Kompás 2017 by ASTASIF

KOMPÁS MÁLGAGN ÚTSKRIFTARNEMA SKIPSTJÓRNARSKÓLANS 1. TÖLUBLAÐ 39. ÁRGANGUR 2017

fiskurimatinn.is

Ferskur gæðafiskur í matinn

Fæst í Bónus

Hallbjörg Erla Fjeldsted ritstjóri Kompáss

Konur

tökum pláss !

Allt frá því ég man eftir mér hefur aðdráttarafl hafsins haft gífurleg áhrif,

öðrum dilkadráttum. Konur eru engan veginn óhæfari en karlar, til að

einkum á vorin þegar leysa tekur. Eirðarleysið í landi verður gríðarlegt,

stunda sjómennsku af kynferðinu einu að dæma. Að minnsta kosti hef

útþráin verður yfirþyrmandi og frelsislöngunin sem oft er fundin í

ég ekki enn séð starfslýsingu sem gefur slíkt líffræðilega til kynna.

jarðtengingarleysinu tekur yfirhöndina. Að fá tækifæri til að starfa á

Fæst fæðumst við fagmenn (þó svo að fagmenn getum við verið fram í

hafi úti er fyrir marga köllun sem gjarnan vegur þyngra á móti

fingurgómana). Öll þurfum við tækifæri til þess að fá að vera byrjendur

fórnarkostnaðinum sem iðulega fylgir starfsvali til sjós.

og njóta leiðsagnar frá okkur reyndari aðilum. Því við erum jú alltaf eitt

Árið er 2017. Tölublöðin eru 39. Í fyrsta sinn í sögu Kompáss er sú sem

sinn byrjendur, hvar sem við komum og hvað sem við tökum okkur fyrir

ritstjórapennanum er vopnuð kvenmaður. Við það tækifæri þótti okkur

hendur. Í löndunum í kringum okkur hefur það tíðkast að starfsnám sé

vel við hæfi að helga útgáfu blaðsins konum er lifa og hrærast í

hluti af námsskipulaginu. Það er mjög gott kerfi sem skilar óneitanlega

siglingum og sjávarútvegi. Mikið vatn hefur runnið til sjávar á síðustu

hæfari framtíðarstarfsmönnum og verða öryggisskilyrðin betri, þegar

árum og áratugum í kynjajafnréttisbaráttunni, margt hefur áorkast

fólk hefur fengið góða faglega þjálfun í raunverulegum aðstæðum og

en þó er enn töluvert langt í land í þessum greinum og segja má að

vinnuskilyrðum. Gaman væri að sjá meira samspil milli

sjómennskan sé eftirbátur í baráttunni. Hvers vegna? Gæti ástæðan

Skipstjórnarskólans og atvinnulífsins í framtíðinni fyrst og fremst hvað

verið ímyndartengd? Launin? Fælir slorið? Þykja langar útiverur

það varðar.

óspennandi? Eða eru þeir sem sjá um mannaráðningar ekki nægilega opnir fyrir nýjum tímum og tækifærum? Ekki verður komist til botns í því

Öll „leitum við heim og þráum höfn“ þegar lagt er af stað í vegferðir.

hér en eitt er víst... Af er það sem áður var og vélar og tækni létta flest

Lengri sem og skemmri, líkt og Davíð Stefánsson orti í ljóðinu

störf, siglingar og sjávarútvegur í dag er orðinn hátækniiðnaður. Að auki

„Brennið þið vitar“. Svo er einnig farið með okkur útskriftarnema þessa

koma margir í störfum sínum til sjós hvergi nærri fiski, en eru þó hvergi

árs. Vegferðin sem við lögðum í, í upphafi skólagöngu okkar hefur í

minni sjómenn fyrir vikið og mörg skipanna stunda dagróðra sem ætti

senn verið lærdómsrík, gefandi og skemmtileg. Nú hins vegar styttist

að þykja nokkuð fjölskylduvæn útivera.

óðfluga í annan endann og eygjum við höfnina sífellt betur. Ég vil hér

Kredduna um að ekki sé á það hættandi að skrá kvenmenn í skipsrúm

með nota tækifærið til að þakka öllum þeim sem styrkt hafa blaðið eða

hefur borið að mínum eyrum. Oftar en tvisvar og oftar en fimm sinnum.

komið að útgáfunni með einum eða öðrum hætti og þar með gert hana

Hver skyldi möguleg ástæða vera? Jú konur eru sagðar eyðileggja

að veruleika. Kennurum og starfsfólki skólans færum við hjartans þakkir

móralinn um borð. Ómögulegt er að réttlæta það, enda hefur

fyrir samveruna á liðnum árum.

rökstuðningur aldrei verið meðferðis í þessum kreddusögum. Sjálf

Lifum heil!

berum við ábygð á eigin hegðun og gjörðum og mórall um borð í skipum sem eyðileggst við það eitt að kona stígi fæti sínum inn fyrir

Hallbjörg Erla Fjeldsted

borðstokkinn, hefur líklega ekki staðið styrkum fótum fyrir. Nú er það

Ritstjóri Kompáss

undir okkur komið að gefa öllum sömu tækifærin, óháð kyni, hárlit eða

KOMPÁS 2017

Ljรณsmyndari : Raymond Hoffmann

Efnisyfirlit 3

Ritstjórapistill

Útskriftarnemar 2017

CatSat 5 hafupplýsingakerfi

Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir svarar spurningum

Vilbergur Magni Óskarsson fagstjóri Skipstjórnarskólans

Konur í sjávarútvegi

Breki VE, Vinnslustöðin í Vestmannaeyjum

Tælandsför útskriftarnema ársins 2016

Arnarlax, laxeldisfyrirtæki á Bíldudal við Arnarfjörð

Kvenstýrimenn sitja fyrir svörum

Uppskriftir

Sjósókn formæðra minna og forfeðra

Viðtal við skipstjóra Queen Elizabeth

Myndir úr skólalífinu

Vilmundur Víðir Sigurðsson minningargrein

Heiðrún Lind Marteinsdóttir framkvæmdastjóri SFS

HR Vél- og orkutæknifræði og vélaverkfræði

Svanur ÍS 214 ferst út af Deild

Mikilvægar upplýsingar við togveiðar

Engey, HB Grandi

Sjókonur

Duggarapeysa Ellingsen

Áttavitinn

Styrktaraðilar Kompáss

Útgefandi : Útskriftarnemendur Skipstjórnarskólans Ritstjóri : Hallbjörg Erla Fjeldsted Gjaldkeri : Gunnar Örn Marteinsson Auglýsingastjóri : Þorgils Arnar Þórarinsson Prófarkarlestur : Guðmundur Pétur Halldórsson og María Óskarsdóttir Umbrot og útlitshönnun : Ásta Sif Árnadóttir / asta@astasif.com María Katrín Jónsdóttir / lillemaya@gmail.com Forsíðumynd : Ásta Sif Árnadóttir Prentun : Ísafoldar prentsmiðja

Kompás er blað útskriftarnema Skipstjórnarskólans. Ágóði Kompásblaðsins rennur í útskriftarsjóð sem notaður er til útskriftarferðar hópsins. Blaðið er gefið út í 2500 eintökum og er dreift til fyrirtækja sem tengjast sjávarútvegi, helstu skipaútgerða á landinu og styrktaraðila sem að blaðinu komu.

Útskriftarnemar 2017

Arnar Freyr

Aron Hólm

Bjarki Þór

Etienne

Eyþór

Birkisson

Söebeck

Sævarsson

Menétrey

Óskarsson

Hallbjörg Erla

Leifur

Einarsson

Halldórsson

Marteinsson

Fjeldsted

Harðarson

Ragnar Elí

Samuel Örn

Sigurður

Sindri

Þorgils Arnar

Guðmundsson

Pétursson

Sigurðsson

Kristjánsson

Þórarinsson

Guðmundur Ómar Guðmundur Pétur Gunnar Örn

KOMPÁS 2017

Hlið dagsins ER SUÐSUÐVESTAN 30 M Á SEK.

facebook.com/Homeblest

Hjá Veitum starfar stór og öflugur hópur af iðn- og tæknimenntuðu fólki. Við leggjum mikla áherslu á gott starfsumhverfi og aðstöðu, öryggi, jafnrétti og tíma fyrir fjölskylduna. Kynntu þér málið á www.veitur.is.

veitur.is

innoVATIVE

Five foils Flow Booster Very powerful and stable

T PATEN

HIGHEST LIFT ON THE MARKET VÓNIN // Bakkavegur 22 // FO-530 Fuglafjørður // Føroyar Tel +298 474 200 // info@vonin.com // vonin.com

Ragnar Harðarson

skrifar

Huginn VE, brautryðjandi í notkun á Catsat hafupplýsingum á Íslandi

CatSat 5

hafupplýsingakerfi með sjálfvirku niðurhali gagna og hágæða upplýsingum

CatSat er lykiltæki fyrir fiskveiðistjórnendur

Upphaflega var CatSat kerfið sett á markað til

skella upp greiningarmynd í forritinu, sem sýnir

til að auðvelda ákvarðanatöku vegna veiða.

að auðvelda skipum túnfiskveiðar en það nýtist

breytingar milli daga eða ára á

Það inniheldur hafupplýsingar á heims-

einnig við aðrar fiskveiðar, sérstaklega veiðar

umbeðnum svæðum. Þetta er hægt að gera

vísu, til að bæta árangur við fiskveiðar og

á uppsjávarfiski. Íslenska fyrirtækið Akor ehf.

við allar hafupplýsingar í CatSat, sem gefur t.d.

rannsóknir.

annast markaðssetningu á CatSat í Norður-

góða hugmynd um þróun í hita og átu í hafinu.

CatSat hafupplýsingakerfið kemur frá CSL vísin-

og Austur-Evrópu og við Vestur-Afríku ásamt

Hvað makrílinn varðar horfa menn mikið til

dastofnuninni í Frakklandi,sem

Kanaríeyjum.

mælinga frá gervihnöttum, sem skynja lit

stundar hafrannsóknir um allan heim. Verkefnið

Fyrsta CatSat kerfið í íslenskt fiskiskip var sett

þörungablómans í yfirborði sjávar. Átan lifir á

hófst 1998 og því var ætlað að koma til móts

upp um borð í Huginn VE 55 árið 2009.

þörungunum og fylgir þeim í ferli strauma. Þar

við óskir fyrirtækja, sem stunda túnfisk- og

Skipstjórnarmenn á Huginn hafa unnið

sem átu er að finna er makríllinn sjaldan langt

uppsjávarveiðar. Upplýsingum um rétt skilyrði

mikilvægt frumkvöðlastarf í hvernig best er að

undan. Upplýsingar sem skip hafa notað til að

til fiskveiða í formi hæðarmælinga, hita, seltu,

nota kerfið við veiðar á uppsjávarfiski. Á árunum

staðsetja bestu aðstæður fyrir makríl má nota

strauma, átu, vinda og fleiri þátta, er safnað

2010 og 2011 komst skriður á uppsetningu

fyrir aðrar tegundir uppsjávarfiska, eins og

með baujum og gervihnöttum. Um er að ræða

kerfisins í íslensk skip og vinsældir þess hafa

loðnu, síld og kolmunna. Aðrar hafupplýsingar

bæði upplýsingar í rauntíma og gögn sem

aukist síðan. Þá hefur Akor ehf. sett CatSat í

má jafnframt nota til að staðsetja góð skilyrði

safnað hefur verið í lengri tíma. Nú þegar

skip víða í Evrópu og Afríku.

fyrir aðrar fisktegundir, eins og t.d. úthafskarfa.

eru yfir 800 notendur CatSat um allan heim,

Taka skal fram að CatSat kerfið finnur ekki

Nú þegar er stækkandi hópur botnfiskskipa

einkum fiskiskip en einnig skip sem stunda

fiskinn, heldur gefur vísbendingar um hvar er

farinn að nota CatSat hafupplýsingar við

hafrannsóknir. Kerfið skiptist í

að finna; t.d. áhugaverðar aðstæður í hafinu

daglegar veiðar.

yfirborðsupplýsingar frá gervihnöttum, fullkomið

fyrir einstakar fisktegundir, með notkun á

Svokölluð hæðarmæling sjávar (Altimetry) er

veðurkerfi og hafstraumalíkan, sem byggist á

filterum þar sem einangraðar eru álitlegar fors-

mikilvægur þáttur í CatSat. Hún gefur

fjölþættum upplýsingum.

endur og leitað eftir þeim í CatSat. Hægt er að

upplýsingar um strauma (geostrophical

KOMPÁS 2017

currents), lóðrétt hitaskil og hvar uppstreymi er. Þessir þættir ráða miklu um fæðukeðju sjávar og eru þ.a.l. sterkur áhrifaþáttur um áhugaverð veiðisvæði. CatSat kerfið er hugbúnaður sem þarf að vera tengdur tölvu, helst með góðum, vel staðsettum skjá sem einungis er notaður fyrir kerfið. Yfirleitt er móttökubúnaður og fjarskiptakerfi til staðar í skipunum. Kerfið er því mjög auðvelt í uppsetningu samanborið við hefðbundin tæki. CatSat gerir miklar kröfur til skipstjórnarmanna um að þeir kynni sér vel hvernig nýta má hafupplýsingar við veiðar. Í góðu fiskiríi þurfa skipstjórar minna á kerfinu að halda til

CatSat hafupplýsingakerfið kemur frá CSL vísindastofnuninni í Frakklandi, sem stundar hafrannsóknir um allan heim.

að finna fiskinn. Mikilvægt er samt að hafa kerfið alltaf til hliðsjónar við að skrá aðstæður. Í fiskileysi síðar meir má nota kerfið til að leita uppi aðstæður sem gáfu góða veiði og kanna hvort fiskinn væri ekki þar að finna. Það gæfi oftast betri raun en að sigla langar leiðir í leit að fiskinum með tilheyrandi kostnaði. Hvað er nýtt í CatSat? Fyrst ber að nefna sjálfvirkt niðurhal þar sem notandinn getur algerlega ákveðið hvaða gögn og hvenær CatSat á að sækja þau. (CatSat Connect) Ein af byltingarkendum nýjungum í CatSat er frá síðari hluta 2016, þegar byrjað var að bjóða upp á FSLE (Finite Size Lyapunov Exponent) kort fyrir skipstjóra, til að fá sem besta yfirsýn yfir hin ýmsu sjávarskilyrði (ocean dynamics). FSLE er þjónusta sem vinnur úr upplýsingum

Vöktunarrými CLS þar sem vakt er alla daga ársins og allan sólarhringinn

til að myndgera samtvinnuð áhrif af strauma tilfærslu (current drift) og spá fyrir um hvar áta

Einnig hæðarmælingar sjávar (Altimetry), yfir-

stofnunina: The French Space Agency, CNES

muni safnast saman eða dreifast. Þessi nýja

borðs- og neðansjávarstrauma. Kort sem sýna

1998. Það var síðan innan þess ramma sem

tækni safnar saman þriggja mánaða mælingum

hitaskil neðansjávar (Thermocline) og

CLS og Thalos byrjuðu reglulega dreifingu á

á sjávarhæð, til að spá fyrir um áturík

upplýsingar um veður frá CatSat hafa komið vel

upplýsingum um hæðarmælingu sjávar

sjávarsvæði, af sem mestri nákvæmni. CatSat

út hjá sjómönnum.

(satelite altimetry) þegar CatSat var stofnað.

er eina þjónustan á markaðinum sem býður

Starfsmenn CLS heimsóttu fyrsta líklega

upp á slíkar upplýsingar fyrir fiskimenn.

Sagan á bak við kerfið

viðskiptavininn; túnfiskfyrirtæki sem gerði út á

Notandinn getur valið um tungumál sem ho-

Franskir sjómenn á hitabeltis svæðum

albacore túnfiskveiðar frá Ile d’Yeu í Brittany,

num hentar. Til að gera kerfið enn

Indlands- og Atlantshafs notuðu upplýsingar

Frakklandi og kynntu þeim möguleika á að

notendavænna er það nú væntanlegt á íslen-

frá gervihnöttum um yfirborðshita sjávar strax

senda þeim reglulega gervihnattaupplýsingar

sku þegar CatSat 5 kemur út. Notandi getur

um 1990. Notkunin var ekki víðtæk, en þeir voru

sem gætu nýst við fiskveiðar. Fyrirtækið sýndi

stjórnað stærð á letri og flýtihnöppum svo

hvattir til að skila aflaupplýsingum í staðinn.

mikinn áhuga á að prófa notkun hæðarmælinga

auðveldara er að sjá aðgerðir og

Þeir sáu nytsemi upplýsinganna sem þó voru

sjávar sem þeir gætu notað til að finna út hvar

upplýsingar á skjá. Það er vissulega misjafnt

enn ekki aðgengilegar reglulega. Hæðarmæl

væru iður (eddies) og uppstreymi (upwelling).

hvernig skipstjórar nota sér upplýsingarnar.

ingar í gegnum gervihnött hófust 1. febrúar

Einnig hvar væru skil á heitum og köldum sjó

Helst nota þeir hitakort bæði af yfirborði og

1998, með tilkomu Aviso þjónustunnar

og uppstreymi þar sem áta safnaðist

neðansjávar allt að 1000 metra dýpi og

(http://www.aviso.altimetry.fr/fr/mon-aviso.html),

saman. Þeir samþykktu og þar með hófst

upplýsingar um þörungasvif sem átan sækir í.

sem var startað í gegnum frönsku geimvísinda

fyrsta CatSat verkefnið.

Íslenska fyrirtækið Akor ehf. annast markaðssetningu á CatSat í Norður- og Austur-Evrópu og við Vestur-Afríku ásamt Kanaríeyjum.

KOMPÁS 2017

Á árunum 1998-2001 voru í gangi upphafspró-

CatSat fær mjög góð meðmæli

Ekki einungis hafupplýsingar

fanir á fyrstu einingum CatSat þjónustunnar.

Kompás hafði samband við Geir Zoëga, skipst-

Í dag er CatSat lykiltæki við ákvarðanatöku hjá

Safnað var upplýsingum um þarfir fiskimanna

jóra á Polar Amaroq til að fá umsögn notanda

stjórnendum fiskiskipa. Auk þess að innihalda

og þær greindar. Í framhaldinu var þróað öflugt

af kerfinu. Geir hefur góða reynslu af CatSat

upplýsingar um hin ýmsu sjávarskilyrði, þá

kerfi fyrir gagnaflutninga um borð í fiskiskipum

og gefur því mjög góð meðmæli. „Þetta kerfi er

felur það í sér möguleika á stjórnun fiskiskipa-

og það prófað af sérfræði- og tæknifræðing-

snilld. Við vorum með þeim fyrstu sem byrjuðum

flota (fleet management), staðsetningareftirliti

um hjá Thalos og CSL. Fyrstu viðskiptavinirnir

með þetta, allavega í uppsjávarveiðunum.“ Geir

skipa AIS, aflaskráningum og getur unnið sem

fengu sendar reglulegar upplýsingar um

hefur notað kerfið alla daga síðan 2010, en fyrst

siglingatölva. Til viðbótar við CatSat þjónustuna

hæðarmælingar sjávar, yfirborðshita og upplýs-

og fremst nýtist það honum vel á makrílveiðum.

býður CSL einnig breitt svið af öflugum og san-

ingar um lit sjávar og veðurspá.

„Við notumst aðallega við sjávarhitann þegar

nreyndum rafrænum tilkynningakerfa lausnum

CatSat byrjaði samstarf við MERCATOR OCEAN

við erum að eltast við makrílinn. Það var talað

VMS og ERS (electronic reporting systems), þar

árið 2003. Á þeim tíma bauð það upp á bestu

um í gamla daga þegar ég var að byrja, að

á meðal notkun á Android spjaldtölvum sem

sjávarupplýsinga líkön (oceangraphy model) af

sjávarhitinn væri það mikilvægasta. Við vorum

þola erfiðar aðstæður til sjós.

höfum heimsins. Vegna þessa samstarfs þá

alltaf að leita að skilum, en það er mjög þægi-

CatSat býður uppá hágæða sjávar- og

gat CatSat boðið upp á ný gagnasöfn, sem fólu

legt að vita hvar þau eru,“ segir Geir.

veðurupplýsingarkerfi, sem eru uppfærð

meðal annars í sér upplýsingar um neðansjávar

„Það er mjög gott að geta farið aftur í tímann,

daglega og aðgengileg 365 daga ársins. Það

hitastig, strauma og seltu sjávar á mismunandi

geta séð hvernig þetta var t.d. í fyrra. Hvar við

býður einnig upp á heimsþekkta sölu- og

dýpi.

vorum að veiða, hvernig veiðin var og hverjar

tækniþjónustu, sem felur í sér þjálfun kaupan-

Í dag eru í boði um 40 mismunandi hágæða

aðstæðurnar voru og nefnir að mögulegt sé að

da og aðstoð alla daga vikunnar, frá sér-

vísindalega sannreyndar þjónustur, um hin

fletta upp í kerfinu og finna hvar þessar sömu

fræðingum í fiskveiðum sem ávallt eru tilbúnir

ýmsu upplýsingakerfi sjávar. CatSat er sérlega

aðstæður eru, þegar þörf er á.

að aðstoða viðskiptavinina. Boðið er upp á

öflugt þar sem það byggir á gagnagrunni sem

Að því sögðu sjáum við að CatSat kerfið léttir

regluleg námskeið í notkun á CatSat kerfinu

inniheldur 16 ár af upplýsingum um hinar ýmsu

störf skipstjórnarmanna svo um munar, sparar

og upplýsingum víða um heim enda útbreiðsla

sjávarupplýsingar, en þessi módel ná yfir öll höf

bæði olíu og tíma.

þess mikil. Í nærri 20 ár hefur CatSat þjónustað

jarðarinnar.

fiskimenn og tryggt að þeir geti stundað veiðar

Vinstra megin sést yfirborðshiti en hægra megin er veðurkort. Þetta er ein af mörgum framsetningum í CatSat

Mynd úr CatSat 5 sem sýnir hita, FSLE kort til hægri og átu (Plankton) í 3D framsetningu

KOMPÁS 2017

Polar Amaroq. Ljósmyndari: Jantorur

á grunni gagnlegra upplýsinga. Í stað þess að

hina ýmsu sjávarskilyrða. Þeir munu geta það

styðjast eingöngu við gamlar upplýsingar, hyg-

um ókomna tíð, þar sem vörur og þjónusta

gjuvit og þekkingu einstaklinga um borð.

CatSat halda áfram að styrkjast og eflast ár

Þekking og skilningur er lykillinn að velgengni

frá ári.

NOTANDINN

í notkun á CatSat. Spurt er hvort hægt sé að nota CatSat við hinar og þessar veiðar. Í dag eru í raun engin mörk, hvar er hægt að nýta sér CatSat hafupplýsingar. Takmörkin liggja hjá notandanum þar sem hann er sá sem hefur það sem vantar uppá að loka þríhyrningnum. Samspil kerfisins, gagnanna og notandans, full-

Email catsat@akor.is Sími: +354 5179100 GSM: +3548241910

komnar notagildi CatSat. Til að mynda eld þarf hita, súrefni og eldsmat. Fyrir CatSat þá þurfa

CATSAT KERFIÐ

CATSAT GÖGN

Til að hámarka notagildi CatSat þurfa þrír samverkandi þættir að vera til staðar: kerfið, gögnin og notandinn

kerfið, gögnin og notandinn að vera til staðar. Viðskiptavinir CatSat geta tekið ákvarðanir byggðar á upplýsingum um raunverulegt ástand,

Skipstjórnarmenn búnir að klára námskeið í CatSat

Kort sem sýnir hæðarmælingu sjávar (Altimetry) og til hægri má sjá þverskurð af völdu svæði í hafinu. Þannig má sjá lóðrétt hitaupplýsingar og hitaskil í hafinu allt að 1000 metra dýpi KOMPÁS 2017

Fast þeir sækja sjóinn! Við bjóðum öll veiðarfæri og tengdan búnað sem þarf um borð í íslensk fiskiskip Ísfell er eitt öflugasta fyrirtækið á Íslandi í þjónustu við sjávarútveginn. Fyrirtækið rekur alhliða heildsölu með útgerðar-, björgunar- og rekstarvörur ásamt veiðafæragerð um land allt. Sterk staða Ísfells markast helst af góðu vöruúrvali, þjónustu og mikilli þekkingu starfsfólks á íslenskum sjávarútvegi. Hafðu samband og kynntu þér vöruúrvalið og þjónustuna!

