Kijk op Valkenburg 3-2014 by Remy Bordewin

GRATIS HUIS-AAN-HUIS MAGAZINE

Valkenburg JA ARGANG 5

2014

LIFESTYLE + VRIJE TIJD + TOERISME + SPORT + CULINAIR + KUNST + CULTUUR + HISTORIE

AU G - S E PT - O K T

Valkenburg

Zes gesneuvelde Amerikanen Net als Pont Herbert in NormandiĂŤ

Kijk op jonge ondernemers RR Kuypers - All roundservice

World Cup Cyclo Cross Wederom naar Valkenburg

100 jaar eerste Wereldoorlog Kijk op Valkenburg in de moeilijke jaren 1914-1918

Bevrijding van Valkenburg 11 september 1944, 70 jaar geleden!

Woordzoeker op pagina 35 Maak kans op een

3-gangen Menu

voor 2 personen! Inclusief aperitief en een kopje koffie! t.w.v.

e 60.-

aangeboden door:

G R O T E S T R A AT C E N T R U M 2 4

Picknick in het park

2 K IJK o p Valken b urg

COLOFON

INHOUD 3. Picknick in het park

23. Een jonge Kijk op Valkenburg

6. Zes gesneuvelde Amerikanen

24. 100 jaar Eerste Wereldoorlog

11. Een stil bericht van Facebook

27. Kunst boven de Bieb

12. Kijk op jonge ondernemers

29. Kijk op Vandaag volgens JEES

KijK op Valkenburg is het mooiste en interessanste

15. World Cup Cyclo Cross

29. Kunstmarkt Kunstkring Henri Jonas

burg en verder verkrijgbaar in alle Limburgwinkels

16. Kunst in Huis ter Geul

30. De bevrijding van Valkenburg

18. Kijk op versteende archieven

35. Schrijvende Valkenburgers

20. Museum Land van Valkenburg

35. Woordzoeker

•

Tarief per

1 uur

1 dag

Parkeerplaats Spoorlaan (op vijf minuten loopafstand van het centrum)

GRATIS tot 10 uur

Parkeerplaats Burg. Henssingel (op vijf minuten loopafstand van het centrum)

GRATIS tot 11 uur

Parkeerplaats Odapark (op vijf minuten loopafstand van het centrum)

GRATIS tot 11 uur

Parkeerplaats Via NOVA (op twee minuten loopafstand van het centrum)

GRATIS tot 11 uur EERSTE UUR 0,10 1,70 7,00

Parkeerplaats Berkelplein (op twee minuten loopafstand van het centrum)

GRATIS tot 11 uur

Parkeerplaats Walramplein (in het centrum)

GRATIS tot 11 uur 1,70 max. 2 uur

7 Kort parkeren centrum Dr. Erensstraat

GRATIS huis-aan-huis bewaar-magazine van Valken-

Daalhemmerweg Particulier (in het centrum)

1,70

gelegenheden, winkels, horecagelegenheden en hotels in de hele gemeente

KijK ook op onze website www.kijkopvalkenburg.nl

arke 4! te uur p erplaats Het éérs p parke o t n u k 10 cent

7,00

1,70

7,00

1,70

van het VVV-zuid Limburg en in alle openbare

Valkenburg aan de Geul.

e Zone 7 in Blauw rkeren! n e r e k r pa Pa GRATIS t Het centrum-winkelgebied is autoluw! is 1 uur t zichtbaar me da k f! a ij a h M c U kunt parkeren op de volgende parkeerplaatsen: keers n voor een par re

Uitgave en vormgeving: Ivographic Reclamemakers Hekerweg 43, 6301 RJ Valkenburg aan de Geul Telefoon: 045 - 405 23 29 Advertenties: advertenties@kijkopvalkenburg.nl Redactie: redactie@kijkopvalkenburg.nl Ivo Benders (coördinator) met medewerking van; Jan Schurgers, Jan Diederen, Daniëlle Schurgers, Jos Benders, Henk Kwakkernaat, Lieky van der Velden, Rob Dijksman, Rosalie Waelen en Céline Daemen. Omslagfoto: Ivo Benders Oplage: 10.000 exemplaren Website: www.kijkopvalkenburg.nl © Overname van artikelen, foto’s e.d. uitsluitend na schriftelijke toestemming van de uitgever.

7,00

max. 2 uur

MAX. 1 UUR GRATIS PARKEREN MET PARKEERSCHIJF 8.00 - 22.00 uur 2,00

Tijdelijke winkels

KI J K o p Va l k e n b ur g 3

Picknick

in het park! W

grasveld, dat uitnodigt om er op te gaan liggen. Bijvoorbeeld om te picknicken. Het wordt eindelijk wat koeler! Je ziet het in parken, bijvoorbeeld het stadspark in Maastricht, het Zuiderpark in Den Haag of het Vondelpark in Amsterdam. Een groep liggende mensen, waaronder kinderen die

verliefde stelletjes. Of groepjes studenten. Een mand gevuld met sandwiches met koude kip, salades, knapperig brood. Fruit toe. Een fles gesandwiches met een kan koude thee. Desnoods

uivend graan, zuchtje wind, de geur van hooi, een van hitte trillende horizon. Mensen die op zoek zijn naar verkoeling. Volle terrasjes. Het is zomer. In mijn hoofd klinkt een zomers lied uit lang vervlogen tijden, een lied uit de lente van mijn leven, een lied dat ik maar niet kwijt raak en dat altijd in me opkomt bij de eerste echte zomerdag: „Summer is here and you‘re so near, the weather is fine.“ duwen langer, bedekken steeds meer het lege

spelen op het gras. Vaak hele gezinnen. Soms

koelde chardonay. Of gewoon wat eenvoudige

Door Jos Benders

In de namiddag worden in de parken de scha-

Zomer in het Dersaborgpark?

Vondelpark Amsterdam.

een zakje patat met een blikje cola. Af en toe kringelt wat rook omhoog, de geur van gegrild vlees. Soms speelt iemand gitaar, een enkele keer klinkt het geluid van een fluit of viool. Niemand die er aanstoot aan neemt. Geen agent te zien. Ik hoor weer dat liedje dat voor mij hoort bij het begin van de zomer. „Birds are singing, easily ringing, it‘s a golden wonder day.“

STEAKS& SEAFOOD VAN DE ECHTE HOUTSKOOLGRILL

GRILL-RESTAURANT BUEN PROVECHO! DAGELIJKS GEOPEND MET VERWARMD TERRAS!

GROTESTRAAT-CENTRUM 18 VALKENBURG 043 601 23 00 WWW.BRAZZAVALKENBURG.NL

KI J K o p Va l k e n b ur g 5

Het gepingel van de begeleidende gitaar –of is

De foto‘s kon ik me herinneren, de picknick zelf

het een mandoline?– maakt me altijd vrolijk.

niet meer. Dat is maar goed ook, want aan zo‘n

Die rebelse beelden kwamen in me op toen

tiroler hoedje wil je echt niet meer herinnerd

ik vorige maand in een museum in Parijs een

worden.

beroemd schilderij zag van een bekende

Mijn God, hoe lang is het inmiddels geleden

schilder met een groep picknickende mensen als

dat ik echt heb gepicknicked? Was dat niet

onderwerp. Dat had ik wel vaker gezien, zo‘n

ergens in Frankrijk, vele zomers geleden? Dat

schilderij van picknickende mensen. Dat onder-

was in de schaduw van een olijfboomgaard in

werp spreekt bij kunstschilders zoals Manet,

de buurt van een katharenburcht. Ik was te gast

Monet en Renoir tot de verbeelding. Dat beeld

bij Franse vrienden. We roosterden kip en lam

van picknickende mensen raakte bij mij een

boven het houtskool van een echt vuurtje, aten

gevoelige snaar. Het trof me, kwam me bekend

salades. We dronken wijn van de boer uit het

voor. Thuis gekomen zocht ik in het familieal-

dorp. Na afloop rookten we rond het opge-

bum naar oude foto‘s en vervlogen herinnerin-

pookt kampvuur met zijn allen een waterpijp.

gen. Ik vergiste me niet: ik vond jeugdfoto‘s van

Gaetan speelde op zijn gitaar, zong uit volle

een picknickend gezin, vredige foto‘s die wel

borst rebelse Catalaanse liederen. Met zijn allen

erg veel leken op die impresionistische schilderi-

huppelden we een sirtaki-achtige dans. Het

jen. Alleen zijn de foto‘s zwart-wit.

was een zorgeloos moment, van intens geluk,

Het Geulpark.

we voelden ons

Bijvoorbeeld het Dersaborgpark, Odapark, het

onsterfelijk, als de

Geulpark of het Halderpark. Ziet u het voor u?

kinderen van Zeus.

In de schaduw van onze eigen ruines?

„There is no need

Maar lieve lezer: het mag niet van de plaatse-

to worry, No need

lijke overheid. In de plaatselijke regelgeving van

to hesitate, We‘re

de gemeente Valkenburg, genaamd de Algeme-

never too early,

ne Plaatselijke Verordening staat in artikel 2:45:

We‘re never too

„Het is aan degene die daartoe niet bevoegd

late.“ Om nooit te

is verboden zonder ontheffing van het college

vergeten, met dank

zich te bevinden in of op bij de gemeente in

aan Wally Tax.

onderhoud zijnde parken, wandelplaatsen, plantsoenen, groenstroken of grasperken, buiten

Waarom zien we

de daarin gelegen wegen of paden.“ Degene

dat soort beelden

die daartoe niet is bevoegd: dat zijn wij met

zo weinig in Val-

zijn allen, want we zijn niet bevoegd ons te

kenburg? We heb-

bevinden op de grasvelden van parken.

ben toch midden

Van dat verbod kunt u echter- volgens diezelfde

in de stad genoeg

APV- een ontheffing vragen bij het college van

prachtige plekken

B&W dat binnen 8 weken op dat verzoek een

om te picknicken.

besluit neemt. Die periode kan overigens nog verlengd worden met een termijn van 8 weken. Ziet u het voor u? Zondagmorgen, lekker weertje. Als u wilt picknicken op een legale manier, hebt u daartoe pas toestemming als het inmiddels herfst of winter is. Daar gaan we dus niet op wachten. Deze zomer komt nooit meer terug.

„

Zullen we afspreken dat we met zijn allen gaan picknicken, komende zondag, tegen 16 uur, als het weer een beetje meezit? Laten we beginnen in het Dersaborgpark, bij het gemeentehuis. Iedereen neemt zijn eigen mandje mee. Wie neemt zijn gitaar of viool mee? En na afloop ruimen we onze eigen rommel op. Laat niet voor het aangenaam verpozen de natuur de rommel en de dozen! „Summer is here and you‘re so near, the weather is fine.“

„

6 KIJK o p Valke n b urg

Met Pont Hebert in Normandië vergeleken

De zes in Valkenburg gesneuvelde Amerikanen I

n het krijgsverslag van het Amerikaanse 119de infanterie regiment noteert de kroniekschrijver over 14 september 1944: “Here the First Battalion received the heaviest fire it had received since the early days of de beachhead near Pont Hebert”. Het regiment dringt die dag Valkenburg binnen, twee maanden nadat het zwaar onder vuur heeft gelegen in Pont Hebert. Het zegt nogal wat: in Valkenburg wordt het eerste bataljon net zo zwaar bestookt met kogels en granaten als in het dorp in Normandië. Door Jan Diederen. Fotobewerking: Ivo Benders. Foto boven: Jan Dekerstraat waar Sam Viviano sneuvelt.

Het ‘Morning Report’ van het 119de infanterie regiment op 18 september 1944.

KI J K o p Va l k e n b ur g 7

Maar de verschillen zijn groot en achteraf gaat de vergelijking ook niet op. In Pont Hebert, waar twee weken werd gevochten, sneuvelen maar liefst 136 soldaten van het regiment; in Valkenburg duren de gevechten maar drie-en-een-halve dag en blijft het aantal dodelijke slachtoffers beperkt tot... zes! Ook de andere cijfers staan in geen verhouding tot elkaar. In Pont Hebert raken 853 strijders gewond en worden er nog eens 24 vermist. Daartegenover worden ‘slechts’ 88 Duitsers gevangen genomen. De cijfers voor Valkenburg: 85 gewonden, geen vermisten en, opmerkelijk, 225 Duitse krijgsgevangenen. Het lijkt bijna een heel andere oorlog. Maar daarvoor is er een verklaring. De Old-Hickorydivisie, waartoe het 119de regiment behoort, wordt op 13 juni, een week na D-Day, aan land gebracht op Utah-beach, bij de monding van de Vire, de rivier waaraan ook Pont Hebert ligt. Het duurt bijna een maand eer de Amerikanen zich een weg gevochten hebben van de kust naar Pont Hebert, een afstand van maar 25 kilometer. Het landschap wordt er kris-kras doorsneden door heggen waarachter duizenden Duitsers in hinderlaag liggen. Het leger van de vijand is nog op volle

sterkte, de legerleiders vol overtuiging dat zij de geallieerden terug de zee in kunnen drijven, en de soldaten bloedfanatiek. De geallieerden daarentegen hebben dan wel een serieuze opleiding achter de rug, maar zijn nog onervaren in een echte oorlog met echte doden, gewonden en vermisten. In Valkenburg daarentegen treffen zij uitgebluste Duitse troepen en moedeloze soldaten, die eigenlijk alleen maar naar rust in de ‘Heimat’ verlangen en nog hooguit een geweerschot willen lossen op een snauwend bevel van een nog altijd in de ‘Endsieg’ gelovende SS-officier. In hun moedeloosheid verzuimen zij ook de nodige voorzichtigheid in acht te nemen. De Amerikanen daarentegen hebben intussen een hoop ervaring opgedaan en weten beter om te gaan met de Duitse tactiek. En vooral: zij gaan omzichtig de strijd aan, willen zo min mogelijk verliezen lijden en lopen bijvoorbeeld niet open en bloot over straat, waar zij een gemakkelijk doelwit zouden zijn voor het Duitse geschut. In Valkenburg rukken zij op door achtertuinen en binnen de huizen, dan wel door kelders die door de bewoners al eerder met elkaar verbonden zijn om een vluchtroute te hebben bij Duitse razzia’s. En zo betreurt het eerste bataljon maar zes

gesneuvelde kameraden in Valkenburg: twee op zaterdag 16 september en vier op zondag de zeventiende. Hun namen: Quentin Begore, Sam Viviano, Henri Morgan, John Reeves, Cleaver Buckler en Peter Spoganetz. Tegenover tientallen Duitse doden, naar schatting misschien wel tegen de honderdvijftig. En om heel precies te zijn: in het stadje zelf vallen maar drie doden.

