57319 Bir çocuk vardı Suda balık yakalardı Susuzluk balığı yakardı Peki çocuğa ne yapardı Neyse ki su vardı Ama atıklar suya akardı İnsanlar kanıksamış, bakardı Çocuğun yüzü sarardı Balık suda nasıl yaşardı İkisi de doğasından kopardı Bir çocuk vardı Her sabah Haliç’e bakardı Haliç’te kulaç atmak vardı Ama suya dokunmaya korkardı Suda kim bilir neler vardı Arada engeller vardı Engeller bir gün kalkardı Çocuğun hayalleri vardı Hayaller engelleri yıkardı Haliç’i suyla yıkardı Bir gün su çocuğu sardı Mevsimlerden ilkbahardı Suda artık hayat vardı İnsanlar Haliç’e akardı Haliç onlara bakardı Haliç’te hayat vardı Haliç İstanbul’a bakardı Her çocuk mutlu yaşardı
[
ATLAS HALİÇ
bireyden kente bir yer okuması
]
İÇERİK ATLAS HALİÇ : Bireyden kente bir yer okuması.................................................................................................. 1 ATLAS Haliç........................................................................................................................................................................................4 Bütünleşik lineer yeşil alan sistemi............................................................................................................................................................................4 Ayrıntıdan tümevaran lineer park tasarımı......................................................................................................................................................4
Bütünleşik lineer yeşil alan sistemi............................................................................................................................5 Haliç bütününe yönelik tasarım ilkeleri.................................................................................................................................................................6 Alan Kullanımı...............................................................................................................................................................................................................................8 Ulaşım ve erişilebilirlik.......................................................................................................................................................................................................... 10
Ayrıntıdan tümevaran lineer park tasarımı.................................................................................................... 13 Yarışma alanına yönelik tasarım ilkeleri...........................................................................................................................................................26 Peyzaj Tasarım Stratejileri ve müdahaleler.....................................................................................................................................................27 Ulaşım erişilebilirlik stratejileri.....................................................................................................................................................................................39 Yapılaşma ve Mimari tasarım stratejileri........................................................................................................................................................ 44
Yarışma alanı tasarımı..................................................................................................................................................... 46 Alan bütününe ait vaziyet planı.................................................................................................................................................................................46 Odak alanlarından detaylar.........................................................................................................................................................................................48 Odaklar 1 -2: Koç müzesi ve yakın çevresi........................................................................................................................................................48 Odak 3: Su sporları merkezi çevresi.......................................................................................................................................................................55 Odak 4: Haliç kongre merkezi.......................................................................................................................................................................................58
ATLAS HALİÇ : Bireyden kente bir yer okuması
57319
Haliç, bütününe bakıldığında kültür, turizm, tarihi miras, spor, rekreasyon, eğitim, sosyal donatı, yeşil alan aktivitelerini birleştiren son derece güçlü bir potansiyel barındırdığı ancak, niteliksiz ve yoğun yapılaşma, kıyı ile bağlantıyı koparan ve kıyı sürekliliğini engelleyen fonksiyonlar, yoğun fakat efektif olmayan ulaşım sistemi, parçalanmış yeşil alanlar halindeki Haliç’te bu potansiyellerin açığa çıkarılması gerekmektedir. Haliç için önerdiğimiz projeyle tümevarım ve tümdengelim yaklaşımlarını birleştirerek Haliç’i ATLAS olarak ele almaktayız. Birey ölçeğinden metropoliten kente farklı ölçekleri birleştiren yaklaşımı, tüm kullanıcıları alana davet eden tasarım çözümleriyle bütünleştirici bir atlas olan proje aynı zamanda Haliç bütününün İstanbul içinde alması gereken önemli role de atıf yapmaktadır. Tarihte korunaklı liman oluşuyla yerleşimlere ve sanayiye ev sahipliği yapan, sanayi ve altyapının bir parçası olarak kullanılan, doğal yapısı zarar görse de sanayi ve yerleşmenin yükünü taşıyan Haliç, sahip olduğu potansiyeli açığa çıkaran bu proje ile mitolojide Atlas’ın Gökkubbe’yi taşıdığı gibi İstanbul’un kent içinde doğaya ulaşma ihtiyacını karşılayacaktır. Normal zamanlarda üstleneceği bu rol yanında deprem gibi olası afet sonrasında bir hayat kanalı olarak kentin yaşamsal ihtiyaçlarını karşılamayı kolaylaştıracaktır. Özetle, Haliç bölgesi, geçmiş, bugün ve geleceğin sürekliliği, yeşil sistemin su ile birlikteliği, tüm kullanıcıları bir mekanda buluşturması, mekansal çeşitliliğin bir arada çözümü gibi birliktelikleri sağlama özelliği ile bir atlas gibidir. Makro ölçekte “Bütünleşik lineer yeşil alan sistemi” kurgularken mikro ölçekte “ayrıntıdan tümevaran lineer park tasarımı” geliştiren bu proje, makro ve mikro ölçeği birleştiren ve “Ayrıntıdan Tümevaran Lineer Açık alan Sistemi”, ATLAS olarak tanımlanmıştır.
1
2
Yerleşme tarihi iki bin yılı aşan Haliç, kuşatmalar, depremler, yangınlar
geçirmiş, doğal bir liman oluşuyla sanayi için de uygun bir ortam sunmuştur.
Sanayinin gelişmesiyle sayfiye yeri özelliğini hızla yitiren Haliç’in imajı da hızla değişmiş, kirleticiler, göçle gelen nüfus ve yapılaşmanın artışı, kirliliğin
önüne geçmek üzere müdahalelerle bugüne gelirken geçmişin izlerini
taşımaya devam etmektedir. Bu dinamik süreç, farklı dönemlerin değişen koşullarına göre üretilen mekanların yeni ihtiyaçlara adaptasyonundaki
zorluklar tasarım alanında özgün, yaratıcı ve sıra dışı çözüm önerilerini gerektirmektedir.
Öncelikle Haliç bütününde açık ve yeşil alanların artırılması ve sürekliliğinin
sağlanmasına yönelik analizler yapılarak tasarım stratejileri geliştirilmiştir. Ardından yarışma alanı ile ilgili tasarım ilkeleri ve tasarım çözümleri üretilmiştir.
3
ATLAS Haliç
Ayrıntıdan Tümevaran Lineer Açık alan Sistemi “ATLAS Haliç” olarak adlandırdığımız, tümevarım ve tümdengelim yaklaşımlarını
kentsel tasarım arakesitinde buluşturan tasarım yaklaşımımızla yarışma alanı iki düzeyden değerlendirilmektedir:
Bütünleşik lineer yeşil alan sistemi Haliç’in en temel özelliği, kent içerisine doğru uzanarak Alibey Barajı ile bütünleşen su bağlantısı sağlaması ve buna paralel olarak kent içerisinden
kuzey ormanlarına doğru uzanan kesintisiz bir yeşil sistem oluşturma potansiyelidir.
Bu potansiyel, öncelikle Alibeyköy deresinin kutu kesit şeklindeki yapısının doğal bir dere kesitine dönüştürülerek yeşil alanla bütünleşik tasarımı yapılarak açığa çıkarılmalıdır. Alibey Barajı’na ve kuzey ormanlarına ulaşan yeşil sistem aynı zamanda çevredeki yapılaşma ve yeşil alanlarla desteklenmelidir.
Hareketli topografyaya sahip olan alan ve yakın çevresinde yüzey suyu
akış hatlarında yapılaşma yoğunluğu azaltılarak yeşil alanların kıyı hattı ile buluşması sağlanmalıdır.
Ayrıntıdan tümevaran lineer park tasarımı Haliç’in Kıyılarını kapsayan yarışma alanlarının en temel özelliği ise yüksek
açık ve yeşil alan oranı ile çevresindeki yoğun yapılaşmanın nefes alabileceği en büyük alan olması ve lineer biçimi nedeni ile doku ile bütünleşme ve erişilebilirliği yüksek bir tasarım oluşturma potansiyelidir.
Birey ölçeğinden başlayarak yarışma alanına yönelik tasarım kararları ile kıyı
kullanımı geliştirilirken kentsel sitemlerle bütünleşme sağlanmaktadır. Böylece estetik ve fiziksel çözümler yanı sıra olağan ve afet gibi ekstrem koşullarda
kentin işleyişini destekleyecek sistematik çözümler, ve tasarımın kullanıcılara en iyi hizmeti verebilmesi için akıllı açık ve yeşil alan yönetimi önerilmektedir. 4
Bütünleşik lineer yeşil alan sistemi Birey ölçeğinden tüme doğru bir açık alan analizi için açık
alan büyüklüğü yanı sıra çevreleyen yapıların yüksekliği ve topoğrafyayı da dikkate alarak açık alanlarda
gökyüzünün serbestçe görülebildiği ortalama açı değeri ile açıklıklar incelenmiştir. Kıyıda görüş açısının fazla olduğu açık alanlar hakim olmakla birlikte doku içerisinde büyük açıklıkların ana
arterler
mezarlıklarda
çevresinde
olduğu,
aktif
ve
yeşil
alanların son derece az olduğu görülmektedir. artırılması,
Açık
mümkün
alanların
olamadığı
durumlarda da bina yüksekliklerinin
kontrol edilerek yolların oldukça dar
olduğu doku içerisinde günışığını daha fazla alan sokaklar oluşturulması gerekir.