Ísfell ehf, Óseyrarbraut 28 220 Hafnarfjörður, Sími 5200 500 www.isfell.is, isfell@isfell.is

Rolls-Royce Marine SERVICE PROVIDER

Gjáhella 4 • 221 Hafnarfjörður • ICELAND 569 -2100 • hedinn@hedinn.is • hedinn.is

Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra

Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir var í ársbyrjun skipuð sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, fyrst kvenna. Kompás lagði fyrir hana nokkrar spurningar og fékk m.a. að fræðast betur um framtíðarsýn hennar í sjávarútvegsmálum. er okkar markmið. Ég vil byggja á þessum góða grunni, þar sem öflug fyrirtæki og einstaklingar skapa verðmæti úr sameiginlegri auðlind af áræðni og hugvitsemi. Það er kappsmál fyrir þjóðina vegna þess að sjávarútvegurinn er ein af undirstöðuatvinnugreinum okkar. Ég vil líka leggja áherslu á það að ná fram víðtækari sátt um hvernig við förum með auðlindina. Við höfum ekki almennilega tekist á við það að í samfélaginu er ágreiningur um þessi mál. Til þess að jafna þennan ágreining þurfum við að eiga einlægt samtal, þar sem öll sjónarmið fá áheyrn og komast að niðurstöðu sem byggir á sanngirni. Það verður e.t.v. ekki auðvelt verkefni, en það er á ábyrgð stjórnmálamanna að reyna eftir fremsta megni. Vel að merkja, þá hafa stjórnmálin og allir flokkar borið gæfu til þess að byggja upp öflugt fiskveiðistjórnunarkerfi. Það verkefni hefur ekki eingöngu verið útgerðarmanna. Er það í deiglunni að auka fjármagn til Skipstjórnarskólans og þ.a.l. nútímavæða námið, gera það samkeppnishæft á alþjóðlegum mælikvarða, svo útskrifa megi enn hæfari einstaklinga úr skólanum? Góð menntun á öllum sviðum er undirstaða framfara og ný ríkisstjórn hefur gefið fyrirheit um að efla menntakerfið í landinu. Eitt af verkefnunum í þessu sambandi er að tryggja fjölbreytta menntun sem stuðlar að fjölbreyttu atvinnulífi. Við eigum að reyna að tryggja að fólk geti aflað sér menntunar á þeim sviðum sem best liggja fyrir þeim og vekja þannig hjá þeim áhuga. Við búum að því að eiga sjómenn sem hafa góða menntun og ég vil tryggja að svo verði um ókomin ár. Það er alltaf markmið að bæta nám og útskrifa hæfari einstaklinga. Það er í þágu allra atvinnugreina. Munt þú beita kröftum þínum að breyta stjórnaskrá þannig að sjávarauðlindin verði almannaeign? Framtíðarsýn í sjávarútvegsmálum

Það er kveðið á um það í fyrstu grein laga um stjórn fiskveiða, að sjávarauðlindin sé sameign þjóðarinnar og um þetta atriði má segja

Íslenskur sjávarútvegur hefur staðið undir hagsæld og bættum

að ríki mjög víðtæk sátt í samfélaginu. Viðreisn lagði áherslu á það

lífskjörum á Íslandi og mun gera það í framtíðinni. Á undanförnum árum

í aðdraganda kosninga að í stjórnarskrá ætti að vera ákvæði, um

og áratugum hafa orðið miklar breytingar í sjávarútvegi, sem hafa bæði

sameign þjóðarinnar yfir náttúruauðlindum. Við munum fylgja því eftir

skilað sér í mikilli hagræðingu í greininni en ekki síður hvata til

þegar endurskoðun stjórnarskrárinnar verður sett á dagskrá innan

nýsköpunarstarfs, sem aftur leiðir m.a. til tækniframfara, betri nýtingar á

skamms. Ég tel það reyndar mjög miður að það hafi ekki tekist á síðasta

afla og ýmis konar sprotastarfsemi. Það er ekki tilviljun að margar þjóðir

kjörtímabili. Það hefði auðveldað vinnuna við að ná langþráðri sátt um

líta til Íslands sem fyrirmyndar í nýtingu sjávarauðlindarinnar. Útgerðin

sjávarútveginn.

hér er vel rekin og skilar tekjum til samfélagsins. Við stærum okkur t.d. af

því á alþjóðavettvangi, að sjávarútvegur á Íslandi nýtur ekki ríkis-

Stendur til að bjóða lítinn hluta aflahlutdeildar upp?

styrkja. Við höfum verið ötulir talsmenn þess að slíkir styrkir verði

Stærsta verkefnið er að ná sátt um greinina. Þverpólitísk nefnd mun

aflagðir á heimsvísu, t.d. á vettvangi Sameinuðu þjóðanna og Alþjóða

meðal annars fá það hlutverk. Um leið verður það hennar að meta

viðskiptastofnunarinnar. Umfram allt getum við verið stolt af því að

hvaða leiðir eru færar og heppilegastar til að ná því mikilvæga markmiði.

stunda ábyrgar og sjálfbærar fiskveiðar á forsendum vísindalegrar

Mín skoðun hefur verið sú að markaðsleið geti verið heppileg, bæði fyrir

ráðgjafar. Það er auðvitað forsenda þess að greinin geti dafnað, sem

útgerðina og samfélagið í heild.

KOMPÁS 2017

Munt þú auka strandveiðiheimildir?

mannafla að ráða, til að takast á við erfið verkefni. Ég dreg ekki dul á að

Ekki í bili. Hins vegar mun ég leita leiða til þess að auka sveigjanleika

við ættum ávallt að tryggja hér þrjár þyrlur með áhöfnum, til að auka

í kerfinu, með tilliti til ábendinga um aukið öryggi þeirra sem stunda

öryggi sjófarenda og annarra.

strandveiðar. Ég hef m.a. fengið til liðs við mig tvo þingmenn, úr stjórn

Hvað finnst þér um innflutning sjávarafurða?

og stjórnarandstöðu, sem báðir eru reynsluboltar í sjávarútvegi, til að

Við Íslendingar erum fyrst og fremst fiskútflutningsþjóð, en íslensk

skoða þetta mál í samvinnu við Landsamband Smábátaeigenda og

fyrirtæki hafa þó í einhverjum mæli flutt út fisk sem upprunalega kemur

embættismenn. Það er rétt að undirstrika að ætlunin með þeirri vinnu

annarstaðar frá. Almennt er ég hlynnt frjálsri verslun og alþjóðlegum

er ekki sú að útvíkka strandveiðikerfið, heldur er verið að kanna leiðir til

viðskiptum. Það sem helst kemur upp í huga mér í þessu sambandi eru

aukins sveigjanleika eins og ég gat um áðan.

neytendasjónarmið, svo sem krafa um upprunamerkingar. Nýlega tókum við upp reglugerð um upprunamerkingar á kjöti, sem miðar að því að

Munt þú vinna að því að auka gjöld á útgerðirnar sem eru

íslenskir neytendur geti gengið að því vísu hvaðan vörur sem þeir kaupa

fjárhagslega sterkastar?

eru upprunnar. Það er eðlilegt og rétt að fólk viti hvaðan maturinn þeirra

Til þess að víðtæk sátt náist um aðgang að sameiginlegri auðlind

kemur og það sama ætti auðvitað að eiga við um neytendur í öðrum

þjóðarinnar þarf útgerðin að auka framlag sitt, svo byggja megi upp

löndum. Þess er nú sennilega langt að bíða að við Íslendingar þurfum

innviði bæði á landsbyggðinni og í þéttbýli. Eins og ég hef sagt þá verða

að óttast samkeppni, þegar kemur að sjávarafurðum. En allur er varinn

þær leiðir teknar til skoðunar sem líklegast er að stuðli að samfélagslegri

góður og ljóst að við verðum að vera á tánum, þegar kemur að

sátt. Ég geri mér grein fyrir því að þetta mál er viðkvæmt pólitískt séð.

markaðssetningu íslenskra sjávarafurða.

Ég minni jafnframt á að hagsmunir útgerðarinnar felast ekki síst í því að það myndist almenn og varanleg sátt um greinina. Þannig stuðlum við

Eru einhverjar fisktegundir eða stofnar sem þú vilt nýta betur eða

að fyrirsjáanleika og stöðugleika, sem er forsenda fyrir góðu

vernda?

rekstrarumhverfi.

Ég get haft mínar skoðanir á slíku. Almenna reglan er sú að fara í öllum megindráttum eftir ráðgjöf Hafró, þó svo að sjávarútvegsráðherra hverju

Munt þú vinna að því að taka allan makrílkvóta til baka, sem

sinni eigi að sjálfsögðu að horfa á gögn og upplýsingar með gagnrýnum

uppsjávarútgerðum var afhentur án gjalds?

augum. Ábyrgðin á ákvörðunum um veiðar á tilteknum stofnum er eftir

Ég mun ekki beita mér fyrir því að makríllinn verði settur inn í

sem áður ráðherrans.

aflamarkskerfið að svo stöddu. Mér finnst eðlilegt og mikilvægt að sáttanefndin, sem senn tekur til starfa, fái ákveðið svigrúm til sinnar

Í hvað fer Þróunarsjóður sjávarútvegs?

vinnu. Það er heldur ekki sjálfgefið að nýir stofnar í landhelgi Íslands fari

Þróunarsjóðurinn var upphaflega stofnaður til þess að draga úr

sjálfkrafa inn í gildandi aflamarkskerfi.

afkastagetu íslenska fiskiskipaflotans, sem var of mikil eftir að veiðar voru takmarkaðar með kvótakerfinu. Þannig var sjóðnum beitt til að

Hyggur þú á breytingar á fiskveiðistjórnunarkerfinu?

koma til móts við úreldingu fiskiskipa, sem segja má að hafi verið

Þetta eru allt hugmyndir sem hljóta að koma til álita við endurskoðun á

ofaukið. Með þessu móti var stuðlað að aukinni arðsemi í greininni.

fiskveiðistjórnunarkerfinu. Í stjórnarsáttmálanum er kveðið á um að

Sjóðurinn fékk líka ákveðið hlutverk við að stuðla að vöruþróun og

kanna skuli ólíkar leiðir til gjaldtöku og úthlutunar aflaheimilda. Viðreisn

annarri nýsköpun í sjávarútvegi, bæði hér heima en líka erlendis.

hefur þá stefnu að þjóðin skuli njóta sanngjarns arðs af auðlindinni og við höfum lagt fram ákveðnar hugmyndir um t.d. markaðs- eða

Hvar sérð þú að mesta verðmætið og nýtingin verði í fiski í

uppboðsleið. En eins og ég gat um áðan þá er það mitt markmið að

framtíðinni?

stuðla að víðtækri sátt. Þess vegna mun ég leitast við að hafa samráð

Það er erfitt að spá fyrir um hvar verðmætasköpunin verður í

við hagsmunaaðila og hlusta á ólík sjónarmið í atvinnulífinu,

framtíðinni. Nýsköpun er mikil í sjávarútvegi og tengdum greinum. Í

stjórnmálunum og almennt í samfélaginu. Mér finnst það gefa auga leið,

dag eru t.d. framleiddar margskonar fæðubótavörur og efni í lyf og

þegar um svona þýðingarmikla atvinnugrein er að ræða, að breytingar

snyrtivörur úr afurðum, sem áður fyrr var hent. Það er ekki ólíklegt að

séu teknar að vel yfirlögðu ráði. Það borgar sig ekki að umturna öllu

mestu verðmætin muni felast í hugviti, tækni og þekkingu. Undanfarin

kerfinu í einu vetfangi. Fiskveiðistjórnunarkerfið hefur reynst ákaflega

ár hefur líka verið unnið gríðarlega mikilvægt markaðsstarf, sem felst t.d.

vel, að því leiti að það hefur stuðlað að hagræðingu í greininni og ábyrgri

í því að selja ferskt hágæða hráefni inn á markaði. Þar sem neytendur

nýtingu fiskistofna. Það þýðir ekki að kerfið sé fullkomið og við horfum

eru reiðubúnir að greiða mjög hátt verð fyrir framúrskarandi vöru. Á bak

til þess að breyta því og bæta. Þá eiga markmiðin eftir sem áður að

við alla svona nýsköpun og þróunarstarf er fólk með framkvæmdagleði

vera þjóðhagsleg hagkvæmni, verndun auðlindarinnar, en umfram allt

og framsýna hugsun. Ætli verðmætin liggi þá ekki helst í fólkinu?

sanngirni og samfélagsleg sátt. Hver verður framtíð hvalveiða við Íslandi? Er þeim lokið og þær Hefur þú einhver tengsl við sjávarútveg frá barnæsku?

komnar í sögubækurnar?

Úr barnæsku? Það er nú tæpast hægt að tala um það, ekki nema

Hvalveiðar eru auðvitað mjög umdeildar, bæði alþjóðlega og hér á

þá fagrar minningar um grásleppukarla á Ægissíðu. Reyndar var ég

Íslandi. Þetta er eitt af þessum pólitísku álitamálum. Við veiðum hval í

næstum barn þegar ég kynntist manninum mínum. Ég var 16 ára.

dag og höfum til þess fullan rétt, svo lengi sem veiðarnar eru sjálfbærar.

Þá kynntist ég um leið tengdaföður mínum, sjómanni og skipstjóra til

En auðvitað hljótum við að horfa á stóru myndina og spyrja okkur,

áratuga. Hann var þá kominn með sína trillu og réri reglulega til veiða

hvar hagsmunir okkar liggja. Eru markaðir fyrir hvalkjötið okkar og eru

fyrir sig og sína. Þegar talið barst að sjómennsku lifnaði alltaf yfir

veiðarnar arðbærar? Hafa þær jákvæð eða neikvæð áhrif á ímynd okkar,

honum og það kom glampi í augun. Sjórinn var hans ær og kýr. Að

sem fiskveiðiþjóð? Hvernig áhrif hafa þær á aðrar atvinnugreinar, t.d.

fylgjast síðan með tengdamömmu fara niður að bryggju til að skima eftir

ferðaþjónustuna? Þetta eru álitamál og að endingu hljótum við að taka

Ara sínum, var líka svo fallegt. Það fól í sér bæði ást og umhyggju,

meiri hagsmuni fram yfir minni.

en þetta var veruleiki íslenskra sjómannskvenna í áraraðir. Ómur Tilkynningaskyldunnar fékk einhvern veginn á sig annan blæ hjá 16 ára stelpu. Þjónustan sem Landhelgisgæslan á að veita. Hafið þið hugsað það til enda, ef sjóslys yrði á einhverju stóru farþegaskipanna, sem hingað koma? Öflugt starf Landhelgisgæslunnar er ómetanlegt fyrir íslenskan sjávarútveg og er undirstaða öryggis sjómanna. Maður vill nú helst ekki hugsa svona hugsanir til enda. Þess vegna verðum við eftir fremsta megni að tryggja að Landhelgisgæslan hafi yfir tækjum, þekkingu og

KOMPÁS 2017

Það er gott að vera í viðskiptum við Samskip Pétur Hafsteinn Pálsson framkvæmdastjóri Vísis

> Við hjá Samskipum leggjum okkur fram um að kynnast viðskiptavinum okkar og þekkja þarfir þeirra Samskip bjóða upp á heildarlausnir á sviði flutninga og við leggjum stolt okkar í að uppfylla væntingar kröfuharðra viðskiptavina. Persónuleg og traust þjónusta um allan heim.

Saman náum við árangri

www.samskip.is

Vilbergur Magni Óskarsson fagstjóri Skipstjórnarskólans

Ég hef stundum verið spurður að því af hverju ungt fólk ætti að

siglingasamlíki (hermi). Nemendur geta hafið námið án siglingatíma og

læra skipstjórn, verða stýrimenn.

fengið þjálfunartíma á sjó, þar sem nemandinn fær þjálfun samkvæmt

Stýrimannsstarfið er afar fjölbreytt starf. Þegar námi lýkur og réttindum

þjálfunarbók um borð í skipi. Að loknum námstíma og eins árs

er náð eru starfsmöguleikarnir margir, sérstaklega ef menn eru tilbúnir til

þjálfunartíma geta nemendur sótt um stýrimannsréttindi.

að starfa annars staðar í heiminum en hér á landi. Enda skiptir ekki miklu

Þjálfunartíminn um borð með þjálfunarbók styttir siglingatímann

máli hvar skipið er skráð þegar í farmennsku er komið. Skipið er sjaldnast

verulega.

eða jafnvel aldrei í heimahöfn. Áhafnaskipti geta farið fram hvar sem er og er áhöfninni flogið til síns heima.

Víða erlendis er skipstjórnarnámið tvískipt, þ.e. nám til skipstjórnar á fiskiskipum er aðgreint námi til alþjóðlegra farskiparéttinda. Hér er aftur

Stýrimenn starfa á öllum gerðum skipa, allt frá gráslepputrillum til

á móti námið þannig upp byggt, að nám til réttinda á fiskiskip og farskip

stærstu flutningaskipa. Stýrimenn hérlendis starfa t.d. á fiskibátum,

er tekið í einu lagi. Enda fögin að mestu leyti þau sömu sem læra þarf,

dráttarbátum, hafnsögubátum, togurum, hvalaskoðunarbátum,

hvort sem menn ætla að verða fiskimenn eða farmenn.

dýpkunarskipum, farþegaferjum, hafrannsóknarskipum, við sjómælingar,

STCW-F

á varðskipum, björgunarskipum og flutningaskipum. Stýrimenn hjá

Nú hefur alþjóðleg samþykkt til menntunar yfirmanna á fiskiskipum,

Landhelgisgæslunni starfa einnig á flugvélum og þyrlum Gæslunnar.

STCW-F samþykktin, verið tekin til endurskoðunar og líklegt að sú endurskoðun leiði til þess að það verði að mestu sömu kröfur gerðar til

Stýrimenn á farþegaskipum sigla víða og koma til margra landa, sama

menntunar fiskimanna og farmanna. Þannig má segja að við séum,

má segja um þá sem sigla á flutningaskipum í millilandasiglingum. Sum

vegna smæðar skólans, skrefi á undan þróuninni í þessum efnum

þeirra eru í áætlunarsiglingum til ákveðinna hafna í hverri ferð, en önnur

og geri ég ekki ráð fyrir að miklar breytingar þurfi að gera á námskrá

sigla þar sem farm er að fá, t.d. stórflutningaskip, skip með einsleitan

skólans vegna þessa.

farm og fara því víða um öll heimsins höf.

Hermamál Eins og flestir nemendur vita stendur fyrir dyrum endurnýjun á hermum

Skipstjórnarnámið er afar fjölbreytt og skemmtilegt nám sem gefur ein-

skólans, bæði brúar og vélstjórnarhermum en einnig mun væntanlega

nig möguleika á framhaldsnámi í háskóla, kjósi menn það. Ekki skemmir

koma sambyggður hermir fyrir GMDSS fjarskiptakennsluna og ECDIS

fyrir að stýrimannsstarfið er yfirleitt ágætlega launað.

rafræn sjókort. Gert er ráð fyrir 12 stöðvum í GMDSS / ECDIS herminum og í brúarherminum verða þrjú skip eins og nú, nema öll með útsýni

Námið er blanda af bóknámi og verklegum greinum sem byggja að miklu

og verður hægt að tengja hann við nýja vélherminn og æfa þannig

leyti á tölvutækni, eins og siglingatækjum, ratsjám, dýptarmælum og

samskipti milli brúar og vélarrúms.

siglingatölvum svo eitthvað sé nefnt. Einnig fer hluti námsins fram í 20

KOMPÁS 2017

Ferð um Norðurland, heimsókn á Fiskmarkað Siglufjarðar

Félagið Konur í sjávarútvegi (KIS) er ungt og upphaf þess má rekja til vorsins 2013 þegar 10 konur, sem allar störfuðu í sjávarútvegi hittust og ræddu þörfina á að skapa vettvang fyrir konur í greininni. Í framhaldi mynduðu þær stjórn félagsins. Fyrsti formaður og að mörgu leyti upphafsmaður Kvenna í sjávarútvegi var Hildur Sif Kristborgardóttir, fyrrum ritstjóri tímaritsins Sjávarafls. Stefnan var sett á að félagið yrði vettvangur fyrir konur í sjávarútvegi til að mynda tengslanet, vinna saman, kynna sjávarútveginn og gera konur í greininni og greinum tengdum sjávarútveginum sýnilegri. Snemma árið 2014 var ákveðið að halda kynningarfund um félagið. Meðal fyrirlesara á fundinum var Birna Einarsdóttir bankastjóri Íslandsbanka en Íslandsbanki hefur verið bakhjarl félagsins frá upphafi. Á fundinn mættu hvorki meira né minna en 100 konur og ljóst var að áhugi á félaginu var mikill. Stjórn félagsins er kosin á ársfundi ár hvert og eiga sæti í henni 8 konur. Formaður félagsins er Freyja Önundardóttir, útgerðarstjóri Önundar á Raufarhöfn. Innan KIS starfar einnig fagráð en hlutverk þess er að vera stjórn félagsins innan handar í ýmsum málum og vera ráðgefandi við einstök verkefni sem kynnu að koma upp. Í fagráði sitja aðilar frá háskólasamfélaginu og atvinnulífinu en hefð er svo fyrir því að sjávarútvegsráðherra sitji einnig í fagráði. Eitt meginverkefni fagráðs undanfarin misseri er viðamikil rannsókn á aðkomu kvenna í sjávarútvegi. Þar er verið að kortleggja tækifæri til vaxtar fyrir sjávarútveginn með aukinni þátttöku og eflingu kvenna innan greinarinnar. Til að efla tengsl og kynnast, heldur félagið viðburði reglulega fyrir KIS konur. Mjög oft eru þetta heimsóknir í fyrirtæki eða stofnanir sem tengjast sjávarútvegi og er þá annað hvort hist í hádegi eða seinnipart dags. Á föstudögum hefur Akkerið, mánaðarlegur hittingur svo verið haldinn, en þá er hist á góðum stað eftir vinnu. Á hverju ári eru farnar ferðir út á land, ýmist dagsferðir eða nokkurra daga ferðir. Farnar hafa verið ferðir á Snæfellsnes, til Vestmannaeyja og Grindavíkur og fyrirtæki heimsótt. Síðasta vor var farið í þriggja daga ferð norður, með gistingu á Siglufirði og á Akureyri, þar sem heimsótt voru fyrirtæki á Norðurlandi. Í vor er svo stefnan tekin austur á firði. Í dag telur KIS um 200 félagskonur og geta allar konur sem starfa innan haftengdrar starfsemi gerst félagar. Félagskonur koma alls staðar að, m.a. úr sjávarútvegsfyrirtækjum, markaðs- og sölufyrirtækjum, viðskiptabönkum, fiskeldisfyrirtækjum, rannsóknastofnunum, tæknifyrirtækjum og flutningafyrirtækjum. Félagið heldur úti heimasíðu, www.kis.is og fésbókarsíðu og við hvetjum konur í Stýrimannaskólanum að ganga í félagið.

Heimsókn í Marel

Kynningarfundur 2014

Akkerið

KOMPÁS 2017

Atli Rúnar

skrifar

Breki VE, tölvugerð mynd af skipinu

Breki VE prófaður á veiðum við Kína fyrir afhendingu

Breki VE, nýr ísfisktogari Vinnslustöðvarinnar í Vestmannaeyjum er

Skipasýnar. Skrúfurnar voru sérstakt dagskrárefni á Sjávarút-

væntanlegur til heimahafnar í vor eða snemma sumars 2017, eftir

vegsráðstefnunni í Hörpu 2016. Rakel Sævarsdóttir, markaðsstjóri

tveggja mánaða siglingu frá skipasmíðastöðinni í borginni Shidao í

Skipasýnar, brá þá meðfylgjandi mynd upp á tjald af venjulegri skrúfu,

Kína. Þetta er fyrsta skipið sem Vinnslustöðin lætur smíða fyrir sig í

fyrir þessa stærð af togara og svo skrúfu Breka & Páls. Á milli stendur

sjötíu ára sögu sinni og því mikil tímamót.

meðalmaður á hæð. Sá er reyndar Sverrir Pétursson útgerðarstjóri hjá Hraðfrystihúsinu Gunnvöru sem á Pál Pálsson ÍS.

Vinnslustöðin og Hraðfrystihúsið Gunnvör í Hnífsdal hafa haft samflot og samráð um nýsmíði systurskipa í Kína, Breka VE og Páls Pálssonar

Rakel taldi að skrúfur togaranna tveggja væru sérlega stórar. Hún

ÍS. Skipin verða afhent samtímis og fylgjast að á heimleið. Þau eru

kvaðst vilja líta á skrúfustærð sem afstætt mál og spurði:

smíðuð eftir sömu teikningu en eru samt ekki nákvæmlega eins. Fisk-

„Skrúfa Skipasýnar er vissulega stór en er ekki allt eins hægt að segja

móttakan í Breka er stærri en í Páli og á togdekki Breka er viðbótar-

að okkar skrúfa sé af eðlilegri stærð, en allar hinar skrúfurnar litlar?“

lúga. Ástæðan er sú að Breka er ætlað að stunda karfaveiðar í ríkari

Stór skrúfa sparar mjög eldsneyti og dregur þar með úr útgerðarkost-

mæli en Páli.

naði. Með því að stækka skrúfuna og hægja á henni má fá allt að 40% meiri orku, allt eftir því hvernig skrúfa er fyrir á skipi og við hvað er

Stór skrúfa sparar eldsneyti

miðað.

Skrúfur togaranna eru þau tæknilegu atriði sem sæta trúlega mestum tíðindum við Breka og Pál. Togararnir verða með langstærstu skrúfur

Prufuveiðar í kínverskri landhelgi

allra skipa í íslenska flotanum, hannaðar af Sævari Birgissyni, eigenda

Tíðindum sætir líka að tilskilið var í smíðasamningum að Breki yrði ekki

Eru skrúfur Breka og Páls Pálssonar til hægri ekki hæfilega stórar, en allar hinar litlar? Samanburðarmaðurinn er Sverrir Pétursson útgerðarstjóri hjá zzHraðfrystihúsinu Gunnvöru í Hnífsdal.

KOMPÁS 2017

Breki í kínversku skipasmíðastöðinni á þrettándanum 2017

afhentur fyrr en að lokinni prófraun skipsins, á veiðum í kínverskri

yfir í Pál Pálsson og hann einnig prófaður á veiðum við Kínaströnd.

landhelgi. Troll voru sett upp á netaverkstæði VSV fyrir prófunina og

Guðni Ingvar Guðnason, forstöðumaður viðhalds fasteigna og skipa

send austur til Kína. Frá Bretlandi fóru Bridon togvírar sömu leiðina og

Vinnslustöðvarinnar, segist ekki vita til þess að nein önnur dæmi séu

Thyroron hlerar og millilóð frá Danmörku.

um að nýtt íslenskt fiskiskip hafi verið prófað á veiðum, fyrir

Þetta var gert til að ganga úr skugga um að allur búnaður virkaði

afhendingu frá erlendri skipasmíðastöð.

eins og til var ætlast á miðunum og kanna sérstaklega afl skipsins

Tækjasafnið frá Brimrúnu

með stórri skrúfu. Kæmi eitthvað upp á, yrði svigrúm til að bregðast

Brimrún sér Breka VE fyrir fjölskrúðugri flóru siglinga-, fiskileitar- og

við og lagfæra í báðum togurunum, áður en veiðarfærin yrðu færð

fjarskiptatækja. Listinn yfir tækjasafnið er langur. Þar má nefna eftirfarandi: Myndavélakerfi. Sjónvarps- og útvarpstæki og tölvur. Loftnet fyrir sjónvarp, útvarp og internet. Gervitunglasími, símkerfi, kallkerfi og símboðakerfi tengt viðvörunarkerfi skipsins. Talstöðvar fyrir milli- og stuttbylgju og VHF frá Furuno. Ratsjár með 4 og 6,5 feta loftnetum frá Furuno. Aflestrarskjár frá Brimrúnu. Marport veiðarfærastýring. Áttaviti og sjálfstýring frá Simrad. Time Zero0 V3 Professional með þrívídd, Admiralty sjókortum og tengingu við ratsjá og dýptarmæli. Rafræn sjókort, staðsetningartæki, gervihnattaáttaviti, dýptarmælar, straummælir og millitíðnisónar frá Furuno.

Guðni Ingvar Guðnason, umsjónarmaður viðhalds fasteigna og skipa Vinnslustöðvarinnar, fær far á hafnarsvæði kínversku skipasmíðastöðvarinnar

Thies Clima vindmælir. Vingtor neyðarsími. David Clark þráðlaust hjálmakerfi.

Alla sunnudaga kl 19:30

ð ö ar tt á þ Ný

Auðæfi Hafsins Í þessari þáttaröð fræðumst við um íslenska uppsjávariðnaðinn á mannamáli. Ferlið - veiðar - vinnsla - afurðir - markaðssetning - sala Umsjón: Hilda Jana Gísladóttir í samstarfið við Sjávarútvegsfræði Háskólans á Akureyri

KOMPÁS 2017

SJÁVARÚTVEGSFRÆÐI

Alltaf fjórhjóladrifinn. Glæsileg hönnun, kraftur og tækninýjungar einkenna lúxusjeppann Mercedes-Benz GLE. Hann er búinn hinu byltingarkennda 4MATIC fjórhjóladrifi og fæst nú með Plug-in Hybrid tækninni, sem sameinar kosti rafbílsins og kraft bensínvélarinnar. Bíllinn er einstakur að því leyti að hann fer aldrei úr fjórhjóladrifinu þó hann fari yfir á rafmagn.

