«نشریه کوچه شماره چهاردهم»

‫یکم آپریل ‪۲۰۱۴‬‬

‫دفـتر حقـوقی هریسچـی‬

‫امور تحریم‌ها‪ ،‬انواع پرونده‌های مهاجرتی و امور تجاری‬

‫‪www.ibhlaw.com‬‬

‫قابل توجه فعاالن مدنی و سیاسی در ویرجینیا‪ ،‬مریلند و واشینگتن شما‬ ‫می‌توانید مصاحبه‌ها و گفت‌وگوها و برنامه‌های تحلیلی خود را در استودیو‬ ‫کوچه ضبط کنید‪.‬‬

‫با ما در تماس باشید ‪۰۰۱۷۰۷۷۳۶۶۱۶۳-‬‬

‫نوروزی که با رفنت رسباز وطن خوش رنگ نبود‬

‫اردوان روزبه‬

‫________‬ ‫نوروز برای همه ما رنگ و لعاب و خاطره دارد‪ .‬از آن‌هایی که سن و سالی دارند و‬ ‫با آهی یاد گذشته‌ها می‌کنند تا کسانی‌که سن و سال‌شان به «دوره شاه» نم‌یرسد اما همه‬ ‫با هم خاطره داریم‪ .‬از نوروز‪ ،‬از چهارشنبه سوری‪ ،‬از سیزده بدر و عاشقیت‌های نوجوانی و‬ ‫دید و بازدیدهای عیدانه‪ .‬لباس‌های اتو کشیده و آهار زده و پیراهن‌های تمیز که هرکسی‬ ‫با هر استطاعتی در اندازه خودش نو نوار می‌کند‪.‬‬ ‫البته برای من که یک دور مانده از سرزمین مادری هستم‪ ،‬سال‌ها است که لحظه‬ ‫سال تحویل لحظه غم‌انگیزی است‪ .‬انگاری غم دنیا می‌ریزد در دل آدم‪ .‬سرزمینی که‬ ‫از تو هزاران کیلومتر دور است و جایی هستی که باید برای دیگران توضیح بدهی که‬ ‫من مهاجر انگاری هر کار هم می‌کنم باز هم‬ ‫چرا «شما ایرانی‌ها خوشحال هستید»‪ .‬اما ِ‬ ‫خوشحال نیستم‪ .‬سنت‌هایی که جسته و گریخته در خارج از کشور با حال و هوای وطن‬ ‫برگزار می‌شود تا ما هم خودمان یادی از روزهای خوب نوروزی کنیم و هم به فرزندان‌مان‬ ‫بگوییم که نوروز خاطره خوب ما ایرانی‌ها است شاید مروری باشد که خیلی از خاطرات‬ ‫را از یاد نبریم‪.‬‬ ‫اما نوروز امسال راستش خیلی هم خوش رنگ و لعاب نشد‪ .‬خبر تلخ اعدام یک سرباز‬ ‫ایرانی به دست گروهی موسوم به «جیش العدل» و عدم توان‌مندی و کارایی حاکمیت‬ ‫در حل موضوع ربودن پنج مرزبان ایرانی توسط این گروه همه منتهی به قتل «گروهبان‬ ‫یکم جمشید دانایی‌فر» شد‪ .‬کسی که فرزندش فقط بیست روز از تولدش گذشته بود و‬ ‫پدر اسیر هیچ‌گاه فرصت نیافت تا فرزند به دنیا آمده‌اش را ببیند‪ .‬این رویداد غمبار از یک‬ ‫طرف و اعدام‌های پشت‌هم در اسفندماه سال ‪ ۱۳۹۲‬و همچنین بار دیگر تصادف منتهی‬ ‫به مرگ گروهی از جوانان راهی به مناطق سابق جنگی موسوم به «راهیان نور» به نظر‬ ‫می‌رسد رنگ غم به نوروز پاشیده است‪.‬‬ ‫از سویی جهان هم در تالطم و نگرانی برای سرنوشت ‪ ۲۳۹‬مسافر مفقود شده در‬ ‫پرواز شماره ‪ ۳۷۰‬خطوط هواپیمایی مالزی بود که دست برقضا دو جوان ایرانی با تهیه‬ ‫پاسپورت جعلی تالش داشتند به سرزمینی دیگر مهاجرت کنند‪ ،‬نیز مسافر این پرواز بودند‬ ‫و به این ترتیب ایرانی‌ها را هم شریک این تشویش کردند‪ .‬پروازی که در نهایت با اخبار‬ ‫متناقض منتشر شده از سوی دولت مالزی سرنوشتش با سقوط در اقیانوس هند رقم خورد‪.‬‬ ‫قدیمی‌ها می‌گویند «سالی که نکوست از بهارش پیداست‪ »...‬و ما امیدوار باید باشیم که‬ ‫این گونه نباشد و به روایتی سال «اسب» خرش «لنگ» نباشد‪.‬‬ ‫شماره‌ی چهاردهم مجله دیجیتال «هفت کوچه» با مجموعه‌ای از آثار روزنامه نگاران‬ ‫و همکاران در رادیو کوچه در نزد شماست‪ .‬این شماره به مجموعه منتخب نوشته‌ها و‬ ‫طرح‌ها و عکس‌ها از سوی خواننده‌گان اختصاص دارد‪ ،‬در واقع این شما هستید که با‬ ‫میزان بازدید مشخص کردید کدام مطلب‌ها باید در این شماره نشریه منتشر شود‪ .‬نشریه‬ ‫دیجیتال هفت کوچه با پست الکترونیکی برای پنج هزار کاربر ارسال می‌شود و هم چنین‬ ‫به صورت رسانه دیجیتال بر روی یک کتابخانه الکترونیکی قرار می‌گیرد‪ .‬امیدواریم‬ ‫سال ‪ ۱۳۹۳‬سال بهبود روابط‪ ،‬افزایش در آمد و کاهش مرگ و میر و اعدام باشد و هیچ‬ ‫هواپیمایی بدون نشستن‪ ،‬از زمین بر نخیزد‪.‬‬

‫نووز سال ‪ ،۱۳۹۳‬شروعی دیگر برای یک زندگی‬

‫بهتر‪ .‬نوروزتان پیروز‪.‬‬

‫هفت کوچه‬ ‫هر ماه یک شماره‬ ‫در حوزه فرهنگ سیاست اجتماع هنر و اندیشه‬ ‫صاحب امتیاز‪:‬‬ ‫بنیاد غیر انتفاعی فرهنگی کوچه و شرکت انتشاراتی هفت‬ ‫مدیر اجرایی‪ :‬علی هریسچی‬ ‫سردبیر‪ :‬اردوان روزبه‬ ‫دبیر خبر‪ :‬علی فریدی‬ ‫هماهنگی در انتشار‪ :‬شهرزاد کریمی‬ ‫بخش رادیو‪ :‬محمد افرازه‬ ‫هم‌کار ناظر‪ :‬کامبیز غفوری‬ ‫آرایه‪ :‬گرافیک کوچه‬

‫هم‌راهان این شماره‪ :‬اردوان روزبه‪ ،‬محمد‬ ‫افرازه‪ ،‬اکرم اسدی‪ ،‬شهرزاد کریمی‪ ،‬سولماز‬ ‫محمودی‪ ،‬شادیار عمرانی‪ ،‬بهرنگ زندی‪،‬‬ ‫مسیب سروندی‪ ،‬شادی امین‪ ،‬شیرین جابری‪،‬‬ ‫آزاد عزیزیان‪ ،‬فراز خوشبختیان‪ ،‬روشنک‬ ‫آسترکی‪ ،‬احمد نوید پویان‪ ،‬جالل ایجادی‪،‬‬ ‫اشکان رضوی‪ ،‬آرش پژوه‪ ،‬دامون روزبه‪ ،‬رضا‬ ‫جوزانی‪ ،‬کورش بیگ‌پور‬ ‫«توضیح»‬ ‫مجموعه‌ای که دست شماست حاصل مقاله‌ها و‬ ‫نگاشته‌های روزنامه نگاران هم‌کار در رادیو کوچه‬ ‫است که بر اساس توافق بین گروه انتشارات هفت‬ ‫و بنیاد کوچه به طور مشترک منتشر می‌شود‪.‬‬ ‫با ما در تماس باشید‬ ‫‪contact@koochehmail.com‬‬ ‫‪radiokoocheh.com‬‬

‫‪۰۵‬‬

‫سیاست‬ ‫«مجازات بی بازگشتی به نام اعدام» | اردوان روزبه | ‪۰۵‬‬ ‫«تراژدی مضاعف برای ایرانیان» | محمد افرازه | ‪۱۰‬‬ ‫«بی‌نصیب بودن زنان خاورمیانه از دستاورد هشت مارس» | اکرم اسدی | ‪1۳‬‬ ‫«طناب دار و مجازات مرگ برای سخن گفتن» | شهرزاد کریمی | ‪1۵‬‬ ‫«سقط جنین و تبعات آن» | سولماز محمودی | ‪۱۶‬‬ ‫«آیا دولت مالزی می‌خواهد نام ایرانی‌ها را پررنگ کند» | اردوان روزبه | ‪۲۰‬‬

