KansRijker In vijf stappen naar werk
1e druk 2011 ISBN: 978-94-90807-02-3 Copyright: KleurRijker B.V., info@kleurrijker.nl Auteurs: Lieke Dammer, Pauline Hogerheijde Redactie: Lieke Dammer, Rian Senden Illustraties: Baracudah - Bureau voor Beeldbeleid Ontwerp en realisatie: Marilou van Doorn Met dank aan: Hans Bink (specialist arbeidsintegratie) en Muaffak Gülçay (specialist interculturele communicatie)
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. www.kansrijker.nl
Voorwoord
K a nsr i j k e r
Je gaat binnenkort op zoek naar een baan. Misschien ben je nu al op zoek naar werk. Je zult merken dat dit niet altijd makkelijk is. Maar het is ook spannend en leuk! KansRijker helpt jou in vijf stappen om makkelijker een baan te vinden. Je leert met deze methode de Nederlandse woorden en de vaardigheden die je nodig hebt om een baan te vinden.
Inloggen
Ga je KansRijker gebruiken? Dan heb je een computer met internet en een inlogcode met wachtwoord nodig. Hiermee heb je toegang tot de computeropdrachten, het portfolio en de filmpjes. De inlogcode en het wachtwoord heb je gekregen bij dit boek. Ga naar www.kansrijker.nl en vul je inlogcode en wachtwoord in. Je bent nu ingelogd op de website!
Portfolio
Met KansRijker werk je bij elke stap aan je portfolio. Dit portfolio kun je downloaden van de website, uitprinten en in een map stoppen. In je portfolio verzamel je alles wat je nodig hebt bij het vinden van een baan. Bijvoorbeeld: je persoonlijk profiel, vacatures, je sollicitatiebrief, je cv en je gespreksplan voor het sollicitatiegesprek.
Woordenschat
Alle belangrijke en moeilijkere woorden in de teksten zijn blauw. Dit zijn woorden die je moet kennen als je een baan gaat zoeken en gaat solliciteren. Alle blauwe woorden oefen je in opdrachten op de computer. Iedere stap is verdeeld in paragrafen. Aan het einde van een paragraaf worden alle woorden nog een keer herhaald. De computeropdrachten staan op de website www.kansrijker.nl.
Filmpjes
Iedere stap begint met een introductiefilmpje. Hierin vertellen verschillende mensen over de onderwerpen die in die stap belangrijk zijn. Deze filmpjes kun je alleen of met de groep bekijken. In Stap 4 zitten meer filmpjes. Met de filmpjes in deze stap leer je ook hoe je een goed sollicitatiegesprek voert. Alle filmpjes staan op de website www.kansrijker.nl.
4
www.kAnsrijker.nl
Dit is een leestekst. Bij deze teksten horen opdrachten.
Voor deze opdracht heb je de computer nodig.
Dit is een schrijfopdracht.
Dit is een spreekopdracht. Soms doe je de spreekopdracht in tweetallen en soms met de hele groep. Dit is een opdracht voor je portfolio. Soms moet je iets invullen in het portfolio. En soms moet je iets printen en in het portfolio stoppen. Dit is een tekst met nuttige informatie. Bij deze tekst horen geen opdrachten. Dit is een tip bij de opdracht. Zo kun je de opdracht makkelijker maken of uitvoeren. Bij deze opdrachten is het handig een woordenboek te gebruiken. Dit is een filmpje. Bekijk het filmpje op www.kansrijker.nl.
Je bent nu klaar om met KansRijker aan de slag te gaan. Heel veel succes en plezier met het vinden van jouw baan!
5
K a nsr i j k e r 6
www.kAnsrijker.nl
Inhoudsopgave Stap 1 Ken je wensen en talenten
1.1 Weet wie je bent 1.2 Weet wat je kunt 1.3 Weet wat je wilt
9
11 20 29
Stap 2 Vind die baan!
43
Stap 3 Val op bij de werkgever cv en sollicitatiebrief
81
2.1 Gebruik je netwerk 2.2 Stuur een open sollicitatie, ga naar het uitzendbureau 2.3 Zoek de juiste vacature 2.4 Bel naar het bedrijf
3.1 Maak je cv 3.2 Schrijf je sollicitatiebrief
45 56 61 76
83 100
Stap En dan... op gesprek!
