ប
្ហ បួស
េរៀបេរៀងេដាយសេម្តច្រពះមង្គលេទពាចារ អ៊ ុ ម ស៊ុម (សង េត្ថេរា)
ដក្រសងេចញពី ទស នាវដ្តក ី ម្ពជ ុ សុរយា ិ ឆា្នទ ំ ី៤៩ ព.ស.២៥៣៨ គ.ស.១៩៩៥
បុពក ្វ ថា ពាក បួស ជាពាក មានតៃម្លល្អ្របេសើរ។ មនុស ែដលបាន
បួសក្នុង្រពះពុ ទសា ្ធ សនា
ជាមនុស មានតៃម្លល្អ្របេសើរជាងអ្នកមិនបានបួស។
អ្នកកាន់ ្រពះពុ ទសា ្ធ សនា េគនិយមថា អ្នកបួស គឺជាមនុស ល្អ ដឹងខុស ដឹង្រតូវ
ដឹងគុណ ដឹងេទាស ដឹងបុណ មនុស
ដឹងបាប។ល។ ឬែកគំនិតមារយាទនិងសា្មរតី
ពី អា្រកក់ េថាកទាប ឱ មកជាល្អ ខ្ពងខ្ពស់បាន េដាយអា្រស័យការ
្រប្រពឹ តតា ្ត មធម៌វន ិ ័យរបស់ ្រពះពុ ទក ្ធ ុង ្ន េភទផ្នួស។
អត្ថបទ “បួស” េនះខ្លី ប៉ុែន្តបានជាជនួយសា្មរតី ស្រមាប់ អ្នកបួសឬអ្នក
ែដលប្រមុងនឹងបួស។
ខ្ញំស ុ ង ឹមថា េលាកអ្នកែដល្រសឡាញ់ផួស ្ន ្រសឡាញ់្រពះពុ ទសា ្ធ សនា
មុខជានឹងយកចិតទ ្ត ក ុ ដាក់ ពិនិត េមើលអត្ថបទេនះ េហើ យអត្ថបទេនះ ្របាកដជា ផ្តល់អត្ថ្របេយាជន៍ពិេសសមកវិញពុំ ខាន។ ជុវិញប
្ហ បួស
បព្វជិតភាេវា ទុល្លេភា ភាពៃនបព្វ ជត ិ េគរកបានេដាយក្រម។ ការបានបួសជាភិកុក ្ខ ្តី
ជាសាមេណរក្តី
បួសេហើ យដាច់ ចត ិ េ្ត ចញមក
្រប្រពឹ ត្រ្ត បតិបត្តធ ិ ម៌ សមថកម្មដា្ឋនឬវិបស នាកម្មដា្ឋនក្តី បានេឈា្មះថាជារបស់
រកបានេដាយក្រមក្នុងជនាន់ េដើម។
ចំែណកភិកុ្ខ សាមេណរបច្ចុប ន្នេនះ ែដលបានបួស្រតឹម្រតូវេហើ យ ខិតខំ ០១
េរៀនសូធ ធម៌វន ិ ័យសិកា្ខ
ចេ្រមើនសមថកម្មដា្ឋន
វិបស នាកម្មដា្ឋនេរឿយៗ
េឈា្មះថា បានជួប្របទះនឹងរបស់ ែដលេគរកបានេដាយក្រមណាស់ ។ សូម ីែត ្រគហស្ថ ែដលថា្វយខ្លួនជាឧបាសក ឧបាសិកា បានបួសកាយ វាចានិងចិតរ្ត បស់
ខ្លួន សុខចិតល ្ត ះនូវេសចក្តស ី ុខបន្តិចបន្តួច ្រតឹមែត្រគួសារប៉ុេណា ្ណ ះ សង ឹមប្តូរ
យកសុខធំទល ូ ំទលា ូ យ េហើ យនាំគា្នមកេធ្វរា ើ ងកាយែដលជារបស់ បដិកល ូ គួរ េខ្ពើមរេអើមេនះ ឱ េ
េ
ជារបស់ សា្អត មានក្លន ិ ្រកអូបេដាយសីល សមាធិ ប
វិញ សុទែ្ធ តរកបានេដាយ្រក។
្ញ
តាមន័យេនះ អ្នកេស្ល កេ ្ម ដណ្តប់ េ ្ម េស្ល កស ដណ្តប់ សឬេស្ល កេ ្ម