Böylece iç kesimlerdeki parçacıl yeşil alanların yayalaştırılmış, günışığı alan ve yeşillendirilmiş yollarla birbirine bağlanması ve Haliç kıyısındaki yeşil sistemle bütünleşmesi sağlanabilir.
Haliç vadisinin deniz seviyesi ile yaklaşık 100 m arasında değişen kotları haliç’in görülebildiği alanı
genişletmektedir.
Kıyı ile iç kesimler arasında kentsel sistemler
sağlanması 3B mekansal açıklık analizi Açık alan etkisi olan alanlar: (53 dereceden büyük gökyüzü görüş açısı) (ort. alan genişliği/yapı yükseklik oranı >1/3)
açısından yanı
sıra
devamlılık
kullanıcının
görsel olarak kıyı ile ilişkisini doku içinde manzara
seyir
teraslarıyla
devam
ettirmek kıyının cazibesini artıracaktır
5
Haliç bütününe yönelik tasarım ilkeleri Yapılan incelemeler sonucunda alan bütününe yönelik olarak şu ilkeler belirlenmiştir:
1. Haliç, İstanbul yeşil ve su sisteminin önemli bir parçası olmalıdır. Kuzey ormanları ve Alibey Barajına doğal bir yeşil sistemle bağlanmalıdır.
2. İskelelerin kentin denizyolu ulaşımına entegrasyonu arttırılarak Haliç’e kentten denizyolu ulaşımı desteklenmelidir.
3. Haliç kıyısına kentten toplu taşıma, özellikle raylı sistem ve bisikletle ulaşım desteklenerek özel araç kullanımı azaltılmalıdır. 4. Kıyıdaki karayolu yayayı önceleyecek şekilde yeniden düzenlenmelidir.
5. Haliç yeşil sistemi su kaynaklarını takip ederek kuzey ormanları ile birleşmelidir.
6. Yeşil sistem Haliç çevre dokusu içine sızmalıdır.
7. Haliç’te mekan kullanımı kıyı ile sınırlı kalmamalı, su korunmalı ve aktif olarak kullanılmalıdır.
8. İskelelerin işlerliği artırılmalı, Haliç’in iki yakası arası hareketlilik artırılmalıdır.
9. Kıyı boyunca yaya-bisiklet yollarının sürekliliği sağlanmalıdır.
10. Kamusal nitelikli özel fonksiyonlar kıyıya paralel yaya akışını engellememeli, desteklemelidir
11. Tasarım, alanın deprem, sel gibi afetlere dirençli olmasını desteklemelidir.
12. Tasarım, İskele, otobüs-metrobüs-tramvaymetro
durakları
gibi
toplu
taşıma
erişim
noktalarından kıyıya akış sürekliliğini desteklemeli, kolaylaştırmalıdır.
13. Tüm alanda evrensel tasarım ilkeleri ile herkes için erişilebilirlik sağlanmalıdır.
14. Haliç’te kıyı boyunca bulunan iskeleler suyla etkilieşim için olduğu kadar deprem gibi bir afet 6
anında iç kesimlere yaşamsal ihtiyaçların ulaştırılması için potansiyel alanlar olarak değerlendirilmelidir.
Alibeyköy ve Kağıthane Dereleri’nin Haliç’e döküldüğü yerden itibaren güneye doğru Haliç Köprüsü’ne kadar su
derinliği genellik 1-5 metre arasındadır. Su derinliği tersane civarında 20 metreye ulaşmaktadır. Bu bölgeden itibaren
ise topoğrafya değişmekte ve su derinliği artmaktadır.
Galata Köprüsü civarında su derinliği 35 metreye kadar artmaktadır.
7
Alan Kullanımı
Bölgeler de birbirleri ile örtüşen girift bir yapı
Haliç çevresi yapılaşma ve nüfus
yoğunluğunun çok yüksek olduğu bir bölgedir. Arazi kullanıma bakıldığında çeşitli fonksiyonların bir arada olduğu
görülmektedir. Ticaret, sanayi, konut, sosyal donatılar, ulaşım yapıları, tarihi miras özelliği olan yapılar, yeşil alanlar bulunmaktadır. Büyük
ölçekli
ve
kamusal
yapılar ise çoğunlukla kıyı boyunda yerleşmişler ve bazıları kıyı sürekliliğini
işlevsel veya fiziksel olarak kesintiye uğratmaktadır. Sürekliliğin kesildiği noktanın özelliğine göre farklılaşan çözümler
önerilmektedir.
Yapının
sağlanması,
Deniz
açık alanında küçük düzenlemelerle sürekliliğin yüzeyinin
kullanılması,
bağlantının
bir köprü ile sağlanması, yapının kaldırılarak yeşil alan düzenlemesiyle
yaya sürekliliği yanı sıra kullanım alanının da artırılması gibi çözümler geliştirilmiştir.
Tersane bölgesi gibi bazı özelleşen kullanım alanları olsa da genel olarak
tek fonksiyona sahip alanlar yerine birden fazla işlevi bir arada barındıran alanlar
bulunmaktadır.
Sanayi,
lojistik, iş merkezi, eğitim, rekreasyon, deniz ulaşımı, tarih, turizm, ticaret, yeşil alan gibi fonksiyonların farklı
kombinasyonlarına sahip alt bölgeler bulunmaktadır.
8
sergilemektedir.
Bu durum yaklaşık sekiz kilometre uzunluğundaki alanda
farklı
noktalardan
yaya
erişim
mesafesinde benzer ihtiyaçların karşılanması için avantaj oluşturmaktadır.
Ayrıca her bir alanda birden fazla işlev olması tasarımla farklı özellikleri ve farklı kullanıcıları bir
araya getirmeyi hedefleyen ATLAS Haliç konsepti ile de uyumludur.
Alanın topografik yapısının belirgin etkisi ile şekillenen ulaşım sistemi kıyıya dik erişimi kolaylaştırmamaktadır. işlevlerin
tekrar
sunmaktadır.
Bu
eden
nedenle
çeşitliliği
kıyıdaki
avantaj
9
Ulaşım ve erişilebilirlik
Alandaki akışlar dışında üst ölçekte Kuzey ormanlarına ve Alibey
Alanın topografik yapısı, ulaşım sistemi ve erişilebilirliğini
bir akış koridoru oluşturacaktır. Kuş göç yolları üzerinde bulunan
döneminden beri olan, Tarihi Mese yolu Divan yolu Haliç’in
de kuş gözlemcilerini alana davet edecektir. Bahariye adaları önemli bir
Doğuda ise bu kadar net bir aks görülmemektedir.
Yer üstünde ikibin yılı yer altında ise yedibin yılı aşan bir tarihi mirasla
desteklediği sınırlı denizyolu ulaşımı ile beslenmektedir.
konumuna uygun olacaktır.
doğrudan etkilemektedir.
Barajı’na doğru uzayan yeşil sistem, diğer canlılar için de bir ekolojik Haliç’in Batısında Roma
İstanbul’da Haliç de bir kuş konaklama alanı olarak hem hayvanları hem
sırtlarında Beyazıt’a kadar düz bir aks oluşturmaktadır.
potansiyel sunmaktadır.
Haliç, kıyısını çevreleyen karayolu ile ve tarihi iskelelerin
birlikte doğal bir gözlem alanı oluşması İstanbul’un dünyadaki özel
Batı kıyısında Eminönü-Alibeyköy tramvay hattı ile daha fazla kullanıcının toplu taşıma ile alana gelme olanağı olacaktır. Diğer handan Haliç’in doğu kıyısında da raylı
sistem ihtiyacı bulunmaktadır. Bu nedenle Haliç kıyısının tamamında sürekli bir tramvay hattı ve bu hattın Kabataş-Bağcılar sağlanmalıdır.
tramvay
hattıyla
entegrasyonu
Raylı sistemin taşıt ulaşımının ana omurgası haline gelmesiyle, bisiklet ve yaya erişimine daha fazla imkan
sunulabilecek, daha sürdürülebilir bir çevreye ulaşım açısından da destek olunacaktır.
Deniz yolu ulaşımı desteklenmelidir. Haliç şehir hatlarını Haliç ve Üsküdar dışında Boğaz hattı ile genişletilmesi,
Bakırköy, Avcılar, Tuzla gibi Marmara denizi boyunca yer
alan yerleşmeler ile de entegrasyonunun sağlanması
gerekmektedir. ATLAS haliç konsepti ile bir yandan alt
ölçekte mekanlar arasındaki akış ve erişim ilişkileri düşünülürken diğer yandan üst ölçekten sınırları çok daha esnek ele alan akışlar da dikkate alınmaktadır.