Quentin K. Begore De 22-jarige sergeant Quentin Begore is de eerste die sneuvelt op zaterdag 16 september als hij door een granaatscherf in de nek wordt getroffen. Twee dagen later wordt hij op een tijdelijke begraafplaats in Fosse, een dorp nabij Namen in België, begraven. Als deze begraafplaats eind jaren veertig wordt geruimd mogen de nabestaanden bepalen of het stoffelijk overschot wordt herbegraven in Henri Chapelle dan wel wordt gerepatrieerd. Moeder Alma Begore-Grew en zuster Rita Begore kiezen voor het laatste: Quentin wordt via Antwerpen naar Amerika gebracht en op 23 maart 1949 herbegraven op de Riverside begraafplaats van Plattsburgh in de staat New York. Berkelstraat waar Quentin Begore om het leven komt.

Met Quentin Begore is iets opmerkelijks aan de hand.

8 K IJK o p Valke n b urg

Op donderdag 14 september 1944, kort nadat de Amerikanen via de Daalhemerweg op het Grendelplein arriveren, steken enkele Valkenburgse meisjes, blij dat de bevrijders er zijn, hem een bloem op de helm. Beter gezegd: in het camouflagenet dat over de helm is gespannen. Twee dagen later herkent men hem als hij, met de bloem nog op de helm, dood op de Berkelstraat ligt. En laat de soldaat nu toevallig zijn gefotografeerd door de Valkenburgse fotograaf Frans Hoffman. En zo beschikken wij over een foto van de eerste gesneuvelde Amerikaan op Valkenburgs grondgebied.

Sammy Viviano Op 16 september sneuvelt ook de 38-jarige Sam Viviano uit St Louis in de staat Missouri. Medestrijder Bob Hilleque, die als een van de weinigen van het regiment de oorlog heeft overleefd, behoort samen met Sammy tot de eerste groep Amerikanen, die vanuit de Pelerinstraat de Geul oversteken en in de voormalige dancing Casino belanden. Volgens Bob is hij bij het verlaten van de dancing in de Jan Deckerstraat door een kogel getroffen afgevuurd vanuit de andere dancing Pavillon, waar zich nog een peloton Duitse schutters schuil houdt. Uit piëteit heeft men het lichaam niet op straat laten liggen maar neergelegd in de garage van touringcarbedrijf Splendid Cars. En dat strookt met het verhaal van de broers Math en Wiel Keijdener die het lichaam van een dode Amerikaan hebben zien liggen als zij op zondagmorgen 17 september te voorschijn komen uit de bandenkelder van de garage, waarin zij drie etmalen een veilige schuilplaats hebben gehad. Ook Sammy Viviano wordt in eerste instantie in Fosse begraven. Zijn vrouw Mary, zonen Marion en Steve, moeder Sarah Viviano en zuster Annie Viviano wensen dat hij thuis wordt herbegraven en dat gebeurt op 2 april 1949 op de Jefferson Barracks National begraafplaats in St. Louis.

Henri Morgan De vier andere slachtoffers van het 119de regiment worden gedood - killed in action - op zondag 17 september. Valkenburg is dan tot aan de verbinding GeneindestraatReinaldstraat bevrijd van de Duitsers. Een obstakel moet nog uitgeschakeld worden: het kanon dat staat op een strategische hoogte boven de Hekerbeek in de tuin van villa Leeuwenhorst aan de Nieuweweg.

Op het Grendelplein zit Henry Morgan op een jeep tussen Valkenburgse mensen.

En juist dit kanon wordt een derde Amerikaanse soldaat fataal: de 26-jarige Henri Morgan uit McGregor in de staat Texas. Met een groep kameraden neemt hij om acht uur ‘s ochtends - Duitse tijd ofwel twintig voor zeven midden-Europese tijd - een rustpauze, redelijk beschut in de vaart van het huis Diederen in de Reinaldstraat nummer 15. Een door het kanon afgevuurde granaat treft een pilaar van de belendende villa Reinalda. Een rondvliegende scherf treft de Amerikaan dodelijk in de borst. Hij probeert nog een veilig heenkomen te zoeken door het huis binnen te rennen, maar sterft even later in de woonkamer. Moeder Diederen heeft hem nog een rozenkrans in de hand gedrukt. Net als de andere gesneuvelden wordt ook Henry in Fosse begraven. Bij ontruiming van de begraafplaats wordt het lichaam op 8 augustus 1948 in een transferbox gedaan. Pas op 19 november vindt de herbegrafenis plaats op de definitieve Amerikaanse begraafplaats in Henri Chapelle: vak G, rij 4, grafnummer 21. Zijn weduwe Agnes Morgan, in de tussentijd op 25 september bevallen van een derde dochter, geeft er de voorkeur aan dat hij zijn laatste rustplaats krijgt in de grond die hij heeft helpen bevrijden. Pas na een lange speurtocht in allerlei

archiefstukken heeft de schrijver van dit artikel in 1994 de identiteit van de gesneuvelde in zijn huis achterhaald. De naam Henri Morgan duikt op in een ‘Morning Report’ dat bewaard wordt in het National Personnel Records Center, een archief van Amerikaanse leger in St. Louis. Zo’n ochtendrapport meldt in het kort de belangrijkste gebeurtenissen van de voorafgaande dag. Dat van 18 september 1944, betrekking hebbend op zondag 17 september, Veteraan Bob Hilleque bij het graf van zijn kameraad Henri Morgan in Henri Chapelle.

KI J K o p Va l k e n b ur g 9

meldt de namen van vier gesneuvelden. Per abuis wordt ook nog ingevuld dat zij al de zestiende zouden zijn gesneuveld. Als eerste wordt Henri Morgan genoemd. Hij is de derde en laatste die in Valkenburg zelf sneuvelt. De drie anderen John Reeves, Cleaver Buckler en Peter Spoganetz komen om het leven als het 119de regiment optrekt vanuit Valkenburg richting Heerlen. Dat is open gebied met heel weinig bebouwing en dus is er ook minder bescherming tegen vijandelijke kogels en granaten.

maar rolt de timmerwerkplaats van Harrie Kickken binnen, waar hij later voorzichtig is geruimd.

Herinneringsplaquette voor Peter Spoganetz op de gevel van een huis in Koulen. (Overigens Spoganetz moet met een ”z”)

John Reeves John Reeves wordt dodelijk getroffen op zo’n honderd vijftig meter vóór het bosje op de Goudsberg. Vanuit vier mitrailleursnesten proberen de Duitsers de opmars van de Amerikanen nog te weerstaan en de 27-jarige Reeves is er het slachtoffer van. Tot hij wordt weggehaald en naar Fosse gebracht heeft hij naast een stromijt gelegen waar men hem heeft neergelegd. Zijn vrouw Mildred Woods en moeder Jennie Reeves stellen er prijs op dat hij thuis wordt herbegraven en dat gebeurt op 1 augustus 1949 op de Calvary begraafplaats in Springfield, een stadje in de staat Illinois.

Cleaver Buckler Als de Amerikanen de Duitsers hebben verslagen in het bosje op de Goudsberg lijkt het dat zij ongehinderd kunnen oprukken. Maar een Duitse sluipschutter weet nog een slachtoffer te maken bij het verlaten van Walem: de 25-jarige Cleaver Buckler. Net als Reeves wordt hij naast de weg neergelegd in een weiland totdat ook hij naar Fosse wordt vervoerd en daar op 20 september wordt begraven. Zijn stoffelijk overschot wordt op 26 maart 1949 naar Owingsville in de staat Kentucky gebracht en vervolgens op de begraafplaats van het dorp Bethel begraven. Zijn vader Hanse Buckler, zijn zuster mevrouw Henry Vice en zijn halfzuster Nellie May Buckler hebben het zo gewild.

Peter Spoganetz Twee en een half uur nadat Henry Morgan in de Reinaldstraat sneuvelt moet het regiment nog een klap incasseren: op het kruispunt Koulen wordt de 22-jarige Peter Spoganetz, gezeten op een tank, vol door een granaat getroffen. Een schouder wordt weggeslagen en de verwondingen zijn zo ernstig dat hij ter plekke overlijdt. Vreemd genoeg ontploft de granaat niet

Spoganetz wordt niet zoals de anderen naar Fosse gebracht maar in de tuin van het klooster der Franciscanessen aan de Houtstraat in Klimmen begraven, zoals ook afzonderlijk gebeurt met zes omgekomen Duitse soldaten. Aanvankelijk staat hij

geboekt als vermist, maar men vindt hem terug en dan wordt hij op 16 januari 1945 herbegraven op de Amerikaanse begraafplaats in Margraten. Pas de derde begrafenis op 1 juli 1948 geeft hem eindelijk rust op de Rosehill begraafplaats van Carteret in de staat New Jersey, waar zijn moeder Catherine Spoganetz en zuster Barbara Hedsy hem in hun nabijheid weten. <<

En de Hell on Wheels? Valkenburg wordt bevrijd door het 119de regiment van de 30ste Old-Hickorydivisie. Op zaterdagavond 16 september 1944 sluit op de linkervleugel ook de Second Armored Divisie aan. De Old-Hickorydivisie is een infanteriedivisie en de Tweede Gewapende een tankdivisie. Elkaar ondersteunend moeten zij vanaf de Geullinie de rest van ZuidLimburg bevrijden. In Valkenburg zelf heeft de tankdivisie, vanwege haar slagkracht ook de Hell on Wheels genoemd, niet aan de gevechten deelgenomen. Door rantsoenering van de benzine - de legeronderdelen die betrokken zijn bij de slag om Arnhem krijgen voorrang - arriveert zij daarom later dan gepland aan het Geulfront. Of er ook soldaten van de tankdivisie in Valkenburg zijn gesneuveld staat niet vast. Bewoners van de Nieuweweg bij de afslag Emmaberg herinneren zich evenwel dat een Amerikaanse jeep op zondag 17 september 1944 aan de overkant van hun huizen een veld is opgereden en daarbij op een landmijn is gestuit. Zij zien de jeep met de vier inzittenden de lucht in vliegen. De een beweert dat ze alle vier om het leven komen, een ander betwijfelt dat maar weet niet of en hoeveel er zijn gesneuveld. In het boek ‘US Army in Zuid-Limburg’ geeft oud-luchtmachtofficier John Gouverne een opsomming van het aantal gesneuvelden van de Second Armored Division. Op 17 september sneuvelen William George, Chester Miloszewski, Henry Michalsky, Joseph Blum en Frank Manis. Alle vijf behoren tot het 41ste gewapende infanterie regiment, dat deel uitmaakt van de divisie. Bijzonderheden geeft Gouverne niet. Misschien zijn enkele van hen bij Valkenburg gesneuveld.

KORTING

1.-

p.p.

a et

i at

bin

! es

cti

ea er

om nc

i iet

N e. tre en

ractie t t a p o T e st rg De nieuwen van Valkenbu tt in de gro MergelRijk is het nieuwste grottenavontuur, leerzaam, kunstzinnig en indrukwekkend! Beleef op een onvergetelijke manier, waar en hoe de Bokkenrijders samenkwamen, vleermuizen leven, grotchampignons gekweekt worden, fossielen worden opgegraven en blokbrekers de mergel uit de berg halen. Alle aspecten van mergel en grotten door de eeuwen heen vindt u terug in deze unieke attractie in de grotten van Valkenburg. Een bezoek is mogelijk zonder gids. In eigen tempo kunt u zich begeven in het sfeervol verlichte, spannende gangenstelsel en genieten van een rijke schat aan bezienswaardigheden, films en verrassend leuke weetjes. Kinderen ontvangen een leuke, educatieve speurtocht. Eventueel kunnen ze ook zelf creatief aan de slag met mergel.

Dagelijks geopend • www.mergelrijk.nl • events@mergelrijk.nl • +31 (0)43 6013186

In de maanden augustus en september

alle showmodellen van 4 Seasons Outdoor btw vrij!

KI J K o p Va l k e n b ur g 11

Een stil bericht van Lieky van der Velden

In 1953 geboren en getogen in Valkenburg

et idee om een reünie te organiseren is ontstaan door bepaalde berichten op Facebook. Ik kreeg, net als vele anderen met mij, contact met mensen uit het verleden. Vrienden van vroeger, bekenden of buren. Nu heb ik meerdere malen de kreten van “de goeie ouwe tijd” op Facebook voorbij zien komen. “Wat was het toch een leuke tijd. Ken je die of die nog uit Broekhem of de Bloemenbuurt en Valkenburg? Weet je nog van die feestjes in de garage bij jullie?” Ja, die herinner ik mij ook nog heel goed!

