËð ×ñä¶ ô°ð± Ô¯ä ÕðÕ¶ ð¼ÕäÅ ô°ð± Ô¯ ÜÅò¶ å»
ÇòèÆ: AE ÇÕñ ¼ ¯ êÅæÆÁ» ù E@ Çñàð êÅäÆ ÇòÚ ¼ êÅ Õ¶ ÚÅð Ççé»
êÅäÆ ñÅÀ°ºç¶ Ã êÌåÆ Â¶Õó A ÇÕ¼ñ¯ ÇÚ¼àÆ ëàÕóÆ Ö¶å ç¶ î±³Ô¶
åÕ ¼ Û» ÇòÚ ¼ ðÖ ¼ ͯ êÅæÆÁ» çÅ êÅäÆ òð庯 ñÂÆ ÇåÁÅð ÔÍË êå Ì Æ
Óå¶ ð¼Ö ÇçúÍ A@@ ëÆÃçÆ ëÅÇÂçÅ Ô¯ò¶×ÅÍ
êê ³ B Çñàð êÅæÆÁ» ç¶ êÅäÆ çÅ ÇÛóÕÅÁ Õðͯ ëÃñ åÜ ¶ Æ éÅñ
E. ÇÔ³×: Ö¶åÆ Çò¼Ú ÇÔ³× çÆ òð寺 ÕðÕ¶ ÇÃúºÕ 寺 Û°àÕÅðÅ Çîñ
ÇòÕÅà Õð× ¶ Æ Áå¶ ÞÅó ÇòÚ ¼ A@-B@ ëÆÃçÆ çÅ òÅèÅ Ôò ¯ × ¶ ÅÍ
Ü»çÅ ÔËÍ ÇÃúºÕ êÌíÅÇòå Ö¶å Çò¼Ú ëÃñ ù êÅäÆ Çç³ç¶ Ã
ëñ» å¶ Ãì÷ÆÁ» ç¶ ÇÛ¼ñó» çÅ ðÃ: ÇÂÃù ×Åðì¶Ü
êÌåÆ Â¶Õó A@@ ×ÌÅî ÇÔ³× Áå¶ A ÇÕ¼ñ¯ ÇÚ¼àÆ ëàÕóÆ Ç¼Õ
ÁËéÜÅÂÆî òÆ ÇÕÔÅ Ü»çÅ ÔËÍ ÇÂÔ òÆ À°¼ÚÕ¯àÆ çÅ ×̯æ ê̯î¯àð
22 Õ°çðåÆ Ö¶åÆ
î°¼Ö é°Õå¶
23
ÔËÍ ÇÂÃù ìäÅÀ°äÅ ìÔ°å ÁÅÃÅé ÔËÍ
ç¶ÃÆ Õð¶ñÅ
A/B îðñÅ
ÃîÅé
ê¶áÅ
A îðñÅ
øñ»/Ãì÷ÆÁ» ç¶ ÇÛ¼ñó
C@@ ×ÌÅî
Ú½ñ¶
A îðñÅ
×°ó
A@@ ×ÌÅî
Çí³âÆ
A îðñÅ
êÅäÆ
A Çñàð
×°ÁÅðÅ
A îðñÅ
ÇòèÆ: Çåé ³ » ÚÆÜ» ù êñÅÃÇàÕ ç¶ ÇÂÕ ¼ ìðåé ÇòÚ ¼ Øñ ¯ ÇçúÍ ÇºÂÃ
Ö¼ÖóÆ
A îðñÅ
ù ãÕ Õ¶ Û»ò¶ ðÖ ¼ ͯ ÇÂà Øñ ¯ ù Ôð ðÜ ¯ ÇÂÕ ¼ òÅð ââ ³ ¶ éÅñ ÇÔñÅúÍ
ÖÆð
A îðñÅ
ÇÂÔ ê𱶠Çåé ³ îÔÆÇéÁ» ìÅÁç ×ÅðìÜ ¶ Áé Ë ÜÅÂÆî ÇåÁÅð ÔÍË êå Ì Æ
åð
A îðñÅ