10
11
Mevcut arazi kullanım ve erişilebilirlik özellikleri alan kullanıcı profilinin çeşitliliğini azaltmaktadır. Yarışma alanındaki mahalleler
incelendiğinde genç ve orta yaşlı nüfusun %90’ın üzerinde olduğu görülmektedir.
Eminönü, Mecidiyeköy, Taksim, Kabataş, Cevizlibağ gibi İstanbul’un önemli odak noktaları alana çok yakın olmalarına rağmen ulaşım
sistemleriyle güçlü bir şekilde bağlanmamışlardır. Özellikle toplu
taşıma, yaya ve bisiklet yollarının güçlendirilmesi alanın 5 kilometre
içinde bulunan bu önemli aktarma noktaları aracılığıyla Haliç’in tüm İstanbul’un nefes aldığı merkezi bir yeşil alan haline getirecektir. Haliç’in
kolaylıkla
bağlanabileceği
Yenikapı-Hacıosman
metrosunda yolcu sayısı 2019 yılında bazı dönemlerde 300 bini
aşmaktadır. Söz konusu hattın Alanda yapılacak tramvay hattı ile bağlanması alanın çekiciliğini artıracaktır. Alanın erişilebilirliğinin,
aktif yeşil alanlar ve farklı yaş grupları için aktivite çeşitliliğinin ve suyla etkileşim çözümlerinin artması bu alandaki kullanıcı profilini de çeşitlendirecektir.
Çocuklar için güvenli, fiziksel ve zihinsel gelişimlerini destekleyecek doğal ve yaratıcı mekanlarla aile ve çocukların bu alanı kullanım oranı artacaktır.
Alana erişilebilirlik için toplu taşıma ve bisiklet gibi ulaşımlara öncelik vermek son derece önemlidir. Böylece azalacak olan özel
araçla erişim talebinin ardından alanın yaya öncelikli mekanlara dönüşmesi kolaylaşacaktır.
Kullanıcıların alana ulaşımı için
Eminönü-Alibeyköy ve Yanikapı-Hacıosman hatlarıyla entegrasyon sağlanınca “Bütünleşik lineer yeşil alan sistemi” hedefine ulaşmak
için üst ölçekte yeşil sistem, su sistemi ve ulaşım sistemi ile birlikte sistematik bir çözüm üretilmiş olacaktır.
Alt ölçekte ise “ayrıntıdan tümevaran lineer park tasarımı” yaklaşımı ile yarışma alanına ilişkin tasarım çözümleri ile üst ölçeğin bütünleşmesi hedeflenmiştir. 12
Ayrıntıdan tümevaran lineer park tasarımı Tasarım modeli geliştirilirken bireyin algı ve erişim mesafeleri, mekanla ilişkisinden yola çıkarak kentsel sistemle entegrasyonu kurgulanmıştır. Yarışma alanları kıyı hattına odaklanmakla birlikte Haliç’in çevresiyle olan ilişkisi insan ölçeğinde beş duyunun tamamı dikkate alınarak değerlendirilmektedir. Poyraz ve Lodos ile denizin kokusunun doku içerilerine aktarılabilmesi için açıklıkların rüzgarı doku içlerine taşıyacak şekilde yapıların da bunu engellemeyecek şekilde tasarlanması Haliç’in etki alanını doku gerisine doğru genişletecektir.
Ayrıca topografyanın da etkisi ile Haliç’in görülebilir olduğu noktalar kıyıdan çok uzakta olabilir. Görülebilirlik açısından bakıldığında insan gözünün mekanı belirli bir düzeyde algılaması için ihtiyaç duyduğu mesafeler Haliç’in görsel etki alanının belirlenmesi için önemlidir.
Bu bağlamda alan, insanın mekandaki detayları bakarak yeterli düzeyde algılayabileceği
1000m, yürüme mesafesi olarak kabul edilen 500m, sosyal etkileşimin yaşandığı 100m, kişisel mahremiyet mesafesi olarak düşünülebilecek 2m mesafeye göre gridlere bölünerek yarışma
alanı incelenmiş ve tasarım çözümleri birey ölçeğinden Haliç bütününe doğru ölçekler arası kesintisiz bir tasarım yaklaşımı ile geliştirilmiştir.
13
Ayrıca topografyanın da etkisi ile Haliç’in görülebilir olduğu noktalar kıyıdan çok uzakta olabilir. Görülebilirlik açısından bakıldığında insan gözünün mekanı
belirli bir düzeyde algılaması için ihtiyaç duyduğu mesafeler Haliç’in görsel etki alanının belirlenmesi için önemlidir.
Bu bağlamda alan, insanın mekandaki detayları bakarak yeterli düzeyde
algılayabileceği 1000m, yürüme mesafesi olarak kabul edilen 500m, sosyal etkileşimin yaşandığı 100m, kişisel mahremiyet mesafesi olarak düşünülebilecek
2m mesafeye göre gridlere bölünerek yarışma alanı incelenmiş ve tasarım çözümleri birey ölçeğinden Haliç bütününe doğru ölçekler arası kesintisiz bir tasarım yaklaşımı ile geliştirilmiştir.
Geniş görsel çevre ilişkisi Görsel ilişkinin etkin olarak kurulabileceği en uzun mesafe 1000m olarak kabul edilebilir. Bu mesafe Haliç bütünündeki farklı alan ve odak noktalarının görsel algı devamlılığının sağlanmasında kullanılan mesafedir.
2m grid kişisel mesafe 14
1000m grid görsel mesafe
500m grid yürüme mesafesi
Fiziksel çevre ilişkisi
Sosyal ilişki mesafesi
Optimum yürüme mesafesi olarak kabul edilen 500 metredir. Fonksiyonların konumları belirlenirken ve açık alanların dağılımı planlanırken bu mesafe dikkate alınmıştır.
Açık alanda sosyal yaşantıyı desteklemek için ideal mesafe olarak 100m alınabilir. Bu mesafe içinde insanlar mekan algısı ve sosyal ilişki kurabilirler. İyi organize edilmiş kentlerde 110m’den daha büyük dış mekanlara rastlanmamaktadır.
100m grid sosyal mesafe 15
Yarışma yapılar
alanındaki
dışında
göstermektedir. malzemeleri
ve
da
kullanımlar,
çeşitlilik
Farklı
zemin
kullanımları
söz
konusudur. Otopark yüzeyleri, işlevsiz
düzeye ulaşmaktadır. Yapının iki yanındaki kıyı hattı sadece dar bir kaldırımla
yeşil
beton
Müze yapılarının tescilli olması kıyı sürekliliğinin sağlanması için deniz tarafında
parçacıl
Tasarım birey ölçeğinde kişisel mesafe, yakın iletişim, sosyal iletişim mesafesi,
aktif yeşil yüzeylere dönüştürülmesi
mekanı algılamaya yönelik fiziksel
Böylece mevcut yaya hareketleri
geliştirilmektedir.
küçülen gridler şeklinde temsil edilen
sekiz kilometre uzunluğundaki Haliç
azaldığı veya kesildiği alanlar da aktif
ve
veya erişilemeyen alanlar, geçirimli
bağlanmaktadır. Bu da orada yaya akışlarının sıkışmasına neden olmaktadır.
olan kıyı hattı, refüj yüzeyleri gibi
bir çözüm bulmayı gerekli kılmaktadır.
yüzeyler,
birbirinden
çoğunlukla
bağımsız
ve
alanlar bulunmaktadır. Bu alanların amaçlanmıştır.
ve görsel mesafeler dikkate alınarak
de alan geneline yayılacak, şekilde
ifade edilebilecek ölçülerden yaklaşık
yığılma noktaları ve kullanımın çok
ve Alibeyköy deresi boyunca baraja
olarak kullanılabilecektir.
süreklilik içinde ve mekanlar birbirini
Kıyı
genişliği
büyük
ormanlarına
kadar
besleyecek şekilde tasarlanmıştır. değişkenlik
göstermese de yaya kullanımına açık
aktif kıyı alanı alandaki fonksiyonlarla yer yer çok daralmaktadır.
Koç müzesi önünde bu durum en aşırı
16
kuzey
Santimetrelerle
Yaya akış diyagramı
bir
Alan içinde yaya hareketleri açısından sorunlar olduğu gibi bölge olarak da
yarışma alanına erişim olanakları yeterli değildir. Topografya erişilebilirliği zorlarken mevcut denizyolu ulaşımının sınırlı olmasına ek olarak alanda Haliç kongre merkezi ve Koç müzesi ulaşım talebini artıran önemli fonksiyonlardır. Özellikle Haliç kongre merkezi işlev olarak daha kısıtlı bir kitleye hizmet ettiğinden
kıyı kullanımı için önemli bir bariyer özelliği göstermektedir. Kıyı ile bağlantısı
olmayan Haliç kongre merkezi trafiği ve Kasımpaşa-Hasköy tüneliyle başka bölgelere giden trafiğin kıyı için gerekli ulaşım talebinden ayrılması için yol hattının yeniden ele alınmasına karar verilmiştir. Bölge ile ilgili olmayan trafik
için yolun yer altına alınması zorunludur. Zemin üzerinde ise Tramvay hattı,
otobüs ve bisiklet kullanımın önceleyen yol enkesiti planlanmıştır. Böylece
alandaki otopark talebinin de azalacağı öngörülmektedir. Otopark ihtiyacı
ise yaya akışlarını engellemeyecek şekilde, yüzeyde yayılmayan ve akıllı teknolojileri kullanan bir tasarımla çözülmüştür.