117
Stap 5 Weet wat je waard bent het arbeidsvoorwaardengesprek
143
Bijlagen: Vacatures, cv’s en sollicitatiebrieven
167
Woordenlijst
183
4.1 Bereid jezelf voor op het sollicitatiegesprek 4.2 Presenteer jezelf tijdens het sollicitatiegesprek 4.3 Presenteer jezelf bij het uitzendbureau
5.1 Doe onderzoek 5.2 Oefen het gesprek 5.3 Lees de arbeidsovereenkomst en de cao
Bijlage 1: Restaurant ‘t Valkenbosch Bijlage 2: Kledingwinkel Floor Kidz Store Bijlage 3: Banketbakker Bakkersland Bijlage 4: Autogroothandel Janssen BV
119 127 138
145 153 159
168 171 175 178
7
K a nsr i j k e r 8
www.kAnsrijker.nl
Stap
1
Ken je wensen en talenten
Paragraaf 1: Weet wie je bent Paragraaf 2: Weet wat je kunt Paragraaf 3: Weet wat je wilt
Introductie
K a nsr i j k e r
Je bent op zoek naar werk. Dan wil je natuurlijk het liefst meteen solliciteren. Maar naar wat voor baan? Je zit straks het grootste gedeelte van de tijd op je werk. Dan moet het natuurlijk wel werk zijn dat bij jou past! Dit hoofdstuk helpt je om daarover na te denken. Wat ga je precies doen? Paragraaf 1: Weet wie je bent. Je gaat nadenken over wie je bent. Wat zijn jouw goede en slechte eigenschappen? Paragraaf 2: Weet wat je kunt. Je gaat nadenken over wat je kunt. Welke vaardigheden heb je? Paragraaf 3: Weet wat je wilt. Je gaat nadenken over wat je wilt. Welke baan past bij jou? Aan welke eisen moet deze baan voldoen? Portfolio In deze stap werk je aan dit onderdeel van je portfolio: 窶｢窶ニe persoonlijk profiel
Bekijk de introductiefilm bij Stap 1 op www.kansrijker.nl.
10
Stap 1 - Ken je wensen en talenten
1.1 Weet wie je bent Je kunt jezelf voorstellen door te vertellen hoe je heet, waar je vandaan komt en hoe oud je bent. Dan weten mensen wie je bent. Maar ze weten dan nog niet wie je écht bent. Werkgevers willen meer weten dan alleen je naam, woonplaats en leeftijd. Zij willen bijvoorbeeld weten wat je goede en slechte eigenschappen zijn. Dan kunnen ze kijken of je geschikt bent voor de baan. En of je bij het bedrijf past. Het is niet in alle culturen normaal om goede dingen over jezelf te zeggen. Nederlanders vinden het wel goed als je positieve dingen zegt over jezelf. Veel mensen uit andere culturen moeten hieraan wennen. In deze paragraaf denk je na over wat jouw eigenschappen zijn.
Selin: ‘Ik werk als verkoopster in een kledingwinkel. Tijdens mijn werk ga ik veel met klanten om. Ik vind het belangrijk dat ze tevreden zijn. Werken in een winkel past bij mij: ik ben sociaal, vriendelijk en klantgericht. Ik heb ook slechte eigenschappen. Ik kan niet zo goed tegen stress. Dat is soms lastig als het erg druk is in de winkel.’ Kioko: ‘In mijn cultuur is het heel onbeleefd om goede dingen over jezelf te zeggen. Toen ik in Nederland mijn eerste sollicitatiegesprek had, vroegen ze mij naar mijn goede eigenschappen. Ik wilde niet te veel opscheppen, daarom zei ik dat ik het niet wist. Ze vonden het vreemd dat ik niets kon noemen. Ik heb de baan dan ook niet gekregen.’
Dit ben ik: eigenschappen Je gaat werk zoeken. Dan is het goed om op een rijtje te zetten over welke eigenschappen je beschikt. Selin is bijvoorbeeld sociaal, vriendelijk en klantgericht. Deze eigenschappen horen bij Selin. Werkgevers gaan op zoek naar de geschikte kandidaat voor een functie. Ze willen daarom iemand met bepaalde eigenschappen. Jij moet laten zien dat jij de goede eigenschappen hebt voor de functie. Hier staan eigenschappen die je vaak in een vacature ziet:
11
Ik ben … … altijd op tijd. Ik kom nooit te laat.
K a nsr i j k e r
… ambitieus. Ik wil veel bereiken. … assertief. Ik kom voor mezelf op. … betrouwbaar. Ik ben eerlijk en ik doe wat ik beloof. … collegiaal. Ik help mijn collega’s als dat nodig is. Ik ben aardig tegen mijn collega’s. … communicatief. Ik kan goed praten met mensen. … creatief. Ik maak en bedenk nieuwe dingen. Bijvoorbeeld: schilderijen, kleding en verhalen. … deskundig. Ik weet veel over een onderwerp. Bijvoorbeeld over auto’s of computers. … een doorzetter. Ik geef niet snel op. Ik blijf doorgaan. … enthousiast. Ik heb veel zin in mijn werk. Ik doe mijn werk met plezier. … ervaren. Ik heb al ervaring met dit werk. Ik heb dit werk al vaker gedaan. … flexibel. Ik pas me makkelijk aan. Ik kan op verschillende tijden en dagen werken. … gedisciplineerd. Ik doe wat er moet gebeuren, ook als ik geen zin heb.
12
Stap 1 - Ken je wensen en talenten
… geduldig. Ik kan lang aan iets werken. En ik kan goed wachten. … gemotiveerd. Ik heb zin in mijn werk. Ik wil mijn werk of taken graag goed doen. … ijverig. Ik werk hard. … klantgericht. Ik denk eerst aan de klant. Ik wil dat de klant tevreden is. … kritisch. Ik wil mijn werk perfect doen. Ik ben niet snel tevreden over mijn werk. … loyaal. Ik wil hard werken voor het bedrijf waar ik werk. … positief. Ik kijk naar de goede dingen in het leven. … praktisch. Ik doe graag dingen. Ik denk niet lang na. Ik los problemen meteen op. … professioneel. Ik ben erg serieus in mijn werk. … rationeel. Ik denk over alles goed na, ook als ik boos of verdrietig ben. … representatief. Ik zie er netjes en verzorgd uit. … rustig. Ik ben niet druk. Ik ben kalm. … sociaal. Ik kan goed met mensen omgaan. … stressbestendig. Ik kan goed met stress en spanning omgaan. Is het heel druk op het werk? Dan blijf ik rustig.
13
… een teamplayer. Ik kan goed met anderen samenwerken. Ik kan goed in een team werken. … technisch. Ik weet veel van techniek. Ik kan bijvoorbeeld machines maken.
K a nsr i j k e r
… verantwoordelijk. Ik zorg dat ik mijn werk goed doe. Ik vind het belangrijk dat alles goed gaat. … vriendelijk. Ik ben aardig en help mensen graag. … vrolijk. Ik ben vaak blij. … zelfstandig. Ik kan goed werken zonder hulp van anderen. … zelfverzekerd. Ik vind dat ik goed ben in mijn werk. … zorgzaam. Ik zorg graag voor anderen.
Opdracht 1 Maak de opdrachten op www.kansrijker.nl.
Opdracht 2 Er zijn nog veel meer eigenschappen. Hierna zie je er nog vijf. Weet je wat deze eigenschappen betekenen? Schrijf dit op. Tip: Gebruik je woordenboek als je de betekenis niet weet.
1. eerlijk 2. nieuwsgierig
14
Stap 1 - Ken je wensen en talenten
3. behulpzaam 4. begripvol 5. handig
Zijn dit eigenschappen die jij hebt? Waarom wel of waarom niet? Bespreek met elkaar.
Opdracht 3 Hieronder zie je een lijst met veel eigenschappen. Zet een kruisje bij de eigenschappen die jijzelf hebt. ⃝⃝altijd op tijd
⃝⃝flexibel
⃝⃝professioneel
⃝⃝ambitieus
⃝⃝gedisciplineerd
⃝⃝rationeel
⃝⃝assertief
⃝⃝geduldig
⃝⃝representatief
⃝⃝begripvol
⃝⃝gemotiveerd
⃝⃝rustig
⃝⃝behulpzaam
⃝⃝gezellig
⃝⃝sociaal
⃝⃝betrouwbaar
⃝⃝gezond
⃝⃝stressbestendig
⃝⃝collegiaal
⃝⃝handig
⃝⃝een teamplayer
⃝⃝communicatief
⃝⃝ijverig
⃝⃝technisch
⃝⃝creatief
⃝⃝klantgericht
⃝⃝verantwoordelijk
⃝⃝deskundig
⃝⃝kritisch
⃝⃝vriendelijk
⃝⃝een doorzetter
⃝⃝loyaal
⃝⃝vrolijk
⃝⃝eerlijk
⃝⃝nieuwsgierig
⃝⃝zelfstandig
⃝⃝enthousiast
⃝⃝positief
⃝⃝zelfverzekerd
⃝⃝ervaren
⃝⃝praktisch
⃝⃝zorgzaam
15
Opdracht 4 Kijk naar de lijst van opdracht 3. Je hebt kruisjes gezet bij jouw eigenschappen. Wat zijn jouw beste eigenschappen? Maak een top vijf van jouw beste eigenschappen. Op 1 zet je de eigenschap die het allerbeste bij jou past. Geef ook een voorbeeld bij iedere eigenschap.