ដណ្តប់ ស ពានា-សក្តី ក៏េឈា្មះថាអ្នកនាំមកបួសបានែដរ (តាមែបបេចតនាកម្ម) ឬេ
ថាភិកុក ្ខ ៏បាន េ្រពាះសេ ្ត យក “អ្នកេឃើញភ័យក្នុងវដ្តសង រ”។ ដូចពាក
អដ្ឋកថាចារ េពាលថាៈ
េយា ច ឥមំ បដិបត្តឹ បដិបជ្ជតិ េសា ភិ ក្ខុ នាម េហាតិ
អ្នក្របតិបត្តតា ិ មខ្របតិបត្តេិ នះ អ្នកេនាះេឈា្មះថា “ភិកុ”្ខ ។ បដិបន្នេកា ហិ េទេវា វា េហាតិ មនុេស
វា ភិ ក្ខតិ សង្ខយំ គច្ឆតិ េយវ
ពិ តែមន អ្នកែដលចេ្រមើនវិបស នាេនាះ េទាះជាេទវតាក្តី មនុស ក្តី បាន
េឈា្មះថា “ភិកុ”្ខ ទាំងអស់ ។
េហតុេនះ អស់ េលាកជាឧបាសក ឧបាសិកា គប ីចល ូ ចិតចា ្ត ំថា េបើទក ុ
ណាជាេយើ ងេ
បញ្ញ តក ្តិ ម្ម) េហើ យ
មិនទាន់ មានឱកាសបួស េស្ល កដណ្តប់ ពណ៌ អម្ចត់ (តាមែបប
ក៏េដាយ
េបើបាន្របតិបត្តខ ិ ្លួនឱ ចេ្រមើនេដាយគុណធម៌យា៉ងេនះ
ក៏ចាត់ ទក ុ ថាបានេ
ក្នុងចំែណកៃនការបួស
(តាមែបបេចតនាកម្ម) ០២
េហើ យរាប់ បានថាជារបស់ រកបានេដាយ្រកៃ្រកែលង។ េដាយេហាចេ
្រតកូល
សូម ីអ្នកបួសែបបេគា្រតភូសង
គឺអ្នកបួសក្នុងសម័យលែង្វក្រពះពុ ទសា ្ធ សនា
េឃ្ល ងឃា្លតចាកធម៌វន ិ ័យេស្ទើរែតទាំងអស់
ឥតមានែក្លងកា្លយឬរេង្ក សសង ័យេឡើយ។ លក់ ពណ៌ អម្ចត់មកចងខ្លះ
្រពះសង តវង
បួសេហើ យ្របតិបត្តិ
្រគាន់ ែតមានេភទជាអ្នកបួសេដាយ សម ីេ
្រតឹមែតយកសំពត់ ្រជ-
េសៀតនឹង្រតេចៀកខ្លះប៉ុេណា ្ណ ះ
េដាយបានេប្តជា្ញ
សមា្គល់ ខ្លួនថាជាអ្នកបួសេដាយពិ ត ឥតមានសង ័យ ពី េ្រពាះ ធា្លប់ បានទទួល ផ្នួសអំពី្រគូអាចារ តៗមក, យា៉ងេនះក៏េ
ថាអ្នកបួសែដរ (ែបបេចតនាកម្ម)។
បួសមាន២្របេភទ
ក—្របេភទបួសែបបបញ្ញ ត្តិកម្ម៤យា ៉ ងគឺ ៈ
១—បួសចងេធ្វឱ ើ ខ្លួនសា្អតបរិសុទ ្ធ េចញផុតចាកចំណងកាមគុណ។
២—បួសតាមជេនឿថា មានែតេដើរតាមមាគា៌្រពះពុ ទែ្ធ តមួយគត់ េទើបេរើខ្លួន
ឱ រ ួចចាកទុកបា ្ខ ន។
៣—បួស្របាថា្នេធ្វឱ ើ ជាក់ ច ស់ នវូ ្រពះនិពា្វន ជាទីរ ួចផុត្រសឡះចាកវដ្តទក ុ ។ ្ខ ៤—បួសេដាយភា្ញក់ រឭកចងបន្តវង ្រពះសង បញ្ញ តក ្តិ ម្ម
្រគប់ ៥.០០០្រពះវស ។
មានយូ រអែង្វង
្របេភទបួសែបបបញ្ញ តក ្តិ ម្មទាំង៤េនះ ្រតូវមានឧបជ យ៍ ជា្របធាននិង្រគូ
