SALACAK Kıyı İnsiyatifi BOĞAZİÇİ ÖNGÖRÜNÜM BÖLGESİ Salacak kıyı bandı İstanbul kentinin coğrafi olarak ortasında, İstanbul Boğazı’nın girişinde ve tarihi kent silüetinin en iyi deneyimlendiği konumda yer almaktadır. Tarih boyunca kentin karşı kıyısında, doğal peyzajı ve yüzme ve balıkçılık gibi rekreatif işlevleri ile tarihi kent çekirdeğinin antitezi olarak varlığını sürdürmüş olan bu band ulaşım altyapısı yatırımlarıyla bu karakterini kaybetmiştir. Salacak projesi kıyı bandının tahrisel kimliği, ekolojik karakteri yakın çevresinin orta vadeli dönüşüm potansiyeli ve kent turizmi açısındna önemli katalizör ve yönlendirici fırsatlar sunmaktadır.
Alan çok kullanıcılar açısından çok aktörlü, yatırımlar açısından farklı çıkar grupları ve doğa açısından özgün ekolojik değerlere sahiptir. Başarılı ve sürdürülebilir bir projenin hayata geçmesi bu farklı paydaşların katılımının, sektörel ve bilimsel uzmanlık bilgisi ile ekonomik dinamiklerin eşgüdümüyle mümkün olacaktır. Bu proje alanın 4 temel paydaşının koordinasyonve konsensüsünün imkanı sunmaktadır. Bu proje kapsamında, (1) mahale sakinleri, (2) yerli ve yabancı ziyaretçiler, (3) kıyı ekosisteminin sürdürülebilirliği ve (4) yerel ekonomik dinamikler arasında dengeli bir gelişimi garanti altına akmak amacıyla “Salcak Kıyı İnsiyatifi”nin örgütlenmesi önerilmektedir. Ortaya çıkan tasarım alana özgü “Salacak Kıyı İnsiyatifi” altından örgütlencek 4 paydaşın kapsayıcı uyumunu hayata geçirecek mekansal düzenlemeler ön görür.
Asli gorevi karsi kiyiyi izletip kendini ikinci plana atan, karakterini kaybetmis bir sahile ozguven asilayip icindeki guclu yonlerini aciga cikartan su mekanı ile baristiran kendi rituellerini yaratan bi yapiya ulastirmak. Aynı zamanda yerel halk ile ziyaretçilerin mekansal ihtiyaçlarına sürdürülebilir cevaplar vermek kentsel rekreasyon konforu ve gustosunu maksimize etmeyi hedefler. Nihayetinde salacak düzenlemesi ve barındıracağı kullanımlar yakın çevresinde gelişmekte olan motorsuz ulaşım pratiklerini bütünleştiren ÜsküdarKadıköy sahil bandının orta vadede sahne olacağı post endüstri dönüşümüyle bütünleşecek işlevleri sunmaktadır.
Çubuklu Korusu
Mihrabat Korusu
Kıyı peyzajı tasarımının odak noktası alana özgü objelerin yerleştirilmesiyle sahil kullanımının kolaylaştırılması, manzara deneyiminin zenginleştirilmesi, farklı tipolojilerden ziyaretçilere hitap eden nişlerin oluşturulmasıdır.
