Willem tot Koning Van Koning
I
W i l l e m-
Alexander
De rol van het Koninklijk Paleis Amsterdam bij de troonopvolging
INHOUD GEEN KRONING MAAR INHULDIGING . . . 5 LOCATIE ABDICATIE . . . 9 LOCATIE TOESPRAAK . . . 10 LOCATIE INHULDIGINGSPORTRET . . . 10 DE TROONOPVOLGING IN BEELD . . . 13
Akte van Abdicatie 1980 Nationaal Archief, ’s-Gravenhage
INLEIDING Op 30 april 2013 is er een nieuwe pagina toegevoegd aan de Nederlandse geschiedenis. In het Koninklijk Paleis Amsterdam zette Koningin Beatrix haar handtekening onder het document waarin zij afstand deed van de troon ten gunste van haar zoon, de Prins van Oranje. Al zeven maal speelde het Koninklijk Paleis samen met de Nieuwe Kerk een rol bij de troonswisselingen van de Oranjekoningen. De eerste inhuldiging, van Willem I, vond plaats op 30 maart 1814 en de laatste in het jaar dat de festiviteiten starten rondom de viering '200 jaar Koninkrijk der Nederlanden'. Via deze publicatie komt u meer te weten over de rol die het Koninklijk Paleis speelt bij de troonopvolgingen van de koningen van het Huis Oranje-Nassau.
Sommige pagina’s in dit boek zijn verrijkt met Layar en bevatten digitale inhoud die kan worden bekeken met behulp van een smartphone.
Hoe werkt het: 1 Download de gratis Layar app voor iPhone of Android. 2 Zoek de pagina’s waar het Layar logo te zien is. 3 Open de Layar app, houd de telefoon boven de afbeelding welke hoort bij het bijschrift met het Layar logo en klik op het scherm om de afbeelding te scannen. 4 Houd de telefoon boven de afbeeldingen om de digitale inhoud te openen en bekijk daarna de digitale inhoud op uw telefoon.
Koningin Beatrix danst op een galabal in het Koninklijk Paleis Amsterdam met haar zoon Prins Willem-Alexander, 1 februari 1988 Nationaal Archief, ’s-Gravenhage / ABC Press / Fotograaf Ruud Hoff
2
GEEN KRONING MAAR INHULDIGING De Nederlandse grondwet bepaalt dat de Koning na aanvaarding van de regering wordt beëdigd en ingehuldigd. De inhuldigingstraditie is ontleend aan een vergelijkbaar gebruik in de Middeleeuwen. In die tijd maakte de nieuwe vorst na zijn aantreden een rondreis langs verschillende steden. De steden kregen van de vorst een bevestiging en soms uitbreiding van privileges waardoor hun relatieve zelfstandigheid werd erkend, waarna een loyaliteitsverklaring volgde van het stadsbestuur aan de vorst. Dit laatste werd ‘hulden’ genoemd wat letterlijk betekent: trouw beloven. Het gaat om een wederzijds verbond.
EEN HOOFDROL VOOR AMSTERDAM Volgens de Grondwet moet de nieuwe Koning zo snel mogelijk beëdigd en ingehuldigd worden. De Grondwet schrijft voor dat de inhuldiging moet plaatsvinden in de hoofdstad Amsterdam tijdens een openbare Verenigde Vergadering van de Staten-Generaal (de Eerste en Tweede Kamer).
boven Voor de inhuldiging van Koningin Juliana op 6 september 1948 werd dit exemplaar van de Grondwet speciaal voor haar gemaakt Sjoerd H. de Roos (1877-1962) Koninklijke Verzamelingen, ’s-Gravenhage
5
onder De Dam tijdens de inhuldiging van Koningin Juliana, 1948 Josephus A.U. Stierhout (1911-1997) Stichting Historische Verzamelingen van het Huis Oranje-Nassau, ’s-Gravenhage
DE INHULDIGINGSPLECHTIGHEID Wanneer de Koning nog in leven is, zal deze eerst vrijwillig moeten terugtreden wil er sprake kunnen zijn van een troonswisseling. Dit noemt men ook wel de abdicatie. In de praktijk vinden de abdicaties sinds 1948 plaats in het Koninklijk Paleis Amsterdam in aanwezigheid van onder meer de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer, de Rijksministerraad en leden van de Koninklijke Familie. De Koning ondertekent de Akte van Abdicatie, die wordt voorgelezen door de directeur van het Kabinet der Koning en wordt medeondertekend door de aanwezige autoriteiten als getuigen. Na de abdicatie betreden de voormalige Koning en de nieuwe Koning eventueel met hun echtgenoten het balkon van het Paleis. Na een korte toespraak betreden ook de andere gezinsleden van de nieuwe Koning het balkon. De beĂŤdiging en de inhuldiging van de Koning vindt vervolgens plaats tijdens de Verenigde Vergadering der Staten-Generaal in de Nieuwe Kerk. De dag eindigt met een receptie voor autoriteiten en leden van de Staten-Generaal in het Koninklijk Paleis.