ÂÕ ¶ ó B@@ ×ÅÌî ×ÅðìÜ ¶ Áé Ë ÜÅÂÆî A@@ Çñàð êÅäÆ ÇòÚ ¼ ÇîñÅ Õ¶
ì³×Å
A îðñÅ
ÇÛóÕͯ ÔðÕ ¶ ëÃñ 庯 îéÚÅÇÔÁÅ ÞÅó êÅÌêå Ôò ¯ × ¶ ÅÍ
ç¶ÃÆ Çà³â¯
A îðñÅ
Ú¼êä Õ¼ç±
A îðñÅ
ÁðìÆ
A îðñÅ
ì˺×ä
A/B îðñÅ
àîÅàð
A/B îðñÅ
Õç ° ðåÆ Öå ¶ Æ åÇÔå ÇÂÕ ¼ Ûà ¯ ¶ ÇÕÃÅé êÇðòÅð òÅÃå¶ ÃÅÀä ° Æ çÆÁ» ëÃñ» çÆ Çòúºåìç ³ Æ ÔðÆÁ» Ãì÷ÆÁ»
ð¼ÕÆÁ» çÅñ»
Õ¼ç±
A îðñÅ
å¯ðÆ
A îðñÅ
ÔðÆ ÇîðÚ
A îðñÅ
Õð¶ñÅ
A/B îðñÅ
24 Õ°çðåÆ Ö¶åÆ
î±³×Æ
E îðñ¶
ÁðÔð
E îðñ¶
î¯á
E îðñ¶ î°¼Ö é°Õå¶
25
î»Ô
E îðñ¶
×³é¶ çÆÁ» â¶ã ÇÂ³Ú ÁÕÅð çÆÁ» ×°¼ñÆÁ» Õ¼ã ñò¯Í ÇÂÔé» ù
ïÇÂÁÅìÆé
E îðñ¶
Ú±é¶ ç¶ B ëÆÃçÆ Çîôðä Ú¯º â°ì¯ Õ¼ã ñò¯Í Ô°ä ìÆÜ Á³ÇîÌå ñÅ Õ¶
Ôð¶Õ ð¼ÕÆ çÅñ Çò¼Ú î¼ÕÆ, ìÅ÷ð¶ Áå¶ ÜòÅð çÅ A@ ×ÌÅî ìÆÜ
ò¼åð í±îÆ Çò¼Ú Ö°¼â ÕðÕ¶ ×°¼ñÆÁ» ìÆÜ ÇçúÍ
ÇîñÅ Õ¶ ìÆܯÍ
éðîÅ
ÁéÅÜ
éðî¶ Çò¼Ú Ôð A@ ÇÃÁÅó» ìÅÁç ÇÂ¼Õ ÇÃÁÅó î¼ÕÆ, ìÅ÷ð¶
Ü» Þ¯éÅ GH îðñ¶
E îðñ¶
Áå¶ ÷òÅð çÅ Õ¼ã¯Í ÇÂÃç¶ éÅñ ÔÆ éðî¶ Çò¼Ú î¯á, î»Ô, ç¶ÃÆ
ÜòÅð
E îðñ¶
Çà³â¯ Áå¶ Ö¼ÖóÆÁ» òÆ ìÆܯÍ
ìÅ÷ðÅ
E îðñ¶
î¼ÕÆ
Ôð¶Õ ÁéÅÜ Çò¼Ú A@@ ×ÌÅî î±³×Æ Ü» ì½ä¶ Ú½ñ¶ òÆ ñÅ÷îÆ ìÆܯÍ
Þ¯é¶ çÆ êéÆðÆ çÆ À°îð BE Ççé» å¯º ÇÜÁÅçÅ éÅ Ô¯ò¶Í ÇìéÅ Õ¼ç± ÕÆå¶ Ö¶å Çò¼Ú ì±à¶ 寺 ì±àÅAxA ë°¼à Óå¶ Þ¯éÅ ñÅò¯Í ÇÂ¼Õ æ» Óå¶ ÇÂ¼Õ ÔÆ ì±àÅ ñ¼×äÅ ÚÅÔÆçÅ ÔËÍ
