អត្តទីបកថា ររៀបររៀងរោយ ព្រះឥន្ទមន្ ុ ី សេខ-នាង (សារញ្ញារោ) វត្តឧោ ា រោម ព្រុងភ្នរំ រញ សាស្ត្សាតចារយរុទ្ិរ ធ មហាវិទ្ាល័យព្រះសីហន្ុរាជ រ.ស.២៥០៦ គ.ស.១៩៦៣ ***
អត្តទ្ីបរថា
អត្តទីបកថា ររៀបររៀងរោយ ព្រះឥន្ទមន្ ុ ី សេខ-នាង (សារញ្ញារោ) វត្តឧោ ា រោម ព្រុងភ្នរំ រញ សាស្ត្សាតចារយរុទ្ិរ ធ មហាវិទ្ាល័យព្រះសីហន្ុរាជ រ.ស.២៥០៦ គ.ស.១៩៦៣ ***
អត្តទីបកថា នមោ តស្ស ភគវមោ អរហមោ ស្ោាស្ម្ពុទ្ធស្ស។ សូមន្មសាារ ចំរ
ះព្រះភ្គវន្តមុន្ីអរហន្តសម្មាសមពុទ្ព្ធ រះអងគរ
ះ (ព្រម
ទំងព្រះធម៌ន្ិងព្រះអរិយសងឃ) រោយរសចរតរី ោររ។ រវោរន្ះសូមសម្មតងន្ូវអត្តទ្ីបរថា គឺរថាម្ដលរ របស់ ខ្លួន្តាមរុ ទ្ភា ធ សិត្ថា
លអំរីខ្លួន្ជាទ្ីរឹង
អោា ហិ អតាមោ ោមោ “ខ្លួន្ឯងជាទ្ីរឹងរបស់ ខ្លួន្”
តាមសមគួរដល់ កាលរវោន្ិងការរចះដឹងដូចត្រៅ ៖ រយថាខ្លួន្រនុងទ្ីរន្ះ ម្ព្បរចញមររី អត្ត ត ន្ិង អត្ត សនា។ អត្ត ត ន្ិង
០១
អត្តទ្ីបរថា
អត្ត សនា រន្ះ មររី សរទ រដើមថា អត្តៈ ដូចោន។
រយថា អត្ត ៈ រន្ះ ជាភាសា
បាលី ព្សបោនន្ឹងភាសាសំស្ត្សាឹត្ថា អាត្ម័ ន។ អត្ត ៈ ឬ អាត្ម័ ន រន្ះ ម្ព្បជា ភាសាម្ខ្ារបាន្៤យ៉ងគឺ ម្ព្បថា ចិត្១ ត , កាយ១, សភារ (រុសលធម៌) ១, បរមអត្តឬវិញ្ញាណដ៏រិរសស១។ អត្តរុង ន ព្រះបាលីថា អោានំ ទ្ម្យនាិ បណ្ឌិោ “បណឌិត្ទំងឡាយម្ត្ងទ្ូ ា ន្ ន្ូវខ្លួន្”,
រយថាខ្លន្ ួ រនុងព្រះបាលីរន្ះសំរៅយរចិត្។ ត
អត្តរុង ន ព្រះបាលីថា នតថិ អតាស្ម្ំ មបម្ំ “រសចរតព្ី សឡាញ់រសាើរោយខ្លន្ ួ មិន្ម្មន្”,
រយថាខ្លួន្រនុងព្រះបាលីរន្ះ សំរៅយរកាយឬរាងកាយ។
អត្តរុង ន ព្រះបាលីថា
អតាទ្ីបា ភិក្ខមវ វិហរថ “ម្មនលភ្ិរុទ ខ ំងឡាយ
ទំងឡាយចូរម្មន្ខ្លួន្ជាទ្ីរឹង”,
រយថាខ្លួន្រនុងព្រះបាលីរន្ះ
អនរ
សំរៅយរស-
ភារ គឺរស ុ លធម៌ឬរមាជារុសល។ អត្តរុង ន ព្រះបាលីថា អយំ អោា និមចោ ធុមោ ស្ស្សមោ អវិបរិណាម្ ធមោា “ធមាជាត្
គឺខ្លួន្រន្ះឯង
រទ្ៀងទត្់ សថិត្រសថរម្មន្ការមិន្ម្ព្បព្បួលជាធមាតា”,
រយថាខ្លួន្រនុងព្រះបាលីរន្ះ សំរៅយរបរមអត្តឬវិញ្ញាណដ៏រិរសស ម្ដល ជន្ជាត្ិឥោ ឌ ព្បកាន្់ រជឿរហូ ត្មរដល់ សរវ ថ្ងងរន្ះ។ អត្តរុង ន ន្័យទ្ី ៤រន្ះផ្ទុយ ោនន្ឹងអន្តាត ម្ដលម្ព្បថាមិន្ម្មន្អត្ត (ខ្លួន្, ព្រលឹង)។ ជន្ជាត្ិឥោ ឌ ព្បកាន្់ រជឿថា អត្តឬអាត្ាន្ ័ មិន្រចះសាលប់ មិន្ម្មន្ការម្បរធ្លលយរទ្ ជារបស់ រទ្ៀងទត្់ សថិត្រសថរ,