boven Galadiner voor 272 gasten in de Burgerzaal ter gelegenheid van de inhuldiging van Koningin Juliana, 6 september 1948 Nationaal Archief, ’s-Gravenhage / Fotocollectie Van de Poll onder De Vroedschapskamer of Mozeszaal in het Koninklijk Paleis Amsterdam
6
LOCATIE ABDICATIE De abdicatie vindt traditioneel plaats in de Vroedschapskamer, ook wel Mozeszaal genoemd. In de ruimte staat ten tijde van de ceremonie een lange tafel waaraan de Koning en de Prins(es) van Oranje en de genodigde hoogwaardigheidsbekleders plaats nemen.
OORSPRONKELIJKE FUNCTIE In de periode dat het gebouw dienst deed als stadhuis functioneerde deze ruimte als vergaderzaal van het adviesorgaan van het stadsbestuur, de zogenaamde Vroedschap. Deze raad van 36 vermogende lieden uit voorname Amsterdamse families kwam sinds de ingebruikname van het stadhuis in 1655 jaarlijks bijeen. Bij de transformatie van stadhuis naar paleis in 1808 bestemde Lodewijk Napoleon deze ruimte tot Zaal van de Staatsraad. De Staatsraad, het adviserend orgaan van de Koning, kwam er voortaan bijeen. Doordat de zaal tevens als concertzaal werd gebruikt, stond het meubilair voor de vergaderingen niet permanent in dit vertrek, maar opgeslagen in een kamertje.
SYMBOLIEK De Vroedschapskamer is één van de rijkst versierde ruimtes van het Koninklijk Paleis. De symboliek van de decoraties staat voor wijsheid en het geven van goede raad, wat toepasselijk is voor een kamer die door de eeuwen heen - en nog altijd - de aanwezigen inspireert bij het nemen van wijze besluiten en het geven van advies. De schilderijen boven de beide schouwen verbeelden Salomo's gebed om wijsheid van Govert Flinck (1615-1660), Jethro adviseert Mozes van Jan van Bronckhorst (1601/5-1661) en de plafondschildering van Erasmus Quellinus (1607-1678) en stammen uit de zeventiende eeuw. Het wandvullende schilderij Mozes kiest de zeventig oudsten en de trompe l’oeil-schilderingen zijn in 1737 en 1738 door Jacob de Wit (1695-1754) aangebracht in opdracht van de toen zittende Vroedschap. Door de verschillende beeltenissen van Mozes heeft de zaal de naam Mozeszaal gekregen. rechtsboven De Vroedschapskamer in het stadhuis tijdens de jaarlijkse vergadering van de Vroedschap op 28 januari, 1790 Willem Kok (tekenaar ), Noach van der Meer (graveur) & I. de Jongh (uitgever) Stadsarchief Amsterdam rechtsonder Salomo’s gebed om wijsheid, 1656 Govert Flinck (1615-1660)
9
links De godin Pallas Athena daalt neer met in haar rechterhand Gods alziend oog, 1658 Erasmus Quellinus (1607-1678)
LOCATIE TOESPRAAK Verschillende elementen van de troonswisseling worden via de media openbaar gemaakt. Het moment wordt pas echt tastbaar wanneer de Koninklijke familie na de abdicatie op het balkon verschijnt. Het balkon stamt uit 1808, de periode dat Lodewijk Napoleon (1778-1846) koning van het Koninkrijk Holland was. Hij liet het balkon aanbrengen om zichzelf aan zijn volk te kunnen tonen. In 1938 is het balkon verkleind tot het huidige formaat en is het hekwerk met medaillons vervangen. In de vergulde lauwerkransen is de Generaliteitsleeuw geplaatst, herkenbaar aan zijn kroon, zwaard en pijlen. Deze leeuw verwijst naar het wapen van het Koninkrijk der Nederlanden, waar dezelfde leeuw in het schild is afgebeeld.