‫‪۲۳‬‬

‫اندیشه‪ ،‬دانش و هرن‬ ‫«به آپارتاید زبانی پایان داده شود» | گزارش | ‪۲۳‬‬ ‫«باورهای نادرست‌کهن ارث مادران امروز» | اکرم اسدی | ‪۲۴‬‬ ‫«رهایی زنان ویژه برنامه هشت مارس» | شادیار عمرانی‪ ،‬بهرنگ زندی | ‪۲۶‬‬ ‫«کودک پنج‌ماهه در بزرگ‌راه به زندگی بازگشت» | اردوان روزبه| ‪۲۹‬‬ ‫«از رقص تاجیکی تا خانه قشقایی یک هدیه ایرانی» | اردوان روزبه| ‪۳۰‬‬ ‫«از درگیری کفاشیان با سیاسیون تا غش مربی به سمت دختران آمریکایی» | مسیب سروندی | ‪۳۵‬‬ ‫«در فوتبال زنان ایران چه می‌گذرد» | شادی امین | ‪۴۰‬‬

‫‪۴۲‬‬

‫جامعه‬ ‫«پدرم عاشق زندگی بود» | شیرین جابری | ‪۴۲‬‬ ‫«شعر و سکوت ‪ -‬ویژه برنامه بزرگداشت علی‌شاه مولوی» | شادیار عمرانی‪ ،‬آزاد عزیزیان | ‪۴۴‬‬ ‫«واپسین سال‌های سینمای صامت فرانسه» | آزاد عزیزیان ‪ ،‬فراز خوشبختیان | ‪۴۶‬‬ ‫«سیگار» | شهرزاد کریمی | ‪۵۰‬‬ ‫«اسماعیل خویی و شب‌های گوته» | شادیار عمرانی‪ ،‬بهرنگ زندی | ‪۵۲‬‬ ‫«کودکانه‌های نوروزی با چند رسانه‌ای هزار و یک دنیا» | اردوان روزبه | ‪۵۶‬‬

‫‪3‬‬

‫‪۵۸‬‬

‫اقتصاد‬ ‫«ابهام پیرامون افزایش قیمت خودرو» | روشنک آسترکی | ‪۵۸‬‬ ‫«نبرد دولت در میدان فساد اقتصادی» | روشنک آسترکی | ‪۶۰‬‬

‫افغانستان‬ ‫«کمبود پلیس زن در مراکز انتخاباتی افغانستان» | احمد نوید پویان | ‪۶۲‬‬

‫‪۶۲‬‬

‫«تالش‌های افغانستان و پاکستان برای افزایش روابط بازرگانی» | احمد نوید پویان | ‪۶۳‬‬ ‫«خشونت علیه زنان از سوی مردان معتاد در افغانستان» | احمد نوید پویان | ‪۶۴‬‬

‫مقاهل وارده‬ ‫«جمهوری اسالمی با بنزین سمی ایرانیان را کشت» | جالل ایجادی | ‪۶۵‬‬

‫‪۶۵‬‬

‫«نبرد ژئوپلتیک روسیه و غرب در اوکراین» | اشکان رضوی | ‪۷۰‬‬

‫‪۷۴‬‬

‫از دیگران‬ ‫«با الجوردی دوم در اوین آشنا شوید» | منبع‪ :‬گویا نیوز | ‪۷۴‬‬

‫وبالگستان‬ ‫«افشای جزییات تازه‌ای از سرنوشت امام موسی صدر» | منبع‪ :‬ایسنا | ‪۷۶‬‬

‫‪4‬‬

‫‪۷۶‬‬

‫● مقایسه قوانین اعدام در ایران و آمریکا‬

‫«مجازات بی بازگشتی‬ ‫به نام اعدام»‬

‫اردوان روزبه‬

‫واقعیت این است که هیچ‌کس به‬ ‫درستی از تعداد واقعی اعدام‌ها‬ ‫و آمار آن در ایران مطلع نیست‪.‬‬ ‫ولی به طور مسلم اعدام‌ها بسیار‬ ‫بیش از آمارهای اعالم شده و‬ ‫رسمی است‪ .‬در چند سال اخیر‬ ‫به صورت مشخص روند اعدام در‬ ‫ایران سیر صعودی داشته است‪.‬‬ ‫هم چنین تعداد اعدام‌هایی که‬ ‫در مالعام صورت می‌گیرد نسبت‬ ‫به گذشته بیشتر شده است‪.‬‬

‫گفت‌وگو‬ ‫به‌طور متوسط تعداد اعدام‌ها در ایران‬ ‫که از منابع رسمی اعالم می‌شود حدود‬ ‫چهارصد نفر در سال است‪ .‬در سال‬ ‫‪ ۲۰۰۹‬چهارصد و دونفر‪ ،‬در سال ‪۲۰۱۰‬‬ ‫پانصد و چهل و شش نفر و در سال ‪۲۰۱۱‬‬ ‫ششصد و هفتاد وشش نفر اعدام در ایران‬ ‫انجام شده است‪ .‬این در حالی است که‬ ‫تعداد اعدام‌های مخفی و اعالم نشده‌ای‬ ‫که پشت دیوارهای بلند زندان‌ها صورت‬ ‫می‌گیرد را کسی به درستی نمی‌داند‪.‬‬ ‫چین از لحاظ تعداد اعدام‌ها در جهان در‬

‫‪5‬‬

‫رتبه اول قرار دارد و ایران در رتبه دوم‪.‬‬ ‫البته در قوانین چین اعدام در مالعام انجام‬ ‫نمی‌شود‪ .‬موضوع این است که درست در‬ ‫ماه‌های پایانی سال گذشته تعداد اعدام‌ها‬ ‫در مال‌عام نیز افزایش یافته است‪ .‬این‬ ‫درست در شرایطی است که از سویی‬ ‫بنابر ادای مسووالن قضایی پدیده‌‌ای به‬ ‫نام «اعدام» در ایران وجود ندارد و از‬ ‫سوی دیگر دولت آقای روحانی با طرح‬ ‫«پیش‌نویس حقوق شهروندی» به نوعی‬ ‫به موضوعاتی پرداخته است که سیستم‬ ‫قضایی کشور با آن بسیار فاصله دارد‪.‬‬ ‫اما از سویی گروهی مطرح می‌کنند که به‬ ‫طور مثال فردی که به یک زن باردار در‬ ‫مقابل همسرش تجاوز کرده است باید‬ ‫چه مجازاتی را در نظر گرفت‪ .‬یا در برابر‬ ‫کسانی که فردی را به شکلی فجیع به‬ ‫قتل رسانده‌اند باید چه روشی را پیش‬

‫گرفت‪ .‬این‌ها سوال‌هایی است که فقط‬ ‫ممکن است در ایران مطرح نشود‪ ‌،‬چرا که‬ ‫امروز در برخی ایالت‌های آمریکا نیز هنوز‬ ‫مجازات اعدام اجرا می‌شود‪ .‬در بررسی‬ ‫مقایسه‌ای اعدام و قوانین آن بین ایران و‬ ‫آمریکا و تاثیر اعدام بر کاهش یا افزایش‬ ‫جرم در جامعه‪ ،‬در گفت‌وگویی با «علی‬ ‫هریسچی» حقوق‌دان در آمریکا به این‬ ‫موضوع پرداخته شده است‪.‬‬

‫◦‬

‫در ابتدای این گفت و گو از آقای هریسچی‬ ‫پرسیدم که قوانین جاری ایاالت متحده چه‬ ‫جرایمی را مستحق اعدام می‌داند و به طور‬ ‫کلی نگاه عمومی نسبت به اجرای حکم‬ ‫اعدام در این کشور چیست؟‬

‫در ایاالت متحده ما دو نوع قوانین داریم‪.‬‬ ‫قوانین فدرال و قوانین ایالتی‪ .‬در حال حاضر در‬ ‫‪ ۲۷‬ایالت یا مجازات اعدام از قوانین حذف شده‬ ‫و یا این که از دستور کار خارج شده است‪ .‬اما‬ ‫برای بقیه هنوز وجود دارد‪ .‬ایالت‌های ویرجینیا و‬ ‫تگزاس در این میان بیشترین حکم‌های اعدام را‬ ‫داشته‌اند‪ .‬اما در قوانین فدرال هنوز حکم اعدام‬ ‫لغو نشده است‪.‬‬ ‫در آمریکا مجازات اعدام فقط در مورد‬ ‫قتل اجرا می‌شود‪ ،‬آن‌هم در مورد قتل‌هایی که‬ ‫خشونت گسترده در آن به کار رفته باشد‪ .‬به طور‬ ‫مثال ممکن است اگر کسی با اتومبیل کسی را‬ ‫کشته باشد و مقصر و مجرم هم محسوب شود اما‬ ‫حکم اعدام برایش صادر نشود‪ .‬ولی برای کسی‬ ‫که به طور مثال با بیست ضربه چاقو کسی را به‬ ‫طرز فجیع کشته است چنین حکمی صادر شود‪.‬‬

‫در آمریکا مجازات اعدام‬ ‫فقط در مورد قتل اجرا‬ ‫می‌شود‪ ،‬آن‌هم در مورد‬ ‫قتـل‌هایی که خشـونت‬ ‫گسـترده در آن به کـار‬ ‫رفته باشد‬

‫◦‬

‫یعنی در کشور آمریکا برای جرایمی که‬ ‫جنبه عمومی دارد مانند حمل مواد مخدر و‬ ‫یا سرقت مسلحانه حکم اعدام وجود ندارد؟‬

‫تا زمانی که جان کسی گرفته نشود‪ ،‬خیر‬ ‫ندارد‪ .‬مگر در شرایط نظامی باشد‪ .‬مانند جاسوسی‬ ‫در زمان جنگ که قوانین خاص خودش را دارد‪.‬‬

‫◦‬

‫شما اشاره کردید که بعضی ایالت‌ها حکم‬ ‫اعدام ندارند اما بعضی هنوز این حکم را‬ ‫صادر می‌کنند‪ ،‬تفاوت دیدگاه بین این دو‬ ‫گروه در چیست؟‬