K a nsr i j k e r
Voorbeeld Eigenschap: Voorbeeld:
Ik ben representatief. Als ik een afspraak heb met een klant, zie ik er altijd netjes en verzorgd uit.
1. Eigenschap: ................................................................................................ Voorbeeld: 2. Eigenschap: Voorbeeld: 3. Eigenschap: Voorbeeld: 4. Eigenschap: Voorbeeld: 5. Eigenschap: Voorbeeld:
................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................
Omar: ‘Ik ben niet zo geduldig. Als ik lang moet wachten op andere mensen, word ik snel chagrijnig. Dat is een slechte eigenschap van mij.’
16
Stap 1 - Ken je wensen en talenten
Slechte eigenschappen Je hebt nagedacht over je goede eigenschappen. Maar iedereen heeft ook slechte eigenschappen. Kom je bijvoorbeeld vaak te laat? Werk je langzaam? Of kun je niet zo goed samenwerken? Dan zijn dat je slechte eigenschappen. Het is goed om ook over deze eigenschappen na te denken. Misschien kun je hier wel aan werken. Mensen vinden het vaak moeilijk om te bedenken waar ze niet zo goed in zijn.
Elk voordeel heeft een nadeel… en andersom
Een goede eigenschap hoeft niet alleen maar goed te zijn. En een slechte eigenschap hoeft niet alleen maar slecht te zijn. Iedere goede eigenschap heeft namelijk een nadeel. En iedere slechte eigenschap heeft een voordeel. Voorbeeld • Je bent erg zelfverzekerd. Dat is een goede eigenschap. Maar sommige mensen kunnen jou arrogant vinden. Dat is een nadeel van deze goede eigenschap. • Je praat veel met je collega’s. Jouw baas vindt dat een slechte eigenschap. Hij wil dat je doorwerkt! Maar jouw collega’s vinden jou wel erg sociaal. Dat is een voordeel van deze slechte eigenschap.
Opdracht 5 Maak de opdrachten op www.kansrijker.nl.
Opdracht 6 Wat zijn drie slechte eigenschappen van jou? Geef ook een voorbeeld bij iedere eigenschap. Voorbeeld Eigenschap: Voorbeeld:
Ik ben erg ongeduldig. Ik kan niet zo goed wachten op dingen. Ik wil dat alles altijd meteen gebeurt. Als dingen langzaam gaan, word ik chagrijnig.
1. Eigenschap: ................................................................................................ Voorbeeld:
................................................................................................
17
2. Eigenschap: Voorbeeld: 3. Eigenschap:
K a nsr i j k e r
Voorbeeld:
................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................
Opdracht 7 Wat zijn twee goede eigenschappen van jou? Wat is het nadeel van deze goede eigenschappen? 1. Eigenschap:
................................................................................................
Nadeel:
................................................................................................
2. Eigenschap:
................................................................................................
Nadeel:
................................................................................................
Wat zijn twee slechte eigenschappen van jou? Wat is het voordeel van deze slechte eigenschappen? 1. Eigenschap:
................................................................................................
Nadeel:
................................................................................................
2. Eigenschap:
................................................................................................
Nadeel:
................................................................................................
Opdracht 8 Je weet nu wat jouw eigenschappen zijn. Houd een korte presentatie over jezelf voor de klas. Vertel: • Wat zijn jouw goede eigenschappen? Geef hier voorbeelden bij. • Wat is jouw minder goede eigenschap? Geef hier een voorbeeld bij. Tip: Je mag natuurlijk een ‘spiekbriefje’ gebruiken, maar zorg dat je de klas aankijkt tijdens je presentatie.
18
Stap 1 - Ken je wensen en talenten
Opdracht 9 Je gaat nu werken aan het onderdeel ‘Je persoonlijk profiel’ van je portfolio. Schrijf je goede en slechte eigenschappen op in je persoonlijk profiel.
Opdracht 10 Ga naar www.kansrijker.nl en oefen nog een keer met alle woorden uit deze paragraaf.
19