Τι μας διδάσκει η ιστορία των οικονομικών κρίσεων, παγκοσμίως;

Τι μας διδάσκει η ιστορία των οικονομικών κρίσεων, παγκοσμίως; Αντώνης Κούτης, γιατρός, δρ Κοινωνικής Ιατρικής μέλος Κοινωνικού Ιατρείου-Φαρμακείου Αλληλεγγύης Ηρακλείου

Ο αγώνας ενάντια στην λήθη είναι αγώνας ενάντια στην εξουσία. Μίλαν Κούντερα

τα 4 φυσικά πειράματα της Ιστορίας

the Great Depression, 1929 the Post-Communist Mortality Crisis, 1991 the East Asian Financial Crisis, 1997 the Great Recession, 2008

USA The Great Depression 1929-1933

τότε, όπως και σήμερα

1% του πληθυσμού 40% του πλούτου

 E. N. White. “Lessons from the Great American Real Estate Boom and

Bust”, National Bureau of Economic Research, 2009, Working Paper 15573.

σκάει η φούσκα των ακινήτων >90.000 επιχειρήσεις έκλεισαν 1 στους 4 εργαζόμενους άνεργος 500.000 αγρότες έχασαν τη γη τους 3 στους 5 κάτω από το όριο της φτώχειας

παραγκουπόλεις “Hoovervilles” Συσσίτια παντού Watkins T.H. The Great Depression: America in the 1930s. Boston 1993.

μείωση μέσου εισοδήματος 33%

μεταβολές θνησιμότητας

Μείωση ολικής θνησιμότητας 10% Αύξηση αυτοκτονιών 16%

Μείωση θανατηφόρων τροχαίων Μείωση θανάτων από οινόπνευμα

μείωση ολικής θνησιμότητας 10%

αύξηση αυτοκτονιών 16% και New Deal

θνησιμότητα και οινόπνευμα

πολιτικές χρέους

δημοκρατικοί

/

1929: χρέος 180% ΑΕΠ

1932: χρέος 300% ΑΕΠ 1933: New Deal

ρεπουμπλικάνοι

the New Deal: Relief, Recovery, Reform

προστασία εργασίας, κατοικίας, υγείας, αδυνάτων Federal Emergency Relief Act and Works Progress Administration Home Owner’s Loan Corporation Food Stamp Program Public Works Administration Social Security Act Horn C.E. et al. Work in America: An Encyclopedia of History, Policy and Society. Santa Barbara 2003.

New Deal

8.500.000 θέσεις εργ σε κατασκευαστικά έργα 1.000.000 κατασχέσεις σπιτιών αποφεύχθηκαν

εισιτήρια βασικής διατροφής στους μη έχοντες κατασκευή Νοσοκομείων εμβολιασμός για όλους

υποστήριξη ηλικιωμένων

Louisiana, 1934: «Share Our Wealth» movement:

μία εφαρμογή του New Deal υψηλότεροι φόροι πλούσιους, Εταιρείες χρηματοδότηση δημόσιων έργων

σχολείων συντάξεων

Louisiana, 1934: «Share Our Wealth» movement: μία εφαρμογή του New Deal προγράμματα

σίτισης υγιεινής διατροφής δημόσιας υγείας οικονομικής ενίσχυσης νοσοκομείων εμβολιασμών για όλους

Louisiana, 1934: «Share Our Wealth» movement: μία εφαρμογή του New Deal

ίδρυση νυχτερινών σχολείων για επιμόρφωση ενηλίκων

ίδρυση Ιατρικής Σχολής

New Deal: ένα φυσικό πείραμα κάθε 100 $ κ.κ. μείωση θνησιμότητας πνευμονίας

κατά

18 / 100 000

βρεφών

18 / 1000

αυτοκτονίες

4 / 100 000

στην Louisiana σε αντίθεση με Georgia and Kansas Fishback et al. 2007. “Births, Deaths and New Deal Relief”.

American Medical Association, 1934

“We can demonstrate convincingly that returns in economic and social welfare from expenditures for public health service are far in excess of their Costs�

Dr. William Welch, president of the American Medical Association, 1934, The Milbank Memorial Fund Quarterly v12(3):218-24

επενδύοντας στην Υγεία

every

1 $ invested in public health programs

returns

3 $ back in economic growth that

can be used to pay off debt

Stuckler D., Basu S. The body economic. Why austerity kills. Recessions, budget battles, and the politics of life and death, Basic Books, New York, 2013.

το New Deal

ήταν στην πραγματικότητα

το μεγαλύτερο Πρόγραμμα Δημόσιας Υγείας που έχει εφαρμοστεί ποτέ στις ΗΠΑ

το δίδαγμα του New Deal ακόμη και η χειρότερη οικονομική κρίση δεν επηρεάζει αρνητικά την υγεία εάν

οι πολιτικοί εφαρμόσουν την εμπειρία και τα διδάγματα της Great Depression και του New Deal

η μετα-Κομμουνιστική κρίση θνησιμότητας

την δεκαετία του 1990

o θάνατος

10.000.000 Ρώσοι πέθαναν

στις αρχές της δεκαετίας του 1990

Stuckler D. et al. 2000. Mass Privatization and the Postcommunist Mortality Crisis.

The Lancet v373(9661):399-407.

ο ρυθμός θανάτου

αυξήθηκε κατά 90 %

στους νεαρούς άντρες 25 έως 39 ετών Tomkins et al. 2007. Prevalence and Socio-economic Distribution of Hazardus Pattern of Alcohol Drinking: Study of Alcohol Consumption in Men Aged 25-54 Years in Izhevsk, Russia, Addiction v102(4):544-53.