Haliç Köprüsü’ne bağlantı, Halıcıoğlu Okmeydanı Caddesi’nin de Fatih Sultan Mehmet Üniversitesine doğru yer altına alınarak Üniversite ve yakın çevresinin
de kıyıya bağlantısı sürekli hale getirilmesi ve Halıcıoğlu metrobüs durağıyla sahil arasında yaya akışının sürekliliği hedeflenmiştir.
17
Haliç kongre merkezinin işleyişini de etkilemeden kıyı sürekliliğini sağlamak için Tarihi yararlanılması
uygun
Haliç Köprüsü’nden
bulunmuştur.
Böylece
tarihi
köprünün işlevinden kopup bir obje olarak sergilenmesi
yerine gerçek işlevi olan kıyının iki yakasını birleştirme görevini yapmaya devam etmesi sağlanabilir. Ayrıca köprünün
kıyıya
paralel
olarak
yerleşmesi
kesilen
kıyıda sürekliliği sağlarken Haliç’in doğal su akışını engellemeyecek ve kirliliğe neden olmayacaktır.
Koç müzesinde ise tarihi yapılardan dolayı Hasköy
caddesinin yeterli miktarda genişletilerek yaya akışının sürekliliğini sağlamak mümkün olamamaktadır. Ancak dar bir yaya kaldırımı oluşturulabilmektedir.
Bu duruma çözüm olarak denizden koç müzesini geçmeyi sağlayacak bir köprü yapılması ve müze açık alanı ile görsel bütünleşme sağlanması planlanmıştır. Tarihi tramvay ile açık alan arasındaki sınırlar kaldırılarak
tramvay hattı çevresi yeniden düzenlenip açık alanla bütünleşmesi, kıyı ile park alanını ayırıcı özelliğinin azaltılması hedeflenmiştir.
Spor alanlarında ise geometrik düzenlemeler, yeni spor
alanları tasarımı, mevcut çitlerin kaldırılarak daha açık bir tasarım sağlanması planlanmıştır.
18
Alanda çok sayıda ve farklı düzeylerde eğitim kurumu, müze, spor tesisleri, şehir hatları iskeleleri bulunmaktadır. Fonksiyonların büyük kısmı kıyı hattında veya hemen gerisinde konumlanmıştır. Kıyı hattı gerisinin Haliç kıyısı ile bütünleşmesini sağlamak gerekmektedir.
Kıyı hattında ise açık alan kullanımları arasında piknik-mangal,
kaykay-paten, balıkçılık, yürüme-koşu ve serbest aktiviteler görülmektedir. Yürüyüş-koşu için 1000 metrelik gridler boyunca süreklilik gösteren rotaların tanımlanması, kaykay, piknik, spor oyunları gibi aktiviteler için 100 metrelik gridler
içinde uygun konumlarda aktivite alanları tanımlarken bu alanlar çok amaçlı kullanılabilecek şekilde esnek yüzeyler şeklinde ve çitlerle sınırlanmadan tasarlanması önerilmektedir.
19
Ayırıcı duvarlar, yoğun kıyı-iskele kullanımı
Ayırıcı duvarlarla kesilmiş meklan, ağaç ve servis yapısıyla artan kullanım
Ayırıcı duvarlar ve eğimle ayrılan alan, manzara etkisi
Ayırıcı duvarlarla kesilmiş özel alan, erişim kısıtlı, kullanım sınırlı
20
Alandaki ağaçlar ekolojik ve mikro klima açısından tasarımın önemli
bileşenleridir. Estetik açıdan da mekana çok önemli katkısı olan ağaçların
etrafı aynı zamanda sosyal mekan ile bireysel mekan arakesitinde bulunan üç boyutlu açık hacimler tanımlamaktadır. Bu özellikleri nedeniyle alandaki tasarım müdahaleleri sırasında ağaçların korunmasına ve tasarımla ağam
miktarının artırılmasına dikkat edilmiştir. Bireysel, küçük grup ve kalabalık aktivitelerin hepsine sahne olan bu alanlar tasarımda önemli yere sahiptir.
farklı eğimde ve düz yüzeyler, engel yok, yoğun kullanım
Ağaçsız, geniş, sert zemin, kenarlarda yoğunlaşan kullanım
ağaçlık eğimli yüzey ayırıcı yapıların kıyı tarafında yoğun kullanım
ağaç yoğun eğimli yüzey ayırıcı duvarlar kısıtlı kullanım
21
Baskın, ayırıcı yapı, sıkışık yaya kullanımı
Ağimli ağaçlık alan, yoğun kullanım
Ağaçlık alanda açık yüzeylerden fazla kullanım
Parçalanmış yeşil manzara yüzeyleri
alanlar,
eğimli
Yeşil alanlar çok sayıda sert zeminle parçalanmış
olmasına rağmen ağaç grupları kullanıcıya küçük mekanlar sınmaktadır. Yeşil yüzey ve ağaçların birarada olması kullanıcıyı daha çok cezbetmektedir. 22
23
Alandaki ağaçlar doğal çevrenin ve peyzajın tek bileşeni değildir. Ağaçlar
Alanda bulunan bitki türlerinden bazıları şunlardır: Pinus pinea, Pinus brutia,
alanı tanımlamaktadır. Alanda doğal bitki örtüsünden ziyade kültürel bitki
orientalis, Platanus occidantalis, Pitosporum tobira, Robinia pseudoacacia,
insanların kullandığı mekanları tanımladığı gibi diğer canlılar için de yaşam
örtüsü ağırlıklıdır. Özellikle tasarımda süreklilik sağlanarak kuzey ormanlarıyla bağlantı kurulursa alanın faunası da zenginleşecektir.
Salix babylonica, Ligustrum japonica, Populus alba, Quercus sp., Platanus
Robinia pseudoacacia “Umbraculifera”, Cupressus sempervirens, Fraxinus sp., Prunus ceracifera “Pisardii Nigra”, Prunus serulata, Acer negundo, Eleagnus
pungens, Magnolia grandiflora, Laurus nobilis, Nerium oleander, Nandina domestica, ve Cupressus macrocarpa
Alanda bulunan bitki türleri
24
Hayvanlar, böcekler, su canlıları da tasarıma dahil edilmelidir. Nitekim Haliç’e yönelik ıslah çalışmalarının ardından su canlıları sayısında artış olduğu
görülmüştür. Bu bağlamda kıyı hattında nişler oluşturularak su canlıları için yaşam ortamı sağlanması Haliç’in temiz ve sağlıklı bir su kütlesi olmasının koşullarından biridir.
Alanda bulunan deniz canlıları 25
Yarışma alanına yönelik tasarım ilkeleri
A. EKOLOJİ
1. Açık alanların yeşil karakteri korunmalı ve geliştirilmeli. Yeşil alan oranı artırılmalı.
2. Tasarım doku içerisinden kıyıya yaya akışlarını desteklemelidir
3. Kıyı çizgisi suyla farklı şekillerde etkileşim sağlamak üzere farklılaşmalı, üç boyutlu olarak kullanım çeşitlenmelidir.
4. Kıyı hattında yapılacak müdahalelerle ekolojik yaşam desteklenmelidir.
5. Koç müzesi, spor tesisleri gibi yapıların açık alanları yaya hareketini destekleyici yönde yeniden tasarlanmalıdır.
Kuzey ormanlarıyla bütünleşme Kıyıda yuvalama nişleri Yağmur bahçeleri Ekolojik mimari Ekolojik ulaşım modları
B. SINIR
Geçirgen sınırlar Süreklilik
Üç boyutlu hareketli su-kara arakesiti Sınırsız- doğal yüzeyler
6. Toplu taşıma ve bisiklet-yaya erişimi desteklenerek otopark ihtiyacı azaltılmalı.
C. KÜLTÜR
7. Taşıt önceliği tramvay ve bisiklet ulaşımına verilmeli.
8. Mevcut kıyı yolu en kesiti yeniden düzenlenmeli, alanı kullanmayıp Kasımpaşa-Hasköy tüneliyle diğer bölgelere gidecek trafik yer altına alınarak zemin kotu yayaya öncelik verir hale getirilmeli.