‫بحث تفاوت در نگاه به موضوع در سیستم‬ ‫قضایی است‪ .‬گروهی که حذف کرده‌اند معتقدند‬ ‫که اعدام اهداف سیستم قضایی را تامین نمی‌کند‪.‬‬ ‫این هدف‌ها شامل کاهش جرم در سطح جامعه‬ ‫و ایجاد عدالت است‪ .‬آن‌ها معتقدند که اگر کار‬ ‫خالفی در جامعه انجام می‌شود باید به یک‬ ‫نحوی جریمه و مجازات بشود که عدالت به‬ ‫خانواده‌ای و یا اطرافیان فردی که قربانی شده‬ ‫است برگردد و از سوی دیگر انجام آن جریمه‬ ‫باعث شود که مردم آن جرم را انجام ندهند‪ .‬از‬ ‫طرفی هم با بررسی‌هایی که کرده‌اند ارزیابی شده‬ ‫که اجرای مجازات اعدام از میزان جرایمی که‬ ‫حکمش اعدام است نکاسته‪ .‬از سوی دیگر اجرای‬ ‫این حکم ایجاد خشونت هم در جامعه می‌کند‪.‬‬ ‫با نگاهی دیگر‪ ،‬علی‌رغم این که سیستم‬ ‫قضایی آمریکا روش‌های مختلفی برای اثبات‬ ‫جرم درش وجود دارد اما باز هم احتمال خطا‬ ‫در نظر گرفته می‌شود‪ .‬با این دید به موضوع‬ ‫نگاه می‌شود که با توجه به این که احتمال خطا‬ ‫وجود دارد آن دسته مجرمین را اعدام نمی‌کنند‬ ‫و به حبس ابد بدون بخشش محکوم می‌کنند‬ ‫تا جلوی چنین خطایی گرفته شود و آن فردی‬ ‫که بی‌گناه است بیهوده اعدام نشود‪ .‬این نگاه‬ ‫گروهی است که مخالف اعدام هستند‪.‬‬ ‫اما ایالت‌هایی که به اعدام به عنوان مجازات‬ ‫نگاه می‌کنند بر این باورند که با اعدام عدالت‬ ‫اجرا می‌شود و خانواده قربانیان با این شرایط‬ ‫شاهد اجرای عدالت در مورد قربانی‌شان خواهند‬ ‫بود‪ .‬به نوعی به موضوع سنتی نگاه می‌کنند‪.‬‬ ‫معتقدند اعدام به عنوان یک مجازات باز‌دارنده‬ ‫بوده و باید باشد‪ .‬اما ایالت‌هایی که لیبرال‌تر‬ ‫به موضوع نگاه می‌کنند معتقدند باید اعدام از‬ ‫قوانین جزایی حذف شود‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫◦‬

‫تا جایی که من می‌دانم در آمریکا هم‬ ‫اعدام در مال عام وجود داشته است‪ .‬از چه‬ ‫زمانی این روش اعدام برچیده شده و آیا در‬ ‫این کشور هنوز اعدام با خشونت نظیر دار‬ ‫زدن یا تیرباران وجود دارد؟‬

‫به طور کلی سال‌ها است که دیگر در قوانین‬ ‫آمریکا اعدام در مالعام وجود ندارد از طرفی‬ ‫بر اساس قوانین ایاالت متحده مجازات نباید‬ ‫خشونت آمیز باشد‪ .‬یعنی جریمه نباید اعمال درد‬ ‫به کسی کند‪ .‬برای هر نوع جرمی نمی‌توان به‬ ‫عنوان مثال کسی را شالق زد یا دندانش را کشید‬ ‫و یا کارهایی از این دست‪ .‬روش اعدام هم به‬ ‫طور مشخص این است که فرد نباید درد بکشد‪،‬‬ ‫به مجرم آمپول‌هایی تزریق می‌شود که بدن‌اش‬ ‫بی‌حس بشود ولی نباید حواسش را از دست بدهد‬ ‫و بعد بدون درد با تزریق دارو او را اعدام می‌کنند‪.‬‬

‫◦‬

‫در ایران این روزها زیاد خبر اعدام در‬ ‫معابر را می‌شنویم‪ .‬به نظر شما اعدام در‬ ‫معابر عمومی توانسته از میزان جرم بکاهد؟‬

‫برآوردهای آماری در اروپای غربی و‬ ‫آمریکای شمالی نشان می‌دهد هیچ نتیجه‌ای‬ ‫دال بر کاهش جرم با اعمال حکم اعدام در‬ ‫مالعام وجود ندارد و همه موارد بر علیه این‬ ‫موضوع است‪ .‬به این شکل که در آمریکا‬ ‫ایالت‌هایی که اعدام بیشتری دارند قتل و جنایت‬ ‫بیشتری هم دارند و ایالت‌هایی که اعدام کمتر‬ ‫یا اعدام ندارند قتل و جنایت کمتری هم درش‬ ‫شاهد هستیم‪ .‬در ایران اجرای اعدام در مالعام‬ ‫بخشی از آن ناشی از دستورات مذهبی است و‬ ‫هدف این است که با این کار درس عبرتی برای‬ ‫سایرین شود که در عمل این اتفاق نمی‌افتد‪.‬‬ ‫کسی که به آن مرز می‌رسد که می‌تواند‬ ‫جان کس دیگری را بگیرد از خیلی از اصول‬ ‫اخالقی و بازدارنده گذشته است و این فرد به آن‬ ‫نتیجه بد ماجرا فکر نمی‌کند‪ .‬کسی که جنایت‬ ‫می‌کند مطمئن نیست که گرفتار می‌شود‪.‬‬ ‫موضوع این است که ما باید بررسی کنیم که‬ ‫سیستم حکومت در ایران آیا به خشونت فکر‬ ‫می‌کند یا به انتقام‪ .‬در حال حاضر «انتقام» اوج‬ ‫سیاست قضای ایران است‪ .‬متاسفانه جرم‌های‬ ‫مختلفی در ایران است که الزامن خشونت به‬ ‫شخص نیست اما مجازاتش اعدام است‪ .‬به‬ ‫عنوان مثال باالترین آمار محکومیت به اعدام‬

‫در ایران اجرای اعدام در‬ ‫مالعام بخشی از آن ناشی‬ ‫از دستورات مذهبی است‬ ‫و هـدف این است کـه با‬ ‫این کار درس عبرتی برای‬ ‫سایرین شود که در عمل‬ ‫این اتفاق نمی‌افتد‬ ‫مربوط به مواد مخدر است نه خشونت و یا قتل‬ ‫یک قربانی و متاسفانه سیستم قضایی ایران هم‬ ‫ساز کار الزم برای اثبات نزدیک به یقین جرم‬ ‫را دارا نیست‪ .‬به عنوان مثال ما هیات منصفه‬ ‫برای جرایم کیفری در ایران نداریم‪ .‬به این‬ ‫ترتیب قاضی با تبانی با دادستان ‪-‬چرا که هردو‬ ‫زیر نظر یک قوه هستند‪ -‬می‌توانند جان یک‬ ‫فرد را بگیرند‪ .‬پلیس خود بخشی از یک سیستم‬ ‫است به همین دلیل می‌تواند به عنوان مثال در‬ ‫کیف یک فرد مواد مخدر گذاشته شود و این فرد‬ ‫بدون رسیده‌گی توسط یک سیستم خارج از قوه‬ ‫قضایی به اعدام محکوم شود‪ .‬به همین دلیل‌‬ ‫سیستم قضایی در ایران یک سیستم درست و‬ ‫دارای راه‌کار صحیح نیست و رفتاری که نسبت‬ ‫به مجرم اعمال می‌کند خشونت آمیز است‪.‬‬

‫◦‬

‫چندی پیش گفته شد که یک مجرم‬ ‫به دلیل تجاوز به یک زن باردار در برابر‬ ‫همسرش در مالعام اعدام شد‪ ،‬اگر شما‬ ‫در کسوت یک قاضی در این پرونده بودید‬ ‫چه حکمی را برای مجازات این فرد تعیین‬ ‫می‌کردید؟‬

‫به طور مشخص می‌شود گفت اگر این‬ ‫سوال را از عموم مردم در ایران بکنید جواب‬ ‫اول به دلیل احساسی بودن موضوع اعدام است‪.‬‬ ‫اما نباید فراموش کرد در این مورد در جامعه به‬ ‫طور اصولی از ابتدا این تصور ایجاد شده است‬ ‫که اشد مجازات برای یک جرم سنگین اعدام‬ ‫است‪ .‬اما اگر به طور اصولی از ابتدا اولویت ایجاد‬ ‫صلح در داخل جامعه و آرامش بیشتر می‌بود‬ ‫ما می‌توانستیم راه‌کارهای بهتری را بیابیم‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫راه‌کارهایی که هم می‌تواند صلح را به جامعه‬ ‫برگرداند و هم تبلیغ ارزش‌های بهتری برای‬ ‫جامعه است‪ .‬جامعه هم اگر به جز اعدام درش از‬ ‫ابتدا تبلیغ می‌شد می‌توانست راه‌کارهای دیگری‬ ‫را نیز در نظر بگیرد‪ .‬حبس ابد با کار اجباری و‬ ‫یا تبعید به یک منطقه بد آب و هوا می‌تواند‬ ‫مجازات‌های سنگینی باشد‪ .‬درست است که‬ ‫در مورد یک فرد االن ما به یک یقین رسیدیم‬ ‫که مجرم است اما ممکن است در جایی به این‬ ‫یقین نرسیم اما چون به طور مشخص مجازات‬ ‫جای‌گزینی وجود ندارد در عمل جز اعدام راه‬ ‫دیگری وجود ندارد‪.‬‬ ‫از طرفی هم برای رفع همین خطا و کاهش‬ ‫خطای جبران ناپذیر‪ ،‬به این جهت که اعدام‬ ‫هیچ‌گاه قابل بازگشت نیست‪ .‬باید بازمانده‌گان‬ ‫قربانی یک جنایت را با راه‌کارهای تازه ای از‬ ‫مجازات آشنا کرد‪ .‬حتا بخشش را به عنوان یک‬ ‫راه‌کار پیشنهاد داد‪ .‬فراموش نکنید تا زمانی‬ ‫که در کتاب قانون اعدام هست همه اعدام را‬ ‫می‌خواهند‪ .‬ولی اگر اعدام را حذف کنیم در عمل‬ ‫همه به آن آخرین درجه که حال راه‌کاری به جز‬ ‫اعدام است راضی می‌شوند‪ .‬این موضوع به یک‬ ‫فرهنگ سازی گسترده نیاز دارد‪ .‬حاکمیت باید‬ ‫در این تغییر تالش کند‪ .‬ما نمی‌توانیم بر اساس‬ ‫یک روش که مربوط به چند صد سال قبل است‬ ‫امروز جامعه را هدایت کنیم‪.‬‬