ως αποτέλεσμα της «θεραπείας Σοκ»

από την πολιτική επιλογή της ταχείας μετάβασης στον καπιταλισμό

ή Shock Therapy ιδιωτικοποίηση > από 200.000 επιχειρήσεων σε λιγότερο από 500 ημέρες Stuckler D. et al. 2000. Mass Privatization and the Postcommunist Mortality Crisis.

The Lancet v373(9661):399-407.

προσδόκιμο ζωής 1991: 64 έτη 1994: 57 έτη η μεγαλύτερη μείωση

στον κόσμο τα τελευταία 50 χρόνια Rosefield. 2001. “Premature Deaths; Russia’s Radical Economic Transition in Soviet Perspective”, Europe-Asia Studies v53(8):1159-76).

United Nations Development Programme. “The Human Cost of Transition: Human Security in South East Europe”

κρίση και προσδόκιμο ζωής των αντρών World Bank, World Development Indicators, ed. 2013.



Fig 2.1

Ανεργία:

0% 22 %

Φτώχεια:

2%

πριν την κρίση το 1998 1987-1988

40%

1995

25%

< 2 $ / ημέρα

Rosefield. 2001. “Premature Deaths; Russia’s Radical Economic Transition in Soviet Perspective”, Europe-Asia Studies v53(8):1159-76).

United Nations Development Programme. “The Human Cost of Transition: Human Security in South East Europe”

κοινωνική / ταξική διαβάθμιση της υγείας ένας Ρώσος εργάτης εργοστασίου 21 ετών ζει 17 χρόνια λιγότερο από τον Δ/ντή του η έλλειψη οικονομικής άνεσης, σεβασμού και δύναμης στην κοινότητα Χ 3 πιθανότητα θανάτου η πιθανότητα θανάτου στους άνεργους Χ 6 απ’ ότι στους εργαζόμενους Bessudnov A. et al. 2012. “Inequalities in Male Mortality by Occupational Class, Percieved Status and Education in Russia, 1994-2006”, European Journal of Public Health v22(3):332-37.

θάνατοι σε νέους εργαζόμενους από: 

δηλητηρίαση από οινόπνευμα



αυτοκτονίες



ανθρωποκτονίες



βία / τραυματισμούς



καρδιακά επεισόδια (odekolons Χ26)

θάνατοι σε νεαρούς εργαζόμενους από αλκοόλ την 10 ετία του 1990



Ρωσία 2 στους 5 θανάτους



πρώην Σοβιετική Ένωση 4.000.000 θάνατοι

Tomkins et al. 2007. Prevalence and Socio-economic Distribution of Hazardus Pattern of Alcohol Drinking: Study of Alcohol Consumption in Men Aged 25-54 Years in Izhevsk, Russia, Addiction v102(4):544-53.

γιατί; η Πολωνία έγινε υγιέστερη

η Ρωσία πιο άρρωστη 1991: ίδιοι δείκτες θνησιμότητας 1994: Ρωσία αύξηση 35% (Καζακστάν, Λάτβια, Εσθονία) 1994: Πολωνία μείωση 10% (Μπελάρους, Σλοβενία, Τσεχία) Stuckler D. et al. 2000. Mass Privatization and the Postcommunist Mortality Crisis.

The Lancet v373(9661):399-407.

Shock Therapy και ΑΕΠ Hamm P. et al. 2012. “Mass Privatization, State Capacity and Economic Growth in PostCommunist Countries”, American Sociological Review v77(2):295-324.



Fig 2.2

Shock Therapy και θνησιμότητα Stuckler D. et al. 2000. Mass Privatization and the Postcommunist Mortality Crisis.

The Lancet v373(9661):399-407.



Fig 2.3

το κοινωνικό κεφάλαιο

Ουκρανία, Ρουμανία:

> κοινωνικό κεφάλαιο < αύξ θνησιμότητας

Ρωσία, Τσεχία:

< κοινωνικό κεφάλαιο

> αύξ θνησιμότητας Putnam R. Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community, New York: Simon & Schuster, 2000.

Shock Therapy και προσδόκιμο ζωής Stuckler D. et al. 2000. Mass Privatization and the Postcommunist Mortality Crisis.

The Lancet v373(9661):399-407.

the Economist «μαγειρεύοντας» τα στοιχεία

η πρώην Σοβιετική Ένωση και η υπο-Σαχάρια Αφρική οι 2 περιοχές στον Κόσμο που έχασαν τη μάχη με την φυματίωση WHO, Global Tuberculosis Report, Geneva 2012.

Stuckler D. et al. 2008. “International Monetary Fund Programs and Tuberculosis

μία παγκόσμια απειλή; η Ρωσία είναι το επίκεντρο των νέων μεταλλαγμένων στελεχών φυματίωσης

που ανθίστανται σχεδόν σε όλα τα αντιβιοτικά Outcomes in Post-Communist Countries”, Public Library of Science Medicine v5(7):e143.

τι πέτυχε η Shock Therapy;

τo 1% του πληθυσμού της Ρωσίας κατέχει τον περισσότερο πλούτο και δύναμη η Κίνα με σταδιακή μετάβαση στον καπιταλισμό δείκτες ανάπτυξης 2ψήφιους και

προσδόκιμο ζωής από 67 έτη το 1985 σε 73 έτη σήμερα World Bank, World Development Indicators, ed. 2013. National Bureau of Statistics of China, 2013.