En vele anderen met mij van die groep, ik net 16 jaar (ik ben nu 61 jaar). De ellende die ze thuis hadden even vergeten en dansen op mooie muziek. Er werden steeds meer leuke foto’s van vroeger gedeeld op Facebook. De warme herinneringen aan de Bloemenbuurt, Broekhem en Valkenburg leven nog steeds in onze harten. Soms ontroerde het mij dat er nog zoveel geluksgevoel naar boven kwam. De meesten zijn nu inmiddels aan de rijpe leeftijd gekomen van bijna 60 plussers en ja, 70 plusser. Men heeft zich al jaren niet meer gezien of gesproken. Soms trieste levens verhalen die ze mij in een stil bericht toevertrouwden. Ik dacht, is dit nou het contact wat mensen met elkaar vandaag de dag zullen hebben? Hoe moet dit in de toekomst uitzien? Geen wonder dat ze soms verlangen naar hoe

het vroeger was. Ja, vroeger deelde je ook je leven met anderen mensen. Je vrienden, buren, familie en bekenden. Nu DEEL je ook. Maar niets anders dan een stil bericht via facebook. Kom dacht ik, laten wij achter dat Facebook vandaan komen en elkaar nog eens treffen. Dat kan met een reünie. Er hoeft maar één iemand op te staan en te zeggen: “Ik doe het!” Zo ging ik ermee aan de gang. Een leuke lokatie moet natuurlijk in Broekhem liggen waar iedereen de weg kent. Er is plaats genoeg in Hotel ‘Op de Boud’, Parallelweg 5, 6301 XX Valkenburg. Ik heb daar een afspraak gemaakt en de datum van 3 oktober vastgelegd voor de reünie-avond. Ik heb dit die zelfde dag op facebook geplaatst en eens afgewacht hoe de mensen hierop zouden reageren. Binnen enkele minuten was de eerste die het leuk vond en zich wilde inschrijven voor de reünie-avond. “Wat een leuk idee” schreef ze. Daarna zijn velen haar gevolgd. Vier weken later was het aantal over de 200 personen. Zie je wel, het verlangen bestaat bij de mensen om elkaar nog eens te treffen, al is het maar voor één keer! Ik heb de levensverhalen van sommige mensen uit ons verleden in mijn hart gesloten. En daar doe ik dit allemaal voor. Dit is uniek en een nostalgisch gebeuren. Daar wil je toch bij zijn? Op die avond worden oude foto’s van vroeger getoond op een groot scherm bij de dansvloer. En de muziek is uiteraard ook uit die tijd van 1960-1975! Ik heb er zin in! Jullie ook? Tot ziens! <<

Meld je wel van te voren even aan bij mij, Lieky van der Velden, als je komt. Telefoon 045 - 542 69 29 of https://www.facebook.com/ groups/708125742578154/ Tot 3 oktober, aanvang 19.30 uur. Hotel ‘Op de Boud’, Parallelweg 5, 6301 XX Valkenburg

Familie van de r Velden in 19 53

Klassenfoto Broekhem 1964

968 jaar in 1 Lieky 16

Zo’n typisch gezellig garagefeestje (1964) met “Beatmuziek”.

12 KIJK o p Valke n burg

Rick en Rodney -RRKuypers- All roundservices

‘Under construction!’ M

aak kennis met Rick en Rodney Kuypers; een twee-eiige tweeling van 25 jaar oud, afkomstig uit Schimmert en sinds een aantal jaren woonachtig in het centrum van Valkenburg. Rodney haalde zijn propedeuse Built Environment aan de Zuyd Hogeschool en maakte vervolgens de overstap naar Technische Bedrijfskunde. Rick studeerde MBO werktuigbouwkunde bij Leeuwenborgh Opleidingen. Daarna besloot Rick om samen met zijn broer Technische Bedrijfskunde te gaan studeren. Een goede keuze voor beiden, zo bleek al snel. De combinatie van hun theoretische achtergrond en de ervaring die ze de afgelopen jaren in hun eigen tijd en middels stages al hadden opgedaan zorgden er voor dat ze al in mei 2012 geregistreerd stonden met hun allround services bedrijf RRKuypers. Door Daniëlle Schurgers. Foto’s: Ivo Benders.

Services van RRKuypers Een drukke tijd voor beiden; ze zaten nog op school, het bedrijf groeide steeds verder en de nood om te professionaliseren drong zich toen al aan. Met lof presenteerden ze dan ook hun eigen ondernemingsplan als afstudeerproject in juni 2013. Sinds die tijd groeit het bedrijf enorm en werken de broers zes dagen per week. ‘We komen uit Schimmert en daar hadden we al een

leuke klantenkring opgebouwd. Vanwege mond-op-mond reclame hebben we deze klantenkring flink uitgebreid met klanten in Valkenburg, Maastricht en omstreken’, aldus Rodney. Rick vertelt: ‘Het aantrekkelijke voor onze klanten is dat we echt allround zijn: van (af)bouw, renovatie, montage, schilderwerk en bestratingen tot tuinaanleg, tuinontwerp en advies (zowel zakelijk als particulier).

KI J K o p Va l k e n b u r g 13

Ons onderscheidend vermogen uit zich in: - Klantvriendelijkheid - Goede prijs kwaliteit verhouding blijven hanteren - Hoog expertiseniveau - Optimale voor en nazorg - Het nakomen van gemaakte afspraken - Het adviseren over de juiste product kwaliteit en mogelijkheid; - Het leveren van duurzame hoogwaar dige kwaliteit tot in de perfectie. We hebben echt het motto: afspraak is afspraak! Al wordt het nachtwerk! In onze sector is betrouwbaarheid erg belangrijk, dit hebben we dan ook hoog in het vaandel staan. Wat dat betreft kijken we ook veel naar bedrijven om ons heen; waar gaat het fout bij anderen en hoe kunnen we ons onderscheiden? Dit zijn vragen die we onszelf continu stellen.’

Best practices Als tweelingbroers lijken ze natuurlijk veel op elkaar, toch hebben ze beiden zo hun eigen kwaliteiten. De broers vertellen lachend wat de ander goed kan: Rodney is goed in de klantenwerving en Rick is vervolgens goed in het relatiebeheer en de nazorg. Rodney is van mening dat er enkel voordelen zijn aan de samenwerking met zijn broer. ‘We weten precies wat we aan elkaar hebben, vertrouwen elkaar voor 100% en we vullen elkaar aan. Daarnaast kunnen we alles tegen elkaar zeggen zonder dat

de ander boos wordt.’ Rick vult aan: ‘We zijn naast tweelingbroers ook gewoon maatjes van elkaar, we wonen samen en we gaan samen op stap. Het enige nadeel is alleen dat we het altijd over ons werk hebben, we zijn 24 uur per dag met de zaak bezig.’ Hun mooiste project tot nu toe? Dat is volgens de broers toch wel een totale verbouwing van een woning. Rodney: ‘Toen de woning af was, voelde het wel echt als ons visitekaartje, iets om trots op te zijn!’ En de grootste blunder tot nu toe? Rodney: ‘Tijdens een van onze eerste klussen moesten we een woninggevel schilderen. We hadden alles netjes klaar staan, de steiger stond, alles was afgedekt en we wilden beginnen. Rick zette de emmer verf op een luik en een paar minuten later trok ik het luik open. De verf vloog over me heen en ik was hartstikke wit! Nu kan ik er om lachen maar toen was het een flinke opruimklus!’

Ondernemerschap Op de vraag waar de keuze vandaan komt om eigen ondernemer te worden, antwoordt Rick: ‘We komen zelf uit een ondernemersfamilie, vroeger hadden mijn ouders een slagerij in Schimmert. We zijn er dus van kinds af aan mee opgegroeid en het ondernemerschap zit in ons bloed. Daarnaast zijn we al vroeg aan de slag gegaan met allerlei bijbaantjes. Studeren ging ons goed af en je omgeving stuurt je ook die kant op. Maar toen kwam toch

al snel het besef dat we beiden meer met onze handen bezig wilden zijn. Hier kwamen we achter tijdens bepaalde stages op kantoor. Rodney: ‘Zelf bezig zijn in je eigen zaak en projecten van begin tot eind regelen en tot een mooi eindresultaat brengen dat is onze uitdaging! Het fijne aan dit werk is ook dat elke week anders is. Daarnaast houdt het werk je ook continu gefocust op je doel; bij het binnenhalen van een klus heerst er toch altijd een bepaalde spanning. Krijg je de klus of gaat hij naar een ander? Prijsvergelijking en een gunfactor zijn hierbij belangrijk.’ De heren hebben het druk, ze merken weinig van de crisis. Elke week komen nieuwe aanvragen binnen en aangezien de broers kwaliteit willen blijven leveren, kunnen ze niet alles aannemen. Daarom zijn ze nu de mogelijkheden aan het bekijken om zzp’ ers in te huren via een payroll-bedrijf. Hun bedrijf groeit dus gestaag en de broers dromen er ook van om uiteindelijk collega’s in dienst te kunnen nemen waardoor zij zelf meer kunnen gaan coördineren. Maar voorlopig blijven Rick en Rodney zelf de handen uit de mouwen steken en is RRKuypers dus nog flink ‘under construction’! Voor meer informatie: www.rrkuypers.nl info@rrkuypers.nl Rick: +31 (0)6 292 11 508 Rodney: +31 (0)6 142 25 117

Griekse specialiteiten restaurant

Waar de goden eten!

Beleef het Heuvelland op een unieke tweewieler!

Exclusief genieten van Griekse specialiteiten in het monumentaal kerkje uit 1891 in het hart van Valkenburg! Welkomstdrankje bij binnenkomst. Ook voor feesten, recepties, bruiloften, partnerregistraties en vrijgezellenparty’s. Dagelijks geopend van 16.30 tot 23.00 uur.

Officiële Trouwlocatie

De tweewieler- en Vespaverhuur specialist! Stadsfiets • Toerfiets • E-bike/Groenfiets • Hybride • Racefiets • Tandem ATB mountainbike • Kinder ATB/fiets • Step/Kickbike • Scooter • Vespa • E-Solex

Plenkertstraat 45, Valkenburg 043 - 601 14 32

www.restauranteklisia.nl, eklisia@live.nl

VALKENBURG • De Valkenberg 8b • 043 - 601 53 38 MAASTRICHT • St. Gerardusweg 40 • 043 - 609 07 05

www.ladolcevespa.nl • www.cyclecenter.nl

KI J K o p Va l k e n b u r g 15

World Cup Cyclo-Cross wederom naar Valkenburg

Marianne Vos wint 1e Cauberg Cyclo-Cross.

tichting Wielrennen Valkenburg aan de Geul heeft wederom de eer gekregen om de Wereldbeker Veldrijden te mogen organiseren. De openingswedstrijd van de UCI Wereldbeker Veldrijden 2014-2015 zal verreden worden op 19 oktober 2014 op de Cauberg in de gemeente Valkenburg aan de Geul. Met de komst van de Wereldbeker Veldrijden op 19 oktober 2014 naar Valkenburg, kan het wielrennen wederom rekenen op een warme thuiskomst. De top van de wielerwereld zal op de bekendste ‘berg’ van Nederland, de Cauberg, weer op dezelfde locatie rijden als tijdens de openingswedstrijd van vorig jaar. Het nieuwe parcours zal een Zwitsers gevoel te weeg brengen waarbij deelnemers schuin op de hellingen rijdend, veel verschillende technieken nodig zullen hebben.

UCI Award voor best georganiseerde Cyclo-Cross seizoen 2013-2014 Tijdens de officiële bekendmaking van de agenda UCI Wereldbeker Veldrijden seizoen 2014-2015, mocht voorzitter

Jo Römling namens de organisatie Stichting Evenementen Valkenburg aan de Geul Promotion de felbegeerde UCI award voor “Best georganiseerde Cyclo-Cross event seizoen 2013-2014” in ontvangst nemen. Volgens de toelichting van de UCI staat een georganiseerde Cyclo-Cross in Valkenburg altijd gegarandeerd voor een zeer professionele organisatie waarbij zowel op organisatorisch- als sportief vlak niets aan een toeval wordt overgelaten. Voorzitter Jo Römling “We zijn als organisatie verrast met deze felbegeerde award, we gaan hier volgend jaar op de Cauberg zeker een vervolg aangeven”.