ASKJA · Krókhálsi 11 · 110 Reykjavík · Sími 590 2100 · askja.is Viðurkenndur sölu- og þjónustuaðili Mercedes-Benz á Íslandi

Þú finnur „Mercedes-Benz Ísland“ á Facebook

HALTU ÞÉR Í HJÓLAFORMI HVAR SEM ER HVENÆR SEM ER!

STYÐUR ZWIFT!

HAMMER

Flottasti innanhúsþjálfarinn. CycleOps tengist Zwift, þar getur þú hjólað með félögunum þínum hvar sem er, hvenær sem er. Ný upplifun í reiðhjólaþjálfun. Einfaldur í uppsetningu og þú notar þitt eigin hjól.

MAGNUS

FLUID2

VERSLAÐU Á

HJÓLA- OG SPORTVÖRUVERSLUNIN · FAXAFENI 7 · REYKJAVÍK · SÍMI 5 200 200

WWW.GÁP.IS

Sérhönnuð sjómannamappa Atvinnuskírteini og önnur gögn á vísum stað

Tilvalin gjöf til sjómanna, starfsfólks eða útskriftarnema. Bjóðum áletrun með nafni sjómanns og útgerðar.

Með því að versla við Múlalund skapar þú störf fyrir fólk með skerta starfsorku - þá vinna allir! Múlalundur | Vinnustofa SÍBS Reykjalundur | 270 Mosfellsbær mulalundur@mulalundur.is

Sími 562 8500 www.mulalundur.is

Tælandsför útskriftarnema ársins 2016

KOMPÁS 2017

Unnar Már Hjaltason skrifar

Þegar Hallbjörg hafði samband við mig og bað

karl, Brynjar hvalaskoðunarsérfræðingur, Helgi

verið langt. Ég tók ekki eftir því, þar sem að

mig um að skrifa grein um Tælandsför okkar, þá

Guðnason togarajaxl, gæludýrin frá Samherja

ég hafði fengið svefntöflu að gjöf frá mömmu

hélt ég nú að það væri lítið mál, en eins og átti

þeir Pétur, Kjartan og Björn. Svo kom Haukur

fyrir ferðina og svaf eins og engill. Var ég því

eftir að koma í ljós þá var mikið af

sem er dyravörður og iðnaðarmaður. Loks var

endurnærður og til í hvað sem var, þegar til

skemmtilegum sögum sem þurfti að velja og

einn sem var á eigin vegum og heitir Össur. Það

Tælands var komið. Það átti eftir að koma á

hafna úr. Sumar voru einfaldlega ekki prent-

verður ekki annað sagt en að hann hafi lífgað

hæfar, aðrar ekki viðeigandi og sumar vörðuðu

upp á ferðina. Við settumst niður með bjór og

við lög. Ég ætla samt að reyna að koma

skiptumst á töffara sögum. Þeir sem voru á

nokkrum línum á blað og vona að þeir sem lesa

föstu töluðu mest um það hvernig þeir hefðu

hafi gaman af.

sannfært konurnar um að leyfa þeim að fara, á meðan hinir töluðu um hvað stæði til að gera,

Lagt af stað í Tælandsförina eftir langan

þegar til Tælands væri komið. Þegar við vorum

aðskilnað

loksins komnir um borð og sestir í sætin, fékk

Eftir að hafa varið stórum hluta af síðasta

Pétur svo mikið spennufall að við vorum

vetrinum okkar í að hringja í fyrirtæki og reyna

hræddir um að það yrði að fara með hann frá

að fá þau til að kaupa auglýsingar í blaðið hjá

borði og upp á spítala. Hann náði sér þó

okkur var loksins komið að þessu, við vorum

nokkurn veginn áður en það kom til þess.

í alvörunni á leiðinni til Tælands. Við vorum það spenntir að við komum alltof snemma út

Millilent í Frankfurt og endað á

á Keflavíkurflugvöll. Það urðu heldur betur

skuggalegum bar

fagnaðar fundir, þegar við hittumst allir eftir

Við flugum frá Keflavík og millilentum í

langan aðskilnað. Þegar skólinn var búinn

Frankfurt. Þegar til Frankfurt var komið var

höfðu menn farið hver í sína áttina. Sumir höfðu

ákveðið að kíkja aðeins niður í bæ. Báðum við

farið á fiskveiðiskip, aðrir að sýna hvali, einn

leigubílstjórann um að skutla okkur á besta

hafði farið að hobbý karlast á trillu og svo var

barinn í miðbænum. Barnum sem hann skutlaði

Haukur þarna. Þeir sem fóru í þessa ferð voru:

okkur á, er best að lýsa með þeim orðum að

daginn að það voru strákarnir líka. Okkar fyrsti

Unnar Már togarjaxl sem er ég, Ísak Örn trillu-

þetta var svona bar eins og Mónakó er á

viðkomustaður í Tælandi var Phuket og þar

Laugaveginum. Þegar við komum þarna inn tók

sem ég er bundinn trúnaði, get ég lítið sagt

á móti okkur frekar skuggalegt lið. Barþjónninn

hvað gerðist þar. Ég get þó sagt frá einum degi,

stóð með sígarettu í munnvikinu og datt askan

þegar við fórum í buggy-bílana sem var glatað.

ofan í bjórinn, á meðan hann lét hann renna

Við vorum látnir keyra lúshægt á eftir leiðsögu-

í glas. Upp að okkur labbaði maður með hníf

manninum, í hálftíma. Þetta þótti okkur ekki

og sagði okkur að við yrðum að passa okkur á

spennandi enda vildu menn smá adrenalínkikk.

Frankfurt, því hún væri hættuleg. Þegar þarna

Þá vildi svo heppilega til að það kom maður upp

var komið sögu, kom í ljós hverjir voru togara-

að okkur og bauð okkur að koma í teygjustökk.

sjómenn og hverjir gerðu út á línu.

Urðu menn heldur betur brattir við þetta og var

Línusjómennirnir hlupu út í hræðslukasti, á

ákveðið að slá til. Björn, Pétur, Össi og Brynjar

meðan togarasjómennirnir kláruðu bjórinn sinn

fóru. Fóru Össi og Brynjar tvisvar til að sanna

og báðust afsökunar á hegðun félaga sinna.

karlmennsku sína. Þegar við vorum að gera

Eftir þetta var ekki við það komandi að við

okkur klára að fara heim, komu tvær

myndum eyða meiri tíma í Frankfurt, þannig að

fjallmyndalegar Rússneskar stelpur og stukku

það var farið aftur upp á flugvöll og beðið þar í

eins og ekkert væri. Fannst mér og Ísaki illa að

átta tíma eftir fluginu til Tælands. Þetta hafðist

okkur vegið og ákváðum við því að taka eitt

þó allt og loksins lentum við í Tælandi.

stökk saman, en þegar upp var komið brást kjarkurinn og við vorum ferjaðir með lyftunni

Greinahöfundur á góðri stund

Teygjustökk er mikil áskorun

aftur niður. Þetta var frekar neyðarlegt og tók

Strákarnir kvörtuðu mikið yfir hvað flugið hafði

stoltið smá dýfu þarna. Eftir þrjá daga af gleði

KOMPÁS 2017

í Phuket var komið að því að fara til eyjarinnar

við tókum þá ákvörun að leigja okkur vespur til

Phi Phi. Á Phi Phi gistum við í bangalóum inni

að ferðast á. Þegar við komum á vespuleiguna

í skóginum. Við fyrstu sýn var þetta eins og úr

og vorum búnir að borga fyrir þær kom babb í

bíómynd, þetta leit allt svo vel út en eins og við

bátinn, því í Tælandi er vinstri umferð og það

áttum eftir að komast að, þá var þetta ekki eins

eru engin umferðarljós eða skilti. Voru nú góð

dásamlegt og það virtist. Sumir okkar voru hálf

ráð dýr því ekki gátum við verið fastir á

étnir af skordýrum. Því fylgdi mikill kláði, blöðrur

vespuleigunni, við urðum að komast út á

og Björn fékk sýkingu í fæturna, en fyrir utan

veginn. Eftir smá bið leit ég á Björn og sagði:

þessi óþægindi var Phi Phi eins og paradís.

,,Það er bara ein fucking regla og það er að

Þarna var sjórinn alveg tær og sandurinn hvítur.

negla.“ Ég hef sjaldan haft eins rangt fyrir mér með neitt eins og þetta. Það eru margar aðrar

Ýmislegt brallað og ýmsar eyjur kannaðar

reglur og á þessi regla alls ekki við. Eftir að ég

Við áttum okkar besta dag sem hópur þarna.

hafði sagt þetta settum ég, Björn og Kjatran

Við fórum í ferð með spíttbát og sigldum um

allt í botn og hentumst yfir veginn í veg fyrir

eyjarnar í kring. Ein af eyjunum sem við skoðum

komandi umferð. Afleiðingarnar af því voru

var í bíómyndinni The Beach sem Leonardo

að það ískarði í öllum hjólum á bílunum, þegar

DiCaprio lék aðalhlutverkið í. Önnur eyja sem

þeir voru að reyna að koma í veg fyrir að keyra okkur niður. Strákarnir sem eftir voru stóðu undrandi og horfðu á eftir okkur. Kallinn sem leigði okkur vespurnar greip um höfuð sér og sagði eitthvað á tælensku, sem getur ekki hafa verið neitt fallegt í okkar garð, en við sluppum þó með skrekkinn. En það er eins öruggt og að sólin kemur upp aftur, þá gat þetta ekki endað öðruvísi en að þessi vespuferð okkar mundi enda með einhvers konar slysi. Það var þegar bíll keyrði í veg fyrir Brynjar og hann hentist út í kant og datt þar. Við fórum með hann upp á villu. Þar var hann látinn drekka viskí pela, á meðan Kjartan hreinsaði sárið með tannbursta. Eftir þetta slys lét hann vespuna að mestu eiga

Hauk, en hún hafði okkur að fíflum. Við áttum ekki séns í hana og sátum eftir með sárt ennið og heimatilbúin hálsmen um hálsinn. Eftir þetta vorum við varir um okkur og ætluðum ekki að

sig og fann sér eitthvað annað að dunda við.

láta höstla okkur aftur. Eftir smástund kemur

engan tilgang í að virða það bann og syntum

Lífið í villu yndislegt

Við höldum nú ekki og að nóg sé nóg. Verður

yfir í hana, leiðsögumanninum okkar til mikils

Ég verð að viðurkenna að það væri alveg hægt

ama. Apa-eyjuna skoðuðum við líka og eins

að venjast því að búa í villu. Þarna lifðum við

og nafnið gefur til kynna, var hún full af öpum.

eins og kóngar og höfðum gaman. Hérna kemur

Þessir apar voru miklir mannþekkjarar, því þeir

þagnarskyldan aftur inn í og get ég því ekki

við skoðuðum heitir Mosquito-eyja. Hún hafði verið lokuð mönnum í tvö ár, en við sáum

réðust strax á Hauk og bitu hann í hausinn.

hann þá aðeins reiður og kallar mig Monkey boy út af skegginu, sem ég hafði bara gaman af og kallaði hann Hauk; Big Búdda. Við vissum ekki hvers konar pandóru öskju þessi strákur hafði opnað, með því að kalla hann það. Því eftir vísi en í þriðju persónu, kallandi sjálfan sig Big

að bjórinn og orkudrykkirnir voru búnir. Þá var

Búdda. Við vorum viku í Koh Samui og þaðan

skipstjóranum á bátnum skipað að fara í land

var haldið aftur til Phuket. Við vorum þrjá daga í

við næsta kaupstað, því það yrði að fylla á. Á

Phuket og eyddi ég þeim tíma mest í kvennafar,

leiðinni í kaupstaðinn sigldum við fram hjá kletti,

þannig að ég veit ekki hvað strákarnir voru að

sem stóð einn í hafi og vildu sumir endilega fá

gera af sér. Ég veit reyndar að Össur, Björn,

að klífa hann og hoppa fram af. Það var aðeins

Helgi, Kjartan og Brynjar fengu sér tattoo af

einn galli á þessari hugmynd, yfirborð klettsins

ratti. Ég verð að viðurkenna að það kom betur

var eins og að ganga á hnífsblöðum. Þannig

út en ég bjóst við. Eftir þessa þrjá daga í

að þegar þeir voru búnir að hoppa, voru þeir

Phuket var komið að því að halda heim á leið.

allir skornir og blæddi töluvert úr sumum þeirra.

Vorum við flestir alveg til í að komast heim. En

Restinni af deginum eyddum við í að snorkla,

eftir þrjá daga heima vorum við farnir að sakna

drekka bjór og orkudrykki. Fararstjórinn sem var

hins ljúfa lífs í Tælandi.

með okkur hafði aldrei lent í öðru eins. Venjulega sigldi hann með verulega ástfangin pör sem

sagt ykkur í smáatriðum hversu gaman það var.

voru ekki til nokkurra vandræða, en ekki fulla

Ég get þó sagt ykkur frá einum degi sem var

íslenska sjómenn og Hauk. Þegar við komum

allt í lagi, en ekkert meira en það. Þá ákváðum

í land var báturinn fullur af tómum dósum og

við að fara allir saman á vespunum í fílagarð.

blóði. Við tipsuðum hann þó vel fyrir að þurfa að

Það eina sem við upplifðum þar, var ill meðferð

ganga í gegnum þetta.

á dýrum. Það besta við þann dag var að við

Eftir að hafa verið þrjá daga á Phi Phi var haldið

náðum að keyra hringinn í kringum eyjuna á

til Krabi. Á Krabi gerðum við mikil mistök þegar

vespunum og setja þær í 100 km/klst.

við völdum veitingastaðinn ekki nægilega vel. Fengu flestir okkar matareitrun og lágu veikir

Puttastríðið mikla

upp í herbergi og var ég einn af þeim, þannig

Kvöld eitt sátum við á bar, ég, Haukur, Ísak og

að ég hef ekki mikið fallegt um Krabi að segja.

Pétur. Þar sem við sitjum fara að koma litlir krakkar, að reyna að selja okkur heimatilbúin

Hrakningar á vespum

hálsmen. Við afþökkuðum allir en svo kemur lítil

Eftir Krabi var haldið til Koh Samui þar sem við

stelpa og skorar á okkur í þumlastríð, ef hún

gistum í villu. Við tókum eftir því á fyrsta degi

myndi vinna yrðum við að kaupa af henni. Við

að villan var aðeins út úr alfaraleið, þannig að

hlógum að bjartsýninni hjá henni, að halda það

KOMPÁS 2017

lítill strákur og vill endilega selja okkur hálsmen.

þetta talaði Haukur aldrei um sjálfan sig öðru-

Eftir að hafa skoðað allar þessar eyjur kom í ljós

að hún myndi vinna okkur fullorðna sjóarana og

Holl, ristuð hafragrjón KA

L RÓ

H EI L K

LÆ

F RATREFJAR HA

KÓL E ST

Samferða síðan 1927 Olís hefur allt frá stofnun kappkostað að veita fyrirtækjum í sjávarútvegi trausta þjónustu með sölu á eldsneyti og rekstrarvörum til útgerða. Við ætlum að halda þeirri siglingu áfram.

VIÐ PRENTUM

Hinn heimsþekkti breski sönghópur

The King’s Singers Tvöfaldir Grammy–verðlaunahafar

Upplýsingar frá þjóðkirkjUnni

HEILSUFRÉ TTIR

Við eigum afmæli og nú er veisla

FILM FESTIVAL 2015

smáfiður

NATURE’S COMFORT heilsurúm

„Enginn hefur skrifað jafn spennandi og skemmtilega um meltinguna.“ DIE STERN

TE!

FRÓÐLEIKUR UM TE bls. 8

TE Í ÚTRÁ S!

Eldborg Haust / 2015

bls. 4

HAUST FRÁBÆR VE T

212MM

RÐ 1.69

SELD!

Giulia Enders

ÞARMAR MEÐ SJARMA 25%

ORKA FYRIR KON UR Siberian Ginseng frá Lifeplan er sniðið kvenlíkamanum og að gefur Sérstaklega mikilvægt orku og kraft fyrir allar konur. fyrir þær sem lifa erilsömu lífi!

beauty:

9 kr.

bls. 3

bók.“ TAZ

„Með ríkulegum húmor og af mikilli ástríðu útskýrir Enders allt sem lesandann langaði og langaði ekki að vita um meltinguna ... bráðskemmtileg bók.“ PUBLISHERS WEEKLY ISBN 978-9935-475-08-4

LAUGAVEGI

LÁGMÚLA

KRINGLUNNI

SMÁRATORGI

SELFOSSI

AKUREYRI

smiðju?“ fyrir Pampers-bleyjur.“ „Nei, hann er tilraunapissari

super

serum

í einu áttuðu á veiðar í skóginum. Allt Tveir Hafnfirðingar fóru rammvilltir. þeir sig á því að þeir voru í einhverju annar þeirra. „Ég las það „Engar áhyggjur,“ sagði ef maður villtist skjóta þrisvar upp í loftið blaði að maður ætti að og það skulum við gera.“ ekkert gerðog biðu í klukkustund en Og þeir skutu upp í loftið í klukkuupp í loftið. Enn biðu þeir ist. Þá skutu þeir aftur þrisvar í þriðja skiptið. Þeir ákváðu þá að reyna stund en ekkert gerðist. er síðasta virki,“ sagði hinn. „Þetta „Það er eins gott að þetta

Pallettur haustsins

Aðeins 123.675 kr.

NETVERSLUN HEILSUHUSID.IS

örin.“

Allt um mjög svo vanmetið

líffæri

viðtal:

BÓKAÚTGÁFAN HÓLAR

ÞITT EINTAK HVAÐ ER AÐ SKE VIKUNA

Smáralind

magazine

Haust / 2015

Layout:CSW Red.sek:SR

tuda

gur

ve 5. nó

2015

Mber

órar Skólastjí gær jórasömdu Skólast ál Fulltrúa

ganefnd

élaga og samnin a sveitarf ning félags Íslands ds íslenskr Samban undir nýjan kjarasam d. a í gærkvölsegir skrifuðu asemjar na,“ hjá ríkissátt við útkomu ttir, for„Ég er sáttMaría Ólafsdó sins. dur órafélag sviðsstjóri Svanhil Skólastj ttir, ra maður Ólafsdó íslensk Inga Rún Samban ds tug iðs á sjöunda kjarasv a ólokið. élaga segir eftir sveitarf sveitarfélagann ga byrja, eigum samnin - óká, kbg rétt að „Við erumþrjá samninga.“ sextíu og

kjaraM

í Fréttablaðið

nudemagazine.iS

dag

til forstjóra Opið bréf 26 talans. frábært Perla átti u. Glódís mennsk í atvinnu

30-32

Mennin

g Dansara

flugeldu

r líkja eftir-u. 52 ikhúsin

m í Borgarle

íð 18 • Sími 595 1000 Akureyri • • heimsfer Strandgö dir.is tu 25 • Sími 461 1099

www.husgagnahollin.is

– SKE SPJALLAR VIÐ HUGLEIK

k nan í bl kkinni

lykillinn Skórnir aves að Airw er fyrir

löngu við-

L E Ó S D Ó T T I R

2015

TUR

þér frábær Kynntu verslunum frá m tilboð astöðu og veiting í blaðinu inni

ramma-

og það Fimm verði neikvæð di stjóri Kópavo arMál gar gerir í járnum nn í ár m og hækkan stjórn næsta ár mörgu íkurbor að reksturistarfsmats Hann telur jóðs það hjá Reykjav borgars ársdinga. vegna nýs verður áætlun að A-hluti . ár verði kuldbin allt til félögum lífeyriss næsta rekstrar ráð fyrir með halla13 milljarða sveitar að lögum. í einnig ári. verði rekinn sveitarfé ngum okkar Kr. ÓlafsÞað stefnir á þessu Ármann ri erfitt öllum ins 2020. borgarsjóði og það æmt útreikni á rekstri son, bæjarstjó „Samkv ár í járnum sveitarhalla hjá í að halli verði s. næsta laga landsKópavog mörgum tjórverður sveitarfé Allt stefnir það hjá sveitars stærstu á verður . Það eru allar stöðunni. fjögurra élaga að félögum að kvarta yfir ins á árinu.skuldir sveitarf ar sést nna hækka g Þegar nir í dag arfsma sveitareru skoðað úr. Þegar við hverni tekjur Miðað Laun bæjarst að en útsvars . meira af Hafnarsegir Ármann félaga,“ sögu er að segja er ráð fyrir Sömu i en gert i í sveitarAkureyr er firði og ilegum hagnað 2016. Gert á sambær árinu um á króna halla félögun 750 milljóna munu bæjaðráð fyrir jarðar og Hafnarf miklar aðhalds 12 í rekstri / sjá síðu ld fara – sa, sg aryfirvö ári. næsta gerðir á

sveitar

astjórn að Kjalál Verkefn r ákveðið

íbúa hvern sig nokkuð élaganna ík sker hefur r hefur virkjun arkostu Reykjav áætlanir sveitarf Akureyri, gengið áætluna sést að um hefur fjárhags ita, nýr verði ekki metinn skulda saman , jörður ölduve rinnhalda áætlun ur af stöðu eru bornar og Hafnarf rkjunar áætluna r króna gur Landsvi önnur áhyggj Kópavo 1,2 til 1,5 milljóniskuldar við 3. áfanga maður sé aðeins í vinnu uveita gaölduveitu og innar í kringumíbúa. Hins vegar tvær milljon, borgar ar. Kjalöld flokk án af Norðlin á hvern Halldórss í verndar jóður rúmlega Halldór isútfærsla borgars því beint sjálfstæð íbúa. oddviti oddviti flokkist nar. niðurrsson, ónir á hvern í borgarr Halldó í borgarstjórn, umfjöllu rkjun unir þessari málið r- manna Halldó na aLandsvi og hefur tekið ðisman stjórn jóðs grafalva auðlind sjálfstæ ekki borgars ð með halla fis- og stöðu umhver teljum í raun segir stöðu á aðalsjó eignasj óð upp við á við „Reka láta ytið. „Við 2020 en tapreksturinn. við lega. ráðune afgreiðsla stangist ársins henni til lt hefur nnar dekka gengið að þessi mótmæ borgari höfum rra,“ segir Hörður við hvernig lög og isins. Miðað fisráðhe umhver forstjóri fyrirtæk n, Arnarso síðu 10 – shá /

apríl-júní

rta borga rreka A-hlu u sveita ætlar að fjórum stærst rborgar á íbúa. r hjá Reykjavíku rekstur verðu milljónir króna rstjórn maður n í borga fimm árin. Hallaar nú yfir tvær m hefur nnar,“ áætlunu Meirihlutinhalla næstu rborg skuld að haldar af stöðu borgari áhyggju sjóðs með í ár. Reykjavíku æmt útreikn . n, bæjar-á Samkv Ólafsso segir Halldór n Kr. okkar verður allar líkurur félögunum Árman ingum ára gs, segir

virkjun Kjalöldu vernd beint í orkuM

l fólk

nun Gallup prentmiðlakön

SPRENG

dar rgin skul n íbúa Höfuðbo t á hver nú mes

festa Íslendin búin að menningarlífi ekki aðeins í sé burður að hátíðin einnig okkar mál manna st af fimm veisla heldur tónlistar , sem einkenni ískulda á höndlað ýma. eigin tískuvika sem geta dressum og ofsahita tónleikarí góðum vera sama tíma gast er að dóttir, einn „Mikilvæ Ósk Gunnars fara yfir segir du sem er skóm,“ fatnaður nna þaulreyn álitsgjafa hafa í huga þegar þegar allra hvað skal þessa fimm daga valinn fyrir – ga / sjá síðu 56 von. veðra er

J Ó N Í N A

DAGSSON

s-hátíðin

árlegur Er lÍfið Airwavesig í sessi sem ga.

sérblöð

MIÐNÆ

loka fyrir í því að en Fréttaað vinna r, rétt áður erum við sig. Nú u Sigurða i og gaf þjónust brotnað ðið/GVa Köfunar . Fréttabla þar til gluggi on, eigandi gekk vel eða nóttina r Stefánss og það Sigurðu kvöldið að dæla ,“ sagði flot síðar um byrjaðir á vorum áfram dælingukæmist sú að við getum haldið þess að Perla t til er staðan svo við vonaðis verk „Nú upp á nýtt Flókið ldi. Hann n og þétta gluggan í prentun í gærkvö fór blaðið

konan í blokkinni

• Skógarhl

Jónína Leósdótti r er þekkt fyrir skáldsögu r sínar, fullar af hlýju og húmor. Hér sendir hún frá sér glæpasög u sem ber sömu einkenni og rígheldur lesanda allt til enda.

*Samkvæmt

L E Ó S D Ó T T I R

„STUNDUM ER ÉG BARA ÓGEÐSLEGUR TIL ÞESS EINS AÐ VERA ÓGEÐSLEGUR. STUNDUM ER ÞAÐ GRÍNIÐ: HVERSU ÓGEÐSLEGT ÞETTA ER.“

plús 2

J Ó N Í N A

Húsgagnahöllin 50 ára

d i* —

Við stjórnVölinn

Edda er nýhætt að vinna og dauðleið tíðindalaus ist tilvera eftirlaun aþegans. kemur heim Þegar hún úr skammd egisferð til bíður hennar Kanaríeyja bréf frá ókunnug sem biður um Þjóðver hana að hjálpa ja sér að finna sína, konu mömmu sem Edda skrifaðist á við á yngri árum en er nú stungin af, möguleg Íslands. Edda a til tekur verkefni nu fegins en ættingja hendi r hennar eru allt annað en kátir. Á sama tíma vaknar mennta skólakennari á fertugsa ldri upp við furðulegar og þarf að aðstæður komast að því hvort sér möguleg hún eigi a óvildarm enn sem óska henni alls ills – jafnvel dauða.

Heimsferðir

Reykjavík og Akureyri

Íslan lað á

fyrir dagskrá sá Airwave lÍfið Fræðslu n verður listamen i. 64 hátíðinn l lÍfið

TÖLVU FORNALDAR Blaðran

dag b

fyrsta ár

LEITIN AÐ

Skoppuboltinn Dróninn

lesna

ngur

sport

MICHIGAN

Moldvarpan Kafbáturinn Broddgölturinn

st — Me

Sterkar Konur

rga 15. á

Landspí

Borðstofuborð úr hvíttaðri gegnheilli eik. Sjá nánar bls. 3

NÝ GEIMFÖR framandi heima eiga að rannsaka Seglfarið

blað

skoðun

Auglýsing Hátæknivæddur kafaraleiðangur á að leysa ráðgátuna:

tölu 259.