η πολιτική επιλογή της shock therapy είναι το κλειδί της κατανόησης της μετα-κομμουνιστικής κρίσης θνησιμότητας

η οικονομική κρίση

της ανατολικής Ασίας 1997

οικονομικό θαύμα

Ταϊλάνδη, Ινδονησία, Μαλαισία: 1980ς

«Ασιατικό θαύμα» ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης: 5% / έτος

οικονομική καταστροφή

Ταϊλάνδη , Ινδονησία, Μαλαισία: 1997-1998 νόμισμα: απώλεια 75% 80% φτώχεια

15 % 33 %

αξίας

Ταϊλάνδη Ινδονησία Ινδονησία

φυσικό πείραμα (Case-Control Study)

Cases Νότια Κορέα, Ινδονησία, Ταϊλάνδη αποδοχή ΔΝΤ Shock Therapy Control Μαλαισία άρνηση ΔΝΤ προγράμματα κοινωνικής προστασίας Buckley R. et al., 2004. An Assessment of Malaysia’s Response to the IMF During the Asia Economic Crisis, Singapore Journal of Legal Studies, pp. 96-116.

φτώχεια και αυτοκτονίες Chang S. et al. Was the Economic Crisis 1997-1998 Responsible for Rising Suicide Rates in East /Shoutheast Asia? Social Science and Medicine v68:1322-31.

World Bank World Development Indicators 2013 edition. AusAID, Impact of the Asian Financial Crisis on health,2000.

Cases 1997

1998

φτώχεια 11%

23%

αυτοκτονίες ανδρών αύξ 45% Νότια Κορέα

αύξ 60% Ταϊλάνδη

Control 1997 1998 φτώχεια 7%

8%

φτώχεια και αρρώστιες

αύξ 20% υποθρεψίας γυναίκες Ινδονησία Ταϊλάνδη

αύξ 22% αναιμίας εγκύων Ταϊλάνδη (Fe, B12, Folate) αύξ φόρου (25%) καυσίμων μαγείρεμα Ινδονησία

Waters H et al. 2003. The Impact of the 1997-1998 East Asian Economic Crisis on Health and Health Care in Indonesia. Health Policy and Planning, v.18(2):179.

Δημόσιο Σύστημα Υγείας Tangcharoensathien V et al. 2000. “Health Impacts of Rapid Economic Changes in Thailand”, Social Sciences and Medicine, v51:789-807.

Cases

Control

Ταϊλάνδη 1998 μείωση 15% δαπ υγείας

Μαλαισία 1998 + 1999 αύξ 8% δαπ υγείας

Ινδονησία 1997 + 1998 μείωση 22% δαπ υγείας

αύξ 18% ασθενών δημόσιο Σ.Υ.

Δημόσιο Σύστημα Υγείας - Ινδονησία 1998 - 2000 μείωση 25% δαπανών ΠΦΥ Δημόσια Νοσοκομεία 25% έλλειψη πενικιλίνης

40% έλλειψη αμπικιλίνης αύξ κόστους δημόσιας περίθαλψης 67% Tangcharoensathien V et al. 2000. “Health Impacts of Rapid Economic Changes in Thailand”, Social Sciences and Medicine, v51:789-807.

Ταϊλάνδη - επίκεντρο επιδημίας AIDS στην Ασία

1990: 100.000 νέα περιστατικά HIV 1993: 1.000.000

>>

97% μετάδοση από πορνεία (33% οροθετικές 1994)

Thailand’s New Condom Crusade 2010. Bulletin of the World Health Organization v88(6):404-5.

Ταϊλάνδη - Προγράμματα Πρόληψης HIV

1992: 2.000.000 $

1996: 88.000.000 $

χρήση προφυλακτικών 1992: 25%

1996: 90%

Thailand’s New Condom Crusade 2010. Bulletin of the World Health Organization v88(6):404-5.

Ταϊλάνδη - Προγράμματα Πρόληψης HIV  Προγράμματα Πρόληψης: μείωση 54%  1998: Πρ Πρόληψης HIV

μείωση 33%

 2000: Πρ Πρόληψης HIV ¼ προ κρίσης  προφυλακτικά: 1996 60.000.000 1998 14.200.000 Tangcharoensathien V et al. 2000. “Health Impacts of Rapid Economic Changes in Thailand”, Social Sciences and Medicine, v51:789-807.

Ταϊλάνδη - Ασθενείς χωρίς φάρμακα για AIDS

 ασθενείς AIDS 1997: 40,9 / 100.000

1998: 43,6 / 100.000

 φάρμακα AIDS: 14% των αναγκών

 ορφανά AIDS: 1997 15.400

2001 23.400

 τα μισά πέθαναν πριν τα 5 χωρίς θεραπεία

μία άλλη πολιτική Μαλαισία μη σημαντική αύξηση HIV Ταϊλάνδη: 1998-2002 50.000 περισσότεροι θάνατοι από πνευμονία και φυματίωση λόγω αθεράπευτης HIV λοίμωξης Aungkulanon S et al. 2012. “Infectious Disease Mortality Rates, Thailand, 1958-2009”.

Emerg Infectious Diseases v18(11).