LOCATIE INHULDIGINGSPORTRET Na de inhuldigingsceremonie in de Nieuwe Kerk gaan de genodigden terug naar het Koninklijk Paleis, waar sinds de inhuldiging van Juliana de inhuldigingsfoto’s worden gemaakt van de nieuwe Koning. Bij de voorgaande inhuldigingen vond dit plaats in het Burgemeestersvertrek, ook wel de Oud Raadzaal genoemd. Het Burgemeestersvertrek was in de stadhuisperiode de vergaderruimte van de burgemeesters van Amsterdam. Amsterdam telde in de zeventiende eeuw niet één, maar vier burgemeesters. In deze zaal vonden onder andere de bijeenkomsten met de oud-burgemeesters plaats, vandaar de bijnaam Oud Raadzaal. In de Franse periode was de zaal onderdeel van de privévertrekken van Lodewijk Napoleon en diende als salon. De zeventiende-eeuwse schoorsteenstukken vervaardigd door Govert Flinck (1615-1660) en Ferdinand Bol (1616-1680) riepen op tot goed gedrag en bekwaam leiderschap door de verbeelding van de eigenschappen onomkoopbaarheid en standvastigheid.
boven Fragment van de buitengevel met het balkon van het Koninklijk Paleis Amsterdam onder Burgemeestersvertrek in het Koninklijk Paleis Amsterdam
10
DE TROONOPVOLGING IN BEELD Van de eerste inhuldigingen zijn maar een paar prenten overgeleverd. De eerste bewegende beelden zijn van de inhuldiging van de achttienjarige Wilhelmina die haar moeder Koningin-Regentes Emma opvolgde op de dag dat zij meerderjarig werd. Sindsdien zijn er van de troonsoverdrachten van Wilhelmina op Juliana en van Juliana op Beatrix en de meest recente van Beatrix op Willem-Alexander uitgebreide reportages beschikbaar die nog altijd tot de verbeelding spreken.
boven De ochtendkrant met grote kop 'Koningin Juliana treedt 30 april af', 1 februari 1980 Nationaal Archief, ’s-Gravenhage / Anefo / Fotograaf Rob Bogaerts
13
onder Willem I gaat in optocht te voet van het Koninklijk Paleis naar de Nieuwe Kerk op 29 maart 1814 Abraham Vinkeles (tekenaar) & Reinier Vinkeles (etser) Stadsarchief Amsterdam
DE EERSTE ORANJE-KONING Na de Franse overheersing en na een afwezigheid van achttien jaar zette op 30 november 1813 Willem Frederik, de zoon van de laatste stadhouder van de Republiek, voet aan wal. Op 2 december 1813 arriveerde hij als Willem I Soeverein Vorst der Nederlanden in het Koninklijk Paleis te Amsterdam. In eerste instantie gaf de nieuwe vorst het Paleis terug aan het Amsterdamse stadsbestuur, maar zag al snel in dat het van wezenlijk belang was om regelmatig in Amsterdam te verblijven. Op 28 januari 1814 besloot het Amsterdamse stadsbestuur om de vorst het gebouw ter beschikking te stellen. Het Paleis zou uiteindelijk in 1935 eigendom worden van de Staat.
INHULDIGING WILLEM I De inhuldiging van Willem I als Soeverein Vorst vond plaats op 30 maart 1814. De inspiratie voor de ceremonie vond Willem I in de troonsoverdracht van Karel V op Filips II. In eerste instantie had men het plan gevat om de vergadering van de StatenGeneraal waarbinnen de inhuldiging plaats zou vinden in de Burgerzaal van het Paleis te houden. Willem I wilde dat de inhuldiging afgesloten werd met een kerkdienst en al snel week men voor de gehele plechtigheid uit naar de naastgelegen Nieuwe Kerk.