2015

Vertu eins og heima hjá þér

fiMM

NUDE

NR. 12/2015

Antikyþera-tækið

af frumkvöðlum, fyrirmyndum og kynslóðinni sem mun breyta heiminum

07.10–14.10

Haust 2015

Sumar

750 - Sprog godkendt

Opið til kl. 21

sjá

E RFIS M E

R KI

Umbúðir • Bækur • Tímarit • Fyrir skrifstofuna • Bæklingar • Fjölpóstur

LIFANDI VÍSINDI

NR. 12/2015 Kr. Verð í lausasölu 1.690

Print: stkp Status:

kref E st ný VE rra RE fórn ST arla mba

þefað Rafmagnsnef getur í prumpi þínu uppi sjúkdóma

SKE.IS

Bestu barnabrandararnir

ISBN 978-9935-435-61-3

AnnA Gyða

Holtagarðar | Akureyri | www.dorma.is

#30

– bara góðir –

sem þú Nir – bara góðir – er bók

BESTu BArNABrANdArAr lest aftur og aftur.

AFSLÁTTUR Val um svart eða hvítt PU leður eða grátt áklæði á botni.

Nánari upplýsingar í síma 528 5050, á tix.is og harpa.is

Sá fyrsti sagði: stæra sig af feðrum sínum. Þrír smástrákar voru að www.harpa.is/tks lítra af kaffi á mánuði.“ „Pabbi drekkur þúsund Sá næsti sagði: kílómetra á viku.“ „Pabbi flýgur fimm þúsund Sá þriðji sagði: þúsund lítrum í hverri viku.“ „Pabbi minn pissar tíu bjórverk„Er hann smakkari hjá „Nú?“ spurði einn strákanna.

Smáralind

bls. 7

YFIR 1 MILLJÓN EINTAKA

– bara góðir –

– uppskriftir!

Nature’s Comfort heilsudýna með Classic botni. Stærð: 180x200 cm. Fullt verð: 164.900 kr.

Bestu barnabrandararni

ILMKJARNAOLÍUR

HEILSUHÚSSINS bls.

UPPSKERAN

16.r september kl. 20:00

DÁSAMLEGA GOTT TE, UNNIÐ ÚR ÍSLENSKUM LÍFRÆNT RÆKTUÐUM JURTUM.

Brandenburg

ARCTIC MOOD

tíSkudagar í smáralind

„Afar fyndin, blátt áfram og upplýsandi

AFMÆLIS-

TILBOÐ

Aðeins 19.900 kr.

ni kirkjun Við fermumst ívorið 2016

Ljósmyndir: Árni svanur Guðrún maría daníelsson, Bogi Árnadóttir, inga Pétursdóttir, Benediktsson, Þórðarson, svavar ólason. PrentUn: Alfreð jónsson. UmBrot: sigurður Árni Brynjólfur Ísafoldarprents miðja.

bls. 10

TYPPIÐ Í TOPPMÁLUM ?

bls. 11

Casper Christensen

Stóri björn

í Heilsuhúsinu

magazine

TVENNUTILBOÐ dúnsæng + koddi O&D dúnsæng –

· 50% dúnn og 50%

Fullt verð: 19.900 kr. + Dúnkoddi – Stóri björn Fullt verð: 5.900 kr.

Fullt verð samtals: 25.800 kr.

ALLT FYRIR

BAKSTURINN OG MATARGERÐINA bls.

Vinsælustu

snyrti- og förðunarvörurnar

NUDE

REYKJAVÍK INTERNATIONAL

Giulia Enders, sem stundar doktorsnám í læknisfræði í Frankfurt, er óhrædd við að fara inn á svið þar sem fordómar, feimni og ﬂiss hafa verið ráðandi. Skilaboðin eru skýr: Ef við sinnum meltingarveginum af alúð uppskerum við hamingju og vellíðan. En hvernig förum við að því? Þú kemst að því í þessari stórfróðlegu og skemmtilegu bók sem farið hefur sigurför um heiminn.

SÓLGÆTI

ALLT UM

137mm

ÞARMAR MEÐ SJARMA

Ð Í REYKJAVÍK ALÞJÓÐLEG KVIKMYNDAHÁTÍ

Lykillinn að hamingjuríkara og heilbrigðara lífi býr innra með okkur. Þarmarnir eru ekki síður mikilvægir en heilinn og hjartað – samt veit fólk almennt lítið um starfsemi þeirra. Nú eru vísindamenn hins vegar að átta sig á því að það sem gerist í meltingarveginum getur skipt miklu máli varðandi fjölmarga þætti í lífi okkar, allt frá offitu og ofnæmi til þunglyndis.

Þessi bæklingur er sendur börnum sem fædd eru árið 2002

GEYMDU BLAÐIÐ

Giulia Enders

Þarmar hafa sjarma!

20mm

Sendandi: Þjóðkirkjan, Biskupsstofu, Laugavegi 31, 101 Reykjavík.

3. tbl 16. árgangur

nudemagazine.iS

137mm

September 2015 –

Kynningarefni • Dagblöð • Stafrænt • Allskonar! 141

825

Prentgripur

Suðurhraun 1

Garðabæ

Sími: 59 50 300

www.isafold.is

Ljósmyndari : Sigurður Steinthorsson

Guðmundur Pétur Halldórsson skrifar

Arnarlax

laxeldisfyrirtæki á Bíldudal við Arnarfjörð

Arnarlax er frekar nýlegt fyrirtæki sem starfar á sviði fiskeldis í sjó. Það

var þá u.þ.b. 8.300 tonn. Áætlanir gera ráð fyrir 20 þúsund tonnum árið

var stofnað af Bílddælingum, með þau markmið að hefja upp gamla

2019 og hefur eftirspurn eftir laxi hefur aldrei verið meiri.

heimabæinn og gera hann að miðstöð laxeldis, sem alinn er á eins

Samkvæmt þessari þróun er ekki langt í að fóðurþörfin verði 20 þúsund

sjálfbæran og náttúrulegan hátt og hægt er. Án notkunar lyfja s.s.

tonn, sem þýðir einnig að hagkvæmt yrði að færa þá framleiðslu, til

sýklalyfja eða annara eiturefna til að losna við lús, sem er stórt

landsins. Fóðrið sem nú er notað er framleitt í Skotlandi og Noregi, það

vandamál t.d. hjá nágrönnum okkar í Noregi. Forsvarsmenn fyrirtækisins

er allt gæðavottað og uppistaðan í því er mjöl, lýsi, maís og repjuolía.

hafa valið að ala fiskinn á fóðri sem unnið er úr náttúrulegum og

Almennt er lítið fiskimjöl í laxafóðri í dag og stundum ekkert. Arnarlax er

sjálfbærum efnum, þar á meðal litarefnin. Þeir telja að hreinu vestfirsku

með frekar hátt hlutfall vegna gæðakrafna, 6 – 10 %. Það þarf alltaf örfá

firðirnir og íslenskt veðurfar séu lykilatriði í eldinu.

prósent af fisklýsi til að fullnægja kröfum um hlutfall omega 3/omega 6

Hluti af þessari hröðu uppbyggingu fyrirtækisins varð þegar það tók yfir

sem er passað uppá að sé til staðar. Repjuolían, sem er lýsi, inniheldur

starfsemi laxeldisfyrirtækisins Fjarðalax, sem var stofnað fyrir átta árum

náttúrulega litarefnið „Astasanthine“ sem t.d. rækjan og villtir laxar hafa

á sunnanverðum Vestfjörðum. Fjarðalax var stærsta laxeldisfyrirtæki á

og við inntöku þess verður eldislaxinn rauðari.

Íslandi þegar umræddur samruni varð.

Í dag eru um það bil 110 manns í fastri vinnu hjá fyrirtækinu, en

Framkvæmdastjóri fyrirtækisins Víkingur Gunnarsson, talar um mikinn

amk. 10 störf hafa myndast hjá iðnaðarmönnum og verktökum þar að

uppgang hjá fyrirtækinu og að miklar vonir séu bundnar við það. Árið

auki. Erfitt er að meta hversu mörg óbein og afleidd störf hafa orðið

2016 var framleiðslan um 7 þúsund tonn en heildarframleiðslan á Íslandi

til, en ekki er ólíklegt að það séu tugir starfa. Ekki hefur reynst erfitt að

KOMPÁS 2017

finna mannskap til að fylla í flestar stöður. Starfsmannavelta er nokkur,

klst. námskeið, en til að öðlast 24 metra réttindin þarf viðkomandi meiri

en innan marka. Þörfin eykst jafnt og þétt, bæði fyrir menntað fólk og

siglingatíma, fyrir utan heilan vetur í Stýrimannaskólanum. Víkingur telur

mannskap með réttindi.

að ekki sé sambærilegt að vera á fiskibát, þó hann sé jafn langur og

Höfuðstöðvar fyrirtækisins eru á Bíldudal og vinnslan er í gamla

þjónustubátar fyrirtækisins. Fiskibátum getur verið róið allan veturinn

frystihúsinu. Vinnslulínan er að miklu leyti sjálfvirk og þörfin fyrir

í tvísýnum veðrum, langt frá skjóli fjarðanna. Vinnubátarnir sigla hins

mannshöndina er höfð í lágmarki. Fiskinum er dælt lifandi um svera

vegar oftast sömu stuttu siglinguna innanfjarðar.

lögn frá skipinu og inn í vinnsluna. Um leið og fiskurinn kemur þar inn,

Eldið er í dag með alla starfsemi á Bíldudal og kvíar í Patreksfirði, Tálkna-

fer hann í gegnum sjálfvirka blóðgunarvél í stóran snigil, líkan þeim

firði og í Arnarfirði. Áætlanir gera ráð fyrir eldi í Ísafjarðardjúpi og Eyjafirði

sem eru í nýjustu fiskiskipunum. Í sniglinum er fiskurinn kældur niður

fyrir norðan, en einnig hefur verið sótt um leyfi í Mjóafirði og Stöðvarfirði

að frostmarki með kældum sjó. Þegar hann kemur úr sniglinum er hann

fyrir austan.

slægður í vél. Eftir slægingu tryggja tveir starfsmenn að ekkert slóg

Stjórnendur Arnarlax fylgjast náið með öllum nýjungum í eldisbransnum,

hafi orðið eftir í kviðarholinu. Aftur fer fiskurinn í gegnum annan snigil,

en eins og staðan er í dag virðist hagkvæmast að hafa kvíarnar með

þar sem hann er kældur enn meira, eða niður í u.þ.b. - 1°C. Þaðan fer

hefðbundnu sniði og fljótandi fóðurpramma. Nokkur reynsla hefur nú

hann í stóra frauðplast kassa, sem rúma 20 – 26 kg hver. Þeir fara á

þegar fengist af þeim tveimur prömmum, sem fyrirtækið festi kaup á

færibandi undir ísvél sem skammtar nákvæmlega það magn, sem á að

síðastliðið haust. Í vor kemur tvöfalt stærri prammi sem áætlað er að

fara í kassann. Ísvél þessi framleiðir ísinn jafnóðum, svo ekki þarf að vera

rúmi yfir 600 tonn af fóðri. Stefna fyrirtækisins hefur ávalt verið að

með plássfreka ísgeymslu. Eini róbótinn á Vestfjörðum sér síðan um að

„hvíla“ eldissvæði til skiptis, til þess að lágmarka söfnun úrgangs undir

stafla kössunum á bretti, sem síðan eru plöstuð og send með bíl, áleiðis

kvíunum og hættu á smitsjúkdómum og sníkjudýrum. Eftir hvíld, byrja

til kaupenda.

menn alltaf á byrjunarreit, þar sem allt er hreint og ekkert smit. Seiðin

Skipakosturinn vex stanslaust en fimm þjónustubátar og eitt tankskip

eyða fyrsta ári sínu eftir klak í eldisstöðvum á landi, á Tálknafirði og í

eru í eigu fyrirtækisins. Tankskipið heitir Gunnar Þórðarson. Hann er

Þorlákshöfn. Fullvaxta fiskur sem er tilbúinn til slátrunar, hefur verið

313 brúttótonn, 36 metra langur og með 300 m3 lest sem rúmar um 50

12 – 24 mánuði í sjó, háð því hvort hann kemur út á vori, sumri eða hausti

tonn af lifandi laxi. Það er hæfilegur dagsskammtur til að vinna, eins og

og hversu stór hann er þegar hann kemur í kví.

vinnslan er nú. Gunnar er hins vegar talinn of lítill til frambúðar og

Víkingur segir að helstu markaðir séu austur og vesturstönd Banda-

Víkingur telur að næstu tankskip sem þeir þurfi, verði að vera með

ríkjanna og einnig Evrópa, þar fer megnið til Bretlands. Síðan eru afar

6-800 m3 lestarrými. Skipið sigldi undir norskum fána, fyrst eftir að það

stórir markarðir í Asíu að opnast, en þeir hafa ekki verið kannaðir að fullu.

kom til landsins, en nú er það komið með íslenska skráningu. Þetta var

Þegar markaðirnir þar opnast, geta þeir mögulega tekið við margfaldri

gert til þess að flýta fyrir komu þess. Þjónustubátarnir eru flestir

núverandi framleiðslu.

tvíbitnur og allir á bilinu 11 til 15 metrar að lengd. Þegar norskur

Flutningsleiðir eru ekki færri en markaðirnir og um þær segir Víkingur:

þjónustubátur sem heitir „Troll“ og er 24 metra langur kom til Bíldudals,

„Við erum að nota flestar leiðir í dag.“ Venjulega fara flutningabílar með

sást að þar er framtíðin í þessum skipum. Þeir bátar sem fyrir eru, falla

lax frá vinnslunni í fraktskip í Reykjavík og flug frá Keflavík. Einnig hafa

illa að íslensku regluverki, að mati Víkings. Stærri bátarnir eru rétt yfir

bílfarmar farið með Norrænu. Víkingur áætlar að framleiðsla á frauðplast

þeim mörkum sem Samgöngustofa setur, um aukin skip- og vélstjórnar

kössunum sem notast í flutningunum, geti hafist á næsta ári og þá

réttindi á báta við Ísland. Arnarlax er nú að bíða eftir lagabreytingu,

vonar hann að sú framleiðsla muni fara fram á Bíldudal.

einskonar undanþágu fyrir þessa báta. Með henni þyrftu vinnubátar

Aðrar eins framkvæmdir hafa ekki sést hér á hjara veraldar um árabil. Ef

sem eru innan 15 metra; sigla eingöngu innanfjarða og ekki lengur en

öll áform ganga eftir ætti upprunalega markmiðið að nást og Bíldudalur

14 klst. í hverri sjóferð, aðeins smáskiparéttindi. Þau miðast við 12 metra

verður miðstöð laxeldis. Á þessu sést að Arnarlax færir út kvíarnar í

skráningarlengd og eru oftast kölluð Pungapróf. Pungaprófið er 115

orðsins fyllstu merkingu!

Ása siglir inn Patreksfjörð

Eldiskví í Patreksfirði með fuglaneti

Nýr fóðurprammi Arnarlax

Verið að sækja lax á Ásu

KOMPÁS 2017

Þjónusta við fyrirtæki

FENGSÆLAR ÁKVARÐANIR BYGGJA Á SÉRÞEKKINGU Við tókum ákvörðun: Að veita bestu bankaþjónustu á Íslandi svo þú eigir auðveldara með að taka þínar ákvarðanir

Réttar ákvarðanir eru lykillinn að góðum árangri fyrirtækja. Við leggjum okkur fram um að setja okkur vel inn í þær ákvarðanir sem þú stendur frammi fyrir í rekstrinum og þótt við þekkjum viðfangsefnin ekki jafn vel og þú, þá vitum við hvað starfið gengur út á. Starfsfólk Íslandsbanka býr yfir áratuga reynslu af þjónustu við sjávarútveginn og hjá bankanum starfar stór hópur fólks með sérþekkingu á greininni. Þannig getum við veitt fyrirtækjum í þessari undirstöðuatvinnugrein þjóðarinnar bankaþjónustu sem styður reksturinn. Þekking sprettur af áhuga.

Bank of the Year 2014, 2016

2013-2016

Ólafur Hrafn Ólafsson er viðskiptastjóri í sjávarútvegsteymi Íslandsbanka

Öryggi þitt og skipsfélaga þinna byggir á þekkingu og færni þinni.

Slysavarnaskóli sjómanna býður upp á fjölda námskeiða sem auka öryggi áhafna og skipa. Boðið er upp á skyldunámskeið í öryggisfræðslu en einnig námskeið sem sérsniðin eru eftir óskum áhafna eða útgerða. Auk skyldunámskeiða sem sjómenn geta sótt, má nefna:  Framhaldsnámskeið eldvarna  Mannauðsstjórnun  Meðferð líf- og léttbáta  Lokuð rými  Hraðskreiðir léttbátar  Verndarskylda

 Áhættumat og atvikaskráningar  Ammóníak

Munið að sækja endurmenntun öryggisfræðslu í tíma annars fæst ekki lögskráning í skiprúm.

Nánari upplýsingar á vefsíðunni www.landsbjorg.is/slysavarnaskolisjomanna

Kvenstyrimenn ´

sitja fyrir svörum

Á HVAÐA TÍMABILI VARST ÞÚ NEMANDI VIÐ STÝRIMANNASKÓLANN? Ég byrjaði í Eyjum 2007 og var þar í tvö ár með vinnu, fór svo í borgina 2009 og kláraði vorið 2011.

HVAÐ HEILLAR VIÐ HAFIÐ OG HVERNIG LÍKAR ÞÉR AÐ STARFA Á HAFINU? Ég er fædd og uppalin í Vestmannaeyjum og hef alltaf haft sjóinn fyrir utan eldhúsgluggann hjá mér. Það er eitthvað við hann sem er erfitt að útskýra; lyktin, hljóðið, hann er svo fallegur en getur líka verið mjög drungalegur og það er spennandi að vita ekki hvað er þarna undir. Mér finnst gaman að vinna á sjó, stundum er jú erfitt og það getur verið skítaveður og leiðindi. En svo er þetta svo mikið æði þegar það er brakandi blíða og sólin skín.

HVERNIG ER ÚTIVERAN? Ég kem heim á hverju kvöldi og get sofið í rúminu mínu, heima hjá mínu fólki. Sem er ekki hægt að segja um flesta sjómenn, en vinnudagurinn getur verið langur. Við vinnum vaktavinnu; 6 daga í vinnu og 6 daga frí og venjulegur dagur er 16 klukkutímar ef veður leyfir.

HVERNIG ER HEFÐBUNDINN VINNUDAGUR? Við byrjum að vinna klukkan 07:30 og lestum skipið af bílum og gámum. Stundum þarf að binda allan farm og gera sjóklárt, sérstaklega ef að það er leiðinda veður. Svo er lagt í hann um 08:00, við siglum í

Ingibjörg Bryngeirsdóttir stýrimaður á Herjólfi ALDUR OG UPPRUNI? Ég er að verða 40 ára. Fædd og uppalin í Vestmannaeyjum.

STÖRF OG STARFSVETTVANGUR FYRR OG SÍÐAR TIL SJÓS? Ég hef unnið á Herjólfi, farið á humar, unnið við hvalaskoðun á Húsavík og einnig á Ribsafari í Vestmannaeyjum. En verið lengst á Herjólfi.

HVERS VEGNA ÁKVAÐST ÞÚ AÐ FARA Í STÝRIMANNASKÓLANN? Það er pínu saga á bakvið það. Ég var að vinna sem þerna um borð í Herjólfi og til tals kom að það ætti að koma Stýrimannaskóla aftur af stað í Eyjum. Ég studdi alveg þá hugmynd, það var alltaf mikið fjör í kringum skólann og ekki leiðinlegt að fá hann aftur í bæinn. Viku seinna hringdi vinur minn í mig og spurði mig hvort ég styddi ennþá við skólann? Mér þótti það geggjað sniðugt og játaði því. Nokkru seinna hringdi annar í mig og sagði að það væri búið að skrá mig í skólann og eins og þú getur ímyndað þér brá mér pínu, „HA ég?“ Þá var ég sem sagt, með því að styðja við þessa hugmynd, að skrá mig í skólann án þess að vita það. Það þurfti aðeins að sannfæra mig og strákarnir um borð í Herjólfi studdu mig heilshugar og peppuðu mig áfram svo að ég ákvað að slá til, ég sé ekki eftir því.

KOMPÁS 2017

Þorlákshöfn á veturna og Landeyjar á sumrin. Þessar hafnir eru mjög ólíkar, það er meira fjör á sumrin.

HVAÐ ER SKEMMTILEGAST VIÐ STARFIÐ? Fólkið, mórallinn, starfsfólkið og jú auðvitað að sigla skipinu.

HVAÐ ER ERFIÐAST? Þegar eitthvað kemur upp á með farþega. Við þurfum stundum að „díla“ við fólk við mjög erfiðar aðstæður. HVERNIG GEKK FÓLKI AÐ MEÐTAKA VERU ÞÍNA TIL SJÓS? Það taka mér flestir mjög vel, ég fékk pínu mótlæti í byrjun og nokkur „fussumsvei“ en ekkert til að tala um miðað við allt þetta góða og stuðninginn.

SÉRÐ ÞÚ ÞIG FYRIR ÞÉR ENN Í SIGLINGUM EFTIR 5 ÁR? Ég hef bara ekki ákveðið mig hvað ég ætla að gera.

ER EITTHVAÐ SEM ÞÚ VILT RÁÐLEGGJA STELPUM SEM HAFA ÁHUGA Á NÁMI VIÐ SKIPSTJÓRNARSKÓLANN? Já, drífa sig ef þig langar, þetta er mjög skemmtilegt og fróðlegt nám. Sjómennskan er ekki bara karlinn í slorinu og appelsínugulu pollabuxunum.

HVERNIG VAR HEFÐBUNDINN VINNUDAGUR? Sú sjómennska sem ég stundaði mest var skipstjórnarstaða á skoðunarbátum Sæferða. Ég fór nokkrar rúmlega tveggja tíma ferðir, byrjaði daginn yfirleitt um klukkan 10 og endaði hann á bilinu 18 til 22, eftir því hversu margar ferðir voru þann daginn. Þetta má kalla „sparifatasjómennsku“ þar sem maður var alltaf í hvítri skyrtu, með bindi og gylltar strípur. Þetta gat verið ansi mikið „rútínujobb“ en mikil ábyrgð. Þarna er maður með fullt skip af farþegum, jafnvel 140 manns í einu sem var ekki óalgengt. Fólk þekkir sjóinn misvel og er á öllum aldri. Það er eins gott að þekkja vel svæðið sem maður siglir um, í innanverðum Breiðafirðinum, þar sem mikið er af skerjum og sterkir straumar. Þetta eru aðrar áskoranir en á fiskibátum.

HVAÐ ER SKEMMTILEGAST VIÐ STARFIÐ? Almennt finnst mér það skemmtilegasta við sjóinn vera umhverfið og fjölbreytnin í veðrinu.

HVAÐ ER ERFIÐAST? Erfiðast var eflaust starfsmannahald, það er að segja mannleg samskipti þegar hlutirnir voru ekki eins og maður vildi og fólk var ósátt. Það var þó aldrei til mikilla vandræða enda hef ég yfirleitt verið heppin með starfsfólk.

HVERNIG GEKK FÓLKI AÐ MEÐTAKA VERU ÞÍNA TIL SJÓS? Bara ágætlega held ég. Ég hef auðvitað alltaf þurft að sanna mig eins

Lára Hrönn Pétursdóttir ALDUR OG UPPRUNI 35 ára – fædd og uppalin í Stykkishólmi.

STÖRF OG STARFSVETTVANGUR FYRR OG SÍÐAR TIL SJÓS? Foreldrar mínir eru stofnendur Sæferða/Eyjaferða og hófu þann rekstur 1986 (þegar ég var 5 ára). Starfsferil minn hóf ég hjá þeim þegar ég var 14 ára, sem háseti, þerna og leiðsögumaður. Eftir 20 ára aldur fór ég á veturna á netabáta og línubáta sem háseti, kokkur og loks stýrimaður. Með Stýrimannaskólanum vann ég á sumrin sem stýrimaður og frá 2005 hef ég unnið sem skipstjóri á tvíbitnum Sæferða (140 manna farþegaskip), bæði við stórhvalaskoðanir frá Ólafsvík og í skoðunarferðum frá Stykkishólmi. Ég hef einnig unnið sem stýrimaður á ferjunni Baldri. HVERS VEGNA ÁKVAÐST ÞÚ AÐ FARA Í STÝRIMANNASKÓLANN? Ég er með það í blóðinu og á þeim tíma taldi ég mig eiga pláss sem skipstjóri hjá fjölskyldufyrirtækinu, sem varð raunin. Mér fannst það upplögð tekjulind til að fjármagna önnur ævintýri, sérstaklega á meðan ég vissi ekki alveg hvað ég vildi.

Á HVAÐA TÍMABILI VARST ÞÚ NEMANDI VIÐ STÝRIMANNASKÓLANN? 2002-2004 og tók 3. stig.

HVAÐ HEILLAR VIÐ HAFIÐ OG HVERNIG LÍKAÐI ÞÉR AÐ STARFA Á HAFINU? Hafið hefur alltaf verið hluti af mér og satt að segja fæ ég eitthvað út úr því að láta það „öskra“ á mig þegar það er mikill sjór. Það er erfitt að segja hvað það er nákvæmlega, sem heillar. Mér finnst ég alltaf þurfa að vera nálægt sjónum og er vön því að stunda þetta „brölt“ (eins og maðurinn minn kallar það) og hafa það í kringum mig. Mér hefur alltaf líkað vel að starfa á hafinu, ætli það sé ekki víðáttan sem kallar á mig. Ég kann ekki vel við mig þegar það þrengir að mér.

og ungir skipstjórar þurfa almennt að gera en mér var eflaust veitt meiri athygli en öðrum, sérstaklega ef eitthvað kom upp á. Ég veit að sumir, sérstaklega eldri karlmenn, höfðu miklar efasemdir til að byrja með að vinna með mér sem skipstjóra (sem þeir trúðu mér fyrir á góðri stundu löngu síðar). Ég veit ekki betur en að það hafi ríkt gott traust og gagnkvæm virðing eftir nokkra túra (sem þeir hafa líka treyst mér fyrir á góðri stundu). Hvað farþegana varðar þá var alltaf ákveðið grín að þykjast henda sér fyrir borð þegar ég kynnti mig sem skipstjórann – „classic“. Fólk (aftur yfirleitt eldri karlmenn) kom svo eftir túrinn og þakkaði mér sérstaklega fyrir þar sem ég kom þeim á óvart... Ég veit svo sem ekki hverju farþegarnir bjuggust við að yrði öðruvísi. Það þótti einnig eftirtektavert þegar ég var ólétt til sjós eða með ungabarn og barnapíu með mér til að geta gefið brjóst. Ég vissi ekki til þess að það væru sérstakar reglur um barneignafrí skipstjóra, þannig að ég sigldi þangað til ég var gengin 8 mánuði með fyrsta barn, en fyrir hin tvö fékk ég samþykkt að taka sama orlof og flugstjórar, þ.e. að hætta á 5. mánuði.