θάνατοι από λοιμώδη νοσήματα (AIDS)

το ΔΝΤ λέει ψέματα Ν. Κορέα: ‘Infant Mortality Fund’ λόγω ΔΝΤ

ΔΝΤ: δείκτες βρεφ θνσμ Ινδονησία πτωτική τάση Lancet: Bank’s Report “inaccurate, groundless” Indonesian Central Statistics Bureau: αύξ 14% Simms C. et al. 2003. Reassessment of Health Effects in the Indonesian Economic Crisis: Donors versus the Data, The Lancet v361:1382-85.

το ΔΝΤ λέει ψέματα

το παράδειγμα της Μαλαισίας μόνον η Μαλαισία πέτυχε τους οικονομικούς στόχους που έθεσε το ΔΝΤ η μόνη που αρνήθηκε την «βοήθειά» του!!! η ανάκαμψη της οικονομίας της άρχισε το 1999, ενώ δεν μείωσε καθόλου τις δαπάνες κοινωνικής προστασίας Waters H et al. 2003. The Impact of the 1997-1998 East Asian Economic Crisis on Health and Health Care in Indonesia. Health Policy and Planning, v.18(2).

Αυστραλοί ειδικοί δημόσιας υγείας “These results strongly suggest that social protection programs, adapted to meet the needs of the most threatened population groups, are necessary and important tools to protect against the adverse effects of economic downturns on health and health care”.

Waters H et al. 2003. The Impact of the 1997-1998 East Asian Economic Crisis on Health and Health Care in Indonesia. Health Policy and Planning, v.18(2).

ερευνητές Johns Hopkins School of Public Health

“social protection programs play a critical role in protecting populations against the adverse effects

οf economic downturns on health and healthcare”

Kittiprapas S. et al. “Financial Instability and Child Well-Being: A Comparative Analysis of the Impact of the Asian Crisis and Social Policy Response in Indonesia, Malaysia, Thailand, and South Corea”, UNICEF Office for Thailand; Ch. 9 in G. A. Cornia (ed.), Harnessing Globalisation for Children; Hopkins, “Economic Stability and Health Status”.

Οκτώβρης 2012

 ΔΝΤ: ζητάει συγνώμη, έκανε λάθος!  προέβλεψε αύξηση της οικονομίας της Ινδονησίας κατά 3%, ενώ αυτή συρρικνώθηκε κατά 13%!!  Gita Wirjawan (υπουργός εμπορίου Ινδονησίας): “People Learn from what happened in the past”

το ΔΝΤ λέει ψέματα

τός το κατάλαβε

Η οικονομική κρίση του 2008 στην Ισλανδία

Η Άλλη Πολιτική

μία φτωχή χώρα



317.000 κάτοικοι



Αλιεία



Δημόσιο Σύστημα Υγείας (σχεδόν αποκλειστικά)



1940ς από τις φτωχότερες χώρες Ευρώπης

γίνεται φορολογικός παράδεισος



1990ς μέτρια οικονομική ανάπτυξη λόγω τουρισμού



2007: η 5η πλουσιότερη χώρα στον κόσμο



φορολογικός παράδεισος: κ.κ. εισόδημα 60% > ΗΠΑ

μετά σκάει η φούσκα



2008: 1/3 έχασαν τα σπίτια τους



οι Πολωνοί μετανάστες αλιείς γίνονται οι αποδιοπομπαίοι τράγοι

αρνείται την «βοήθεια» του ΔΝΤ



2008:

η μεγαλύτερη απειλή υγείας από Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο



2008, 10ος:

αίτηση «διάσωσης» στο ΔΝΤ



ΔΝΤ: μείωση 30% δαπανών ΕΣΥ



άρνηση Πρωθυπουργού

Reeves A. et al. Does Investment in the Health Sector Promote or Inhibit Economic Growth?

Health Policy (in press).

κάνει Δημοψήφισμα 

ΔΝΤ: οικονομικός πολλαπλασιαστής (ο.π.) <0,5 για όλες τις χώρες



Reeeves et al.: ο.π. υγεία, παιδεία > 3 άμυνα <1



2010: Δημοψήφισμα: 93% Όχι ΔΝΤ

Reeves A. et al. Does Investment in the Health Sector Promote or Inhibit Economic Growth? Health Policy (in press).

παρέχει ισχυρή κοινωνική προστασία

2007: 21% ΑΕΠ (2,2 δις $) 2009: 25% ΑΕΠ (3 δις $)

ΕΣΥ: Dept relief prgrms

Eurostat Statistics Database

θνησιμότητα και αυτοκτονίες



2007-2010: θνησιμότητα σταθερή πτώση



αυτοκτονίες: μη ΣΣ αύξηση

Stuckler D., et al. 2008. Can a Bank Crisis Breake your Heart? Globalisation and Health v4(1).

McClure C., et al. 2013. Increase in Female Depressive Symptoms Following the 2008 Financial Crisis in Iceland: A prospective Cohort Study. Forthcoming.

νοσήματα

 καρδιακά

 ψυχικές

επεισόδια: όχι σημαντική αύξ

διαταραχές: όχι σημαντική αύξ

Stuckler D., et al. 2008. Can a Bank Crisis Breake your Heart? Globalisation and Health v4(1).

McClure C., et al. 2013. Increase in Female Depressive Symptoms Following the 2008 Financial Crisis in Iceland: A prospective Cohort Study. Forthcoming.

αντίθετα



πρώτοι στον Κόσμο



‘gross national happiness’



‘the happy index’

Helliwell J. et al. World Happiness Report (New York 2012).