Manzara
GA
Mahalleliler
A T LA
Beykoz Bld. Mesiresi
Cemile Sultan Korusu
U B E Şİ K T L Ğ O AŞ BEY
Kandilli
Flora
Fauna Falez
BOĞAZİÇİ SAHİL HATTI BÜTÜNLEŞME AKSI
YARIMADA İ H İ TAR
Mahalleliler
Nakkaştepe
DI
N RLA
E NT İ H CI
Fethi Paşa Korusu
NI
LA KUL
ümra
niye
sanca
ktepe
- çek
mekö y
SALACAK
BÜYÜK KAMU KULLANIMLARI
KULLAN
ICI HİNT
ERLAND
I
HAYDARPAŞA LİMAN VE GARI
HAYDARPAŞA - KADIKÖY KIYI BANDI BÜTÜNLEŞME AKSI bakırköy - zeytinburnu - fatih
Moda
* * * *
MİHRİMAH SULTAN CAMİSİ
KUL
ÜSKÜDAR MEYDANI & ÇARŞI
RUMİ MEHMET CAMİSİ
*
AZİZ MAHMUD HUDAYİ
m
al
1
YENİ VALİDE CAMİSİ
KENTSEL SİT
KIZ KULESİ SALACAK İSKELESİ
DOĞAL SİT
kıyı ekosistemi deniz florası
HAREM İSKELESİ
**
BÜYÜK SELİMİYE CAMİSİ
SELİMİYE KIŞLASI
KENTSEL DOKU
MİRAS
Salacak kıyı bandı doğusunda 4 farklı kentsel doku boyunca uzanmakta ve bu alanlar ile farklı şekillerde iletişim kurmaktadır. 1. Doku Üsküdar Meydanı etrafında gelişmiş çarşı ve ulaşım odağı olarak öne çıkmaktadır. Sahil bandının kıyı kesiminde başladığı noktayla çakışmaktadır. 2. Doku kentsel sit alanı, yerel ölçekli ticaret ile konut alanlarından oluşan Aziz Mahmud Hudayi Mahallesi’dir. 3. Doku konut kullanımı baskın olan ve Salacak kıyısıyla tarihsel ilişkisi en yoğun olan Salacak Mahallesidir. Bu mahallenin bağlantısı Salacak İskelesi Sokak üzerinde sağlanmaktadır. 4. Doku güney kesimdeki Selimiye Mahallesidir. Bu mahallenin sahil bandı ile ilişkisi doğal engeller sebebiyle sınırlıdır Bu Doku aynı zamanda büyük kamusal kullanımlarla çevrili olup potansiyel kullanıcı profilleri açısından zengindir.
KABATAŞ
ÜSKÜDAR
BEYLERBEYİ
EMİNÖNÜ HALİÇ
IMADA R A Y İ İH R TA
ÜMRANİYE
TUZLA
HAREM SİRKECİ
YENİKAPI KADIKÖY
SEYİR
Salacak kıyı bandı 3 ayırt edici manzaraya hakim bir konumda uzanmaktadır. İstanbul kent kimliği ile bütünleşen Tarihi Yarımada manzarası silüetinin en göz alıcı izlenme noktaları bu bant üzerinde bulunmaktadır. Salacak bandı bu manzara ile birlikte özellikle Salacak Burnu çevresinde Boğaziçi vistasına sahiptir. Salacak Sahili yakın çevresinde iki adet özgün manzara öğesine sahiptir. Birincisi Kız Kulesi’ni de içerecek şekilde yaklaşık 200 metrelik yakın su mekanı sahil kullanıcıları tarafından deneyimlenmektedir. Falezler de sahil bandı kullanıcılarının sahip olduğu bir diğer doğal manzara olabağıdır.
ta
l-
pe
NDI
nd
ik
SALACAK KIYI İNSİYATİFİ PAYDAŞLAR VE ÖRGÜTLENME MODELİ
MOBİLİTE
Proje alanı kuzeyde deniz, kara ve raylı ulaşımların kesiştiği kent ölçeğinde önemli bir ulaşım odağıdır. Güney kesimde ise Harem iskelesi ve otogarı bir ulaşım odağı oluşturmaka birlikte otogar kullanımının bölgeden kaldırılması planlanmaktadır. Harem ve Üsküdar arasında nostaljik tramvay projesi kıyı kesimindeki kara ulaşım altyapısının ayakizini azaltma ve kamusal erişimi kolaylaştırma fırsatı sunmaktadır.
3.Ziyaretçiler
1. Mahalleliler
Sahil bandı akşam saatleri ve haftasonları anlık kullanıcıların %90’ına ulacak yoğunlukta ziyaretçi ağırlamaktadır. Mevcut sahil düzenlemesi ziyaretçilere manzarayı maksimize eden alanın tarihsel gustosundan kopuk düzenlemelere maruz kalmakta ve yerel karakterini kaybetmektedir. Ziyaretçi yoğunluğu ve ziyaretçilere dönük kullanımlar alanın otomobil park yerine döüşmesine aynı zamanda kamusal rekreatif alanların daralmasına sebep olmaktadır.