ÔðÅ ÚÅðÅ ÔðÅ ÚÅðÅ
AD îðñ¶
Ôð¶ ÚÅð¶ òÅÃå¶ î¼ÕÆ, ìÅ÷ðÅ, ÜòÅð ÇÂռᶠìÆÜ¯Í ÇÂÔé» Çò¼Ú î±³×Æ, Ú½ñ¶ Áå¶ Ü³åð çÅ ìÆÜ òÆ ÇîñÅ ñò¯Í ìÔ°å òèÆÁÅ å¶
îÃÅñ¶ ÔñçÆ
A îðñÅ
ÁçðÕ
A îðñÅ
ê½ôÇàÕ ÔðÅ ÚÅðÅ ÇåÁÅð Çîñ¶×ÅÍ ÇÃÁÅó» ÇòÚñÅ ëÅÃñÅ
ç¯Ô» ù çðÖå» çÆ Û»ò¶º ìÆÜ¯Í ÇÕÀ°º ÇÂÔé» ù ÇòÕÅà Õðé
ÇÂ¼Õ å¯º ÃòÅ ë°¼à ð¼Ö¯Í
ñÂÆ Û» çÆ ñ¯ó Ô°³çÆ ÔËÍ
׳éÅ
AH Ãì÷ÆÁ»
= AF îðñ¶
׳éÅ
A@ îðñ¶
E çÅñ»
= BE îðñ¶
ÇìÜÅÂÆ
DxB ë°¼à
C ÁéÅÜ
= AE îðñ¶
26 Õ°çðåÆ Ö¶åÆ
î°¼Ö é°Õå¶
27
A ÔðÅ ÚÅðÅ
= AD îðñ¶
ñÃä
B îðñ¶
A ׳éÅ
= A@ îðñ¶
àîÅàð
A/B îðñÅ
B îÃÅñ¶
= B îðñ¶
ì˺×ä
A/B îðñÅ
A éðîÅ Ü» Þ¯éÅ
=GH îðñ¶
î±ñÆÁ»
ò¼à» À°¼å¶
×ÅÜð
A/B îðñÅ
ñ³×ð¶
A/D îðñÅ
ôñ×î
A/D îðñÅ
êðîñ
A/D îðñÅ
îàð ×°ÁÅðÅ
A îðñÅ
Õ° ç ðåÆ Ö¶ å Æ åÇÔå Ǽ Õ Û¯ à ¶ ÇÕÃÅé êÇðòÅð òÅÃå¶ ÃÅÀ° ä Æ çÆÁ» ëÃñ» çÆ Çòúºåì³ ç Æ ÔðÆÁ» Ãì÷ÆÁ» ë°¼ñ ׯíÆ
A/B îðñÅ
ì³ç ׯíÆ
A/B îðñÅ
ÃÅ× Ã𯺠çÅ
A îðñÅ
êÅñÕ
A/D îðñÅ
î¶æÆ
A/D îðñÅ
î¶æ¶
A/D îðñÅ
îàð
A îðñÅ
ÇêÁÅÜ
B îðñ¶
28 Õ°çðåÆ Ö¶åÆ
ð¼ÕÆÁ» çÅñ» îÃð
A@ îðñ¶
(îÃð â¶ã ÇÕ¼ñ¯ +ܯº A@@ ×ÌÅî) îÃÅñ¶ èéÆÁÅ
A îðñÅ
ÔÅñ¯º
A îðñÅ
ÁñÃÆ
B îðñ¶
åÅðÅîÆðÅ
A îðñÅ
î°¼Ö é°Õå¶
29
ýºë
A îðñÅ
Õ°çðåÆ Ö¶åÆ ñ¯Õ ñÇÔð éÅñ Ü°óé ñÂÆ Ã³êðÕ Õð¯:
ÁÜòÅÇÂä
A îðñÅ
Öå ¶ Æ ÇòðÅÃå Çîôé, Üå Ë ¯ (Ç÷ñÅ· øðÆçÕà ¯ )-@AFCE-
Ôð¶Õ ìÆÜ Çò¼Ú A@ ×ÌÅî ÕäÕ çÅ ìÆÜ ÇîñÅ Õ¶ ìÆÜ¯Í ÔðÅ ÚÅðÅ
E@CDAE úçð ç¼å
IHGBF-HBAFA
Áܶ ÇåÌêÅáÆ
IIAEA-IE@FA
ìðÃÆî ç¶ ÚÅð¶ Çò¼Ú B@ ×ÌÅî Ãð¯º, A@ ×ÌÅî åÅðÅîÆðÅ, A@@
×°ðêÌÆå çìó·ÆÖÅéÅ
IIAEA-IE@FB
×ÌÅî ÔÅñ¯º, B@ ×ÌÅî ÁñÃÆ Áå¶ E@@ ×ÌÅî ܽº ÇîñÅ Õ¶ ìÆܯÍ
ìñÇò³çð ÜËÇÃ³Ø òÅñÅ
IHAEB-DEFBF
ÇÂ¼Õ ×» ñÂÆ ÔðÅ ÚÅðÅ
AE îðñ¶
׳éÅ
îÅÞÅ: (Ç÷ñ·Å Á³ÇîÌåÃð, ×°ðçÅÃê°ð,êáÅéÕ¯à Áå¶ åðéåÅðé) ׳éÅ
A@ îðñ¶
ðÅÜìÆð ÇóØ, Çê³×ñòÅóÅ
IDAGB-GIC@D
ÇìÜÅÂÆ çÅ åðÆÕÅ
DxB ë°¼à
âÅ.×°ðìõô ÇóØ, Á³ÇîÌåÃð
IIADA-BAFFG
ÕäÕ +Û¯ñ¶+èéÆÁÅ+î¶æ¶
A@G îðñ¶
Ã𯺠ò¼à» À°¼å¶ Áå¶ ÚÅð¶ êÅö ê¼èð Ö¶å Çò¼Ú ÇìÜÅÂÆ çÅ åðÆÕÅ
ç°ÁÅìÅ:(Ç÷ñ·Å Üñ³èð, Ô°ÇôÁÅðê°ð, éò» ôÇÔð å¶ Õê±ðæñÅ) îÅÃàð îçé ñÅñ ì°¼ñ¯òÅñ
IHGB@-IBAFB
âÅ. Ôðìõô ÇóØ,Ü×åê°ð
HDBGD-FE@@I
×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø îÇÔåê°ð
IIAEB-DA@HI
ÕäÕ
BE ÇÕ¼ñ¯
Û¯ñ¶
@D ÇÕ¼ñ¯
êÁ ° Åè: Ç÷ñÅ·: (êÇàÁÅñÅ, ðê ¯ ó, îÔ ¯ ÅñÆ, ëÇåÔ×ó· ÃÅÇÔì,
èéÆÁÅ
BE@ ×ÌÅî
Úâ ³ Æ×ó)·
î¶æ¶
AE@ ×ÌÅî
ÃÅð¶ ìÆÜ ÇîñÅ Õ¶ ÇâÌñ éÅñ ìÆÜ ÇçúÍ 30 Õ°çðåÆ Ö¶åÆ
×°ðîÆå ìÔÅòñê°ð dzçðÜÆå ÃÔ½ñÆ
IHADA-BDCDD IIAEG-@BDD@ î°¼Ö é°Õå¶
31