Sérð þú þig fyrir þér enn í siglingum eftir 5 ár? Það gæti vel verið. Ég býst við að siglingar verði alltaf hluti af lífi mínu þó ég muni kannski ekki stunda þær sem fulla vinnu. Einn og einn róður eflaust. Ég bý í Bandaríkjunum núna og hér má ég ekki lögskrá mig nema ég sé Amerískur ríkisborgari, sem ég er ekki, þó ég hafi alþjóðleg réttindi. Ég verð að viðurkenna að ég sakna þess töluvert.

ER EITTHVAÐ SEM ÞÚ VILT RÁÐLEGGJA STELPUM SEM HAFA ÁHUGA Á NÁMI VIÐ SKIPSTJÓRNARSKÓLANN? Bara að slá til. Passa sig að vera trúar sjálfum sér og láta ekki aðra segja sér hvernig hlutirnir eru. Þær vita það best sjálfar. Það er auðvitað alltaf gott að ræða málin og hlusta á aðra reyndari og læra af því en treysta svo sjálfum sér til að dæma hvað er gott og slæmt í þeim reynslubanka. Ég eignaðist marga góða vini í Skipstjórnarskólanum, en auðvitað voru alltaf einhverjir sem vildu gera mér lífið leitt og töldu að mér ætti ekki að ganga vel í þessu námi. Það var bara þeirra mál, ekki mitt. Það er ekki alltaf sléttur sjór, maður þarf bara að vera við því búinn og ekkert að æsa sig of mikið yfir því ;)

HVERNIG VAR ÚTIVERAN ? Hún var bara ágæt. Ég fór aldrei í neitt sérstaklega langa túra, yfirleitt í mesta lagi 5 daga eða svo. Ég stundaði helst sjóinn með námi og gat því ekki skrópað of mikið til að fara í lengri túra. Svo voru skoðunartúrarnir bara nokkrir klukkutímar og það hentaði vel með barneignum og brjóstagjöf.

KOMPÁS 2017

Uppskriftir NAUTNASEGGUR

Helgu Víglundsdóttur

Roðflett ýsa eða annar sambærilegur fiskur Hveiti

Veltið fiskinum upp úr krydduðu hveitinu og steikið á pönnu, ekki of lengi. Setjið fiskinn í eldfast mót. Stráið ostinum yfir og leggið sveppina ofan á, eða undir ostinn ef þið viljið. Hellið rjómanum og vatninu á fiskinn, sem mynda sósu með fiskinum. Bakið fiskinn við ca. 200°C í 15-20 mín í miðjum ofni.

Salt og pipar Aromat og karrý ca 1 tsk fer eftir magni af hveiti 2-4 bananar og nokkrir sveppir sneyddir Ostur, má vera gratínostur eða annar ostur sem bráðnar vel, oft gott að nýta afganga af eldri osti 1 dl rjómi

Þegar fiskurinn er að verða tilbúinn, veltið banönunum upp úr hveitinu, skerið þá langsum og í tvennt. Steikið þá í 1-2 mín eða þar til þeir eru orðnir gullnir, fer svolítið eftir því hve þroskaðir þeir eru. Berið fram með kartöflum, eða hrísgrjónum og hrásalati.

1 - 1½ dl vatn

BEIKONVAFINN SKÖTUSELUR MEÐ DÖÐLU

að hætti Björgvins Steinssonar

Skötuselur Beikon Döðlur Rauð paprika Laukur Pipar Caj P hvítlauksmarineringu

Himnana hreinsuð af skötuselnum og flakið skorið í ca. 4x4 cm bita. Sker beikon sneið í tvennt, set eina döðlu ofan á fiskbitann og vef beikonið utan um fiskinn og döðluna. Þræði bitana á grillprjón og hef papriku og lauksneið til skiptis milli bitana. Set spjótin í fat, krydda með svörtum pipar og marinera með Caj P hvítlauksmarineringu, því lengur því betra. Oft dugar 1 klst. við stofuhita, en oftast hef ég þetta 4-6 klst í ísskáp og tek út ca 1 klst. fyrir grillun. Grilla þetta frekar vel, daðlan og beikonið heldur raka á fisknum. Síðan er þetta borið fram t.d. með góðu hvítlauks- eða ólífubrauði, ruccola salati eða öðru góðu fersku salati, köld sósa er höfð með. . Passið bara að eiga nóg af þessu því venjulega klárast allir bitarnir. Einnig má nota fleiri fisktegundir t.d. löngu eða blálöngu eða annan þéttan fisk og svo er þetta auðvitað frábært með humri.

KOMPÁS 2017

Þetta er mjög vel þekktur réttur og alltaf klassískur.

HUMAR Í OFNI FYRIR FJÓRA að hætti Björgvins Steinssonar

Humar

Ef þetta er aðalréttur þá er gott að miða við 6-8 hala á mann af góðum humri. Þýði humarinn í vatni. Sker humarinn eftir endilöngu og hreinsa görnina vel úr. Þerra humarinn. Fínsaxa steinselju og hvítlauk 1 búnt steinselja og 4-6 hvítlauksgeirar

Steinselja

(fer eftir smekk).

Hvítlaukur Smjör

Bræði 300 gr af smjöri á pönnu, set steinselju og hvítlauk saman við

Parmaskinka Feitur ostur t.d Havarti eða annar feitur ostur Svartur pipar

og hræri þessu saman, læt malla smá. Set humarinn með skurðarhliðina upp í eldfast mót (þarf stundum 2 mót), set blönduna ofan á humarinn og í 200°C heitan ofn. Humarinn er tilbúinn þegar smjörið byrjar að bobla undir humrinum ca 8-10 mín. Berið fram með brauði (hvítlauks) fersku salati og gott er að hafa rauða papriku með salatinu. Hún er skorin í litla bita, hita ólívuolíu 100-200 ml (passa að hita ekki mikið). Set paprikuna út í og ca 2 tsk strásykur og hef þetta á hita í ca ½-1 min. Þetta er svo borið fram með salatinu.

3 msk majónes, 2 msk heinz chili sósa og ca 10 dropar tabasco sósa.

KÖLD SÓSA SEM FER VEL MEÐ SKELFISKI. að hætti Björgvins Steinssonar

Majónes Heinz Chilli sósa Tabasco

Þetta er hrært saman og notað t.d. með pönnusteiktum humri. Gott er að láta sósuna standa í ca 1 klst. áður en hún er notuð. Þessi sósa er einnig mjög góð með sjósoðnum rækjum, sem eru pillaðar og borðaðar beint úr skelinni með ristuðu brauði. En frændur okkar á Norðurlöndum nota bara léttmæjónes með þessu. Þessi rækja hefur oft verið til sölu í matarbúð IKEA. strásykur og hef þetta á hita í ca ½-1 min. Þetta er svo borið fram með salatinu.

KOMPÁS 2017

100% ENDURVINNANLEGUR » Hágæða prentun » 100% Endurvinnanlegur » Sveigjanlegur, brotnar ekki » Tekur lítið pláss í geymslu og flutningi » Hentar vel í flug og gáma » Kassarnir eru BRC vottaðir » Hentar fyrir ferskan og frosinn fisk » Til í stöðluðum stærðum frá 3-25 kg » Allt að tvöfalt meira magn í gám af afurðum » Vatnsheldur eða með götum eftir því sem við á » Sjálfvirkt uppsettur með vél eða handbrjótanlegur

Kassar læsast saman við stöf lun og brettið verður stöðugra

Suðurhrauni 4 • 210 Garðabæ • Furuvellir 3 • 600 Akureyri • Sími: 575 8000 • Fax: 575 8001 • www.samhentir.is

Guðmundur Pétur Halldórsson

skrifar

Sjósókn

formæðra minna og forfeðra

Það er ekki nýtilkomið að konur hafi verið á sjó.

frá Oddbjarnarskeri. Síðar sagði hún oft við

Einhverju sinni var hún að koma úr hákarla-

Margar frásagnir eru til um ótrúlega þraut-

barnabörn sín, ef henni fannst hún eitthvað

legu síðla vetrar, sem staðið hafði í þrjú dægur

seigju þeirra. Sögurnar hafa ekki verið

lengi að hafa sig af stað: „Ja, ekki veit ég hvað

(36 klst). Frost var og snjór á jörðu er hún

ofarlega í samfélagsumræðunni, í gegnum

hann Snæbjörn minn í Hergilsey hefði sagt,

gekk heim að bænum. Þegar hún kom inn og

árin. Líklega er Þuríður formaður á Stokkseyri,

ef við stúlkurnar hefðum farið að greiða okkur

ætlaði upp í baðstofuna komst hún ekki upp á

þekktust kvenna til sjós hér áður fyrr. Hún

á morgnana!“ Hún var alltaf vön að greiða

loftskörina, vegna þess að blaut vaðmálspilsin

fæddist 1777 og varð 86 ára. Hún fór fyrst á

sér á kvöldin. Hendur hennar voru stórar og

sem hún var í, voru stokk - frosin. Hún gaf sér

vertíð 11 ára með föður sínum og bróður, varð

vinnulúnar, því allt var unnið með höndunum.

ekki tíma til að fara úr pilsunum, því hún var

háseti um tvítugt en síðan formaður. Hún

Þegar hún bakaði rúgkökur, þá notaði hún ekki

orðin mjög aðþrengd. Hún varð því að standa

fékk sérstakt leyfi sýslumanns til að klæðast

kefli til að fletja út, heldur flatti hún þær út

í stigagatinu og var komið með tvíburana

karlmannsfötum vegna sjómennskunnar.

með fingurgómunum, þar til þær voru orðnar

hennar, til að leggja á sitt hvort brjóstið! Þetta

þunnar. Jóna Jóhanna og fleiri stúlkur sem

getum við kallað hörku!

Til eru sagnir um konur, sem ólu barn í róðri og

voru hjá Snæbirni, voru látnar róa milli eyja til

Þess skal getið að báðir drengirnir komust

í fjörunni, þegar þær voru rétt komnar í land.

að nytja dún og til selveiða á vorin. Snæbjörn

upp og urðu fullorðnir menn, 64 og 68 ára

sat þá við stýrið, en þær réru og var það talið

gamlir.

Ég undirritaður nemandi í Stýrimanna-

alveg eðlilegt. Fleiri konur voru til sjós við Breiðafjörðinn, ein

skólanum er hreykinn af sjósókn formæðra

minna og forfeðra. Langa-langamma mín í

Móðir hennar Valgerður Jónsdóttir, var fædd

þeirra var: Guðmundína Sigurrós Guðmunds-

föðurætt og móðir hennar voru báðar á sjó við

á Þverá í V- Barðastrandarsýslu 1826, d. 1910.

dóttir. „Hún lét ekki sinn hlut eftir liggja og

Breiðafjörð. Langa-langamma Jóna Jóhanna

Hún átti 9 börn, þar af eina tvíbura Guðmund

varð brátt hinn besti sjómaður, jafnvíg á stýrið

Jónsdóttir var fædd á Barðaströnd 1869. Hún

og Einar Jónssyni, fædda 1855. Sagt var

sem árina.“ segir í grein í MBL um hana.

dó 1962, þá 92 ára að aldri og hafði aldrei farið

að hún hefði verið milk stanslaust í yfir 21 ár.

Hjörleifur Guðmundsson á Patreksfirði,

til læknis á sinni löngu ævi. Hún var líklega

Hún var einnig til sjós á hákarlaveiðum. Slíkar

barnabarn Sigurrósar, sagði mér frá því þegar

síðasta konan sem stundaði hákarlaveiðar,

veiðar tóku einn til þrjá daga.

amma hans var hjá prestinum á Brjánslæk.

KOMPÁS 2017

Þá ákvað hann að greiða henni sömu laun og

Langafi minn í móðurætt var Guðmundur

ja, ég segi það ekki. Hann fór þessi á græna

karlmönnunum, því hún sló og fór á sjó jafnt

Þorlákur Guðmundsson skipstjóri f. 1888 í

bátnum.“

og þeir. Þegar hún kom inn á kvöldin sinnti

Skálavík d. 1944. Sjá bókina Sigling fyrir Núpa.

Afi minn í föðurætt Árni Jóhannes Bærings-

hún svo kvenmannsverkunum að auki, þ.e. að

Guðmundur Þorlákur réri á ýmsum bátum.

sonvar einnig til sjós og gerði út báta, ásamt

verka sokkaplöggin o.fl. en karlmennirnir fóru

Aflaði strax mikið og „sótti fádæma fast.“ Var

öðrum, svo og bræður hans. Faðir minn

að hvíla sig! Hinum vinnukonunum fannst

með bátinn Ísleif 1916 - 1923. Hann hlaut mikla

Halldór Árnason er skipstjóri á bát sínum

þetta eðlilegt, en vinnumennirnir móðguðust

frægð af formennsku sinni á þessum báti.

Sæljóma BA 59 (2050) og bróðir minn

yfir að hún fékk sama kaup og þeir. Þetta

Flutti síðar suður og réri á Faxaflóa og frá

Árni Bæring er búinn með vélstjórn á Akureyri.

sýnir tíðarandann í þá daga.

Sandgerði. Guðmundur var m.a. með Þormóð

Þið sjáið að ég fékk sjómannsblóðið með

goða, 190 tonna línuveiðara og síðar var hann

móðurmjólkinni, svona eins og tvíburarnir, sem

skipstjóri á Gróttu frá Akureyri, sem var um

ég minntist á áðan.

45 tonn, græn að lit. Hér er lítil dæmisaga um hve fast hann sótti sjóinn: „Það var um nótt í Sandgerði, að einn formannanna biður háseta sinn að vaka, og láta sig vita, ef einhver hinna fari að hreyfa sig. Nú líður nóttin og formaðurinn er ekki vakinn. Þegar hann vaknar um morguninn, segir hann við hásetann: - Það hefur þá enginn hreyft sig í nótt til róðra? - Nei, nei, segir hásetinn, það hreyfði sig enginn, en síðan bætir hann við eftir andartaks þögn: -

KOMPÁS 2017

Þjónustar skip og getur sparað útgerðum stórfé á ýmsan hátt

Stærsta frétta- og upplýsingaveita landsins um sjávarútveginn

mbl.is 200milur.is

Köfunarþjónustan Er stærsta atvinnukafaraþjónusta landsins með yfirburða reynslu. Býður upp á margs konar þjónustu fyrir skipaútgerðir, skipamiðlara og aðra. Sérhæfir sig m.a. í viðgerðum og viðhaldi skipa, bryggjuþilja og björgun báta. Hefur færanlegar stjórnstöðvar sem gera okkur kleift að koma fljótt á staðinn. Rekur tækjaleigu með rafstöðvum, loftpressum, vatnsdælum og fleira. Er vottuð af helstu flokkunarfélögum.

Héðinsgata 1-3 | 105 Reykjavík | Sími 863 5699 | diving@diving.is

ÞÚ ERT Í ÖRUGGUM HÖNDUM hjá volvo penta á íslandi Öryggi á sjó. Áreiðanleiki, afl og ending ásamt hagstæðum rekstri og góðri þjónustu er trygging Volvo Penta. Skoðaðu Volvo Penta í dag

Breið lína bátavéla sem henta margvíslegum gerðum og stærðum báta. Komdu og skoðaðu sýningarvélar í dag og ræddu við ráðgjafa.

Uppítaka á bátavélum

Við tökum eldri Penta vélbúnað upp í kaup á nýjum búnaði. Eigum til uppgerðan vélbúnað til sölu á lager. Kynntu þér notaðar bátavélar til sölu.

Öflug Volvo Penta þjónusta

Hjá Volvo Penta á Íslandi | Brimborg starfar framúrskarandi teymi sem samanstendur af öflugum fagmönnum Brimborgar og samstarfsaðilum um land allt. Vélaverkstæði Brimborgar og þjónustuaðilar um land allt taka að sér þjónustu og niðursetningu á Volvo Penta vélbúnaði. Neyðarþjónusta okkar fyrir Volvo Penta vélbúnað, ljósavélar og rafstöðvar er margþætt enda aðstæður viðskiptavina okkar misjafnar. Fáðu verðtilboð í þjónustu.

Kauptu bestu varahlutina

Volvo Penta á Íslandi | Brimborg er með gott úrval varahluta á lager og á mjög hagstæðu verði. Varahlutasérfræðingar okkar veita þér fyrirtaksþjónustu og ráðgjöf við kaup.

Traust teymi Volvo Penta á Íslandi | Brimborg Á myndinni eru frá vinstri: Jóhann Rúnar Ívarsson þjónustustjóri, Hilmar Skúli Hjartarson vélvirki, Ingvar Karl Ingason verk- og tæknistjóri, Gissur Kristjánsson söluráðgjafi varahluta, Guðmundur Gísli Sigurðsson söluráðgjafi vélbúnaðar, Gunnar Hjálmarsson söluráðgjafi varahluta og Kristinn Már Emilsson framkvæmdastjóri Volvo Penta á Íslandi.

HAFÐU SAMBAND Í DAG • Sími: 515 7070 • Netfang: volvopenta@brimborg.is • Ný heimasíða: volvopenta.is

Volvo Penta á Íslandi | Brimborg

• Hældrifsvélar • Gírvélar • IPS vélbúnaður • Rafstöðvar og ljósavélar

•

Bíldshöfða 6

•

Sími 515 7070

•

volvopenta.is

KOMPÁS 2017

Hallbjörg Erla Fjeldsted

skrifar

Skipstjórinn á Queen Elizabeth Inger Klein Thorhauge er sú kona sem náð hefur einna lengst í skemmtiferðaskipa-bransanum í öllum heiminum. Hún á að baki langan feril til sjós og hefur m.a. siglt oft og mörgum sinnum um heimshöfin sjö. Inger hefur unnið sig upp metorðastigann í gegnum árin. Allt frá því að hún seldi kaffi í ferjunni Ternunni í Færeyjum, þar til hún tók við æðstu stöðu hjá sögufræga skemmtiferðaskipa-fyrirtækinu Cunard Line, þá fyrst kvenna í 170 ára sögu þess. Inger er góð fyrirmynd fyrir alla, jafnt konur sem karla á þessu sviði, en það krefst mikillar atorkusemi, sjálfsaga og viljastyrks að ná þetta langt. Undirrituð sló á þráðinn til Ingerar og fékk að fræðast betur um hennar magnaða starf, persónu og leiðina upp í brúna á Queen Elizabeth. Uppruni

byrja í Skipstjórnarskólanum í Kaupmannahöfn, en hann lokaði stuttu

Inger er fædd og uppalin í Vestmanna í Færeyjum. Hún er elst af fjórum

áður en ég átti að hefja nám. Skólinn í Svendborg var varaskóli og

systkinum en hún á þrjá yngri bræður. Það er ekki hefð fyrir því í hennar

komst ég þar inn.“ Segir Inger sem útskrifast frá skólanum árið 1994.

fjölskyldu að sækja sjóinn, en þó starfaði faðir hennar sem vélstjóri á báti um skeið. „Það er sérstök tilfinning sem fylgir því að alast upp við

Starfsferill

hafið.“ Segir Inger og á þá við að forvitnin að vita hvað leyndist handan

Eftir skólann fékk Inger starf hjá DFDS á Ro-Ro skipum og starfaði um

sjóndeildarhringsins og þráin að sjá og heimsækja hina ýmsu staði um

tíma á sanddæluskipi. Áætlunin sem hún sigldi hjá DFDS (Det Forenede

heiminn, hafi haft áhrif á starfsval hennar. Kraftur hafsins, friður þess

Dampskibs-Selskab) var á milli Immingham í Englandi og Cuxhaven í

og fegurð er það sem heillar hana mest við hafið og að sjálfsögðu ber

Þýskalandi. Úr brúnni sá Inger skemmtiferðaskipin hvert af öðru sigla

hún mikla virðingu fyrir því. Aðspurð segir Inger að hún hefði ekki getað

suður á bóginn, til heitari landa og framandi staða. Útþráin og löngunin

komist þetta langt, með því að vinna sig upp í Færeyjum. „Það eru ekki

til að sjá og upplifa heiminn betur, varð til þess að Inger ákvað að söðla

miklir möguleikar í Færeyjum í þessum geira. Í Færeyjum eru svo fá skip

um og gera tilraun til að komast um borð í eitt af þessum skipum. Hún

og þá helst fiskiskip og nokkrar ferjur. Svo að það er mun meira í boði

sendi út starfsumsóknir og eftir hafa sent út 18 umsóknir kom loksins

úti í hinum stóra heimi,“ segir Inger.

svar frá fyrsta fyrirtækinu. Það var frá Cunard Line sem boðaði hana í starfsviðtal í Southampton á Englandi. Úr varð að Inger fékk starfið

Menntun

hjá Cunard árið 1997. Fyrsta starf hennar þar var sem 2. stýrimaður á

Árið 1991, eftir stúdentspróf (HF) hélt Inger til Svendborg í Danmörku þar

skemmtiferðaskipnu Vistafjord.

sem hún stundaði nám við skipstjórnarskóla. Kerfið í Danmörku er öðruvísi heldur en á Íslandi en þar er gert ráð fyrir að starfsþjálfun sé

Fyrst kvenna skipstjóri hjá Cunard í 170 ára sögu fyrirtækisins

innbyggð í náminu. Inger var til skiptis 6 mánuði í skólanum og 6

Cunard, sem og fyrirtækin Seabourn og P&O Cruises heyra undir

mánuði í starfsþjálfun á sjó. „Ég sótti um sem nemi um borð hjá DFDS

fyrirtækið Carnival Co. „Ég byrjaði hjá Cunard þar sem ég er nú, en þar

og kom inn í skólann sem nemi frá þeim. Til að byrja með átti ég að

sem þau tilheyra öll Carnival Corporation, hef ég farið svolítið á milli og

KOMPÁS 2017

Royal Court Theatre

siglt á mörgum skipum sem tilheyra Carnival-keðjunni.“

Siglir um heimshöfin sjö

Innan Cunard vann Inger sig upp. Hún gegndi starfi 1. stýrimanns,

Queen Elizabeth siglir ekki fastar áætlanir, heldur siglir hún yfir

yfirstýrimanns, öryggisfulltrúa og hún gerðist áhafnarskipstjóri (sem er

sumartímann á norðlægari slóðum. Þegar kólna tekur siglir hún á

næstæðsta staðan um borð). Þann 1. desember árið 2010 fékk Inger

suðlægari slóðum, þar sem siglt er frá höfn til hafnar á heimshöfunum

aðra stöðuhækkun. Hún var ráðin sem skipstjóri á Queen Victoria, fyrst

sjö. „Venjulega komum við í land í hverri höfn um klukkan 08:00 og við

kvenna í 170 ára sögu Cunard Line.

siglum aftur um klukkan 17:00. Þó eru undantekningar þegar við siglum langar siglingar yfir hafið, þá liggjum við yfirleitt um tvo daga í höfn.“

Ábyrgðarfullt starf

Segir Inger og nefnir New York, San Francisco, Sidney, Hong Kong, Sin-

„Það eru miklar áskoranir sem fylgja siglingum um heimshöfin, hinar

gapore, Dubai og Cape Town, sem dæmi á þessum lengri

ýmsu reglur breytast ört og það þarf að endurnýja þær reglulega

siglinum. Svo nægur tími er fyrir áhöfnina að fara frá borði og skoða sig

og setja sig vel inn í allar nýjungar.“ Segir Inger og nefnir að þó hafi

um í hverjum hafnarbæ, eða fara í skipulagðar skoðunarferðir sem oft

framþróun í siglingabúnaði létt starfið til muna. Hún hefur til að mynda

eru í boði fyrir áhöfnina.

ekki notast við sjókort síðustu 8 árin og því eru kortin í siglingatölvunni uppfærð með diskum sem hafa að geyma uppfærslurnar. Ábyrgðin sem

Vaktafyrirkomulag

fylgir starfinu er mikil og það getur verið erfitt að bera ábyrgð á 3000

Inger stendur reiðubúin allan sólarhringinn, þá 3 mánuði sem túrarnir

þúsund manns, en áhöfnin á Queen Elizabeth (þar hún starfar nú) telur

hennar vara. „Ég geng ekki vaktir sjálf, heldur er ég reiðubúin allan

1000 manns og pláss er fyrir 2000 farþega. „Það erfiðasta við starfið

sólarhringinn og við erum með tvöfalt sett af stýrimönnum.“ Til samans

er að það er alltaf rosalega mikið að gera. En maður venst því vel. Eftir

eru 6 stýrimenn sem ganga á þrennslags vöktum. – Hver og einn skilar

að hafa unnið sig upp frá 2. stýrimanni til skipstjóra, þá er maður orðinn

2 fjögurra tíma vöktum hver og einn í brúnni. Svo sinna þeir hver og

mjög vanur ábyrgðinni. Maður hugsar ekki mikið um það, hún er bara til

einn öðrum störfum. Þeir skipta þeir á vöktum á þriggja vikna fresti.

staðar.“ Daglegar áskoranir eru margvíslegar í starfi Ingerar „Það eru margar

Hefur siglingahermi um borð

áskoranir að takast á við eins og veðrið, mikil umferð o.s.frv. Það er

Þjálfun og þekkingu er vel við haldið hjá Cunard. „Við þurfum að sækja

oftast mest að gera þegar við siglum, þar sem flestir fara frá borði þegar

nokkuð mörg námskeið. Það eru alltaf einhverjar nýjungar í ECDIS, BRM,

við erum í höfn.“ Meðal helstu starfa sem Inger sinnir daglega eru

stöðugleika o.s.frv. svo eigum við að fara á a.m.k. 1 námskeið, þegar við

fundarhöld og mikil pappírsvinna fylgir starfinu. Hún kemur reglulega við

erum heima.“

í brúnni, sannreynir staðsetningu skipsins og eru hinar ýmsu uppákomur

Siglingahermar eru mjög góðir til að læra að þekkja þá möguleika sem

í hennar höndum. „Það besta við starfið er þegar skemmtisiglingunni er

skipin hafa upp á að bjóða, prófa leikni í siglingum og stýrishæfni. Það

lokið og gestirnir fara glaðir og ánægðir frá borði.“ Segir Inger sem röltir

léttir störf skipstjórnarmanna svo um munar að hafa leikið verkefni eftir

reglulega um á meðal farþega og tekur stöðuna á því hvernig þeim líkar

fyrirfram og að hafa prófað leikni og stýrishæfni skipsins, í

veran um borð.

raunverulegum aðstæðum. „Queen Victoria, Queen Elizabeth og Queen Mary hafa allar siglinga-

Queen Elizabeth Norræna Þyngd Breidd Lengd Farþegar Starfsfólk

90.901 brúttótonn 32,3 metrar 294 metrar 2000 1000

36.000 brúttótonn 30 metrar 164 metrar 1482 118

Queen Elizabeth sundlaugardekk

KOMPÁS 2017

Royal Spa

Veitingastaðurinn Britannia

herma um borð, vegna þess að þær hafa Azipod en ekki venjulegar

um borð í svona skip, þar sem fyrir eru svo mörg þjóðerni þá hugsar

skrúfur. Það krefst öðruvísi hugsunar að stýra með þeim, en þar verður

maður ekki svo mikið um hvaða menningarheimi maður sjálfur kemur frá.“

maður að hugsa meira um niðurstöður vektora, heldur en stefnur.