Alanın yerel kullanıcıları olup sahil kullanımına haftanın her günü günün her saatinden katılmaktadırlar. Alanın kimlik ve belleğinin sürdürülebilirliği peyzaj uygulamalarının hayatta kalıcılığı mahallelilerin benimseyeceği uygulamalar ile mümkün olacaktır. alanın birincil rekreatif kullanıcıları olan mahalleliler aynı zamanda spor, alışveriş ve çocuk oyun alanları, yüzme gibi faaliyerleri öznesidir. Bu kullanıcı profili Salacak iskelesi ve Harem İslelesi etrafından yoğunlaşmaktadır. Önerilen kıyı tasarımı, mahalleliye özgü spor, çocuk oyun alanı, yüzme mekanları, çay bahçeleri önermektedir. “Salacak Kıyı İnsiyatifi” kapsamında mahallelinin örgütlenerek uygulama sürecine dahil edilmesi ve uygulama sonrasında mekan kullanımlarının yerel yönetimlerle işbirliği içinde düzenli olara geri bildirimler ile geliştirilmesi önerilmektedir.
2. Kıyı Ekosistemi
SİRKECİ
SU PEYZAJI
ar
RLA
HAREM
BEŞİKTAŞ BOĞAZİÇİ
FALEZLER
Caddebostan
-k
İNTE
FALEZLER
Salacak kıyı bandı, kullanım, manzara, doğal değerler ve kent dokusu ile ilişkisi bağlamında 3 farklı iç karakter zonuna sahiptir. 1. Zon Kız Kulesi’nin hakim olduğu ve Salacak Mahallesi ile doğrudan ilişki içinde olan aynı zamanda Üsküdar Meydanı’na bağlanan kuzey zonudur. Salacak Balıkçı Barınağı’ndan itibaren 2. zonda kent dokusu ile iletişim kesintiye uğramakta ve sahil bandı alanın doğal yapısıyla uyumlu şekilde daralmaktadır. Güney kesiminde 3. zon mevcut Harem Otogarı etrafında bir ulaşım altyapısı olarak gelişmiş ve Selimiye Mahallesi ile kısıtlı bir ilişki içindedir.
HA LİÇ
TA A L A G
BO ĞA ZİÇ İ
pe
ICI H
Suadiye
KARAKTER
Salacak Bölgesi doğal ve kültürel miras öğeleri açısından son derece yoğun ve çeşitlidir. Kıyı ekosistemi dolgu çalışmaları ile zarar görmüş olmakla birlikte restorasyon imkanları vardır. Falezler ögün doğal karakterini ise büyük ölçüde korumaktadır. alandaki anıtsal mimari öğeler Salacak’ta kentsel sit etrafında yoğunlaşmaktadır. Alanın güneyinde Selimiye Kışlası kent silüetine de hakim konumuyla tanımlayıcı bir niteliğie sahiptir.
ĞLU O Y E B
KIZ KULESİ & SALACAK BURNU
3
SELİMİYE
ta
Dalyan
2
SALACAK
deniz faunası
LAN
Kalamış
ŞEMSİ PAŞA CAMİSİ
MA R M A R A
BO ĞA ZİÇ İ
85927
Mevcut sahil düzenlemeleri alanın ekolojik karakterini tehdit etmektedir. Kıyı hattının kumul ve doğal kayalık alanları tahrib olmuş ve midye faunası ortadan kalmıştır. Bununla birlikte balık faunası önemli ölçüde kaybolmuştur. Yosun florası ise kıyı boyunca yüzeye çıkamamaktadır. Batan su yosunları su mekanına çürümeler sonucu toksit etki bırakmakta ve alanın flora ve faunasını tehdit etmektedir. Kıyı ekosisteminin yeniden kazanılması ekolojik uzmanlığın bu alanın peyzaj düzenlemelerine dahil edilmesi ihtiyacı doğurmaktadır. Önerilen kıyı tasarımı Kız Kulesi çevresindeki yeni kıyı çizgisinde ekolojik önlemler rekreatif kullanımı yoğunlaştırmakta Falezler bölgesinde ise alanın ekolojik restorasyonuna odaklanarak aktiviteleri sınırlandırmaktadır. ”Salacak Kıyı insiyatifi” kapsamında Ekosistemin canlandırılması amacıyla yapay resiflerin önerildiği bu alanın ekoloji uzmanlığı ile uzun süreli takibi ve raporlaması önerilmektedir.