Kültürel mirası vurgulayan tasarım Tarihsel süreklilik
Heterojen kullanıcı kitlesi
Birarada kamusal alanı paylaşma kültürü
9. Otoparklar kıyıdan uzak yola paralel olmalı, yaya alanlarını bölmemelidir.
10. Katlı ve akıllı otopark sistemleriyle daha az alan kullanan ve daha etkin çözümler geliştirilmelidir.
11. İnce uzun geometrisi nedeniyle alanda fonksiyonlar belirli aralıklarla tekrar
etmeli, kullanıcıların farklı noktalarda benzer aktiviteler yapabilme imkanı tanınarak kullanımın tüm alanda dengeli olması desteklenmelidir.
12. Donanma caddesinde kaldırımın çok dar olduğu kısımlarda yaya-taşıt ayrımını ve yaya güvenliğini sağlayacak çözüm geliştirilmeli.
13. Doku içerisindeki yollar çok dar olduğundan tek yönlü yollar ve yayalaştırma
D. ULAŞIM
Çok modlu ulaşım
Yaya öncelikli yaklaşım Kesintisiz yaya yolu Haliç tramvayı
Genişleyen denizyolu ağı Ekolojik ulaşım modları
Akllı-kompakt otoparklar Bisiklet yolu ağı
Doku içi yayalaştırılmış yollar
yapılarak erişilebilirlik sağlanmalıdır.
14. Doku içerisinde nefes alınacak küçük meydanlar, açıklıklar oluşturulmalı.
15. Alanda mümkün olduğunca yapı yapılmamalı, zorunlu yapılar da topografya ile bütünleştirilerek alanın yeşil karakteri bozulmamalıdır. 16. Yapılar
ve
iskele-köprü
gibi
strüktürlerde
farklı
kotlarda
kullanım
sağlanarak açık mekanın farklı kotlardan algılanması ve alanın etkin kullanımı desteklenmelidir.
17. Açık alandaki duvar, çit gibi tüm sınırlar kaldırılarak sürekli bir açık ve yeşil alan tasarlanmalıdır. 26
E. MEKAN OLUŞUMU
Hareketli kıyı hattı Yeşille bütünleşen mimari Suyla etkileşim alanları Kent çayırı Doku içi meydancıklar
Peyzaj Tasarım Stratejileri ve müdahaleler
Ortaya konulan müdahale paketleri genel olarak proje alanına yönelik
Proje alanına yönelik geliştirilen peyzaj tasarım yaklaşımı mevcut yapıda
altlık sunan “sürekli topografik yüzey tasarımının” geliştirilmesi amacıyla ele
tespit edilen parçalanmış mekan kurgusuna yönelik bütüncül bir tasarım
dilinin geliştirilmesi fikrine dayalıdır. Bu kapsamda mevcut durumda otopark alanları, tel çitler, sert zeminle ile parçalanan ve hem insan hareketi hem de yeşil dokuyu bölen ve akışları engelleyen fiziksel kurgu, akışları destekleyecek
ve parçalanmayı minimize edecek şekilde yeniden ele alınmıştır. Bu
kapsamda proje alanında mevcut durumda var olan kamusal açık mekan aktiviteleri (spor, oyun, yürüyüş, koşu, piknik, seyir vb.) doğası değiştirilmeden birbiri ile kesin sınırlarla ayrılan ve proje alanı boyunca belirli zonlar şeklinde
belirginleşen mekanlar yerine, birbiri içine geçen, akışkan, sınırların olmadığı bir mekan kurgusu kapsamında yeniden ele alınmıştır. Bu kapsamda var olan mekan izlerinin güçlendirilmesi, parçalanmalara ve bütüncül bir kurgunun geliştirilmesinde engel teşkil eden yapılanmaların kaldırılması ve açık mekan kalitesinin hem işlevsel, ekolojik ve estetik açıdan geliştirilmesini temel
alan tasarım yaklaşımımız alana yönelik geliştirilen bir takım müdahaleleri içermektedir. Bu müdahaleler genel olarak 5 temel başlık altında ele alınmıştır:
1. Arındırma: Proje alanı içerisinde mekansal akışı bölen, görsel ve fiziksel
sınırların ve büyük alanları kaplayan geçirimsiz yüzey kaplama materyalinin kaldırılması
alınmıştır.
Proje alanın bütüncül bir şekilde ele alan tasarım taktikleri ve bileşenleri aşağıda açıklandığı gibidir:
- Bitki katmanı: Proje alanı içerisinde mevcut durumda yer alan ağaç varlığının
korunması peyzaj tasarımında temel bir strateji olarak ele alınmıştır. Proje alanındaki bitki katmanını yeniden ele alan yaklaşımımız mevcut bitki varlığını önerilen mekan kurgusuna dahil etmek ve bitki varlığı üzerinden şekillenen
yeni mekanların gelişimini sağlamak amacıyla aşağıda belirtilen alt stratejiler doğrultusunda çok katmanlı bir kurgunun gelişimini önermektedir:
- Ağaç Koruma Bantları- Proje alanı geneli için önerilen sürekli topografik
yüzey mevcut ağaç varlığını dikkate alarak biçimlenmiş ve yeni topografik yönelimler bu ağaçların alan içindeki konumları ve dizilimler doğrultusunda şekillenmiştir.
- Ağaç altı mekanları: Proje alanı genelinde tek bir ağacın gövde ve tepe
çatısı ile mekan oluşturabilme kapasitesi tek ağaç ve ağaç grupları şeklinde değerlendirilmiş ve ağaç altı mekanlar tanımlanmıştır.
2. Geri Dönüşüm:
Proje alanından kaldırılan yüzey materyalinin tüm alan
için önerilen topografik yüzeylerin geliştirilmesi amacı ile dolgu materyali olarak kullanılması
3. Birleştirme:
geliştirilen ve çok katmanlı bir peyzaj kurgusunun alana entegrasyonu için bir
önerilen sürekli çayır dokusudur. Alanda mevcut durumda ağaç altı dokusu
olarak beliren monotipik çim alan uygulamasından, tüm alan sürekli bir kent
Proje alanı içerisinde mekansal kurguda oldukça parçalı
yapıya sahip olan yeşil alanları birleştiren bütüncül bir yeşil doku üretimi
4. Dönüştürme:
- Kent çayırı: Proje alanındaki bir diğer baskın değişim tüm proje alanı için
Monotipik tek katmanlı peyzaj kurgusunun çok katmanlı
peyzaj kurgusuna dönüştürülmesi
5. Arttırma: Proje alanı ve yakın çevresinde yeşil alan sürekliliğinin sağlanması amacı ile ağaç ve bitkisel yüzey varlığının arttırılması
çayırı matrisine dönüştürülmüştür. Bu kapsamda proje alanından kaldırılan geçirimsiz yüzeyler sonucunda ortaya çıkan toprak katmanı çayırlandırma süreci kapsamında ele alınmıştır. Çayırlandırma sürecinde kullanılacak olan
bitki türleri; Agrostis tenuis, Festuca ovina, Lolium prenne, Dactylis glomerata olarak belirlenmiştir. Bu kurguya alan boyunca önerilen tematik bahçeler içerisinde yer alan otsu türler ve pereniyaller (Agapanthus umbellatus, Arbustos sp., Ajuca reptans, Hyoericum sp., Santonlin sp. Veronica sp.) eşlik
edecektir. Bu şekilde proje alanı boyunca kent faunası için alternatif habitatlar
oluşturulmuş ve kentsel ortamda biyolojik çeşitlilik arttırılmış olacak diğer 27
Çok katmanlı bitkisel yüzeyler
Mevcut yeşil alanlar topografik hareketlerle sürekli ve alana yayılan farklı bitki türlerini ve kent çayırını içeren yeşil sisteme dönüşmüştür.
Yuvalama alanları Kıyıda kara yönünde nişler ve uygun su bitkileri ile yuvalama alanları oluşturulmuştur.
Tarihi-kültürel miras vurgusu Alandaki vinçler, Tarihi Haliç Köprüsü gibi miras aktif olarak tasarıma dahil edilmiştir.
Engelsiz su-kara ilişkisi Kıyı sınırındaki çitler kaldırılmış, önerilen yaya promenadı üzerinde teknelerin bağlanacağı alanlar oluşturulmuştur. Su ile etkileşim artırılmıştır. 28
Sınırsız mekanlar
Yaya akışı düzenlemesi
Açık alandaki çit, duvar, vb. ayırıcılar kaldırılmış, mekanlar arası yaya akışı serbest hale getirilmiştir.
Yaya-taşıt ilişkisinde yerin özelliklerine göre değişen çözümler önerilmiştir. Donanma caddesinde dar kaldırımlar yaya yolu yükseltilip mesaatlık seviyesine getirilerek genişletilmiştir.
Bütünleşik mekanlar Mevcutta sert yüzeylerle parçalanmış olan yeşil alanlar doğal yeşil alan olarak bütüncül olarak tasarlanmıştır.
Mekansal süreklilik Alanda faklı kullanımlar arasındaki sınırlar kaldırılmış, açık alanda da sürekli topografik yüzeyler mekanlar arası akışı devam ettirmektedir.
Farklı bakış açıları
Suya inen rampa ve basamaklar, yeşil çatı, köprü ve farklı kotlardaki iskelelerle kullanıcıya çeşitli perspektifler sunulmaktadır.