Oft myndast sér menningarheimur á meðal áhafnarmeðlima, þar sem

Fyrirtækið Carnival Co. á einnig stóra siglingaherma í Hollandi sem eru

skip eru eins og fljótandi bæjarfélög. Liðsheildin gerir það að verkum að

samtengdir vélhermum,“ segir Inger.

fólk verður umburðarlyndara og fylgir settum reglum, bætir Inger við og segir að það hafi ekki verið neitt vandamál.

Fyrst og fremst jákvæð viðbrögð sem Inger upplifir sem kona í þessu starfi

Fjölskyldulíf

Aðspurð um hvernig er að vera kona, skipstjóri á svo stóru skipi segir

Inger er búsett er í Danmörku og á mann sem á þrjú börn. „Stundum

Inger: „Það er ekki svo mikið öðruvísi, heldur en á minna skipi. Maður

getur það verið erfitt að vera svona lengi fjarverandi frá fjölskyldunni.

þarf helst að venja sig við stærðina. Queen Elizabeth er ekki sú stærsta

Maðurinn minn vinnur þannig starf að hann getur flogið á eftir mér og

í bransanum og hún hentar mér vel.“ Inger segir að það sé ekki mikið

komið í heimsókn um borð, eina og eina viku eða tvær og að auki dvelur

öðruvísi að vera kona í þessum bransa heldur en karl. „Stundum verður

hann um borð í sumarleyfinu sínu.“ Með því fyrirkomulagi virkar fjarveran

fólk hissa, en annars hugsar fólk ekki um það. Það eru fyrst og fremst

frá fjölskyldunni ekki eins löng og aðskilnaðurinn verður bærilegri.

jákvæð viðbrögð sem ég fæ, frekar en neikvæð.“ Segir Inger en nefnir dæmisögur um lóðsa. „Stundum snúa lóðsarnir sér fyrst að

Að lokum gefur Inger stúlkum sem hafa áhuga á að sigla nokkur

stýrimönnunum og halda að þeir stjórni og í Acapulco, Mexíkó var lóðs

ráð

sem hló alla leið inn að bryggju, svo hissa var hann.“

„Maður verður að trúa á sjálfan sig, því maður getur gert allt sem hugurinn girnist, það geta allir. Maður á að standa fast á sínu og trúa

Æfingar

því að manns eigin sannfæring sé rétt. Þar sem þetta er stór heimur,

Öryggisæfingar eru haldnar aðra hverja viku fyrir áhöfnina. „Við bjóðum

stór skip, margt fólk, mismunandi aðferðir og skoðanir,“ segir Inger. Það

gestum að taka þátt ef þá langar til. Í æfingunum er tekið á öllum

má gera sér í hugalund að það sé auðvelt að berast með

öryggisþáttum; brunaæfingar, björgunarbátaæfingar, rýmingaræfingar

straumunum villu vegar ef maður stendur ekki fast á sínu í þessum stóra

o.fl. Þetta er aðallega æft þegar við liggjum við bryggju.“

heimi. Kompás þakkar Ingeri kærlega fyrir spjallið og það var mikill heiður að fá

Áhöfn

að hafa hana með í blaðinu.

Áhöfnin samanstendur af fólki frá um 50 þjóðernum. Þrátt fyrir þennan fjölbreytileika eru menningarlegir árekstrar fáséðir. „Þegar maður stígur

Skipstjórinn á Queen Elizabeth

KOMPÁS 2017

Myndir

úr skólalífinu

KOMPÁS 2017

ECO-FRIENDLY WHALE WATCHING & ARCTIC EXPEDITIONS SINCE 1995

WWW.NORTHSAILING.IS WWW.NORTHSAILING.NO

Ísland er ríkt af auðlindum

Sjávarútvegsfræði VIÐ HÁSKÓLANN Á AKUREYRI

Háskólinn á Akureyri er eini háskólinn á Íslandi sem býður upp á nám í sjávarútvegsfræði. Sjávarútvegsfræði er spennandi og krefjandi nám sem veitir góðan grunn fyrir stjórnunarstörf í öllum greinum sjávarútvegs. Hlökkum til að sjá þig!

unak.is

Minning

Vilmundur Víðir Sigurðsson 1944-2016

Vilmundur Víðir Sigurðsson var kennari við Stýrimannaskólann frá

Þróunarsamvinnustofnunar Íslands í Namibíu árið 2006. Eftir heimkomu

1968 – 2000, þar af sem skólameistari 1999 – 2000. Hann kom aftur til

frá Namibíu starfaði hann sem kennari við Tækniskólann, skóla

kennslu við skólann árið 2006 og kenndi til 2015. Árin frá 2000 – 2006

atvinnulífsins til ársins 2015.

vann hann í Namibíu sem verkefnisstjóri Þróunarsamvinnustofnunar

Víðir lést í júlí 2016.

Íslands við uppbyggingu sjómannaskólans í Walvis Bay. Víðir fæddist á Eskifirði 1944 lauk gagnfræðaprófi 1961, vélstjóraprófi

Ég átti því láni að fagna að kynnast Víði, en hann var minn aðal kennari

1962, farmannaprófi 1967, varðskipadeild 1975 og prófi í uppeldis- og

er ég hóf nám við Stýrimannaskólann í Reykjavík 1978 og kenndi mér

kennslufræðum fyrir framhaldsskólakennara 1982. Auk náms í notkun

næstu þrjú árin. Frá þessum skólaárum á ég aðeins góðar minningar,

og kennslu á ratsjár og siglingaherma við skóla í Noregi, Danmörku og

enda hafði Víðir ákaflega létta lund, skipti ekki skapi og átti auðvelt með

Englandi.

að hafa góða stjórn á bekknum. Hann var einstaklega góður kennari og

Víðir starfaði sem háseti og vélstjóri á síldarbátum, flutningaskipum og

átti mjög auðvelt með að koma efninu frá sér þannig að allir skildu.

hvalbáti frá 1961 til 1968. Hann starfaði m.a. með föður sínum, Sigurði

Hann lífgaði oft upp á andrúmsloftið í bekknum með skemmtilegum

Magnússyni skipstjóra, á Víði SU-175. Á árunum 1969-1977 starfaði hann

sögum, enda sagði hann afar skemmtilega frá. Hann gerði kröfu um

á sumrin sem stýrimaður og afleysingaskipstjóri á hvalbátum. Mörg

árangur og skammaði okkur hæfilega ef honum fannst við slá slöku við.

sumur fram til 1991 starfaði hann m.a. sem stýrimaður hjá Eimskipafélagi

Þeir eru ófáir skipstjórnarmennirnir í íslenska skipaflotanum sem nutu

Íslands.

leiðsagnar hans og kennslu, á meðan þeir stunduðu nám í

Víðir starfaði sem kennari við Stýrimannaskólann í Reykjavík frá 1968 til

Stýrimannaskólanum.

2000 og þar af í eitt ár sem skólameistari í leyfi skipaðs skólameistara.

Einnig vann ég sem kennari hjá honum í eitt ár við skólann í Walvis Bay

Hann starfaði sem aðstoðarskólameistari og áfangastjóri veturinn

í Namibíu og síðan unnum við saman hér við skólann frá 2006, er hann

1999-2000. Víðir starfaði í fjölda nefnda í gegnum árin er fjölluðu um

kom til baka til kennslu og fram að því að hann lét af störfum 2015.

sjávarútveg og siglingar, m.a. á vegum menntamálaráðuneytisins. Hann

Eftir hann liggur mikið af kennsluefni, bæði í siglingasamlíkinum og efni

var í stjórn Skipstjóra- og stýrimannafélagsins Öldunnar á árunum

í siglingafræði og siglingareglum, sem við sem tókum við keflinu hér í

1977-1983 og í stjórn FFSÍ 1977-1979.

skólanum njótum enn.

Víðir starfaði sem verkefnisstjóri Þróunarsamvinnustofnunar Íslands við uppbyggingu NAMFI, sjómannaskólans í Walvis Bay í Namibíu

Vilbergur Magni Óskarsson skrifar

frá júní 2000 til desember 2005. Þar starfaði hann sem kennari, aðstoðarskólastjóri og skólastjóri. Hann starfaði sem umdæmisstjóri KOMPÁS 2017

Hafið hefur kennt okkur

Hafið hefur kennt okkur auðmýkt gagnvart náttúruöflunum og ábyrgðartilfinningu gagnvart lífríkinu. Hafið hefur kennt okkur að hagnýta tæknina af virðingu fyrir fiskum og mönnum.

Visirhf.is

Alhliða þjónusta í sjávarútvegi Brandenburg

Við höfum allt frá upphafi haft það að markmiði að sinna orkuþörf einstaklinga og fyrirtækja hratt og örugglega í sátt við umhverfið. Skipaþjónusta Skeljungs veitir alhliða þjónustu í sjávarútvegi, útgerð og vinnslu til viðskiptavina félagsins. Við leggjum ríka áherslu á fyrirtaks þjónustu við þessa mikilvægu atvinnugrein og munum halda því áfram um ókomin ár.

Skeljungur hf.

skeljungur.is

Hallbjörg Erla Fjeldsted skrifar

Heiðrún Lind Marteinsdóttir

Framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi

Heiðrún Lind var ráðin í starf framkvæmdastjóra SFS í ágústmánuði

hef sagt.“ „Við verðum að rökræða og reifa skoðanir okkar hvort sem

á liðnu ári. Óhætt er að segja að fyrstu mánuðirnir í starfinu hafi verið

við erum með eða á móti, en við þurfum að vera málefnaleg. Ef okkur

annasamir, en Heiðrún Lind hefur staðið í ströngu í eldlínunni fyrir SFS

tekst það, þá munum við bara gera íslenskan sjávarútveg betri.“

í kjaraviðræðunum við sjómenn. Útsendarar Kompáss mæltu sér mót við hana í höfuðstöðvum SFS í Borgartúni en þrátt fyrir þétta dagskrá

Sjávarútvegurinn sveipaður rómantískum blæ

gaf hún sér tíma í létt spjall.

Inni á heimili Heiðrúnar var alltaf talað vel um sjávarútveginn. „Það er

Heiðrún er 37 ára gamall Skagamaður sem stundaði nám við

rómantísk hugmynd hjá mér að starfa áfram í greininni, eins og

Menntaskólann í Reykjavík og var í fyrsta hópnum sem útskrifaðist

fjölskylda mín hefur gert. Þó svo að ég hafi aldrei fengið að fara út

úr lögfræði við Háskólann í Reykjavík. Stuttu áður en Heiðrún kláraði

á sjó. Ég óskaði mikið eftir því, en það var ekki mikil eftirspurn eftir

námið réði hún sig til starfa á LEX lögmannsstofu, þar sem hún

kröftum mínum á sjó hjá föður mínum.“ Karlleggurinn í föðurfjölskyldu

starfaði í áratug og var meðal eigenda í 5 ár. Þegar komið var að máli

Heiðrúnar er að megninu til sjómenn. „Langaafi minn stofnaði útgerð

við Heiðrúnu og henni bauðst að taka við starfi framkvæmdastjóra

á Akranesi 1923 og afi minn var útgerðarmaður og skipstjóri til margra

SFS ákvað hún að stíga út fyrir þægindarammann og athuga hvort

ára, Einar í Sól er hann kallaður. Síðan var faðir minn skipstjóri öll mín

hún gæti ekki gert eitthvert gagn.

uppvaxtarár. Þannig að ég þekki rosalega vel líf fjölskyldu sjómanns. Það er stundum erfitt að vera barn sjómanns sem er í burtu í langan

Gætir hagsmuna sjávarútvegs Heiðrúnu þykir vinnustaðurinn mjög skemmtilegur. Hún kemur úr

tíma.“ Í starfi sínu á SFS nær Heiðrún að samtvinna áhugamál og starf.

vinnuumhverfi þar sem flestir höfðu sambærilegan bakgrunn, sömu

„Ég hef mikinn áhuga á stjórnmálum og hvernig þjóðfélag við viljum

menntun og svipaðan þankagang. Á skrifstofu SFS er fólk með

búa okkur og börnunum okkar til framtíðar. Hvernig við getum skapað

allskonar bakgrunn og fjölbreytta menntun. Þar með skapast mikil

samfélag þar sem við leyfum einstaklingunum að njóta sín. Þess

dýnamík og ákveðin vídd í samræður innan skrifstofunnar. Heiðrún

vegna finnst mér vinnan mín í dag að mörgu leiti vera áhugamál. Ég er

finnur að starfið á vel við hana og að brjóstvitið hafi verið rétt þegar

einmitt að fást við þetta í starfi mínu, að hafa áhrif á hvernig umgjörð

hún upphaflega hugleiddi hvort hún ætti að taka það að sér.

við ætlum að skapa um sjávarútveg, sem mun hafa áhrif á samfélagið

„Það er eiginlega ekki hægt að tala um venjulegan vinnudag. Þetta

í nútíð og framtíð.“

er mjög fjölbreytt starf og enn sem komið er hafa allir dagar borið eitthvað óvænt í skauti sér. Hins vegar er það þannig að þetta er

Sjávarútvegurinn spennandi starfsvettvangur

töluvert af fundarhöldum. Það sem við fyrst og fremst erum að gera

Heiðrún mælir hiklaust með námi í sjávarútvegstengdum greinum

er að gæta hagsmuna sjávarútvegs í víðu samhengi. Við þurfum að

fyrir stelpur jafnt sem stráka. „Konur mættu sannarlega vera fleiri, en

hafa mikil samskipti við ýmsa aðila, s.s. stjórnvöld og félagsmenn

ég held að hlutfall þeirra sé að aukast dag frá degi. Sjávarútvegur er

okkar, sem eru um 130. Einnig við fjölmiðla og ýmiskonar haghafa í

spennandi starfsvettvangur, óháð því hvort maður er karl eða kona.“

greininni, sem eiga í viðskiptum við sjávarútvegsfyrirtæki. Þannig að

Skemmtilegast þykir henni við starfið að fylgjast með fyrirtækjum,

ég hitti mikið af fólki, sem gerir starfið skemmtilegt.“ Henni þótti vænt

hvað þau eru að gera frá degi til dags og sjá alla þá vinnu sem fer í að

um sjávarútveg áður, en þykir enn vænna um hann eftir að hún hóf

skapa verðmætin. Það kom henni mest á óvart hve mikið hugvit fer

störf á SFS.

inn í íslenskan sjávarútveg og hversu mikið hefur áunnist á umliðnum árum hvað tækni, nýsköpun og nýtingu varðar. Þær framfarir gera í

Óvægin og persónuleg umræða

senn íslenskan sjávarútveg samkeppnishæfari, í samanburði við

Heiðrún mundi vilja sjá umræðuhefðina um sjávarútveg breytast. Að

erlenda starfsemi, skapa áhugaverð störf og nútímavæða sjávar-

talað verði á uppbyggilegum nótum og skapað verði þar með meiri

útveginn.

sátt um sjávarútveginn. „Ég vissi svo sem áður að fólk hefur skoðanir á sjávarútvegi og við eigum alltaf að hafa skoðanir á svona mikilvægri

Að lokum þyrsti okkur að vita hvað framkvæmdastjóra Samtaka

atvinnugrein. En það kemur mér á óvart hversu óvægin og persónu-

fyrirtækja í sjávarútvegi þætti um íslenska sjómenn. „Mér finnst

leg umræðan getur orðið. Hvernig ráðist er að persónum sem tjá sig

íslenskir sjómenn ótrúlega dugmikið fólk og ég held að við getum verið

um sjávarútveginn. Það snertir mig ekki ef mér er sagt að hoppa upp

mjög stolt af því að við erum líklega með einn lengsta starfsaldur sem

í rassgatið eða mér sagt að ég eigi að skjóta mig í hausinn, eða þess

þekkist í heiminum, í sjómennsku. Það hlýtur að segja okkur ákveðna

háttar. Ég tek því ekki persónulega og ég lít þá svo á að þeir sem tjá

sögu.“

sig með þeim hætti hafi lítið efnislegt fram að færa, um það sem ég 58

KOMPÁS 2017

Fjölbreyttur og öflugur sjávarútvegur Hlutverk Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi er að gæta hagsmuna íslenskra fyrirtækja í alþjóðlegri atvinnugrein. Um 140 fyrirtæki eru í samtökunum af

nýsköpunarfyrirtækjum. Aðild að

ýmsum stærðum, um land allt og með

samtökunum geta öll fyrirtæki og

starfsemi um allan heim – allt frá

sjálfstæðir atvinnurekendur fengið

öflugum stórfyrirtækjum að smáum

sem starfa í tengslum við sjávarútveg.

Öflugur sjávarútvegur er allra hagur. sfs.is

Nám Háskólans í Reykjavík í véliðnfræði, vél- og orkutæknifræði og vélaverkfræði við tækni- og verkfræðideild

Einn af mikilvægustu þáttum í framþróun íslensks atvinnulífs er vel

fjarnámi og er gert ráð fyrir að námið taki 3 ár samhliða vinnu. Með fullu

menntað tæknifólk, sem eykur framleiðni, skapar störf og vinnur að

námi má ljúka náminu á 1 og 1/2 ári. Til að að útskrifast sem véliðn-

hagkvæmri nýtingu þeirra auðlinda sem við búum yfir. Það er markmið

fræðingar þurfa nemendur að hafa sveinspróf í viðeigandi málmiðnaðar-

tækni- og verkfræðideildar Háskólans í Reykjavík (HR) að bjóða upp á

grein. Í véliðnfræðináminu er lögð áhersla á tæknilegar greinar,

nám til að svo megi verða.

tölvustudda hönnun, rekstur og stjórnun fyrirtækja ásamt hagnýtu lokaverkefni. Véliðnfræðingar geta sótt um iðnmeistararéttindi að námi

Í tækninámi við deildina er lögð sérstök áhersla á verklega hluta

loknu og einnig stendur þeim til boða að bæta við sig (30 ECTS) í

námsins við kennslu undirstöðugreina og hagnýtra fag- og tæknigreina.

viðskiptagreinum og útskrifast þá sem rekstrariðnfræðingar frá HR.

Skólinn býður upp á góða aðstöðu s.s vélsmiðju og tilraunastofur í orkutækni og byggingatækni. Tækni- og verkfræðideild er aðili að alþ-

Vél- og orkutæknifræði er (210 ECTS) nám sem veitir full starfsréttindi.

jóðlegu samstarfsneti um þróun tæknináms, sem kallast

Tæknifræði er hagnýtt og markvisst nám sem hentar þeim sem vilja

CDIO (e. Conceive, Design, Implement, Operate). Í netinu eru um 100

geta hafið starfsferil sinn strax að loknu BSc–námi. Vél- og orkutækni-

framsæknir háskólar og megináhersla er lögð á gæði náms í verkfræði

fræði snýr að hönnun, greiningu og rekstri fjölbreyttra vélrænna kerfa

og tæknifræði, með því að setja undirstöðugreinar í samhengi við

og byggir meðal annars á námi í tölvustuddri hönnun, varma- og straum-

raunveruleg viðfangsefni.

fræði, efnisfræði og vélahönnun ásamt reglun og stýringum. Lögð er áhersla á öll svið framleiðsluferils, bæði frá hönnun og greiningu að

Tækni- og verkfræðideild Háskólans í Reykjavík býður m.a. upp á öflugt

hermun og smíði ásamt prófunum og rekstri. Nemendur vinna lo-

og markvisst nám í véliðnfræði, vél- og orkutæknifræði og vélaverkfræði.

kaverkefni á sviði véltæknihönnunar eða orkutækni. Lokaverkefni

Námið er bæði fræðilegt og verklegt, því samhliða bóklega náminu eru

endurspegla hagnýta hlið námsins og eru oftar en ekki unnin í samstarfi

nemendur látnir vinna verkefni, þar sem fræðilega efnið er sannreynt

við leiðandi tæknifyrirtæki. Dæmi er um að vélbúnaður sem þróaður var

með hönnun, smíði og prófunum. Sem dæmi um hvernig fræði eru tengd

sem hluti af lokaverkefni hafi orðið að fullþróaðri útflutningsvöru. Djúp og

verklegri kennslu þá hanna og smíða nemendur í vélhlutahönnun loft-

hagnýt tækniþekking veitir fjölbreytileg atvinnutækifæri í nútímasam-

knúinn gókartbíl, sem þarf að innihalda flesta þá vélhluti sem fjallað er

félagi og eru vél- og orkutæknifræðingar frá HR eftirsóttir á vinnu-

um á námskeiðinu. Einnig hafa nemendur hannað og smíðað

markaði. Þekking þeirra nýtist á afar breiðu sviði, allt frá því að vinna að

tilraunabúnað sem síðan er notaður í verklegum æfingum. Á síðasta ári

þróun vélbúnaðar til hönnunar virkjana. Þeir sem ljúka lokaprófi í

tóku nemendur þátt í Formula Student hönnunar- og kappaksturs-

tæknifræði (BSc) hljóta staðfestingu Atvinnuvega- og nýsköpunar-

keppninni á Silverstone í Bretlandi, með árangri sem fór fram úr

ráðuneytisins og full réttindi til að starfa sem tæknifræðingar og nota

björtustu vonum. Stefnt er að því að taka aftur þátt í sumar, með nýjan

lögverndaða starfsheitið tæknifræðingur. Jafnframt er möguleiki á

og endurbættan bíl. Markmið deildarinnar er m.a. að veita fræðilega

framhaldssnámi á meistarastigi í vélaverkfræði eða orkuvísindum.

og hagnýta þekkingu í vél- og orkutæknigreinum, þannig að útskrifaðir nemendur séu vel undirbúnir fyrir þau störf í atvinnulífinu.

Vélaverkfræði er (300 ECTS) nám til lokaprófs sem veitir þá full starfsréttindi. Tækni- og verkfræðideild býður upp á grunn- og meistaranám í vélaverkfræði. Vélaverkfræðin snýr að hönnun, greiningu og rekstri fjölbreyttra vélrænna kerfa og byggir meðal annars á námi í stærðfræði, aflfræði og stýritækni, varma- og straumfræði, efnisfræði og hönnun ásamt rafeindatækni. Verkfræðinámið hefur breiðari og fræðilegri nálgun en tæknifræði og býr nemendur undir flókin hönnunar- og greiningarverkefni og störf við vísindarannsóknir. Í grunnnáminu kynnast nemendur undirstöðugreinum á breiðu sviði vélaverkfræðinnar og í framhaldsnámi býðst nemendum kostur á að afla sér sérfræðiþekkingar og hagnýtrar tækniþekkingar. Verkfræðinám samanstendur af 3ja ára (180 ECTS) grunnnámi og tveggja ára (120 ECTS) MSc námi. Áherslusvið meistaranáms í vélaverkfræði við Tækni- og verkfræðideild HR er annars vegar vélahönnun með áherslu á sjálfvirkni og hins vegar varma og straumfræði. Indriði Sævar Ríkharðsson lektor og námsbrautarstjóri vél og orkutæknifræði

Véliðnfræði er (90 ECTS) diplomanám á háskólastigi sem lýkur með starfsheitinu véliðnfræðingur.

Jens Arnljótsson lektor og námsbrautarstjóri iðnfræðináms

Námið veitir tækifæri til aukinna starfsréttinda og starfsþróunar og starfa við eftirlits-, tækni- og hönnunarstörf. Véliðnfræði er eingöngu kennd í

KOMPÁS 2017

Háskólinn í Reykjavík

VELKOMIN Í HR Opið fyrir umsóknir til 5. júní

„Það er frábært að fá aðgang að verkstæðinu og annarri aðstöðu hvenær sem er. Það kom sér til dæmis vel þegar ég smíðaði kappakstursbíl ásamt fleiri nemendum í tæknifræði. Áfram Team Sleipnir!“

Jevgenij Stormur Guls BSc-nemi í vél- og orkutæknifræði

@haskolinnireykjavik

@haskolinn #haskolinnrvk

@haskolinn

þegar gæðiN skipta máli Fljótandi krapaísinn 14 12

og betur en

Heimild: Seafish Scotland

10 Hitastig (°C)

kælir fiskinn hraðar

NiðurkæliNg á ýsu!

hefðbundinn ís.

6 4

Hefðbundinn ís

Ísþykkni

0 -2

Tækni sem

Tími: (klst.)

virkar!

· Yfir 300 skip með OptimiCe vélar · 16 ára reynsla · Notaðar um heim allan · Kælikeðjan rofnar aldrei með krapanum · Ferskari fiskur · Ábyggilegri rekstur

Mjög mikilvægt er að kæla aflann hratt fyrstu klukkustundirnar eftir veiði, það lengir geymsluþol verulega. Notkun ísþykknis er góð aðferð til að ná hámarkskælihraða því flotmikið og fínkristallað ísþykkni umlykur allt hráefnið og orkuyfirfærslan er því gríðarlega hröð. Þessi hraða orkuyfirfærsla hamlar bakteríu- og örveruvexti og hámarksgæði aflans eru tryggð.

Miðhraun 2

210 Garðabær

Sími 587 1300

optimar@optimar.is

www.optimar.is

AFLAFRETTIR.IS Ein af stærstu sjávarútvegs síðu landsins og sú elsta. 10. ára afmælisár árið 2017. Listinn uppfærður daglega. Fréttir af norskum fiskveiðum. Nýjar fréttir reglulega . Erum líka á FACEBOOK.

Gunnar Þórðarson skrifar

Svanur ÍS 214 ferst út af Deild Eitt fræknasta björgunarafrek Íslands var unnið er Svanur ÍS fórst út af Deild. Áhöfnin náði með mikilli þrautseigju að komast við ramman reip lífs af. Skipstjórinn Örnólfur Grétar Hálfdánarson vann þrekvirki við að koma öllum áhafnarmeðlimum í björgunarbátinn. Þar sem hann m.a. stakk sér til sunds í -12° c frosti. Örnólfur á tengingu við Skipstjórnarskólann, en Hálfdán Freyr sonur hans stundar nám við skólann á námsstigi - D. Skipstjórnarréttinda á flutninga- og farþegaskipum af ótakmarkaðri stærð með ótakmarkað farsvið.

Það var ágætis veður en þungt í sjóinn og töluverð snjókoma þegar

utan við gluggana. Grétar gerði sér strax grein fyrir því að Svanurinn

Svanur ÍS 214 lagði upp í veiðiferð frá Súðavík 29. janúar 1969. Klukkan

var að sökkva og með einhverjum hætti komst hann fram í stýrishúsið,

var níu um kvöldið og við stjórnvölinn var ungur öflugur skipstjóri, Örnól-

þar sem fjórir af áhöfninni voru saman komir. Sem betur fer héldu allar

fur Grétar Hálfdánarson frá Bolungarvík. Hann var aðeins tuttugu og

rúður þannig að enginn sjór hafði komist þar inn. Hann skipaði áhöf-

fjögurra ára og nýlega tekinn við sinni fyrstu skipstjórn. Spáin var frekar

ninni að fara upp á brúarþak og koma björgunarbátnum í sjóinn. Þegar

slæm og allra veðra von, en Svanurinn þótti traustur bátur á þeim tíma,

Svanurinn kom úr kafi og rétti sig aðeins við, notuðu þeir tækifærið til að

rúmlega 100 tonna og gerður út á línu. Það voru fimm manns í áhöfn auk

koma sér upp á brúarþak og losa um björgunarbátinn.