‫◦‬

‫اما فراموش نکنید وقتی مراسم اعدام‬ ‫می‌خواهد برگزار شود هزاران نفر مانند‬ ‫رفتن به یک برنامه تفریحی پای چوبه دار‬ ‫جمع می‌شوند‪ .‬با این تصور آیا این حاکمیت‬ ‫است که به دنبال خواسته مردم دست به‬ ‫اعدام می‌زند و یا این مردم هستند که به‬ ‫طبع قانون قضایی تن به اعدام می‌دهند؟‬

‫این موضوع دو مفهوم را دنبال می‌کند‪ .‬باید‬ ‫دانست که آیا حاکمیت به دنبال شو سازی و‬ ‫سرگرم کردن است یا در تمام این پروسه روند‬ ‫نشان دادن درس عبرت را دنبال می‌کند‪ .‬متاسفانه‬ ‫ما در نظام قضایی ایران شاهد یک تفکر مدرن‬ ‫نیستیم که بخواهیم فکر کنیم به دنبال جامعه به‬ ‫دور از خشونت است‪ .‬سیستم قضایی در ایران‬ ‫ناشی از حقوق مبتنی بر مجازات‌های مذهبی و‬ ‫یا سنتی در جامعه است‪ .‬اگر این سیستم به دنبال‬ ‫راه‌کار بود می‌رفت سراغ همان آدم‌هایی که پای‬

‫چوبه دار جمع می‌شوند‪ .‬چند درصد آن‌ها از اعدام‬ ‫عبرت گرفته‌اند یا دیدن صحنه جان دادن یک‬ ‫فرد چه میزان در کاهش جرم موثر بوده است‪ .‬آیا‬ ‫از کسانی که اعدام می‌شوند پرسیده می‌شود که‬ ‫در حین جرم چقدر فقر و نداری و مسایل دیگر‬ ‫در ذهنش‌شان بوده و چه میزان در آن زمان از‬ ‫اعدام ترس داشته‌اند و ترس از اعدام چقدر در‬ ‫آن‌ها باز دارنده بوده است‪.‬‬ ‫یک سیستم قضایی سالم در ابتدا به کاهش‬ ‫فشارها و علت‌های جرم می‌اندیشد بعد به جریمه‬ ‫و مجازات جرم فکر می‌کند‪.‬‬

‫الگوسازی در بازی‌های کودکان بشود و فرهنگ‬ ‫دوری از خشونت الگو بشود این جرایم کاهش‬ ‫می‌یابد‪ .‬اما در ایران موضوع این است که مردم‬ ‫علت‌های زیادی برای خشونت دارند‪ .‬نبود کار‪،‬‬ ‫فشارهای اقتصادی و اجتماعی‪ ،‬نبود فرهنگ‬ ‫کافی و عدم تربیت نهادینه در جامعه برای‬ ‫جلوگیری از خشونت از عامل‌های مهم ترویج‬ ‫خشونت است که البته خشونت در آمریکا و ایران‬ ‫از دو ترکیب جدا برخوردارند یعنی دلیل خشونت‬ ‫در کشوری مانند آمریکا و وجود خشونت در‬ ‫ایران از ریشه‌های متفاوتی هستند‪.‬‬

‫به نظر شما این روند فعلی می‌تواند با هدف‬ ‫گسترش خشونت در سطح جامعه باشد؟‬

‫◦‬

‫◦‬

‫اشاره کردم‪ .‬نشانه‌ای وجود ندارد که برای‬ ‫ترویج خشونت به دنبال اعدام باشد اما می‌تواند‬ ‫برای ایجاد ترس باشد‪ .‬همان هزاران نفری‬ ‫که پای چوبه دار ایستاده‌اند حس می‌کنند که‬ ‫حاکمیت چقدر راحت می‌تواند یک فرد را باالی‬ ‫چوبه دار ببرید و این موجب ترس است‪ .‬همه در‬ ‫ایران می‌دانند در آیین دادرسی کیفری و حقوقی‬ ‫ایران چیزی به اسم عدالت محض وجود ندارد‪.‬‬ ‫به همین دلیل همین موضوع می‌تواند در بین‬ ‫افراد ترس از حکومت و نه جرم و یا مجازات‬ ‫عمل قتل را ایجاد کند‪.‬‬

‫◦‬

‫برگردیم به آمریکا‪ ،‬در این کشور هم‬ ‫ایالت‌هایی هست که حکم اعدام نیست‬ ‫اما خشونت هم از ضریب باالیی برخوردار‬ ‫است‪ .‬پس چه عاملی به این افزایش‬ ‫خشونت در این ایالت‌هایی که اعدام هم‬ ‫نیست کمک کرده است؟‬

‫خشونت در جامعه تابع عامل‌های مختلف‬ ‫است که یکی از آن‌ها مجازات‌های خشونت‬ ‫آمیز است‪ .‬باید همه ابعاد در نظر گرفته شود‪.‬‬ ‫خشونت باید از مجازات جرم‌ها برداشته شود‪.‬‬ ‫در سطح جامعه و حتا بازی‌های کودکان‪،‬‬ ‫باید مجازات‌های خشونت‌آمیز را با حکم‌های‬ ‫بهتر جای‌گزین کنیم‪ .‬اگر ما معتقد باشیم که‬ ‫انسان سالم به طور معلوم رفتار خشونت آمیز‬ ‫نمی‌کند باید به دنبال عامل‌های ایجاد خشونت‬ ‫برویم و آن را حذف کنیم‪ .‬کمال جامعه را به‬ ‫سمت رفتارهای غیر خشن هدایت کرد‪ .‬وقتی‬ ‫آموزش کافی برای دوری از خشونت داده شود‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ممکن است برای جرم‌هایی مانند مواد‬ ‫مخدر و مواردی از این دست بشود در زمان‬ ‫کوتاه در ایران مجازات جای‌گزینی پیشنهاد‬ ‫کرد‪ ،‬اما برای مجازات‌هایی مانند قتل نفس‬ ‫چه مجازات جای‌گزینی می‌توان پیشنهاد‬ ‫داد که از نظر حجم مجازات بتواند تامین‬ ‫کننده عدالت هم باشد؟‬

‫حبس ابد بدون بخشش مجازات جای‌گزینی‬ ‫است که در بسیاری از کشورها اعمال می‌شود‪.‬‬ ‫این مشخص است که فرد برای باقی عمرش‬ ‫را در زندان خواهد بود‪ .‬می‌شود شرایط زندان‬ ‫را سخت‌تر کرد‪ .‬از طرفی هم ترویج فرهنگ‬ ‫بخشش توسط اولیا دم هم می‌تواند یک راه‌کار‬ ‫مناسب باشد‪ .‬این که بازمانده‌گان با دریافت یک‬ ‫خسارت درک کنند که می‌توانند از فرد بگذرند‬ ‫و باور کنند این بهتر از آن است که جان کس‬ ‫دیگری هم گرفته شود‪.‬‬

‫همه در ایران می‌دانند در‬ ‫آیین دادرسی کیفری و‬ ‫حقوقی ایران چیزی به‬ ‫اسم عدالت محض وجود‬ ‫نـدارد‪ .‬به همین دلیـل‬ ‫همینموضوعمی‌توانددر‬ ‫بین افراد ترس از حکومت‬ ‫و نه جرم و یا مجازات عمل‬ ‫قتل را ایجاد کند‪.‬‬

9

‫«تراژدی مضاعف برای ایرانیان»‬ ‫محمد افرازه‬

‫ناپدید شدن هواپیمای بوئینگ‬ ‫‪ ۷۷۷‬هواپیمایی مالزی با تعداد‬ ‫زیادی سرنشین از ملیت‌ها و‬ ‫نژادهای مختلف این روزها در‬ ‫پیــش‌خوان خبـر بیشـــتر‬ ‫خبرگـزاری‌های جــهان دیده‬ ‫می‌شود‪ .‬هر روز جمع کثیری از‬ ‫مخاطبین خبر‪ ،‬میان سایت‌های‬ ‫مختلف به دنبال یافتن اطالعی‬ ‫از سرنوشت این پرواز هستند‪.‬‬ ‫نحوه مفقود شدن این هواپیما‬ ‫و این که بدون هیچ و خبر و‬ ‫هشداری از جانب خلبان ناپدید‬ ‫شده و در پی آن سکوت ‪۵‬‬ ‫ساعته مسئولین فرودگاه مالزی‬ ‫و سپس انتشار خبر حضور‬ ‫دو مسافر با گذرنامه جعلی در‬ ‫جمع مسافران‪ ،‬ظن را به سمت‬ ‫تروریستی بودن ماجرا کشاند‪.‬‬