សូធ សា្តំ-េឆ្វង ្រពមទាំងការកសង ្រតឹម្រតូវផង។ ្របេភទបួសែបបបញ្ញ តក ្តិ ម្មែដរ
មាន៤ពួ កៈ
ប៉ែុ ន្តេ្រចើ្រប្រពឹ តពា ្ត យងាយទុព្វចជា ្ច តិកៈ
១—បួសចាស់ ្រគាំ្រគា ទុរន់ ទរា ុ ,
២—បួសែបបមនុស េថាកទាប, ០៣
៣—បួសែបបបព្វ ជត ិ ៦ពួ ក,
៤—បួស្របតិបត្តប ិ ំែបកផ្លូវេដើរផ្ទុយពី មាគា៌របស់ ្រពះពុ ទ។ ្ធ
—បួសចាស់ ្រគាំ្រគាទុរន់ ទរា ុ មានេទាស៥យា៉ងគឺៈ
១—ទុល្លេភា និ បុេណា ្រកបានជាមនុស ល្អិតល្អន់ទន់ ភន ្ល ់ , ២—ទុល្លេភា
យាទ្រតឹម្រតូវល្អ,
អាកប សម េនា្ន
្រកបានជាមនុស មានមារ-
៣—ទុល្លេភា ពហុ ស េុ តា ្រកបានជាពហុ ស ត ូ អ្នកេចះដឹងេ្រចើន, ៤—ទុល្លេភា ធម្មកថិេកា ្រកបានជាធម្មកថិកជនាញ,
៥—ទុល្លេភា វិនយធេរា ្រទ្រទងវិន័យបានេដាយលំបាកេពក។
—េហតុនាឱ ំ អ្នកបួសេថាកទាប៤យា៉ងគឺៈ ្រទព ),
១—បួសេ្រពាះ្រក្រទព សម ត្តឬ ិ ខា្លចអស់ ្រទព សម ត្តិ (បួសសន ំ
២—បួសេ្រពាះចាស់ ជរា-ពិ ការ េធ្វកា ើ រងារអ្វីមន ិ េកើត,
៣—បួសេ្រពាះអស់ ញាតិសនា្តន (្របពន្ធសា្លប់ ឬេគរត់ េចាល), ៤—បួសអា្រស័យការចិញ្ចឹមជីវត ិ ងាយ្រសួល។
—បួសែបបបព្វ ជត ិ ៦ពួ កៈ
១—ឧបជីវកា ិ បួសអា្រស័យការចិញ្ចឹមជីវត ិ , ២—ឧបចិណ្ណិកា បួសសន ំ្រទព ,
៣—ឧបកី ឡកា ិ បួសស្រមាប់ ែតេលងែល ង,
៤—ឧបទូសិកា បួសស្រមាប់ ែត្របទូសរា៉យេគ,
៥—ឧបមុយ្ហិកា បួសេហើ យល្អិតល្ងង គា្មនេរៀនសូ្រតអ្វី,
៦—ឧបនិស រណា បួស្របាថា្នេរើរលាស់ ខ្លួនេចញចាកវដ្តទក ុ ។ ្ខ ០៤
បួសទាំង៦ពួ កេនះ, បួស្របាថា្នលាមកមាន២គឺៈ បួស្របាថា្នចិញ្ចឹមជីវត ិ ១,
បួសសន ំ្រទព ១។ បួសេដាយេភ្លចខ្លួន (្របមាទ) មាន៣គឺៈ បួសស្រមាប់ ែតេដើរ េលង១, បួសគិតែត្របទូសរា៉យេគ១, បួសល្ងិតល្ងងមិនខិតខំេរៀនសូធ ឱ េចះ ដឹង១។ បួសេដាយភា្ញក់ រឭក ្របាថា្នេរើខ្លួនេចញចាកវដ្តទក ុ ្រ្ខ គប់ យា៉ង មានែត១ គត់ ែដលកំណត់ ថាបួស្រតឹម្រតូវ។
—បួស្របតិបត្តប ិ ែំ បកផ្លវូ ផ្ទយ ុ ពី មាគា៌្រពះពុ ទ ្ធ បព្វ ជត ិ រ ូបណាមួយ
្របតិបត្តិ
េទាះជាភិកុក ្ខ ្តី
សាមេណរក្តី
អា្រស័យេដាយលាភសកា្ករៈែតម ៉ ង
បួសេហើ យ្រប្រពឹ ត្ត