De Cauberg Talloze wielerwedstrijden werden hier al verreden en sporthistorie heeft zich er op-

gestapeld. Een schat aan ervaring ligt klaar in de bekende Geulstad. En dat brede fundament dat in al die jaren is gelegd, kan nu gebruikt worden om het veldrijden verder op te bouwen. Met de Cauberg Cyclocross heeft de stad de afgelopen edities al kunnen wennen aan de ‘nieuwe’ tak van wielersport. Het succes rondom de organisatie van deze wedstrijd vorig jaar, smaakte naar meer. Met een on-Nederlands uitdagend parcours, maar op hetzelfde fundament van de wielerstad, wil Valkenburg het veldrijden verder op de kaart zetten. Stichting Wielrennen Valkenburg aan de Geul voelt zich dan ook vereerd om een vervolg te mogen geven aan het organiseren van de openingswedstrijd in 2014. <<

1 6 K IJK o p Valk e n b urg

Kunst in Huis ter Geul

Liefde voor het

Schotse landschap E

ge zomervakanties waren we vaak een week of

aan Peterhead Academy in Buchan. Dat is een

drie, vier in Frankrijk te vinden, samen met onze

agrarisch gebied met een rijke visserijgeschiede-

vrienden Rob en Els Dijksman uit Hulsberg. Aan

nis in Aberdeenshire, Noordoost Schotland. In

het eind van zo’n vakantie verkasten we met

2004 gaat zij als afdelingshoofd met pensioen

zijn allen terug naar Hulsberg. Onze dochters

en begint vol enthousiasme te schilderen, iets

gingen er een jaar zelfs mee met het KinderVa-

waar zij in haar drukke baan nauwelijks tijd

kantieWerk. In 1979 vierden we in Arensgen-

voor had.

hout samen met de beroemde Engelse Rochdale

Haar man Cam, een beeldhouwer, werkt in een

Brassband het 45-jarig bestaan van fanfare St

vergelijkbare functie aan een andere middelba-

Clemens. En als er weer eens een fietskoers

re school in de regio, Mintlaw Academy.

was stonden we juichend langs de kant. Ik ken

Vanaf september hangt een selectie van Mary’s

Valkenburg en omstreken dus op mijn duimpje’,

schilderijen vier maanden in een van de lokaties

vertelt de in 1945 in Edinburgh geboren Mary

van de Kunst-en Cultuurraad Valkenburg, Huis

Shaw lachend.

ter Geul in Neerhem.

kinderen bij de Valkenier rond. Ik heb toen niet

Vol enthousiasme

Familieband

kunnen denken dat ik mijn schilderijen ooit nog

Na haar opleiding aan Gray‘s School of Art

‚Ik ken Rob en Els uit de tijd dat zij in Peterhead

eens in Valkenburg zou exposeren. In onze lan-

in Aberdeen wordt Mary docent Art & Design

woonden, eind jaren zestig. Niet te geloven, dat

ind jaren zestig was de Schotse kunstschilderes Mary Shaw voor het eerst in ZuidLimburg. Nu, vijfenveertig jaar later, exposeert zij haar boeiende werk in een van de lokaties van de Kunst- en Cultuurraad Valkenburg, Huis ter Geul in Neerhem. ‘Zo’n dertig jaar geleden liep ik met mijn

KI J K o p Va l k e n b u r g 17

is bijna een halve eeuw geleden! In al die jaren

voor ik mijn penselen weer eens oppak. Alles

ontstaat er een buitengewoon soort familieband.

komt in een stroomversnelling als Rob vorig jaar

Zo gaan ons beider ouders samen op vakantie

voor mij een tentoonstelling regelt in Galerie

in Nederland en Schotland. Cams vader en

Residentie in Maastricht. Gevolgd door ten-

moeder zijn in Hulsberg opeens ‘opa en oma

toonstellingen dit jaar in Twente in Wierden en

Shaw’. Bijna ieder jaar trekken wij met onze ge-

Boekelo. En binnenkort dus ook in Valkenburg.

zinnen in kleine tentjes door Frankrijk, Spanje,

Ik put weer inspiratie uit mijn liefde voor het

Ierland of Nederland. Aan de Schotse westkust

Schotse landschap. Van de rollende heuvels in

gaan we zelfs ‘wild’ kamperen. ’s Morgens

de Borders tot de betoverende charme van de

baden in een koud riviertje en daar een keteltje

verstilde lochs en de verlaten stranden hier bij

water meenemen voor de thee. Puur avontuur

Rattray Head’, vertelt Mary.

voor de kinderen. En het prachtige landschap is een ideale inspiratiebron voor Cam en mij’,

Wereldwielerhoofdstad

zegt Mary.

Haar schilderijen weerspiegelen vooral de

Hechte vriendschappen

seizoensveranderingen rond Kinknockie Croft, haar huis midden in de vruchtbare akkers van

Mary‘s contacten met de Limburgse kunstwe-

Buchan, op een kwartiertje van de fascinerende

reld gaan terug tot 1976. ‘Cam was lid van

Noordzeekust. Ze laten zien hoe het boerenle-

de Glasgow League of Artists. Als Rob en

ven het hele jaar door het landschap beïnvloedt.

Els in Schotland op bezoek zijn vraagt John

En hoe het voordurend veranderende weer de

Nelson, een goede vriend van ons, of Rob “iets

piepkleine vissersdorpjes, die zich benauwd

kan regelen” in Amsterdam. John was toen

vastklampen aan de smalle strookjes land tussen

verantwoordelijk voor het organiseren van ten-

de rotsen en de zee, telkens in een ander licht

toonstellingen van de GLA. Dat wordt moeilijk,

zet.

daar ken ik niemand, maar zo links en rechts

‘Ik ben nu ook een nieuw, spannend pad inges-

eens informeren in Maastricht moet lukken,

lagen. Laat mijn fantasie meer de vrije loop. En

denkt Rob. De contacten die hij vervolgens legt

voor de komende tentoonstelling in Huis ter Geul

met Jan Volleberg van de toenmalige Culturele

heb ik mijn inspiratie zelfs een beetje uit wereld-

Raad Limburg resulteren uiteindelijk in een

wielerhoofdstad Valkenburg gehaald. Wie

aantal wederzijdse tentoonstellingen en hechte

weet hangen die twee werken met wielrenners

vriendschappen tussen Limburgse en Schotse

binnenkort wel ergens aan een Valkenburgse

kunstenaars’, legt Mary uit.

muur’, besluit Mary glimlachend.

Weer inspiratie Die vriendschapsbanden lopen recent flink wat averij op. Cam Shaw overlijdt plotseling in oktober 2012. Twee andere GLA-leden, John Nelson en George Devlin, goede vrienden van de Maastrichtse kunstenaars Nicole Hardy en Jan Nelissen, vrij kort na elkaar in het voorbije jaar. ‘Na Cams overlijden duurt het bijna een jaar

Harvest fields New Deer

Skelmuir crofts

Liefde voor het Schotse landschap, schilderijen van Mary Shaw Waar: Grand Café Hotel Huis ter Geul, Neerhem 87, 6301 CG Valkenburg aan de Geul, Tel. 043 - 601 20 32 Wanneer: van 12 september 2014 t/m 16 januari 2015 Opening: Kijk op Kunst, zondag 21 september, 14.00-16.00 uur. Prijzen variëren van €60,- tot €1090,-. Foto’s: Alba public relations

Amstel Gold Race. The Mearns

18 KIJK o p Valke n burg

Kijk op de historie van Valkenburg, Versteende Archieven (7)

Het Halderpark I

n dit artikel leggen we de “missing link” tussen “Kasteel” Den Halder en de Grendelpoort. Hier vinden we het enige nog authentieke deel van het complex van stadsmuren dat Valkenburg ooit omgaf.

Door Henk Kwakkernaat (Archeovalk)

De westelijke stadswal

A 1 11

2 3 4

10 6

7 8

III

Valkenburg

1540

Kaart van Valkenburg uit 1540; A, B, C is de Hoekverdediging (A is Den Halder, B is nu Hotel Walram, C is Het Kasteel.) I is De Geulpoort, II is de Grendelpoort en III is de Berkelpoort. 1 t/m 11 zijn de Waltorens.

Den Halder

„Den Halder (A op inzetkaartje) wordt in de volksmond altijd „Kasteel Den Halder“ genoemd. Ik moet u uit de droom helpen: het is geen kasteel maar een hoekverdediging. Het einde van Valkenburg aan de westkant. Precieser: de noordwestelijke kant van de driehoek die vestingstad Valkenburg ooit was. Geleidelijk evolueerde dit gestrenge bolwerk, waar de westelijke en noordelijke stadsmuren en grachten samenkwamen tot een eenvoudig landhuis met boerderij, met weilanden, visvijvers (de voormalige westelijke stadsgracht), een oliemolen en een hoppenhof.“ Dit schreven we in aflevering 4 van onze reeks. De geschiedenis van dit complex is uitermate boeiend, vooral ook omdat ze doorloopt tot heden. En in bezit geweest is van van diverse kleurrijke families. Daarover mogelijk later nog eens (zie ook het artikel van Jan Schurgers in een vorige aflevering van Kijk op Valkenburg).

We beperken ons hier tot de middeleeuwen. En dan ook nog tot de stadsmuur. De westelijke stadswal liep van het torentje van Den Halder en de achterkant van de voormalige burgemeesterswoning naar een vierkante verdedigingstoren die nu nog prominent zichtbaar is. Van daaruit liep en loopt de muur naar een half-ronde verdedigingstoren. Tegen die toren is rond 1800 de “Oude Pastorie” gebouwd, die de achtergevel deelt met de stadszijde-gevel van de toren. Zo bespaar je een kwart van de bouwkosten zal de pastoor gedacht hebben! Zuidelijk van die potige toren, richting Grendelpoort zijn we de stadsmuur even kwijt. Er kwam een doorbraak dwars door de muur met de aanleg van de Halderstraat begin twintigste eeuw. De huizen van de Kerkstraat Zuid zijn ruim een eeuw ouder (rond 1800) en zijn met hun voorgevels op de fundamenten van de stadsmuur gebouwd. De bekende Valkenburger Harrie Lebouille, woonachtig in de KerkstraatZuid heeft ons in zijn kelder, ooit de muur en de spaarbogen laten zien. De aansluiting van de stadsmuur op de Grendelpoort is niet meer waar te nemen. Ook van de stadsgracht voor de muur is (nog) niets te zien. Maar binnenkort gaat een vurige wens van ons in vervulling: het water komt terug! Het zal een prachtig ensemble worden samen met de bestaande restanten van de muur. Het geheel krijgt een meer open structuur waardoor het zicht op dit authentieke stukje middeleeuwen sterk verbetert. Zelfs het ontbrekend stuk stadsmuur tussen het torentje van Den Halder en de oude burgemeesterswoning wordt gevisualiseerd, hetzij met ronde quasispaarbogen in Cortenstaal hetzij in mergel. U mag raden wat onze voorkeur heeft! Wat een verschil met de onverschilligheid die het gemeentebestuur van vlak na de oorlog aan de dag legde ten aanzien van dit pittoreske stukje Valkenburg! Op de foto genomen boven vanaf de Haldertoren is in verkort perpectief een stukje stadsmuur achter het oude burgemeesters huis te zien, dan een rechthoekige toren die voor twee derde buiten en voor een derde

binnen de muur lag. Dit is een van de weinige rechthoekige stadstorens van Valkenburg. De meeste waren halfrond! Verderop ligt tenslotte de halfronde toren waaraan de Oude Pastorie later is vastgebouwd.

Op deze afbeelding is de halfronde toren te zien, nu en hoe hij vroeger, tijdens een belegering uitzag. En er was een derde toren op dit traject! Op de kaart van Van Deventer is duidelijk te zien dat vlak bij de Grendelpoort een toren lag (nr. 9) om de poort extra te beschermen. We hebben gezocht naar resten maar niets gevonden. Ingedonderd, afgebroken en overbouwd, wie zal het zeggen. Alles stamt volgens ons uit de dertiende/veertiende eeuw. Althans… dat nemen we aan, gezien de overeenkomsten qua maat en uitvoering met de muur op het Walramplein en langs de Bogaerdlaan. Er zit nog wel een addertje onder het gras. Bij de beschrijving van het beleg van Valkenburg door de Luikenaren in 1465 (artikelen van Van de Venne en ondergetekende) staat dat Dirk van Pallandt gebouwd heeft aan de westelijke stadsmuur. Ruim anderhalve eeuw later! Hoe valt dat te rijmen? Was dat een restauratie? Wat speelt de grote fundering voor een rol, die ik pas geleden vond tussen de

KI J K o p Va l k e n b ur g 19

b c

ballustrade van het huidige park en de Wilhelminalaan. Tientallen meters lang en twee meter dik? Parallel aan de bestaande stadswal. Dat is de ellende van archeologie en bouwhistorie: je stelt een mooie hypothese op en een jaar later wordt die weer onderuit gehaald door een nieuwe vondst Voorlopig echter houden we, mede op gezag van ir. T.Bauer, bouwhistoricus en kenner van middeleeuwse verdedigingwerken, vast aan de eerste hypothese. Wat we zien is dertiende of veertiende eeuw.

Een teken aan de wand: “Bekommert u om de inrichting uwer stad”

Tien jaar geleden vond John Moonen van de mergelfirma Rouwet bij het aanpassen van het interieur van Kasteel Den Halder een penning. Het bleek een koperen legpenning uit de zestiende eeuw van de stad Brussel te zijn. Legpenningen werden geslagen door bestuurders uit erkentelijkheid of uit propagandaoverwegingen. Ze werden vaak van stichtelijke bijbelcitaten voorzien.

interpretabel): “Geef rekenschap over het bestuur van uw stad.” Voor stad is ook te lezen: landgoed, dorp of land. Het gaat over goed rentmeesterschap, een bekende term uit de bijbel. Dat lijkt een profetische waarschuwing die deze munt, gevonden in Den Halder ons geeft. Want in de vroege jaren vijftig van de vorige eeuw was het stadsbestuur van Valkenburg van plan om de westelijke stadsmuur, dit schitterende restant van ons verleden af te breken om plaats te maken voor een… flat. Ondanks de vermaning op de penning zullen we met de kennis van nu zeggen! Het veroorzaakte commotie in Valkenburg. Leden van de pas opgerichte kunstkring Henri Jonas, waaronder Theo van de Voort en George Kwakkernaat sr. gingen langs de deuren voor handtekeningen tegen dit onzalige plan. Ook de landelijke Bond voor Heemschut tekende bezwaar aan. Met één stem verschil werd het voorstel verworpen…. Je verstand staat stil bij zoveel (on)wijsheid van een stadsbestuur. Dank Johnnie voor je vondst en de melding: je verdient een medaille (of een legpenning)!

Op deze afbeelding van rond 1900 is de stadsmuur grotendeels aan het oog onttrokken door struikgewas, maar er staat wel nog water! De halfronde toren “a” is wel zichtbaar. Voor diegenen die de situatie niet zo goed kennen: “b” is het huis “Frissen-Plusquin” en “c” zijn huizen in de Plenkertstraat. De Halderstraat, de doorsteek van de Kerkstraat naar de Wilhelminalaan bestond nog niet en Valkenburg heette even “Valkenberg”.