មន្ុសសព្គប់ រ ូបសុទ្ម្ធ ត្ម្មន្អត្តឬអាត្ាន្ ័ ០២
រព្
ះថាមន្ុសសន្ិងសត្វ
អត្តទ្ីបរថា
ម្ដលសាលប់ រៅ, អត្តឬអាត្ាន្ ័ (ព្រលឹង) មិន្រចះសាលប់ រទ្, អត្តឬអាត្ាន្ ័ ន្ឹងរធវអ ើ វីរ៏ អាចរធវបា ើ ន្, គុណអំោច រសចរតអា ី ចរបស់ អត្តឬអាត្ាន្ ័ រន្ះ ម្មន្រព្ចើន្ម្បប រព្ចើន្យ៉ង រព្
ះ
រយថា អត្តឬអាត្ាន្ ័ រន្ះ ជារ្ាះរបស់ ជវី ៈ, រនុងទ្ីរន្ះរួ រ
ឥោ ឌ ព្បកាន្់ រជឿថា ជាវិញ្ញាណដ៏រិរសសមា៉ង, កាលរបើមន្ុសសន្ិងសត្វសាលប់ រហើ យ ជីវៈឬអត្តមន្ ិ សាលប់ រទ្ ព្ត្ូវរៅររលំរៅងារី ទ្ៀត្។ អត្ត ជា សវទក គឺជាអនររសាយរសចរតស ី ុខ្ន្ិងទ្ុរ,ខ ការរធវល ើ អឬអាព្ររ់ អត្ត ន្ឹងព្ត្ូវរសាយផ្លរនុងជាត្ិងរ ាី ុង ន អ
គត្។
អត្ត ជា សាមី គឺជាអនរព្គប់ ព្គង, ជាម្មចស់ របស់ , ជា
យរៅហាវយ
រោរ ទំងជាម្មចស់ របស់ ផ្ះទ គឺរាងកាយព្គប់ រ ូបមន្ុសសន្ិងសត្វ។ អត្ត ជា និវាេី គឺអនររទ្ៀងមិន្រចះសាលប់ , កាលរបើផ្ះទ ចាស់ បារ់ ម្បរ រហើ យ រ៏ចះុ រចញរៅររលំរៅងាត្ ី រៅរទ្ៀត្។ អត្ត ជា េយំ វេី គឺន្ឹងរធវអ ើ វីរ៏អាចរធវបា ើ ន្តាមចិត្ត ដូចម្ភ្នររ ព្ត្រចៀរឮសំរឡង ព្ចមុះធុរ ំ ន្ លិ អោ ត ត្ដឹងរសជារដើមរ តាមម្ត្ចិត្តអត្តព្គប់ ម្បបព្គប់ យ៉ង រព្
ះរហត្ុរ
រោរ, ជាអនរសាងរោរ។ គុណឬ
មរបស់ អត្ត ម្ដលរ
រនុងព្រះរុ ទ្សា ធ ស
ើញរ ូប
ះរព្សចម្ត្អត្ត គឺ
ះ អត្តរទ្ើបរ្ាះថាជាម្មចស់ លមររហើ យរន្ះ
រៅថា អនរម្មន្អត្តវាទ្ុបាទន្ គឺអនរម្មន្រសចរតព្ី បកាន្់
អត្តវាទ្ (ព្ទ្ឹសតីថាម្មន្អត្តឬអាត្ាន្ ័ ); អត្តវាទ្ុបាទន្រន្ះ រនុងព្រះរុ ទ្សា ធ ស ថាជាមិចាឆទ្ិដឋិ គឺជារសចរតយ ី ល់ រ
ើញខ្ុស ជារសចរតយ ី ល់ រ ០៣
ចាត្់
ើញមិន្ព្ត្ឹមព្ត្ូវ
អត្តទ្ីបរថា
ម្ដលវរងវងឃ្វវងចារផ្លូវថ្ន្រសចរតរ ី ិ ត្ គឺអរិយមគគទំង៨ ម្ដលជាដើរណើ ររៅ កាន្់ ព្រះន្ិ វ ន្។ ឯរុ ទ្ភា ធ សិត្ខាងរដើមថា “ខ្លួន្ឯងជាទ្ីរឹងរបស់ ខ្លួន្” រ
ះបាន្ខាង អត្ត
ព្ត្ង់ន្័យទ្ី១ន្ិងន្័យទ្ី៣ ម្ដលសំរៅយរការរធវច ើ ត្ ិ ឲ្ ត យលអ។ រព្
ះរហត្ុរ
ះរោលថ្ន្រុ ទ្ភា ធ សិត្រន្ះ សំរៅរសចរតថា ី “មុន្ន្ឹងទ្ី