Fitch και ΔΝΤ λένε ψέματα 

Οίκος Fitch: αρχή κρίσης: ‘unorthodox crisis policy response’ 2012 : ‘safe to invest’



ΔΝΤ: ‘surprisingly strong recovery […] maintaining the key elements of the Icelandic welfare state […] to protect vulnerable groups […] greater tax burden on higher income groups’

Fighting Recession the Icelandic Way. Bloomberg. Fitch upgraded Iceland’s sovereign rating from BBB- to BB+. 2012.

Iceland: Ex Post Evaluation of Exceptional Access Under the 2008 Stand-By Arrangement, IMF Country Report No 12/91, 2012.

το ΔΝΤ λέει ψέματα

τα 2 σωτήρια βήματα 

απόρριψη του ΔΝΤ στήριξη υγείας, κατοικίας, εργασίας, κοινωνικής φροντίδας



εθνική αλληλεγγύη υψηλότεροι δείκτες ‘κοινωνικού κεφαλαίου’ στη δυτική Ευρώπη

Growiecz K. Social Capital During the Financial Crisis. The Case of Iceland, 2001.

OECD. Society at a Glance 2011.

δημοκρατία και οικονομία



υπεράσπιση της Δημοκρατίας



επιστροφή στις Αξίες



χτίσιμο υγιούς οικονομίας (2012: ανάπτυξη 3%, ανεργία < 5%)

2012, αλλαγή Συντάγματος 2/3 πληθυσμού ψήφισαν αλλαγή Συντάγματος 

μεγαλύτερο έλεγχο των φυσικών πόρων από τους πολίτες



διαχωρισμό των Τραπεζών από την πολιτική ηγεσία

Robertsson R. Voters in Iceland Back New Constitution, More Resource Control, Rueters, Oct 21, 2012.

παράδειγμα Πρωθυπουργού

‘No responsible government takes risks with the future of its people, even when the banking system itself is at stake’ Geir Hilmar Haarde, 2009 Πρωθυπουργός της Ισλανδίας

Ισλανδία και Ελλάδα

η οικονομική κρίση του 2008 στις άλλες χώρες

ασφάλιση και υγεία

μελέτη του Harvard οι ανασφάλιστοι πεθαίνουν πρόωρα

οι ανασφάλιστοι έχουν 40% περισσότερες πιθανότητες πρόωρου θανάτου

Wilper A. et al. 2009. Health Insurance and Mortality in US Adults. AJPH v99(12):2289-95.

μελέτη του Harvard οι ανασφάλιστοι πεθαίνουν πρόωρα «Οι πολιτικοί προστατεύουν τα κέρδη των ασφαλιστικών εταιρειών, θυσιάζοντας τις ζωές των Αμερικανών» Dr Steffie Woolhandler, study co-author, professor of medicine at Harvard University Wilper A. et al. 2009. Health Insurance and Mortality in US Adults. AJPH v99(12):2289-95.

μελέτη του Harvard

οι ανασφάλιστοι πεθαίνουν πρόωρα «… ένας Αμερικανός (2002) πεθαίνει κάθε 30 λεπτά από έλλειψη ασφάλισης υγείας. Ακόμη κι αυτός ο φρικτός αριθμός υποεκτιμά την κατάσταση – (2005), ένας Αμερικανός πεθαίνει κάθε 12 λεπτά» Dr. David Himmelstein, study co-author, associate professor of medicine at Harvard University Wilper A. et al. 2009. Health Insurance and Mortality in US Adults. AJPH v99(12):2289-95.

οι ανασφάλιστοι αρρωσταίνουν περισσότερο

τα 2/5 των ατόμων με χρόνια νόσο δεν μπορούσαν να ελέγξουν την νόσο τους

Piette J. et al. 2011. Medication Cost Problems Among Chronically Ill Adults in the US: Did the Financial Crisis Make a Bad Situation Even Worse? Patient Preference and Adherence v5:187.

και πλουτίζουν οι Ιδιωτικές Εταιρείες Ασφάλισης Υγείας 

2009:

2.900.000 άνθρωποι έχασαν ασφάλισή τους οι 5 μεγαλύτερες ΙΕΑΥ

12,2 δις κέρδος

56% περισσότερο από το 2008



2010:

41% περισσότερο κέρδος από το 2009

Walker E. Health Insurers Post Record Profits, ABC News, Feb 12, 2010.

Beery E. Health Plans Say They’ll Risk Losing Members to Protect Profit Margins.

American Medical News, May 19, 2008.

ο νόμος της Ανάστροφης Φροντίδας στην Δημόσια Υγεία 

αυτοί που χρειάζονται την περισσότερη φροντίδα παίρνουν την λιγότερη, και ανάστροφα



ο νόμος αυτός εφαρμόζεται περισσότερο εκεί που η ιατρική φροντίδα είναι εκτεθειμένη περισσότερο στις δυνάμεις της αγοράς

Hart J. 1971. The Inverse Care Law. The Lancet v297(7696):405-12

ιδιωτικό ή δημόσιο; 

ΗΠΑ: δαπάνες υγείας 19% ΑΕΠ (στην κρίση) οι υψηλότερες στον Κόσμο, σήμερα (2013)

Βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες: 7-11% ΑΕΠ 

WHO: Το Σύστημα Υγείας των ΗΠΑ από τα χειρότερα στον Κόσμο!!!

Institute of Medicine, U.S. Health In International Perspective: Shorter Lives, Poorer Health, 2013.

