Klamra 2016 - nr 3/9

NUMER 3/9

14 MARCA 2016

KLAMROWA GAZETA FESTIWALOWA

Nie tylko w teatrze Teatr Kana został założony w 1979 roku przez studentów ze Szczecina, którzy od grania w zwykłych klubach studenckich przenieśli się na deski teatrów ważniejszych miast w Polsce, ale też za granicą.

Teatr ten od początku był wspierany przez instruktora teatralnego i reżysera wszystkich przedstawień – Zygmunta Duczyńskiego.

Zarówno dzięki niemu, jak i niezwykle Kana

ważniejszymi ośrodkami w Polsce, można

artystycznym,

w 1990 roku znalazła się pod mecenatem

dostrzec też te znane wszystkim znajdujące

cyjnym i badawczym. W przeciągu ro­

Uniwersytetu Szczecińskiego. Przełomowy

się na całym świece. Kana zadebiutowała na

ku

dla teatru okazał się rok 1994 podczas

Klamrze

osiemdziesięciu

którego,

grupa

spektaklem pt. „Noc”. A na Alternatywnych

skierowanych

teatralna, zdobył Międzynarodową Nagrodę

Spotkaniach Teatralnych występowała łącznie

z którego pochodzą. Do listy ich działań

Krytyków,

dziesięć razy, zyskując dwukrotnie nagrodę

można dopisać liczne festiwale, w których

publiczności.

biorą

zdolnej

grupie

jako

młodych

pierwsza

przyznawaną

większego

aktorów,

polska

w

europejskiego

czasie

naj­

festiwalu

te­

dwadzieścia

lat

temu,

właśnie

kulturotwórczym,

potrafią

zorganizować

udział.

atralnego w Edynburgu. Było to na tyle ważne i przełomowe wydarzenie, że nawet

zaprezentowała spektakl pt. „Projekt: Matka” –

cy

Prezydent Szczecina przyznał Zygmuntowi

przewrotną, pełną humoru opowieść o mło­

przedsięwzięciem

Duczyńskiemu i Teatrowi Kana Nagrodę

dych mamach, których życie nie jest wcale

o

Artystyczną Miasta.

takie

narodowe

proste.

Przedstawia

macierzyństwo

dzynarodowy

Festiwal

SPOIWA

charakterze

do

kulturalnych

mieszkańców

Przykładem

W tym roku na festiwalu Kana

–

nawet

wydarzeń do

eduka­

miasta,

jest

Mię­

Artystów

Uli­

KULTURY,

który

jest

teatralno­muzycznym otwartym

Spotkania

oraz

Między­

Teatralne

zarówno z tej pięknej, jak i ciemnej strony.

(festiwal

Wieniedikta

Najważniejsze jest to, że nie unika trudnych

szukiwania

Jerofiejewa to przedstawienia, które przy­

tematów, które są jak najbardziej aktualne

rnatywnego, który jest niezwykle ważny,

czyniły się do rozwoju kariery teatru. Są to

w społeczeństwie, w którym każdy z nas musi

gdyż pozwala na wymianę doświadczeń

spektakle, dzięki którym Kana zasłynęła na

żyć. Teatr nie ogranicza się do wystawiania

praktyków teatralnych). Z kolei Kontrapunkt

najbardziej

fe­

powszechnie

znanych

to

stiwalach oraz uzyskała pozytywne recenzje

scenie stara

się pokazać współczesne pro­

najstarszych festiwali teatralnych w Polsce,

w gazetach takich jak: „The Times” czy „Los

blemy i wpłynąć na emocje widza, być może

którego Kana jest jednym z głównych

Angeles Times”. Jednym słowem, aktorzy

licząc na to, że sztuka pomoże niektórym coś

organizatorów. Nie można też zapomnieć

mają niezwykłe ambicje i nie poprzestaje na

zrozumieć lub zmienić.

o niezliczonej ilości projektów, które tworzy

„Moskwa­Pietuszki” i „Noc” na podstawie

podbijaniu atralnych.

twórczości

prestiżowych

tylko Na

światowych

polskich

liście

miast,

scen poza

Cały

te­ naj­

realizuje

liczne

dramatów,

Ośrodek działania

lecz

Teatralny o

na

Kana

charakterze

owa

prezentujący

OKNO

festiwal

grupa.

w

najciekawsze

dziedzinie

Małych

Form,

Projekty

teatru

alte­

należący

poruszają

po­

do

szereg

ważnych tematów i tak jak spektakle, starają

się mieć realny wpływ na poprawienie

stiwalach, a także przy realizacji spektakli,

zwanej tam „Piwnicą Kany”. Oprócz kawy, ma

sytuacji w społeczeństwie. Jako przykład

koncertów czy wystaw. Gdy ktoś jednak

do zaoferowania filmy, spotkania, dyskusję,

może tutaj posłużyć projekt pt. „Ćpanie

pragnie rozwijać się za granicami kraju, Kana

koncerty,

sztuki”,

skierowany do uzależnionej mło­

proponuje

zapowiedziane i spontaniczne wydarzenia

dzieży,

której

który pozwala na wyjazd nawet na rok i

oraz

arteterapii. Na tym jednak działalność Teatru

podjęcie

pracy

we

warsztaty

się nie kończy. Artyści dają też innym wiele

wszystkich

krajach

Europejskiej.

pracowni.

pragną

pomóc

dzięki

też

Wolontariusz Alternatywny,

społecznej Unii

możliwości do rozwoju dzięki wolontariatowi.

Wszystkich zainteresowanych te­

Młodzi mogą wtedy pomagać przy fe­

atrem, Kana zaprasza do swojej kawiarni,

a

przede

organizowane

wszystkim

wystawy

nie­

zbiorowe,

i spotkania artystów z różnych

Aleksandra Pladzyk w sposób bardzo dosłowny. Opis karmienia w publicznej toalecie, której czystość często można poddać w wątpliwość, przedstawiony jest w sposób ułatwiający utożsamienie się z bohaterką. Widzowi łatwiej jest zrozumieć przez co przechodzi każda matka. Oprócz ukazania problemów związanych z higieną i

fizjologią

zapracowanej

mamy,

prze­

dstawienie dotyka również takich problemów jak

karmienie

publicznych

piersią

oraz

w

miejscach

pogodzenie

życia

rodzinnego z pracą zawodową. W prze­ dstawieniu

grają

przekazują

sobie

trzy

aktorki,

głos

w

które

losowych

momentach, dzięki czemu narracja jest

Mama ma

w stanie błogosławionym zmaga się z wieloma

uniwersalna. Pod treścią spektaklu mo­

Matka Polka, czyli kobieta oddana rodzinie.

niewyobrażalnymi

Zdrowe dzieci, zadbane domy, sielanka. Czy

sytuacji może być zrozumiana jedynie przez

Po obejrzeniu spektaklu rodzi się

aby na pewno?

inną ciężarną, matkę. Jednak ciąża to jedynie

pytanie, czy faktycznie ciąża oraz wy­

dziewięciomiesięczne Szczeciński deskach

Teatr

KANA

toruńskiego

wystawił

festiwalu

na

KLAMRA

spektakl „Projekt: MATKA”, który opowiada o

ciąży

i

perspektywy.

macierzyństwie Twórcy

z

letniego

zmęczenia,

od

łez,

a

w

swej

Cała

gą

podpisać

się

wszystkie

mamy.

preludium

do

wielo­

chowywanie

niekończących

się

udręk,

nieszczęść młodych mam? Karykaturalna

wyniszczenia

konwencja obrazuje trudy macierzyństwa,

przykrości

i

psychofizycznego.

innej

wychodzą

pasma

trudnościami,

dzieci

to

jedynie

pasmo

dzięki czemu przedstawienie pełne jest

historia

opowiedziana

jest

humoru.

Zabrakło

jednak

pozytywnego

w sposób niezwykle bezpośredni i wyrazisty.

aspektu roli matki, przez co sztuka może

stereotypu idylli związanej z okresem ciąży,

Sztuka

audio­

wpłynąć negatywnie na młode dziewczęta,

by następnie skupić się na jej trudach i po­

wizualnymi oraz ciekawą grą świateł, co dodaje

posiadające wątpliwości związane z za­

kazać całkowicie odmienny obraz, który

inscenizacji dynamiki. Wykorzystanie piosenek,

kładaniem rodziny. Niemniej jednak, z pe­

maluje się raczej w ciemnych kolorach. Złe

filmu i animacji sprawia, że sztukę ogląda się

wnością jest to pozycja warta obejrzenia.

samopoczucie,

przez cały czas z zainteresowaniem. Wiele

wyglądzie,

zmiany

zachcianki.

w

zewnętrznym

Kobieta

będąca

Melanżowanie

wypełniona

sytuacjiz

życia

Dzięki

muzyce

litewskiego

jest

matki

efektami

jest

opisanych

skomponowanej

muzyka

Tautvydasa

przez

Katarzyna Nastula różnymi materiami.

Baja­

W

pierwszej

części

spektaklu

„Melanż” to eksperymentalne połączenie

rkevičiusa oraz ubraniu projektantki oluhi,

enigmatyczne ruchy tancerki wydają się być

tańca, muzyki i fotografii, które otwiera przed

twórcom udało się skrzyżować kilka rodzajów

zamknięte w nieokreślonej korelacji z dź­

widzem zupełnie nowe obszary wrażliwości.

sztuk. Posługująca się tańcem butoh (jedną

więkiem oraz widniejącymi w tle fotografiami

z najbardziej znanych i cenionych japońskich

pochodzącymi z cyklu „Przemiana materii”.

Tancerka TO­EN wraz z fotografem Pawłem

sztuk performatywnych) TO­EN, staje się

Powstaje wrażenie, jakbyśmy znaleźli się

Maciakiem, postanowili połączyć materię

centrum,

w jakiejś wilgotnej przestrzeni, której ton

ludzkiego ciała z materią dźwięku i fotografii.

urzeczywistnia

2

na

płaszczyźnie się

dialog

którego

pomiędzy

nadają

chaotyczne

dźwięki

trzasków,

zgrzytów, pęknięć, pośród których tkwimy

tej metody, której potencjał nie został

wraz z nieokreśloną postacią tancerki, której

w

zachowanie sytuuje się na pograniczu tego

Scena wydaje się jedynie zaczątkiem pola

co żywe i martwe. Następnie role odwracają

interpretacyjnego, które będzie rozciągać

się i to na skupionej w bezruchu TO­EN

się

wyświetlane są obrazy, a wszystko zmierza

intrygowanych widzów. Dla tych mniej

powoli do wyczerpania, wyciszenia, które

zafascynowanych

łączy się ostatecznie z kończącym spe­

chwilą

ktakl białym ekranem.

tycznych kombinacji wwiercających się

„Melanż”

to

wysoce

ekspe­

rymentalny projekt, którego wartość tkwi w

odkrywaniu

nowych

pełni

po

wykorzystany

umysłach

przez

wszystkich

„Melanż”

nieokreśloną,

wielo­materią

za­

pozostanie

zapisem

chao­

w umysł rozpaczliwie poszukujący zje­ dnoczenia sensów.

obszarów Witold Filar

wrażliwości. Konfrontacja widza z tak nie­ uformowaną

twórców.

pozwala

pomyśleć, że to dopiero początek ścieżki dla

Ewolucja ciała Teatr tańca ma przed sobą trudne zadanie.

Musi opowiedzieć pewną historię, przekazać myśl, idee, rezygnując często ze słów.

Jednak

czy

rzeczywiście

jest

to

utru­

dnieniem? W myśl przysłowia „słowa są srebrem, a milczenie złotem” mogę zgodzić się w pełni, że ciało potrafi przekazać i poruszyć lepiej, niż setki wypowiedzianych słów. Tym bardziej, kiedy jego – zdawałoby się – nieprzekraczalne granice i zdolności zostają przełamane.

Drugi

dzień

Alternatywnych

Spotkań

Teatralnych Klamra zakończył się mocnym i z pewnością awangardowym – biorąc pod uwagę rzeczywistość polskiej sceny te­ atralnej – występem tancerki butoh, TO­EN. Forma tańca, jaka została zaprezentowana publiczności, swoimi korzeniami sięga do Japonii lat 50. XX wieku, gdzie doszło do powstania i rozwoju japońskiego tańca.

Mimo że TO­EN od najmłodszych lata przejawiała ogromne zainteresowanie ró­ żnymi dziedzinami aktywności ruchowej, jej pierwszy kontakt z tańcem butoh miał miejsce

szesnaście

warsztatów „Moment, rodzajem

lat

tańca kiedy

temu,

tańca

podczas

współczesnego.

zetknęłam był

się

– wyznaje artystka.

Tancerz butoh otrzymuje swoje imię od

Nowa forma tańca, jaką odkryła, wpłynęła na

własnego mistrza, od matki scenicznej. Ja

jej dotychczasową twórczość oraz na życie

zostałam namaszczona na TO­EN i po­

prywatne.

cza­

sługuję się tylko tym imieniem” – tłumaczy

sem ścisłego zespolenia się tancerki z butoh.

artystka. Istotą japońskiego tańca, który

W

nauki

uprawia TO­EN, jest pozostawienie przez

w Szwecji u SU­EN – choreografki i artystki,

artystę swojego ego. Na scenie dochodzi do

dyrektorki SU­EN Butoh Company. W czasie

totalnego

pobytu w Szwecji poznawała całą filozofię

rezygnuje z rzeczywistości pozascenicznej,

tańca butoh, ucząc się jego technik, poznając

swoim duchem i ciałem wcielając się w ma­

przy tym jego historię i

źródła, z których

terię prezentowaną na scenie. Źródłem,

czerpie. Imię artystyczne, którym posługuje

z którego czerpie butoh, są właściwości

się

mo­

ludzkiego ciała, traktowanego jako całość,

żemy tłumaczyć jako „Ziemia­Ogród”, „Ogród­

z uwzględnieniem ducha – w myśl filozofii

Ziemski”. Jak przyznaje, jej imię artystyczne

butoh nierozerwalnie powiązanego z czło­

nie jest odbiciem alter ego scenicznego. „To

wiekiem. Materia, z jakiej korzysta japoński

całe sedno i istota mnie samej, moje ja.

taniec, odnosi się także do biologii. Duże

zmienił się całkowicie”

z

tym

tym

Lata

czasie

TO­EN,

z

2005­2009

TO­EN

języka

były

odbywała

japońskiego

przeobrażenia

zainteresowanie

artysty,

który

przetransformowywaniem

ciała artysty czerpane jest z nieustannie zmieniających się żywiołów, takich jak: światło,

wiatr,

woda.

Tancerz

butoh

eksploruje możliwości i funkcje ciała, będące tak samo zmienne, jak zmienna jest natura.

Obecnie TO­EN swoją działalność arty­ styczną rozwija na terenie Polski, chcąc popularyzować japońską formę tańca. Jest organizatorką kładów,

warsztatów

projektów

z

butoh,

wy­

multidyscyplinarnych,

aktywnie działając jako tancerka i artystka performansu.

momentem

przełomowym. Zabrakło mi słow. Mój sposób

Agata Piedziewicz

rozumienia czym jest ciało, czym jest jego ekspresja i kreacja tancerza na scenie,

3

SZCZEGÓŁOWY PROGRAM: 12 marca: 19:00 neTTheatre ­ „Kogo szukacie ­ Znak Jonasza” 13 marca: 19:00 Teatr KANA ­ „Projekt: Matka” 21:00 TO­EN Butoh Company ­ „Melanż” 14 marca: 19:00 Teatr CINEMA ­ „Kabaret Olbrzymów” 15 marca: 19:00 RFM MAZUT ­ „Xhumacja” 21:00 KLUB KOMEDIOWY ­ musical improwizowany 16 marca: 19:00 LAURA LEISH ­ „Wera V” 21:00 Joanna Duda/Katarzyna Pastuszak – „Track(s)” – instalacja/performance 17 marca: 19:00 SOPOCKI TEATR TAŃCA ­ „Wszystko co widać. OHIO” 21:00 STUDIO FORM ŚWIATŁA ­ „Labirynty pustyni” 18 marca: 19:00 PORYWACZE CIAŁ ­ „Szyszynka” 19 marca: 19:00 KOMUNA//WARSZAWA ­„Diuna 1961” REDAKTOR NACZELNA: Magdalena Śrama

PARTNERZY:

ZASTĘPCA RED. NACZELNEGO: Paulina Tchurzewska

ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Witold Filar, Agnieszka Górska, Magda Górska, Edyta Januszewska, Paweł Kostrzewa, Joanna Kulczewska, Kamil Mikietyński, Katarzyna Nastula, Agata Piedziewicz, Aleksandra Pladzyk, Daria Szczecińska, Magdalena Śrama, Bartłomiej Zaleśkiewicz, Hanna Zwara

KOREKTA: Agnieszka Górska, Kamil Mikietyński, Aleksandra Posadzy ZDJĘCIA I SKŁAD: Paula Gałązka WYDAWCA: ACKiS OD NOWA Wydarzenie jest współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko­Pomorskiego oraz budżetu Województwa Kujawsko­Pomorskiego.