រឹ ងអនរដថ្ទ្ព្ត្ូវរធវខ្ ើ លួន្ឯងឲ្យជាទ្ីរឹងរបស់ ខ្លួន្ គឺព្ត្ូវរធវខ្ ើ លួន្ឲ្យលអសិន្”។ ធមាតាមន្ុសសរនុងរោរ ន្ឹងរៅរទលឯរឯងតាមទ្ំរន្ើងមិន្បាន្ ព្ត្ូវម្ត្ ទ្ីរឹងោនន្ឹងោន ទរ់ ទ្ងោនរនុងផ្លូវោមួយ របើមន្ ិ រព្ចើន្រ៏ត្ច ិ រុំ ខាន្ ដូចបុព្ត្ធីតា ព្ត្ូវទ្ីរឹងម្មតាបិតា, ហាវយ
សិសសគណព្ត្ូវទ្ីរឹងព្គូអាចារយ,
បាវព្
វព្ត្ូវទ្ីរឹងរៅ
យ, រលរដឋព្ត្ូវទ្ីរឹងព្រះមហារសព្ត្, ញាត្ិមិព្ត្ព្ត្ូវទ្ីរឹងញាត្ិមព្ិ ត្
ផ្ងោនឬរ៏បុព្ត្ធីតាព្ត្ូវទ្ីរឹងម្មតាបិតាៗព្ត្ូវទ្ីរឹងបុព្ត្ធីតាបាន្ខ្លះវិញជារដើម។ រយើ ងរឹ ងរោរបាន្យ៉ងោៗ, រោរោឲ្យរគរឹ ងមុន្ រោររ
រោររ៏ រឹងរយើ ងបាន្យ៉ងរ
ះម្ដរ។
ះរៅថា បុ ព្កា វ រី។ អនរោរឹ ងរោររ
រហើ យររញចិត្ត្ ត បឧបការគុណឲ្យរោរបាន្ទ្ីរឹងខ្លួន្វិញ;
អនររ
ះ
ះរៅថា
កត្ញ្ញ ក ូ ត្សវទី ។ រធវដ ើ ូរចនះរទ្ើបររញជាមន្ុសសលអម្ដលរគររបាន្រោយព្រ រនុងរោរ។ មន្ុសសព្គប់ គណៈ, ព្គប់ ជាត្ិ, ព្បរទ្សន្ិងព្បរទ្ស រទះបីរផ្សងៗោន រ៏ ព្ត្ូវរឹ ង
រ់ អាព្ស័យោនន្ិងោនរៅវិញរៅមររទ្ើបរស់ រៅបាន្ មិន្ម្មន្ព្ត្ឹមម្ត្ ០៤
អត្តទ្ីបរថា
មន្ុសសន្ិងមន្ុសសទ្ីរឹងោនន្ិងោនប៉ុរណាះរទ្
សូមបីរព្ៅរី រន្ះមន្ុសសរយើ ងរៅ
ព្ត្ូវទ្ីរឹងរបស់ ឯរទ្ៀត្ជារព្ចើន្ ហួ សវិស័យន្ឹងគណ រភ្លង ើ , ខ្យល់ , រម
ដូចព្ត្ូវទ្ីរឹងដី, ទ្ឹរ,
, អាកាសជារដើម; ររឿងរន្ះមិន្ចាំបាច់ ន្ិយយរទ្ រព្
ះមិន្
ព្ត្ូវតាមបំណង។ រសចរតម្ី ដលររៀបរាប់ មររន្ះ សឲ្យរ ោនរៅវិញរៅមរខាន្រុំ បាន្ របើទ្រ ុ ជាម្មន្
ើញថា មន្ុសសរយើ ងព្ត្ូវម្ត្ទ្ីរឹង រយអួត្ព្បកាន្់ ថា “មិន្ព្ត្ូវទ្ីរឹង
អនរោ, មិន្បាច់ ទរ់ ទ្ងន្ឹ ងអនរោ រ៏ រៅជាសុខ្បាន្ម្ដរ” ព្ត្ូវចាត្់ ថាជា
រយខ្ុស។ រហត្ុរ
សន្់ យ៉ងរ
រយរ
ះ
ះ រយើ ងមិន្ព្ត្ូវគិត្ មិន្ព្ត្ូវន្ិយយ មិន្ព្ត្ូវរធវើសរ
ះរទ្ គឺព្ត្ូវម្ត្ទ្ីរឹងអនរដថ្ទ្ឬរបស់ ដថ្ទ្ជារព្ចើន្តាមធមាតា ន្ឹងរគច
ឲ្យផ្ុត្អំរីធមាតារៅមិន្បាន្; ខ្លួន្” ន្ឹងរៅជា
របើដរូ ចានះរុ ទ្ភា ធ សិត្ថា
រយមិន្រិ ត្វិញរទ្ឬ? កាលម្មន្
“ខ្លួន្ឯងជាទ្ីរឹងរបស់
រយរគសួរយ៉ងរន្ះ របើអនរ
រឆលើយៗមិន្ព្សួលលអរទ្ ព្ត្ូវចាត្់ ជាមិចាឆទ្ិដឋិ។ បញ្ញារមារន្ះរយើ ងព្ត្ូវរឆលើយរោយ រសចរតរ ី ិ ត្ព្ត្ង់ភាលមៗថា ការរឹ ង