Grétars; Brynjólfur Bjarnason stýrimaður, Þórður Sigurðsson matsveinn,

Grétar gerði sér nú grein fyrir að einn úr áhöfninni vantaði, en Kjartan

Jón Ragnarsson vélstjóri, Jóhann Alexandersson háseti og Kjartan

var sofandi niður í káetunni undir brúnni. Enn var töluverður halli á bát-

Ragnarsson háseti. Stefnan var tekin í norður út frá Deild og byrjað að

num en Grétar gat með einhverjum hætti komist niður með því að skríða

leggja upp úr miðnætti um 20 mílur frá landi.

með stiganum, en erfitt var að athafna sig í myrkrinu. Kjartan hafði

Búið var að leggja línuna, 42 bala, um klukkan fjögur um morguninn og

vaknað við brotið og kastast fram úr kojunni. Ný vaknaður og vissi ekkert

þá tekin baujuvakt. Það var byrjað að hvessa og orðið þungt í sjóinn og

hvaðan á sig stóð veðrið og vissi ekki hvað var upp né niður, enda gekk

hitastigið komið niður fyrir tíu gráðu frost. Byrjað var að draga línuna

hann á veggþilinu. Hann var algerlega ósjálfbjarga þegar Grétar ruddist

um átta leytið og enn herti vindinn og fljótlega var kominn norðaustan

inn í klefann hans og hjálpaði honum að komast upp í stýrishúsið. Grétar

stormur og töluverð ísing. Fullur af eldmóði stóð hinn ungi skipstjóri vak-

minnist þess hversu óraunverulegt og erfitt var að fóta sig í myrkri,

tina með stjakann til að ná þeim fiskum, sem goggarinn missti af línunni

í heimi sem var bæði á hreyfingu og upp á rönd. Honum tókst þó að

og ráku aftur með bátunum. Þannig gat hann staðið við brúarhurðina

koma þeim „upp“ í stýrishúsið þar sem hann greip með sér neyðar-

og snarað sér út til að ná í fiskinn sem datt af línunni. Grétar var orðin

talstöð og rétti Jóni vélstjóra áður en þeir komu sér upp á brúarþakið.

rennandi blautur enda gaf hressilega á bátinn og hann ekki klæddur í

Hann hafði áður reynt að nota talstöð skipsins sem ekki virkaði vegna

skjólfatnað.

rafmagnsleysis.

Um tvöleytið var lokið við að draga og báturinn gerður sjóklár fyrir heim-

Fljótlega voru þeir komnir til félaga sinna, sem höfðu komið björgunar-

stím, lúgur skálkaðar og gengið frá öllu lauslegu. Að því loknu snaraði

bátnum á flot og blásið hann upp. Ekki tókst betur til en svo að báturinn

Grétar sér aftur í bestik, sem var aftan við brúna, til að hafa fataskipti

blés upp undir rekkverkinu á brúnni sem reif af þakið og gerði gat á

enda orðin blautur og kaldur og þegar hér var komið var skollið á fárviðri.

neðra flotholtið. Grétar minnist þess ennþá að honum fannst allt í einu

Þar sem hann stóð á nærfötunum einum fata, reið brot þvert yfir bátinn

eins og sjórinn væri sléttur og varð varla var við að fárviðri geisaði og

framan til á bakborða, skellti honum á stjórnborðshliðina og færði hann

hitastigið var komið niður í mínus 12 gráður. Þeir komu sér um borð í það

á kaf. Grétar kastaðist fyrst í vegginn og endaði síðan í kojunni. Sjór

sem eftir var af björgunarbátum en héldu ennþá stjóra við Svaninn.

hafði komið inn um reykháfinn, það drapst á vélinni og ljósin slokknuðu.

Grétar gerði sér fljótlega grein fyrir að staða þeirra var vonlaus í rifnum

Báturinn lá á hliðinni á bólakafi í sjó og mátti sjá grængolandi sjóinn

björgunarbátnum og engin von til þess að halda lífi um borð í honum við

KOMPÁS 2017

þessar aðstæður. Hann vissi af öðrum björgunarbát í kistu fram undir

blása upp botn bátsins sem einangraði þá frá ísköldum sjónum og gerði

hvalbak hjá skælettinu, en hann hafði nýlega komið honum þar fyrir.

þeim mögulegt að þurrka botn hans. Grétar segir að andrúmsloftið um

Þetta var lánsbátur þar sem þeirra bátur var í yfirhalningu og hafði hann

borð hafi verið sérstakt, en þeir ræddu mikið sín á milli meðan þeir biðu

þá stungið beittum hnífi með tjóðrinu, bleyttum í olíu til að verja hann

björgunar. Þeir heyrðu allan tímann í leitarskipunum og gátu metið eftir

ryði. Í þá daga var ekki sjálfvirkur sleppibúnaður og bátar því oft kyrfilega

styrk móttöku hvort þau voru að nálgast þá, en þeir gátu ekki látið í

bundnir á sínum stað. Hann vissi að hann þyrfti að sækja bátinn ef þeir

sér heyra. Jón, sem var nýlega kominn af björgunarnámskeiði, sá um

félagar ættu að eiga von á björgun úr þessum háska. Hann minnist

neyðartalstöðina allan tímann.

þess að áður en hann fleygði sér til sunds í ísköldum sjónum (2°C) sá

Fljótlega var komið niðamyrkur, þreifandi bylur og kolvitlaust norðaustan

hann að fyrstu tveir stafirnir í nafni Svansins á brúnni voru komnir á kaf í

fárviðri. Eftir um fimm tíma volk í bátnum sjá þeir allt í einu ljós og síðan

sjó vegna halla. Hann komst fram á hvalbakinn og án nokkurs hiks svipti

birtist Sólrún ÍS 399 við hliðina á þeim. Grétar telur það einstakt að

hann kistulokinu af og þreifaði eftir hnífnum til að skera bátinn lausan.

skipstjóra Sólrúnar skyldi takast að finna þá við þessar aðstæður og í rauninni var þetta eins og að leita að nál í heystakk, miðað við skyggni og veður. Þegar þeir fundust höfðu þeir rekið um 8-9 mílur í vestur. Það var mögnuð stund þegar Sólrúnin birtist þeim og þá vissu þeir að þeim væri borgið. Báturinn hélt sjó í námunda við þá, en áhöfnin treysti sér ekki til að taka þá um borð sökum veðurofsans. Þeir biðu eftir komu varðskipsins til að taka skipbrotsmennina um borð til sín. Varðskipið Þór kom síðan upp að þeim á hléborða, en það var gert til að það myndi ekki velta ofaná björgunarbátinn og létu þeir hann reka meðfram síðunni. Á síðunni var kaðalstigi og um leið og báturinn rann með síðunni greip Grétar kastlínu frá varðskipsmönnum og þeir drógu björgunarbátinn að

Örnólfur Grétar Hálfdánarson

stiganum. Grétar fór fyrstur til að prófa aðstæður og þrátt fyrir slæmt kal á höndum tókst honum að komast um borð. Allt gekk þetta vel þar til

Honum tókst að koma bátnum upp úr kistunni og bisa honum aftur eftir

komið var að Þórði matsveini, en hann hafði farið úr axlarlið í látunum við

skipshliðinni í átt að félögum sínum, sem biðu í rifnum björgunarbátnum.

að komast í björgunarbátinn. En einhvern veginn tókst þetta allt og áður

Honum varð aftur litið á brúna og sá að nú var aðeins síðasti stafurinn

en varði voru þeir komnir í öruggt skjól um borð í Þór, þar sem þeirra beið

í nafninu upp úr sjónum, þannig að báturinn sökk hratt. Grétar minnist

heit sturta og þurr og hlý föt ásamt heitu kaffi.

þess að hann hikaði aldrei við að sækja björgunarbátinn, hann taldi

Varðskipið skutlaði þeim til Ísafjarðar en bæði Óshlíðin og Súðavíkurhlíð

sig bera ábyrgð á áhöfninni og því enginn vafi í hans huga að honum

voru lokaðar vegna snjókomu og veðurs. Þórður fór á sjúkrahús en

bæri að gera þetta. Enginn tími var til hræðslu og því voru öll handtök

Grétari var ekið heim til föðursystur sinnar upp á Sjónarhæð. Ekki var

æðrulaus og ákveðin.

svo mikið sem litið á kalsárin, hvað þá að menn fengju áfallahjálp eftir

Félagar hans tóku við hylkinu um borð í björgunarbátinn og slepptu

hrikalega lífsreynslu.

tauginni sem batt þá við Svaninn. Þegar þeir voru komnir frá hinu

Ljóst er að slík reynsla sem þessir menn gengu í gegn um þennan dag í

sökkvandi skipi blésu þeir upp björgunarbátinn og komu sér síðan um

janúarlok getur skilið eftir ör á sálinni. Einn úr áhöfninni hætti til sjós eftir

borð í hann. Það var myrkur og þreifandi bylur ásamt sjávarlöðrinu og

slysið og annar var aldrei rólegur þegar brældi, þó sjómennska yrði hans

þeir sáu augnablik grilla í Svaninn eftir að þeir slepptu sér lausum. Jóni

lífsstarf. Grétari leið ekki vel á sjó fyrstu mánuðina eftir þetta sjóslys, en

vélstjóra hafði tekist að senda út neyðarkall en loftnetið á talstöðinni

jafnaði sig þegar á leið. Hann gat hins vegar ekki talað um þessa

brotnaði af við hamaganginn við að komast á milli björgunarbáta þannig að þeir áttu erfitt með samskipti við hugsanleg björgunarskip. Um borð í bátunum voru m.a. þurr ullarföt sem Kvennadeild Slysavarnarfélags Súðavíkur hafði gefið í bátinn og hjálpaði það þeim mikið til að halda á sér hita. Þeir röðuðu sér vindmegin í bátinn þannig að rokið næði ekki undir hann á úfnum öldutoppum og gæti þannig hvolft honum. Klukkan var rúmlega tvö og byrjað að bregða birtu. Með loftnetið brotið gátu þeir ekki látið vita af sér en heyrðu í björgunarmönnum, þeir vissu þó að þeir höfðu náð neyðarkallinu og byrjað var að leita að þeim. Það veitti þeim mikla sálarró að vita af því, en þeir voru komnir um 24 mílur frá landi þegar brotið reið yfir og ljóst að þeir myndu reka á haf út ef þeir fyndust ekki. Grétar rifjar það upp að allt hafi þetta tekið aðeins nokkrar mínútur og fram að þessum tíma hafði hann aldrei haft tíma til að verða hræddur. Menn fóru bara í þau verk sem þurfti að vinna til að komast af! Enginn tími til að velta neinu fyrir sér og markmið hins unga skipstjóra var að bjarga áhöfn sinni frá bráðri lífshættu og

lífsreynslu sína fyrr en liðnir voru áratugir frá slysinu. Rétt er að taka

koma þeim öruggum heim til ástvina sinna. Við þessar aðstæður hlýða

fram að Þórður matsveinn varð síðar tengdafaðir Grétars.

menn sínum skipstjóra og því voru öll handtök ákveðin og fumlaus.

Lokaorð Grétars í þessu viðtali voru þau, að litið hefði verið til með þeim

Grétar veltir því fyrir sér hversu hratt Svanurinn sökk! Ekki hafði komið

meðan á þessu gekk og þess vegna hafi þeir bjargast. Þegar hann var

sjór í káetuna né brúna en greinilegt var að sjór lak hratt í bátinn, enda

spurður hver hefði gert það var svarið stutt og laggott; „Guð almáttu-

sökk hann á nokkrum mínútum. Grétar trúir því að brotið hafi hreinlega

gur.“

rifið gat á skipið þannig að stór rúm, vélarrúm eða lest hafi fyllst af sjó á

Grétari voru veitt afreksverðlaun Sjómannadagsins í Reykjavík 1969 fyrir

skömmum tíma. Hann telur að aðeins hafi liðið um tíu mínútur frá því að

þetta björgunarafrek, enda talið að hugdirfska hans og snarræði hafi

brotið reið yfir bátinn þar til hann var sokkinn í hafið.

bjargað áhöfninni af Svani ÍS 214 frá Súðavík.

Ullarfötin komu sér vel í kuldanum, en Grétar lét áhöfnina klæða sig í, en sjálfur var hann fáklæddur og blautur. Vissan um að þeirra væri leitað var mikilvæg og þeir ríghéldu í vonina um björgun. Línubátar voru flestir á sjó þennan dag, þrátt fyrir slæma spá, þannig að töluverður floti byrjaði strax leit að þeim. Það dimmdi fljótt eftir að þeir komu um borð í björgunarbátinn og var skyggni lítið sem ekkert. Talstöðin gerði þeim kleift að fylgjast með leitinni en björgunarmenn virtust ekki heyra til þeirra, enda loftnetið brotið. Vistin var ömurleg og Grétar minnist þess hversu kalt honum var, illa klæddur og rennandi blautur. Þeim hafði tekist að

KOMPÁS 2017

Leiðandi fyrirtæki í íslenskum sjávarútvegi

WWW.ESKJA.IS S.470-6000

Þórir Matthíasson Framkvæmdastjóri Scanmar á Íslandi ehf.

Mikilvægar upplýsingar við

togveiðar

Á undanförnum áratugum hafa gríðarlegar framfarir orðið í þróun

En hvaða upplýsingar geta það verið sem skipstjórnendur hafa frá

veiðarfæra og þá ekki síst togveiðarfæra. Þessi þróun á bæði við um

þessum nemum, sem mögulega skipta mestu máli? Við þessu er

botntroll svo og önnur troll sem notuð eru t.d. við uppsjávarveiðar.

e.t.v. ekki eitt einhlítt svar, en þó langar undirritaðan að vekja athygli

Samhliða þessu hafa einnig átt sér stað miklar framfarir í þróun fiskileitartækja og búnaðar, sem auðvelda skipstjórnendum að ákveða

á upplýsingum sem koma frá einum af þessum nemum, en það er svokallaður „Flæðinemi.“

hvernig þeir beita bæði skipi og veiðarfærum við veiðar. Fyrir utan lögun

Flæðinemi er ekki nýr af nálinni, heldur er um að ræða nema sem kom

og gerð veiðarfæra þá eru fjölmargir aðrir þættir sem hafa áhrif á það

fyrst á markaðinn fyrir um 25 árum síðan. Íslenskir skipstjórnendur hafa

hversu vel veiðist hverju sinni og í því sambandi má t.d. nefna hversu

í mjög takmörkuðum mæli tileinkað sér notkun þessa mikilvæga nema,

hratt eða hægt togað er, hitastig, straumar og svo framvegis.

samanborið við nágrannaþjóðir okkar. Einungis örfá skip á íslandsmiðum

Tækjaframleiðendur hafa í gegnum áratugina keppst við að þróa búnað, sem auðveldar skipstjórnendum að gera sér eins góða grein

nota flæðinema með þeim hætti sem ætlast er til. Síðustu misseri hafa skipstjórnendur þó sýnt þessum nema meiri áhuga en áður.

fyrir því og mögulegt er hvernig veiðarfærið er að dragast á eftir skipinu

En hvað er það sem þessi nemi sýnir og af hverju er hann mögulega svo

hverju sinni. Fjölmargar gerðir af ýmiskonar nemum sem hengdir eru

mikilvægur?

á veiðarfærið hafa komið fram á sjónarsviðið undanfarin ár og má í því sambandi t.d. nefna hleranema, hallanema, dýpisnema, hitanema og aflanema, svo eitthvað sé nefnt. Með notkun þessara nema getur skipstjórnandi séð t.d. hversu langt er á milli hlera, hvernig hlerarnir

Á botn- og flottrolli er flæðineminn staðsettur undir og á miðri höfuðlínunni. Á flottrolli getur hann einnig verið á miðju fótreipi og eða aftur í belg svo dæmi sé tekið.

dragast, hversu mikil opnun veiðarfærisins er, dýpi, hitastig, aflamagn, straumhraða og fleira. Allar þessar upplýsingar miða að því að gera skipstjórnanda kleift að hámarka veiðihæfni veiðarfærisins, bæta árangur við veiðar, beita skipi og búnaði sem best við veiðarnar og bæta þar með afrakstur skips. Ljóst má vera að þær upplýsingar sem með þessum hætti berast til skipstjórnenda þurfa bæði að vera réttar og áreiðanlegar, svo skipstjórnandi geti tekið mark á þeim og nýtt sér þær til hins ýtrasta. Það er ekki síður mikilvægt að skipstjórnandi leggi góðan skilning í þær upplýsingar sem frá nemunum koma og nýti sér þær eins vel og kostur er. Flæði sjávar - veiðihæfni Eins og áður segir senda nemarnir sem hengdir eru á veiðarfærið frá sér mismunandi upplýsingar og má segja að sumar þessara upplýsinga eru og eða geta verið mikilvægari en aðrar, allt eftir því hvaða veiðiskap skipið stundar, veiðislóð o.s.frv. Misjafnt getur verið á milli skipstjóra, sem jafnvel stunda sama veiðiskap, hvaða upplýsingum þeim finnst mikilvægast að fylgjast með sem koma frá þessum nemum. Á meðan sumir skipstjórnendur vilja helst fylgjast með hlerabilinu eða stöðu hlera, þá finnst öðrum skipta mestu málið að fylgjast með opnun veiðarfærisins, eða átaki á hlerum svo dæmi sé tekið.

KOMPÁS 2017

Skýringarmynd á toghraða og áhrif með- og mótstraums

Hér er verið að draga tvö troll. Flæði sjávar inn í bakborðstrollið er nokkuð beint eða einungis 2 gráður frá bakborða yfir til stjórnborða. Flæði inn í stjórnborðstrollið er hins vegar 12 gráður á sama tíma. Hraði flæðis 2,4 hn inn í bæði trollin.

Flæðineminn sýnir á sama tíma: 1)

Hraða flæðis inn í trollið. Neminn sýnir í sjómílum hraða á flæði sjávar inn í trollið. Sé verið að draga í straumlausum sjó þá sýnir þessi nemi það sama og GPS hraði skipsins þ.e. toghraða þess. Sé t.d. verið að draga í mótstraumi þá sýnir neminn meiri hraða en GPS tæki skipsins. Hætta á svokölluðum vatnsfötuáhrifum í opi veiðarfærisins fer þá að myndast, (toghraði er þá of mikill). Sé verið að draga í meðstraum sýnir neminn minni hraða en GPS tæki skipsins, (toghraði er þá of lítill). Með þessum upplýsingum er réttum toghraða skipsins stjórnað, sem hefur mikil áhrif á veiðihæfni svo og áhrif á olíunotkun á toginu.

En hvað geta skipstjórnendur gert til að bregðast við ef flæði inn í trollið er t.d. 25 gráður á stjórnborða? Jú ef veiðislóðin leyfir, þá er hægt að breyta togstefnu þannig að flæðið verði aftur sem beinast inn í veiðarfærið. Þetta er þó ekki alltaf hægt og í þeim tilfellum sem ekki er hægt að breyta togstefnu, þá getur skipstjóri rétt veiðarfærið á móti flæði inn í það. Það er gert með því að stytta í bakborðsvír eða lengja í stjórnborðsvír, þar til flæðið verður sem réttast inn í trollið. Við þessa aðgerð gerir skipstjóri trollið skakkt í drætti gagnvart skipinu sjálfu, en um leið réttir hann veiðarfærið gagnvart flæði inn í það og þar með eykst veiðihæfni þess. Inn í trollið flæðir meiri sjór og þá væntanlega meiri afli. Rétt stefna flæðis inn í veiðarfærið og réttur toghraði þ.e. hraði sjávar inn í veiðarfærið eru þeir þættir sem skipta hvað mestu máli við skilvirkar togveiðar. Þessir þættir hafa mikil áhrif, ekki bara á veiðihæfni veiðarfæra, heldur einnig á rétta olíunotkun hverju sinni og á endingu

Stefnu flæðis inn í trollið.

veiðarfæra.

Neminn sýnir einnig stefnu flæðis í gráðum talið inn í trollið

Um höfund greinarinnar: Þórir útskrifaðist frá Stýrimannaskólanum í

þ.e. undir hvaða horni sjórinn streymir inn í veiðarfærið sé litið 90° frá miðri höfuðlínu. Ljóst má vera að veiðihæfni veiðarfærisins er mest þegar flæði sjávar er beint inn í trollið og togað er á réttum toghraða. Hér hafa straumar mikil áhrif hvort heldur um er að ræða botntroll eða flottroll. Um leið og

Vestmannaeyjum árið 1984. Hann stundaði sjómennsku, var stýrimaður og skipstjóri á skipum frá Dalvík. Útskrifaðist frá Tækniskóla Íslands árið 1991 í útgerðatækni og iðnrekstrarfræði. Markaðs og sölustjóri hjá Sæplasti á Dalvík um árabil. Framkvæmdastjóri BGB hf og síðar BGB Snæfell hf. á Dalvík frá 1996 - 2001.

flæði sjávar inn í veiðarfærið er ekki rétt minnkar veiðihæfni.

Flæðinemi

KOMPÁS 2017

HEILDARLAUSN

í siglingatækjum gæðatæki

– ekki sætta þig við annað!

JLN-652 DOPPLER STRAUMMÆLIR

FREMSTIR Í FJARSKIPTUM

Nýr öflugur straummælir með sjálfvirkri botnlæsingu. Getur mælt allt að 100 mismunandi straumlög. Einstök Twist Mode framsetning á skjá á öllum lögum — sjá mynd.

Allar talstöðvar með upptöku á kölluðum skilaboðum.

Fjögurra geisla botnstykki tryggir meiri nákvæmni, sýnir fjórar dýptarmælismyndir.

Sónar er umboðsaðili SAILOR á Íslandi og eini viðurkenndi þjónustuaðilinn.

Sýnir nákvæma straumstefnu og hraðaupplýsingar um fimm dýpislög. Nákvæm mæling á straumum upp og niður í sjónum.

Fáðu rétta heildarmynd

NÝ

– af botni og fiskitorfum!

ÚTGÁF

NTGÝÁFA!

WASSP FJÖLGEISLA DÝPTARMÆLIR Ný og endurbætt útgáfa.

SEAPIX ÞRÍVÍDDARSÓNAR

Sýnir 120° þversnið í rauntíma undir skipinu. Sýnir 5 geisla dýptarmælismynd með CHIRP mæli. Með stærðar- og þéttnigreiningu fiskitorfa.

Ný og endurbætt útgáfa.

Fáanlegur í 80 kHz — meira langdrægi.

Sýnir 120°x 120° svæði undir skipinu.

Hefur reynst frábærlega við makrílleit.

Raungreining fisks í kringum og undir skipinu.

Einfaldur í notkun — íslenskar valmyndir

Stærðar- og þéttnigreining fiskitorfa með CHIRP. Nákvæm greining botngerðar, botnlags og hörku. Fulkominn veltuleiðrétting innifalinn í búnaði. Full útgáfa SeaXpert siglingarforritsins innifalin í búnaði. Hefur reynst frábærlega við makrílveiðar.

Sónar ehf Hvaleyrarbraut 2 220 Hafnarfjörður Sími 512 8500 sonar@sonar.is www.sonar.is

Fáðu rétta heildarmynd

– af botni og fiskitorfum!

www.godverk.is

SERVICE PARTNER

Ný fjarskiptalína sem er einföld í notkun.

Örugg fjarskipti Góð og örugg siglingatæki eru nauðslynleg. Þá er ekki síður nauðsynlegt að viðhaldi þeirra sé sinnt af fagmennsku og kunnáttu. Félagar Rafiðnaðarsambands Íslands hafa ávallt verið í fararbroddi í þekkingu á raf- og tæknibúnaði og notkun hans. Tryggjum öryggi, –skiptum við fagmenn. Líf getur legið við.

RAFIÐNAÐARSAMBAND ÍSLANDS Stórhöfða 31, 110 Reykjavík. Sími 580-5200, www.rafis.is

Hallbjörg Erla Fjeldsted skrifar

Engey RE 91

Nýsmíði HB Granda

Ísfisktogarinn Engey sem gerður er út af HB Granda kom til land-

Markmið HB Granda með kaupunum

sins 25. janúar síðastliðinn eftir 14 sólarhringa siglingu frá Tyrknesku

Helsta markmiðið með endurnýjun flotans segir Birkir vera öryggislega

skipasmíðastöðinni Çeliktrans. Engey er fyrsta skipið sem kemur til

séð, með bættri aðstöðu áhafnar megi leitast við að fækka slysum.

landsins af þremur systurskipum sem HB Grandi hefur fjárfest í, en

„Við erum fyrst og fremst að endurnýja skip sem eru orðin mjög gömul

smíðin á henni hófst 1. mars 2015. Hin skipin tvö hafa fengið nöfnin

(Ásbjörn er smíðaður árið 1978). Þar með sköpum við pláss fyrir bætta

Akurey og Viðey.

meðhöndlun á fiski og verulega bætta starfsmannaaðstöðu. Samhliða

Kompásliðar settust niður með Birki Hrannari Hjálmarssyni, útgerðar-

því fóru menn að skoða hvar og hvernig hægt væri að fækka slysum og

stjóra ísfiskskipa hjá HB Granda og fengu að kynnast þessari nýsmíði

reynt var að útrýma algegnustu slysunum í hönnunarferlinu.“

betur.