Çok modlu ulaşım Yaya ve ekolojik ulaşım modları desteklenmiş, beilrli noktalar aktarma noktaları olarak tasarlanmış, alana erişim kolaylaştırılmıştır
Akıllı-kompakt otopark sistemi Minimum yüzey alanı ve maksimum otopark kapasitesi sağlayan akıllı otoparklar önerilmiştir. Uygun yerlerde zemin altında çözülerek zemin kotu yayalara bırakılmıştır.
Yaya dostu yol kesiti Alanı geçiş amaçlı kullanan trafik yer altıına alınmış, zeminde ise tramvay, bisiklet, kısmen taşıt ve yayanın birlikte kullanacağı bir yol kesiti tasarlanmıştır.
29
yandan mevsimsel olarak değişen görsel bir zenginlik alana kazandırılmış olacaktır. - Bitkisel Sınır: Proje alanı içerisinde yer alan geçirimsiz sınırlar yerine hareketi yönlendiren farklı
katmanlara sahip bitkisel sınırlar önerilmiştir. Özellikle proje alanı sınırlarında bitki sayısı arttırılarak geçirgen, ekolojik bitkisel sınırlar önerilmiştir.
- Çok katmanlı bitkisel yapılanma: Proje alanında ağaç ve çim alan olmak üzere tek katmanlı bitkisel
kurgudan ağaç, ağaççık, çalı ve çayır alanlarını içeren çok katmanlı bir bitkisel kurgu önerilmiştir. Bu kapsamda proje alanında yer alan Pinus pinea, Pinus brutia, Salix babylonica, Populus alba,
Ligustrum japonica, Quercus sp., Platanus orientalis, Platanus occidentalis, Robinia pseudoacacia,
Cupressus empervirens , Prunus serrulata, Acer negundo, Magnolia grandiflora, Laurus nobilis, Cupressus macrocarpa türleri korunmuş yeni ağaçlandırma önerilerinde bu türlerin varlığı dikkate alınarak doku devamlılığının sağlanması açısından bazı türler (Quercussp., Prunus, Laurus
nobilis, Acer sp. vb.) yeni ağaçlandırma önerilerinde kullanılmış ve ek olarak İstanbul Haliç doğal yapısına uygun olan Tilia argentea, Alnus glutinosa, Cercis siliquastrum, Pistacia lentiscus türleri
önerilmiştir. Ayrıca Koç Müzesi açık mekanlarında bu alana yönelik farklı bir kimlik öğesi olarak Ginkgo biloba ağacı kullanılmıştır. Su kenarı bitki katmanı olarak su - kara arakesinte akuatik fauna
için yuvalama alanları oluşturmak üzere kıyı hattı boyunca önerilen ekolojik nişlerde Miscanthus sacchariflorus, Pennisetum sp., Cyperus alternifolius, Myosotis palustris, Typhia latifolia türleri kullanılmıştır.
- Lineer bahçeler: Proje alanında mevcutta yer alan Koç Müzesine ait nostaljik tren hattı ve kıyı ara kesitinde lineer bir şekilde uzanan tematik bahçeler önerilmiştir. Bu bahçeler, kıyı promenadı ve tren aksı ara kesitinde görsel anlamda çeşitlilik sunan birer ekolojik bahçe niteliğindedir. Lineer
bahçeler aynı zamanda yağmur suyunun yönetimi için önerilen doğal su toplama havzaları olarak işlev görecektir.
- Yüzey Katmanı: Proje alanı boyunca bütüncül bir peyzaj yüzeyinin geliştirilmesi ele alınan temel
stratejilerden bir diğeridir. Bu kapsamda geliştirilen proje aşağıdaki başlıklar doğrultusunda ele alınmıştır:
- Sürekli Topografik Yüzey: Projede, sürekli topografik yüzey mekan tasarımında farklı işlevlerin
içinde gömülü olduğu, sınırların eridiği, kullanım esneklikleri ve erişilebilirliğin sağlandığı ve mekansal form oluşumda bütüncül bir tektonik dilin gelişimini önceleyen bir tasarım metodu olarak ele alınmıştır. Bu kapsamda mekanlar önerilen bu sürekli topografya içinde sahip oldukları farklı
30
31
materyal dilleriyle var olan ve farklı aktivitelere izin veren esnek kullanımları ile
serbest spor yüzeyleri gibi farklı spor türleri proje alanına kazandırılmıştır. Spor
yapmak gibi çoklu kullanım seçeneklerini içermektedir. Sürekli topografya bir
alanımızın mahalle dokusuna uzanan kısımlarında da kentsel boşluklara işlev
öne çıkar. Proje alanı, her yerde oturmak, dinlenmek, seyretmek, oynamak, spor
yandan tüm proje alanına bir ağ gibi sararak birbirinden kopuk halde bulunan
işlev alanlarına yönelik bağlayıcı bir çerçeve oluştururken diğer yandan insan-
yüzeyler fikri sadece kıyı hattı boyunca uzanan yeşil alan içeriğinde değil, proje kazandırmak için ele alınan bir diğer önemli tasarım stratejisidir.
çevre etkileşimi doğrultusunda insanın açık alandaki mekansal algı sınırları
- Oyun yüzeyleri: Proje alanı içerisinde mevcutta yer alan önemli bir işlev olan
sunmaktadır.
olarak çocukları harekete teşvik eden, dinamik, keşfe dayalı topografik yüzeyler
çerçevesinde özelleşen alt mekanların gelişimi için de önemli bir referans Proje alanı boyunca gelişen bütüncül topografik yüzey tasarımı kapsamında ele alınan farklı işlevsel yüzeyler aşağıda belirtildiği gibidir:
- Spor yüzeyleri: Proje alanında yer alan en önemli açık hava rekreasyon türlerinden olan “spor alanı” kavramı geleneksel tasarım biçiminden
ayrıştırılarak ele alınmıştır. Bu kapsamında geleneksel anlayışla ele alınan spor alanı belirli sınırlarla yakın çevresinden ayrışan, mekan kurgusundan kopuk alanlar olarak değil, genel mekan kurgusuna entegre, sınırların olmadığı, farklı renk kodlarına sahip ve içerisinde bulunduğu topografyaya gömülü düzlükler olarak belirginleşen “spor yüzeyleri” ne dönüştürülmüş ve proje alanı
boyunca dağıtılmıştır. Bu kapsamda basketbol, futbol, tenis, masa tenisi ve
Odak 4 32
“çocuk oyun alanı” kavramı yine önerilen tasarım metodunun bir parçası
olarak ele alınmıştır. Bu kapsamda sürekli topografik yüzeyin bir parçası olarak ele alınan “oyun yüzeyleri” su, toprak, yükseklik, ölçek gibi kavramları çocuğun deneyimleyerek öğrenebileceği deneysel bir peyzaj yüzeyidir.
- Odaklar-meydanlar: Proje alanı içerinde yaya akslarının kıyı boyunca kesintisiz bir şekilde uzanan kıyı promenad ile buluştuğu noktalarda yeni odaklar ve
meydanlar önerilmiştir. Bu kapsamda proje alanında mevcut durumda yer alan kıyı işlevleri dikkate alınarak iskele meydanı, kıyı meydanı, kültür meydanı
gibi alt açılımlar tanımlanırken proje alanında önerilen ve yine topografik bir
yüzey olarak ele alınan mimari yapılarla ilişkili meydancıklar kurguya entegre olmuştur. Proje alanındaki mevut yapıların Koç Müzesi, Su Sporları Merkezi ve Haliç Kongre Merkezi gibi odakların özel-kamusal alan geçişlerine yönelik
Bitkisel materyaller
Tasarımda İstanbul’un kent kimliği ve ekolojik kimliği ile uyumlu bitki türleri kullanılmıştır.
Bitkiler, koku, görsel etki, mikro klima etkisi, mekan tanımlama açısınran potansiyelleri dikkate alınarak
alana yerleştirilmişlerdir. Ağaç, çalı, zemin örtücü gibi farklı yüksekliklere sahip bitkiler mekanlar arası
sürekliliğin sağlanmasına ve mekan algısına önemli katkılar yapmaktadır.
33
geçirgen bir mekansal kurgu önerilmiş ve bu alanların açık alanları birer açık mekan odağı olarak ele alınmıştır.
- Haliç Terasları: Proje alanında sürekli topografik yüzeyin bir parçası olarak
farklı yüksekliklerden seyir imkanı sunan bir dizi teras önerilmiştir. Bu teraslar aralarında uzanan lineer bahçelerle birbirinden ayrılan, kademeli mekan kurgusu içerisinde belirginleşen küçük cepler şeklinde tasarlanmıştır.