រ់អាព្ស័យោនន្ឹងោនរ
ះម្មន្២យ៉ងគឺ ៖
១—រឹ ងអនរដថ្ទ្ឬរបស់ ដថ្ទ្ ម្ដលរាប់ ថាជាទ្ីរឹងរព្ៅអំរីខ្លួន្រយើ ង។ ២—រឹ ងខ្លួន្ឯង គឺការព្បព្រឹ ត្ល ត អរបស់ ខ្លន្ ួ ឯង។ ធមាតា ម្ដលរយើ ងព្ត្ូវម្ត្ទ្ីរឹងអនរដថ្ទ្ឬរបស់ ដថ្ទ្រព្ៅរី ខ្លួន្រយើ ងរ បាន្អធិបាយរ ួចមររហើ យ
ះ
ឯទ្ីរឹងខ្លួន្ឯងគឺព្ត្ូវរធវច ើ ិត្តឲ្យព្បាសចារអគត្ិធម៌
ជាមុន្បំផ្ត្ ុ រហើ យរិ ចារោរមើលរ៏គង់ដង ឹ បាន្ថា រយើ ងរឹ ងអនរដថ្ទ្បាន្ឬ ០៥
អត្តទ្ីបរថា
អនរដថ្ទ្ម្ដលឲ្យរយើ ងរឹ ងរគបាន្រ
ះ
លុះព្តាម្ត្រយើ ងបាន្រសចរតល ី អយ៉ង
ោមួយជាមូលរហត្ុរិត្ រទ្ើបរគឲ្យរយើ ងរឹ ងបាន្; របើមន្ ិ ដូរចានះរទ្ រុស ំ ងឃឹម ថាន្ឹងទ្ីរឹងរគបាន្រឡើយ សូមបីខ្លួន្រយើ ងវិញរ៏ដរូ ចានះម្ដរ ព្តាម្ត្រគម្មន្រសចរតី លអោមួយជាមូលរហត្ុរិត្ អាព្ររ់ ទ្ច ុ រច ត្ ិ មិន្រ
ល
រទ្ើបរយើ ងឲ្យរគរឹ ងរយើ ងបាន្;
រយសត្យចំរ
របើរគព្បព្រឹ ត្ត
ះរយើ ង រ៏ រយើ ងឲ្យរគរឹ ងរយើ ងមិន្បាន្
រឡើយ។ ម្មន្រិ ត្ បុគគលព្បព្រឹ ត្តអាព្ររ់ រហើ យន្ឹ ងរឹ ងអនរដថ្ទ្ឬរបស់ ដថ្ទ្ រដើមបី រជៀសវាងរសចរតអា ី ព្ររ់ គឺរសចរតទ្ ី រ ុ រខ
ះរុំ បាន្រឡើយ សូមបីអនរដថ្ទ្ខ្ំព្បឹង
រាយមជួយឈឺ ឆ្អអលឲ្យរឹ ងម្ផ្អរយ៉ងោរ៏រោយ ថ្ន្រសចរតអា ី ព្ររ់ រ រុ ទ្ភា ធ សិត្ថា
ះគង់ររើត្រឡើងព្បារដជារ់ ម្សតងយូ រឆ្អប់ រុំខាន្
“រធវអា ើ ព្ររ់ បាន្ផ្លអាព្ររ់
ព្បាណដូរចានះ”។ យ៉ងរន្ះលាមបញ្ញជរ់ ឲ្យរ រ
រសចរតទ្ ី រ ុ ម្ខ ដលជាផ្ល សមដូច
ដូចព្សរម្មលអរ ទ លរៅតាម ើញបាន្ថា មុន្ន្ឹងទ្ីរឹងអនរដថ្ទ្
ះ រយើ ងព្ត្ូវរឹ ងខ្លួន្រយើ ង គឺព្ត្ូវម្មន្រសចរតល ី អយ៉ងោមួយជាមូលរហត្ុ
សិន្ រទ្ើបរឹ ងរគបាន្។ ការរឹ ងអនរដថ្ទ្ម្ត្មា៉ងរ
ះមិន្បាន្រទ្ រព្
ះជាការ
រឹ ងមិន្សថិត្រសថរ ម្ត្របើទ្រ ុ ជារឹ ងរគបាន្ រ៏បាន្ព្ត្ឹមម្ត្ជាត្ិរន្ះប៉ុរោ ា ះ។ ឯការរឹ ងោនបាន្រនុងជាត្ិរន្ះន្ិងជាត្ិមខ្ ុ ដល់ ទ្ីបំផ្ត្ ុ ន្ឹងរ ួចចារទ្ុរភ្ ខ យ ័ គឺជាត្ិ ជរា រាធិ មរណៈ រ
ះរយើ ងព្ត្ូវទ្ីរឹងព្រះធម៌
ព្រះរុ ទ្ ធ គឺរាយមព្បត្ិបត្តិតាមឲ្យបាន្លអបរិសុទ្។ ធ រ៏ ព្រះរុ ទ្រធ
ះម្មន្រព្ចើន្ជាអរន្រ,
រយរព្បៀន្ព្បរៅរបស់ រយរព្បៀន្ព្បរៅរបស់