Ekki hefur verið tekin ákvörðun um breyttan flota. „Ásbjörn hefur verið aflahæsta skipið á landinu mörg ár í röð, eða mjög ofarlega. Tíminn á

Tyrkneska skipasmíðastöðin, Çeliktrans reynist vel

eftir að leiða í ljós að þessi skip verða það öflug að það verði hægt að

„Þetta byrjaði með því að Sigurður VE var smíðaður í Tyrklandi og þegar

endurskoða flotastærðina.“ En HB Grandi hefur á sínum snærum fjóra

við endurnýjuðum uppsjávarflotann, þá keyptum við tvö skip frá Tyrk-

ísfisktogara og þrjú frystiskip.

landi. Við höfðum góða reynslu af þessari skipasmíðastöð; þar var mjög

Einn kostur nýju skipanna er hlutfallslega minni olíueyðsla. „Ásbjörninn

hagstætt verð, menn þekktu stöðina og hún hefur reynst okkur vel.

er með eyðslugrennri skipum sem hægt er að finna, en t.d. er Engey

Þess vegna var ákveðið að byggja skipin þar.“ segir Birkir og vísar þar

sem leysir hann af hólmi þrisvar sinnum stærri. Þannig að olíueyðslan

í uppsjávarskipin Venus NS og Víking AK. Hið svokallaða X-BOW stefni

verður væntanlega eitthvað aðeins meiri á Engey heldur en Ásbirni, en

hefur vakið talsverða athygli því hérlendis hefur það ekki verið við lýði.

hún verður hlutfallslega minni heldur en hjá hinum gömlu. Þessi skip

„Þetta nýja stefni klýfur ölduna betur og getur haldið meiri ganghraða í

eru burðarmeiri heldur en Ásbjörn, Sturlaugur og Ottó sem þau eiga að

„á móti“. Á togi missir það síður niður ferðina. Það eru helstu eiginleikar

leysa af hólmi. Þau bera 635 kör í lest á meðan að Ásbjörn og

þessa nýja stefnis og þ.a.l. er það orkusparandi.“

Sturlaugur bera um 460 kör. Hvað þau afkasta fer eftir því hvað miðin eru stór og hversu mikið við leyfum þeim að beita sér. En vissulega taka þau meira í hverri ferð og það sparar siglinguna.“ Segir Birkir og nefnir að olíusparnaðurinn felist helst í styttri sigldri vegalegnd. „Togkrafturinn er í kringum 37 tonn á lægri snúning og 40 á hærri snúning.“ Sá togkraftur er örlítið minni en gert var ráð fyrir. Aðstæður áhafnarmeðlima „Það er gríðarlega mikill munur á aðstöðu áhafnarmeðlima. Þarna eru einsmanns klefar og tveir klefar saman með eina sturtu. Í gömlu skipunum var ein sturta á hverjum gangi. Svo að það er gríðarleg framþróun hvað það varðar. Borðsalurinn og annað er til fyrirmyndar. Menn voru

KOMPÁS 2017

að horfa á bíómyndir í matsalnum. Þarna er sér setustofa fyrir það.

verður skipið búið þannig að sá möguleiki er fyrir hendi, en beðið er eftir

Einnig er tölvurými, saunaklefi og þreksalur. Þetta er eitt það flottasta

niðurstöðum hvernig íslausa kerfið reynist.

sem maður hefur séð.“ Varðandi fjölda áhafnarmeðlima verða engar breytingar þar á. HB Grandi hefur tekið þá ákvörðun að halda sama

Löndun og þrif á lestinni

áhafnarfjölda til að byrja með, sem eru 15 manns. „Hendur eru gæði og

„Það er veltigálgi á skipinu og þetta keyrir allt sjálfkrafa út úr

ef við ætlum að hafa toppgæði, þá ráða hendurnar. Vaktafyrirkomulagið

geymsluhólfunum í lestinni og að ákveðnum stað, þar sem gafflar koma

er undir skipstjóranum komið og ræður áhöfnin því sjálf.“ Segir Birkir og

inn í neðsta karið og því er lyft upp. Síðan er þessu slakað í land út um

tekur dæmi um að ýmist sé staðið 6 og 6 eða 8 og 8 tíma vaktir.

síðulúgu. Lestin verður væntanlega þrifin í landi, eins og hefðbundnar lestar á ísfisktogurum. Þær verða bara þrifnar þegar þær eru tómar og þær eru bara tómar þegar þær eru í landi. Þannig að í raun og veru breytist það fyrirkomulag ekki.“ Vinnslulína Um borð í Ottó, Sturlaugi og Ásbirni er þessi hefðbundna uppstilling. Það er slægingarborð, síðan er lína í tvö kör; þvottakar og krapakar. Ekkert af þessu er tímastillt, þannig að fiskurinn fær yfirleitt ekki sömu meðhöndlun. Stóra breytingin verður að í þessu kerfi verður þvingað kerfi, þannig að allur fiskurinn fær mjög svipaða meðhöndlun. Við stærðarflokkum fiskinn, erum með „vision“ sem þekkir hann, stærðarflokkar og sendir í ákveðið hólf fyrirfram eftir stærð. Þannig að við vitum hvaða tegund og stærð þetta er. Það er nýbreytni frá núverandi kerfi. Reynsla Friðleifs Einarssonar skipstjóra af Engeynni

Mannlaus lest

Heimsiglingin gekk vel að sögn Friðleifs Einarssonar skipstjóra og er

Mannlaus lest er ein af nýjungum systurskipanna er lýtur að bættu

mesti munurinn á Engeynni og Ásbirni falinn í stærðinni. „Það voru

öryggi. „Mannlausa lestin virkar þannig að það er raðað í körin uppi á

engir hnökrar eða þess háttar og ef maður fylgir siglingareglunum, þá

dekki og síðan fer þetta með lyftu niður í lest. Það fara alltaf 5 kör niður

er siglingin ekkert mál.“ Sagði Friðleifur aðspurður um heimsiglinguna á

í einu og á hinum endanum á móti koma upp 5 tóm kör. Það er grun-

þessum framandi slóðum. „Engey er mun stærra skip, Ásbjörn er mjög

nurinn í lestinni. Síðan eru 9 rásir fram, þannig að við erum með 8 pök-

góður í sjó en þetta er tvennt ólíkt. Stefnið virkaði vel, við prófuðum

kunarstöðvar sem fara beint niður og hólfin eru 9 þannig að það verður

að setja það upp í vindinn og upp í ölduna. En það vantaði talsvert af

eitt pakkað og fært með lyftu í eitt hólf.“ Segir Birkir og lýsir svo helstu

búnaði í skipið á heimleiðinni. Þannig að við eigum eftir að prófa það

kostum mannlausu lestarinnar: „Það hafa mjög mörg slys orðið í

betur.“ Segir Friðleifur og bendir þar á að skipið hafi verið mjög létt.

lestunum, þar sem menn eru að standa í blautum körum, fljúga á

Engey er búin miklu eftirlitskerfi. „Það er mikið eftirlit með öllu, það eru

hausinn og slasast. Það er stærsti kosturinn sem ég sé. Síðan ætti það

myndavélar og skynjarar út um allt. Svo það er margt að læra á.“ Alltaf

að vera vinnusparandi og mikið léttara fyrir mennina að þurfa ekki að

er notast við ballest í skipinu, ekki einvörðungu þegar skipið er aflalaust

bera færiböndin út um alla lest, til að koma fiskinum út í síður og horn í

og andveltibúnaðurinn reyndist vel á heimsiglingunni. „Andvelti-

lestunum. Þannig að þetta verður gríðarleg framþróun hvað það varðar.“

búnaðurinn er svipaður og við þekkjum. Það eru þrjú hólf í tankinum og

Kælikerfið: „Það eru kælisniglar sem tryggja það að flestir fiskar fái eins

hægt er að stilla opnun þeirra.“ Segir Friðleifur sem líst mjög vel á nýtt

meðhöndlun. Við höfum tvo kosti. Það er að reyna að kæla þetta niður

skip og er sannfærður um að mannlausa lestin muni fækka slysum.

að núlli og geyma þetta í ís. Eða fara með þetta niður í -0,8 til -1° og geyma þetta óísað í lestinni. Við verðum með skelís sem er framleiddur um borð, við ætlum ekki alveg strax í íslausu lausnina.“ Hins vegar

KOMPÁS 2017

Arnar Freyr Birkisson & Aron Hólm Söebeck tóku saman

Sjókonur

sjósókn íslenskra kvenna í fortíð og nútíð

Árið 2015 voru 100 ár liðin frá því að íslenskar konur fengu kosninga-

heillaðist af sögu hennar og langaði hana til þess að fræðast meira um

rétt og kjörgengi. Af því tilefni var opnuð sýning í Sjóminjasafninu við

efnið. Var hún forvitin um það hvort ekki væru til sögur og frásagnir af

Grandagarð sem fjallar um þátt íslenskra kvenna í sjósókn hér við land,

sjókonum, sem hafa haft lífsviðurværi sitt af sjómennsku við strendur

frá upphafi landnáms til dagsins í dag. Sýningunni lauk á dögunum, en

Íslands.

við hæfi er þó að minnast á hana vegna þema blaðsins í ár. Tilgangur

Árið 2012 hófst hún síðan handa við rannsókn sína og ferðaðist um

sýningarinnar var að gera þessari merkilegu sögu skil og segja frá

landið vítt og breitt í leit að heimildum og sögum, sem gætu varpað ljósi

frásögnum kvenna sem barist hafa við Ægi og sótt hafa sjóinn af

á hvað margar konur hafa starfað sem sjókonur við Ísland. Rannsóknir

hugdirfsku, útsjónarsemi og styrk.

hennar og niðurstöður komu síðan fram í bók hennar sem heitir „Seawomen of Iceland - Survival on the Edge.“ Sumir hreinlega minnast

Sýningin var unnin í samstarfi við Borgarsögusafnið og Dr. Margaret E.

þess ekki að þeir hafi nokkurntímann vitað til þess að konur væru

Willson mannfræðing sem undanfarin ár hefur safnað heimildum um

að sækja sjó, en þessar rannsóknir benda til allt annars. Niðurstöður

sjósókn íslenskra kvenna. Margaret Wilson er bandarískur doktor í

hennar kollvarpa hreinlega öllum þeim kenningum sem menn hafa haft

mannfræði sem hefur um áraraðir beint rannsóknum sínum að

um konur og sjósókn þeirra. Sjósókn kvenna var og er hreinlega mun

samfélögum og menningu. Sjálf á hún rætur að rekja til fiskveiði-

algengari en menn hafa almennt haldið.

samfélags í dreifbýli í Oregon í Bandaríkjunum. Þegar hún kom til Íslands

Leiddar eru líkur að því að konur hafi í raun sótt sjóinn af eldmóði allt frá

fyrir hartnær 15 árum síðan, vaknaði áhugi hennar á sjósókn og

landnámi. Í Laxdæla sögu segir frá landnámskonunni Auði djúpúðgu,

heimsótti hún meðal annars sjóbúð Þuríðar formanns á Stokkseyri og

sem nam land við Breiðarfjörð. Sigldi hún yfir Atlandshafið frá Suður-

KOMPÁS 2017

eyjum, sem eru við vesturströnd Skotlands, á skipi sem hún átti sjálf.

firði sem segir „Bundin er bátlaus kona í Breiðarfjarðarey.“ Segir þetta

Einnig má finna frásögn um frækna sjókonu í Gísla sögu Súrssonar. Þar

okkur að sjósókn kvenna hafi verið mikil um tíma.

bjargar Bóthildur, Gísla frá bráðum bana, með því að róa með hann undir

Á tímabili fækkaði konum talsvert sem stunduðu sjósókn. Þó hafa komið

því yfirskini að þar sé Ingjaldsfíflið með í för. Þegar upp kemst að það

ár þar sem konum fjölgaði lítillega, svo sem síldarárin og með öflugri

hafi í raun verið Gísli, rær Bóthildur svo mikið að það rýkur af henni og

kvennréttindabaráttu árið 1970. En enn í dag eru konur talsverðir eftir-

nær hún að koma Gísla í land, áður en óvinir hans ná honum.

bátar karla í þessum efnum og gaman væri að sjá hlutföllin jafnast betur

Ýmsir hafa safnað heimildum um konur til sjós, m.a. Þórunn Magnús-

út í framtíðinni.

dóttir sagnfræðingur sem skrifaði bækurnar: Sjósókn sunnlenskra

Samkvæmt tölum frá Hagstofunni voru konur um 13% þeirra sem skráðir

kvenna frá verstöðvum í Árnessýslu 1697-1980 og Sjókonur á Íslandi

voru til sjós aldamótaárið 2000, en fyrir hrun fækkaði þeim verulega og

1891-1981.

árið 2011 voru þær aðeins um 5,7% sem er þó mun meira en gengur og gerist í nágrannalöndum okkar.

Konur hafa sótt sjóinn frá fyrstu tíð og virðist sem ekki hafi dregið úr sjósókn þeirra í aldanna rás. Var sjósóknin oft og tíðum eðlilegur hluti af

Með þessum heimildum er sýnt fram á að sjósókn kvenna hefur verið til

lífi margra kvenna og dæmi eru um að vinnukonur á bæjum færu

staðar frá alda öðli og er hreinlega eitthvað sem ekki má gleymast, því

reglulega með í róðra. Á tímabili hafi um 1/3 hluti kvenna við Breiðafjörð

að íslenskar konur hafa aldrei verið neinir eftirbátar karla, hvorki til land

og Árnessýslu róið til fiskjar. Einnig voru konur stundum skyldaðar til

né sjós.

þess að sækja sjó, ef þær ætluðu að fá vist. Spakmæli er til frá Breiða-

Átt þú rétt á styrk ? Sjómennt er fræðslusjóður sjómanna og útgerðarfélaga Sjómennt styrkir starfsmenntun sjómanna beint til fyrirtækja í útgerð. Sjóðurinn veitir styrki í fræðsluverkefni á vegum stéttarfélaganna. Sjóðurinn veitir styrki til einstaklinga og sjá stéttarfélögin um afgreiðslu þeirra í umboði Sjómenntar Kynntu þér rétt þinn á www.sjomennt.is

Sjómennt Skipholti 50 b, 3. hæð • 105 Reykjavík • Sími 599 1450 • sjomennt@sjomennt.is

KOMPÁS 2017

Arnar Freyr Birkisson tók saman

Duggarapeysur

í áranna rás

Á seinasta ári gerðist sá stóratburður að fyrirtækið Ellingsen, varð 100 ára gamalt. Í tilefni afmælisins var ákveðið að endurgera gömlu duggarapeysuna sem Ellingsen seldi. Peysuna sem heljarmenni hafsins; pabbar, mömmur, afar, ömmur, frænkur og frændur klæddust í áraraðir. Peysur sem jaxlar þessa lands notuðu gjarnan við leik og störf, við hinar krefjandi aðstæður sem fylgja sjómennskunni og við höfnina. Uppruni duggarapeysunnar er þó eldri og er talið að svipaðar peysur hafi verið til í árhundruð. Íslendingar litu veiðar erlendu fiskimannana ekki hýru auga. Þeir töldu útlendingana vera að taka frá sér lífsbjörgina. Skip þeirra sem fiskuðu hér við land voru oftast nær kallaðar duggur og fiskimennirnir duggarar. Þaðan mun orðið duggarapeysa vera upp runnið. Íslendingar seldu útlendingunum prjónavörur, aðallega sokka og tvíþumla vettlinga og eitthvað af peysum. Peysan hefur alltaf verið dökkblá að lit. Á upphaflegu gerðinni var munsturprjón á efri hluta bolsins og ermarnar ísettar, ekki laskaermar, eins og á nýrri gerðinni. Eldra fólk man eftir að peysurnar voru kallaðar „franskar duggarapeysur.“ Peysan var einnig kennd við Viktoríu Bjarnadóttur frá Tálknafirði, sem framleiddi þær um árabil í Reykjavík og voru þær peysur kallaðar „Viktoríu peysur.“ Nýja peysan sem fæst bæði með kven- og karlasniði er hönnuð af Sölva Snæ Magnússyni en hann hefur lengi hannað föt fyrir tískubransann. Þó að hún sé með nýju sniði og öðru munstri er hún samt hönnuð í anda gömlu peysunnar sem margir muna eftir. Hún er unnin í samstarfi við annað íslenskt fyrirtæki, Varma. Peysan er framleidd hér heima úr afar vandaðri og mjúkri ull, sem er mjög eftirsóknarvert fyrir viðskiptavini fyrirtækisins, innlenda sem erlenda. Þetta er peysan sem alltaf er að hægt að nota, út í búð, niðri á höfn og út á sjó. Minnir mann á peysu Kolbeins Kafteins úr Tinnabókunum og klárlega eitthvað sem allir sjómenn og konur þurfa að hafa í töskunni þegar farið er á sjóinn.

KOMPÁS 2017

Héraðsprent

Síldarvinnslan hf. óskar verðandi stýrimönnum til hamingju með áfangann

Nýjar fréttir í hverri viku www.svn.is

Skipahönnun | Ráðgjöf | Eftirlit

Skipahönnun, Nýsmíði og breytingar.

Verklýsingar, Til endurbóta og viðgerða.

Gerð verklýsinga og útboðsgagna, Kostnaðaráætlanir og mat á tilboðum.

Draft eða Bunker Survey, Úttektir af ýmsu tagi, t.d. ástandsskoanir við kaup, sölu eða leigu skips.

Eftirlit og umsjón, Með verkum, hvort sem það eru nýsmíði, breytingar eða viðgerði. Skoðun og ráðgjöf, Val á vélbúnaði skipa, hönnun vinnslulína um borð, útvegun tilboða og mat á þeim. Hallaprófanir, stöðuleikaútreikningar, Þykktarmælingar og tonnamælingar. Tjónaskoðanir og mat á tjónum á skipum, vélum og farmi.

Hús Sjávarklasans sími: 544 2450

Ráðgjöf um ISM- og ISPS- kóða, Aðhliða ráðgjöf um skiparekstur og skipa- og vélaverkfræði. SOPEP Shipboard Oil Pollution Emergency Plan Viðbragðsáætlun við olíuóhöppum SEEMP Ship Energy Efficiency Management Plan Orkunýtingar áætlun skipa

Grandagarði 16 navis@navis.is

101 Reykjavík www.navis.is

WOOL STRETCH JAKKAFÖT

34990

SMÁRALIND 5659730 / KRINGLAN 5680800 / AKUREYRI 4627800

Áttavitinn Spurningar og svör

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Hvar kemur sólin upp? Í austri Hvernig blæs vindur um lægð á suðurhveli? Réttsælis Hvað heitir landbúnaðar- og sjávarútvegsráðherra? Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Hverjir bera ábyrgð á því að siglingareglum sé fylgt? Eigandi, skipstjórnarmenn og áhöfn Hvað þýðir skammstöfunin Lpp? Lengd á milli aftari lóðlínu (AP) og fremri lóðlínu (FP) Hvað heitir nýr skólastjóri Skipstjórnar- og Véltækniskólans fullu nafni? Jón Hjalti Ásmundsson Hver er formúlan fyrir GG1? (q x d) / Δ -- ( þungi x færsla ) / sæþunga Hversu margar tölvur og hversu margar byssur á Kjartan Örn kennari? Tölvur: 16 - Byssur: Óteljandi Hvað er ein sjómíla margir metrar? 1852 metrar Hvað segir Hótel fáninn okkur? Hafnsögumaður um borð Á hvaða VHF rás fara neyðarfjarskipti fram? Rás 16 Hvernig er Barbapabbi á litinn? Bleikur Hvaða fiskistofnar björguðust er aflaklóin Björgvin hætti til sjós? Allir fiskstofnarnir

Adam Helgi Jóhannesson Adam Helgi Jóhannesson Skipstjórnarnemi Skipstjórnarnemi

Vélstjórnarnemi

Einar Haukstein Knútsson Einar Haukstein Knútsson Skipstjórnarnemi Skipstjórnarnemi

1. Hún kemur upp í norðri

1. Austri

1. Í austri

2. Rangsælis

2. Öfugt miðað við á norður

2. Réttsælis

3. Þorgerður Katrín

3. Ekki hugmynd

3. Þorgerður Katrín

4. Skipstjórar og stýrimenn

4. Eigandi skips, skipstjóri og áhöfn

5. Lengd á milli lóðlína

5. Low pressure point

5. Length between Paralines (AP og FP)

6. Jón Hjalti

6. Jón Hjalti Árnason

6. Jón Hjalti

7. q x d / Δ

7. E=mxc2

7. (q·d) /Δ

8. Allavega 5 tölvur og 8 byssur

8. 1 og 7

8. 20 tölvur og 16 byssur

9. 1852 metrar 10. White over red, danger ahead…Hætta

9. 1853 10. Ekki Guðmund

9. 1852 m 10. Pilot um borð

framundan

11. 16

12. Svartur

12. Grænn

12. Bleikur

13. Ufsa- og hafmeyjustofninn

13. Sólkoli og þorskur

13. Ufsi 82

Daði Steinn Björgvinsson

KOMPÁS 2017

Fanney Pálsdóttir

HeiðurBerglind BerglindÞorsteinsdóttir Þorsteinsdóttir Heiður

Vélstjórnarnemi

Vélstjórnarnemi Vélstjórnarnemi

Jón Hjalti Ásmundsson

Skólastjóri Skipstjórnar- og Véltækniskólans

1. Á himninum

1. Það fer allt eftir árstíma

1. Neðst á himninum

2. Mjög hratt

2. Öfugt við norðurhvel

2. Á suðurpólnum er alltaf sunnanátt

3. Jón Bjarnason

3. Veit það einhver?!

3. Katrín

4. Hafró

4. Landhelgisgæslan?

4. Stjórinn

5. Lóðlínupunktap.

5. Björn Jörundur

5. Finnskur veiðihundur

6. Jón Hjalti Jónsson

6. Jón Hjalti Hermannsson

6. Sjá efst…

7. B+L+T

7. G/G + 1 = GG1

7. 1:1

8. ∞

8. Hann á eina appletölvu og 27 byssur

8. Teljast vöðvar með…?

9. 1,69 m 10. Að það er í lagi að byrja á túr í

9. 137 lítrar

9. 8763 mm / x mm, þar sem x gefur okkur

10. Fólk vantaði gistingu

rétt svar

rúmunum hjá þeim

11. 113

10. Að þarna verði svindlað á okkur

11. Fm 95.7

12. Brár, rauður og hvítur

11. 2

12. Bleikur

13. Síli

12. Eins og hárlitur Pink

13. Gellur

Viktoría Ósk Jóhannesdóttir Skipstjórnarnemi

13. Starfsmaður fiskistofu er enn að telja

Kjartan Örn Kjartansson

Kennari í Skipstjórnarskólanum

Leifur Harðarson Leifur Harðarson Skipstjórnarnemi Skipstjórnarnemi

1. Austri

1. Í austri

1. Austri

2. Réttsælis

2. Í lægð: Réttsælis um lægð

2. Réttsælis

3. Þorgerður K.

3. Þorgerður Katrín

4. Áhöfn, eigendur, skipstjórar

4. Eigandi, útgerðarmaður, skipstjórnarmenn

4. Allir umborð

5. Lengd milli lóðlína

og áhöfn

6. Jón Hjalti A.

5. Lengd á milli AP og FP = LPP

5. Lengd á milli lóðlína 6. Jón Hjalti Jónsson

7. q·d / Δ

6. Jón Hjalti

7. q·d / Δ

8. 16 stk.

7. GG1= (q x d) / Δ

8. 16 tölvur og óteljandi byssur

9. 1852 m

8. Tölvur: Of fáar. Byssur: Ekki gefið upp

10. Hafnsögumaður um borð

9. 1852 m

9. 1852 m 10. Skip með lóðs

11. 69

10. Hafnsögumaður um borð

11. 16

12. Bleikur

11. VHF 16

12. Blár

13. Allir! Það væri ekki fiskur í sjó hér lengur

12. Bleikur

13. Grálúða

13. Flestir flatfiskstofnar KOMPÁS 2017

Við styrkjum Kompás

ARCTIC TRUCKS ATLANTIC SHIPPING BRÚIN EHF EFLING STENDUR MEÐ ÞÉR FISK SEAFOOD FISKMARKAÐUR AUSTURLANDS FISKMARKAÐUR PATREKSFJARÐAR EHF FISKMARKAÐUR SNÆFELLSBÆJAR EHF FISKMARKAÐURINN FISKTÆKNISKÓLINN FJARÐANET HF FRYSTIKERFI RÁÐGJÖF EHF GLÓFAXI EHF ÚTGERÐ HEIMAEY FASTEIGNASALA HORNAFJARÐARHÖFN HVALUR HF ÍSGEL JAKOB VALGEIR JÓN BERGSSON EHF KALDI

KOMPÁS 2017

Við styrkjum Kompás

KRISTINN J. FRIÐJÓNSSON EHF LANDHELGISGÆSLAN LANGA EHF LÖNDUN EHF MARKÓ PARTNERS MS ÁRMANN SKIPAMIÐLUN EHF MULTITASK EHF NETHAMAR ÓS EHF SÆHÓLL EHF SAUÐÁRKRÓKSHÖFN SE EHF SJÓMANNAFÉLAG EYJAFJARÐAR SJÓMANNAFÉLAG ÍSLANDS SJÓMANNAFÉLAG ÓLAFSFJARÐAR SKIPALYFTAN SKIPATÆKNI SKIPAÞJÓNUSTA ÍSLANDS SÓLRÚN EHF SÚN VÍKINGUR BÁTASMIÐJA ÞÓRSNES EHF

KOMPÁS 2017

Við styrkjum Kompás

Fiskmarkaður Þórshafnar ehf. Alhliða þjónusta Löndun - Ís - Slæging - Gæðafrágangur Sala og framboð á öllum fisktegundum Kominn til þess að vera EYRAVEGI 16 - 680 ÞÓRSHÖFN SÍMI 899 7130 - 460 8109 FAX 460 8160 - fmth@hth.is

LVF

HÚSAVÍK 86

KOMPÁS 2017

Við styrkjum Kompás

Slagorð Thorship er Snjallari! eða Smarter! á ensku.

Hér má sjá hvernig slagorðið er notað með merki Thorship.

ert I Thorship 2015

KOMPÁS 2017

Við styrkjum Kompás

Sjómanna- og vélstjórafélag Grindavíkur

KOMPÁS 2017

... í þjónustu við útgerðina

BUSINESS PARTNER

REYNSLA – ÞEKKING – RÁÐGJÖF Viðhalds- og varahlutaþjónusta Sérhæft viðgerðaverkstæði

Vagnhöfða 12 | 110 Reykjavík | Sími 567 2800 | mdvelar@mdvelar.is | www.mdvelar.is

INTERFLON Matvælavottaðar efnavörur Nýjar umbúðir, sömu gæða efnin

Verslun Tunguhálsi 10 - Sími 415 4000 – www.kemi.is - kemi@kemi.is

KOMPÁS 2017

FRAMÚRSKARANDI FYRIRTÆKI Eimskip er stolt af því að vera á lista framúrskarandi fyrirtækja árið 2016 og er þetta viðurkenning á þeim góða árangri sem Eimskip hefur náð síðustu árin. Jafnframt er viðurkenningin hvatning til starfsmanna félagsins um áframhaldandi gott og metnaðarfullt starf.

Korngörðum 2 | 104 Reykjavík | 525 7000 | eimskip.is

Flæðinemi fyrir botn og flottroll Flæðineminn sýnir áhrif neðansjávarstrauma á veiðarfærið. Hann sýnir hraða sjávarflæðis inn í trollið, undir hvaða horni sjórinn streymir inn í trollið og um leið hvaða áhrif það hefur á veiðihæfni veiðarfærisins.

• Ný og endurbætt hönnun • Meiri styrkur • Betri rafhlöðuending Scanmar búnaður er þekktur fyrir áreiðanleika, endingu og lága bilanatíðni sem á sér ekki hliðstæðu.

www.scanmar.is

Scanmar ehf. • Grandagarði 1A • Sími: 551 3300 / 691 4005 • Fax: 551 3345 • Netfang: scanmar@scanmar.is