Kompás 2018 by ASTASIF

KOMPÁS MÁLGAGN ÚTSKRIFTARNEMA SKIPSTJÓRNARSKÓLANS 1. TÖLUBLAÐ 40. ÁRGANGUR 2018

marport.com

533 3838

Fiskur í matinn

Fæst í Bónus

Ferskur fiskur tilbúinn til matreiðslu

Kíktu á uppskriftirnar á fiskurimatinn.is

Elvar Már Sigurðsson Ritstjóri Kompáss skrifar

Sjómennskan

er okkur í blóð borin

40. tölublað Kompáss lítur hér dagsins ljós. Ferlið hefur verið mér mikil

fyrir nemendur. Skólinn þarf að fylgja þróuninni sem á sér stað og ættu

reynsla og skemmtileg vegferð. Góð samvinna okkar félaganna skilar

forsvarsmenn skólans að setja meiri metnað í skólann og líta til

veglegu blaði og hefur verið mjög ánægjulegt að sjá fjölda góðra

nágrannaþjóðanna og þeirra glæsilegu aðstöðu.

fyrirtækja taka þátt í þessu með okkur. Allir voru af vilja gerðir við útgáfuna og það er mikill heiður að fá að taka þátt í þessu verkefni.

Íslensk sjávarútvegsfyrirtæki eru flest meðal þeirru flottustu í heiminum og metnaðurinn í greininni er aðdáunarverður. Eftir heimsóknir í mörg

Hafið er aðlaðandi, hafið er ákallandi, á hafinu er ég frjáls

fyrirtæki er gaman að sjá alla þessu nýju tækni sem er í boði og hversu

Þegar ég var ungur drengur uppástóð ég að ég yrði aldrei maður með

sjálfstæð við erum í öllu því sem skiptir máli fyrir sjávarútveginn. Þar má

mönnum nema að hafa prófað að fara á sjó og sannað karlmennsku

nefna sem dæmi nýja tækni sem auðveldar skipstjórum veiðar og gerir

mína. Þó að það stæði aldrei sérstaklega til að verða sjómaður varð

okkur jafnframt kleift að mæta nútímakröfum, bæði hvað varðar markaði

raunin sú. Á sjónum þroskaðist ég og varð að manni og er ég afar

og sjálfbærni við auðlindina. Það er líka virkilega gaman að sjá öll þessi

þakklátur fyrir að hafa kynnst þessu starfi. Við berjumst um í öldum og

nýju skip hjá útgerðum í fiskiðnaði og þá einnig í flutningum þar sem er

sláumst við þorskana á færibandinu, sofum í stjór og bak til skiptis og

verið að huga að nýjum skipum.

höldum á næstu vakt. Að berjast úti á dekki og taka trollið með pus og látum er eins og gott rokklag þar sem við erum hljómsveitin á dekkinu.

Ég er á þeirri skoðun að Landhelgisgæslan ætti að fá mun meira

Ég sé fyrir mér lið sem spilar saman og hver og einn hefur ákveðið

fjármagn og gæti hún þar með aukið störf sín í landhelginni til að

hlutverk, allir nýta sína hæfni, passa upp á sinn hlerafélaga og bæta

viðhalda lögum og reglum. Til dæmis með því að fara um borð í skip og

hver annan upp. Þegar ég hugsa til afa minna sem kljáðust við mun

fylgjast með, ásamt því að vera í auknu samstarfi við Fiskistofu til að

verri aðstæður fyllist ég stolti, stolti yfir að tilheyra hóp þeirra sem hafa

viðhalda sjálfbærni á auðlindinni þar sem hún er okkur svo mikilvæg

barist til þess að vinna fyrir fjölskyldum sínum og samfélagi. Þótt ég hafi

um ókomna tíð. Þá tel ég að við ættum að eiga nýjar og flottar þyrlur

ekki þekkt langafa minn í föðurætt hann Leó Sigurðsson mikið þá hef ég

til björgunar auk þess að fá viðeigandi fjármagn til þess að vera í stakk

miklar mætur á honum. Hann var útgerðarmaður sem gerði út Súluna

búin að takast á við stór sjó- eða olíuslys. Þegar kemur að greinum sem

EA 300 og var það afar farsæl útgerð. Afi minn í móðurætt Eiríkur

tengjast sjávarútvegi er of mikið fjármagn tekið úr greininni í stað þess

Eyleifsson var líka sjómaður og var hann um tíma á Helgu EA 2 sem

að styrkja hana. Sjómannaafslátturinn er tekinn af sjómönnum, útgerðir

á sína skemmtilegu sögu. Því má segja að sjómennskan sé í blóðinu,

borga margfalt meira en aðrar greinar til ríkisins og Landhelgisgæslan

kannski í blóði okkar flestra.

virðist alltaf þurfa að skera niður. Þessu þarf að snúa við!

Ég sé ekki eftir því að hafa hafið nám við Skipstjórnarskólann í Reykjavík.

Ég er nú að útskrifast með stolti og fiðring í maga yfir mínum komandi

Námið er áhugavert, spennandi og skemmtilegt þar sem kennararnir

markmiðum með skipstjórnarréttindin í farteskinu. Þetta eru spennandi

hér eru miklir fagmenn með víðtæka reynslu og þekkingu. Kennararnir

tímar og vil ég þakka samnemendum mínum, kennurum og öllum þeim

eru vinir nemenda sinna sem gerir námið persónulegt og skemmtilegt.

sem studdu mig í gegnum námið. Þetta hefur verið skemmtileg og

Félagsskapurinn er góður og ég hef eignast vini fyrir lífstíð sem er mér

ógleymanleg vegferð og minningar safnast sem munu ávallt fylgja mér.

afar kært. Eftir námið er síðan margt í boði þar sem þetta eru alþjóðleg réttindi og hægt að starfa um allan heim á hinum ýmsu tegundum skipa

Góðar stundir.

með mismunandi tilgang og verkefni. Þá er þetta nám góður grunnur fyrir sjávaútvegsfræði og fleiri greinar. Þó má alltaf gera betur, nýverið

Elvar Már Sigurðsson

fékk skólinn nýjan siglingahermi sem er mjög jákvætt og í reynd bylting

Ritstjóri Kompáss

KOMPÁS 2018

Ferskt alla leið

Frá því að fiskurinn kemur í netið og þar til hann byrjar að snarka á pönnu meistarakokks í París þarf hann að ferðast langa leið. Fersk og viðkvæm vara eins og íslenskt sjávarfang kallar á nærgætna meðhöndlun og fag mennsku. Við hjá Samskipum bjóðum sjávarútvegsfyrirtækjum virðisaukandi lausnir og margþætta þjónustu sem tryggir að varan komist til skila á hagkvæman og öruggan hátt.

Saman náum við árangri

www.samskip.com

bls

Efnisyfirlit

Ritstjórapistill

Útskriftarnemar 2018

Útskriftarferð útskriftarnema ársins 2017

Siglingahermar

Kristján Þór Júlíusson – Sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra

Íslenski sjógallinn

Framleiðum meiri verðmæti

Mikilvægi sjálfbærnisvottana

Maxsea Time Zero

Skipstjórnarmenn sitja fyrir svörum

Nýting auðlindar og umhverfisspor

Tæknibylting í veiðarfærakerfum

Kolbeinn Guðmundsson LHG

Skólalífið

Áttavitinn

Norðursigling í grænum sjó

Helga EA 2 – Kútterinn sem hvarf sporlaust

Curio vélarnar þekktar að gæðum

Nýsköpun í farþegaskipum

Styrktaraðilar Kompáss

bls

Útgefandi : Útskriftarnemendur Skipstjórnarskólans 2018 Ritstjóri : Elvar Már Sigurðsson Gjaldkeri : Hafþór Mar Aðalgeirsson Auglýsingastjóri : Hafþór Mar Aðalgeirsson Prófarkarlestur : Hallbjörg Erla Fjeldsted, Jón Kristinn Magnússon, Hafþór Mar Aðalgeirsson og Jóhannes Egill Árnason. Umbrot og útlitshönnun : Ásta Sif Árnadóttir / asta@astasif.com María Katrín Jónsdóttir / lillemaya@gmail.com Prentun : Prentun.is

Kompás er blað útskriftarnema Skipstjórnarskólans. Ágóði Kompásblaðsins rennur í útskriftarsjóð sem notaður er til útskriftarferðar hópsins. Blaðið er gefið út í 2500 eintökum og er dreift til fyrirtækja sem tengjast sjávarútvegi, helstu skipaútgerða á landinu og styrktaraðila sem að blaðinu komu. Blaðinu verður einnig dreift með sjómannablaðinu Víking á Sjómannadaginn.

DRS12A-X

DRS6A-X • Val um 3.5’, 4’ eða 6’ loftnetsstærðir • 6 kW sendiorka

• Val um 4’ eða 6’ loftnetsstærðir • 12 kW sendiorka

DRS25A-X • Val um 4’ eða 6’ loftnetsstærðir • 25 kW sendiorka

• • • • • • •

X-band Breytilegur snúningshraði, 24/36/48 RPM Skali frá 0.0625 sml til 96 sml Tengist beint við Time Zero og NavNet Touch Léttari og sterkari gírkassi og mótor Ferlar allt að 30 ARPA merki samtímis Greinir fugla á allt að 5 sml sem getur verið kostur við fiskileit

Í DRS A-X-Class ratsjánum hefur Furuno betrumbætt hefðbundna ratsjártækni á þann veg að aðgreining endurvarpa á stuttum skölum er meiri og skarpari en áður. Einnig hefur þetta skilað skýrari endurvörpum úr mikilli fjarlægð, þ.e. á löngum skölum. Þessir nýju eiginleikar í Furuno DRS A-X ratsjánum, hafa hingað til eingöngu verið í ratsjám framleiddum fyrir stærstu flutningaskip.

Útskriftarnemar 2018

Adam Helgi

Elís Hólm

Elvar Már

Guðmundur Ingi

Jóhannesson

Þórðarson

Sigurðsson

Guðjónsson

SC-réttindi

SD-réttindi

Hafþór Mar

Hálfdán Freyr

Heimir Jón

Aðalgeirsson

Örnólfsson

Bergsson

SD-réttindi

SC-réttindi

Jóhann Auðunn

Jóhannes Egill

Árnason

SC-réttindi

SB-réttindi

Jón Kristinn

Kristján

Oddur Þór

Sveinn Daníel

Viktor Andri

Magnússon

Kristjánsson

Rúnarsson

Arnarson

Halldórsson

SD-réttindi

SB-réttindi

SD-réttindi

KOMPÁS 2018

Útskriftarferð ÚTSKRIFTARNEMA SKIPSTJÓRNARSKÓLANS 2017 TIL

Víetnam og Thailands

KOMPÁS 2018

Hallbjörg Unnar Erla Már Hjaltason Fjeldsted skrifar

Hér á eftir ætla ég að segja ykkur lesendur

upplifðum okkur í stórhættu þar sem umferðar-

Við snæddum kvöldverð í hæstu byggingu

góðir frá útskriftarferðinni sem við

menningin í Víetnam er mjög skipulagt kaos.

Saigon, Skydeckturninum á 51. hæðinni með

útskriftarnemar ársins 2017 fórum í dagana

Ekki er þverfótað fyrir vespum og ef fólk þarf að

flott útsýni yfir borgina, en sökum hæðar var

07.01.2018 – 24.01.2018. Hópurinn samanstóð af

komast yfir götu er reglan sú að láta vaða þvert

gluggasæti ekki fyrir lofthrædda. Í Víetnam

átta galvöskum skistjórnarmönnum:

á umferðina og halda sama gönguhraða svo

upplifði ég mitt persónulega menningarsjokk.

Arnar Freyr Birkisson, Aron Hólm Söebeck

farartæki geti miðað út nálgunina. Fólk keyrir

Ég, full af bjartsýni í kjólabúð að geta nú líkst

Halldórsson, Bjarki Þór Sævarsson, Guðmundur

um með aðra hönd á stýri og hina á flautunni

heimakonum í klæðaburði tek medium stærð

Pétur Halldórsson, Gunnar Örn Marteinsson,

og umferðarreglur notaðar að hentugleika.

eins og ég er yfirleitt vön og vippa mér inn í

Hallbjörg Erla Fjeldsted, Ragnar Elí Guðmunds-

Menningarsjokkið rjátlaðist og fljótlega vorum

mátunarklefann. Þar kom ég hvorki handlegg

son og Þorgils Arnar Þórarinsson. Við höfðum

við orðin mjög sjóuð í að stefna lífi okkar í hættu

né fótlegg í kjólinn. Ég prófa þá XL sem var

innsiglað af systkinalagssiði þau heit að það

við að láta vaða í gegnum vespumergðina. Við

stærsta stærðin og reyndist sá kjóll líka allt of

sem gerðist í Víetnam/Thailandi yrði þar eftir.

tókum rölt við um Saigon, byrgðum okkur upp

lítill. Því varð ég að játa mig sigraða og varð því

Sökum þess er ég bundin miklum trúnaði við

af bráðnausynlegum staðalbúnaði; sólkremi og

að láta túristaklæðin duga í bili.

ferðafélaga mína og get því einungis sagt ykkur

moskítóspreyi. Það tók okkur smá tíma að

það helsta.

venjast gjaldmiðli Víetnams, en 1 íslensk króna

Mekong fljótið

Kát í bragði, með ferðagleðina að vopni

samsvarar 218 Víetnömskum dongum, þannig

Loðinbarði og bílstjórinn sóttu okkur og var

mættum við út á Keflavíkurflugföll full til-

að algengt var að teknar væru 1 til 2 milljónir í

förinni heitið að bænum Cai Be þar sem við

hlökkunar að komast út kuldanum og myrkrinu

senn út úr hraðbanka. Við kíktum í heimsókn í

stigum um borð í Lúxusfljótaferjuna Bassac II

á framandi slóðir. Ekkert okkar hafði áður komið

forsetahöllina, sem gegndi veigamiklu hlutverki

ásamt 10 öðrum túristum. Þar tók á móti okkur

til Asíu. Eftir töluverðan aðskilnað urðu

í Víetnamstríðinu. Að koma inn í höllina var eins

skipstjórinn, þjónustufólk og nýr leiðsögumaður,

fagnaðarfundir að verða sameinuð á ný í

og að stíga aftur í tímann að árinu 1975. Allir

lágvaxin víetnömsk kona. Eftir því sem við liðum

þessu 17 daga ferðalagi. Framundan áttum við

munir, húsgögn, tæki og tól höfðu verið látnir

um Mekongfljótið sáum við æ forvitnilegri

tvær millilendingar; London-Bangkok-Saigon.

standa eftir eins og í stríðslok.

fyrirbæri. Báta af allskonar stærðum og

Talsverð seinkun var vegna veðurs og umferðar

gerðum, ýmist knúna með slátturvélum eða

um Heathrow flugvöllinn. Morgunljóst var að

bílvélum, siglingartæki afar takmörkuð en

við næðum ekki fluginu til Bangkok og því var

algengast var að stjórnbúnaður bátanna

okkur sköffuð hótelsgisting í London. Þetta

samanstæði eingöngu af ratti og inngjöfum.

varð örlítil stefnubreyting, en slíku má búast við á ferðalögum. Þegar komið var að flugvélinni deginum eftir blasti við okkur þetta ógnar stóra ferlíki, Airbus a380. Tveggja hæða og fjögurra hreyfla breiðþota, stærsta farþegaflugvél í heimi. Víetnam Við lendingu í Víetnam þurftum við að verða okkur út um vegabréfsáritun á flugvellinum. Það ferli tók allt sinn tíma en að því loknu þegar við komum út úr flugstöðinni tóku rútubílstjóri og

Við sáum hvernig fólk bjó í bátum á fljótinu

farastjórinn Loðinbarði á móti okkur. (Ástæðan

með búslóðina alla um borð með þvottinn

fyrir því að hann fékk þetta viðurnefni er ekki

úti á snúru aftur í skut o.s.fr. Skipstjórinn var

sú að hann var vel skeggjaður, heldur skartaði

við stýrið frá 06:00-20:00 en þess á milli var

hann þessu fína 10 cm langa hári sem óx úr

legið við akkeri. Eina nóttina sem við lágum við

hálsinum á honum). Á leiðinni á hótelið upp-

akkeri lögðum við beint við þar sem sungið var

lifðum við mikið menningarsjokk og

karókí. Víetnamar eru mjög hrifnir af karókí, en

KOMPÁS 2018

þá sérstaklega eftir 5. bjórglas og heyrðum við

sjokk þegar hann sá strákana taka neftóbak í

sá um að koma okkur á rútustöðina morguninn

iðulega sama lagið sungið viðstöðulaust.

nefið og taldi það vera heróín, þar sem þessa

eftir en þar áttum við fyrir höndum 7 tíma langa

Við fórum í nokkrar skoðunarferðir á smærri

aðferð höfðu Víetnamarnir ekki séð fyrr. Okkur

rútuferð suður eftir Thailandi. Rútan var tveggja

bátum innar í kvíslir sem runnu út í fljótið.

var ekið áleiðis að göngunum, en þegar um 40

hæða, lúxusfarrými fyrir okkur nokkur sérútvöld

Fríborðið var ekki mikið í þessum bátum og

km voru eftir að leiðinni stigum við frá borði og

á neðri hæðinni með góðu fótaplássi en þröngt

urðum við að gæta þess að raða okkur vand-

settumst á Trek hjólreiðafákana og hjóluðum

var á þingi á efri hæðinni. Eftir nokkurra tíma

lega í bátana til að forðast slagsíðu. Í eitt skiptið

leiðina sem eftir var. Þennan dag var sól og

keyrslu stöðvaði bílstjórinn rútuna og eins og

gengum við um í skógi þar sem við þurftum að

mikill hiti, því tóku hjólreiðarnar vel á, bæði

ekkert væri eðlilegra lét gossa úr klósett-

fara gætilega vegna allskonar framandi dýra.

andlega og líkamlega þar sem við hættum

tanknum á miðjan veginn og hélt síðan áfram

Sem dæmi voru þarna: eiturslöngur, köngulær,

okkur út í þetta kaos sem umferðin er. En sem

förinni. Þegar við komum til bæjarins

leðurblökur, rottur o.fl. Við skoðuðum hrísgr-

betur fer var umferðinn þarna í sveitinni ekki á

Chumphon blöstu við okkur fallegar strendur,

jónaakra og enduðum á dýrindis málsverði

pari við umferðarmenninguna í höfuðstaðnum.

pálmatré, hafið og að lokum háhraðatvíbytnan

hjá heimafólki í sveitinni og fengum við að sjá

Áfram þutum við eftir sveitavegunum og hvar

sem sigldi með okkur yfir hafið á um 30 hnúta

hvernig fólkið þar býr.

sem við hjóluðum var okkur heilsað af forvitnu

ferð.

Í aðra skoðunarferð höfðum við viðkomu á flotmarkaði þar sem sölubátar koma saman og

Koh Tao

selja ávexti og grænmeti. Tilvonandi kaupen-

Til að finna bílstjórann frá hótelinu okkar

dur sigldu upp að bátssíðunni og hengdu

sem við áttum von á þurftum við að ryðjast í

sig við sölubátinn á meðan viðskiptin fóru

gegnum þvöguna af leigubílstjórum sem allir

fram. Við komum að landi í sveitaþorpi þar

reyndu að veiða okkur. Þegar við komum að

sem við skoðuðum m.a. hrísgrjónaverksmiðju,

bílnum tókum við eftir því að allir leigubílarnir

baunaframleiðslu og fiskeldi. Í hrísgrjónaverk-

sem stóðu á höfninni voru eins útbúnir;

smiðjunni sáum við hvar hrísgrjónunum var

Hiluxar með bekkjum á pallinum sem setið var

pakkað í stóra 50 kg sekki og afurðin lestuð

á. Farangrinum var komið fyrir innst á pallinum

með handaflinu á fljótabát. Í bæði

og síðan settumst við öll aftast. Það verða að

hrísgrjónaverksmiðjunni og baunaframleiðslunni starfaði fólk við afar heilsuspillandi aðstæður og

heimafólki. Á leiðarenda komum við að

veltum við fyrir okkur sem og nokkrum sinnum

göngunum sem Víetnamar grófu upphaflega í

áður á ferð okkar í Víetnam hvar heilbrigðis-

stríðinu á móti frökkum, 1948 en notuðu síðar

eftirlitið væri. Eftir því sem við gengum innar í

aftur í Víetnamstríðinu. Við fegnum fræðslu um

þorpið var hrópað og kallað á eftir okkur. Fólkið

stríðið (sem Víetnamar kalla Bandarískastríðið),

þarna hafði líklega sjaldan séð hvítt fólk og var

tilgang og notkun ganganna. Inngangurinn í

það (að þeirra sögn) dolfallið yfir þessu

göngin var falinn tréhleri með laufum.

guðdómlega fallega fólki.

Við smeygðum okkur ofan í jörðina og ekki

Því hvítara sem fólkið er, því fallegra og ríkara

var hægt að ganga upprétt. Ótrúlegt var að

teljast miklir lestunarhæfileikar. Hótelið okkar,

er það í þeirra augum. Við fylgdumst með

ímynda sér að fólk hafði búið þarna í jörðinni og

Pinnacle var talsvert fyrir utan alla þjónustu

starfsmönnum losa úr fljótabáti strábúnt sem

mátti gera sér í hugarlund tilfinninguna að vera

og afþreyingu, eða uppi í fjöllunum. Þó var

hvert um sig vigaði 60-70 kg. Því var lyft upp á

innilokuð í þröngu rými með sprengjuregn allt

strönd í göngufæri og til að komast þangað

axlirnar á heimamanni sem sjálfur vigtaði

í kring. Margar álmur voru í kjarna ganganna,

þurftum við að ganga niður ansi margar

ólíklega meira en 40 kg. Þetta rölti hann svo

en þar voru til að mynda sjúkrahús, fundarher-

tröppur, fínasta fjallganga og hin besta

með í land eftir tréspýtu.

bergi og sér eldhúsrými. Að lokinni heimsókn

líkamsrækt í hitanum. Á móti okkur tók hress

fórum við á skotsvæði sem var í grenndinni. Þar

móttökustarfsmaður sem kenndi okkur hvernig

höfðum við val um að skjóta 10 skotum úr M-16

við heilsuðum og þökkuðum fyrir okkur á

eða Ak-47 rifflum. Hávaðinn sem fylgdi

Taílensku. Það var óspart notað það sem eftir

skotunum var gífurlegur og voru okkur

lifði ferðar. Hótelið var í um 4 km fjarlægð frá

skaffaðar heyrnahlífar, sem er bráðnauðsyn-

Sairee-ströndinni. Því þurftum við ýmist að

legur staðalbúnaður þegar hávaði af þessari

nota hótelskutluna, eða leigubíl til að komast í

stærðargráðu er annarsvegar.

bæinn, en þangað fórum við daglega þessa 5 daga sem við eyddum á Koh Tao eyjunni. Vegna orðspors sem eyjan hefur á sér ákváðum við ferðast alltaf um í hóp og pössuðum okkur á að hafa helst ekki verðmæti á okkur.

Á meðan við fylgdumst með þessum aðferðum

Við prófuðum hinar og þessar hræódýru

laumaðist forvitið heimafólk til að smella af

heilsumeðferðarstofur og þær meðferðir

okkur myndum. Ég veitti því athygli og gekk yfir

sem í boði voru; nudd, andlitsböð, fótsnyrt-

til stelpnanna sem voru á mismunandi aldri og

ingar, skrúbbur o.m.fl. Sem dæmi má nefna

stillti mér upp með þeim. Ég fann fyrir

að gangverðið á klukkutíma nuddi var um

aðdáuninni og lotingunni sem fylgdi því að

1200 - 1600 íslenskar krónur. Taílenska nuddið

vera í návígi þessarar framandi konu. Einn úr

var vinsælt, en það samanstendur af nuddi

hópnum gerði sér lítið fyrir og slóst í lið með

Thailand

og braki í öllum hryggjaliðum og liðamótum.

strábúntsburðarmönnunum og gekk eftir

Við flugum frá Saigon til Bangkok að kvöldi til

Túristabúðir voru á hverju strái, sem og búðir

spýtunni með strábúnt á öxinni.

og vorum sótt á flugvöllinn af Buddamunki og

sem seldu varning á borð við snorklgræjur.

rútu sem líktist einna helst trúarhofi. Við ték-

Nokkur létum við til leiðast að fjárfesta í slíku

40 km hjólaferð að Cu Chi neðanjarðargön-

kuðum okkur inn á hótelið og tókum eftir því að

setti og snorkluðum á ströndinni við hótelið

gunum

á náttborðinu við rúmgaflinn stóð einungis einn

og syntum yfir í næstu vík. Á meðan leigðu sér

Við fengum nýjan leiðsögumann í hjólaferðinni

hlutur, það var vasaljós. Vasaljósið hafði miðað

aðrir kajaka og könnuðu nálægar strandlengjur.

að þessum stríðsminjum og annan hjólreiða-

við umsagnirnar á TripAdvisor þann tilgang

kappa með honum. Þessi nýi fararstjóri hafði

að skima eftir kakkalökkum og öðrum skork-

Köfunarparadísin

mjög smitandi hlátur, en hann hló alveg eins og

vikindum undir rúminu og í hinum og þessum

Koh Tao er algjör köfunarparadís, en öll aðstaða

Grínverjinn hjá Ladda. Hann upplifði menninar-

skúmaskotum. Buddamunkurinn á trúarhofinu

til köfunar er með sem besta móti. Stutt er

KOMPÁS 2018

þar sem þeir léku listir sínar með eld. Til þess

stafnhalli og þá gerðum við okkur grein fyrir

notuðu þeir margvísleg mismunandi áhöld: poi,

að þarna væri kominn leki að kajaknum og það

prik og ein dansaði meira að segja á línu. Þeir

sem við upplifðum væri neikvæður stöðugleiki,

voru duglegir að fá áhorfendur með sér í lið og

M-ið væri komið niður fyrir G-ið. Ekki leið á löngu

leiki á milli þess sem fólk fylgdist agndofa með

þar til við ultum líka í sjóinn.

hæfileikum þeirra. Sem dæmi buðu þeir upp á logandi snúsnú, logandi limbó og hægt var að stökkva í gegnum logandi hring. Koh Samui Við tókum aftur sömu ferjuna og hafði siglt með okkur til Koh Tao til Koh Samui. Þegar við komum á hótelið var okkur tjáð að hótelið væri yfirbókað og myndum við þurfa að gista á systurhóteli þeirra sem hefði villur í stað hótelherbergja. Það kom ekki að sök þar sem villurnar voru mun flottari heldur en hótelherbergin sem við höfðum pantað, en það fól í sér röskun þar sem við vorum sótt kl. 12 á hádegi deginum eftir. Því var ekki mikill tími til að fara í neinar dagsferðir sem byrjuðu snemma morguns og deginum því eytt í afslöppun. Koh Samui er mjög mikil túristaeyja. að fara að fallegum kóralrifum og þar gefur

Ýmis afþreying er í boði fyrir ferðamenn.

að líta fjölmarga gullfiska af öllum stærðum

T.d. fóru nokkrir í teygjustökk og einhverjir fóru

og gerðum, sem og nokkra hákarla. Flestir

í Aparólu hjá Lamaiútsýnispallinum. Verðlagið

þeirra eru vegan og því var ekkert að óttast.

á flestu var c.a. þrefalt dýrara en á Koh Tao

Heimferðin

Okkur gafst tækifæri á að taka heilt námskeið

eyjunni sem við höfðum verið á áður. Einnig var

Flugvöllurinn á Koh Samui er merkilegt

til köfunarréttinda, en ákváðum að taka bara

ágangur og áreiti mun meira. Á Koh Tao höfðum

fyrirbæri, hann er á útisvæði. Þannig að þegar

prufukafanir þar sem þá færi bara einn dagur í

við fengið að vera alveg í friði niðri á strönd, en

við vorum búin að tékka inn töskurnar gátum

það í stað fjögurra. Við fórum yfir í bæ í næstu

eftir að 20. sölumaðurinn hafði reynt

við nýtt tímann í að skreppa í nudd og rölta um

vík þar sem við skráðum okkur til leiks í

að pranga upp á okkur söluvarningi sínum á

bæinn. Við áttum bókaða heimferð: Koh Samui

köfunina og var okkur ekið niður á aðalhöfnina

innan við klukkutíma niðri á strönd við Arkbar,

– Bangkok – London – Keflavík. Tengiflugið Ban-

og um borð í bát. Sigldum við að Koh Nang

Koh Samui létum við okkur hverfa af ströndinni.

kok – London hafði verið fellt niður. Því voru góð

Yuan eyjununum, vinsælum köfunarslóðum.

Í miðbænum voru allar græjur þeirra fjölmörgu

ráð dýr þar sem nokkrir aðilar áttu brýn erindi

Á leiðinni fengum við sem þurftum læknis-

skemmtistaða keyrðar í botn og við göngu eftir

heima og máttu ekki við því að lengja ferðina.

vottorð örfræðslu um hvernig köfun gengur fyrir

götunum blandaðist öll tónlistin í eina ómstríðu.

Við lendingu í Bangkok fengum við með aðstoð

sig: merkjabendingar, búnaður og hvað má eiga

Í bænum urðum við ekki laus við áreitið, en þar

Thaiair bókaðan annan viðkomustað.

von á. Við settum á okkur búnaðinn og stukkum

voru t.d. margir dónalega ákveðnir krakkar að

Samkvæmt því ættum við að ná upphaflega

út í, syntum að strönd sem var skammt undan

reyna að selja ýmislegt.

fluginu London - Keflavík. Ekki var mögulegt

og gerðum ýmsar öndunaræfingar til að

Sérsaumuðu jakkafötin voru þó mun ódýrari

að innrita töskurnar lengra en til London og

venjast búnaðnum og læra að treysta á hann.

heldur en á Koh Tao og nýttu sér það einhverjir.

þegar við komum til Heathrow sáum við fram á að hafa rétt rúmlega klukkutíma til að sækja

Að því loknu vorum við klár í að kafa og fórum fyrst niður á 11,5 m. Þar liðum við um innan um

Ang Thong vatnaþjóðgarðurinn

töskurnar okkar, koma okkur í gegn um flug-

kóralla og marglita fiska. Við vorum nokkur

Farið var í bátsferð á háhraðabáti sem sigldi

stöðina, tékka okkur aftur inn, fara í gegnum

sem ákváðu að taka strax aftur aðra köfun. Þá

með okkur frá Nathonhöfninni að vatnaþ-

vegabréfaeftirlitið og vopnaleitina. Þannig

niður á 12 m. Sú köfun varði aðeins lengur þar

jóðgarðinum Ang Thong. Við stoppuðum hjá

að við ákváðum að taka „Amazing race“ á þetta

sem góður tími af fyrri köfuninni fór í að læra á

einni eyjunni og snorkluðum. Við vorum skikkuð

og sprettum í gegnum flugstöðina á

búnaðinn og venjast honum. Á kvöldin vorum

til að snorkla í björgunarvestum, en vorum fljót

harðahlaupum. Þegar við komum að innritunar-

við vön að venja komur okkar niður á strönd.

að losa okkur við þau, flugsynt fólkið.

borðinu, tók á móti okkur starfsmaður

Þar var strákahópur öll kvöld með eldsýningar

Eftir að hafa snorklað í um klukkutíma innan

Icelandair. Hún náði að sannfæra okkur um að

um kóralrif og litríka fiska fórum við um borð

taka því rólega, við hefðum fínan tíma. En

aftur bátinn og sigldum að Koh Mae Ko eyjunni

þegar við komum að röðinni í vegabréfaeftirlitið

(Móðureyjunni). Þar gengum við á land og upp á

vorum við ekki sama sinnis. Okkur var hleypt

útsýnispallinn við Græna lónið (sem ekki er þó

að VIP hliðinu af almennilegum starfsmönnum

hægt að baða sig í). Á útsýnispallinum höfum

vallarins og komumst strax að í vopnaleitinni.

við útsýni yfir allan eyjaklasa vatnaþjóð-

Við náðum blessunarlega í tæka tíð að hliðinu.

garðarins. Niðri á ströndinni, biðu okkar kajakar

Þegar við vorum loksins komin heim vorum við

sem við fórum í tvö og tvö saman. Rérum við

úrvinda af þreytu eftir að hafa flogið: Koh Samui

m.a. í kring um eyjuna Koh Hin Taek. Á baka-

– Bangkok – München – London - Keflavík í einni

leiðinni tókum við á mínum kajak eftir því að

beit á þessu 35 tíma ferðalagi.

tveir Austurríkismenn áttu í vandræðum. Þeir höfðu velt kajaknum sínum og hvernig

Ég þakka ferðafélögum mínum innilega fyrir

sem þeir reyndu, þá náðu þeir ekki að klifra

meiriháttar, eftirminnilega og yndislega ferð.

aftur um borð. Við héldum að þeir væru hinir

Þrátt fyrir að sumir hafi orðið illa útleiknir eftir

mestu klaufar og komum þeim til aðstoðar.

að hafa verið étnir lifandi af moskítóflugum

Þrátt fyrir að við náðum að koma þeim um borð

og öðrum skorkvikindum og aðrir verið með

og halda kajaknum stöðugum náðu þeir alltaf

króníska matareitrun þá gekk ferðin mjög vel

að velta honum aftur. Fljótlega komu sömu

og stóráfallalaust fyrir sig.

einkenni í ljós á okkar kajak. Fyrst kom mikill

KOMPÁS 2018

25 ÁR

Í NASDAQ KAUPHÖLLINNI Á ÍSLANDI

Með stöðuga nýsköpun að leiðarljósi, hefur Marel umbreyst úr sprotafyrirtæki í alþjóðlegt hátæknifyrirtæki. Trú hluthafa á félaginu gefur okkur mikinn styrk í áframhaldandi sókn á helstu mörkuðum.

32 lönd

6 HEIMSÁLFUR

7,5 MILLJARÐAR Í NÝSKÖPUN OG VÖRUÞRÓUN Yfir 600 starfsmenn á Íslandi

Kjúklingur

55% af tekjum

Kjöt

32% af tekjum

Fiskur

13% af tekjum

NÝTING

AFKÖST

ARÐSEMI Nýting á villtum hvítfiski hefur hækkað úr 58% í 83%

1992 Marel skráð í Kauphöllinni

Marel er í dag verðmætasta félagið í Kauphöllinni. Við skráningu voru starfsmenn 45 talsins og velta félagsins 410 milljónir króna. Í dag starfa 5.100 starfsmenn hjá Marel sem velti samtals 130 milljörðum króna árið 2016.

23% Tekjuvöxtur hefur verið um

á ári að meðaltali síðustu 25 ár

marel.com

Siglingahermar Hafþór Mar útskriftarnemi við Stýrimannaskólann settist niður með Vil-

tir upp vorið 2017 en hafist var handa við að setja upp búnað sumarið

bergi Magna kennara við skólann og ræddi við hann um siglingaherma

2017 og á sama stað og þeir gömlu, úti í „rafmagnshúsi“, eftir breytingar

sem nýlega hafa verið teknir í notkun við skólann. Hermarnir koma frá

sem þurfti að gera á húsnæði sem stendur við Stýrimannaskólann og

fyritækinu Transas í Rússlandi og eru þeir þrír talsins, allir í sitthvorri sto-

gekk ferlið við uppsetningu alveg eins og í sögu og var byrjað að notast

funni. Brúarhermir með þrjár brýr, tvær með 120° útsýni og ein með 240°

við þá í kennslu haustið 2017.

útsýni auk tveggja skjáa sem veita útsýni aftur. Sambyggður GMDSS fjarskipta- og ECDIS siglingatölvu hermar. Auk þess var keyptur nýr

Hvaða möguleika hefur hermirinn uppá að bjóða?

hermir fyrir véltækniskólann sem hægt er að tengja við brúarherminn.

Hermarnir eru mjög fullkomnir, fyrir utan almennan siglingahermi þá

Einnig eru tvö minni skip og eru þau með skjái sem gefa útsýni fram á

er hægt að gera verkefni sem tengjast leit og björgun, það er ákveðin

við. Í hermunum er t.d. hægt að breyta veðurskilyrðum og sjólagi þannig að nemendur hafi það sjónrænt. Öll stjórntækin eru eins í skipunum, en það er breyting frá því sem var í gömlu hermunum. Tæknin er orðin mun líkari þeim skipum sem notuð eru í dag, til að mynda þá er samtvinnað kerfi Integrated bridge system þar sem allar upplýsingar eru á einum skjá, svokallað „Dual display“ þar sem samtengd eru RADAR og ECDIS í einum skjá. Því má segja að þessir hermar muni vera góður grunnur fyrir verðandi stýrimenn. Hvernig var ferlið að fá hermana? Það er jú þannig að Kongsberg hermanir voru búnir að vera í Stýrimannaskólanum til margra ára voru komnir á tíma. Það var þörf á breytingum til að fylgja þeirri þróun sem á sér stað í tækni og fylgja þeim kröfum sem nú eru. Þjónustusamningurinn var útrunninn við Kongsberg hermana, þá fer ferlið fyrst af stað að fá nýja herma. Ríkiskaup ákváðu að hermarnir skyldu boðnir út og var unnið að út-

boðslýsingu í skólanum og kom út úr því tilboð frá þremur fyrirtækjum.

viðbót. Þá er hægt t.d að hafa björgunarbáta, mann í sjó og skjóta upp

Transas bauð uppá hagstæðasta pakkann. Þess vegna var ákveðið

blysum svo eitthvað sé nefnt, því vel hægt að æfa leit og björgun.

að taka þá herma. En ferlið með þeim er búið að standa yfir í og um

Einnig eru siglingar á ís, þá er hægt að setja það upp þannig eitt skipið

tvö ár.Við fórum og skoðuðum sambærilega herma út í Portsmouth í

sé ísbrjótur og annað skip fylgir því á eftir, ásamt því er hægt að setja

Bretlandi, síðan komu Transas menn hingað að skoða aðstæður og tóku

staka jaka á svæðið sem siglt er á. Önnur nýjung er sú að hægt er að

m.a. myndir að höfnum hér, Reykjavík, Hafnarfirði, Vestmannaeyjum og

samtengja vélarherminn sem er hér í skólanum og brúarhermi, þá kemur

Landeyjum en þær hafnir eru nú í herminum. Vonum við að þeim fjölgi

að samskiptum þeirra á milli og að láta vélstjóra taka yfir stjórn skipsins

með tímanum. Fyrsti hluti hermanna, GMDSS og ECDIS hlutinn voru set-

og annað slíkt. Dráttarbátar eru einnig nýjung, en þar er hægt að draga

KOMPÁS 2018

og ýta skipum. Þá kemur að samskiptum milli skipa þar sem dæmið gæti

azimuth skrúfu eins og t.d. varðskipið Þór notast við. Einnig er Water-jet

verið sett upp þannig að verið er að aðstoða skip við að komast úr höfn,

og „Voith Schneider“ búnaður. Þannig að það er alls konar búnaður sem

með því að setja í það taug frá dráttarbáti og draga skipið frá bryggju.

hægt er að æfa sig á. Því er hægt að æfa sig á skipum allt frá trillum,

Hægt er þá að vera með tvo dráttarbáta til aðstoðar einu skipi.Einnig

ferjum og upp í stærstu gámaskipin.

bíður hermirinn uppá að sett séu inn ákveðin gildi sem þegar nemandi er í prófi og gefur hermirinn þá refsistig ef farið er út fyrir gefin mörk, t.d CPA

Hafnir við Ísland og hafnir úti í heimi

eða siglt of grunnt.

Stór partur af því að Transas varð fyrir valinu var það að útbúa átti líkön af höfnum við Ísland. Þær hafnir sem núna eru: Reykjavíkurhöfn, Hafnarfjörður, Straumsvík, Vestmannaeyjar og Landeyjar og vonandi fáum við fleiri hafnir hér við land með tíð og tíma. Enn ekki er hægt að sigla um skipaskurði, en þó eru hafnir sem eru með lokur eða „slússur“ sem finnast í höfnum eins og Antwerpen og Amsterdam, svo eigum við einnig hafnir eins og Rotterdam, Gautaborg, Southampton og Boston svo eitthvað sé nefnt. Fjarskiptanotkun við hermi Það er hægt að setja upp dæmi að kennari geti haft fjarskipti frá target skipi, eða skip sem kennari hefur sett út í skipaumferð sem nemendur kljást við, þá er hægt að vera í samskiptum við skip sem nemendur eru í og senda þeim skilaboð. Einnig er fjarskiptabúnaður milli skipa sem nemendur hafa verið að notast við í verkefnum sem sett hafa verið upp. ECDIS – Og hvað er ECDIS? Við búum yfir fjölda rafrænna kortapakka og eigum von á fleirum, en það á eftir að koma í ljós hvernig því öllu verður háttað, kortapakkar eru mjög dýrir og þarf væntanlega að semja um það til framtíðar.

Bjóða hermarnir uppá mörg námskeið sem skipstjórnarmenn geta sótt?

En hér er fróðleikur um ECDIS: (Electronic Chart Display and Information

Já, þeir gera það, þó það er ekki komið mikið í gagnið ennþá þar sem

System) Siglinga- og upplýsingakerfi, sem er með ásættanlegu varakerfi

þetta er fyrsta árið í keyrslu á herminum. Við erum, ásamt nemendum að

(back up), telst vera í samræmi við SOLAS 1974 Regulation V/20 (sem

læra inná hermana og setja upp dæmi og annað sem miðar mjög vel. En

fjallar um nútímaleg sjókort og aðrar siglingafræðilegar útgáfur). „ECDIS“

hugsunin er jú sú að geta boðið hér uppá námskeið fyrir eins og t.d leit

getur, með völdum upplýsingum frá rafeindakortakerfi, ásamt staðset-

og björgun, þá væri gaman að vinna með þeim aðilum sem standa í því

ningartilvísun frá einu eða fleirum staðsetningarkerfum, verið siglinga-

eins og Landsbjörgu og Landhelgisgæslunni. Siglingar í ís, ECDIS, ARPA

fræðingum til aðstoðar við gerð siglingaráætlunar, staðarákvörðunar og

og „Shiphandling“.

eftirlits með siglingunni og veitt aðrar upplýsingar er varða siglinguna, sé

Við erum þó búnir að hafa námskeið fyrir starfandi skipstjórnarmenn sem

þess óskað.

hafa verið að læra á siglingartölvurnar, ECDIS, og er búið að halda nokkur svoleiðis námskeið sem hafa gengið mjög vel. Einnig gæti verið möguleiki

Gallar og kostir

að hafnsögumenn geti nýtt sér herminn þar sem hægt er að setja upp

Þar sem þetta er nýtt eru menn mikið að móta sig að þessu og eiga

flott verkefni því tengt.

því talsvert verk fyrir höndum að skrifa upp öll verkefni til að eiga góða lýsingu af þeim, þannig nemendur getið fengið þá menntun og hæfni

Hvað eru margar skipategundir?

sem krafist er af þeim. En það er ýmislegt hægt að gera í þessum nýju

Það eru mun fleiri skip í boði sem „target skip“, sem eru skip sem kennari

hermum og bara búið að nota brot af því sem þeir hafa uppá að bjóða.

setur inn og er þannig fengin skipaumferð, og svo eru fleiri gerðir af

Því er mikið verk fyrir höndum að þróa þetta með nemendum svo hægt

skipum fyrir nemendur til að æfa sig á sem eru með mismunandi stjórn-

sé að nýta þá á sem allra besta máta og nemendur fái góða þekkingu á

búnaði og þar er einmitt ein breytingin. Hægt er að vinna með hefðbund-

því sem koma skal.

inn stjórnbúnað og svo aftur með azipod skrúfubúnað eins og algengur er í dráttarbátum og verður væntanlega í nýrri Vestmannaeyjaferju,

KOMPÁS 2018

FRAMTÍÐIN

Í FISKVEIÐUM Byltingarkennd fiskveiðiskip, þróuð af íslensku fagfólki frá stefni aftur í skut.

Elvar Már Sigurðsson skrifar

Hafþór Mar Aðalgeirsson, Kristján Þór Júlíusson Sjávarútvegs- og landbúnaðar og Elvar Már Sigurðsson

Kristján Þór Júlíusson sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra

Við skólafélagarnir Elvar Már Sigurðsson og Hafþór Mar Aðalgeirsson

netagerð eins og sönnum sjómanni sæmir. Móðir hans góð var húsmóðir

fórum í húsakynni Sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytis til þess að

og skjalavörður á héraðsskjalasafni.

ná spjalli af ráðherranum þar á bæ. Eftir smá bið vorum við kallaðir inn

Sem ungur maður var Kristján Þór mikið á bryggjunni og þvældist um á

á skrifstofu og þar tók á móti okkur herramaður. Þessi herramaður var

netaverkstæðinu hjá pabba sínum. Hann átti ósköp venjulegan uppvöxt

með góða nærveru, vel klæddur og var „sultuslakur“ með skopparabolta

og leið vel í æskunni á Dalvíkinni draumabláu. Hann var einnig mikið í

í hendi. Þetta var enginn annar en hann Kristján Þór Júlíusson.

íþróttum eins og margir og þá voru það helst handbolti, skíði og langhlaup en bróðir hans eldri var mikill hlaupari.

Kristján Þór er Dalvíkingur í húð og hár og harðari Dallasbúar eru

Strax eftir grunnskóla reyndi Kristján Þór við sig á sjónum og stundaði

vandfundnir. Langafi og langamma Kristjáns Þórs voru fyrstu íbúar

nám við Menntaskólann á Akureyri á veturna. Eftir menntaskóla lá leiðin

Dalvíkur sem er grjóthart eða „slaka“ eins og slangrið er þar á bæ. Hann

í Stýrimannaskólann í Reykjavík. Þar lýsir hann náminu sem góðu og

er fæddur árið 1957 í júlí og eru þeir allir þrír bræðurnir fæddir í júlí, sem

kennurunum á þeim tíma sem skemmtilegum og fróðum. Þá þótti honum

gefur sterklega til kynna að rómantíski dagur foreldranna hafi verið í

stjörnufræðin sérstaklega skemmtileg.

desember. Pabbi hans var sjómaður og þegar í land var komið lá leiðin í

Eftir skólann fór Kristján Þór eðlilega á sjó og var hann þá á togurum og

KOMPÁS 2018

rækjubátum frá Dalvík. Á tímabili var hann stýrimaður á Blika EA-12 undir Billó skipstjóra. Það var öðruvísi en á nýja skipaflotanum í dag en þar

Erum við tilbúin ef það kemur upp stórt olíuslys eða sjóslys t.d á

tóku þeir upp trollið á síðunni og beygðu sig eftir fiskinum á dekkinu. Það

skemmtiferðaskipi?

segir Kristján Þór að hafi verið „bara indælt“ eins og hann orðar það. Svo

Við höfum á öflugri Landhelgisgæslu að skipa ef slík slys yrðu í íslenskri

söðlaði hann um og var stýrimaður á Björgúlfi EA-312 frá Dalvík áður en

efnahagslögsögu. Síðastliðin ár hefur markvisst verið unnið að því að

hann ákvað að stunda nám við Háskóla Íslands.

efla þekkingu og reynslu gæslunnar hvað þessi mál varðar, m.a. með

Í HÍ ákvað hann að leggja fyrir sig íslensku og bókmenntir og vakti það

þátttöku í alþjóðlegu leitar- og björgunaræfingunni Arctic Guardian.

nokkra furðu að hann skildi hætta til sjós og leggja þessa grein fyrir sig.

Reynsla okkar af þeirri þátttöku hefur fyrst og síðast sýnt fram á mikil-

En þetta þótti honum skemmtilegt og gefandi nám. Hann skaust svo

vægi þess að efla samvinnu meðal þjóða á þessu svæði til að takast

viku og viku heim þar sem hann kenndi skipagerð í Stýrimannaskólanum

sameiginlega á við slík atvik.

á Dalvík sem hann hafði mikla ánægju af. Eftir námið flutti hann aftur á heimaslóðir og var leiðinni á sjó á ný þegar honum bauðst starf

Eru samningar okkar við nágannalöndin sanngjörn, getum við gert

bæjarstjóra á Dalvík árið 1986 þá aðeins 28 ára að aldri.

meira þar?

Kristján Þór var í sveitarstjórnarmálum frá árinu 1986 til 2007. Hann var

Markmið slíkra samninga er ávallt að standa vörð um íslenska hags-

á þessum árum bæjarstjóri á Dalvík, Ísafirði og Akureyri áður hann fór á

muni og þar má alltaf gera betur. Þetta hef ég lagt ríka áherslu á, m.a.

þing og er búinn að vera þar síðan. Þar er hann búinn að gegna starfi

í nýlegum samningaviðræðum okkar við Færeyinga. Það má síðan

ráðherra heilbrigðis-, mennta- og nú sjávarútvegs- og landbúnaðarmála.

ekki gleymast í umræðu um fiskveiðisamninga við erlendar þjóðir að

Aðspurður hvaða ráðuneyti væri áhugaverðast sagði Kristján Þór allt

slíkar samningar hafa þann ávinning að stuðla að sjálfbærri nýtingu á

vera mjög gefandi, verkefnin séu mörg og mikil ábyrgð fylgi starfinu.

auðlindinni.

Hann segir verkefnin vera svipuð þar sem ráðherra hefur það verk að eiga samskipti við fólk og vinna með fólki, í grunninn sé þetta fyrst og

Í Noregi hefur sjómannaafsláttur verið hækkaður í virðingu við

fremst stjórnun og það að hafa ánægju af því að vinna fyrir og með fólki.

sjómenn og þeirra störf, hér hefur hann verið alveg lagður niður,

Málaflokkarnir geta svo auðvitað verið misjafnir og þá má nefna heil-

hver er þín skoðun á því?

brigðisráðuneytið þar sem það getur verið mikill sársauki í umræðunni

Ákvörðun um að afnema sjómannaafsláttinn var tekin í lok árs 2009 og

um heilbrigðismál, það getur tekið á að heyra af fólki sem er að glíma við

féll hann niður árið 2014. Rökin fyrir þeirri ákvörðun voru m.a. að

veikindi og á ekki kost á því að bæta úr því með skjótum hætti.

forsendur hans hefðu breyst í veigamiklum atriðum frá því sem

Í sjávarútvegsráðuneytinu er svolítill annarr taktur. En í grunninn er

upphaflega var gert ráð fyrir. Það er ekkert leyndarmál að ég var

þetta allt eins, það er að vinna í þágu fólks sem byggir landið hverju

ósammála þeirri ákvörðun en það er ekki til sérstakrar skoðunar núna að

sinni, segir Kristján Þór.

endurvekja sjómannaafsláttinn.

Við spurðum hann hvort hann hefði haft það að markmiði að verða stjórnmálamaður eða hefði yfir höfuð séð það fyrir sér sem ungur maður

Nú er oft talað um að litlar eða meðalstórar útgerðir standi höllum

að vera í stjórnmálum.

fæti, eru einhverjar aðgerðir eða stefna varðandi þau mál?

„Það er mikil ábyrgð sem yfirmenn til sjós takast á hendur, bera ábyrgð

Ég kannast við þá umræðu. Hins vegar sýna gögn m.a. varðandi

á áhöfn og skipi og sem rúmlega tvítugur drengur þarftu að axla þessa

framlegð og aflaverðmæti eftir stærð útgerða að litlar og meðalstórar

ábyrgð og vera í standi og tilbúinn til þess. Þetta var góður undirbúnin-

útgerðir standa ekki verr en þær sem stærri eru. Varðandi mögulegar

gur undir þátttöku í pólitíkinni.“

breytingar að þá er það oft þannig að einstakir hópar vilja gjarnan fá

Kristján Þór virðist hokinn af reynslu bæði til sjós og í stjórnmálum og því

sínu fram og því veiti ég fullan skilning. Ég hef þó í samtölum mínum við

hárrétti maðurinn til að gegna starfi sjávarútvegsráðherra að okkar mati.

alla þessa hópa lagt áherslu á að aðilar leggist á eitt og reyni að búa til

Við útskriftarnemendur Skipstjórnarskólans sem stöndum að Kompás

enn meiri verðmæti úr því sem við tökum úr auðlindinni og auka þannig

óskum honum velfarnaðar í starfi.

það sem til skiptanna verður. Ég mun ekki vinna þannig að hygla einum hópi á kostnað annarra.

Helsta framtýðarsýn í sjávarútvegsmálum? Að íslenskur sjávarútvegur haldi sinni stöðu sem öflug stoð í íslen-

Finnst þér að það ætti að auðvelda ungu athafnafólki að komast

sku atvinnulífi. Jafnframt að við náum að tryggja samkeppnishæfni

að geta hafið litla eða meðalstóra útgerð og fengið útvegaðan

sjávarútvegs á alþjóðlegum mörkuðum og að hann geti áfram staðið

kvóta?

að nýsköpun og vöruþróun til að auka virði afurðanna. Samhliða þessu

Það er mikilvægt að ungt fólk sjái tækifæri í íslenskum sjávar-

vil ég að við náum að efla enn frekar skilning á því að sjávarútvegur er

útvegi. Við höfum þegar nokkra hvata í fiskveiðistjórnunarkerfinu til að

matvælaframleiðsla. Þá er mikilvægt að áfram verði búið vel að því fólki

koma til móts við þennan hóp, m.a. með byggðakvóta og strandveiðum.

sem vinnur grunnstörfin, þ.e. sjómönnum og fiskverkarfólki.

Þá mun ég á þessu kjörtímabili í samræmi við stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar setja af stað vinnu við að vega og meta fyrirkomulag

Í Noregi hefur gæslan þar í landi farið mikið um borð í skip og

þeirra aflaheimilda sem ríkið fer með forræði yfir, þ.m.t. strandveiða

skoðað hvort farið sé eftir settum reglum, finnst þér að gæslan hér

með það að markmiði að tryggja betur byggðafestu og nýliðun.

ætti að gera það í meira mæli hér ? Það hefur mikla þýðingu fyrir okkur að hafa öflugt og sterkt fiskveiðieft-

Svo virðist sem að uppsjávarfiskur sem hefur verið veiddur síðustu

irlit og hefur samstarf Fiskistofu og Landhelgisgæslunnar við það eftirlit

ár sé seldur á mun lægra verði sé honum landað á Íslandi miðað við

verið farsælt. Það má auðvitað alltaf deila um umfang þess en Landhel-

t.d Færeyjar eða Noreg. Hver eru þín viðbrögð?

gisgæslan hefur á síðastliðnum árum verið efld til að sinna þessu eftirliti,

Það er erfitt að alhæfa um þetta enda höfum við ekki um þetta neinar

m.a. með tilkomu strandgæslubátsins Óðins.

nýlegar upplýsingar. Þó má auðvitað ekki gleymast í þessari umræðu varðandi t.a.m. makrílinn að þá veiðum við hann frá júlí og fram í sep-

Finnst þér nóg vera gert til þess að viðhalda sjálfbærni við

tember. Á þeim tíma er makríll einfaldlega ekki eins verðmætur og þegar

fiskveiðar við Íslands ?

stofninn er veiddur seinna á haustin eða um vetur þegar að hann er

Sjálfbær auðlindanýting er ein helsta ástæða þess að íslenskur sjá-

hvað verðmætastur. Þá má einnig benda á að íslenskar verksmiðjur

varútvegur stendur mjög framarlega á alþjóðavísu. Til að halda þeirri

hafa undanfarið verið að kaupa kolmunna til vinnslu af norskum skipum

sterku stöðu er m.a. mikilvægt að efla hafrannsóknir enda gegna þær

en það er ákveðin vísbending um að þær séu ekki að greiða lægra verð

lykilhlutverki fyrir sjálfbæra auðlindanýtingu. Það verður gert líkt og fram

en verksmiðjur í Noregi. Norsk skip hafa einnig verið að landa loðnu

kemur í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar. Þá þarf einnig að tryggja

hér á landi undanfarið sem bendir einnig til þess að íslenska verðið sé

stöðugt umhverfi fyrir sjávarútveginn en það tryggir efnahagslega sjálf-

samkeppnisfært við það sem fæst í Noregi. Þetta er þó atriði sem við

bærni hans til lengri tíma.

verðum að fylgjast grannt með.

KOMPÁS 2018

Rolls-Royce Marine SERVICE PROVIDER

Gjáhella 4 • 221 Hafnarfjörður 569 2100 • hedinn@hedinn.is • hedinn.com

Íslenski sjógallinn

hefur fylgt þjóðinni í rúm 90 ár

Hans Kristjánsson frá Suðureyri í Súgandafirði stofnaði fyrstu

þar til farið var að olíubera efnin á Íslandi en þá voru keyptir dúkar og

sjóklæðagerð landsins fyrir árið 1926. Þegar Sjóklæðagerðin, sem í

olía erlendis frá og efnið síðan unnið hér á landi. Sjóstakkurinn var

dag er þekkt undir nafninu 66°Norður, hóf þetta ár starfssemi

bylting á þessum tíma fyrir íslenska sjómenn og mun betri flík fyrir

sína á Súgandafirði, byggðist starfsemin á framleiðslu fatnaðar fyrir

sjómennsku en áður hafði þekkst. Hinn hefðbundni sjóstakkur var

íslenska sjómenn og fiskverkunarfólk. Klæðnaðurinn var oftar en ekki

lokaður og náði niður að stígvélum. Sjóstakkurinn var með kraga en

lífsnauðsynlegur á þessum árum, ekki síst þegar tók að kólna og

sjómenn voru einnig með sjóhatta við stakkana.

hvessa á miðunum og sjómenn á opnum bátum. Vildi búa til sjóklæði fyrir alla landsmenn Á þessum tíma klæddust flestir sjómenn skósíðum stökkum frá Noregi og Bretlandi og báru sjóhatta. Aðrir klæddust skinnum sem sjófanaði, i sem saumaður var í flestum tilvikum á heimilum. Saumar voru handgerðir oftast með grófum nálum sem hefur síðan orðið til þess að fatnaðurinn hefur lekið. Hans hafði háleitar hugmyndir og vildi búa til sjóklæði fyrir íslenska sjómenn og aðra sem unnu við sjávarútveg svo ekki þyrfti að reiða sig á innflutt föt eða heimasaumuð skinn sem héldu ekki velli í vondum veðrum. Sjóstakkar úr olíubornum striga Sjóklæðagerðin framleiddi til að byrja með eingöngu sjóstakka úr olíubornum striga. Efnið sem notað var í sjófatnað var upphaflega keypt tilbúið frá Skotlandi og var olíuborið og þurrkað. Það leið þó ekki á löngu

KOMPÁS 2018

Gæðauppfærsla á sjógallanum Á síðasta ári fékk hinn eini sanni íslenski sjógalli mikla gæðauppfærslu þegar hönnunarteymi 66°Norður endurhugsaði gallann nánast frá grunni. Gallinn er mun liprari og þægilegri og auk þess hlýrri og sterkari í alla staði. „Það er mikill munur á sjógallanum í dag miðað við forverana. Það eru ýmsar uppfærslur á nýja gallanum svo sem sterkara efni, liprara og kuldaþolnara í alla staði að ógleymdu því að nú er sniðið öllu betra og þægilegra fyrir notendur. Við fundum nýjan efnisframleiðanda sem stóðst okkar kröfur um gæði og útkoman er mjög góð. Gallinn hefur verið betrumbættur í gegnum tíðina en aldrei fengið jafn mikla yfirhalningu sem nú,” segir Elín Tinna hjá 66°Norður. ,,Allt frá þeim tíma þegar 66°Norður hóf starfssemi sína á Súgandafirði árið 1926, þá undir nafninu Sjóklæðagerðin, hefur fyrirtækið lagt mikla Þetta voru umbrotatímar í íslensku þjóðfélagi og nýir atvinnuhættir kölluðu á aukna sérhæfingu í störfum sem kölluðu hvert um sig á viðeigandi klæðnað. Eftirspurn eftir sérhæfðum vinnufatnaði var því heilmikil. Vörunum fjölgaði hratt og Sjóklæðagerðin stækkaði samhliða því. Árið 1933 voru 34 starfsmenn í vinnu hjá fyrirtækinu og voru yfirmenn þá ótaldir. Auk sjófatnaðar voru framleiddir frakkar, úlpur,

áherslu á að þróa og bjóða vörur sem standast kröfur íslenskra sjómanna, bæði hvað varðar þægindi og öryggi. Það skiptir okkur miklu máli að hlusta á sjómennina sjálfa svo við fengum nokkra til liðs við okkur þegar þessar breytingar stóðu yfir og þeirra innlegg var ómetanlegt við þróun og útfærslu nýja sjógallans,” segir Elín Tinna ennfremur.

kápur og vinnufatnaður að breskri og norskri fyrirmynd í samstarfi við Vinnufatagerð Íslands. Fatnaður sjóklæðagerðarinnar var þegar þarna var komið sögu ekki lengur bundinn við sjómenn og fiskverkunarfólk heldur var almenningur einnig farinn að klæðast honum. Fyrri hluti 20. aldrarinnar var tími örra breytinga og mikils vaxtar í íslenskum sjávarútvegi. Vélbátar og togarar leystu af hólmi árabáta og þilskip. Stór sjávarútvegsfyrirtæki urðu til og útgerð og allt skipulag henni tengdri breyttist verulega. Vinsældir og eftirspurn íslenska sjógallans jókst enn frekar samhliða þessum mikla vexti í sjávarútvegi. Léttari og þægilegri efni koma fram Eftir heimsstyrjöldina síðari komu fram á sjónarsviðið efni sem voru léttari og þægilegri en áður. Það voru m.a. polyvinyl efni eða regnfataefni eins og við þekkjum þau í dag. Árið 1958 varð þó nokkur bylting í framleiðslu á sjófatnaði. Þá keypti fyrirtækið hátíðnisuðuvél frá Bretlandi. Þetta var fyrsta vélin sinnar tegundar á landinu en hún bræddi saman sauma á pvc-húðuðum efnum. Jafnframt var stofnað til nýrrar framleiðslu á vinyl-glófanum sem naut og nýtur enn mikilla vinsælda meðal sjómanna. Við þessa breytingu á efnum varð sjógallinn þægilegri íveru en áður. Hinn hefðbundni sjóstakkur var samt enn vinsæll til sjós fram á sjötta áratuginn og notaður áfram að einhverju marki lengur. Það er raunar ekki langt síðan sjómenn hættu alveg að nota hann. Þótt sjóstakkurinn hafi í dag runnið sitt skeið þá eru afsprengi hans þ.e. sjóbuxurnar, anorakkarnir og jakkarnir enn í notkun dag og nótt á fiskimiðunum. Þessi fatnaður er einnig til í þúsundatali á heimilum landsmanna og fjölmargir nota þessar flíkur þegar veður er vont við leik eða störf.

KOMPÁS 2018

HEILDARLAUSN

í siglingatækjum www.godverk.is

T NÝT

SKJÁVEGGUR Í BRÚNA Sónar kynnir vandaða skjáveggjalausn sem komin er góð reynsla af um borð í íslensku skipi, sjá mynd.

SIGLINGA- OG FJARSKIPTATÆKI

SIGLINGATÆKI

FISKILEITARTÆKI

SJÓNVARPSKÚLUR

FJARSKIPTATÆKI

ÞRÍVÍDDARSÓNAR

Hægt að taka myndir frá siglingatækjum, fiskileitartækjum, myndavélakerfi, tölvum, vélgæslukerfi, sjónvarpi og fleiru inn á skjávegg og stýra myndbirtingum á einfaldan hátt með einni mús.

CMY

Sjón er sögu ríkari, verið velkomin að skoða skjáveggjakerfi í sýningarsal okkar.

FJÖLGEISLA DÝPTARMÆLAR

HITAMYNDAVÉLAR

Sónar ehf Hvaleyrarbraut 2 220 Hafnarfjörður Sími 512 8500 sonar@sonar.is www.sonar.is

Hafið hefur kennt okkur

Hafið hefur kennt okkur auðmýkt gagnvart náttúruöflunum og ábyrgðartilfinningu gagnvart lífríkinu. Hafið hefur kennt okkur að hagnýta tæknina af virðingu fyrir fiskum og mönnum.

Visirhf.is

210x148 mm blæðandi 1/2 síða Tímarit

Nökkvi 1500

www.rafnar.com

KOMPÁS 2018

Svavar Svavarsson

Framkvæmdastjóri viðskiptaþróunar HB Granda skrifar

Framleiðum

meiri verðmæti með minni fyrirhöfn

Framleiðniaukning í kjölfar sameininga

Með markvissri hagræðingu og réttum hvötum hefur tekist vel til. Bæði

Í meira en þrjátíu ár hefur HB Grandi dregið úr neikvæðum áhrifum

hvað varðar nýja þekkingu og færni við veiðar og vinnslutækni en einnig

á rekstrarlegt og náttúrulegt umhverfi félagsins með nýsköpun og

framþróun í fiskileit, þróun veiðarfæra, veiðitækni, meðhöndlun afla

sameiningu við fjölmörg sjávarútvegsfélög. Samhliða hefur HB Grandi

um borð o.s.frv. Af þessum sökum og vegna þess að fiskstofnar hafa

staðið fyrir einum umfangsmestu skipulagsbreytingum sem átt hafa sér

styrkst hefur afli á sóknareiningu nær þrefaldast á tímabilinu svo dæmi

stað í íslenskum sjávarútvegi.

sé tekið og afköst og nýting við fullvinnslu afurðanna aukist að sama skapi.

Við sameiningu BÚR og Ísbjarnarins árið 1985 gerði nýstofnað félag, Grandi hf út 9 skip. Eftir fjölda sameininga sem áttu sér stað í kjölfarið

Sú mikla hagræðing sem hér um ræðir felst í meginatriðum í fækkun

við önnur sjávarútvegsfélög, meðal annars HB á Akranesi, höfðu

eldri skipa og vinnslustöðva en í staðinn hafa komið til ný hátækni

aflaheimildir HB Granda þrefaldast en samanlagt gerðu öll félögin út á

fiskiðjuver og fiskiskip. Þessi nýsköpun hefur bætt nýtingu vinnuafls og

þriðja tug skipa. Nú í ársbyrjun 2018 gerir HB Grandi út einungis 8 skip

fjármagns og samhliða aukið verðmæti með bættri nýtingu aflaheimilda.

en félagið er nú með um þrefalt meiri veiðiheimildir en við upphaf áðurnefndra skipulagsbreytinga árið 1985.

KOMPÁS 2018

Af þeim sökum hefur framleiðni félagsins aukist verulega sem gerir því kleift að stunda nýsköpun og endurnýja sig reglulega, leggja sinn skerf til íslensks samfélags, greiða samkeppnishæf laun til starfsfólks og arðtil hluthafa. Framtíðin Meginhlutverk HB Granda er að hámarka á ábyrgan hátt verðmæti úr þeim sameiginlegu náttúruauðlindum sem félaginu er treyst fyrir. Félagið leggur áherslu á samfélagslega ábyrgð og nýsköpun og vill starfa í sátt við umhverfið og samfélagið. Umhverfisvitund hefur lengi verið stór þáttur í starfseminni en félagið vill ganga vel um auðlindir hafsins, nýta þær af virðingu og fullnýtir aflann sem skip félagsins færa að landi. HB Grandi hefur nýverið farið í gegnum stefnumótunarferli þar sem sú framtíðarsýn er mörkuð að félagið ætlar sér að móta framtíð sjálfbærs sjávarútvegs. Félagið ætlar meðal annars að nýta stafrænar lausnir og þær breytingar sem fjórða iðnbyltingin mun bera í skauti sér til að gera þá framtíðarsýn að veruleika. Hrein Virðiskeðja Sjávarútvegs (HVS) og stafræn miðlun umhverfisupplýsinga HB Grandi hefur þróað og tekið í notkun stafrænt umhverfisstjórnunarkerfi, sem hefur verið hluti af verkefni félagsins sem nefnist Hrein Virðiskeðja Sjávarútvegs (HVS) sem snýr að umhverfis- og aðfangastjórnun félagsins. Áhersla okkar er á kolefnislausan rekstur í framtíðinni. Öllum umhverfisupplýsingum er varða rekstur félagsins er streymt stafrænt frá upprunastað hvort sem er frá sjó eða landi í þar til gerðan umhverfisgagnagrunn sem gerir upplýsingarnar aðgengilegar fyrir starfsfólk félagsins í þeim tilgangi að gefa upplýsingar til stjórnvalda og almennings, en einnig að nýta á markvissan hátt til aðgerða sem hafa þann tilgang að bæta rekstur og í senn minnka umhverfisáhrif HB Granda. Með því að streyma með stafrænum hætti öllum umhverfisþáttum í starfsemi okkar fáum við stöðuna í rauntíma og ítarlegt yfirlit um þróun mála svo við sjáum betur hvar við getum bætt okkur. Hér er um að ræða sjálfvirka gagnasöfnun þar sem gögn um öll umhverfisáhrif félagsins eru sótt með stafrænni og þráðlausri tengingu milli mælibúnaða (sem áður var ekki til staðar eða lesið af handvirkt) og streymast sjálfvirkt í umhverfisgagnagrunn HB Granda. Þannig er tryggt að umhverfisupplýsingar sem félagið notar séu traustar, rekjanlegar og gagnsæjar. Þetta mælaborð umhverfisupplýsinga felur í sér rekstrarlegan og umhverfislegan ávinning. Þannig getur starfsfólk okkar fylgst með notkun á olíu, rafmagni, heitu og köldu vatni, flokkun sorps og fleiri umhverfisþáttum til sjós og lands í rauntíma og yfir lengra tímabil og metið umhverfisáhrif þeirra á hverjum tíma.

KOMPÁS 2018

Öruggur vinnustaður til sjós og lands HB Grandi er traustur vinnustaður þar sem stjórnendum og starfsfólki

sem orðið hefur nú þegar á síðustu áratugum í sjávarútvegi og þá hagræðingu sem fyrirsjáanlega mun verða á næstu árum.

er annt um vellíðan og heilbrigði samstarfsfólks síns. Öryggi starfsfólks og vinnuvernd er því algjörlega í fyrsta sæti hjá okkur bæði til sjós og

Sjávarútvegurinn hefur nú þegar minnkað losun sína um þessi 40% frá

lands. Með öryggisstjórnunarkerfi sem nær yfir alla starfsemi félagsins

árinu 1990 og mun minnka hana umtalsvert meira til ársins 2030. Við

einsetjum við okkur að vinna markvisst að öryggis- og vinnuverndar-

munum einfaldlega hafa minna fyrir því að ná í fiskinn og fullvinna hann

málum og skapa starfsfólki félagsins öruggt vinnuumhverfi. Þannig

en eftir sem áður ná meiri verðmætum og nýta hann betur.

vinnustaðamenning gerir HB Granda að eftirsóknarverðum vinnustað

Við viljum auka öryggi og lífsgæði starfsfólks og erum stöðugt að

og er líka mikilvæg forsenda að komandi kynslóðir , konur sem karlar,

vinna í því að bæta okkur. Við leggjum áherslu á að konur jafnt sem

sæki í sjávarútveginn í framtíðinni.

karlar hafi möguleika á starfsframa hjá félaginu til sjós og lands í þeim tilgangi að jafna sem mest hlutfall kynja á öllum starfsstöðvum

Hagræðing dregur úr mengun

HB Granda. Þannig sköpum við lífvænlegt samfélag sem sýnir sjálfbæra

Markmið stjórnvalda um að draga úr losun, um 40% til ársins 2030

þróun í verki.

miðað við árið 1990, helst algjörlega í hendur við þá hagræðingu

KOMPÁS 2018

www.aflafrettir.is Flytja daglega fréttir af fiskveiðum, hjá íslenskum, norskum og færeyskum skipum, ásamt að fylgjast með veiðum nokkurra uppsjávarskipa frá Bretlandi, Írlandi og Danmörku.

KOMPÁS 2018

lutapa

mæti

f ylgir

ÍSLENSKA/SIA.IS/TOY 87568 02/18

aukah

verð kki að

0 kr. 80.00

Verð frá: 5.450.000 kr.

Invincible 33" breyting fylgir með

Hilux er ódrepandi harðjaxl og með 33" breytingu eruð þið ósigrandi saman. Hilux Invincible kemur þér þangað sem þig langar, hvort sem það er leiðangur upp til fjalla, næsti veiðitúr eða bara að komast aðeins út fyrir borgina til að ná andanum. Hilux Invincible aukahlutapakki: 33" breyting, hlíf undir framstuðara, gluggavindhlífar, króm á afturljós og Invincible-merki. Verðmæti: 780.000 kr. Kynntu þér Toyota FLEX, nýja leið til að eignast Toyota bifreið, á www.toyota.is VILDARPUNKTAR ICELANDAIR MEÐ ÖLLUM NÝJUM TOYOTUM

3+2 ÁBYRGÐ

Toyota Kauptúni Kauptúni 6 Garðabæ Sími: 570-5070

Toyota Akureyri Baldursnesi 1 Akureyri Sími: 460-4300

Toyota Reykjanesbæ Njarðarbraut 19 Reykjanesbæ Sími: 420-6600

Toyota Selfossi Fossnesi 14 Selfossi Sími: 480-8000

Sjá nánar um Vildarpunktasöfnun á www.toyota.is. Bíllinn í þessari auglýsingu endurspeglar ekki endilega það verð og þann búnað sem tilgreindur er. Fyrirvari við 5 ára ábyrgð: Ökutækinu skal viðhaldið samkvæmt vörulýsingu og leiðbeiningum framleiðandans og ber eigandi kostnaðinn við slíkt viðhald. Sé það ekki gert getur það valdið ógildingu ábyrgðar varðandi hluti sem þarfnast viðhalds. Allar upplýsingar eru birtar með fyrirvara um villur.

Fyrsta rafknúna fiskiskip íslenska flotans

mynd:Þórarinn Guðni

Löndunar og fiskmarkaðsþjónusta

Gísli Gíslason

Svæðisstjóri MSC á Íslandi, Færeyjum og Grænlandi skrifar

Mikilvægi

sjálfbærnisvottana Marine Stewardship Council Hugsjón MSC er að ef að allir gera kröfu um vottanir þá mun ofveiðin í

Stórmarkaðir og fyrirtæki eru almennt annt um orðspor sitt. Þannig er

heimshöfunum stöðvast.

gætt að því að vara sem verslað er með skaði ekki viðkomandi rekstur. Fyrirtæki sem kaupa sjávarafurðir gera því vaxandi kröfu um að fiskur

Afurðir úr hafinu eru mikilvæg fæða fyrir milljónir manna. Nú er heimsafli

sem verslað er með eigi ekki uppruna í ofveiði, heldur úr vottuðum

fiskveiða um 93 milljónir tonna á ári. Af því fer um 20 milljónir tonna í

sjálfbærum veiðum.

fiskimjöls og lýsis iðnað. Því fara ríflega 70 milljónir tonna af lönduðum fiski beint til manneldis. Heildarafli hefur ekki vaxið á síðustu árum og er

MSC VOTTAÐAR FISKVEIÐAR VIÐ ÍSLAND

búist við svo verði áfram. Heildarframboð af eldisfiski hefur vaxið og er orðið um 70 milljónir tonna en það er búist við að framleiðsla á eldisfisk haldi áfram að aukast. Trúlega verður ein stærsta áskorun manna að koma í veg fyrir að heildar fiskveiði minnki sökum ofveiði eða annarra þátta eins og mengunar. FAO Matvæla og Landbúnaðarstofnun Sameinuðuþjóðanna áætlar að a.m.k 30 % af fiskstofnum heimsins séu

of veiddir en sama tala var um 10% árið 1970. Marine Stewardship Council, MSC eru alþjóðlega vottunarsamstök sem halda utan um staðla sem skilgreina sjálfbærar fiskveiðar. MSC

Vottaðar veiðar 1.

Þorskur

Ýsa

Usi

Gullkarfi

Langa

Keila

Blálanga

Sólkoli

Skarkoli

Rækja

Makríll

10.

Norsk-íslensk síld

11.

Sumargots síld

12.

Kolmuni

ina hvað felst í því að fiskveiðar geti talist sjálfbærar. Í upphafi höfðu

13.

Loðna

margir efasemdir, en smá saman óx orðspor þeirra og í dag eru ríflega 10

14.

Steinbítur

15.

Grálúða

stofan Tún tekið út margar veiðar. Vottunarstofur taka út veiðarnar í

16.

Skötuselur

samræmi við kröfur staðalsins sem er skipt í 3 meginþætti. Í fyrsta lagi

17.

Grásleppa (Afturkallað)

var stofnað í kjölfar hruns á þorskstofninum við Nýfundnaland á tíunda áratug síðustu aldar.Tilgangurinn með stöðlunum var og er að skilgre-

milljónir tonna af lönduðum fiski úr MSC vottuðum veiðum. Framkvæmd vottana er gerð af faggiltri vottunarstofu. Hér á landi hefur Vottunar-

Í vottunarferli

skulu veiðar vera með sjálfbærum hætti, í öðru lagi að umhverfisáhrif veiðanna sé ásættanlegt og í þriðja lagi að heildstæð stjórn veiðanna styðji m.a. við sjálfbærnismarkmið. Hugsjón MSC er því að ef að allir gera kröfu um vottanir þá mun ofveiðin í heimshöfunum stöðvast á endanum.

KOMPÁS 2018

Yfirlit yfir vottaðar veiðar og veiðar sem eru í vottunarferli við Ísland. Rauðlituðu tegundirnar eru þær sem Ísland var fyrst í heimi að fá MSC vottun á.

Fjöldi vörumerkja sem bera umhverfismerki MSC og hve mörg vörumerki eru seld í hinum ýmsu löndum

Íslendingar fóru sér hægt í þessum málum framan af en árið 2012 hlutu allar þorsk og ýsuveiðar Íslendinga MSC vottun. Á sama tíma var stofnaður félagsskapurinn Iceland Sustainable Fisheries (ISF) sem hefur það eina markmið að sækja um sjálfbærnisvottanir fyrir sjávarútveginn eftir því sem hentar félagsmönnum þess. ISF kaupir þá þjónustu af vottunarstofum sem taka út veiðarnar í samræmi við MSC staðallinn. Síðan þá hefur hver tegundin af annarri farið í gegnum MSC vottunar-feril. Jafnframt hefur fyrirtækjum fjölgað sem standa á bakvið ISF og eru þau í dag alls 55. Til að hægt sé að selja vöru á markaði sem MSC þá verður öll birgjakeðjan frá því afla úr vottuðum veiðum er landað að hafa MSC rekjanleikavottun. Að auki þarf vara úr MSC vottuðum veiðum á Íslandi að seljast á einum stað í birgjakeðjunni í gegnum ISF aðila, því það eru þeir sem kosta fiskveiðivottanirnar. Á Íslandi eru veiðar á 17 tegundum með MSC vottun og það eru 170 starfsstöðvar með MSC rekjanleika vottun. Ísland hafa verið fyrstir í heiminum með 7 tegundir til að fá MSC vottun. Oftar en ekki hafa nágrannar okkar fylgt í kjölfarið. Í dag lætur nærri að um 90% af lönduðum afla Íslandsmiðum hafi MSC vottun og er það eitt hæsta hlutfall í heiminum.

Kynning á íslenskri MSC vottaðri loðnu í stórmarkaðnum Aeon í Japan. Aeon er stærsti stórmarkaður í Japan. Loðnan er það bæði notuð sem álegg á brauð og eins í Japansaka Paellu.

KOMPÁS 2018

Maxsea Time Zero

nýjungar

Það er ekkert nýtt að Maxsea leiti til Íslands í þróun þessa sívinsæla

Trollið inn á Time Zero kortið

siglingaforrits sem í dag gengur einnig undir nafninu Time Zero. Hér

Meðal helstu nýjunga sem verið er að hanna fyrir þessa næstu útgáfu

hafa fæðst fjölmargar nýjungar síðustu áratugina sem má rekja til hug-

Time Zero, V4, er staðsetning á veiðarfærinu í tví- og þrívíddarkorti, þ.e.

mynda og ábendinga íslenskra skipstjórnarmanna.

troll, nót og snurvoð. Segja má að nýjung sem þessa megi rekja til þess að japanska fyrirtækið Furuno, einn stærsti framleiðandi heims á

Time Zero skjáveggsstjórnun

siglinga- og fiskileitartækjum, er orðið stærsti eigandinn í Maxsea

Á þessu ári hefur þegar farið fram mikil vinna hjá sérfræðingum Maxsea

fyrirtækinu. Margir skipstjórnarmenn muna eftir því þegar Furuno kom

í Frakklandi og Bandaríkjunum með sölu- og tæknimönnum Brimrúnar

með ratsjár á markaðinn fyrir nokkrum áratugum sem lásu sjókort og

um nýjung sem kalla mætti Time Zero skjáveggsstjórnun. Maxsea Time

felldu ratsjármyndina yfir sjókortið á skjá ratsjárinnar (radar overlay).

Zero forritið verður ekki lengur aðeins siglingaforrit heldur stjórnbúnaður

Þegar Time Zero kom á markaðinn var hægt að fá radarmyndina yfir í

fyrir siglinga- og fiskileitartæki skipsins sem birtir upplýsingarnar frá

Time Zero.

þessum tækjum á þann hátt sem hverju skipi hentar, t.d á einum

Nú er stefnt að því að yfirfæra sónarmynd Furuno FSV-25 yfir í Time

skjávegg eða mörgum skjáum í þeim tilfellum sem það hentar frekar.

Zero á sama hátt og radarmyndina. Ný tækni í FSV-25 sónarnum ásamt

Skipstjórnarmaðurinn ákveður hvaða upplýsingar eru á skjánum hverju

nýjum eiginleikum í Time Zero sem m.a. skila gríðarlegum hraða við

sinni, hversu margar og stórar skjámyndir eru á skjánum, allt eftir

úrvinnslu endurvarpanna gerir það að verkum að í Time Zero verður

aðstæðum á hverjum tíma. Vista má eins margar fyrirfram hannaðar

hægt að staðsetja fiskitorfuna í afstöðu til sjávarbotnsins og annarra

uppsetningar á skjáveggnum eins og hver og einn kýs. Stjórnborðum

skipa. Samstarf Furuno, Maxsea og Marport skilar þvi þar að auki að

fækkar, ekki þarf sérstakt lyklaborð fyrir dýptarmæla, ratsjár, sónara,

hægt verður að staðsetja trollið í kortinu og í afstöðu til fiskitorfunnar

aflanemakerfi, o.s.frv. Stefnt er að því að öllu verði stjórnað með einu

með staðsetningar upplýsingum úr aflanemakerfi Marport.

Time Zero lyklaborði og/ eða kúlumús.

Þessar upplýsingar auka til muna hagkvæmni við veiðiskapinn auk þess að minnka olíu- og veiðarfærakostnað. Reikna má með skemmri tíma við veiðiskapinn.

Hér sést staðsetning og stefna hleranna í tvívídd í Time Zero ásamt ferli hleranna og skipsins.

KOMPÁS 2018

Veðurlýsingar og –spár í Time Zero

svæði eins og t.d. Grænland, Ísland og Færeyjar. Spárnar eru mjög

Í Time Zero eru mjög fullkomnar myndrænar og tölulegar upplýsingar um

nákvæmar og afar gagnlegar við veiðar og á lengri siglingum. Áhrif

veður, svo ítarlegar að þær koma mönnum sem ekki þekkja til á óvart.

veðursins á siglingu skipsins eru reiknuð inn í markaða siglingaleið þess

Upplýsinarnar eru byggðar að miklu leyti á gögnum frá bandarísku

miðað við fyrirfram gefnar forsendur, brottfarartíma o.fl. Með því að

veðurstofnuninni NOAA og eru í stöðugri uppfærslu þannig að menn eru

staðsetja bendilinn á tilteknum stað í kortinu, má fá fram veðurupplýs-

alltaf að horfa á nýjustu veðurlýsingar og -spár. Notandinn sækir

ingar um nákvæmlega þann stað, s.s. ölduhæð, öldutíðni og öldustef-

upplýsingarnar með einfaldri aðgerð. Fá má upplýsingar fyrir afmörkuð

nu, sjávarhita, vindstefnu og vindhraða, lofthita, loftþrýsting, úrkomu,

svæði, bæði smærri spásvæði eins og t.d. Suðausturland eða stærri

skýjahulu o.fl.

Skip á flottrollsveiðum þar sem stefna og staðsetning veiðarfæris sést í þrívídd í afstöðu frá skipinu í Time Zero.

Veðurkort í Time Zero

ÚRVAL DIESELVÉLA

Varahluta- og viðgerðaþjónusta

þekking – reynsla – þjónusta Vagnhöfða 12 | 110 Reykjavík | Sími 567 2800 | mdvelar@mdvelar.is | www.mdvelar.is

KOMPÁS 2018

Skipstjórnarmenn

sitja fyrir svörum

Einar Pétur Eiríksson

Höskuldur Bragason

Skip: Sóley Sigurjóns GK-200

Skip: Sirrý ÍS

Staða: 2.stm og 1.stm

Staða: Skipstjóri

Á hvaða tímabili stundaðir þú nám við Stýrimannaskólann?

Á hvað tímabili stundaðir þú nám við Stýrimannaskólann?

Hóf nám við Stýrimannaskólann í Reykjavík á haustönn 2010 og

Frá 1997 – 1999.

lauk námi á vorönn 2013.

Á hvaða skipi og hvaða ár varst þú fyrst stýrimaður? 1999 á

Á hvaða skipi og hvaða ár varst þú fyrst stýrimaður?

Baldur Árna RE

Byrjaði að leysa af sem 2.stm á Snæfell EA-310 árið 2013, en árið

Ef öll skip væru við bryggju, og þú ættir að fara og sækja 100

2017 fór ég minn fyrsta túr sem 1.stm á Sóley Sigurjóns GK-200

tonn af þorski á „09“. Hvaða fiskimið yrðu fyrir valinu? Halamið

Ef öll skip væru við bryggju, og þú ættir að fara og sækja 100

Hver er uppáhalds fiskurinn þinn? Þorskur

tonn af þorski á „09“. Hvaða fiskimið yrðu fyrir valinu?

Hvað er stærsta klúðrið þitt í starfinu? Að fá í skrúfuna um

Mjög líklega Vestfjarðamið.

Hvað er mesta afrek þitt í starfinu? Þegar ég fékk kokkinn til að

Hvað er stærsta klúðrið þitt í starfinu? Hef blessunarlega

hafa saltfisk á laugardögum.

sloppið vel við það sem myndi kallast klúður (7,9,13) nema þá að

Hver er þín helsta hjátrú? Ekki hafa svið í matinn.

vera ekki nógu fram úr á miðunum þegar maður er í kringum alla

Áttu fastan stól í matsalnum? Já

reynsluboltana.

Hvenær þreifstu kaffibollann þinn síðast? Hef ekki nógu gott

Hvað er mesta afrek þitt í starfinu?Að komast hjá slysum á

minni til þess að muna það.

mannskap.

Hvaða upplýsingar gefur vitinn á Garðskaga okkur? Það hljóta

Hver er þín helsta hjátrú? Forðast allar oddatölur, nema 13.

að vera góða upplýsingar.

Áttu fastan stól í matsalnum? Nei.

Fyrir hvað stendur TCPA? Eftir hvað langan tíma skip verður næst

Hvenær þreifstu kaffibollann þinn síðast? Þríf bollann eftir

manni.

hverja máltíð. Hvaða upplýsingar gefur vitinn á Garðskaga okkur? Rosalega góðar upplýsingar, er það ekki? Fyrir hvað stendur TCPA? Tími þangað til að minnsta fjarlægð er á milli skipa.

daginn.

Hver er uppáhalds fiskurinn þinn? Þorskur

KOMPÁS 2018

Oddur J. Brynjólfsson Skip: Björgvin EA 311 Staða: Stýrimaður/Afleysingaskipstjóri Á hvaða tímabili stundaðir þú nám við Stýrimannaskólann? Frá 2008 til 2010 Á hvaða skipi og hvaða ár varst þú fyrst stýrimaður? Það var á Kiel NC 105 sumarið 2010 strax eftir útskrift Ef öll skip væru við bryggju, og þú ættir að fara og sækja 100 tonn af þorski á „09“. Hvaða fiskimið yrðu fyrir valinu? Þetta er nú erfið spurning, það færi eftir árstíð. Þegar ég hef verið beðinn um nákvæmlega þetta hef ég verið að farið út á hala, við hraunið eða út á hóla. Hver er uppáhalds fiskurinn þinn? Að borða þá myndi ég segja þorskur, gott fish and chips er toppurinn. Að veiða er það allt þegar fiskast vel í góðu veðri. Hvað er þitt stærsta klúður þitt í starfinu? Að hafa gert þau mistök að hafa brugðið Ásgeiri Pálssyni skipstjóra og fengið það margfalt borgað til baka, já og tapa trolli. Hvað er mesta afrek þitt í starfinu? Ætli maður geti byrjað á að telja það stærsta afrek að hafa enst á sjó. Ég var svo sjóveikur fyrsta túrinn minn á Víði að þegar maður hugsar til baka þá hlýtur maður að hafa verið haldinn einhverjum sjálfspíningarhvötum þegar maður ákvað að fara næsta túr. Jú, svo var ég mjög ánægður að hafa náð trollinu aftur sem ég missti á mjög vondum stað. Hver er þín helsta hjátrú? Ég var aldrei hjutrúarfullur en það hefur ágerst með árunum, það helsta er að fagna engu of snemma. Átt þú fastan stól í matsalnum? Já svona eiginlega, en stelst í vélstjórasætið þegar hann er ekki að borða. Hvenær þreifstu kaffibollann þinn síðast? Þann niðri matsal daglega, þann uppi í brú aldrei, þeir brotna á 6 mánaða fresti og þá er fenginn nýr. Hvaða upplýsingar gefur vitinn á Garðskaga okkur? Er ekki lengur í Stýrimannaskólanum og þarf því ekki að muna svona hluti utanbókar. Fyrir hvað stendur TCPA? Hveru langur tími er í styðstu fjarlægð.

Nyting auðlindar ´

og umhverfisspor

Íslenskur sjávarútvegur á allt sitt undir skilyrðum í hafinu. Hreinleiki

liðnum árum. Hér verður þó ekki látið staðar numið. Ef svo fer fram sem

lands og sjávar skiptir höfuðmáli við nýtingu verðmæta sem hafið hefur

horfir er talið að olíunotkun í sjávarútvegi, það er við veiðar og

að geyma. Góð umgengni við það og fiskveiðar í sátt og samlyndi við

vinnslu, muni dragast saman um 54% fram til ársins 2030. Þá er miðað

náttúruna eru forsenda þess að fiskistofnar við Ísland verði nýttir.

við upphafsárið 1990, eins og gert er í svo kölluðu Parísarsamkomulagi,

Fiskiskipaflotinn er einn stærsti einstaki notandi eldsneytis hér á landi.

sem miðast við árin 1990 til 2030. Ástæður samdráttar í eldsneytis-

Notkunin var mest á árunum 1996 og 1997 þegar mikil sókn var á

notkun sjávarútvegs á tímabilinu frá 1990 til 2016 eru einkum hátt

fjarlæg mið, eins og til dæmis í Smuguna. Frá árinu 1997 hefur

olíuverð, minni afli, tækniframfarir sem auka afla á sóknareiningu og

eldsneytisnotkun í sjávarútvegi hins vegar minnkað að meðaltali um rúm

samþjöppun í greininni.

4% ári og var ársnotkun eldsneytis í sjávarútvegi árið 2016 sú minnsta frá árinu 1990, bæði frá fiskiskipum og fiskimjölsverksmiðjum.

Hagræðing og fjárfesting Undanfarinn áratug hefur verið hagrætt mikið í sjávarútvegi og fiskiskipum fækkað. Frá fiskveiðiárinu 2001/2002 til fiskveiðiársins 2017/2018 fækkaði fiskiskipum með aflamark um 72 skip, eða sem nemur 16,3%. Togarar eru nú 43 og hefur fækkað verulega frá árinu 1990, en þá voru þeir 111. Reiknað er með að þessi þróun haldi áfram, aflamarksskipum fækki um allt að 16% til ársins 2030, en fjöldi togara verði óbreyttur eða þeim fækki lítillega. Fjárfestingarþörf í fiskiskipum fram til ársins 2030 er metin um 180 milljarðar króna. Fiskimjölsverksmiðjur Margt hefur áunnist undanfarin ár í rafvæðingu fiskimjölsverksmiðja. Árið 2016 voru 11 fiskimjölsverksmiðjur á landinu og 7 þeirra voru að fullu rafvæddar. Þrjár verksmiðjur nota nú olíu að stærstum hluta, þar af tvær í Vestmannaeyjum og ein á Þórshöfn á Langanesi. Með nýjum sæstreng til Vestmannaeyja aukast möguleikar á frekari nýtingu raforku.

Mun minnka meira

Dreifikerfi raforku til Þórshafnar og fleiri staða hamla hins vegar frekari

Í nýrri skýrslu sem Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi hafa gefið út, má

rafvæðingu verksmiðja. Því er nauðsynlegt að stjórnvöld tryggi

sjá að eldsneytisnotkun í sjávarútvegi í heild hefur minnkað um 43%

verksmiðjunum örugga raforku til þess að hægt sé að sjá til þess að

frá árinu 1990. Það er að sönnu ánægjulegt að útstreymi gróðurhúsa-

allar verksmiðjurnar gangi fyrir rafmagni og afhendingaröryggi sé tryggt.

lofttegunda frá sjávarútvegi hefur dregist svona mikið saman og með

Þá þarf raforkuverð að vera samkeppnishæft við aðra orkugjafa til þess

einföldun má segja að sjávarútvegurinn hafi, fyrir sitt leyti, náð markmiði

að raforka teljist enn fýsilegri kostur en olía, en sú hefur ekki alltaf verið

Parísarsamkomulagsins. Að sjálfsögðu er sjávarútvegur ekki einangruð

raunin.

stærð í loftslagsmálum. Heimurinn er einn að þessu leyti. Hvað sem því líður er greinilegt að sjávarútvegur á Íslandi hefur náð góðum árangri á 40

KOMPÁS 2018

PIPAR\TBWA • SÍA • 172193

VEL BÚINN MANNSKAPUR VINNUR BETUR Elka vinnu- og hlífðarfatnaður er lipur og þægilegur og tryggir góðan hreyfanleika. Vertu viss um að velja rétta fatnaðinn fyrir starfsfólkið þitt.

Söluráðgjafar Olís svara fyrirspurnum í síma 515 1100 og á pontun@olis.is. Sendum hvert á land sem er.

Við erum ekki í okkar fyrsta túr

Allar fréttir og upplýsingar um sjávarútveginn á einum stað

mbl.is 200milur.is

Öryggi þitt og skipsfélaga þinna byggir á þekkingu og færni þinni.

Slysavarnaskóli sjómanna býður upp á fjölda námskeiða sem auka öryggi áhafna og skipa. Boðið er upp á skyldunámskeið í öryggisfræðslu en einnig námskeið sem sérsniðin eru eftir óskum áhafna eða útgerða.

Nánari upplýsingar á vefsíðunni www.landsbjorg.is/slysavarnaskolisjomanna

Auk skyldunámskeiða sem sjómenn geta sótt, má nefna:  Framhaldsnámskeið eldvarna  Mannauðsstjórnun  Meðferð líf- og léttbáta  Lokuð rými  Hraðskreiðir léttbátar  Verndarskylda

 Áhættumat og atvikaskráningar  Ammóníak

Munið að sækja endurmenntun öryggisfræðslu í tíma annars fæst ekki lögskráning í skiprúm.

Skipahönnun | Ráðgjöf | Eftirlit

Skipahönnun, Nýsmíði og breytingar.

Eftirlit og umsjón, Með verkum, hvort sem það eru nýsmíði, breytingar eða viðgerði.

Hús Sjávarklasans sími: 544 2450

Grandagarði 16 navis@navis.is

Skoðun og ráðgjöf, Val á vélbúnaði skipa, hönnun vinnslulína um borð, útvegun tilboða og mat á þeim.

101 Reykjavík www.navis.is

Tæknibylting

í veiðarfærakerfum

Ný móttökutækni

Með því að geta tekið á móti tíu stykkjum í einu gjörbreytast

Síðastliðin sex ár hefur orðið gjörbylting í gagnamagni sem hægt er að

forsendur fyrir því að fylgjast með veiðarfærinu. Tölulegar uppýsingar

flytja frá veiðarfærinu. Þessari tækni eru þó takmörk sett af náttúrunnar

sem uppfærast hægt eru á undanhaldi fyrir nema sem sýna

hendi og tækjaframleiðendur bítast nú um bandbreiddina.

endurvarpsmynd ásamt öðrum upplýsingum, eins og t.d. hita, dýpi, halla,

Marport innleiddi móttökutækni árið 2012 sem tífaldaði flutningsgetu

straumhraða og svo framvegis.

frá veiðarfærinu. Þessi tækni nefnist SDS eða Software Defined Sonar. Frá og með Marport M4 viðtækinu og nýrri tækum er hægt að taka

Upplýsingarnar uppfærast nú á einnar sekúndu fresti í stað 20–30 sekúndna fresti líkt og áður.

móti 100 hefðbundnum nemarásum. Í nútíma nemum er réttara að tala um rásir frekar en nema þar sem allir nemar frá Marport geta mælt fleiri

Eftirfarandi tæki komu ný á markað á árunum 2012–2016:

en einn hlut. Nemarásirnar eru eftirfarandi: • •

Mekanísk staða á spotta (aflanemi)

•

Hitanemi

•

Dýpisnemi

•

Halli +/- 180° (Pitch & roll)

•

Fjarlægðir (hlerabil/vængendabil)

•

Innstraumur/hliðarstraumur/straumstefna

•

Selta (4Q 2018)

•

Súrefni (4Q 2018)

•

Gegnsæi (4Q 2018)

2012: Hlerasjá (Door Sounder): Trollauga á hlera sem sýnir hæð frá botni

•

2014: Straumsjá (Speed Explorer): Sambyggt trollauga og straumhraðanemi, einnig með hita, dýpi og halla

•

2015: Pokasjá: (Catch Explorer): Sambyggður aflanemi og trollauga sem sýnir hvernig poki fyllist ásamt hita, dýpi, og halla ásamt hefðbundnum aflanemaspotta

•

2016: Nótasjá: Sýnir sökkhraða og endurvarp frá botni og í nót með raunhreyfingu á blíateini

•

2016: Botnsjá (Bottom Explorer): Trollauga á fótreipi sem sýnir hæð frá botni

Þessum rásum er svo hægt raða saman eftir þörfum viðskiptavinarins, allt að sjö rásum í einn nema.

Ekki sér fyrir endann á þessari þróun og eru einvíðir tölugildismælar á hröðu undanhaldi fyrir mismunandi „sjám“ sem gefa mun læsilegri og

Tíu trollaugamyndir frá veiðarfærinu á sama tíma

ítarlegri upplýsingar.

Stærsta byltingin fólst þó í því að nú er hægt að taka á móti tíu þráðlausum dýptarmælum í einu. Þessir þráðlausu dýptarmælar eru í daglegu tali kallaðir ýmsum nöfnum, allt eftir hefðum og veiðiskap. •

Trollauga (botntroll/flottroll)

•

Belgstykki (flottroll)

•

Höfuðlínumælir (botntroll)

•

Höfuðlínustykki (botntroll)

•

Stykki

Í reynd eru þetta bara þráðlausir dýptarmælar og staðsetning og notkun þeirra hefur skapað hefðir fyrir nafnagiftunum. Þessi aukna geta hefur breytt ásýnd veiðarfærakerfa á örskömmum tíma, en síðastliðin 30 ár hefur aðeins verið hægt að taka á móti einu „stykki“

Hér má sjá veiðarfærið í þrívídd og framtíðarsýn á hvernig hægt væri að sameina þau með gögnum úr sónar

með hverju viðtæki. Í flestum skipum var aðeins eitt viðtæki. Þessi tækni var nánast óbreytt í 40 ár frá því að fyrstu japönsku togararnir komu til

Loksins trollstaðsetning

landsins, með fyrstu þráðlausu höfuðlínumælunum.

Nýju viðtækin geta einnig reiknað staðsetningu trollsins. Möguleikarnir fyrir trollstaðsetningu eru nánast endalausir og gefur hún nýja vídd fyrir flest fiskleitartæki. Hægt er að flytja trollstaðsetningu í helstu plottera og sumir plotterar gerast svo djarfir að deila botngögnum með Marport kerfinu sem gefa færi á því að sýna trollið miðað við botnlag og fiskitorfur. Helsta hindrun þessarar upplýsingabyltingar er tregða annarra tækjaframleiðanda til að deila gagnastreymi sínu með öðrum tækjum. Þessi íhaldssemi kemur í veg fyrir að hægt sé að sameina allar þær upplýsingar sem eru þegar í skipinu til að skapa ný tól fyrir skipstjóra sem gætu gjörbylt starfsumhverfinu Með tíð og tíma má leiða líkur að því að hægt verði að setja inn stefnu fyrir trollið, í stað skips, í átt að fiskitorfum.

Hér má sjá mynd af pokasjá og straumsjá í notkun á sama tíma

KOMPÁS 2018

Framsækið og kröftugt sjávarútvegsfyrirtæki á Eskifirði Strandgata 39 735 Eskifjörður +354 470 6000 eskja@eskja.is eskja.is

Elvar Már Sigurðsson skrifar

Kolbeinn Guðmundsson starfsmaður Landhelgisgæslunnar

Kolbeinn er fæddur og uppalinn í Hafnarfirði. Hann er er

skemmtileg vinna þar sem þetta var mjög tengt faginu okkar. Þar sem

skipstjórnarmenntaður, lærður sjúkraflutningamaður og auk þess hefur

við lærum um kortagerð og sjávarföll og þarna kom öll þekkingin inn“.

hann tekið ýmis námskeið sem nýtast honum í starfi. Kolbeinn hefur

Kolbeinn hefur einnig unnið mikið í samstarfi við alþjóðastofnanir. Þá má

verið í björgunarsveitinni síðan um aldamót og hefur sú þátttaka reynst

nefna Evrópusambandið, þar sem hann hefur unnið mikið með Frontex

honum góður grunnur fyrir störf sín hjá gæslunni, þar sem mikið er

„European Border and Coast Guard Agency“ en þar erum við aðilar í

unnið við leit og björgun.

gegnum Schengen samkomulagið. Hann hefur farið í starfsþjálfun hjá NATO og hefur tekið þátt í því að skipuleggja æfingar líkt og „Dynamic

Skipstjórnarskólinn

Mongoose“ kafbátaæfinguna sem haldin var við Ísland í fyrrasumar.

Þegar Kolbeinn var ungur í Slysavarnafélagi Landsbjargar var gott samstarf milli Landsbjargar og Landhelgisgæslunnar. Segja má að sú

Önnur áhugaverð verkefni

þátttaka hafi kveikt áhugann á að ganga til liðs við Landhelgisgæsluna,

Kolbeinn tók þátt í löggæsluverkefnum í Miðjaraðarhafinu með

þó hafði hann verið varðskipsnemi árið 1999.

Landhelgisgæslunni fyrir Frontex. Þar aðstoðuðu þeir fyrst og fremst

Það var svo árið 2010 sem hann ákvað að skella sér í gæsluna og hóf þá

fólk á flótta. Það var honum mjög gefandi verkefni og þekkingin í leit og

nám í Skipstjórnarskólanum.

björgun sem Landhelgisgæslan hafði byggt upp á Íslandsmiðum nýttist þeim vel. Íslensku þátttakendurnir í verkefninu fengu mikið hrós frá

Starfsferill

samstarfsaðilum líkt og Evrópusambandinu og öðrum erlendum

Kolbeinn starfaði við sjúkraflutningar, fyrst við Kárahnjúka í tvö ár og svo

stofnunum. Sem dæmi má nefna hversu mörg góð störf

á Suðurlandi í þrjú ár. Á Suðurlandinu komu stundum upp alvarleg slys.

Landhelgisgæslan gat unnið, voru úrræðagóðir og góðir sjómenn með

Þá kom þyrla Landhelgisgæslunnar oft og átti hann samstarf með þeim

svo fáa í áhöfn. Landhelgisgæslan sigldi stundum í aðstæðum þar sem

á þessum vettvangi. Það samstarf jók áhugan enn meir. Kolbeinn tók

aðrir hefðu farið í höfn.

sér hlé hjá gæslunni í tvö ár og sinnti störfum hjá verkfræðistofu sem

Flestir stýrimenn Landhelgisgæslunnar eru einnig sjúkraflutningamenn

ráðgjafi varðandi öryggismál í stóriðju. Eftir það sneri hann svo aftur í

sem tekið hafa ýmis önnur námskeið. Reynsla þeirra og þekking er

gæsluna árið 2013.

gríðarlega mikil þegar kemur að því að hlúa að veikum og slösuðum.

Störf Kolbeins innan gæslunnar

Fjölbreytt starf

Kolbeinn tók skipstjórnarnámið að mestu í dreifnámi. Fyrsta árið

Góður kostur við starfið er að það geta allir fært sig til innan

vann hann meðfram náminu sem háseti á skipum Landhelgisgæslunnar

Landhelgisgæslunnar. Það starfa stýrimenn á stjórnstöð. Það eru

til að safna siglingatímum og síðar vann hann á stjórnstöð

stýrimenn sem starfa á skipunum og stýrimenn sem vinna á

Landhelgisgæslunnar. Það var rosalega góður undirbúningur fyrir

flugvélunum og þyrlunum. Einnig eru stýrimenn sem vinna fyrir hönd

starfið um borð, þar sem öllum aðgerðum innan Landhelgisgæslunnar

Landhelgisgæslunnar á stjórnstöðvum erlendis og vinna við

er stjórnað frá stjórnstöðinni. Þar fékk Kolbeinn gríðarlega góða innsýn á

skipulagningu á svokölluðu aðgerðasviði. Sem stjórna aðgerðum í nútíð,

aðgerðir gæslunnar og samstarf aðra viðbragsaðila og ríkisstofnanir „Á

skipuleggja aðgerðir í framtíð og rýna í aðgerðir í fortíð.

stjórnstöðinni þurfa að starfa skipstjórnarmenn því þar er verið að vinna með skip og þar þarf að hafa góðan skilning á skipum. Bæði varðandi

Áhugamál

löggæsluþáttinn og líka varðandi leit og björgun. Starfið þar var mjög

Helstu áhugamál Kolbeins eru fjallamennska; skíði, vélsleðar og allt sem

fjölbreytt og skemmtilegt.“ segir Kolbeinn

því fylgir. Auk ferðalaga.

„Ég hef starfað sem stýrimaður á öllum skipum Landhelgisgæslunnar

og einnig fór ég á sjómælingaskipið okkar, sem var frábær reynsla. Það

Skilaboð til ungs efnilegs fólks í Skipstjórnarnámi

var ótrúlega gaman að fá að búa til sjókort þar sem það var mikil og góð

Kolbeinn segir starfið mjög skemmtilegt og fjölbreytt: „Eftir að hafa lært

siglingafræði á bak við það, svo mikið fagið okkar! Við flóknustu mæling-

stýrmanninn þá er svo gaman að vinna hjá stofnun sem hefur mikla

ar þurftum við að vera tveir stýrimenn við störf. Við þurftum að passa

fagmennsku að leiðarljósi; fagmennsku í siglingafræði og fagmennsku í

að skipið væri rétt staðsett þar sem við erum með mjög góð GPS tæki,

siglingum almennt. Hjá Landhelgisgæslunni er mikið lagt upp úr því að

vinna við allar mælingar, stillingar á dýptamælum og koma fyrir flóðmæl-

gera hlutina vel og því verða starfsmenn Landhelgisgæslunnar mjög

ingastöðvum, mjög nákvæmum í næstu höfn. Þetta var gríðarlega

góðir í faginu.“ Kolbeinn hvetur fólk til að nýta sér þessa flottu kennslu

KOMPÁS 2018

sem er í stýrimannaskólanum. „Það eru flottir fagmenn sem kenna þar,

þú veist getur þú verið mætt/ur í miðjarðarhafið að sigla í allt öðrum

því það er nauðsynlegt að verða góðir í faginu. Hjá Landhelgisgæslunni

aðstæðum, við allt öðruvísi verkefni og að aðstoða fólk úr allt öðrum men-

er fagið notað mjög mikið og því þurfa umsækjendur að vera klárir í því

ningarheimi en við erum vön. Nú og í nánustu framtíð þurfum við á ungu

sem þeir eru að gera. Einnig er nauðsynlegt að vera heilsuhraust/ur í

og efnilegu fólki að halda,“ segir Kolbeinn.

góðu formi. Vera tilbúin að mæta fjöbreyttum aðstæðum þar sem þú getur verið einn daginn í fiskveiðieftirliti við Íslandsstrendur svo næst ertu farin í björgunarverkefni, einhverju tengt mengun. Svo áður en

ÞEGAR MIKIÐ EÐA LÍTIÐ LIGGUR VIÐ

ER TREYST Á OKKUR Við erum stærsta atvinnuköfunarþjónusta landsins með yfirburða reynslu. Við bjóðum upp á margs konar þjónustu fyrir skipaútgerðir, skipamiðlara og aðra.

Björgun gamla Þórs

Við höfum færanlegar stjórnstöðvar sem gera okkur kleift að koma fljótt á staðinn. Við sérhæfum okkur í m.a. botnskoðunum, botnþrifum, sjókistuþrifum og botnlokum, póleringu á skrúfum, endurnýjun fórnarskauta og öllu því sem kemur að atvinnuköfun við skip. Vottuð suðuvinna og kafarar með alls konar réttindi. Vottaðir af helstu flokkunarfélögum.

Köfunarþjónustan er framúrskarandi fyrirtæki 2017

kafari.is

N AT U R A L T E C H T M N AT U R E + M A N + T E C H N O L O G Y

,,Purifying sjampóið frá Davines hjálpar fólki með exem í hársverði” - Steinunn Oddsdóttir, sjúkraliði á göngudeild psoriasis- og exemsjúklinga ,,Fyrir mér er þessi vara eins og lyf við flösu og þurrum hársverði en það er mjög algengur kvilli í breytilegu íslensku veðurfari” - Baldur Rafn Gylfason, hárgreiðslumeistari

WISE PRESCRIPTIONS, N AT U R A L S O L U T I O N S

REPLUMPING

WELL-BEING

CALMING

DETOXIFYING

ENERGIZING

www.davines.is

NOURISHING

PURIFYING

REBALANCING

“Simple pleasures” Olía á striga frá 2017. 170x210 cm

“Birgit” Olía á striga frá 2017. 170x210 cm

GEORG ÓSKAR www.georgoskar.com // georgoskar@gmail.com

Tveir Hrafnar listhús gallerý, Baldursgata 12, 101 Reykjavík. +354 863 6860 // +354 863 6885 // +354 552 8822 Opið: fim-föst 12:00-17:00 / lau 13:00-16:00 og eftir samkomulagi

Skólalífið

KOMPÁS 2018

Áttavitinn Spurningar og svör

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Hvað er LPP? Lengd á milli aftari lóðlínu (AP) og fremri lóðlínu (FP) Hvað þýðir Alfa fáninn? Kafari útbyrðis Hvar er hægt að fylgjast með skipaumferð á netinu? Marinetraffic.com Hver er landbúnaðar- og sjávarútvegsráðherra? Kristján Þór Júlíusson Hvað þýða 5 stutt þokuflaut? Ég veit ekki ætlun þína Hvað er ein sjómíla löng? 1.852 metrar Hvað þýðir rautt ljós yfir grænu ljósi? Það er ekki til Hvað er rétt sigld stefna? Stefna skips yfir sjó Hvað er rok mörg vindstig? 10 Staðan? Allt uppá 10,5

Aðalbjörg Skúladóttir Adam Helgi Jóhannesson 26 ára skipstjórnarnemi Skipstjórnarnemi

19 ára skipstjórnarnemi

Einar Haukstein Knútsson Björgvin Steinsson Skipstjórnarnemi 57 ára kennari Skipstjórnarskólans

1. Lengd milli lóðlína

1. Lóðlínulengd

1. Lengd á milli lóðlína

2. Kafari

2. Kafari útbyrðis

2. Kafari niðri

3. Marinetraffic

3. marinetraffic

3. Marinetraffic

4. Sigurður Ingi

4. Kjarri

4. Kristján þór Júlíusson

5. Ekki taka fram úr

5. Ég samþykki frammúr siglingu

5. Ég veit ekki ætlun þína

6. 1852 metrar

6. 1852

6. 1852 metrar

7. Ekki til

7. Má ég hringja í vin ?

7. Ekki til

8. Það er í glósubókinni

8. Þar sem fiskurinn er

8. Það er leið skips yfir sjó

9. 10

9. 7

10. Nákvamlega uppá 10,5

Alexander Skjóldal

KOMPÁS 2018

10. Bara góð

9. 10 10. Góð

Einar Kristinn Kristgeirsson 23 ára skipstjórnarnemi

Heiður sigtryggsson Berglind Þorsteinsdóttir Hlynur Vélstjórnarnemi 24 ára skipstjórnarnemi

Jóhann Gunnar Aðalsteinsson 25 ára skipstjórnarnemi

1. Lengd milli lóðlína

1. Lengd á milli lóðlína

1. Lóðlínu lengd

2. Kafari utanborðs

2. Kafari í sjónum

2. Kafari utanborðs

3. Marinetraffic

4. Kristján kristjánsson

4. Einhver dúddi

4. Þorgerður Katrín

5. WTF

5. Hætta á ferðum

5. Ekki grænan

6. 1852 metrar

6. Ein sjómíla

6. 1852 metrar

7. Helvítis seglskútan

7. Ekki til

7. Skip á öðrum veiðum en togveiðum

8. Stefna yfir sjóinn

8. Stendur í glósubókinni

8. Stefna skips yfir botn

9. 10

9. Fer eftir í hvora áttina það blæs

10. 10,5

10. Booming

Sveinn Arnarson

43 ára skipstjórnarnemi

9. 6 10. Tyttlingur

Vigri 19 ára, Egill 19 ára og Hilmir 18 ára vélstjórnarnemar

1. Lengd milli lóðlína

1. Langspsindisband

2. Kafari útbyrðis

2. Skipstjóri ölvaður

3. Marinetraffic

4. Kristján þór Júlíusson

4. Jésus kristur

5. Farðu frá ég er á strandskipi

5. Hætta

6. 1852 metrar

6. 1832 metar

7. Geimverur á veiðum

7. Það segir ég ætla að vera hægra megin

8. Stefna skips yfir botninn

8. Með korti

9. 10 10. Bara góð

9. 5 10. Góð

KOMPÁS 2018

HAPPLUS.IS

NORÐURSIGLING

SIGLUM á vit NÝRRA ævintýra Í S L A N D - N O R E G U R - G R Æ N L A N D - S VA L B A R Ð I

www.northsailing.is

KOMPÁS 2018

Norðursigling

í grænum sjó

Norðursigling er eitt elsta hvalaskoðunarfyrirtæki á Íslandi, stofnað á

einungis fimm þúsund, en hann hefur tæplega fimmtánfaldast síðan þá.

Húsavík árið 1995. Frá árdögum hefur fyrirtækið einsett sér að varðveita mikilvæga menningarafleið, þ.e. hina íslensku eikar- og seglbáta sem

Nú á dögum samanstendur flotinn af tíu bátum; sex eikarbátum og

vinsælir voru í höfnum vítt og breitt um landið á árum áður. Að auki er

fjórum seglskútum, og þegar mest lætur verður boðið upp á tuttugu

það yfirlýst markmið fyrirtækisins að lágmarka útblástur gróðurhúsa-

og eina brottför á dag í sumar. Og úr nægu er að velja. Hvort heldur

lofttegunda frá starfsemi sinni eins mikið og hægt er.

sem landkrabbarnir sækjast einungis í hvali, eða hafa einnig áhuga

Þótt tíminn sé fljótur að verpa sandi í sporin er það eins og að það hafi gerst í gær þegar Knörrinn hélt í sína fyrstu hvalaskoðunarferð, með örfáa farþega sumarið 1995, sem allir áttu það þó sameiginlegt að njóta verunnar í návist hvalanna. Síðan þá hefur mikið vatn runnið til sjávar og það sem hófst sem ævintýri tveggja bræðra hefur undið allverulega upp á sig. Bátunum hefur fjölgað úr einum í tíu talsins, stigin hafa verið framúrstefnuleg skref og hluti flotans rafvæddur, og fer starfsemin nú fram í þremur löndum! Í heimahöfn á Húsavík — Hvalaskoðun á Íslandi Þegar Norðursigling hóf reglulegar hvalaskoðunarferðir á Skjálfandaflóa var eins og vatn rynni um þurra torfu á Húsavík. Litla fiskiþorpinu óx fiskur um hrygg frá ári til árs samhliða mikilli fjölgun ferðamanna og brátt leið ekki á löngu þar til flotinn stækkaði. Fyrsta árið var fjöldi farþega

KOMPÁS 2018

á lundum, seglum eða rafmagnsknúnum bátum, þá er Norðursigling

komast. Samskipti við umheiminn eru engin, enda hvorki net- né síma-

leiðandi á öllum þessum sviðum. Sérstaða fyrirtækisins er óneitanlega

samband. Að byrja hvern dag um borð í fullútbúinni skútu, í ótrúlegri

rafmagnsferðirnar, verandi eina hvalaskoðunarfyrirtækið með rafmagns-

náttúrufegurð, umkringdur ísjökum, jöklum, eyjaklösum, fjallgörðum og

báta í sínum flota.

kyngimögnuðu dýralífi er án nokkurs vafa algjörlega ólýsanlegt.

Samhliða starfseminni á Húsavík var fyrir tveimur árum ákveðið að

Farþegar tala gjarnan um „lífið eftir Grænland“ sem gefur sterkt til kynna

færa örlítið út kvíarnar innanlands og hefja hvalaskoðun frá Hjalteyri í

hversu áhrifarík upplifunin er.

Eyjafirði. Hjalteyri er lygilega vel staðsett, enda líða oft ekki nema örfáar mínútur þar til hnúfubakar eru byrjaðir að gera sig heimakæra í kringum bátinn. Rafmögnuð upplifun Tímamót urðu í vistvænum samgöngum á Íslandi þegar ein af skonnortum Norðursiglingar, Opal, var rafvædd. Þó að um þróunarverkefni sé að ræða hefur það tekist glimrandi vel. Nýr skrúfubúnaður var hannaður sérstaklega fyrir skútuna, sem mun hafa þá sérstöðu að geta hlaðið rafgeyma skipsins undir seglum. Skonnortan er þó alla jafna hlaðin með landrafmagni á milli ferða, enda nóg af umhverfisvænni orku í raforkukerfi landsins. Ásamt því að sigla með ferðamenn um Skjálfandaflóa er Opal einnig notuð í vikulöngum ævintýrasiglingum á austurströnd Grænlands og á Svalbarða, og í hvalaskoðunar- og skíðaferðum í Norður-Noregi. Í ljósi þess árangurs sem hlaust af rafmagnsverkefninu var ákveðið að rafvæða annan bát, Andvara. Líkt og Opal er Andvari hljóðlaus, sem gerir upplifunina við hvalaskoðunina þeim mun eftirminnilegri.

Hvala- og fjallaskíðaferðir í Noregi

Það má því með sanni segja að hvalaskoðun með Norðursiglingu sé

Í ársbyrjun 2016 hélt Norðursigling enn norðar og hóf að bjóða upp á

rafmögnuð upplifun!

hvalaskoðunar- og fjallaskíðaferðir frá Tromsø í Noregi yfir vetrarmánuðina. Meðbyrinn var gríðarlegur og hefur starfsemin gengið vonum framar.

Milli ísjaka á Grænlandi — Ævintýrasigling á heimsmælikvarða

Rafvædda skonnortan Opal hefur vakið mikla lukku, enda ekki á hverjum

Þegar líða fer á sumarið heldur Norðursigling norður á bóginn og býður

degi sem í boði er að sigla hljóðlaust um firðina fallegu.

upp á vikulangar ævintýrasiglingar í Scoresbysundi á austurströnd

Það vill svo skemmtilega til að þegar vertíðinni lýkur á Skjálfanda, hefst

Grænlands, einum afskekktasta stað heims. Þegar aðstæður eru orðnar

hún í Tromsø. Háhyrningar elta loðnuna inn í firðina og dvelja þar lun-

nægilega ákjósanlegar síðla sumars ver Norðursigling rúmlega einum og

gann af vetrinum, ásamt öðru fjölskrúðugu dýralífi. Þegar augun eru ekki

hálfum mánuði í sundinu.

límd á sjóinn í leit að sporði, ugga eða blæstri er hægt að horfa upp til

Ef stutta stoppið í smáþorpinu Ittoqqortoormiit er undanskilið eru

himins og fylgjast með tignarlegum haförnum sveima um loftin blá eða

farþegarnir nánast einir í heiminum þessa sjö daga, ef svo mætti að orði

dansandi norðurljósum síðla kvölds.

KOMPÁS 2018

Þegar hvalirnir hverfa svo á braut taka við nokkurra daga fjallaskíðaferðir í nálægum ölpum. Lyngen alparnir þykja einkar góðir til skíðaiðkunar og eru ferðirnar mjög vinsælar meðal skíðakappa. Skútan þykir tilvalinn ferðamáti, enda ákjósanlegast að nálgast ákveðin svæði alpanna sjóleiðis. Þess utan jafnast ekkert á við það að enda daginn í heita pottinum um borð! Í návist rostunga á Svalbarða Það virðist vera lenskan hjá Norðursiglingu að stefna alltaf norðar, sem er e.t.v. eitthvað sem fylgir nafninu. Og sú var raunin þegar Norðursigling fór norðar en nokkru sinni fyrr og hóf ævintýrasiglingar um Svalbarða. Svalbarði er merkilegur fyrir margar sakir, en ekki síst þá staðreynd að þar dvelja fleiri ísbirnir en mannfólk. Ásamt ísbjörnunum, hreindýrunum, selunum, heimskautsrefunum og hvölunum, er þar einnig að finna stóra hópa af níðþungum rostungum og selum. Hægt er að grípa skíðin með þar sem mögulegt er að renna sér í fjöllunum á útvöldum stöðum, samhliða því að fara í gönguferðir, í heimsóknir á hina helstu staði, og almennt njóta lífsins á þessari stórfenglegu eyju. Upp með seglin! Það sem var eitt sinn hugmynd tveggja bræðra um að bjarga íslenskri menningararfleið er nú orðið að framsæknu hvalaskoðunar- og ævintýrasiglingarfyrirtæki. Með starfsemi í tveimur löndum og ævintýrasiglingar í því þriðja má með sanni segja að Norðursigling sé leiðandi á sviði hvalaskoðunar og ævintýraferðamennsku. Rafmagnsbátarnir einir og sér eru afrakstur mikillar vinnu, þróunar og tækninýjunga og er stefnan sett á að rafvæða allan flotann í náinni framtíð. Það er óhætt að segja að framtíðin sé spennandi enda ekkert lát á sívaxandi starfsemi fyrirtækisins á norðurhluta veraldar. Mikill vöxtur er á öllum sviðum, og staðan nú þegar þannig að ævintýrasiglingarnar eru nánast uppbókaðar næstu tvö árin. Þegar meðbyrinn er eins og raun ber vitni er bara eitt í stöðunni: Að hífa upp fleiri segl!

KOMPÁS 2018

Allt að gerast í Vinnslustöðinni! Nýja uppsjávarfrystihúsið markar þáttaskil og það gerir nýja frystigeymslan á Eiðinu líka á sinn hátt. Togarinn Breki VE er væntanlegur heim frá Kína, fyrsta skipið sem félagið lætur smíða fyrir sig frá upphafi.

Breki VE, nýr ísfiskstogari. Tölvugerð teikning.

KAP VE færir loðnufarm að landi.

Magnús Ríkarðsson, skipstjóri á Breka, stendur í skrúfuhring togarans í skipasmíðastöðinni í Kína!

Uppsjávarfrystihús Vinnslustöðvarinnar var tekið í gagnið haustið 2016 og markaði þáttaskil í starfseminni.

Frystigeymslan á Eiðinu.

Vinnslustöðin hf. | Hafnargötu 2 | 900 Vestmannaeyjar | vsv.is

Stígðu ölduna með okkur Við bjóðum hagnýtt framhaldsnám til alþjóðlegra skipstjórnarréttinda og stúdentsprófs - Innritun stendur yfir

Elvar Már Sigurðsson

skrifar

Látraströnd í Eyjafirði Ljósm: Hallgrímur Einarsson / Minjasafnið á Akureyri

Helga EA 2

Kútterinn sem hvarf sporlaust

Sagan af Helgu EA 2 er sveipuð mikilli dulúð en aldrei hefur hulunni verið

Í kringum árið 1916 var svo komið fyrir 60 hestafla vél í skipinu. Það var á

svipt af örlögum hennar.

tímum fyrri heimstyrjaldar þegar skortur var á olíu og var þeim skömmtuð nokkur föt af olíu og þurfti hún að duga fyrir vertíðina. Því var látið reka

Helga EA 2 var 80 – 100 rúmlesta kútter, þetta fley var smíðað í Englandi

að öllum líklegum síldarblettum og stundum þegar torfur sáust í fjarska

árið 1874. Þegar skipasmiðirnir höfðu lokið smíðinni var komið að því að

lét skipstjórinn hásetana róa bátnum að torfunni til að spara olíuna. Á

sjósetja hana. Þegar skipinu var hleypt af stokknum misstu þeir það

þessum tíma stunduðu þeir síldveiðar með herpinót.

á stjórnborðshliðina og við það varð hræðilegt slys; unnusta yngsta skipasmiðsins varð undir skipinu. Hún var borin stórslösuð um borð og

Á árunum 1943 – 1944 gerðu ríkisskip og hernámslið út skipið. Undir

lögð í koju stjórnborðsmegin. Þar lést hún af sárum sínum.

stjórn Landhelgisgæslu Íslands stundaði Helga EA 2 tundurduflaveiðar. Skipverjar fengu herriffla og skot með sérstökum stálkúlum til að skjóta

Upphaflega bar skipið nafnið „Onvard“ en þegar Íslendingar eignuðust

göt á duflin og grönduðu þeir 104 duflum á hafi úti, auk margra dufla

skipið var þeirra fyrsta verk að nefna það upp á nýtt og fékk það nafnið

sem gerð voru óvirk í fjörum.

„Helga“ í höfuð ungu stúlkunnar. Hét það Helga alla tíð eftir það. Þetta slys var fyrsta og síðasta slysið sem henti þetta skip í sjötíu ára sögu

Síðla sumars 1944 lá skipið við festar við Drangsnes. Að því er virðist slí-

þess.

tur skipið sig laust og leggur af stað á fullri ferð á haf út, í brjáluðu veðri. Var hún hvorki knúin vél né seglum til að koma sér áfram. Sendu menn

Skipverjar sögðu svip Helgu ávallt fylgja skipinu. Átti hún það til að

önnur skip á eftir henni en það bar engan árangur. Virtist Helga EA 2

birtast skipverjum í draumi og vara þá við aðsteðjandi hættum. Héldu

á blússandi siglingu, mannlaus. Bóndi einn á þessum slóðum sagðist

þeir þá hiklaust í var, þótt blíðskapaveður væri. Nokkru síðar kom

sjá skipið á siglingu með tvo eða fleiri menn um borð. Þá sagði einn

mannskaðaveður. Oft var það þannig að ef önnur skip sáu Helgu EA 2

uppspertur „þetta er Helga, unga stúlkan sem varð undir skipinu þegar

sigla í var héldu þau rakleiðis á eftir henni. Helga bjargaði því íslenskum

verið var að sjósetja það“.

sjómönnum oftar en ekki frá mannskaða. Margar sögur hafa komist á kreik um afdrif Helgu EA 2. Sumir héldu því

Helga EA 2 var fyrsta íslenska skipið til að hefja síldarveiðar við Norður-

fram að Spánverjar hefðu stolið því, aðrir sögðu að hún hafi horfið með

land árið 1902. Þessir flottu kútterar voru með öllu vélarlausir og okkar

veðurguðunum og þá að Helga, unga stúlkan hefði tekið við stjórninni en

grjóthörðu forfeður tóku upp aflann á handaflinu einu.

enginn hefur séð til þessa skips aftur.

KOMPÁS 2018

Uppsátur á Oddeyrartanga. Árið 1916 var vél sett í skipið. Ljósm: Hallgrímur Einarsson / Minjasafnið á Akureyri

Þetta er sorgarsaga, hún sögð er norðanlands enn. Mér sögðu ‘ana aldnir sjómenn, sannorðir prúðir menn.

Lemstraður líkami hennar var lagður í hvílu um hríð. Unnustinn ungi sá þar allt hennar dauðastríð.

Þá kom hún að Jakobs hvílu, karlinum varð ekki rótt, hún svifti hann værum svefni, sýnin um miðja nótt.

Ég heyrði ´ana um borð í Helgu hvíslað milt og rótt, hún seytlaði um sál mína og taugar og svipti mig öllum þrótt.

Upp frá því engum manni Í þeirri hvílu var rótt, hún var varin af svip eða vofu, varin jafnt dag og nótt.

Í því stormbylur æddi um hið trausta far, sem farið var fast að drífa að feigðarsandinum þar.

Þá söng í siglu og stögum, sjórinn ókyrðist fljótt. Við leituðum hafnar af hafi Þá heldimmu septembernótt.

Svipurinn sást oft á stjái, við sigluhún efst hún stóð, ung og æskufögur, í augunum tvíræð glóð.

Þá hefur mjóu munað að menn og skip týndust við sand, og alveg ókleift mönnum að eiga þar björgun við land.

Svo skal þá sagan byrja, sagan um nýsmíðað skip, sem í fyrsta sinna átti að fljóta, frítt með tignarsvip.

Er hafið í hamförum æddi, hún benti örugg til lands. Skipstjórinn bending þá skildi, skipun hún var til hans.

Svo er þá hinzta sagan, Sagan um Helgu lok. Það enginn um kann segja, Það var aftaka sjór og rok.

Viðstaddir voru þá margir við þetta glæsta far, ástmey yngsta smiðsins var einnig viðstödd þar.

Þá vís voru mannskaðaveður, hann vissi, þau boðuðu hel, hélt því strax til hafnar og heppnaðist alltaf vel.

Hver leysti þá landfestar Helgu er lagði ´ún í hinztu för ? Hver stóð við stjórnvöl á fleyi og stýrði þeim feyga knör,

Hún stóð við stjórnborðssíðu, stillt með ljósa brá. Unnustan unga líka hún eflaust kom til að sjá.

Eitt sinn á Aðalvík forðum við akkeri‘ og festar hún lá. Vaktmenn tveir skyldu vaka og vel um skipið sjá.

er hinzti brotsjórinn hrundi á hrjáð og mannlaust fley var þá ei vaktin fullstaðin hjá vökulli fagurri mey ?

Hún hét Helga þessi hugþekka unga mær. Skrið var komið á skipið Þá skunda hún átti fjær.

Mjótt er á milli stiga mannsandans tíðum haft. Svefninn er öllum sætur, Þeir sofnuðu báðir á vakt.

Hvort á hún nú hvílu í knerri, eða komst hún á æðra stig ? Það er mér óráðin gáta, þar ályktar hver fyrir sig.

Þá bilaði ´inn sterki strengur, stórt var skipsins fall, með eldingar ofsahraða ofaná Helgu skall.

Ótryggt var veðurútlit, áhættan mjög því stór, vetrarnótt lengi að líða, við land braut þungur sjór.

Þótt að sjálfsögðu enginn syrgi, syrgi né felli tár, þá varði hún skipið voða, voða, í rúm sjötíu ár.

Höfundur: Ragnar S. Helgason frá Álftafirði N-Ísafjarðarsýslu (1900-1979)

KOMPÁS 2018

Á þessu skipi starfa Á þessu skipi eru sex menntaðir átta menntaðir stýrimenn. vélstjórar, þrír í hvorri áhöfn. Meðgóðum góðumkveðjum kveðjumtil Með tilútskriftarhópsins. útskriftarhópsins.

Curio vélarnar

þekktar að gæðum

Curio framleiðir flökunarvélar, hausara, roðflettivélar og brýningarvélar og

stærð. Einnig eru í vélinni innbyggðar myndavélar svo hægt sé að fylg-

er vélbúnað fyrirtækisins að finna í fiskvinnslum um allt land. Stærstur

jast með flökun. Þetta býður m.a. upp á fínstillingar á skurðarferlum án

hluti framleiðslunnar er þó seldur til erlendra fiskvinnslna og útgerða.

þess að stoppa þurfi vélina. Skjámyndakerfið býður upp á aukna mögulei-

„Það hefur verið góður gangur í þessu hjá okkur undanfarin ár og viðtökur

ka varðandi viðhald og þjónustu en hægt er að fylgjast með álagi á móto-

markaðarins framar vonum. Vélarnar okkar eru þekktar fyrir að skila góðri

rum og hita ásamt stöðu öryggisnema. Einnig er boðið upp á uppskriftak-

nýtingu og að fara mjúklega með hráefnið. Langmest af okkar framleiðs-

erfi, þannig að hafi vélin verið stillt eftir ákveðinni fisktegund þá er hægt

lu fer á markað erlendis og við erum að bæta þar þjónustu okkar með

að kalla þá stillingu fram aftur, næst þegar sú fisktegund er í vinnslu.

opnun útibúa í bæði Skotlandi og Noregi. Við tökum þátt í öllum helstu

Vélin býður líka upp á nettengingu þannig að við getum aðstoðað við

vörusýningum tengdum sjávarútvegi, eins og sjávarútvegssýningunum

bilanagreininingu og stillingar yfir netið,“ segir Elliði ennfremur.

hér á Íslandi, úti í Boston og í Brussel, þannig að vélarnar eru orðnar vel þekktar víða”, segir Elliði.

Til sjós og lands. Vélar fyrirtækisins hafa í gegnum tíðina mest verið seldar í landvinnslur,

Stöðugar endurbætur - Verkefnið að gera góðar vélar enn betri

þar sem mikið hefur verið horft til bestu mögulegu nýtingar og hráefnis-

Elliði segir Curio í sífelldri vöruþróun og tækniframfarir stöðugar. Hann

meðferðar. Nýlega hafa útgerðir bæst í hóp ánægðra viðskiptavina og

segir hlutverk fyrirtækisins vera það að gera góðar vélar enn betri og þá

farið að setja vélarnar um borð í vinnsluskip og aukning í fiskeldi opnar

sé horft til margra þátta, bæði afkasta vélanna og getu þeirra og nýtingu

síðan á enn frekar tækifæri fyrir Curio.

hráefnis jafnframt því sem miklu máli skipti hvernig útlit vörunnar sé þegar flökin koma úr vélunum.

Mun betri aflameðhöndlun en áður

Ein nýjasta vélin frá Curio er roðdráttarvélin C-2031, en sala á henni hefur

„Á þeim árum sem ég hef verið í þessu hef ég séð miklar framfarir í

gengið mjög vel. Meginmarkmiðið með hönnun roðflettivélarinnar var að

meðhöndlun afla allt frá því fiskur kemur úr sjó, þ.e. í blóðgun, kælingu,

fjarlægja roðið af fiskinum með sem mýkstum hætti. “Við beitum ýmsum

aflameðferð og öllum frágangi til frekari vinnslu. Okkar vélbúnaður kemur

tæknilausnum til að tryggja lítið los í flökunum og náum því fram fallegri

auðvitað við sögu í vinnslunni á þessum afla, þar sem allt miðast við að

áferð að vinnslu lokinni. Þetta er þáttur sem enn meira er horft til með

á endanum verði til enn betri og verðmætari afurðir. Ég er ekki í vafa um

aukinni vinnslu á ferskvörumarkaði”, segir Elliði.

að að íslenskur sjávarútvegur hefur mikið forskot hvað hráefnismeðhönd-

Á Íslensku sjávarútvegssýningunni haustið 2017, svipti Curio hulunni af

lun í hvítfiskvinnslunni varðar samanborið við það sem almennt þekkist

C-4011, sem er ný tölvustýrð flökunarvél með snertiskjá þar sem valið er

erlendis.“ segir Elliði að lokum.

um fisktegundir þannig að hún sker fiskinn með hliðsjón af tegund og

KOMPÁS 2018

KRAFTMIKLAR

KRAFTMIKLIR OG NÝTNIR VINNUÞJARKAR SEM HÆGT ER AÐ STILLA FYRIR ÓLÍKAR FISKTEGUNDIR

FISKVINNSLUVÉLAR FYRIR HAUSNINGU, FLÖKUN OG ROÐFLETTINGU

Hjá Curio kraumar ástríða fyrir handverki, tækni og óheftri hugmyndaauðgi. Við leiðum saman alúðina sem felst í handsmíðuðum vélarhlutum, tækninýjungar og íslenskt hugvit og setjum saman öflug fiskvinnslutæki með sterkan karakter og mikla vinnslugetu.

F LÖ KU N A R V É L C-2011

Lengd: 4.060m Breidd: 1.880m Hæð: 2.25 - 2.35m

H AU S A R I C-3027

Lengd: 2.9m Breidd: 1.9m Hæð: 2.23 - 2.33m

C2011 Hentar til flökunar á öllum bolfiski. Við hönnun flökunarvélarinnar var leiðarljósið að tryggja einstaka nýtingu en fara á sama tíma mjúkum höndum um hráefnið. Þetta verður sífellt brýnna í nútíma fiskvinnslu þar sem meðvitaðir neytendur velja sér ferskvöru eftir útliti hennar.

C3027 Hausari er ætlaður til vinnslu á öllum bolfiski og laxi. Hausarinn er hannaður til að afhausa fiskinn fyrir flökun og því fylgja klumbubeinin hausnum.

ROÐFLETTIVÉL

B R Ý N I N G AV É L

C-2031

Lengd: 2.735m Breidd: 2.400m Hæð: 1.50 - 1.95m

C2031 er nýjasta fiskvinnsluvélin í framleiðslu Curio. Þessi vél er hönnuð til vinnslu á öllum bolfiski og laxi.

C-2015

Lengd: 900 mm Breidd: 740 mm Hæð: 800 mm

C2015 Brýningavélin er fyrst og fremst þjónustutæki fyrir flökunarvélina og hausarann og því afar nauðsynlegur fylgihluti. Vinsælt er að stilla hausara, flökunarvél og roðflettivél í heildstæða framleiðslulínu sem hentar afar vel fyrir bæði litlar og stórar fiskvinnslur.

Sjávarútvegsfræði við Háskólann á Akureyri

„Hugmyndin um að fara í sjávarútvegsfræði við Háskólann á Akureyri kviknaði þegar ég var að vinna á flæðilínunni hjá fiskvinnslufyrirtæki. Þá fór ég að velta því fyrir mér hversu mikilvægur sjávarútvegurinn er í okkar samfélagi. Það eru miklir framtíðarmöguleikar í greininni og við Íslendingar stöndum mjög framarlega á þessu sviði. Því ber að þakka þeirri gríðarlegu nýsköpun og verðmætaaukningu sem hefur orðið í íslenskum sjávarútvegi á síðustu árum.“ Anna Borg Friðjónsdóttir, nemandi í sjávarútvegsfræði við HA

Háskólinn á Akureyri er eini háskólinn á Íslandi sem býður upp á nám í sjávarútvegsfræði Sjávarútvegsfræði er spennandi og krefjandi nám sem veitir góðan grunn fyrir stjórnunarstörf í öllum greinum sjávarútvegs.

Allt grunnnám við HA er sveigjanlegt nám sem þýðir að engu skiptir hvort þú ert staðarnemi eða fjarnemi. Allir fylgja sömu námsskránni og hafa aðgang að sama námsefninu.

www.unak.is

innoVATIVE

Five foils Flow Booster Very powerful and stable

T PATEN

HIGHEST LIFT ON THE MARKET VÓNIN // Bakkavegur 22 // FO-530 Fuglafjørður // Føroyar Tel +298 474 200 // info@vonin.com // vonin.com

Nysköpun ´

í farþegaskipum

Franska lúxus útgerðin Ponant hefur skrifað undir samning um smíði

Þar gefst gestum færi á að fylgjast með neðansjávarumhverfi í gegn

á heimsins fyrsta rafmagns og LNG – knúna ísbrjóti. LNG stendur fyrir

um tvo stóra glugga, sem eru í laginu eins og hvalasaugu. Í setustofuni

Liquified Natural Gas og er náttúrugas á fljótandi formi en þessi

munu einnig vera skjáir sem sýna neðansjávar myndefni á rauntíma frá

orkugjafi reynist sívinsælli hjá útgerðum farþegaskipa vegna þess

þremur upptökuvélum og sjávarhljóð úr umhverfinu spiluð í hljóðkerfi.

hversu umhverfisvænn hann er. Skipið mun heimsækja norðurpólinn

Gaman er frá því að segja að Le Laperouse verður formlega gefið nafn

og fleiri staði sem ekki voru aðgengilegir áður. Skipið mun fá Polar

í Reykjavíkurhöfn í sumar með tilheyrandi athöfn svo sem neðarsjávar

class 2 vottun og standast hæstu kröfur um umhverfisvænar siglingar.

ballet sem áhorfendur fylgjast með í gegn um hvalsaugun.

Um borð verða tvær þyrlur, kafbátar og köfunarkúlur sem gera skipið einstakt í sínum flokki. Skipið verður 30,000 brúttótonn, 150 m langt og

Lindblad Expeditions hefur samið um smíði á nýju leiðangurskipi sem

28 m breitt. Meðalhraði verður um 15 sml á opnu hafi. Skipið mun rúma

mun sigla á norður- og suðurpólinn. Skipið verður smíðað í Ulsteinvik í

um 270 farþega í 135 káetum og 180 verða í áhöfn.Skrokkurinn verður

Noregi verður smíði lokið í byrjun árs 2020. Skipið er búið nýjust tækni

smíðaður í Vard Tulcea í Rúmeníu og Vard Søvikens í Noregi mun klára

fyrir heimskauta siglingar með áherslu á öryggi og þægindi jafnframt

smíðina. Áætlað er að skipið verði tilbúið til siglinga á seinni hluta ársins

því að skila sem minnstum neikvæðum áhrifum á umhverfi sitt. Í hönnun

2021.

skipsins ber helst að nefna aðalsmerki Ulsteins smiðjunnar, sem kallast X-bow, en sá bogi styður undir hámarksnýtingu eldsneytis jafnframt því

Ponant hefur einnig pantað fjögur önnur skip, sem útgerðin kallar leiðangurssnekkjur. Í hönnun þeirra skipa ber hæst að nefna neðansjávar setustofu (e. Underwater lounge) í skipinu Le Laperouse.

KOMPÁS 2018

að gera siglinguna sem þægilegasta fyrir gesti gegn erfiðum sjó.

VIÐ ÞJÓNUSTUM SKIP Í ÖLLUM HÖFNUM LANDSINS

Umboðsmennska skipa og þjónusta í hverri höfn www.gara.is gara@gara.is

Sala kosts og flutningur hvert á land sem er www.skipakostur.com sales@skipakostur.com KOMPÁS 2018

Íslenskur sjávarútvegur sýnir ábyrgð í verki með vottun fiskistofna undir merkjum Iceland Responsible Fisheries.

Átt þú rétt á styrk ? Sjómennt er fræðslusjóður sjómanna og útgerðarfélaga Sjómennt styrkir starfsmenntun sjómanna beint til fyrirtækja í útgerð. Sjóðurinn veitir styrki í fræðsluverkefni á vegum stéttarfélaganna. Sjóðurinn veitir styrki til einstaklinga og sjá stéttarfélögin um afgreiðslu þeirra í umboði Sjómenntar Kynntu þér rétt þinn á www.sjomennt.is

Sjómennt Guðrúnartún 1 • 105 Reykjavík • Sími 599 1450 • sjomennt@sjomennt.is

Hvílirgeta Það framtíðin allir ámisst þínum heilsuna herðum?

Líftrygging Líftrygging er ein mikilvægasta trygging sem hver og einn ætti að hafa.

Við tryggjum fólk

Við styrkjum Kompás

ehf.

Sjómanna- og vélstjórafélag Grindavíkur

ómann ah Sj 74

KOMPÁS 2018

e il s a

Við styrkjum Kompás

VEKTOR TEIKNING ÁN SKUGGA OG GLAMPA

LVF

HREINTEIKNING: KRISTJÁN ÞÓR ÁRNASON / WWW.DAGSVERK.IS / DAGSVERK@DAGSVERK.IS / 770 6030

Askalind 2 201 Kópavogur

Sími: 414-4414

www.simberg.is simberg@simberg.is

Selhella 11 / 221 Hafnarfjörður / thorship@thorship.is / thorship.is

KOMPÁS 2018

Við styrkjum Kompás ATLANTIC SHIPPING BRIM VÉLAVERKSTÆÐI EGERSUND EP LEYNIR FAXAFLÓAHAFNIR FISKMARKAÐUR PATREKSFJARDAR FJARÐARNET FRAMTAK-BLOSSI EHF FRYSTIKERFI RÁÐGJÖF EHF G.RUN HEIMAEY FASTEIGNASALA HORNAFJARÐARHÖFN ÍSGEL ÍSGOGGAR LANDHELGISGÆSLA ÍSLANDS LANGA EHF LÖNDUN MARKÓ PARTNERS MARON EHF. MERKING EHF MS ÁRMANN SKIPAMIÐLUN NALLARINN NESFISKUR ÓS EHF RAFHOLT REKI REYKJANESHÖFN SJÓMANNAFÉLAG EYJAFJARÐAR SKIPAÞJÓNUSTA ÍSLANDS SKIPALYFTAN TERO TREFJAR EHF VALAFELL VEIÐAFÆRAÞJÓNUSTA GRV VÖRUBÍLASTÖÐIN ÞRÓTTUR HF. ÞÖRUNGARVERKSMIÐJAN HF

VÖRULISTI

Allt til togveiða

Öflug þjónusta og gott vöruúrval

Ísfell framleiðir troll fyrir allar togveiðar. Við framleiðsluna er aðeins notað hágæða hráefni frá þekktum framleiðendum. Fyrirtækið er fljótt að tileinka sér allar nýjungar sem stuðla að betri árangri og endingu veiðarfæranna. Í vörulistanum á www.isfell.is er að finna ítarlegar upplýsingar um allar vörur. Hafðu samband og kynntu þér vöruúrvalið og þjónustuna! Ísfell ehf, Óseyrarbraut 28 220 Hafnarfjörður, Sími 5200 500 www.isfell.is, isfell@isfell.is

Héraðsprent

Síldarvinnslan hf. óskar verðandi stýrimönnum til hamingju með áfangann

Nýjar fréttir í hverri viku www.svn.is

SCANBAS 365 Veiðistýringarkerfi framtíðarinnar

• Nýtt fjölskjáa kerfi með marga nýja möguleika • Sérstaklega einfalt í notkun • Hver notandi hefur sinn aðgang t.d. skipstjóri, stýrimaður, II stýrimaður o.s.frv. • Ótæmandi möguleikar á framsetningu gagna • Notandi gerir sýnar eigin skjámyndir • Áreiðanlegar, skýrar og réttar upplýsingar sem hægt er að treysta

Scanmar búnaður er þekktur fyrir áreiðanleika, endingu og lága bilanatíðni sem á sér ekki hliðstæðu.

www.scanmar.is

Scanmar ehf. • Grandagarði 1A • Sími: 551 3300 • GSM: 691 4005 • Netfang: tm@scanmar.is