ផ្ទុយពី មាគា៌រប្រស់ ះពុ ទេ្ធ ហើ យ
ឥតបានសេ្រមច្របេយាជន៍អ្វីកុង ្ន េភទផ្នួសេនាះេទ។ ្រពះអង្គ្រទងសែម្តងថាៈ អ
្ញ
ហិ លាភូបនិ សា អ
ឯវេមតំ អភិ
្ញ យ
្ញ
និ ពា្វនគាមិ នី
ភិ ក្ខុ ពុទស ្ធ សាវេកា
សកា ្ក រំ នាភិ នេន្ទយ
វិេវកមនុ្រពហេយ។ ូ
េសចក្ត្រី បតិបត្តអា ិ ្រស័យលាភ ជាផ្លូវដាច់ េដាយែឡក, េ
្រពះនិពា្វន ជា
ផ្លូវដាច់ េដាយែឡក (ឥតជាប់ ពាក់ ព័នគា ្ធ ្ន េឡើយ) ភិកុជា ្ខ សាវករបស់ ្រពះពុ ទ ្ធ កាល
េបើដង ឹ នូវេហតុការណ៍ េនះជាក់ ច ស់ េហើ យ
មិនគប ីេ្រតកអរនឹងលាភសកា្ករៈ
េឡើយ គួរគប ីស្វះែស្វងចេ្រមើននូវវិេវក ជាទីស្ងប់សា្ងត់ វញ ិ ។ ខ—បួសបំ ែបបេចតនាកម្ម
្ធ ញ្ញ ត្តិ បួសែដលពុំ ចាំបាច់ មានឧបជ យ៍ ្រតឹម្រតូវ មិនទាក់ ទងេដាយពុ ទប
និងពុ ទា្ធនុ
្ញ ត គឺអា្រស័យេលើេចតនាែតម ៉ ង េ
េចតនាកម្ម មាន៤យា៉ងគឺៈ
១—បួសរក ្របៃពណី គឺែខ្មរេ្រចើនមានជេនឿេលើ្របៃពណី ថា េបើមានកូន
្របុស្រតូវែតឱ បួស,
អាយុ ១២ឆា្នំ
ពី េ្រពាះមាតាមានគុណ១២,
បួសជាសាមេណរ
អាយុ ២១ឆា្នំ
បួសជាភិកុ្ខ
េដើម ីសងគុណមាតា
េដើម ីសងគុណឪពុ ក
០៥
ពី េ្រពាះឪពុ កមានគុណ២១ េមា្លះេហើ យ្របៃពណី េនះេគមិនហា៊នកន្លងេទ។ ការ
បួសេនះេទៀតេសាត ពុំ សូវ្របាកដេទ ជួនកាលជាបញ្ញ តក ្តិ ម្ម ជួនកាលជាេចតនា កម្ម។
២—បួសខា្លចធា្លក់ កុង ្ន នរក
គឺែខ្មរេយើ ងខ្លះ
សា្រសា្តបុរាណមួយ ែផ្នកអក រសិល ៍ េ
ពួ កពុ ទន ្ធ ិយមមានជេនឿេលើ
ថាសា្រសា្តសុបិន (េរឿងយល់ សប្តិ)។
ិ ឱ សា្រសា្តេនាះបានែចងថា មានកូន្របុសចងបួសសុំលាមា្តយ មា្តយឃាត់ មន បួស។ េបាះេ
េទាសេ្រពាះែតឃាត់ កន ូ មិនឱ បួស
ក្នុងខ្ទះ ែដលមានទឹកកំពុងែតពុ ះកេ្រ
៣—បួសលាបំណន់
េទើបយម្ភូបាលចាប់ មា្តយទាំងរស់
្ជ ល េដាយអណា ្ត តេភ្លង ើ ។ល។
បួស្របេភទេនះេកើតេឡើងេដាយមានភ័យឬបំណងអ្វី
មួយេទើបបន់ លុះបានសេ្រមចេហើ យេទើបបួសលា កុឱ ំ ចំពាក់បំណន់ តេ េទៀត។ ៤—បួសមុខេភ្លង ើ បួស្របេភទេនះ ក៏េ
ក្នុងគំនិតសងគុណែដរ។
បួសទាំង៤ពួ កេនះ សុទែ្ធ តមានេលាកភិកុជា ្ខ ឧបជ យ៍ បំបួស មានស ង
ចីពរ អង ័ក វត្ថពន្ធ ពណ៌ អម្ចត់ េការសក់ េការពុ កមាត់ េរាមចិេញ្ចើ ម ទទួលៃ្រត
សរណគមន៍
សមាទានសិកា្ខបទ១០
្របហាក់ ្របែហលែបបបញ្ញ តក ្តិ ម្មខ្លះែដរ
ប៉ុែន្តេគបួសមិនយូ រេទ ខ្លះបានែតមួយែភ្លត បុរាណេ
ថា មួយសំកាំងដរី ខ្លះ
បួសបាន១-២-៣-៤-៥-៦-៧ៃថ្ងយា៉ងយូ រ ក៏លាសិកា្ខបទ (សឹក) េហើ យេ ្រគងកាមគុណវិញេ
ពី េ្រពាះេគគា្មនេចតនាេចញចាកកាម។
្រគប់
បួសែបបបញ្ញ តក ្តិ ម្ម ្រពះសមា្មសម្ពុទ្រ្ធ ទងហាមកុលបុ្រត៣២ចំពូក មិនឱ
ចូលបព្វ ជា្ជេទ គឺៈ
១—ហត្ថចន ្ឆិ ្ន មនុស កំបុតៃដ
២—បាទច្ឆន ិ ្ន មនុស កំបុតេជើង
៣—ហត្ថបាទច្ឆន ិ ្ន មនុស កំបត ុ ទាំងៃដ ទាំងេជើង ០៦
៤—កណ្ណច្ឆន ិ ្ន មនុស កំបុត្រតេចៀក ៥—នាសច្ឆន ិ ្ន មនុស កំបុត្រចមុះ
៦—កណ្ណនាសច្ឆន ិ ្ន មនុស កំបត ុ ទាំង្រតេចៀក ទាំង្រចមុះ ៧—អង្គុលិចន ្ឆិ ្ន មនុស កំបត ុ ្រមាមៃដ ៨—អឡច្ឆន ិ ្ន មនុស កំបុត្រមាមេជើង
៩—កណូរច្ឆន ិ ្ន មនុស ដាច់ សរៃសធំ
១០—ផណហត្ថក មនុស ្រមាមៃដជាប់ គា្ន
១១—ខុជ្ជ មនុស គម
១២—វាបន មនុស េតឿ
១៣—គលគណ្ឋិក មនុស ពក-ក
១៤—លក្ខណាហត មនុស ែដលេគេបៀតេបៀនឱ មានសា្លកសា្នម ១៥—កសាហត មនុស ែដលេគវាយេដាយរំពាត់ ១៦—លិខិតក មនុស ែដលរាជការព ួរេទាសទុក ១៧—សីបទី មនុស េជើងស្ទក
១៨—បាបេរាគី មនុស មានេរាគអា្រកក់
១៩—បរិសទូសក មនុស ្របទូស្តនឹងបរិស័ទ ២០—កាណ មនុស េទើបនឹងខា្វក់ ២១—កុណី មនុស ែក្ងងៃដ-េជើង ២២—ខញ្ជ មនុស ខ្ទក
២៣—បកូហត មនុស សា្លប់ កាយមា្ខង ២៤—ឆិនិរ្ន យា ិ បថ មនុស ខ្វិន
២៥—ជរាទុព្វល មនុស េខ យកមា្លំងេ្រពាះជរា ០៧
២៦—អន្ធ មនុស ខា្វក់ ២៧—មូគ មនុស គ
២៨—ពធិរ មនុស ថ្លង
២៩—អន្ធមូគ មនុស ទាំងខា្វក់ ទាំងគ
៣០—អន្ធពធិរ មនុស ទាំងខា្វក់ ទាំងថ្លង
៣១—មូគពធិរ មនុស ទាំងគ ទាំងថ្លង
៣២—អន្ធមគ ូ ពធិរ មនុស ទាំងខា្វក់ ទាំងគ ទាំងថ្លង។
កុលបុ្រតទាំង៣២ពួ កេនះ េបើចេចសែតបួស បានេឡើងជាសាមេណរែដរ
ប៉ុែន្តេលាកណាេធ្វឧ ើ បជ យ៍ បំបួស េលាកេនាះ្រតូវអាបត្តទ ិ ក ុ ដ ្ក ។ កាលេបើយា៉ងេនះ
ពិ និត េមើលឱ ្រតឹម្រតូវផង។
សូមឧបជ យ៍ អ្នកបំបស ួ និងកុលបុ្រតអ្នកសុំបួស ដក្រសងេដាយៈ ថាច់ សុតឹម
០៨