Ziyaretçiler
Mahalleliler
Önerilen kıyı tasarımı ziyaretçi deneyimlerinin zenginleştirilmesini hedefleyen seyir terasları ile yerel kimlikle uyumlu olan kullanımları öne çıkarmakta ve sahil bandının kamusal erişilebilirliğini ön planda tutmaktadır. “Salacak Kıyı İnsiyatifi” kapsamında mevcut ve potansiyel ziyaretçi profilleri tespit edilmesi, ziyaretçi tipolojilerine uygun yönlendirmelerin ve ziyaretçilerin mekansal taleplerinin fırsat ve kısıtlarının değerlendirilerek hizmetlerin düzenlenmesi önerilmektedir.
4. Yerel Ekonomi Kıyı Ekosistemi
Yerel Ekonomi
Ziyaretçilere dönük gelişen u yönde özel ve kamu tarafından yapılan düzenlemeler ve yatırımlar alanın mahalleliler tarafından kullanımını, mekansal kapasitesini ve tarihsel kimliğini tehdit etmektedir. Alanın ekonomik karakterinin ve kapasitesinin ortaya konması ve buna uygun mekansal çözümlerin üretilmesi ihtiyacı doğmaktadır. Önerilen kıyı tasarımı Kız Kulesi çevresinde ekonomik aktiviteyi rekreatif kullanıma eşlik edecek seviyede sınırlandırmış bununla birlikte Harem bölgesindeki yeni gelişme odağında yeme-içme, balık pazarı, çarşı ve perakende ticaret kullanımlarını düzenlemiştir. ”Salacak Kıyı insiyatifi” kapsamında yerel ekonomik aktörlerin talepleri ekonomik fizibilite ve kapasite analizleri doğrultusunda Harem bölgesine yönlendirilmesi ve böylelikle alan genelinde yoğunluğun tekrar düzenlenmesi önerilmektedir.
85927
TASARIM STRATEJİLERİ
Alanın mekansal örgütlenmesi ekolojik ve fiziksel mirasın bütüncül kıyı kullanımları içinde aktif kullanımlarla ilişkilendirilerek sürdürülmesi aynı zmanda alanın tamamının farklı kullanıcı tiplojilerine hitap edecek erişim kabiliyetinin maksimize edilmesini hedeflemektedir. Lastik tekerlekli ulaşım altyapısı yaya ve toplu taşıma odaklı olarak yeniden düzenlenederek kuzeyde Üsküdar güneyda potansiyel Haydarpaşa dönüşüm alanları ile entegrasyonu göszetilmiştir. Alan içinde 5 katalizör odak noktası belirleneredek bu noktaların yönelndirici ve yakın çevresindeki kullanıcı profillerinin Salacak kıyısı ile ilişkisini yönlendirici programları tanımlanmıştır. Mahalle dokusu ile ilişki için mevcut kullanıcıların kullandığı güzergahlar tespit edilerek bu güzergahların erişim kabiliyeti artırılmıştır.