- Kıyı çizgisi: Sürekli topografik yüzeyin bir parçası olarak kıyı hattı yeniden ele
alınmıştır. Bu kapsamda su varlığının sunduğu mekan oluşturma etkisi, su-
kara arakesitinin yeniden ele alınması için önemli bir referans olmuştur. Proje alanı boyunca kesintili bir yapıya sahip olan düz kıyı çizgisi insan-su, canlı-su
etkileşimini arttırmak üzere yeniden biçimlendirilmiş ve kıyı üzerinde şekillenen birçok işlevi destekleyen bir yeni bir kıyı topografyası önerilmiştir. Buradaki
temel ilke su etkileşimini arttırmak ve suyun mekansal sınırını genişletmektir. Bu kapsamda tarihsel süreç içerisinde dolgularla değişen kıyı sınırı kara
kesimine doğru içe alınmıştır. Mevcut durumda tek bir kesite sahip olan kıyı
çizgisi önerilen tasarımla merdivenler, rampaları içerecek şekilde ele alınmış, su-kara etkileşimi önerilen bu mekan tipolojileri ile zenginleştirilmiştir.
Önerilen yeni kıyı çizgisi ile ilişkili kıyı mekanları aşağıda belirtildiği gibidir: - Promenad: Kıyı hattı boyunca kesintisiz uzanan, proje alanından ve art
kesimdeki mahalle dokusundan ışınsal olarak kıyıya doğru uzanan yaya akslarının kıyıya bağlandığı ana omurgadır.
- İskele Sistemi: Mevcut durumda kıyı boyunca gözlemlenen ve kıyı mekanını
işgal eden tekne park yerlerini kıyı hattından uzaklaştırarak kıyıyı yaya odaklı bir
mekana dönüştürmek üzere kıyı promenadının bir parçası olarak su yüzeyinde uzanan iskele sistemi önerilmiştir. Bu sistem teknelere yeni park yerleri için mekan sunarken, kıyı boyunca yaya hareketinde kesintilere neden olan Koç
Müzesi, Su Sporları Merkezi ve Haliç Kongre Merkezi gibi odak alanlarının ön tarafında devam eden sürekli bir hareket hattına dönüşmekte ve kesintili olan kıyı gezisini kesintisiz bütüncül bir kıyı gezisine dönüştürmektedir.
Tarihi haliç köprüsünün iki parçası da su sporları merkezinin yanında ve yeni haliç köprüsünün altına gelecek şekilde konumlandırılmıştır. Bı iki parça da
34
35
su üzerinde çok amaçlı aktivite platformu olarak kullanılacaktır. Yakınında su sporları merkezi, üniversite gibi fonksiyonlar bulunduğundan buradaki iki
parça kano yarışları vb. aktiviteler için seyir terası, konser, festival alanı gibi farklı amaçlarla kullanılabilecektir. Ayrıca köprünün alt kısmı da su sporları malzemeleri için korunaklı bir mekan sunmaktadır.
- Ekolojik nişler: Önerilen yeni kıyı çizgisi, kıyı boyunca akuatik flora ve fauna için yeni yaşam alanları oluşturmak üzere biçimlendirilmiş ve suyun içeri doğru alınması ile su ve kara arakesitinde ortaya çıkan geçiş mekanlar- ekolojik nişler oluşturulmuştur.
- Kıyı aktiviteleri: İskele sistemi kıyı ile ilişkili birçok aktiviteye olanak sağlamaktadır. Su sporları merkezinin organize ettiği yarışların izlenmesi, yürüyüş, seyir, tekne
park yeri, iskeleler, balık tutma bu aktivitelerden bazılarıdır. Bu kapsamda kıyı
aktivite zenginliğini içeren yeni bir işlevsel kurgu sunacak şekilde ele alınmıştır. - Su katmanı: Haliç’in en önemli doğal varlıklarından olan su varlığına
yönelik tasarım yaklaşımımız su kalitesinin arttırılması adına su akıntısının iyileştirilmesi, Su-kıyı arakesitinde yuvalama nişlerinin oluşturulması ve suyun
bitkisel yolla temizlenmesine yönelik bitki tabanlı ıslah yöntemlerinin mekana
entegrasyonu, su temelli rekreatif aktivite çeşitliliğinin arttırılması, su üzerinden gelişen ulaşım biçimlerini destekleyen iskelelerin iyileştirilmesi ve su-kara
arakesitine yeni mekansal kurgunun artırılması, su ile etkileşimin sağlanması şeklinde ele alınmıştır.
- Sınırlar: Proje alanında mevcut yapıda gözlemlenen en önemli problemlerden
olan ve hem yaya hareketini bölen hem görsel bir karmaşaya neden olan sınır konusu öneri tasarımımızda ele aldığımız öncelikli konulardan biri olmuştur.
Bu kapsamda geçirimsiz sınırlar yerine, sürekli harekete izin veren geçirgen sınırların tasarımı, insanın açık alandaki algı sınırları çerçevesinde oluşturulan
mekan tanımlayıcı sınırlar, özel mülkiyet ve kamusal alan arasındaki etkileşimi güçlendirecek açık mekan tasarımına dayalı yeni bir sınır algısının yaratılması proje kapsamında ele alınan konulardır.
36
37
Akıllı otopark sistemi
Koç müzesi önü yolu ve katlı otopark 38
Ulaşım erişilebilirlik stratejileri Projemizin temel yaklaşımı alanı yaya dostu bir hale getirmektir. Öncelikli olarak çevre doku
ile yarışma alanının yaya yolları ile entegrasyonu sağlanmıştır. Alan çevresinde yapılaşma
oldukça yoğun olduğundan doku içerisindeki açık alanların aktif yeşil alan ve meydanlar
şeklinde tasarlanması önerilmektedir. Yollar yer yer 4m den daha dar olduğundan bazı yolların
yayalaştırılarak yarışma alanından doku içlerine doğru uzayan yaya-yeşil ve açık alan sistemi kurgulanabilmesi için uygun olan yollara doğru yaya akışları yönlendirilmiştir.
Tersane İstanbul proje alanının yakın çevresinde çok sayıda tescilli bina bulunduğundan Kasımpaşa Hasköy tüneli girişi tescilli yapılara zarar vermeyecek şekilde çözülmüştür. Tersane
İstanbul alanını sınırlayan tarihi duvarın görsel etkisini öne çıkarmak üzere ön kısmı yeşil alan
olarak tasarlanmış, Tarihi yapıların bulunduğu Aynalıkavak caddesi yayalaştırılarak kıyının Aynalıkavak parkı ve spor alanlarına yaya bağlantısı sağlanmıştır. Buradan Donanma Caddesi
‘ne ve Tersane İstanbul’un kuzey girişine oradan da Zindan Arkası Mezarlığı içinden devam eden Donanma caddesi kenarından tekrar kıyıya erişilebilmektedir.
Kıyıya dik bağlantılar sağlanmakla birlikte alanın en temel sorunlarından biri kıyıdaki taşıt
yoludur. Kongre merkezindeki yeraltı bağlantısı ve alanın doğusundaki tünel bağlantısı nedeniyle
alanda araç trafiği artacaktır. Bunu önlemek, etkin erişilebilir ve yaya dostu kentsel mekanlar sağlamak için Kasımpaşa Hasköy tünelinin güneybatısında yol tekrar yer altına alınarak Haliç kongre merkezinin altından kuzeyinden yüzeye çıkacak şekilde kurgulanmıştır. Yüzeyde ise alandaki yapılara ve otoparklara ulaşımı sağlayacak minimum enkesitte yol tasarlanmıştır.
Bu yol, enkesiti ve geometrisi ile paylaşımlı yol şeklinde oldukça yavaş işleyen ve sadece alana hizmet eden bir yol haline gelecektir.
Mevcutta kıyıya doğru uzanan çok geniş yüzeyler kaplayan otopark alanları yerine kısıtlı
sayıda yola paralel otopark ve çeşitli noktalarda katlı veya yer altında olacak şekilde otomatik park sistemi tasarlanmıştır. Bu sistem ile aynı zamanda alandaki araç sayılarının, kullanım karakteristiklerinin anlaşılarak trafiğin daha iyi yönetilmesi sağlanabilecektir.
Ayrıca üst ölçekte yapılan inceleme sonucunda yarışma alanından ve Tersane İstanbul
içinden geçerek Karaköyde Kabataş tramvayı için aktarma noktası olacak bir tramvay hattı önerilmektedir. İlk etapta yarışma alanı sınırları içinde Handan Ağa Camii önünde tasarlanan
istasyondan hareket edeceği düşünülen hattın gerekli etütler yapıldıktan sonra doğuya doğru devam edeceği öngörülmektedir. Alanın kotları uygun eğim ve kurb yarıçapları ile devam edebileceği iki alternatif güzergah olabileceğini göstermektedir.
39
Handan Ağa Camii önü alanın kıyıya bağlandığı başlangıç noktası olarak
yaya yolu, bisiklet durağı, otobüs durağı ve tramvay istasyonunun bir arada olduğu bir meydan haline gelmiştir. Buradan Haliç boyunca hem kıyıdan hem
de tramvay güzergahı boyunca Haliç kongre merkezini de geçecek şekilde kesintisiz yaya akışı sağlanmıştır.