Multifunctioneel “park”

Laten we eens zien welke metamorphoses de omgeving van de westelijke stadswal in de loop der tijden heeft ondergaan. Allereerst de middeleeuwse militaire situatie in detail.

Links is een afbeelding van Sint George (Sint Joris) te zien, die de draak of de duivel verslaat. Het kan ook de aartsengel Michael zijn die de duivel te lijf gaat. Beide iconische voorstellingen vallen in de middeleeuwen vaak samen. Het is ook het wapen van de stad Brussel. Onze kasteelwindwijzer, “Den Ingel op de Rewien” laat eveneens Michael zien met de duivel. Het randschrift van de penning luidt: ”Legpenninck der stad van Brussel”. Het jaartal is door corrosie niet te zien. Wij schatten ergens tussen 1550 en 1570. Voordat u denkt dat u in het verkeerde artikel belandt bent: geduld, de achterzijde zal het voorspellend verband met ons artikel over de westelijke stadsmuur onthullen! Op die achterzijde staat Christus als heerser over de wereld of misschien ook een voorstelling van het Laatste Oordeel hetgeen hier toepasselijker lijkt. Het onderschrift luidt:

REDDE.RATIONEM VILLICATIONIS TVE LVC.16. Het is een verwijzing naar het evangelie van Lucas XVI: 2. Vertaald: “Bekommert u om de inrichting uwer stad“ of (Latijn is vaak multi-

Een paar decennia later is de stadsgracht/ wijer drooggelegd. Op de plaats van het water zijn nu o.a. moestuinen te zien “d”. De verdedigingstoren “a” is links goed te zien, “c” is wederom de Plenkertstraat en “e” de nieuw aangelegde Wilhelminalaan, nog zonder bebouwing. “b” is het huis waar het gerenommeerde schildersbedrijf Frissen-Plusquin ondertussen zetelde. “f” toont de noordelijke, ronde flankerende toren van de Grendelpoort. De ruine gaat nog grotendeels schuil onder bomen en puinlagen. Jacq Diederen, de duizendpoot van Archovalk maakte bovenstaande animatie van onze stadsmuur gezien vanuit de stad! De spaarbogen zijn zichtbaar, de weergang en de kantelen. Kan zò gerestaureerd worden! Aan de andere zijde bevond zich de stadsgracht, die later “degradeerde” tot wyer of visvijver.

En dan hieronder de nabije toekomst. Er was geween en geknars van tanden bij oude Valkenburgers die alweer een vertrouwd stukje Valkenburg verloren zagen gaan. Maar dit is toch een geweldige verbetering? Of is dit een rhetorische vraag? <<

20 KIJK o p Val k e n b urg

Museum Land van Valkenburg Grotestraat C 31 Dinsdag t.m. vrijdag 11.00 – 17.00 uur Zaterdag en zondag 13.00 – 17.00 uur Entree € 6,- museumkaart geldig. Info: www.museumlandvanvalkenurg.nl

Door Jan Schurgers

Hommage aan Hans Coumans

De lopende expositie met werk van de Valkenburgse kunstschilder Hans Coumans in het Museum Land van Valkenburg duurt nog tot zondag 24 augustus. Op diezelfde dag vindt in het centrum de jaarlijkse kunstmarkt plaats van kunstkring Henri Jonas, waarbij ook een link wordt gelegd met de expositie in het museum. Hans Coumans (1943-1986) werd door zijn manier van werken en zijn contact met bewoners en bezoekers een bekende verschijning in Valkenburg en omgeving. Hij had het karakter van een vrijbuiter en in zijn jeugdjaren zocht hij, reizend door Europa, zijn eigen weg. Als non-conformist weigerde hij zich aan te passen aan de in zijn tijd heersende mode van de abstracte schilderkunst. De kleurenpracht van het Zuid-Limburgse heuvelland inspireerde hem zodanig dat hij niet anders kon dan deze met zijn penseel in een impressionistische stijl weer te geven. Hij genoot van zijn omgeving en gaf daaraan uiting in talloze stillevens, dorpsgezichten en landschappen. Zijn verbondenheid met mensen resulteerde in een groot aantal realistische portretten, maar ook in kunstwerken waarin hij zijn maatschappijkritiek uitte. Uiteindelijk schiep hij een omvangrijk oeuvre en verwierf hij de

laatste vijftien jaar van zijn leven een grote bekendheid in Zuid-Limburg. Op 16 november 1986 maakte een ongeluk bij Heusden een einde aan zijn leven. Hij werd slechts 43 jaar en er had nog veel moois onder zijn handen vandaan kunnen komen.

Martin Perée

Martin Perée werd in 1969 in Maastricht geboren en woont nu in Valkenburg. Voor zijn schilderijen neemt hij bekende plekken ‘De Valkenier’ Martin Perée 2014.

als uitgangspunt. Herkenbaarheid en voorspelbaarheid vormen zijn houvast. Het is dan ook niet vreemd dat Valkenburg en omgeving zijn favoriete thema’s zijn. Vandaar de titel van deze tentoonstelling “Groeten uit Valkenburg.” Martin observeert en analyseert en wat hij ziet wordt in zijn hoofd omgezet om vervolgens in een geheel eigen impressie op het doek te worden weergegeven. Details worden uiterst geduldig en minutieus uitgewerkt. Hij bouwt zijn werk op vanuit een detail en werkt dan naar een groter geheel. Een jongen bij een kar is eerst een wiel, dan een kar, tenslotte de jongen en dan pas zien we het geheel. Ze doen wat naïef aan deze schilderijen en tekeningen, maar ze zijn opgebouwd uit duidelijke en fraai ingekleurde segmenten. Die trekken de aandacht en vragen om nadere bestudering. Het lijkt erop dat de schilder ons meer wil vertellen, dat er meer is dan we zien en dat er meer is dan we denken dat we zien. Martin Perée maakt zijn schilderijen in atelier/galerie “Ut Glaashoes” in Maastricht, waar mensen met een verstandelijke beperking op een heel oorspronkelijke manier vorm geven aan hun gevoelswereld. Deze expositie in de bovenzaal van het museum loopt nog tot en met 14 september.

KI J K o p Va l k e n b u r g 21

Prehistorische vuursteenmijntjes

Op 12 en 26 augustus, telkens van 14.00 tot 15.00 u. geeft de Stichting in Onse lande van Valckenborgh een presentatie met lichtbeelden over de prehistorische vuursteenmijntjes van Valkenburg. De presentatie vindt plaats in het museum Land van Valkenburg. Daarna brengen de bezoekers onder deskundige leiding een bezoek aan de vuursteenmijntjes in de Plenkertstraat. De kaartjes voor deze presentatie bieden ook de mogelijkheid om het museum te bezoeken op dezelfde dag, of op een ander tijdstip binnen een week. In het museum zijn namelijk de geologiecollectie en prehistorische vuurstenen werktuigen te bezichtigen. In 1992 ontdekten amateur-archeologen in de Plenkertstraat de overblijfselen van prehistorische vuursteenbouw. Het bleek een spectaculaire vondst. Onderzoek leerde dat er vuursteenbouw had plaats gevonden in de Nieuwe Steentijd, ongeveer 5000 jaar geleden. De Valkenburgse vuursteenbrokken bleken uitermate geschikt voor de vervaardiging van bijlen en er ontstond grote vraag naar. Toen de winning aan de oppervlakte uitgeput was, gingen vuursteenhouwers ondergronds, waardoor verticale schachten en horizontale gangen ontstonden.

Tweeledige expositie

Op 31 augustus gaat onder de titel “Even zo vrolijk is het treurig”, de tweedelige expositie van start met herinneringen aan Joods Valkenburg en met joods expressionistische schilderijen van Mels Sluyser. In de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog groeide het aantal joodse bewoners in Valkenburg gestaag. De nieuwkomers werden relatief gemakkelijk opgenomen in de joodse samenleving. De meeste vonden werk als slager of handelaar in vlees en agrarische producten. Tijdens de bezetting veranderden ze geleidelijkaan tot ver-

schoppelingen door een gefaseerde maar onontkoombare stortvloed aan verordeningen en maatregelen. Vanaf mei 1942 moesten alle joden, ouder dan zes jaar, een gele ster dragen. Burgemeesters werden gedwongen lijsten van hun joodse burgers in te leveren die, na later bleek, zouden dienen als uitgangspunt voor de wegvoering –via kamp Westerbork– naar Oost-Europa. Er woonden toen ongeveer zeventig joden in Valkenburg. Tweeënveertig werden er gedeporteerd en op één na zijn die allemaal omgekomen. Op de aparte joodse begraafplaats aan de Cauberg staat een monument ter nagedachtenis aan hen. Deze tentoonstelling geeft foto’s en teksten over deze mensen en hun treurige lot.

gebracht. Bij Mels Sluyser is “Jodendom” niet slechts “Dodendom”. Met zijn vrolijke joodse bruiloften of zijn geinige Jiddische drinkebroers laat de schilder de kijker niet alleen terugblikken, maar laat hij tevens zien dat de joodse levenskracht niet stuk te krijgen is. “Als jood denk ik vaak. Waarom heb ik de oorlog overleefd, en anderen niet? Daarom werk ik aan schilderijen die de sfeer van vroeger oproepen, de Jiddische bakker, de vishandelaar, de handelsreiziger met al hun gein en verdriet. Ik voel me vereerd dat mijn schilderijen zijn gecombineerd met herinneringen aan weggevoerde joden en het plaatsen van “Stolpersteine” in Valkenburg”, aldus de schilder zelf. Beide exposities duren tot en met zondag 9 november.

Mels Sluyser (1930)

De schilderijen van Mels Sluyser worden gekenmerkt door een krachtig kleurgebruik en een snelle, impressionistische toets. Zijn werk doet aan Marc Chagall denken. Hij weet een warme sfeer op te roepen die precies past bij zijn thematiek. Het zijn overigens niet alleen nostalgische en melancholieke werken die in het museum bijeen zijn ‘De Bassist’ Mels Sluyser 120x100 olieverf op doek.

Stolpersteine

De Duitse kunstenaar Gunter Demnig (1947) startte in 2000 zijn “Stolpersteine-project”. Hij maakt messingplaatjes in klinkerformaat met daarop de namen van weggevoerde joodse burgers. De plaatjes worden in trottoirs aangebracht op honderden plaatsen in Europa waar joden hebben gewoond. De kunstenaar noemt ze “Stolpersteine” omdat “je erover struikelt met je hoofd en je hart en je je moet buigen om de tekst te kunnen lezen.” Ook in Valkenburg worden deze plaatjes aangebracht. De Stichting “Struikelstenen” onderdeel van de Kunst- en Cultuurraad beijvert zich al jaren om de nodige informatie en gelden bij elkaar te krijgen, zodat de plaatjes geplaatst kunnen worden voor de huizen waar de omgekomen joden tot hun deportatie gewoond hebben. Ook in Valkenburg kun je ze binnenkort zien. Mensen die met gebogen hoofd naar de grond kijken en te midden van het voorbijrazende verkeer, lezen en zich bezinnen en gedenken in alle stilte. “Een mens is immers pas vergeten als men zijn naam niet meer kent” zegt Gunter Demnig. <<

Hier gaat u zeker ‘ja’ tegen zeggen! Romantische sfeer, gezellige ambiance en een niet alledaagse omgeving vlakbij Maastricht. De diverse trouw- en feestzalen van De Feestgrot staan tot uw beschikking. Compleet met feestelijk ontvangst, een huwelijksborrel op het gezellige buitenterras, een romantisch diner in het sfeervolle mergelmuseum en natuurlijk een bruisende feestavond toe. U heeft zelfs de mogelijkheid tot het laten sluiten van uw wettelijke huwelijk in de officiële ondergrondse trouwzaal van de gemeente Valkenburg.

Benieuwd?

Maak een afspraak voor een bezichtiging en we spreken alle mogelijkheden voor een onvergetelijk huwelijksfeest met u door!

Daalhemerweg 31A

(direct naast de steenkolenmijn)

Valkenburg aan de Geul

Tel 043 6014738

Een eeuwenoude locatie met hedendaagse allure!

WWW.FEESTGROT.NL

Kom proeven van on ze all American specia liteiten:

Smaakvolle hamburgers Steaks van de grill Huisgemaakte spareribs

n oud e g n jo Voor ee of ap! w t met gezelsch root een g

22 Berkelstraat atuurlijk! n . .. g r u b n e k Val

Welko m bij Charl *043- ie’s... 8200 396

EEN JONGE KIJK OP VALKENBURG Door Rosalie Waelen en Céline Daemen. Foto: Thijs Habets.

a onze eerste impressie van Valkenburg in het N vorige nummer is het nu tijd om de diepte in te gaan. We willen weten of Valkenburg een bejaardenoord wordt of dat er ook nog zoiets als een jeugdcultuur is. We hebben een afspraak met Eric, die festival-director was bij Bokpop. Eh... bestaat dat eigenlijk nog Bokpop? We treffen elkaar in het episch centrum van jong, creatief en alternatief Valkenburg: Villa Warempel in de Plenkertstraat. Dat is in elk geval geen bejaardentehuis: vrolijk sixty behang, dito meubilair en een jonge waardin met een schattig kindje. Hier is de jeugd thuis, dat is duidelijk. Josine geeft alvast een impressie van Bokpop. Het sprookjesachtige openluchtheater, waar een aantal keren het festival plaats vond, ligt in de bosrand aan de overkant. We schamen ons dat we daar nog nooit geweest zijn. Maar ja, de programmering is nou niet direct ons ding. Misschien vergissen we ons. Dan schuift Eric aan.