Salacak
Selimiye
Yaya Bisiklet Tramvay Scooter Engelliler
ULAŞIM ODAĞI İLE ENTEGRASYON
ÜSKÜDAR MEYDANI
ÜSKÜDAR
ZON 1
AKM
Şemsi Paşa Bostanı Sokak
OBJE no1
SEYİR TERASI MANZARA: Beyoğlu, Beşiktaş, Boğaziçi
SALACAK *aktif kıyı kullanımı *zengin manzara açıları *Üsküdar ile entegrasyon
Öğdül Sokak
OBJE no2
SEYİR TERASI MANZARA: Tarihi Yarımada, Beyoğlu
KIZ KULESİ
BEYOĞLU
SALACAK BALIKÇI BARINAĞI
GALATA KULESİ
ZON 2
Salacak İskelesi Sokak
SALACAK İSKELESİ Kentsel Hafızanın korunması MANZARA: Tarihi Yarımada, Beyoğlu
SALACAK OBJE no4
İhsaniye İskele Sokak
OBJE no5
Harem İskelesi Caddesi
YAPAY RESİFLER ve HAVUZ Ekosistem Canlandırma Projesi Deniz flora ve faunasının korunması
KIYI EMNİYET
ZON 3
GÜLHANE PARKI
HAFIZA MEKAN *manzara *liman ile entegrasyon *hafıza *pazar *yeme içme *perakende *kültür sanat
TOPKAPI SARAYI
SULTANAHMET CAMİSİ
BOĞAZ MANZARA
OBJE no3
KIYI YEME İÇME MANZARA: Tarihi Yarımada
Selimiye İskelesi Caddesi SELİMİYE
YAKIN SU MEKAN (KIYI PEYZAJI)
KENTSEL DOKU
HAYDARPAŞA LİMANI & GARI
POST ENDÜSTRYEL DÖNÜŞÜMÜ KÜLTÜR SANAT AKTİVİTE ODAĞI İLE ENTEGRASYON
MEKANSAL ORGANİZASYON
Salacak kıyı hattı 2 km uzunluğunda keskin bir lineer yapıya sahip olmakla birlikte doğusunda kentsel doku ve batısında deniz peyzajı ile yakın iletişim kuran ve bu eletişimi tarihsel blleğini şekillendiren bir alandır. Deniz peyzajı zengin bir deniz flora ve faunası sunarken alanın kent belleğindeki hakim kimliği deniz peyzajının ardında yer alan İstanbul manzarasıdır. Proje alanının mekansal organizasyonu 2 km’lik kuzey güney aksında konumlandırılan işlevlerin yine yaklaşık 2 km lik doğu batı aksındaki deniz ve kara oeyzajı ile kurduğu ilişkinin de ele almaktadır. Sahil kulllanıcılarının deniz peyzajı ve manzara ile kurduğu ilişki burada yer alacak işlevlerle yönlendirilecektir. Kuzey ve Güney aksının lineerliği ise Anadolu Yaka’sının bütüncül sahil bandı perspektifine uygun olarak bütünleştirici mobilite ve rekreasyon programlarına sahip olacaktır.
ULAŞIM ODAĞI İLE ENTEGRASYON
ÜSKÜDAR MEYDANI
ZON 1
AKM
SALACAK *aktif kıyı kullanımı *zengin manzara açıları *Üsküdar ile entegrasyon KIZ KULESİ
MARMARA HOTELİ
BEYOĞLU
SALACAK BALIKÇI BARINAĞI
GALATA KULESİ
ZON 2
AYASOFYA CAMİSİ
RESİFLER *deniz florası *yosun toplama *deniz faunası *balık resifleri *midye yetiştirme *sınırlı aktivite *yüzme
KIYI EMNİYET
ZON 3
GÜLHANE PARKI
HAFIZA MEKAN *manzara *liman ile entegrasyon *hafıza *pazar *yeme içme *perakende *kültür sanat
TOPKAPI SARAYI
SULTANAHMET CAMİSİ
BOĞAZ MANZARA
YAYA - TRAMVAY - BİSİKLET
AYASOFYA CAMİSİ
RESİFLER *deniz florası *yosun toplama *deniz faunası *balık resifleri *midye yetiştirme *sınırlı aktivite *yüzme
YAYA - TRAMVAY - BİSİKLET
MARMARA HOTELİ
YAKIN SU MEKAN (KIYI PEYZAJI)
KENTSEL DOKU
HAYDARPAŞA LİMANI & GARI
POST ENDÜSTRYEL DÖNÜŞÜMÜ KÜLTÜR SANAT AKTİVİTE ODAĞI İLE ENTEGRASYON
Ö: 1/2.000
85927
Seyredal Obje NO:1
Güverte Güverte kıyıya eklemlenmiş tektoniği üzerinde deniz ve kent arasında farklı ilişkiler kurar ,üst kotunda İstanbul panaromasına yönelirken denizaltı kotunda ki akvaryum yüzeyi ile sualtına seyir olanağı sağlar.