Tarihi Haliç Köprüsü’nün Haliç kongre merkezinin önünden kıyı sürekliliğini
sağlamak üzere kullanılması önerilmektedir. Köprü geçiş işlevine ek olarak
geniş yüzeyi ile doğal özelliğinin korunması önerilen Bahariye adalarını ve Halici seyir terası olarak kullanılacaktır.
Koç müzesi önünde ise hafif bir yaya köprüsü ile yapının iki yanında kesilen
kıyı bağlanmış olacaktır. Bu köprü aynı zamanda müzenin açık sergi alanının izlenmesine ve kullanıcıyı müzeye davet etmeye aracı olacaktır.
Koç müzesi yaya köprüsünden açık sergi ve yarışma alanına bakış
40
41
Yarışma alanında kıyı boyunca giden ve farklı noktalarda “Karaağaç Caddesi”, “Kumbarahane Caddesi”, “Hasköy Caddesi” gibi farklı isimler alan ana cadde
enkesiti yeniden düzenlenerek yol kenarındaki yapılarla kıyı alanının bağlantısı sağlanmıştır.
Alanla ilgili olmayan trafiğin alanı etkilemeden geçebilmesi için yer altı
bağlantısı yapılarak rahatlatılan zemin kotunda yaya, bisiklet, tramvay, otobüs güzergahlarının bir arada olduğu ekolojik ulaşım aksı oluşturulmuştur.
Öneriler sistematik olarak açıklanmak amacı ile peyzaj, ulaşım, mimari tasarım ilkeleri şeklinde ifade edilse de aslında öneriler bir kentsel yeşil altyapının bir
parçasıdır. Tasarım ilkeleri tüm bileşenleri tutarlı bir şekilde kapsadığında
tasarım etkili olabilecektir. Bu bağlamda açık ve yeşil alanlarla ilgili peyzaj çözümleri ile ulaşım sistemi ile ilgili düzenlemeler birbirinin devamıdır.
42
43
Yapılaşma ve Mimari tasarım stratejileri Proje alanı içerisinde ise mevcutta yer alan ticari birimler birbirinden kopuk ve mimari bağlamı açısından bir uyum göstermemektedir. Tescilli yapılar
dışındaki yapılar değerlendirilirken alana katkıları ve zorunlu olup olmadıklarına göre işlevlerinin korunup korunmamasına karar verilmiş, işlevler için en uygun yerde olup olmadıkları değerlendirilmiş ve mimari dil olarak bir bütünlük
sağlamak üzere yeniden tasarlanmıştır. Yapıların olabildiğince sınırlı tutulması amaçlanmıştır.
Proje önerimizde mevcut ticari birimler proje alanını besleyen önemli servis sağlayıcılar olarak ele alınmış ve proje alanının bütününe yayılan sürekli topografik yüzey tasarımının bir parçası olarak yeni bir mimari dil ile tasarlanmıştır. Bu kapsamda proje alanında yer alan mimari yapılar kaldırılarak aynı işlevleri barındıran toplam 2200 m2 kapalı hacim proje
alanına geri kazandırılmıştır. Proje alanının merkezinde yer alan mimari yapılar lineer uzanımlı bir saçak altında toplanan (toplam 1300 m2) ve açık mekan
aktivitelerini destekleyen birimleri içermektedir. Bu kapsamda kafe (440 m2), büfe, wc gibi temel birimlerin yanı sıra spor tesisi hizmet birimi (325m2), spor
tesisi yönetim birimi (195m2), kültürel etkinlikler için çok amaçlı salon (440 m2) , kültür ve sergi alanlarını (450 m2) barındıran mimari program ile proje alanı zenginleştirilmiştir.
Proje alanında yer alan yapılar alandaki yaya akış doğrultusuna uygun olarak eğrisel bir hat üzerinde belirli noktalarda kendini gösteren, topografik yüzey
zeminle bütünleşen bir yeşil çatı ve saçak altında toplanan ve açık mekan aktivitelerini destekleyen birimleri içermektedir. Bu kapsamda kafe, büfe, wc
gibi temel birimlerin yanı sıra spor tesisi hizmet birimi, spor tesisi yönetim birimi,
kültürel etkinlikler için çok amaçlı salon, kültür ve sergi alanlarını barındıran
44
mimari program ile proje alanı zenginleştirilmiştir.
Önerilen mimari dil, tüm proje alanını saran çayır dokusunun yapının çatısına uzandığı, eğimli topografik yüzeyler içeren bir çatı mimarisini, yarı kapalı, gölgeli mekanlar üreten saçak fikri ile desteklemektedir. Bu kapsamda mimari yapılar peyzaj içinde eriyen, açık mekan kurgusunu hem işlev hem de fiziksel
biçimleniş anlamında destekleyen, yaya hareketini bloke etmeden çatısına kadar kabul eden, entegre ve geçirgen bir yapıda ele alınmıştır. Yapıların enerji etkin bir tasarım anlayışı ile ele alınması ön görülmüştür. Bu kapsamda
yağmur suyunun yönetimi amacı ile çayır dokusunu içeren yeşil çatılar, farklı mevsimler güneş enerjisinden faydalanmayı sağlayan hareketli güneş panel sistemleri tasarımın önemli bir parçası olarak ele alınmıştır.
45
Yarışma alanı tasarımı Alan bütününe ait vaziyet planı
46
1/2000 ölçekli vaziyer planı 47
Odak alanlarından detaylar Odaklar 1 -2: Koç müzesi ve yakın çevresi
48
49
50
51
Kesitler
Odak 1
Odak 2 Kesit 1
52
Yarışma alanında genel olarak yeşil yoğun bir tasarım yapılmış, deniz sadece yanından geçilirken izlenilecek bir yüzey olarak değil, ekolojik sistemin temel bileşeni, kıyı çizgisi de bazen denizin üzerine çıkılan, bazen geri çekilerek
denize daha fazla yer açılan, belirli noktalarda içine girilen, hassas noktalarda doğal hayatın devamlılığını önceleyerek dokunulmadan farklı kotlardan
seyredilebilen bir tasarım bileşeni olarak ele alınmıştır. Bu bağlamda kıyı çizgisi kesintisiz fakat değişken, sürprizli, üç boyutlu bir hacim haline gelmiştir.
Odak 2 Kesit 2
53
Açık alan aktivitelerini destekleyen yapılar kıyı promenadında meydanlar ve saçaklarıyla gölgeli alanlar oluşturmaktadır. Yeşil çatılı yapılar kullanıcıların
üst kotlardan meydan, Haliç ve çevreyi izleyebilmelerine olanak sunmaktadır.
Yeşil çatılı, topografyayla bütünleşen mimari ve kıyıda seyir basamakları 54
Odak 3: Su sporları merkezi çevresi
Su sporları merkezi yakın çevresi üniversitenin de etkisi ile gençler için önemli bir odak
oluşturmaktadır. Halıcıoğlu kavşağı yolunun
yer altına alınması ile Halıcıoğlu metrubüs durağından yaya olarak engelsiz bir şekilde
kıyıya ulaşmak mümkün olmaktadır. Tarihi Haliç köprüsünün iki parçası da bu alanda
Haliç köprüsünün altına yerleştirilerek üzeri çok amaçlı bir yaya platformu haline getirilmiştir.
Konum ve açı olarak yağışlı havalarda da hakiç köprüsü çatı etkisi yapacak, spor yarışlarını
seyretme imkanı verecek, Tarihi yarımada’yı izleyebilecek şekilde yerleştirilmiştir.
55
56
Odak 3 Kesit 1
Odak 3 Kesit 2 57
Odak 4: Haliรง kongre merkezi
58
59
Dördüncü odak Haliç kongra merkezi yanında ve bahariye adaları karşısında yer almaktadır. Alanda deniz seviyesi ile yol arasında yaklaşık 7m kot farkı bulumaktadır. Bu kot farkı tasarlanan spor ve oyun alanları ile Haliç ve
adaların izlenmesi için basamaklı şekilde tasarlanmıştır. topografik şekildeki basamaklar süreklilik içinde ilerlemektedir.
Tasarım alanında mekanlar birbirine akıcı bir şekilde entegre olacak şekilde
Kıyı boyunca sağlam, ekonomik ve estetik çözümler üretilebilen bir malzeme olarak beton kullanımı çoğunlukla tercih edilmiştir. Bununla birlikte thermowood
kaplama, beton plan taş gibi malzemeler ve doğal bitki örtüsü ile bir arada kullanılarak mikro klima, estetik ve kamaşmanın önlenerek ile kullanıcının mekanı konforlu bir şekilde deneyimlemesi hedeflenmiştir.
tasarlanmıştır. Fonksiyonlar arası sınırlar genellikle zemin düzleminde yer alan bitkisel bordürlerle tanımlanmaktadır.
Odak 4 60
Kuzeyden Haliç kongre merkezi çevresine bakış 61
62
4. Odak 1/200 detay plan
63
Aktivite Odağı 1/200 detay plan
64
Aktivite Odağı 1/200 detay plan
65
1. Odak 1/200 detay plan
Odak 4
66