EEN TWEEDE INHULDIGING Willem I werd in 1815 nogmaals ingehuldigd, ditmaal als Koning der Nederlanden. De plechtigheid vond niet in Amsterdam plaats, maar in Brussel in de Zuidelijke Nederlanden dat tot de Belgische Opstand in 1830 bij zijn Koninkrijk hoorde. Zijn oudste zoon, de vermoedelijke troonopvolger, kreeg vanaf dat moment de titel Prins van Oranje.
Inhuldigingsportret Koning Willem I, 1819 Joseph Paelinck (1781-1839) Rijksmuseum Amsterdam
14
INHULDIGING KONING WILLEM II Op 7 oktober 1840 deed Willem I op Paleis Het Loo afstand van de troon. Anderhalve maand later, op 28 november 1840 vond de inhuldiging van zijn zoon, Koning Willem II plaats. Om acht uur ’s ochtends klonk een Koninklijk saluut van 101 kanonschoten door Amsterdam. De nieuwe Koning begaf zich te voet onder een draagbaldakijn met struisveren over een groen bekleed plankier van het Paleis naar de Nieuwe Kerk. De regalia – kroon, scepter en rijksappel – speciaal voor deze inhuldiging vervaardigd, werden voor hem uit gedragen. In de Nieuwe Kerk legde hij de eed af in aanwezigheid van de Leden der Staten-Generaal, zijn vrouw Anna Paulowna, dochter van de Russische tsaar Alexander I en een groot aantal genodigden.
START INHULDIGINGSTRADITIE De plechtigheid zoals die plaatsvond tijdens de inhuldiging van Koning Willem II is de leidraad geworden van de inhuldigingen van zijn opvolgers. Zo zijn de huidige regalia in opdracht van hem gemaakt. De plechtigheid in de Kerk bestond onder meer uit het voorlezen van de Grondwet door de Secretaris van Staat en de eedaflegging van de Koning met onbedekt hoofd. Na het driewerf ‘Leve de Koning!’ luidden alle klokken in de stad.
linksboven Inhuldigingsportret Koning Willem II, (1842) Jan Adam Kruseman (1804-1862) Eerste Kamer der Staten-Generaal, ’s-Gravenhage
rechtsboven Inhuldigingsportret Koning Willem III, 1856 Nicolaas Pieneman (1809-1860) Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, Amersfoort
17
onder De gang van het Koninklijk Paleis naar de Nieuwe Kerk tijdens de inhuldiging van Koning Willem II, 1840 Stadsarchief Amsterdam
INHULDIGING KONING WILLEM III Door het plotselinge overlijden van Willem II na negen jaar koningschap volgde de volgende plechtigheid al snel. Op 32-jarige leeftijd werd Willem III Koning van Nederland. De inhuldigingsceremonie op 12 mei 1849 was op verschillende plaatsen ingekort en voor zijn gang van het Paleis naar de Nieuwe Kerk zag hij af van de draagbaldakijn en waren de regalia van tevoren in de Kerk neergelegd. Een ander nieuw element van de inhuldiging was dat in de plaats van de eed ook een belofte kon worden afgelegd.
ONZEKERE OPVOLGING De drie zoons uit Willems eerste huwelijk met Sophie van W端rttemberg stierven alle drie op betrekkelijk jonge leeftijd en voordat zij hun vader op konden volgen. Na het overlijden van Sophie, trouwde Koning Willem III in 1879 met Emma van WaldeckPyrmont. Op 31 augustus 1880 werd hun dochter Prinses Wilhelmina geboren, zijn uiteindelijke troonopvolger. Tot die tijd ging de opvolging alleen via de mannelijke lijn. Speciaal voor de Prinses veranderde de regering in 1887 de Grondwet, zodat voortaan ook vrouwen konden opvolgen. De voorrang van zonen boven dochters werd pas in 1983 uit de Grondwet geschrapt.
18
EEN JONGE KONINGIN De gezondheid van Willem III ging in 1888 snel achteruit. Op 14 november 1890 werd zijn vrouw Emma benoemd tot regentes. Negen dagen later overleed de Koning op 73-jarige leeftijd. De toen pas 10 jaar oude Wilhelmina was vanaf dat moment koningin. Emma werd opnieuw tot regentes benoemd totdat Wilhelmina de leeftijd van 18 jaar zou bereiken. Op 5 september 1898, een dag voor de inhuldiging, hield Wilhelmina haar intocht in Amsterdam in de crème calèche, een open rijtuig, die Emma haar vijf dagen ervoor op haar verjaardag had geschonken.