επίπεδο υγείας πληθυσμού στις ΗΠΑ

ΗΠΑ

περισσότερο

Ευρώπη



νοσοκομειακές λοιμώξεις



ιατρογενείς θανάτους



αποφεύξιμες νοσοκομειακές επισκέψεις



40% αποφεύξιμη θνησιμότητα



40.000 θάνατοι / έτος φτωχή ποιότητα φροντίδας υγείας

Institute of Medicine, U.S. Health In International Perspective: Shorter Lives, Poorer Health, 2013.

η Αγορά στην Υγεία



Καναδάς, Ιαπωνία, Αυστραλία, Ευρώπη: απέρριψαν την προσέγγιση της Αγοράς



ΗΠΑ: οι άντρες έχουν το μικρότερο προσδόκιμο ζωής μεταξύ των βιομηχανικών χωρών

Institute of Medicine, U.S. Health In International Perspective: Shorter Lives, Poorer Health, 2013.

Γιατί;



ξοδεύουν περισσότερα για την νόσο παρά για την πρόληψή της γιατί;



ωφελούνται περισσότερο οι πάροχοι υγείας: ασφαλιστικές εταιρείες, νοσοκομεία, φαρμακευτικές εταιρείες

2010: Δαπάνες Υγείας % ΑΕΠ Δημόσιο / Ιδιωτικό



ΗΠΑ:



Ην. Βασίλειο:



Γερμανία:



Γαλλία:

19%

ιδιωτικές 9,1%

8%

1,6%

10,5%

2,7%

11,2%

The Commonwealth Fund 2010 International Health Policy Survey

2,6%

Προσβασιμότητα σε υπηρεσίες Δ.Υ. στην κρίση



ΗΠΑ:

1 στους 5 δεν πήγαινε στον γιατρό



Καναδάς:

καμία αλλαγή



Ηνωμένο Βασίλειο:

0,3% αύξ (ελεύθερη πρόσβαση)



Γερμανία:

4% μείωση (10 ευρώ / επίσκεψη)



Γαλλία:

7% μείωση (16-18 ευρώ / επίσκ)

Lusardi A et al. The Economic Crisis and Medical Care Usage. Dartmouth College.

χρέος % ΑΕΠ

όταν θεμελιωνόταν το Ε.Σ.Υ. του Ηνωμένου Βασιλείου

το χρέος του ήταν 400% του ΑΕΠ πολύ μεγαλύτερο από το σημερινό των Ευρωπαϊκών χωρών (εκτός της Ισλανδίας)

και ο θεμελιωτής του έλεγε

“We ought to take pride in the fact that, despite our financial and economic anxieties,

we are still able to do the most civilized think in the world put the welfare of the sick in front of every other consideration” Aneurin Bevan, 1948

Ιδιωτικό / Δημόσιο ΟΟΣΑ: Το Ε.Σ.Υ. του Ηνωμένου Βασίλειου έσωσε περισσότερες ζωές με λιγότερα χρήματα στη διάρκεια της παρούσας (2008) κρίσης. ΟΟΣΑ: Το Ε.Σ.Υ. του Ηνωμένου Βασιλείου είναι το πιο αποδοτικό, αποτελεσματικό και ανταποκρινόμενο στις ανάγκες του πληθυσμού στον Κόσμο

Health and Social Care Act, 2012 ενσωμάτωση των αρχών της «ελεύθερης αγοράς» 400 επικερδή συμβόλαια ιδιωτικών παρόχων η μεγαλύτερη πράξη ιδιωτικοποίησης στην ιστορία του Further Privatization Is Inevitable Under the Proposed NHS Reforms. BMJ, May 17, 2012.

Quercioli C et al. 2013. “The effect of health care delivery Privatization on avoidable mortality: Longitudinal cross-regional results from Italy, 1993-2003”, Journal of Epidemiology and Community Health v67(2):132-38.

“NHS Shakeup Spells “Unprecedented Chaos”, Warns Lancet Editor, The Guardian, March 24, 2012.

άρνηση της αποδόμησης του ΕΣΥ British Medical Association:

Όχι

Royal College of Nursing:

Όχι

Medical Royal Colleges:

Όχι

αποδοχή Ε.Σ.Υ. από ασθενείς από 70% σε

58%

USA και UK ανάπτυξη και λιτότητα

ανεργία και υγεία

ανεργία και αυτοκτονίες στην Ιταλία

500 περισσότεροι θάνατοι

από τους αναμενόμενους από αυτοκτονίες και απόπειρες αυτοκτονίας στη διάρκεια της κρίσης

Vogli R. et al., 2012. Excess Suicides and Attempted Suicides in Italy Attributable to the Great Recession, J Epidem Comm Health.

ανεργία και αυτοκτονίες στο Ηνωμένο Βασίλειο

πάνω από 1.000 αυτοκτονίες (2007- 2010) περισσότερες από τις αναμενόμενες

Barr B. et al., 2012. Suicides Associated With the 2008-2010 Economic Recession in England: Time-Trend Analysis, BMJ v345:e5142.

ανεργία και αυτοκτονίες στις ΗΠΑ

4.750 περισσότεροι θάνατοι από τους αναμενόμενους από αυτοκτονίες στη διάρκεια της κρίσης

Reeves A. et al., 2012. Increase in State Suicide Rates in the USA During Economic Recession. The Lancet v380(9856):1813:14.

οικονομικές αυτοκτονίες στις ΗΠΑ

χρήση αντικαταθλιπτικών 2007-2009



Ηνωμένο Βασίλειο: αύξηση 22%



Ισπανία:

αύξηση 17%



ΗΠΑ:

10% ενηλίκων

Gili M et al., 2012. The Mental Health Risks of Economic Crisis in Spain: Evidence from Primary Care Centers, 2006 and 2010. Eur J Pub Health v23(1):103-8.