‫روز گذشته (دهم مارچ ‪ -۲۰۱۴‬دو روز پس‬ ‫از سقوط هواپیما) اما ناگهان با اعالم این خبر‬ ‫که حاملین این دو گذرنامه ایرانی بودند موجی‬ ‫از اخبار رسانه‌ای جهت‌دار فضای سایبر را فرا‬ ‫گرفت‪ .‬البته بعد از ظهر امروز سه شنبه بوقت‬ ‫محلی فرمانده پلیس مالزی با اعالم هویت یکی‬ ‫از این دو نفر و تاکید بر این که فرد شناسایی‬ ‫شده عضو هیچ گروه تروریستی نیست باعث شد‬ ‫موضوع الاقل در بعضی از رسانه‌ها از دیدگاهی‬ ‫عقالنی‌تر و به دور از احساسات بررسی شود‪.‬‬ ‫متاسفانه همه ما به خوبی می‌دانیم که بسیاری‬ ‫از این جهت گیری‌ها در مورد ایرانیان به دلیل‬ ‫رفتار و اعمال و به خصوص اظهارنظرهای‬ ‫نابخردانه حکومت ایران است‪ .‬تاثیر این رفتارها‬ ‫متاسفانه روی زندگی و آینده تک‌تک مردم و‬ ‫جوانان ایرانی نمود عینی و عملی پیدا کرده‪ .‬حتا‬ ‫اگر دور از وطن و در غربت و با نام یک ایرانی‬ ‫مهاجر روزگار را سپری کنند‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫در ماجرای پاسپورت‌های دزدی و هواپیمای‬ ‫ربوده شده و دو جوان که ساعاتی تلویحن به‬

‫دردنـاک آن‌جاسـت که در‬ ‫ابتدای به سـاکن آن چنان بر‬ ‫سر هویت ایرانی مهر بدنامی‬ ‫زده شده است که کسی به‬ ‫این فکر نیست این دو نفر‬ ‫انسان‌هایی بودند که چه‬ ‫بسا بخاطر حفظ جان خود‬ ‫از کشور خارج شده و بناچار‬ ‫راه‌های مختلف را برای رهایی‬ ‫می‌آزمودند‪.‬‬

‫از تمامـی خانواده‌های نگـران‬ ‫مسافران خبرهای منتشر شده‬ ‫است اما کسی به فکر خانواده‬ ‫و یا مادر این دو جوان نیست‪،‬‬ ‫اصلن انگار جان ایرانی دیگر‬ ‫ارزشی ندارد‬ ‫تروریست بودن متهم شدند تراژدی ماجرا آن‬ ‫جاست که این دو انسان در سنی که باید از‬ ‫ساده‌ترین حقوق انسانی بهره‌مند باشند به آب‬ ‫و آتش زده و برای رهایی از جهنمی که نام‬ ‫وطن بر آن قرار داده شده به لطایف و الحیل‬ ‫قصد خروج از کشور و رسیدن به دنیای آزاد را‬ ‫می‌کنند‪.‬‬ ‫وقتی دقیق‌تر به موضوع نگاه کنیم بصورت‬ ‫زجرآوری فقدان نگاهی هم‌سان با دیگر‬ ‫ملیت‌های حاضر در این پرواز را به نسبت این‬ ‫دو جوان در خواهیم یافت‪ ،‬سفر و یا مهاجرت‬ ‫با غیر از مدارک واقعی و رسمی به هر حال‬ ‫مذموم است و نگارنده در پی آن نیست که بر‬ ‫این امر صحه گذارد اما دردناک آن‌جاست که‬ ‫در ابتدای به ساکن آن چنان بر سر هویت ایرانی‬

‫مهر بدنامی زده شده است که کسی به این فکر‬ ‫نیست این دو نفر انسان‌هایی بودند که چه بسا‬ ‫بخاطر حفظ جان خود از کشور خارج شده و بناچار‬ ‫راه‌های مختلف را برای رهایی می‌آزمودند‪.‬‬ ‫از تمامی خانواده‌های نگران مسافران دیگر‬ ‫خبرهایی منتشر شده است اما کسی بفکر‬ ‫خانواده و یا مادر این دو جوان نیست‪ ،‬اصلن‬ ‫انگار جان ایرانی دیگر ارزشی ندارد‪.‬‬ ‫در این سال‌ها چنان هویت ملی ایرانی را‬ ‫حکومت فاسد و ناتوان جمهوری اسالمی‪ ،‬به‬ ‫نابودی کشانده است که در صورت وقوع هر‬ ‫اتفاقی در دنیا اگر نامی از فردی ایرانی در بروز‬ ‫آن واقعه برده شود‪ ،‬در درجه اول همه به او‬ ‫مشکوک و مظنون هستند و سپس در صورت‬ ‫رفع ظن‪ ،‬ارزشش به عنوان یک انسان مورد‬ ‫توجه قرار می‌گیرد‪ .‬این روزها همه ایرانیان‬ ‫درگیر این نوع برخورد هستند و یا اگر خود‬ ‫تجربه مستقیمی در این باره نداشته‌اند‪،‬‬ ‫شنیده‌اند که بطور مثال در فالن فرودگاه و یا‬ ‫مرکز عمومی و یا مراکز دولتی چگونه با فرد‬ ‫رفتار و برخورد می‌کنند وقتی مطلع می‌شوند که‬ ‫ملیت ایرانی دارد‪.‬‬ ‫وجدان انسان به درد می‌نشیند وقتی تصویر‬ ‫این دو جوان را می‌بیند که با هزاران امید و‬ ‫آرزو دل به سفری پر خطر سپرده‌اند و با صرف‬ ‫هزینه‌های بسیار از روی ناچاری و استیصال‬

‫‪11‬‬

‫گام به راهی غیرقانونی برای رسیدن به دنیای‬ ‫آزاد نهاده‌اند و در اخرین مراحل با وقوع چنین‬ ‫اتفاقی‪ ،‬سرنوشتی شوم را روبروی خود می‌بینند‬ ‫و جگرخراش‌تر ان است که کسی در دنیا‬ ‫افسوسی برای آنان ندارد و چه بسا که متهم به‬ ‫تروریست بودن هم می‌شوند‪.‬‬ ‫چه رفت بر سر هویت ما؟ چه ارزشی باقی مانده‬ ‫از هویت یک ملت؟ چرا باید جوانی با تهیه‬ ‫یک گذرنامه سرقت شده اقدام به سفر کند در‬ ‫حالی‌که عضو هیچ گروه تروریستی هم نیست؟‬ ‫از چه می‌گریزد؟ یادمان باشد که در گذشته‌ای‬ ‫نه چندان دور جای‌گاه بین المللی‌مان چه بود‬ ‫و اینک به چه روزگار افتاده‌ایم‪ .‬به هر حال این‬ ‫دو جوان بخاطر استفاده گذرنامه مجعول مجرم‬ ‫هستند اما قبل از مجرم بودن انسانند‪ ،‬انسانی با‬ ‫هویت و ملیت به تاراج رفته و نابود شده ایرانی‪.‬‬

‫به هر حال این دو جوان به خاطر‬ ‫استفاده گذرنامه مجعول مجرم‬ ‫هستند اما قبل از مجرم بودن‬ ‫انسانند‪،‬انسانیباهویتوملیت‬ ‫به تاراج رفته و نابود شده ایرانی‬

‫● ایران به غنی‌سازی ادادمه می‌دهد | کارتون از رضا جوزانی‬

‫‪12‬‬

‫● چگونگی شکل‌گیری هشت مارس‬

‫«بی‌نصیببودنزنانخاورمیانه‬ ‫از دستاورد هشت مارس»‬

‫هشت مارس یکی از آن روزهایی است که مردمان مترقی جهان آن را جشن می‌گیرند‪ .‬در یک‬ ‫چنین روزی یعنی روز ‪ ٨‬مارس ‪ ١٨٧۵‬زنان کارگر کارخانجات شهر نیویورک برای بهبود شرایط‬ ‫کارشان و اعتراض به پایین بودن سطح دست‌مزدشان دست به تظاهرات زدند که پلیس به طور‬ ‫وحشیانه آن را سرکوب کرد که باعث زخمی شدن و دستگیر شدن تعداد زیادی از آنان شد‪.‬‬ ‫اکرم اسدی‬ ‫این اعتراضات هر ساله تکرار شد‪ ،‬تا این‌که‬ ‫در ‪ ٨‬مارس ‪ ١٩٠٧‬در تظاهرات به اعتراض ‪١٠‬‬ ‫ساعت کار روزانه که تعداد زیادی از مردان‬ ‫کارگر نیز در آن شرکت کردند‪ ،‬این بار نیز این‬ ‫تظاهرات‪ ،‬همچون سال‌های گذشته سرکوب‬ ‫و منجر به دستگیرشدن بسیاری از آنان شد‬ ‫اما این تظاهرات منجر به آن شد تا در سال‬ ‫‪ ١٩٠٨‬حزب سوسیالیست امریکا به تشکیل‬ ‫کمیته ملی زنان برای کمپین حق رای زنان‬ ‫در انتخابات اقدام ‌کند‪.‬‬ ‫در همان سال کارگران زن‌بافنده با خواست‬