ប៉ុម្ន្តធម៌សព្ម្មប់ រធវខ្ ើ លួន្ឲ្យជាទ្ីរឹងរ ០៦
ះរៅ
អត្តទ្ីបរថា
ថា “នាថករណធម៌ ” ម្មន្១០យ៉ងគឺ សីល១, ភារជារហុ សសូត្១, រសរគប់ រលាណមិត្ត១, ជាបុគគលម្ដលរគព្បរៅងាយ១, ជាមន្ុសសឧសាហ៍ រាយម ១, អនររព្ត្រអររនុងធម៌១, រាយមរដើមបីលះបង់រសចរតអា ី ព្ររ់ ព្បព្រឹ ត្ល ត អ១, ម្មន្រសចរតស ី រ ត ស១, ម្មន្សាារត្ីភាារ់ រឭរ១, ម្មន្បញ្ញា១។ អនរម្ដលព្បព្រឹ ត្ធ ត ម៌១០ព្បការរន្ះ ន្ឹ ងរឹ ងអនរដថ្ទ្រគរ៏មិន្ម្មន្រសចរតី ររងគៀស រព្
ះខ្លួន្ជាមន្ុសសម្មន្គុណ គឺរសចរតល ី អរៅរនុងខ្លួន្ ម្ដលជាផ្លថ្ន្
ការរឹ ងព្រះធម៌ គឺព្បព្រឹ ត្តា ត ម
រយរព្បៀន្ព្បរៅរបស់ ព្រះរុ ទ្ ធ បាន្រ្ាះថា
រធវខ្ ើ លួន្របស់ ខ្លួន្ឲ្យជាទ្ីរឹងដល់ ខ្លួន្ឯង។ មួយរទ្ៀត្ ធម៌ជារហត្ុអាចរធវខ្ ើ លួន្ឲ្យបាន្ដល់ ន្វូ រកាះ ព្រះអរហត្តផ្ល របស់ អនរព្បាជា រៅថា “ទី បករណធម៌ ” ម្មន្៤យ៉ងគឺ ៖ ១—ឧដ្ឋានៈ រសចរតព្ី បឹងម្ព្បង គឺរសចរតរ ី ាយម។ ២—អបបមាទៈ រសចរតម ី ន្ ិ ព្បម្ហស គឺអាការម្ដលមិន្ព្
ត្់ ព្បាសថ្ន្
រសចរតរី ឭរ។ ៣—េញ្ញ មៈ រសចរតស ី ព្ងួម គឺរសចរតព្ី បិត្រព្បៀប បាន្ខាងបារិសុទ្ិ -ធ សីល៤យ៉ង។ ៤—ទមៈ រសចរតទ្ ី ូ ា ន្ គឺរសចរតប ី ងាាត្់ បងវរ ឹ ឥស្ត្ន្ិយ ទ ម្មន្ចរខុស្ត្ន្ិយ ទ ជា រដើម។
០៧
អត្តទ្ីបរថា
អនរម្ដលម្មន្
ងររណធម៌១០ព្បការ
ឬទ្ីបររណធម៌៤ព្បការរន្ះ
រ្ាះថា បាន្ទ្ូ ា ន្ខ្លួន្រោយលអ រម្មងបាន្ន្ូវទ្ីរឹងដ៏លអយ៉ងឯរ គឺព្រះន្ិ វ ន្ ម្ដលជាទ្ីរឹងមិន្ជាប់ រោយទ្ុរទ ខ ំងរួ ង
ជាទ្ីរឹងម្ដលរគបាន្រោយព្ររនុង
រោរ។ ទ្ីរឹងដ៏ព្បរសើររន្ះឥត្ម្មន្អនរោមួយអាចជួយោនបាន្រទ្ ម្ដលន្ឹ ង ជួយោនបាន្រ
ះព្ត្ឹមម្ត្ព្បាប់ ផ្ូវល ប៉ុរោ ា ះ។ ឯការរដើររៅតាមផ្លូវរ
ះរព្សចម្ត្
ខ្លួន្ឯងរដើររទ្ើបបាន្ដល់ ។ សូមបីម្មតាបិតាម្ដលជួយទ្ំន្រ ុ បព្មុងបុព្ត្ធីតាព្ោន្់ ម្ត្ជួយផ្តល់ឲ្យសំរត្់ ឬរភាជ
ហារប៉ុរោ ា ះ ព្ត្ង់ការរសលៀរ ដណតប់ ឬរលប
ចូលរៅជាភារៈរលើបុព្ត្ធីតារធវខ្ ើ លួន្ឯង។ ព្ត្ង់រន្ះអាចចូលចិត្បា ត ន្ថា ការរឹ ង រ់ អនរដថ្ទ្ សូមបីមន្ ិ រធវតា ើ មធមាតារ៏មន្ ិ បាន្ ម្ត្ជាទ្ីរឹងមិន្ម្មំទំ រព្ តាមិន្បាន្តាំងរោលចាប់ ឲ្យមន្ុសសព្ត្ូវម្ត្រឹ ង រំណត្់ ផ្ូវល ឲ្យរយើ ងព្
ត្់ ព្បាសន្ិរាសចារោន
ះធមា