κατάθλιψη στην Ισπανία 2006-2010 επισκέψεις στην ΠΦΥ με κλινικά συμπτώματα 

μείζονος κατάθλιψης:



ελάσσονος κατάθλιψης:





29%

48%

6%

9%

κρίσης πανικού:

10%

16%

κατάχρησης αλκοόλ:

<1%

6%

Gili M et al., 2012. The Mental Health Risks of Economic Crisis in Spain: Evidence from Primary Care Centers, 2006 and 2010. Eur J Pub Health v23(1):103-8.

Σουηδία και Φινλανδία στις κρίσεις 1980ς και 1990ς επενδύοντας σε Κοινωνικά Προγράμματα και Προγράμματα Προστασίας Εργασίας αν και η κρίση οδηγεί σε ανεργία δεν οδηγεί απαραίτητα σε αυτοκτονίες οι άνθρωποι που ψάχνουν για δουλειά έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αυτοκτονήσουν Lewis G and Sloggett A 1998. “Suicide, Deprivation, and Unemployment; Record Linkage Study”, BMJ v317:1283

ALMP, ανεργία και αυτοκτονίες στην Σουηδία

Σουηδία: κρίση 1991-1992   



 

όλες οι Τράπεζες (114) σε μεγάλο κίνδυνο ΑΕΠ: μείωση 12% 10% έχασαν την εργασία τους δείκτες αυτοκτονίας σε σταθερή πτώση (1980s-2000s) επένδυση 360 $ / κ.κ. / έτος σε ALMP μη ΣΣ σχέση ανεργίας-αυτοκτονιών

Jonung L. et al., How Costly Was the Crisis of the 1990s? A comparative Analysis of the Deepest Crises in Finland and Sweden over the Last 130 Years, European Commission. Economic Papers, 2005.

Active Labor Market Program (ALMP) Ενεργητικά Προγράμματα Προστασίας Ανέργων



εύρεση εργασίας το συντομότερο (υποστήριξη, δεξιότητες, πλάνο επαναφοράς)



οργανωμένη κοινωνική υποστήριξη (προσωπικό πλάνο δράσης)



και για αυτούς σε επισφαλή εργασία

ALMP, ανεργία και αυτοκτονίες στην Σουηδία Stuckler D. et al., 2009. The Public Health Impact of Economic Crises and Alternative Policy Responses in Europe, The Lancet v374:315-23.

ALMP, ανεργία και αυτοκτονίες στην Ισπανία Stuckler D. et al., 2009. The Public Health Impact of Economic Crises and Alternative Policy Responses in Europe, The Lancet v374:315-23.

Σχέση Αυτοκτονιών – Προγραμμάτων Ανεργίας σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες ALMPs: σημαντικότερη επίδραση στους δείκτες αυτοκτον από τα άλλα Προγράμματα Κοινωνικής Προστασίας (υπηρεσίες υγείας, φροντίδα παιδιού, επίδομα κατοικίας, συντάξεις, επίδομα ανεργίας)

100$ / κ.κ. / έτος ALMP μείωση αυτοκτονιών 1,2% σε 0,4%

>200$ / κ.κ. / έτος ALMP μη σχέση ανεργίας-αυτοκτονιών

Stuckler D. et al., 2009. The Public Health Impact of Economic Crises and Alternative Policy Responses in Europe, The Lancet v374:315-23.

Το προφανές των ‘οικονομικών’ αυτοκτονιών Οι εξάρσεις ανεργίας δεν συσχετίζονται με αυξημένες αυτοκτονίες σε Σουηδία, Φινλανδία και Ισλανδία συσχετίζονται ισχυρά με τις αυτοκτονίες σε Ισπανία, ΗΠΑ, Ελλάδα, Ιταλία και Ρωσία

επένδυση στη προστασία της εργασίας 150$ / κ.κ. δ. Ευρώπη 37$ / κ.κ. α. Ευρώπη

Stuckler D. et al., 2009. The Public Health Impact of Economic Crises and Alternative Policy Responses in Europe, The Lancet v374:315-23.

η κορυφή του παγόβουνου

για κάθε αυτοκτονία 10 απόπειρες 100-1000 νέες περιπτώσεις κατάθλιψης

Wasserman D. Mental Health and Suicidal Behaviour in Times of Economic Crisis: Impact and Prevention, Stockholm, Sweden, 2009.

χρήματα υπάρχουν;



δεν υπάρχουν χρήματα για ALMPs



τα καλά ALMPs αυτο-χρηματοδοτούνται αυξάνοντας την παραγωγικότητα μειώνοντας το φορτίο της κοινωνικής φροντίδας

Jonung L. et al., How Costly Was the Crisis of the 1990s? A comparative Analysis of the Deepest Crises in Finland and Sweden over the Last 130 Years, European Commission.

Economic Papers, 2005.

Δει δη χρημάτων

Δανία: εξοικονομήθηκαν 47.000 $ ανά εργαζόμενο, σε 11 χρόνια, μέσω ALMPs.

Συστηματική ανασκόπηση 199 ALMPs, 2010, 97 περιοχές: οικονομικά ενεργός πληθυσμός μείωση πίεσης στα συστήματα πρόνοιας τροφοδότηση οικονομίας της αγοράς Jonung L. et al., How Costly Was the Crisis of the 1990s? A comparative Analysis of the Deepest Crises in Finland and Sweden over the Last 130 Years, European Commission. Economic Papers, 2005.