‫ممنوع کردن کار برای کودکان و کسب حق‬ ‫رای برای زنان در نیویورک دوباره دست به‬ ‫تظاهرات زدند‪.‬‬ ‫رویدادهای ‪ ٨‬مارس همان سال باعث شد‬ ‫که در سال بعد یعنی ‪ ١٩٠٩‬این روز به‌عنوان‬ ‫نخستین روز ملی زنان در امریکا تثبیت شود‬ ‫و کنگره بین‌المللی سوسیالیست‌ها در سال‬ ‫‪ ١٩١٠‬در کپنهاگ دانمارک برگزار شود‪.‬‬ ‫کالرا زتکین زن سوسیالیست از حزب سوسیال‬ ‫دمکرات آلمان ‪ ٨‬مارس را به عنوان روز‬ ‫جهانی مبارزه زنان پیشنهاد می‌کند‪ .‬کنگره‬ ‫این پیشنهاد را تصویب می‌کند‪ .‬یک میلیون‬ ‫زن سوسیالیست کارگر و دیگر اقشار اجتماعی‬

‫با شـروع جنگ جهانی‬ ‫اول میلیون‌ها مـرد به‬ ‫جبهه‌هـا گسیل شـدند‪.‬‬ ‫زنان سوسیالیست در‬ ‫این سال‌ها تظاهرات ‪٨‬‬ ‫مـارس را علیه جنگ و‬ ‫کشتار و خرابی ناشـی از‬ ‫آن را برگزار کردند‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫همراه مردان خواهان حقوق سیاسی اجتماعی‬ ‫برابر برای زنان و مردان شدند ‪،‬آنها ‪ ٨‬مارس‬ ‫‪ ١٩١١‬در کشورهای آلمان دانمارک‪،‬سویس و‬ ‫استرالیا تظاهرات بر پا کردند و خواهان حق‬ ‫رای و حق کار و آموزش حرفه‌ای برای زنان‬ ‫شدند‪.‬‬ ‫در همین سال در روسیه و چین هم تظاهراتی‬ ‫به مناسبت ‪ ٨‬مارس برگزار شد در مدتی‬ ‫کمتر از یک هفته از ‪ ٨‬مارس در آتش‌سوزی‬ ‫تریانکل‪ ،‬در شهر نیویورک به خاطر نبود‬ ‫دستگا‌های امنیتی و بدی شرایط کار ‪ ١۴٩‬زن‬ ‫کارگر جان باختند‪ .‬همین موضوع باعث شد‬ ‫که تظاهرات ‪ ٨‬مارس سال بعد به طور وسیعی‬

‫سیاست‬

‫با رشد جنبش زنان در‬ ‫دهه ‪ ۶٠‬این روز هم بار‬ ‫دیگر اهمیت یافت سال‬ ‫‪ ١٩٧۵‬از طرف سـازمان‬ ‫ملل‌متحدسالبین‌المللی‬ ‫زنان اعالم شد و دو سال‬ ‫بعدتر یعنی سال ‪١٩٧٧‬‬ ‫یونسـکو ‪ ٨‬مارس را به‬ ‫عنوان روز جهانی زن به‬ ‫رسمیتشناخت‪.‬‬ ‫هر چند یک قرن به طول‬ ‫انجامید که سازمان ملل‬ ‫روز زن را اعالم کند و دو‬ ‫سال بعد از آن یونسکو‬ ‫نیـز آن را به رســمیت‬ ‫بشناسد‪.‬‬ ‫در سراسر دنیای متمدن برگزار گردد و بدی‬ ‫شرایط کار مورد اعتراض قرار گیرد و محکوم‬ ‫گردد‪.‬‬

‫با شروع جنگ جهانی اول میلیون‌ها مرد به‬ ‫جبهه‌ها گسیل شدند‪ .‬زنان سوسیالیست در‬ ‫این سال‌ها تظاهرات ‪ ٨‬مارس را علیه جنگ‬ ‫و کشتار و خرابی ناشی از آن را برگزار کردند‪.‬‬ ‫و در ‪ ٨‬مارس ‪ ١٩١٧‬در دوسیه زنان علیه‬ ‫افزایش قیمت‌ها و تعطیلی کارخانجات و‬ ‫اجراج کارگران دست به تظاهرات زدند‪ .‬این‬ ‫تظاهرات در رویداد انقالب فوریه همان سال‬ ‫در روسیه که منجر به خلع سلطنت از آخرین‬ ‫تزار روسیه شد‪ ،‬تاثیر زیادی گذاشت‪.‬‬ ‫با رشد جنبش زنان در دهه ‪ ۶٠‬این روز هم‬ ‫بار دیگر اهمیت یافت سال ‪ ١٩٧۵‬از طرف‬ ‫سازمان ملل‌متحد سال بین‌المللی زنان اعالم‬ ‫شد و دو سال بعدتر یعنی سال ‪ ١٩٧٧‬یونسکو‬ ‫‪ ٨‬مارس را به عنوان روز جهانی زن به رسمیت‬ ‫شناخت‪.‬‬ ‫هر چند یک قرن به طول انجامید که سازمان‬ ‫ملل روز زن را اعالم کند و دو سال بعد از آن‬ ‫یونسکو نیز آن را به رسمیت بشناسد‪.‬‬ ‫از آن زمان تا به امروز بیش‌تر از یک قرن‬ ‫می‌گذرد‪ ،‬قرنی که پیشرفت بشریت از هر‬ ‫لحاظ چشم‌گیر بوده است و حتا می‌گویند‪،‬‬ ‫بشریت در این یک قرن اخیر به اندازه کل‬ ‫تاریخ بشریت پیش‌رفت داشته است‪.‬‬ ‫اکنون سوال این‌جاست چرا این همه‬ ‫پیش‌رفت هنوز شامل زنان خاورمیانه نبوده‬ ‫است‪ .‬باید دید اشکال کار کجاست و چرا هنوز‬

‫‪14‬‬

‫در خاورمیانه زنان سهم چندانی از این عدالت‬ ‫و برابری ندارند‬ ‫و در ‪ ٨‬مارس ‪ ١٩١٧‬در دوسیه زنان علیه‬ ‫افزایش قیمت‌ها و تعطیلی کارخانجات و‬ ‫اجراج کارگران دست به تظاهرات زدند‪ .‬این‬ ‫تظاهرات در رویداد انقالب فوریه همان سال‬ ‫در روسیه که منجر به خلع سلطنت از آخرین‬ ‫تزار روسیه شد‪ ،‬تاثیر زیادی گذاشت‪.‬‬ ‫با رشد جنبش زنان در دهه ‪ ۶٠‬این روز هم‬ ‫بار دیگر اهمیت یافت سال ‪ ١٩٧۵‬از طرف‬ ‫سازمان ملل‌متحد سال بین‌المللی زنان اعالم‬ ‫شد و دو سال بعدتر یعنی سال ‪ ١٩٧٧‬یونسکو‬ ‫‪ ٨‬مارس را به عنوان روز جهانی زن به رسمیت‬ ‫شناخت‪.‬‬ ‫هر چند یک قرن به طول انجامید که سازمان‬ ‫ملل روز زن را اعالم کند و دو سال بعد از آن‬ ‫یونسکو نیز آن را به رسمیت بشناسد‪.‬‬ ‫از آن زمان تا به امروز بیش‌تر از یک قرن‬ ‫می‌گذرد‪ ،‬قرنی که پیشرفت بشریت از هر‬ ‫لحاظ چشم‌گیر بوده است و حتا می‌گویند‪،‬‬ ‫بشریت در این یک قرن اخیر به اندازه کل‬ ‫تاریخ بشریت پیش‌رفت داشته است‪.‬‬ ‫اکنون سوال این‌جاست چرا این همه‬ ‫پیش‌رفت هنوز شامل زنان خاورمیانه نبوده‬ ‫است‪ .‬باید دید اشکال کار کجاست و چرا هنوز‬ ‫در خاورمیانه زنان سهم چندانی از این عدالت‬ ‫و برابری ندارند‬

‫● به جرم توهین به پیامبر‬

‫«طناب دار و مجازات مرگ‬ ‫برای سخن گفتن»‬

‫در خبر‌ها خواندیم که جوانی مشهدی و سی و چهار ساله به نام «روح اله توانا» به جرم‬ ‫توهین به پیامبر و رهبری با حکم اعدام از سوی قاضی روبرو شده و حاال این حکم به تایید‬ ‫دادگاه تجدید نظر رسیده است‪.‬‬ ‫شهرزاد کریمی‬ ‫طبق معمول روند دادرسی و محاکمه و‬ ‫پرونده و چگونگی وقوع جرم «البته به زعم‬ ‫قوانین نظام اسالمی» در هاله‌ای از ابهام قرار‬ ‫دارد و رسانه‌ها از این واقعه اطالعات اندکی‬ ‫در دست دارند‪ .‬طبق معمول هیچ‌کس پاسخ‌گو‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫تصور این‌که یک سیستم قضایی بدلیل اظهار‬ ‫نظر حاال هر چه که باشد فردی را به مرگ‬ ‫محکوم کند در دنیای امروز غیرقابل باور‪،‬‬ ‫برای بسیاری است‪ .‬شخصی که نه اسلحه‌ای‬ ‫بدست گرفته و نه به کسی آسیب وارد کرده‬ ‫است‪ ،‬حاال باید هر روز و هر شب تصور کند که‬ ‫بر دار است و مرگ را با تمام وجود حس کند‪.‬‬ ‫آیا فرض بر این‌که شخصی توهین‌آمیزترین‬ ‫حرف‌ها را بزند‪ ،‬این مجازات یعنی بدرود‬ ‫همیشگی با زندگی سزای اوست؟ زندگی که‬ ‫برای همه انسان‌ها عزیزترین چیزی است که‬ ‫دارند‪.‬‬ ‫این طور که گفته شده و بنا بر ادعای مادر او‪،‬‬ ‫او در حال مستی حرف‌هایی را زده که به زعم‬ ‫نظام و البته قاضی توهین به پیامبر اسالم و‬ ‫رهبری است‪.‬‬ ‫این‌که چطور این فایل صوتی که در کامپیو‌تر‬ ‫روح اله بوده است و به دست ماموران افتاده‬ ‫و این‌که چگونه و چطور بر اساس یک فایل‬