INHULDIGING KONINGIN WILHELMINA De volgende dag, 6 september, vond de officiële inhuldiging plaats in de Nieuwe Kerk. Van het binnengaan en van het vertrek van Wilhelmina zijn bewegende beelden gemaakt. In de kerk sprak volgens ooggetuigen Wilhelmina een korte, zelf geschreven toespraak uit. Waarna zij met een heldere krachtige stem de eed op de Grondwet aflegde.
19
GROOTS FEEST Tijdens Wilhelmina’s verblijf in Amsterdam werden er allerlei feestelijke activiteiten georganiseerd ter ere van haar inhuldiging. Naast verschillende rijtochten door de hoofdstad, museumbezoeken en het ontvangen van commissies en delegaties kreeg de nieuwe Koningin een aubade aangeboden door een 940 personen tellend koor onder leiding van J.F. Roesken. Om Wilhelmina een goede nachtrust te garanderen in het Paleis had er in de avondkranten het volgende bericht gestaan: ‘Hare Majesteit de Koningin heeft verzocht des avonds na elf uur rumoer op den Dam zoveel mogelijk te vermijden, opdat Hare Majesteit in deze vermoeiende dagen eene niet te zeer gestoorde nachtrust kunne genieten’.
INHULDIGINGSPORTRET WILHELMINA Bij elke inhuldiging worden verschillende portretten gemaakt van de nieuwe Koning, welke worden verspreid in het Koninkrijk. Het inhuldigingsportret van Wilhelmina, dat tegenwoordig te zien is in het Koninklijk Paleis, is afkomstig uit het paleis van de Gouverneur Generaal in Batavia. Nederlands-Indië hoorde tot 1949 bij het Koninkrijk der Nederlanden. De soevereiniteitsoverdracht werd dat jaar in de Burgerzaal van het Amsterdamse Paleis getekend. De inhuldigingsportretten van de volgende generaties Koningen zouden niet meer met het penseel vervaardigd worden, maar met het in de tijd van Wilhelmina nog jonge medium van de fotografie.
linksboven Aankomst van Koningin Wilhelmina en Koningin-Regentes Emma bij het Koninklijk Paleis na de intocht in Amsterdam, 5 september 1898 Stadsarchief Amsterdam rechtsboven Inhuldigingsportret Wilhelmina, 1900 Pieter Josselin de Jong (1861-1906) Collectie Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / te zien in het Koninklijk Paleis Amsterdam onder Koningin Wilhelmina loopt onder een pergola van het Koninklijk Paleis naar de Nieuwe Kerk, 6 september 1898 J.M. Rousel Nationaal Archief, ’s-Gravenhage
20
ABDICATIE KONINGIN WILHELMINA Na een periode van vijftig jaar deed Koningin Wilhelmina op 4 september 1948 afstand van de troon ten gunste van haar enige dochter Prinses Juliana. Als eerste van drie Koninginnen tekende zij in de Vroedschapskamer van het Koninklijk Paleis de Akte van Abdicatie. Hierna verschenen moeder en dochter om twaalf uur precies op het balkon waarmee Prinses Wilhelmina met de woorden "Leve onze Koningin" de nieuwe Koningin aan de toegestroomde menigte voorstelde.
INHULDIGING KONINGIN JULIANA Twee dagen later op 6 september, precies vijftig jaar na haar moeders eedaegging, werd Koningin Juliana ingehuldigd. Zo vlak na de Tweede Wereldoorlog was de ceremonie soberder in aankleding en activiteiten dan in 1898. Na de inhuldiging verscheen de nieuwe Koningin met haar gezin op het balkon van het Koninklijk Paleis Amsterdam.
boven Koningin Wilhelmina en Koningin Emma staan onder witte parasols op het balkon van het Koninklijk Paleis tijdens de aubade, 7 september 1898 Jacob Olie (1834-1905) Stadsarchief Amsterdam
23
onder Prinses Wilhelmina vlak na haar troonsafstand met de nieuwe Koningin Juliana en Prins Bernhard op het balkon, 1948 Nationaal Archief, ’s-Gravenhage / Spaarnestad Photo
GEWONE MEVROUW De voorzitter van de Verenigde Vergadering hield na de eedaflegging door Juliana een toespraak, wat sinds de inhuldiging van de Soevereine Vorst in 1814 niet meer was voorgekomen. Ondanks al het ceremonieel rondom de inhuldigingstradities wenste de nieuwe vorstin zoveel mogelijk een ‘gewone mevrouw’ te zijn zonder de volgens haar onnodige afstand tussen staatshoofd en onderdanen.