រ់ ោនជាន្ិចចរទ្, ធមាតាបាន្
រហើ យព្ត្ូវសាលប់ អស់ ជវី ត្ ិ រៅជាទ្ី
បំផ្ត្ ុ ។ រហត្ុរន្ះព្ត្ូវខ្លួន្ទ្ូ ា ន្ខ្លួន្ឯង ឲ្យតាំងរៅរនុងគុណធម៌ គឺរសចរតល ី អជា ន្ិចច
រទ្ើបរ្ាះថាខ្លួន្ឯងជាទ្ីរឹងរបស់ ខ្លួន្បាន្រោយរិ ត្
រព្
ះអាចបណតុះ
សិលបវិទ្ាឲ្យររើត្ម្មន្រនុងខ្លួន្ តាមសមគួរដល់ ឋាន្ៈន្ិងរសចរតអ ី ង់អាច។ រសចរតម្ី ដលបាន្សម្មតងមររន្ះ បញ្ញជរ់ ឲ្យរ រធវខ្ ើ លួន្ឲ្យម្មន្រសចរតល ី អបរិសុទ្ ធ
គឺថារធវខ្ ើ លួន្ឲ្យម្មន្
ើញចាស់ ថា ទ្ីរឹងខ្លួន្ គឺ ងររណធម៌ឬទ្ីបររណ-
ធម៌រៅរនុងខ្លួន្ រទ្ើបទ្ីរឹងអនរដថ្ទ្ឬរបស់ ដថ្ទ្ រហូ ត្ដល់ មគគផ្ល សួគន្ ៌ ិ វ ន្
០៨
អត្តទ្ីបរថា
បាន្រោយរិ ត្, រព្
ះរហត្ុរ
ះបាន្ជាព្រះសរយមុន្ីរោត្មបរមសា-សាតអ
វ
រណញ្ញាណព្តាស់ ថា អត្ត ត ហិ អត្ត សនា នាសថា “ខ្លួន្ឯងជាទ្ីរឹងរបស់ ខ្លួន្”។ ដល់ មរព្ត្ង់រន្ះ, លាមចូលចិត្បា ត ន្ថា ព្ត្ូវរធវខ្ ើ លួន្ឯងឲ្យជាទ្ីរឹងរបស់ ខ្លួន្ ឲ្យបាន្មុន្រឹ ងអនរដថ្ទ្។ ចប់ អត្ត ទីបកថា ម្ត្ប៉រុ ណាះ
០៩
អត្តទ្ីបរថា
េំសវជនីយគាថា អចិរំ វតយំ កាមោ
បឋវឹ អធិមស្ស្សតិ
ឆុមធធ អមបតវិញ្ញាមណា
និរតថំវ ក្លិង្រគ ំ។
កាយរន្ះឯងមិន្រៅយូ រប៉ុ ា ន្ ម្ត្ងម្មន្វិញ្ញាណព្បាសរចញរៅរហើ យ រគរបាះបង់រចាលឥត្ន្ឹរ
រឡើយ
រ៏ន្ឹងរដរររើយផ្ទទល់ រលើម្ផ្ន្ដី។ ដូចជាអងាត្់ឧសោាន្ព្បរយជន្៍ ទ្ុររៅអរសាចិ៍
ំឲ្យអព្បិយ
ដូរចនះព្គប់ រ ូបជន្ទំងព្បុសព្សី គួរខ្ំឃ្វាត្ខ្ាីព្បឹងរិ ចារោ។ អាយុ ឧស្មា ច វិញ្ញាណ្ំ
យធ កាយំ ជហនាិម្ំ
អបវិមឋោ តធ មស្តិ
នរតថំវ ក្លិង្រគ ំ។
អាយុ វញ្ញ ិ ា ណព្រមទំងចំហាយ ម្ត្លះបង់កាយរន្ះរៅកាលោ រនុងកាលរ
ះកាយរន្ះឯងរគថា ១០
អត្តទ្ីបរថា
មិន្គួរទ្ុរ
ព្គឹះសាថន្បាន្រឡើយ។
រគម្ត្ងម្ត្យររៅរចាលឲ្យរដរ រៅរលើដរើ ណរផ្ទទល់ ម្ផ្ន្ដីរហើ យ ដូចជាអងាត្់ឧសោអនររអើយ ោាន្ព្បរយជន្៍រឡើយរសាះសូន្យទ្រទ្។
សាមញ្ញ លកខ ណៈនិងវិសេេលកខ ណៈ ោម្រូបំ អនិចោំ “ ោម្រូបំ ទ្ុក្ខំ “
មរ ូបមិន្រទ្ៀង” មរ ូបលំបារ”
ោម្រូបំ អនោា “
មរ ូបមិន្ម្មន្ខ្លួន្”
ោម្រូបំ ឧបាទ្ធម្ាំ “ ោម្រូបំ វយធម្ាំ “
មរ ូបម្មន្រិរយ ិ ររើត្ជាធមាតា” មរ ូបម្មន្រិរយ ិ សាបសូន្យជាធមាតា”
ប្របជាកាព្យថា រវទ្
ន្ិងសញ្ញា
ព្បាជារៅថា
មតាមធាន្
សងាខរន្ិងវិញ្ញាណ
រៅតាមធាន្
ថា
មហាភ្ូត្ទំង៤រៅ
តាមការយរៅ
ថារ ូបរសាះ
ម្ព្បព្បួលឥត្ព្សរោះ
មិន្រទ្ៀងរសាះ
យ៉ងរន្ះគឺ
សរ់ រមារៅជាស
ម្ភ្នរម្ដលលអ
រៅជាឈឺ
១១
មរសាាះ
អត្តទ្ីបរថា
ព្ត្រចៀរធ្លលប់ សាតប់ ឮ
ម្ត្រាល់ ហឺ ុ
រៅជាហុឹ ង
ព្ចមុះរ៏ម្លងធុំ
អោ ត ត្រុំ
ទ្ទ្ួលដឹង
ម្សបរមុខ្ព្ជួញព្ជីវរឹង
មុខ្ម្មន្ឆអង ឹ
រចញរាងចាស់
រធាញបារ់ ម្មត្់ ព្គហុ ប
ម្បបររាររ
គួររខ្ពើមោស់
ម្សបរកាយថ្ន្មន្ុសសចាស់ សវិត្ព្ជីវោស់
ខ្ុសបំណង
អាចម៍រ ុយរឡើងរទ្ុះ
រាងកាយន្ុ៎ះ
រកាងដូចដង
អ ទ រ់ ថ្ន្អនរផ្ង
ម្មន្រឈើ អង
រទ្ើបរដើរបាន្
រឹត្ររងាគះ
ហួ សព្បម្មណ
ចង់រព្ការតាមលំអាន្
រព្ការមិន្បាន្
ដូចបំណង
រាងកាយរ
រលើដរើ ណរ
រដរសរវ ដង
រត្់ ព្ត្សង
ររថានំម្រ
រទះបីថានំវសា ិ ល
ន្ឹងរាបាល
ឲ្យររាគម្ព្ប
ររាគរ
មិន្អាចម្ព្ប
ព្បួលរលត្់
រ ូបអាររស
គឺរមមត្់
ឲ្យជួយរាបាលរត្់
ឲ្យរំលត្់
ររាគរ
ររាគរ
ញាត្ិមព្ិ ត្តាំង
បួងសួងផ្សង
អាររសរទ្រព្ររសផ្ង
អស់ បណ ំ ង
រទ្ើបររសងឃ
ឲ្យសូធយរយងព្រះរព្ោះ
យ៉ងរី ររាះ
តាមចំណង់
ត្រៅរាងកាយរ
ររលរ
ះ
ះឯងរដរ
ះញាត្ិមព្ិ ត្ផ្ង
ះហួ សរគម្រ
រទះបីញាត្ិរឹង
រ់
ះកាន្់ ម្ត្ខាលំង
១២
ះផ្ង
អត្តទ្ីបរថា
រដើមបីរម្មចត្់ បង់
ររាគត្មលង ់
មិន្បាច់ សាតប់
រ ួចររសងឃលជជី
តាំងរិ ធី
សូធយធម៌ចាប់
ររាគរៅម្ត្មិន្សាតប់
ម្ព្សររៅសាលប់
រាល់ រវោ
រសចរតសា ី ល ប់ ទ្ស្ត្ ទ ន្
ចូលរ ុររាន្
រៅ
ជីវត្ ិ របស់ ោន
ឲ្យរៅជា
ឥត្អំររើ
រន្ះរៅថាមិន្រទ្ៀង
ម្មន្ម្ត្ររៀង
រាល់ អរន្លើ
ព្បាជាម្មន្គុណថានរ់ រលើ
ព្ទ្ង់រអើររើ
សម្មតងព្បាប់
រួ ររយើ ងទំងអស់ ោន
ម្មន្ជាត្ិជា
អនររផ្ទៀងសាតប់
ដឹងរហើ យព្ត្ូវកាន្់ កាប់
ឲ្យជាចាប់
ថ្ន្ខ្លួន្រហាង។
មរ ូបម្ដលមិន្រទ្ៀង ម្ត្ងម្ត្រលអៀង
ធ្ល
រៅរងទ្ុរខ
ព្រួយចិត្ឈ ត ឺ ម្មត្់ មុខ្
រោយររាគរ ុរ
រាន្រាល់ កាល
ឈឺ ម្ភ្នរព្ត្រចៀរផ្ង
ចុរទំងខ្នង
ឈឺ ទំងរាល
រ ួយថ្ដរជើងរាល់ កាល
ររាគរាលោល
សរវ រាងកាយ
ឈឺ ថាពល់ ព្ចមុះផ្ង
ចុរទំងសាង
ព្ររសាយ
អោ ត ត្ឈឺ ព្រហាយ
រធាញទំងឡាយ
ឈឺ ចរ ុ ចាប់
ឈឺ ព្ទ្ូងឈឺ រ
ចុររន្លង
រសទើរន្ឹងសាលប់
មិន្ម្មន្រព្គឿងចំោប់
ម្ដលម្មន្ព្សាប់
រនុងស
រមររាគរព្សៀវររាគព្គុន្
ន្ឹងររាគមុន្
រាល់ រ ូបរាង
ះផ្ង
១៣
៌ង គ
អត្តទ្ីបរថា
ររាគរៅតរនុងស
៌ង គ
មិន្យល់
ង
យោមតង
ររាគរីងន្ិងររាគហឺ ត្
ររាគប៉ផ្ត្ តឺ
ប៉ផ្រ ត ់ ផ្ង
ររាគចុររសៀត្រន្លង
ររាគរារផ្ង
ន្ិងររាគ
ររាគព្សរីអម្ណតង
ន្ិងររាគម្ព្សង
ររាគអផ្ទង ់
ររាគអផ្ទទញររាគជង់
ចារ់ រោត្លង់
ហួ សរំណត្់
ររាគមួលន្ិងររាគខ្យល់
ទំងររាគឆអល់
ន្ិងររាគហត្់
ររាគទ្ល់ ហួសរំណត្់
ររាគចុះអត្់
រោយព្ររមលះ៉
ររាគផ្ាររាគព្រហាយ
ន្ិងររាគសាវយ
ររាគព្បរមះ
ររាគឆាួត្ព្រររទ្យរចះ
រាបាលរបះ
ឲ្យជាភាលម
ររាគរមររាគរម្មស់
ន្ិងររាគទស់
ររាគធ្លលរ់ ្ម
ររាគរិ សម្ត្ចាប់ ភាលម
ព្ត្ូវររទ្យទម
ទរខាន្់ រម
លង ់
ររាគអុត្ររាគរស្ត្្ជឹល
ំមន្ទិល
ររាគររររាគបារ់ រតត
ររាគរនុងរព្ៅ
ម្មន្រព្ចើន្ោស់
បាន្ជាព្រះរុ ទ្ព្ធ តាស់
យ៉ងជារ់ ចាស់
ថាទ្ុររខ ហាង។
ម្ត្ងមិន្ញា៉រ
មិន្ខ្លបខាលច
មិន្លុះរនុងអំោច
ថ្ន្អនរខាលច
ឬអនរហា៊ន្
មិន្សាតប់
ថ្ន្អនរព្រ
ឬអនរម្មន្
ថ្ន្អនរម្មន្
ព្បាជាារឈវ ង
មរ ូបម្ដលរិ បារ
រយរ
មិន្យរឱវាទ្ទន្
លត្
១៤
ររាគដើរៅ
អត្តទ្ីបរថា
មិន្សាតប់
រយបងាគប់
មិន្សាតប់
រយរ
មិន្សាតប់
រយអងវរ
ថ្ន្អនរភ្័រវ
លរលង ថ្ន្រួ រររាង
ម្មន្បុណយរព្រង រ
លរន្លង
អនររសាាះសរ
រ
លសរវ ដង
មិន្រធវតា ើ មបំណង
ថ្ន្អនរប៉ង
ផ្ងទំងឡាយ
មិន្រធវតា ើ មចំណង់
ថ្ន្អនរចង់
សុខ្សបាយ
មិន្សាតប់
ថ្ន្អនរសាតយ
ព្សឡាញ់ខ្លួន្
ម្មន្ម្ត្ព្បព្រឹ ត្រត ឡើង
តាមទ្ំរន្ើង
ហួ សចំន្ន្ ួ
មិន្គិត្អនរម្ងធួន្
ររាខ្លួន្
ដល់ មង ត រឡើយ
រហត្ុរ
ព្ទ្ង់បាន្ព្តាស់
សម្មតងរហើ យ
ថាមិន្ម្មន្ខ្លួន្រឡើយ
ចាំឲ្យរហើ យ
ោ៎
រុច ំ ំ
រុវំ ម ី វាម
រនុងរ ូបរាង
ព្ត្ូវម្ត្រាង
រាល់ ោនរហាង។
តាមរំរណើ ត្
ជាធមាតា
គឺការដួចរព្ចើន្សា
ោលកាលោ
ចាស់ កាលរ
រីដរើ ណើ រម្ដលររើត្
តាមរំរណើ ត្
ំម្មន្រម្មះ
ជាទ្ំរន្ៀមចំរ
ថ្ន្ធម៌រ្ាះ
មរ ូបរហាង។
រយ
យអាយ
ះព្រះរុ ទ្ម្ម ធ ច ស់
រ់ រុង ន
មិន្ម្មន្ខ្លួន្
ម យ
ង
មរ ូបម្មន្ការររើត្
ះ
មរ ូបម្មន្ការម្
ត្
គឺការសូន្យរព្ចើន្សា
យ
រោយសាររហត្ុ
ជាធមាតា
រសាះកាលោ
បាត្់ កាលរ
១៥
ង
ះ
ះ
អត្តទ្ីបរថា
រីដរើ ណើ រម្ដលម្ ជាទ្ំរន្ៀមចំរ
ត្ ះ
រោយសាររហត្ុ
ំម្មន្រម្មះ
ថ្ន្ធម៌រ្ាះ
មរ ូបរហាង។
ព្សាវព្ជាវរោយៈ ថាច់ េុត្ឹម
១៦