‫صوتی در کامپیو‌تر شخصی‪ ،‬قاضی حکم مرگ‬ ‫را صادر کرده و البته مراحل دیگر پرونده‬ ‫در هاله‌ای از ابهام قرار دارد‪ .‬به دلیل عدم‬ ‫دست‌رسی به اخبار واقعی در ایران درباره این‬ ‫پرونده بسیاری از مسایل پوشیده و روشن‬ ‫نیست‪ .‬چیزی که مسلم است این است که این‬ ‫جوان سی و چهار ساله با مجازات مرگ روبرو‬ ‫است و حکم اعدام او توسط دادگاه تجدید نظر‬ ‫هم تایید شده است‪.‬‬ ‫مادر متهم در نامه‌ای به فعاالن حقوق بشر از‬ ‫آن‌ها درخواست یاری کرده است‪ .‬او به طور‬ ‫تلویحی توضیح داده که روح‌اله از وضعیت‬ ‫روحی مناسبی بهره نمی‌برد و اظهاراتش را در‬ ‫زمان مستی بیان کرده است‪.‬‬ ‫از آن‌جا که در شرایط فعلی دست همه برای‬ ‫اقدام اجرایی در این زمینه کاملن بسته است‬ ‫و تنها و تنها می‌توان با انتشار بیانیه از سوی‬ ‫سازمان‌های مدافع حقوق بشر و آزادی بیان‬ ‫و امثالهم‪ ،‬حکومت را تحت فشار گذاشت‪،‬‬ ‫بهترین کار اطالع رسانی است و بس‪.‬‬ ‫این روش در بسیاری از موارد به دلیل این‌که‬ ‫هزینه اعدام را برای رژیم باال برده موثر افتاده‬ ‫است‪ .‬شاید در بسیاری موارد دیگر متاسفانه‪،‬‬ ‫به دلیل عدم اطالع رسانی حتا ما نامی هم از‬ ‫قربانیان نشنیدیم و اتفاقی که نباید بیفتد پشت‬

‫‪15‬‬

‫دیوارهای بلند زندان و مخفیانه افتاده است‪ .‬اما‬ ‫الاقل در مواردی مثل این می‌توان جلوی این‬ ‫عمل غیر انسانی و بدوی را گرفت یا الاقل‬ ‫امیدوار بود که شاید متوقف می‌شود‪.‬‬ ‫واقعیت این است که به دلیل فشار اقتصادی‬ ‫فراوان و این‌که رژیم امیدوار است از طریق‬ ‫برداشته شدن تحریم مشکالتش اندکی کمتر‬ ‫شود‪ ،‬می‌توان امیدوار بود که الاقل در این‬ ‫برهه زمانی تن به تغییر چنین احکامی الاقل‬ ‫به صورت موردی بدهد‪.‬‬ ‫هر جانی ارزش‌مند است و مسلمن ارزش این‬ ‫را دارد که از هر تالش جمعی برای حفظ آن‬ ‫فروگذار نکرد‪.‬‬

‫● به اعتبار تقاضا‬

‫«سقط جنین و تبعات آن»‬ ‫سولمازمحمودی‬

‫قانون‌گذاری و فرهنگ در یک‬ ‫رابطه متقابل و تعیین کننده با‬ ‫یک‌دیگر هستند‪ .‬در کشورهایی‬ ‫که قانون‌گذاری منوط و مشروط‬ ‫به مذهب باشد‪ ،‬نقش کلیدی‬ ‫را در این رابطه مذهب بازی‬ ‫می‌کند‪.‬‬

‫چگونه و تا چه حد قانون‌گذاری و فرهنگ بر‬ ‫یکدی‌گر نفوذ داشته و می‌توانند تاثیرگذار باشند‪،‬‬ ‫وابسته به عوامل مختلف و در میان عوامل مهم‪،‬‬ ‫تمایل و نیاز جامعه‪ ،‬پذیرش و حمایت اجتماعی و‬ ‫قانونی می‌باشد که به عالوه و با توجه به شرایط‬ ‫و فضای سیاسی‪ ،‬قوانین‪ ،‬اهداف و آرمان‌ها‬ ‫تعریف و تعیین می‌شوند و با نقش کلیدی‬ ‫مذهب سرنوشت فرد و جامعه در این چارچوب‬ ‫شکل می‌گیرد‪ ،‬به این معنا که مذهب تعیین‬ ‫کنندۀ تمامی جنبه‌های زندگی فردی و اجتماعی‬ ‫می‌باشد که همراه با محدودیت‌های قانونی و‬ ‫فردی خواهد بود‪ .‬برخی مسایل که در وهله‬ ‫اول و مهم‌تر یک موضوع خصوصی و شخصی‬ ‫محسوب می‌شوند‪ ،‬مشمول قانون‌گذاری مذهبی‬ ‫قرار گرفته و تابع جنبه‌های فرهنگی به عنوان‬ ‫ش و ضدارزش‪ ،‬معیار‪ ،‬هنجار و ناهنجار و یا‬ ‫ارز ‌‬ ‫تابو‌ها شناسایی و شکل می‌گیرند‪.‬‬ ‫در این مجموعه می‌توان به موضوع سقط‌جنین‬ ‫اشاره کرد که اگرچه در بسیاری از کشور‌ها و‬

‫‪16‬‬

‫محافل مسئله‌ای پذیرفته شد ‌ه می‌باشد‪ ،‬اما‬ ‫هم‌چنان مورد بحث قرار دارد و مناقشه برانگیز‬ ‫است و در برخی از کشور‌ها هنوز به عنوان‬ ‫یک تابو تلقی می‌شود‪ .‬به ویژه هنگامی که‬ ‫سقط‌جنین منوط و مشروط به قوانین مذهبی‪،‬‬ ‫فرهنگ و موقعیت اجتماعی و اقتصادی باشد‪،‬‬ ‫بسترسازی گفتمان در این مورد بسیار سخت و‬ ‫شکستن تابو غیرممکن به نظر می‌رسد‪ .‬بحث‬ ‫سقطجنین در جامعه امروز ایران به عنوان یک‬ ‫معضل‪ ،‬دارای ابعاد پیچیده‌ای است‪ ،‬اما به دلیل‬ ‫شرایط فرهنگی حاکم بر کشور‪ ،‬اصولن تبعات‬ ‫آن همیشه پنهان مانده است‪.‬‬ ‫نخستین قانون در این مورد پس از مشروطیت به‬ ‫تصویب رسید که در آن با نگرش آزادى‏خواهانه‬ ‫به سقط جنین‪ ،‬مواردى از سقط‪ ،‬مجاز شمرده‬ ‫شده بود‪ .‬اما این قانون بر اثر فشار افکار عمومى‪،‬‬ ‫هیچ‌گاه به اجرا گذاشته نشد‪ .‬با پیروزى انقالب‬ ‫اسالمى و تصویب قانون مجازات اسالمى بر‬ ‫پایه فقه شیعه در سال ‪ ،۱۳۶۲‬در مواد متعددى‬