Salacak Burnu’nun kuzey kesiminde Üsküdar
Seyredal Obje NO:2
Salacak Burnu’nun kuzey kesiminde Üsküdar
Seyredal Obje NO:3
Salacak Burnu’nun kuzey kesiminde Üsküdar
Seyredal Obje NO:5
Salacak Burnu’nun kuzey kesiminde Üsküdar
Seyredal Obje NO:4
Salacak Burnu’nun kuzey kesiminde Üsküdar
ÜSKÜDAR
OBJE no1
SEYİR TERASI MANZARA: Beyoğlu, Beşiktaş, Boğaziçi
OBJE no2
Şemsi Paşa Bostanı Sokak
Öğdül Sokak
SEYİR TERASI MANZARA: Tarihi Yarımada, Beyoğlu
Harem Bolgesi
OBJE no3
SALACAK İSKELESİ Kentsel Hafızanın korunması MANZARA: Tarihi Yarımada, Beyoğlu
Salacak İskelesi Sokak
Yeni Fonksiyon Onerileri SALACAK
OBJE no4
İhsaniye İskele Sokak
OBJE no5
Harem İskelesi Caddesi
YAPAY RESİFLER ve HAVUZ Ekosistem Canlandırma Projesi Deniz flora ve faunasının korunması
KIYI YEME İÇME MANZARA: Tarihi Yarımada
Selimiye İskelesi Caddesi SELİMİYE
85927
KIzKulesi Proje alanı boyuca kıyıya paralel giden sirkulasyon omurgasına dik konumlanan akslar, üst kottan mahalle sahil bağlantısı kurarken meydan zemininde ise iskelelere dönüşür. Bu iskeleler arasında setler restore edilmiş tarihi kumsala ulaşmak ve kız kulesini seyretmek için denize basamaklanarak inerler. Doğal kot farkı kullanarak peysaja gömülmüş yapılar ve korunması planlanan Tarihi büfeler meydana ve kumsala hizmet vermektedirler.
Ö: 1/500
OBJE 2
Salacak İskelesi Tarihi Salacak İskelesi, Kent meydanından denize bağlanan bir aks üzerine restore edilip, gelecekte vapur durağı olması amaçlanmaktadır. Bu iskeleye bağlı Salacak Sahil Güzelleştirme ve Balık Koruma Derneği korunup kent meydanı ile iskele arasında bir platform oluşturur. Alanın kuzeyinde su işlerine tahsis edilen sundurma yapılar tek bir hacim içine alınarak spor alanlarına anıtsal bir arkaplan sağlar.
85927
Ö: 1/500 Ö: 1/500
OBJE 4
Çİftekumsal Orjinal kıyı çizgisine sadık kalınarak bir iç doğal havuz oluşturulmuştur. Falez ve gölete uzanan platformlar bir kısmen kapalı bir vadi atmosferi yaratırken güzergahın boğaza bakan kısmı denize açıktır . Boğaz sahilinde deniz suyu havuzları oluşturlarak, profesyonel ve amatör spor alanları olarak kullanılması öngörülmüştür, Korunaklı plajlar, ve açık denizde konumlanmış yüzen iskeleler, her düzeyde ki yüzücüye güvenlik sağlamaktadır.
HAREM Harem Kent hafizasinda önemli bir yeri olan Harem otogarının ana beton strüktürü korunup üstüne eklemlenen hafif bir ek yapısı ile yeme içme işlevi kazanmıştır. Yerel balıkçılık faaliyetlerinin satış merkezi, ve proje kapsamında yeri değiştirilen benzer fonksiyonlar için önerilen alanlar ile birlikte, tarihi tramvay hattının da son durağıdır. Aynı meydanda bulunan, kapalı performans merkezi ve açık amfitiyatro farklı kotları birbirine bağlarkan kent meydanını canlandırmaktadır. Yarışma alanının güneyinde kalan E5 dönel kavşağı sonrası yayalaştırılan bu alan aynı zamanda proje boyunca hareket eden yeşil alanların çok işlevli bir kent parkı haline geldiği yerdir.