ABDICATIE KONINGIN JULIANA Met de woorden ‘Ik treed af en zij treedt aan’ bestempelde Juliana de gebeurtenis die een paar minuten later zou plaatsvinden. In aanwezigheid van Prins Bernhard, de Prinses Beatrix en Prins Claus, de voorzitters van beide Kamers der StatenGeneraal, de ministers van het Koninkrijk, de vicepresident van de Raad van State, de leden van de Deputatie uit de Nederlandse Antillen, de Commissaris der Koningin van Noord-Holland, de Burgemeester van Amsterdam en de Directeur van het Kabinet der Koningin deed Juliana gadegeslagen door een groot aantal familieleden afstand van de troon. Het was volgens Juliana tijd dat ‘een frisse nieuwe kracht’ haar taken als koningin zou overnemen.
boven De Koninklijke familie na de inhuldiging van Koningin Juliana op het balkon van het Koninklijk Paleis, 6 september 1948 onder Koningin Juliana, met Prins Bernhard en de Prinsessen Beatrix, Margriet, Irene en Marijke (Christina) met de koninklijke gasten in het Koninklijk Paleis Amsterdam, 6 september 1948 Nationaal Archief, ’s-Gravenhage / Collectie RVD / Fotograaf Marius Meijboom
24
EEN RUMOERIGE START Op 30 april 1980 stelde Prinses Juliana haar oudste dochter Koningin Beatrix voor aan het volk na haar abdicatie. Door het rumoer op de Dam en directe omgeving was de toespraak van Prinses Juliana nauwelijks hoorbaar. In Amsterdam was er ten tijde van de troonswisseling een krakersbeweging actief. Tijdens de festiviteiten en plechtigheden rond de inhuldiging laaiden de protesten op onder het motto ‘geen woning geen kroning’. De dag na de inhuldiging bezochten Koningin Beatrix en Prins Claus de gewonde ME’ers in het ziekenhuis.
INHULDIGING VAN KONINGIN BEATRIX De troonswisseling van Juliana naar Beatrix vond plaats op Juliana’s 71ste verjaardag, de dag waarop sinds haar aantreden in 1948 Koninginnedag werd gevierd. Als eerbetoon aan haar moeder kondigde Koningin Beatrix bij haar inhuldiging aan dat 30 april Koninginnedag zou blijven. Een verschil met voorgaande inhuldigingen was dat na afloop van de plechtigheid de Grondwet op een kussen voor de Koningin uit naar het Paleis werd gedragen.
boven Koningin Juliana en Prinses Beatrix in de Vroedschapskamer vlak voor het tekenen van de Akte van Abdicatie, 30 april 1980
27
onder Prinses Juliana stelt de nieuwe Koningin Beatrix voor aan het Nederlandse volk in aanwezigheid van hun beide echtgenoten Prins Bernhard en Prins Claus, 30 april 1980
ABDICATIE KONINGIN BEATRIX 33 jaar na haar inhuldiging deed Koningin Beatrix op 30 april 2013 afstand van de troon. Net als haar grootmoeder en haar moeder tekende zij de Akte van Abdicatie in de Vroedschapskamer van het Koninklijk Paleis. Bij aanvang van de bijeenkomst benadrukte de Koningin - evenals in de aankondiging van haar troonsafstand een paar maanden ervoor - dat ze bewust plaats maakt voor een nieuwe generatie. Door kort erna haar handtekening te zetten onder de Akte droeg ze oďŹƒcieel het koningschap over aan haar zoon, Koning Willem-Alexander.
Inhuldigingsportret van Koningin Beatrix en Prins Claus Nationaal Archief, 's-Gravenhage / Fotograaf Max Koot
28
EEN NIEUW KONINGSPAAR Ter afsluiting van de abdicatie verschenen Prinses Beatrix, Koning WillemAlexander en Koningin Máxima op het balkon van het Koninklijk Paleis. Verwelkomd door een oranjegekleurde menigte op de Dam stelde Prinses Beatrix Willem-Alexander als de nieuwe Koning voor. Na het Wilhelmus nam Prinses Beatrix afscheid van het publiek waarna onder groot gejuich de drie dochters van het koningspaar, Prinses Catharina-Amalia, vanaf nu de Prinses van Oranje, Prinses Alexia en Prinses Ariane hun ouders op het balkon vergezelden.
INHULDIGING KONING WILLEM-ALEXANDER Na vier Koninginnen (inclusief Koningin-Regentes Emma) en 123 jaar na het overlijden van Koning Willem III heeft Nederland een mannelijke Koning. Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima vertrokken aan het begin van de middag van het Koninklijk Paleis naar de Nieuwe Kerk voor de officiële inhuldiging. Zij liepen in het hoofdcortège waarin onder meer de Nederlandse Grondwet en het Statuut van het Koninkrijk voor hen uit werden gedragen.
boven Koningin Beatrix, Prins Willem-Alexander en Prinses Máxima vlak voor het tekenen van de troonsafstand
31
onder Koning Willem-Alexander, Koningin Máxima en hun dochters de Prinses van Oranje, Prinses Alexia en Prinses Ariane na de troonsoverdracht op 30 april 2013.
EEN NIEUWE TROONOPVOLGER In zijn toespraak verwijst Koning Willem-Alexander in een dankwoord aan zijn moeder naar de toekomst met de woorden: ‘Ik treed in uw voetsporen. Van mijn ambt heb ik een helder beeld. “Wat de toekomst brengen moge”, weet geen mens. Maar waarheen het pad ook leidt en hoe ver het ook voert, uw wijsheid en uw warmte draag ik met mij mee.’ Met het koningschap van Koning Willem-Alexander heeft Nederland voor deze toekomst een nieuwe troonopvolger gekregen, zijn oudste dochter Prinses Catharina-Amalia. Door de Grondwetsherziening (artikel 7 Wet Lidmaatschap Koninklijk Huis) in 2002 mag zij als eerste vrouwelijke troonopvolger de titel de Prinses van Oranje dragen.
Drie generaties van het Huis Oranje-Nassau: Koning Willem-Alexander, Koningin Máxima, Prinses Beatrix, Prinses Ariane, de Prinses van Oranje en Prinses Alexia.
32
BEZOEK HET KONINKLIJK PALEIS AMSTERDAM Het Koninklijk Paleis Amsterdam is ĂŠĂŠn van de drie paleizen die gebruikt worden door het Koninklijk Huis. In het Amsterdamse paleis vinden staatsbezoeken, symposia, prijsuitreikingen, diners en recepties op uitnodiging van Zijne Majesteit de Koning plaats. Een groot deel van het jaar is het Koninklijk Paleis Amsterdam open voor bezoekers. U bent welkom om dit prachtige gebouw met zijn unieke geschiedenis en interieur te bewonderen. Voor meer informatie: www.paleisamsterdam.nl
Bezoek ons ook op:
35
COLOFON © 2013 Stichting Koninklijk Paleis Amsterdam Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever heeft ernaar gestreefd de rechten met betrekking tot de illustraties volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.
Uitgever: Stichting Koninklijk Paleis Amsterdam Tekst: Renske Cohen Tervaert Fotoverantwoording: Stichting Koninklijk Paleis Amsterdam / Fotograaf Tom Haartsen: p. 8 en 21 rechtsboven. Birza Design, Deventer: p. 34. Stichting Koninklijk Paleis Amsterdam / Fotograaf Wim Ruigrok: p. 7 onder, p. 11. ANP: p. 25 boven, 26, 30, 33.
Grafische vormgeving: Minkowsky visuele communicatie, Enkhuizen Druk: Rob Stolk, Amsterdam Geraadpleegde bronnen: - Eelco Elzenga, Mirjam Hoijtink, Wilhelmina, een feestelijke inhuldiging in De Nieuwe Kerk, Amsterdam 1998. - Eijmert-Jan Goossens, Het Amsterdamse Paleis, Schat van beitel en penseel, Zwolle 2010. - De website van het Koninklijk Huis, www.koninklijkhuis.nl www.paleisamsterdam.nl
36
ISBN 978-90-72080-47-9
Š Stichting Koninklijk Paleis Amsterdam
9 789072 080479