We wilden oorspronkelijk spreken met Frank, de maker van de prachtige affiches voor Bokpop, maar Josine denkt dat Eric meer actuele informatie kan verschaffen. Hij geeft een overzicht van de groepen die de afgelopen jaren hebben opgetreden. De helft kennen we. Vaak artiesten die later op Pinkpop stonden. Valkenburg als kraamkamer voor talent! Wie had dat gedacht! Nee Bokpop is niet dood maar is voorlopig getransformeerd tot een aantal kleinschalige projecten. Het organiseren van wat grotere festivals is voor kleine non-profit organisaties bijna ondoenlijk geworden. De regelzucht van de overheid verplicht zelfs tot het inrichten van EHBO posten en verkeersregelaars, ook al heb je maar 500 man publiek! En dan de artiesten. Die werving doet Vincent. „De Rolling Sones hadden we al in Valkenburg, maar dan als toerist!“ Je kunt wel van alles willen maar het moet wel betaalbaar blijven voor de jeugd uit de regio. Hoe is de medewerking van de gemeente? Ehh...... Tja........! Kennelijk een moeilijk onderwerp. Maar er is licht aan de horizon. Er is een gesprek geweest met de burgemeester. Hij weet nu dat het een initiatief is vàn en vòòr Valkenburg en de ruime omgeving. En nee, de doelgroep bestaat niet uit leren jasjes en drugsgebruikers. Bovendien gaat het veel verder dan eenmalig een evenement in het openluchttheater.

Er zijn onlangs „straatmuzikanten“ van niveau ingezet. Dus geen poncho’s met een panfluit of Bulgaren met een accordeon maar het betere werk. En dat komt terug. Komende winter is er een kleinschalig evenement in de Valkenburgse grotten en er komt een stimuleringsproject voor beginnende bandjes. Er is ook nog een projectje geweest met bewoners van bejaardentehuizen! Dus toch? Nee, in ruil voor breiactiviteiten voor een kunsthappening in de openbare ruimte - het aankleden van standbeelden - kregen de bejaarden een mooie avond met hun lievelingsmuziek! „Valkenburg is een beetje doorgeschoten wat betreft haar doelgroepenbeleid!“ zegt Eric. In de jaren negentig wilde men af van de hordes beschonken jeugd die het stadje teisterden en voor decennia, haar een slechte naam bezorgden. We werden in een adem genoemd met Texel en Renesse! Met zette in op kwaliteitstoerisme en de daarbij horende doelgroep. Min of meer met succes. De jeugdcampings gingen dicht, de disco’s eveneens en iedereen was blij. Maar ja wie de jeugd vergeet, heeft geen toekomst! De avond na ons gesprek is er weer een activiteit van het Bokpopcollectief in het openluchttheater: „Howling Rain“. Hopelijk slaat dat niet op de verwachte weersomstandigheden! P.S. We zijn geslaagd voor ons eindexamen VWO. We gaan verder studeren, resp. Theaterregie en Filosofie, maar eerst... vakantie!

COLUMN

KI J K o p Va l k e n b ur g 23

24 KIJK o p Valke n burg

Aankomst van Belgische vluchtelingen aan de Limburgse grens.

Voor de Belgische vluchtelingen wordt in Valkenburg een potje gekookt.

10 0 j a a r E e r s t e We r l d o o r l o g 1 9 1 4 - 1 9 1 8

Kijk op Valkenburg in de moeilijke jaren van de Eerste Wereldoorlog met bewoning door Belgische vluchtelingen Door dr. G.J.B. Verbeet

e tekst van het Limburgse Volkslied, zoals dat door D de Ittervoortse onderwijzer Gerard Krekelberg werd geschreven in 1909 en getoondicht door Henri Tijssen, geeft vrij precies aan hoe de Limburgers zich in die tijd voelden: in het bronsgroen eikenhout, aan de brede stroom der Maas, te midden van weelderig, sappig veldgewas, bloemengaard, beemd en bos, waar de hoorn des herders schalt. Daar was zijn vaderland met de overwegend agrarische structuur in rustige omstandigheden. De leefomstandigheden waren doorgaans sober. Men dacht niet aan plaatselijke oorlog. Zij die een krant lazen wisten echter dat Europa bol stond van politieke spanningen, vooral sinds de snelle militaire en economische groei van het in 1871 ontstane Duitse keizerrijk. De gewone man in Limburg hoopte op vrede en verwachtte dat de sedert 1839 voor België en Nederland internationaal gegarandeerde neutraliteit zou blijven

gelden. In augustus 19I4 liep het desastreus anders voor België. Maastricht en omgeving kregen door de gruwelijke gebeurtenissen in Visé, Moelingen en Berneau al vanaf 4 augustus te maken met de gevolgen voor de burgerbevolking op korte afstand in België. Vanaf het begin was Nederlands Limburg humanitair solidair met de getroffen Belgische buren.

Humanitaire hulp Bij de steeds stijgende nood als gevolg van een niet ophoudende toestroom van vluchtelingen, wendde de commissaris van de koningin in Limburg, Jhr. Charles J.M. Ruys de Beerenbrouck, zich vol zorgen tot minister-president mr. P.W.A. Cort van der Linden. Hij vroeg om hulp vanuit het noordelijke deel van Nederland. Hij adviseerde daarbij voorzichtigheid te betrachten, overwegende dat het voor de Duitse regering wel eens onaangenaam zou kunnen zijn als men zoveel humanitaire hulp aan Belgen zou verschaffen.

Nederlandse Comités ter behartiging van vluchtelingennood Op 2I september 1914 werd door de Nederlandse regering onder voorzitterschap van F.C.H. baron van Tuyll van Serooskerken een centrale commissie gevormd ter behartiging van de belangen van de naar Nederland uitgeweken vluchtelingen. Vice-voorzitter werd jhr. M.Ch.LJ.M. Ruys de Beerenbrouck uit Maastricht, lid van de Tweede Kamer, de latere commissaris van de koningin in Limburg in 1918. In Limburg werden als coördinatoren ingeschakeld kapelaan L. Eydems in Houthem, notaris P. Roebroeck in Valkenburg en dhr. Henri van Oppen in Maastricht.

De groep vluchtelingen te Valkenburg Het Nationale comité ter behartiging van vluchtelingennood wees in september 1914

KI J K o p Va l k e n b u r g 25

De opvang van Belgische vluchtelingen. Zij worden van de eerste levensbehoeften voorzien. de gemeente Valkenburg aan als hulpplaats. Er kwam onder voorzittersschap van notaris P. Roebroeck een comité Valkenburg tot stand bestemd voor hulp aan Belgische vluchtelingen. Men kon starten met de beschikking over 4 huizen (hotels) met in totaal 100 bedden. Er was een grote zaal ter beschikking voor allerlei vormen van activiteiten. De keukens konden zorgen voor gezonde voeding en voldoende voorraad voor consumptie. Desgewenst waren kleren ter beschikking, die door de Nederlandse bevolking voor dit doel waren geschonken. Als directeur van het Comité werd aangesteld Mvr. Elisabeth Hermans. De Nederlandse regering stelde per dag per persoon een steunbedrag ter beschikking van fl. 0,35. De Belgische gasten konden zich schikken in het verblijf te Valkenburg. Een klein bewijs daarvan was dat hun gehele groep betrokken was bij de viering van de verjaardag van Mvr. Hermans.

L’Exil Er was behoefte aan een eigen krant voor onderlinge communicatie bij de vluchtelingen die zich voelden opgenomen te zijn in een ballingsoord. De boekhandel en drukkerij J. Crolla in de Stationstraat te Valkenburg werd de uitgever van het krantje L‘Exil, Joumal destiné aux refugiés Belges contenant dernières nouvelles. Driemaal per week was er een uitgave, op zondag, woensdag en vrijdag. Losse exemplaren werden verkocht à 10 cts. Een maandabonnement kostte fl. 1,-. Er bleek voldoende belangstelling aanwezig voor de Franstalige uitgave. In oktober 1914 werd de start gemaakt met het meerdere droevige nieuws over de oorlog in België. Men meldde de bombardementen en beschieting van

Antwerpen. Van het Nederlandse blad De Tijd werd de zwarte dag van Lanaken op 4 oktober geheel overgenomen, inclusief de begrafenis te Maastricht van burgemeester de Perruzi. Over de ellende van Leuven en Dinant kwamen verslagen in L‘Exil. In de eerste edities kwamen lijsten te staan van families, echtparen en individuele personen die zich als vluchteling in Valkenburg en Houthem en deels in Hulsberg bevonden. Aangezien de grootte van de families niet vermeld worden kon van het aantal vluchtelingen alleen een schatting gemaakt worden. Het zijn er enkele honderden, niet alleen de verzorgden door het Comité Valkenburg maar ook de opgenomen personen op privéadressen. Woonplaatsen van herkomst waren vooral Luik, Warsage, Battice, Herstal en Rocourt. Enkelen kwamen uit Zolder, Dilsen, Leuven, Tongeren en Antwerpen. Het blad L’Exil publiceerde namen van gewonde Belgische militairen voor zo ver die bekend waren. Valkenburg was met 500 inwoners in opkomst als centrum voor toerisme. ln L‘Exil staan artikelen die wijzen op mogelijkheden van ontspanning. Niet alleen wordt gewezen op goede restaurants, ook wordt gesproken over een bezoek aan mergelgrotten. Het was interessant om geschikte kamers te huur aan te bieden voor Belgische gasten. Een pianoleraar bood diensten aan.

Bezorgdheid bij het gemeentebestuur Een aantal Belgische vluchtelingen ontdekte mogelijkheden om, wonende in Nederland, nuttig te zijn als medewerker aan het Belgische verzet. Zij sloten zich aan bij de onder die naam in Luik gevormde verzets-

groep la Dame Blanche. In samenwerking met de vestiging van British Secret Service in Rotterdam ontstond een werkgroep die notities maakte over het Duitse militair spoorwegverkeer door België naar Frankrijk. Het was gunstig dat in Nederland hulp kon geboden worden om geheime berichten over Duitse treinen via Rotterdam of via de veerboot in Vlissingen te bezorgen in het Engelse Folkestone. Een aantal vluchtelingen uit Valkenburg sloot zich bij deze verzetsgroep aan. Via Hasselt en Tongeren werden de berichten naar Maastricht of Roermond overgebracht. Deze activiteiten hebben het Duitse leger veel nadeel bezorgd. Kaiser Wilhelm II sprak ten deze iets verrassends uit toen hij op de vlucht van Spa naar Eysden het volgende opmerkte. “Dat wij de oorlog verloren hebben is voor een groot deel te wijten aan de activiteiten van de treinspionnen die niets ontging. Wij konden ze niet kortwieken.“ Over deze activiteiten van de Belgische gasten bestond geen ongerustheid.

De Kronyk Er ontstond om een andere reden wel een bezorgdheid door de aanwezigheid van Belgische vluchtelingen. In Valkenburg raakte een aantal Nederlandse burgers onder de indruk van Belgische gedachten over annexionisme, inlijving na een volksstemming, van Zuid Limburg bij België. Bij drukkerij Crolla te Valkenburg verscheen sinds 1915 enige jaren het blad De Kronyk, dat nadrukkelijk pro-Belgisch gezind was. Verantwoordelijk daarvoor was de jurist Mr. Fr. M.E. Hustinx, die zolang hij publiceerde een fervent tegenstander vond in de priester Dr. Jos Krijn, die maar één titel op de heer Hustinx toepasselijk vond: „landverrader!“. >

26 KIJK o p Valke n burg

(Foto: Beeldarchief Valkenburg)

Het blad publiceerde met grote regelmaat artikelen waarin het zich onder andere nadrukkelijk opstelde voor de inlijving van Limburg bij België in de plaats van voortzetting in het Nederlandse Staatsverband. Ook behandelde men politieke vragen. Wat was onder het gezag van het protestante Nederland te verwachten? Alleen maar dienstbaarheid en blijvende miskenning. En dan was er ook nog het verschil in taal en culturele opvattingen. De oppositie spande zich in om de betekenis van de successen van de pro-Nederlandse actiecomités te minimaliseren. Een belangrijke aanzetter tot gezindheid pro-België was Xavier A.L. Crolla, die in het Belgische leger officier van gezondheid was. Hij volgde het Comité du Politique Nationale op en vond zijn broer Joseph bereid drukker te zijn van De Kronyk. Hij kreeg medestanders in de gemeentesecretaris Robert Smeets, verder diens broer Hubert en de wethouders A. Jennekens en J. Herwarts, notaris P. Roebroeck en de families Reynarts, Habets, Fevrier, Ouaedvlieg en Dorren.

Rond het postkantoor in de Grote straat speelde deze strijd van pro- en contra Nederland. Valkenburg de politieke gang van zaken moest controleren, sprak de gedachte uit dat minstens wel een kwart van de Valkenburgers pro-Belgisch gezind was. Het gemeentebestuur van Valkenburg was bezorgd hoe het bezoek van koningin Wilhelmina op 1 maart 1919 zou verlopen. Men vroeg zie met name af of de ter plaatse aanwezige pro-België gezinden op de een of andere wijze de politiek zouden beroeren. Dit gebeurde niet. Hare Majesteit prees de wijze van ontvangst met erebogen in Valkenburg. Op 5 augustus 1919 achtte het gemeentebestuur het nodig een pro-Oranje en proNederland demonstratie te organiseren. De Kronyk wendde zich in enkele pamfletten tot de logé‘s, de Hollanders, bekend Koningin Wilhelmina bij de troepen te velde op 31 juli 1915 toen de vorstin een inspectietocht maakte in Limburg en een parade afnam op het exercitieterrein “De Kommen” (de huidige Tapijnkazerne).