το πλουσιότερο 1% των ΗΠΑ



καρπώθηκε το 95% της οικονομικής ανάπτυξης μετά την κρίση του 2009

ενώ 

το 90% έγινε φτωχότερο

άστεγοι και υγεία

άστεγοι και άρρωστοι στις ΗΠΑ



πεθαίνουν 40 χρόνια νωρίτερα



ο κίνδυνος κατάσχεσης επιφέρει νόσο x9

καταθλιπτική συμπτωματολογία

x 7,5

ελλιπής σίτιση

x9

δεν παίρνουν τα φάρμακά τους

Bennett G et al., 2009. Will the Public’s Health Fall Victim to the Home Foreclosure Epidemic?

PLoS Medicine.

Alley D. et al., 2011. Mortgage Delinquency and Changes in Access to Health Resources and Depressive Symptoms in a Nationally Representative Cohort of Americans Older Than 50 Years, Am J Pub Health v101(12):2293-98.

άστεγοι και άρρωστοι στις ΗΠΑ



2007

1.200.000 άστεγα παιδιά



2010

1.600.000



1 στα 45 παιδιά χωρίς σπίτι

Homeless Children: The Hard Times Generation, CBS News, Marc 6, 2011.

O’Connell J. Premature Mortality in Homeless Populations: A Review of the Literature (Nashville, 2005).

άστεγοι και άρρωστοι στo Ηνωμένο Βασίλειο



οι άστεγοι ζουν περίπου 45 χρόνια (>80 υπόλοιποι)



5 χρόνια μετά απώλεια σπιτιού πρόωρος θάνατος Χ 4,4



οικονομικός πολλαπλασιαστής στέγασης 3,5

Homelessness: A Silent Killer, Crisis, UK, 2011.

φυματίωση και βία στους άστεγους στο Λονδίνο 

φυματίωση 2011 αύξηση 8% από το 2010 279 νέες περιπτώσεις ‘η φυματίωση είναι από τα μεγαλύτερα προβλήματα ΔΥ που αντιμετωπίζουμε’



βία 2010-2011 αύξηση 32% νέων κοιμούνται στο δρόμο

Δ/ντής Γραφείου Προστασίας Υγείας, BBC News, 2012

(Homeless Crisis as 400 Youths a Day Face Life on the Streets of Britain, Mirror 2011.)

αύξηση αστέγων



Ιρλανδία

68% 2008-2011



Βαρκελώνη

31% 2008-2011



Πορτογαλία

25% 2007-2011



Ελλάδα

25% 2009-2011

The European Federation of National Organizations Working with the Homeless, 2012

τα 4 φυσικά πειράματα στην Ιστορία

 the Great Depression, 1929 

the Post-Communist Mortality Crisis, 1991



the East Asian Financial Crisis, 1997



the Great Recession, 2008

μας διδάσκουν ότι οι συνέπειες της λιτότητας για την υγεία καταδεικνύονται εδώ κι έναν αιώνα στα στοιχεία των οικονομικών κρίσεων από χώρες σε όλον τον κόσμο

ότι οι επιδράσεις των πολιτικών επιλογών στην υγεία μπορούν να προβλεφθούν με επιστημονική ακρίβεια

Health Impact Assessment το εργαλείο που προτείνει ο Π.Ο.Υ. για την αξιολόγηση της επίδρασης στην υγεία των πολιτικών που πρόκειται να εφαρμοστούν

ότι πρέπει να προστατεύεται η εργασία

με ειδικά Προγράμματα Προστασίας Ανέργων Active Labor Market Programs (ALMPs)

ότι η επένδυση στην Δημόσια Υγεία αποφέρει έναν από τους υψηλότερους

οικονομικούς

πολλαπλασιαστές > 3

η οικονομία είναι το μέσον

και όχι ο σκοπός

ότι η κοινωνική προστασία

προλαβαίνει τις επιδημίες

στη διάρκεια των οικονομικών κρίσεων

ότι τα προγράμματα κοινωνικής προστασίας

είναι τόσο αποτελεσματικά σε σχέση με το κόστος τους όσο είναι και οι ιατρικές θεραπείες

Fishback et al. 2007. “Births, Deaths and New Deal Relief”.

ότι η πολιτική

δεν είναι παρά ιατρική σε μεγάλη κλίμακα

‘Politics is nothing but medicine on a grand scale’ Rudolph Virchow, 1848

ότι η λιτότητα βλάπτει σοβαρά την υγεία

ως αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης 

μία κοινωνική κατασκευή



ένας μύθος



μία ιδεολογική / πολιτική επιλογή στερείται εμπειρικής και επιστημονικής τεκμηρίωσης

τότε, γιατί;

για να κατέχει

τo 1% του παγκόσμιου πληθυσμού το 50% του παγκόσμιου πλούτου



ή αλλιώς



το 1% των πλουσιότερων του πλανήτη



110 τρις $



65 φορές τον πλούτο του φτωχότερου 50%

κι η χώρα μας;

με βάση την εμπειρική και επιστημονική τεκμηρίωση σχεδόν ενός αιώνα η πολιτική της λιτότητας και στην υγεία αν δεν την ανατρέψουμε

θα έχει καταστροφικές συνέπειες



το φτωχότερο 50% του παγκόσμιου πληθυσμού



κατέχει τον ίδιο πλούτο με



τους 85 πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου