Controversieel maar effectief:
genderquota aan de universiteit
In september 2018 mocht ik mijn doctoraat verdedigen. Ik begon met een beschrijving van de juryleden die ik voor me zag: vier vrouwen en twee mannen. Binnen mijn departement is deze genderverhouding eerder uitzondering dan regel, waardoor ik meteen een complex probleem eenvoudig kon visualiseren. Vrouwen zijn nog altijd ondervertegenwoordigd in de hogere rangen van de academische wereld. En genderquota? Die werken wel degelijk voor gendergelijkheid in de universiteit; daarover mijn doctoraat en – samengevat – dit artikel. Ik onderzocht hierbij mijn eigen universiteit, die van Antwerpen, als case. / 50 /
BESLUITVORMING EN IMPLEMENTATIE Sinds 2013 geldt een genderquotum voor de drie publieke universiteiten van Vlaanderen (Antwerpen, Gent en Hasselt). Selectiecommissies, bestuursraden en andere besluitorganen mogen maximaal twee derde leden van hetzelfde geslacht tellen. De focus op besluitvorming is essentieel om bij te dragen aan structurele gendergelijkheid. Het is in deze besluitorganen dat de universiteit haar vorm en betekenis krijgt; wie heeft iets te zeggen over wat en hoe? Wie zit (niet) mee aan tafel? Welke aspecten van onderwijs, onderzoek, dienstverlening en de eigen organisatie liggen (prioritair) ter discussie en zijn vatbaar voor verandering? Hoe beïnvloeden de interacties, normen en praktijken rond de tafel de uiteindelijke beslissingen? Besluitvorming kan zo bestaande (gender)ongelijkheden in de universiteit verder bestendigen, maar ook veranderen. Het rechtzetten van ongelijke gendervertegenwoordiging in besluitvorming draagt dan ook bij aan een basis voor gendergelijkheid.
Door JOLIEN VOORSPOELS, doctor in de sociale wetenschappen
Hoe controversieel veel academici genderquota nog altijd vinden, deze universiteiten moeten genderquota wel degelijk implementeren. Actoren - decanen, faculteitsdirecteurs, vertegenwoordigers … vallen terug op verscheidene praktijken opdat besluitorganen conform genderquota samengesteld zijn. Begrijpen hoe het implementatieproces verloopt, is cruciaal om te evalueren welke impact genderquota hebben op korte en lange termijn. SCOUTING Genderquota werken direct, op korte termijn, doordat effectief meer vrouwen een mandaat opnemen in academische besluitorganen. Sinds de implementatie van genderquota voldoen de meeste besluitorganen aan de beoogde quota. Het engageren van potentiële leden voor een besluitorgaan gebeurt onder andere via scouting. Onderzoek toonde reeds aan dat scouting niet zomaar een neutrale netwerkpraktijk is, maar (gender) stereotypen en ongelijkheden kan bestendigen. Dit gebeurt omdat mensen onbewust vaak iemand zoeken en kiezen die op hen lijkt.