Als protest tegen de acties van pro-Belgische voorstanders werd in Valkenburg op 5 augustus 1919 een protestbetoging pro-Nederlands georganiseerd. Burgemeester Hens en echtgenote waren met postdirecteur F. Stockx en kapelaan Dr. J. Krijn zo bezorgd dat zij bij drukkerij Pluymaekers een eigen pro-Nederlands blad gingen uitgeven naast De Kronyk. De politieman-controleur M. Cappel, die

om Uwe vrijheidlievendheid. Die werden opgeroepen er begrip voor te tonen dat de Limburgers een vrije, geheime stemming wensten over hun politieke lot. Verder verzette men zich tegen de aantijging van landverraders. De demonstratie was succesvol en toonde aan dat de grote meerderheid van de bevolking in Valkenburg nadrukkelijk Nederlands wilde blijven. << Bron: „1914-1918 Moeilijke jaren voor beide Limburgen“ van dr. G.J.B. Verbeet. Uitgegeven mei 2014. Uitgever: Boekenplan.

Een politieke prent van de meningsverschillen die in 1919 ook in Valkenburg bestonden.

KI J K o p Va l k e n b u r g 27

n de maanden augustus, september en oktober exposeert weer een drietal leden van de kunstkring “Henri Jonas” in de bovenzaal van de Valkenburgse bibliotheek.

Lenie Smeets (1950) Lenie Smeets begon haar artistieke loopbaan in 1987 met het werken in keramiek, in het bijzonder met de Raku-techniek. Tot 1996 kreeg ze les van Natasja Rieter en Siegfried Gorinskat. Daarna ging ze ook schilderlessen volgen bij onder andere Kumulus in Valkenburg en Maastricht

Kunst boven de

Bieb

onder leiding van Pieter Sonnemans en Henk Severens.. Daarna volgde ze lessen bij meerdere bekende schilders zoals Annemiek Ariëns en Oene Zwietink. Ze is lid van de kunstkring sinds 2005 en exposeerde eerder in Bunde, Gulpen, Valkenburg en Maastricht. Zelf zegt ze over haar werk: “Mijn werk kenmerkt zich door kleurrijke, abstracte en soms figuratieve elementen en ik ga de uitdaging aan met de materie van verf in structuur en kleur. Ik werk net zo lang door tot een schilderij op zichzelf staat, spreekt en straalt. De onvoorspelbaarheid en het mysterie van het scheppen zijn belangrijk in mijn werkproces. Ik zoek naar de contrasten tussen abstractie en werkelijkheid,”

Gré Tabbers (1930) Na eerst haar taak als echtgenote en moeder te hebben uitgevoerd is Gré Tabbers zich gaan ontwikkelen als kunstenares. Ze kreeg les van Francsz Witte, Paul Beckers en Stan Goes. Al haar energie en creativiteit zet ze nu in om te komen tot verrassende kunstwerken. Daarbij gebruikt ze de meest uiteenlopende materialen. Er is weinig in afgedankte spullen dat ze niet kan gebruiken. Ze neemt ze in handen en zoekt naar manieren tot verantwoord gebruik. Zo

ontstaan de kunstwerken welhaast vanzelf, maar ook als een verrassing voor haar zelf. Daarnaast maakt ze schilderijen en tekeningen over de meest uiteenlopende onderwerpen, vaak geïnspireerd door haar omgeving en de mens daarin. Volksfeesten met muziek en dans zijn dan nooit ver weg. Gré Tabbers is lid van de kunstkring sinds 1989 en met haar 84 jaar is ze het oudste lid van de vereniging. ‘Wij vieren feest’ van Gré Tabbers.

‘Hoog water bij Heugem’ van Titi Bouman.

Titi Bouman (1931) Titi Bouman oefent haar hobby van schilderen en tekenen uit sinds 1980. Ze kreeg les van meerdere schilders uit de omgeving waaronder Francsz Witte en Emilia Hauser. Ze ontwikkelde een grote vaardigheid in aquarelleren. Haar schilderijtjes zijn fraaie intieme afbeeldingen van landschapjes, gebouwen in die landschappen en bloemen. Maar ook duinen, strand en zee behoren tot haar favoriete onderwerpen. Ze weet ze in fijne lijnen en zachte kleuren neer te zetten en ze roept daardoor een poëtische sfeer op die om aandacht vraagt. Titi Bouman exposeerde in Slenaken, Valkenburg en Maastricht. Ze is lid van de kunstkring sinds 1990. <<

Bibliotheek Valkenburg Berkelplein 99, 6301 ZC Valkenburg

Openingstijden Tentoonstelling

heuvellandbibliotheken.nl/valkenburg

Ma: 14-18 uur. wo: 10-13 uur en 14-18 uur.

www.kunstkringhenrijonas.nl

do en vrij: 14-20 uur. za: 11-14 uur.

043 - 601 59 27

28 KIJK o p Valke n b urg

De kwaliteit van Bosch Car Service nu in Valkenburg! A

utobedrijf Liberty Cars uit Valkenburg maakt sinds kort deel uit van het Bosch Car Ser vice netwerk. ”Door aan te sluiten bij het Bosch Car Ser vice netwerk zijn wij nog beter in staat kwalitatief fullser vice auto-onderhoud te verlenen voor alle merken auto’s, tegen een betaalbare prijs”, zegt Dave Agueria van Bosch Car Ser vice Valkenburg. Als Bosch Car Service bedrijf voldoen we aan de door Bosch gestelde strenge criteria wat betreft medewerkers, de bedrijfsvoering en de dienstverlening. Onze klanten weten dat wij de kennis in huis hebben om alle soorten auto’s te repareren en met behoud van de fabrieksgarantie,” zegt Dave Agueria van Bosch Car Service Valkenburg. Ook aan leaseauto’s mogen we als Bosch Car Service werken. Sinds 2010 is Liberty Cars in Valkenburg gevestigd met een showroom en werkplaats. Meteen na het vestigen in Valkenburg, merkten we de behoefte van veel inwoners om met hun auto in de buurt te kunnen gaan voor apk, onderhoud en reparatie en sindsdien zijn we gestart met onderhoud en reparatie van alle merken. Om dit nog meer kracht bij te zetten zijn we per 1 mei j.l. Bosch Car Service. De werkplaats is uitgerust met de modernste uitlees- en diagnoseapparatuur, die de klanten een optimale service verzekert. Het krijgen van vervangend vervoer behoort uiteraard ook tot de mogelijkheden maar als u liever wilt wachten tijdens de reparatie, kunt u genieten van een lekker kopje koffie of thee aan onze bar of in onze gezellig ingerichte wachtruimte voorzien van free WiFi.

Bosch Car Service is met bijna 400 vestigingen het grootste merkonafhankelijke autoserviceconcept in Nederland. Als aangesloten autobedrijf ontvangt het van Bosch, de grootste toeleverancier in de automobielindustrie, ondersteuning op het gebied van techniek, marketing en kwaliteitsbeheer. Om Bosch Car Service te worden, moet een autobedrijf aan heel wat voorwaarden voldoen. Bosch hecht veel belang aan de kwaliteit van producten en dienstverlening. Zo worden in de werkplaats de kwaliteitsonderdelen van Bosch gebruikt en is ook de diagnoseapparatuur van het merk Bosch aanwezig. De monteurs zijn verplicht om jaarlijks een aantal trainingen te volgen bij het trainingscentrum van Bosch. Op die manier blijft iedereen binnen het Bosch Car Service autobedrijf op de hoogte van de nieuwste producten en technologieën. Bosch Car Service biedt ook eigen diensten aan, zoals Bosch Car Service Pechhulp en de Bosch Car Service Autoverzekering. Informeer vrijblijvend: Bosch Car Service Liberty Cars Valkenburg De Valkenberg 3a 6301 PM Valkenburg a/d Geul T. 043 - 601 73 90 info@libertycars.nl www.libertycars.nl

KI J K o p Va l k e n b ur g 29

kijk op < vandaag volgens

jees> Bemerkt u dat nou ook wel eens?

Dat er digitaal gezien een tweedeling dreigt te ontstaan in de maatschappij. De grens ligt zo ongeveer rond de zeventig. De mensen daarboven worden regelmatig geconfronteerd met de vraag: “Kan ik je een mailtje sturen?” of “Doe je aan internetbankieren?” “Weet je niet wat defragmenteren is?” en “Weet je niet wat die ziekte inhoudt? Dat kun je toch opzoeken op internet. Ga maar googelen.” Al de mensen die geen PC hebben moeten die vragen ontkennend beantwoorden en ze krijgen het idee dat ze achter lopen, wat ook wel zo zal zijn. In hun jonge jaren was er zelfs geen telefoon in huis. Moest er dringend gebeld worden dan moest dat in de telefooncel enkele straten verderop. Met muntjes. Alles wat daarna kwam is hen opgedrongen. Ze hebben geprobeerd mee te doen. Sommige is dat gelukt en andere zijn

afgehaakt. Is dat erg? Zelf vinden ze van niet. Hun leven gaat haar gang op de door hen gekozen manier. Niet beseffend dat ze iets missen, maar zich soms wel ergerend aan suggesties dat ze digitaal gezien een beetje achterlijk zijn. De maatschappij is inmiddels anders ingericht. Als je aanbiedingen van de NS wil binnen halen, moet je internetten, een code invullen, een formulier uitprinten, dat omzetten in een plaatsbewijs en betalen. Maar hoe? Een vakantiereis boeken kan meestal alleen digitaal en betalen via internetbankieren, creditkaart of Ideal? Maar wat als je dat allemaal niet hebt. Wil je profiteren van gereduceerde theaterkaarten dan kan dat alleen via internet. Nergens een loket om dat kaartje te kopen. En zo worden die plus zeventigers, die niet PCgebruikers niet alleen voor achterlijk versleten, maar ook nog eens gediscrimineerd. De jeugd voelt zich binnen die digitale wereld als een vis in het water. Ook veel ouderen zijn meegegaan in die wirwar van digitale communicatie met tablets, Ipads, Ipods en mobiele telefoons met ongekende mogelijkheden. Dat is knap, maar wat moeten de analfabeten op dit vlak. Ze komen langzaam buitenspel te staan. Geen nood zullen de meesten zeggen. Over twee decennia is het probleem uit de wereld en dus lost het zich vanzelf op.

Kunstmarkt Kunstkring Henri Jonas Op zondag 24 augustus houdt de Valkenburgse kunstkring Henri Jonas weer de jaarlijkse kunstmarkt voor haar eigen leden. Deze keer zijn er 18 deelnemers, die hun eigen werk te koop aanbieden, waaronder schilderijen in olieverf en acryl, pentekeningen, aquarellen en beelden in keramiek en brons. De markt vindt plaats op het Theodoor Dorrenplein tussen 10.00 en 17.00 uur. Er is geen entree. De deelnemers zijn: Jean Spronck, Astrid Vanaubel, Wiel Sijstermans, Fieny Pesch, Ton Luijten, Aty Stoffels, Marij van Aken, Lily Kickken, Peter Werres, Ton Hermes, Sjef Kieboom, Hélène Hoenjet, Gré Tabbers, Marlies Gerrichhauzen, Jos Stevens, Elly van der Sanden, Jef Boosten en Jozè Zurstraszen. <<

Vindt u dat nou ook?

KUNSTKRING HENRI JONAS Oprichting 1950 De Valkenburgse kunstkring Henri Jonas werd opgericht in april 1950 door onder anderen Jos Frissen, George Kwakkernaat en Lei Molin. De naam werd ontleend aan de Maastrichtse kunstenaar Henri Jonas die op 15 september 1944 overleed op 66-jarige leeftijd. Na een bezoek aan zijn intakt gebleven atelier in Maastricht werd besloten de Kunstkring naar hem te noemen.

30 KIJK o p Valke n burg

Amerikanen dalen op 14 september 1944 de Daelhemerweg af richting Valkenburg. (foto collectie Hans Hoffman)

De bevrijding van

Valkenburg I

n de ochtend van donderdag 14 september 1944 daalden de eerste Amerikanen de Daelhemerweg in Valkenburg aan de Geul af in de richting van het Grendelplein ten teken dat de bevrijding van het stadje in aantocht was. Niettemin duurde het nog drie dagen voordat de laatste mitrailleurnesten waren uitgeschakeld en de laatste batterij op de Goudsberg bij Walem vanuit de lucht tot zwijgen was gebracht. Pas toen konden de bewoners hun schuilplaatsen in grotten en kelders veilig verlaten en opgelucht vaststellen dat Valkenburg was bevrijd! Op woensdag 17 september a.s. zal dat 70 jaar geleden zijn.

van Cultuurcafé D’n Dwingel een lezing met dit boek als uitgangspunt onder de titel Goed en Fout 70 jaar later. (zie kader op de pagina hiernaast) Tom America liet zich inspireren tot een muzikale ode aan het verzet in Valkenburg onder de titel In zo een tijd te leven, die op dinsdag 16 september in première gaat.

Door Hans van Helmond Of en zo ja op welke manier het stadje zijn bevrijding zal herdenken is bij het ter perse gaan van deze KIJK nog niet bekend. Vast staat dat het aan Cultuurcafé D’n Dwingel in Valkenburg te danken is dat twee eminente Valkenburgse zonen rond die tijd op hun eigen wijze aandacht aan de bevrijding zullen besteden. De taalmusicus Tom America (1949) en de historicus Jacquo Silvertant (1969).

Hoewel zij beiden nog geboren moesten worden toen de bevrijding al een feit was, hebben zij toch hun eigen emotionele binding met het oorlogsverleden van het stadje en daarin inspiratie gevonden voor hun werk. Jacquo Silvertant vooral voor zijn in 2013 verschenen publicatie Samen door het Vuur, Valkenburg tijdens de 2e Wereldoorlog. Op 12 september houdt hij op uitnodiging

Jacquo Silvertant, historicus (foto E. Rieder) Jacquo Silvertant over Valkenburg tijdens WOII als inspiratiebron: “Misschien toch wel het oorlogsverleden van mijn vader die als verzetsstrijder uiteindelijk met nog 125 Nederlanders in het concentratiekamp Ammersdorf belandde.

KI J K o p Va l k e n b ur g 31

Een kamp dat als een soort “sterfhuis” diende voor gevangenen die vanwege ziekte nutteloos waren geworden als dwangarbeider. Mijn vader keerde naar zijn zeggen na de oorlog als enige overlevende van een verzetsgroep uit de oostelijke mijnstreek terug.” Als historicus is Silvertand natuurlijk bekend met de officiële geschiedschrijving zoals die in de eerste decennia na de oorlog heeft plaats gevonden, vooral in het imposante standaardwerk van Loe de Jong, Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog. “Na hem is er geleidelijk ruimte ontstaan voor een wat meer genuanceerde beschrijving van bezetting, collaboratie en verzet en van de gebeurtenissen in de periode onmiddellijk na de bevrijding. Minder zwart-wit, minder uit op het stempel “goed of fout”, een benadering waarin Silvertant ook zijn eigen werk op basis van gedegen onderzoek geplaatst wil zien. “Vergeet niet dat Zuid-Limburg en dus ook Valkenburg tot halverwege de 19e eeuw een lange voorgeschiedenis van bezettingen heeft gekend. De algemene verwachting was dan ook dat we de Duitsers de eerste veertig jaren nog niet kwijt zouden zijn. Zo’n verwachtingspatroon beïnvloedt het gedrag van mensen en maakt het minder voor de hand liggend dat iedereen recht op de draad blijft, laat staan zich als een verzetsheld ontpopt.” >

Een Duitse politieman, SS-officieren en onderofficieren op het bordes van Hotel Juliana waarvan de naam in 1942 op last van de Duitsers werd vervangen. (foto collectie Hubert Meussen)

Anton Mussert was een graag geziene gast bij Valkenburgse NSB-families. Hij trad ook op als spreker tijdens de Limburgse volksdag op 15 augustus 1944 in het Openluchttheater in Valkenburg dat uitpuilde van de NSB-aanhangers. (foto collectie Hans Hoffman)

Op vrijdag 12 september houdt Jacquo Silvertant een lezing onder de titel “Goed en Fout 70 jaar later” in de Openbare Bibliotheek aan het Berkelplein in Valkenburg. Reserveren is noodzakelijk. Aan de balie van de bibliotheek of telefonisch 043-6012063. Entree € 7,50 incl. consumptie te betalen bij de avondkassa. Een productie van Cultuurcafé D’n Dwingel in Valkenburg

Op dinsdag 16 september vindt de première plaats van “In zo een tijd te leven” tijdens een besloten bijeenkomst in de Hazelderhof. Naar een locatie voor een uitvoering die toegankelijk is voor het publiek wordt nog gezocht. De productie is mogelijk gemaakt dank zij een subsidie van de Gemeente Valkenburg en het Huis voor de Kunsten.

Ordedienst, gefotografeerd voor de Heidegroeve, meteen gevormd na de komst van de Amerikanen, en die jacht maakte op NSB-ers en Duitsgezinden. (foto collectie Hans Hoffman)

Italiaanse Specialiteiten MAAT 35-43

MAAT 28-39

MAAT 35-43

Sint Pieterstraat 6 • Valkenburg aan de Geul • Telefoon 043 - 601 35 67

Heerlijke mosselen, King crab, kreeft, oesters, steaks, pasta’s en nog veel meer. Kom eens proeven en laat u verrassen met datgene wat wij u te bieden hebben. U bent van harte welkom!

Grendelplein 15 • Telefoon 043 - 609 00 43 w w w. h o t e l m o n t a g n a . n l

Last van zomerkriebels? Bij ons vervangend vervoer!

KI J K o p Va l k e n b ur g 33

Op het Grendelplein werd een vrouw uit Heer herkend als “moffenhoer” en ter plekke kaalgeschoren terwijl op haar voorhoofd een hakenkruis werd getekend. (foto collectie Hans Hoffman) “Eens temeer is het verbazingwekkend dat indertijd toch een kleine groep Valkenburgers haar verantwoordelijkheid heeft genomen voor iets waar ze net zo goed nee tegen hadden kunnen zeggen”, is de mening van Tom America. Zijn inspiratiebron is gelegen in het groepje dat tijdens de oorlogsjaren geleidelijk rond Pierre Schunck ontstond, directeur van een grote wasserij in de Plenkertstraat en werkzaam in het confectiebedrijf van zijn familie in Heerlen. Tom America, componist

Flyer voor de compositie “In zo een tijd te leven” met een foto van twee Joodse kinderen, Bobby en Herman Cok (links op de foto) in de Tienschuurstraat. Logerend bij de familie Bemelmans werden zij samen met hun moeder door de Duitsers opgepakt. (foto Beeldarchief Valkenburg)

Tom America werd vooral getroffen door de onbaatzuchtige hulp die deze groep bood aan een groot aantal onderduikers maar ook door de geweldloosheid die deze groep voorstond. Hiermee doelt hij vooral op haar voornaamste wapenfeit, de overval op een distributiekantoor waarbij zonder veel geweld een grote hoeveelheid bonnen werd bemachtigd. Die waren nodig om aan voedsel te komen voor de onderduikers. Tom America: “Al een jaar of tien geleden kwam ik het verhaal van deze verzetsorganisatie tegen op de site over de familie Schunck. Allerlei namen van mensen die ik, behalve Pierre Schunck, nog kende vanuit mijn jeugd in Valkenburg kwamen voorbij. Het verbaasde me dat deze geschiedenis zo weinig bekend was en dat de groep zo am-

bitieus en succesvol is geweest. Cultuurcafé D’n Dwingel gaf mij het laatste zetje om deze bijzondere geschiedenis in een compositie te verwerken met het oog op de herdenking van 70 jaar Bevrijding Valkenburg“. Hij besloot om de zonen van Pierre Schunck, Leo en Arnold een aantal malen te interviewen en deze indrukken te verwerken tot een taalcompositie (woord en muziek) die door de Duitse componist Marco Mlynek, met wie hij vaak samenwerkt, werd gearrangeerd voor een ensemble van jonge musici uit de regio. Vaak worden we bij oorlogsherdenkingen door hoogwaardigheidsbekleders in gedragen bewoordingen opgeroepen om nooit te vergeten en vooral om waakzaam te zijn. Een boodschap die bij dreigend gevaar niet zo simpel is als het lijkt. De dreiging dient zich niet meestal niet meteen aan in de vorm van bruut geweld maar vaak al in een vroeg stadium als een sluipend gif van onverdraagzaamheid en vreemdelingenhaat. Wellicht dat het historisch licht dat Sivertant laat schijnen op ons verleden en het artistieke licht van de kunstenaar Tom America ons kan helpen om ook in onze dagen de vrijheid voor iedereen te blijven koesteren, ook als daar moed voor nodig is. <<

In zo een tijd te leven In zo een tijd te leven Een tijd van angst en beven Een ratelende mitrailleur Het brute bonzen op een deur Aufmachen, sofort aufmachen! In zo een tijd te leven Door heldenmoed gedreven Verzet en illegaliteit In armoe mededeelzaamheid •••• Hier Radio Oranje! In zo een tijd te leven Hun leven zelfs gegeven Na dagenlange zware strijd Wordt Valkenburg door hen bevrijd When the saints go marching in! In zo een tijd te leven Waar is die tijd gebleven? Is ons die vrijheid nog iets waard Of is die mettertijd verjaard? De tirannie verdrijven… Hans van Helmond

Genieten, plezier, puur en ongedwongen... NIEUWKOMER

NR. 60

‘Genieten’ kent geen grenzen! Geniet in Restaurant Vue nu van een totaal nieuw food-concept. Wij hebben onze

menukaart verruilt voor een dynamische a la carte kaart, gevuld met ruim 25 kleine culinaire hoogstandjes waar je zonder mate oneindig en onbeperkt van kunt bestellen. Deze kleine gerechten zijn ook allemaal als hoofdgerecht te bestellen. In combinatie met mooi opgemaakte borden, aan tafel geserveerd en de beste wijnen uit de regio kun je samen met je familie, vrienden of romantisch met z’n tweeën genieten van een heerlijke avond. In ons restaurant of op onze nieuwe terrassen in de tuin of aan de voorzijde van het restaurant. Dagelijks van 17:30 tot 21:30 uur bent u van harte welkom om uw smaakpapillen te testen. Reserveren gewenst.

is onze speeltuin met boomhut en terras W U E NI met o.a. uitzicht op het prachtige park!

PRIJS

23.50 26.50 11.50

ma. t/m do. per persoon vrij. t/m zon. per persoon Kids van 4 tot 11 jaar per persoon

Genieten, plezier, puur en ongedwongen... zonder mate! I

Wolfsdriesweg 7 6325 PM Valkenburg aan de Geul T. 043 604 06 52 www.hotelvue.nl fb.com/vuedesmontagnes

Schrijvende

KI J K o p Va l k e n b u r g 35

Valkenburgers kijk op

kijk op

Eind vorig jaar verscheen het boek “Genoeg geluk” van de uit Houthem-St. Gerlach afkomstige Maria Philippens. Het is een roman over het ziekteproces van Klara Hendrikxs, die van de dokters te horen krijgt dat ze borstkanker heeft. Het is een verhaal waarin de ervaringen van de schrijfster ten grondslag liggen. Vanaf het moment van dat schokkende bericht begint haar strijd tegen de ziekte, de problemen die ontstaan binnen haar gezin, de twijfels aan de juiste behandelingen door de specialisten en de vele gesprekken met de medici daarover. Ze wil weten hoe het kan dat de tumor al zo groot is, terwijl bij een eerder bevolkingsonderzoek nog niets geconstateerd was. Er ontstaat druk op haar relatie, doordat haar man Charles zich gevangen gaat

voelen en aan niets anders meer toekomt. De beschrijving van dat soort fricties levert aangrijpende momenten op door de neerslag van haar persoonlijke gevoelens. Soms staat ze alleen, maar vaak ook heeft ze steun aan de mensen om haar heen die om haar geven. En die gevoelens weet Maria Philippens goed onder woorden te brengen. Het verhaal is gegoten in romanvorm, waar fictieve gebeurtenissen aan zijn toegevoegd, maar de leidraad blijft het ziekteproces van Klara en wat daarvan de gevolgen zijn. Over de afloop van het verhaal hier nu maar niets. Dat moet de lezer maar zelf gaan ontdekken. Maria Philippens. Genoeg geluk. Uitgeverij Het schrijversportaal, 260 blz. €18,95.

doe mee

WOORDZOEKERS

Maak kans op een

3-gangen Menu

voor 2 personen! Inclusief aperitief en een kopje koffie! t.w.v.

e 60.-

aangeboden door:

Woordzoeker 15

Oplossing woordzoeker 14

Elk woord komt eenmaal voor in het diagram. De woorden kunnen zowel horizontaal, verticaal als diagonaal staan. Sommige woorden staan achterstevoren. Een paar letters kunnen dubbel gebruikt worden. Streep alle woorden door. De overgebleven letters vormen de oplossing. Stuur de oplossing/slagzin met uw adresgegevens, E-mailadres en telefoonnummer op een voldoende gefrankeerde briefkaart naar;

De oplossing van woordzoeker 14 is: “BELEEF EN PROEF MEXICO”. De prijs is aangeboden door Restaurant EI CASTILLO in Valkenburg. De winnaar is: H. van Rijsselt uit Maastricht. Proficiat met deze smakelijke prijs!

KijK op Valkenburg Hekerweg 43 6301 RJ Valkenburg aan de Geul Eind oktober 2014 krijgt de winnaar automatisch bericht via E-mail of per post en wordt het verder bekend gemaakt op onze website kijkopvalkenburg.nl. Veel Succes!

ARDENNERHAM

MAALTIJDSALADES

BITTERBALLEN

ONTBIJTBUFFET

CHAMPIGNONSAUS

REMOULADESAUS

CHICKENWINGS

RUNDERKROKETTEN

CLUBSANDWICH

SNACKS

DESSERTBUFFET

VERGADERINGEN

HOOFDGERECHTEN

VOORGERECHTEN

KABELJAUWSTAART

ZAKENBORRELS

KIPPENPASTEITJE

M V E R G A D E R I N G E N H

D A C H I C K E N W I N G S O

C H A M P I G N O N S A U S O

E I C L U B S A N D W I C H F

P B I T T E R B A L L E N D D

U O N T B I J T B U F F E T G

B S E R V O J O S N A C K S E

R E M O U L A D E S A U S E R

G R O T E S T R A AT C E N T R U M 2 4

K I P P E N P A S T E I T J E

A R D E N N E R H A M R I R C

Z A K E N B O R R E L S E E H

K A B E L J A U W S T A A R T

T E F F U B T R E S S E D E E

R U N D E R K R O K E T T E N

V O O R G E R E C H T E N N S

als een n e t h c e r Met ge sbout, m a l e ig t prach t, tapas, f e e r k e s ver â&#x20AC;&#x2122;s de pasta n e l il h c s rts ver le desse e n io it d a en tr ij u mee w n e m e n avond om voor een vergeten! e t it o o n

Grotestraat Centrum â&#x20AC;˘ 043 - 601 26 20 â&#x20AC;˘ latinos-valkenburg.nl