‫تکلیف سقط جنین و احکام تکلیفى و وضعى‬ ‫آن معیین شد که نگاهى سخت‌گیرانه به مسئله‬ ‫سقط‌جنین داشت و آن را نوعى قتل معرفى‬ ‫مى‏کرد که در صورت عمدى بودن‪ ،‬قصاص در‬ ‫پى داشت‪.‬‬ ‫طبق این قانون اگر سقط جنین عامدانه و غیر‬ ‫ضرورى باشد‪ ،‬افزون بر دیه‪ ،‬مرتکب عامل سقط‬ ‫به مجازات‏هاى کیفرى مانند حبس و یا قصاص‬ ‫محکوم خواهد شد‪ .‬اما در صورتى که سقط‬ ‫ناخواسته و غیرعمد باشد و یا از سر ضرورت‬ ‫و براى نجات جان مادر صورت گیرد‪ ،‬مسئله‬ ‫دیگر جنبه کیفرى ندارد‪ ،‬لیکن در هر حال دیه‬ ‫بر عهده عامل سقط خواهد بود‪ .‬این محکومیت‬ ‫و یا لزوم پرداخت دیه‪ ،‬مادر را نیز در صورتى که‬ ‫عامل سقط باشد‪ ،‬در بر مى‏گیرد‪.‬‬ ‫براى نخستین بار در اسفند ‪ ۱۳۸۱‬سمینارى‬ ‫درباره سقط جنین با نام «سمینار بررسى جامع‬ ‫ابعاد سقط جنین در ایران» در کرمانشاه تشکیل‬ ‫شد و در نتیجه و با هم‌کاری سازمان پزشکى‬ ‫قانونى کشور در دى ماه ‪ ،۱۳۸۲‬این سازمان‬ ‫دستورالعمل موارد مجاز سقط جنین به تفصیل‬ ‫معرفى و براى مجریان ابالغ کرد‪ .‬طبق این‬ ‫دستورالعمل که به امضاى رییس قوه قضاییه‬ ‫نیز رسید‪ ،‬سقط جنین در ‪ ۵۱‬مورد قانونى شناخته‬ ‫شد‪ ۲۲ .‬مورد از سقط‌هاى قانونى مربوط به وضع‬ ‫مادران است و به اصطالح موارد «مادرى سقط‬ ‫درمانى» نامیده مى‏شود‪ ۲۹ .‬مورد باقى مانده‬ ‫ناظر به موارد «جنین سقط درمانى» است‪.‬‬ ‫طبق این دستورالعمل در صورت گواهى سه‬ ‫پزشک متخصص مبنى بر ضرورت سقط جنین‬ ‫در موارد تعیین شده و تایید پزشکى قانونى و‬ ‫گواهى محاکم صالحه و رضایت قطعى زن و‬ ‫شوهر‪ ،‬در صورتى که جنین کمتر از چهار ماه‬ ‫داشته و ولوج روح در او صورت نگرفته باشد‪،‬‬ ‫سقط درمانى انجام مى‏شود‪ .‬اما این درخواست‏‌ها‬ ‫تنها در ادارات کل پزشکى قانونى مراکز استان‏‌ها‬ ‫پذیرفته و بررسى مى‏شود‪ .‬تمامی این ‪ ۵۱‬مورد‪،‬‬ ‫ناظر به بیمارى‏هاى وخیم و درمان ناپذیرى‬ ‫هستند که مادر یا جنین را همواره رنج مى‏دهند و‬ ‫دو معیار اصلی در تعیین آن‌ها دخیل بوده است‪:‬‬ ‫‪ .۱‬سالمت مادر‪ .۲ ،‬وضع جسمانى و اختالالت‬ ‫جنین‪.‬‬ ‫قانون سقطجنین به وضوح نشان می‌دهد که این‬ ‫‪ ۵۱‬مورد‪ ،‬حق انتخاب و تعیین سرنوشت زنان را‬ ‫نادیده گرفته و بدون توج ‌ه به خواسته و نیاز آن‌ها‬

‫وضع شده‌است‪ .‬محدودیت‌های ناشی و عواقب‬ ‫این قانون بر پایۀ مذهب تاثیر عمده‌ای بر زندگی‬ ‫زنان دارد و این تنها آنان نیستند که از عواقب‬ ‫آن رنج می‌برند‪ .‬ریشه‌یابی و پیدا کردن راه حل‬ ‫مناسب برای موضوع سقط‌جنین بسیار پیچیده‬ ‫و بغرنج می‌باشد‪ .‬بسیاری در مورد سقط‌جنین‬ ‫فقط با در نظر گرفتن جنبه اخالقی و مذهبی آن‬ ‫قضاوت می‌‌کنند و عوامل اجتماعی‪ ،‬فرهنگی و‬ ‫اقتصادی آنرا (آگاهانه) نادیده می‌گیرند‪.‬‬ ‫از موضوع‌های مرتبط به سقط‌جنین روابط خارج‬ ‫از ازدواج و تبعات آن می‌باشد‪ .‬آزادی روابط‬ ‫جنسی و برشمردن آن از مصادیق حقوق بشر‬ ‫و با مسلم و بدیهی فرض کردن آزادی روابط‬ ‫جنسی‪ ،‬زمانی‌که شامل محدودیت‌های قانونی و‬ ‫فرهنگی باشند‪ ،‬پیامد و اثرات منفی بیش‌تری‬ ‫برای زنان به همراه دارد‪ .‬محدودیت‌ها و‬ ‫قانون‌گذاری نمی‌تواند مانع داشتن رابطه جنسی‬ ‫(به عنوان یکی از بخش‌های شاید اجتناب ناپذیر‬ ‫یک رابطه) شوند و از آن پیش‌گیری کنند‪ .‬افراد‬ ‫الزامن با هدف ازدواج وارد یک رابطه نمی‌شوند‪.‬‬ ‫حال اگر در این رابطه زن باردار شود و امکان‬ ‫سقط‌جنین وجود نداشته باشد‪ ،‬حتا با بهترین نیت‬ ‫طرفین‪ ،‬سرنوشت آن‌ها وابسته به قانون‌گذاری‬ ‫و این‌گونه تعیین می‌شود‪ .‬ازدواج‌های اجباری در‬ ‫بسیاری از موارد محکوم به شکست هستند و‬ ‫کانون گرم و امن برای اعضای خانواده‪ ،‬تبدیل به‬ ‫منشاء تنش‪ ،‬دعوا و سلب آرامش می‌شود که در‬ ‫بسیاری از موارد نیز منجر به طالق خواهد شد‪.‬‬

‫‪17‬‬

‫بسیاری با در نظر گرفتن آینده کودک‪ ،‬از جمله‬ ‫به دالیل اقتصادی و نامطلوب بودن شرایط‬ ‫خانواده‪ ،‬سقط جنین را انتخاب می‌کنند و عدم‬ ‫دسترسی به سقط‌جنین منجر به تولد کودکان‬ ‫ناخواسته می‌شود‪ .‬هم‌چنین محدودیت‌های‬ ‫قانونی در برخی از موارد به دلیل ناامن بودن‬ ‫سقط جنین غیرقانونی و تهدید جدی برای جان‬

‫براى نخسـتین بــار در‬ ‫اسفند ‪ ۱۳۸۱‬سمـینارى‬ ‫درباره سقـط جنین با نام‬ ‫«سمیـنار بررسى جامـع‬ ‫ابعادسقطجنیندرایران»‬ ‫در کرمانشاه تشکیل شد‬ ‫و در نتیجه و با هم‌کاری‬ ‫سازمان پزشکى قانونى‬ ‫کشور در دى ماه ‪،۱۳۸۲‬‬ ‫این سازمان دستورالعمل‬ ‫موارد مجاز سقط جنین‬ ‫به تفصیل معرفى و براى‬ ‫مجریانابالغکرد‪.‬‬

‫سیاست‬

‫بعضی از زنان به دالیل‬ ‫مختلف از جمله ترس و‬ ‫فقدان منابع مالی کافی‬ ‫متوسـل به سقـط‌جنین‬ ‫دارویی با مصرف قرص‬ ‫«مــی‌زوپروستـول» و‬ ‫آمپول «پروستاگلندین»‬ ‫می‌شوند‪.‬‬ ‫زنان‪ ،‬منجر به صرف نظر از انجام سقط‌جنین‬ ‫می‌شود و به این شکل سرنوشت یک خانواده‬ ‫رقم می‌خورد‪ .‬در چنین شرایطی سالمتی خانواده‬ ‫نیز در خطر است و زندگی یک فرزند در اصل‬ ‫ناخواسته شکل می‌گیرد‪.‬‬ ‫در موارد دیگر بارداری ناخواسته منجر به اتمام‬ ‫رابطه و ترک زن می‌شود‪ .‬در این وضعیت زن‬ ‫با مشکل بزرگی تنها گذاشته شده و به تنهایی‬ ‫مجبور به پیدا کردن را ‌ه حل می‌باشد و عدم‬ ‫دسترسی به سقط‌جنین به معنای تباه شدن‬ ‫آینده آن زن می‌باشد‪ .‬یکی از روش‌هایی که‬ ‫زنان در ناامیدی و نداشتن گزینه به آن متوسل‬ ‫می‌شوند‪ ،‬تالش اغلب ناموفق و بسیارخطرناک‬ ‫«سقط‌جنین» با وارد کردن اشیاء و اجسام تیز‬ ‫خارجی به داخل واژن می‌باشد که نه تنها جنین‌‬ ‫سقط نمی‌شود بلکه منجر به خونریزی‌های‬ ‫بسیار شدیدی می‌شود که در برخی از موارد‬ ‫منجر به مرگ زن می‌شود‪ .‬و متاسفانه برای‬ ‫برخی از زنان هیچ راه حلی به‌غیر از خودکشی‬ ‫وجود ندارد‪.‬‬ ‫اثرات منفی این قانون محدود به روابط خارج‬ ‫از ازدواج نمی‌شود‪ .‬باردای در ازدواج یکی از‬ ‫مسایلی است که می‌تواند باعث بوجود آمدن‬ ‫اختالف شود‪ .‬در صورتی‌که زن به هر دلیلی‬ ‫آمادگی بارداری را نداشته باشد و همسر وی‬ ‫این انتخاب را محترم نشمرده و نپذیرد‪ ،‬زن‬ ‫می‌تواند با انجام سقط‌جنین بارداری ناخواسته را‬ ‫پایان دهد و طبیعتن آن را از همسر خود مخفی‬ ‫خواهد کرد‪ .‬و این نه برای سالمتی روحی زن‬ ‫مناسب است که مجبور به رنج بردن در تنهایی‬

‫و سکوت است‪ ،‬و نه پنهان نگه‌داشتن این امر‬ ‫می‌تواند بهبود بخش رابطه باشد‪ .‬به‌عالوه در‬ ‫موارد دیگر که سقط‌جنین یک انتخاب آگاهانه‬ ‫و سنجیده بر اساس شرایط یک زو ‌ج می‌‌باشد‪ ،‬به‬ ‫علت محدودیت‌های قانونی حق انتخاب از آن‌ها‬ ‫گرفته شده و در بسیاری از موارد سقط‌جنین‬ ‫غیرقانونی تنها راه حل ممکن می‌باشد‪.‬‬ ‫هزینه سقط‌جنین غیرقانونی بسیار باال و در‬ ‫توان پرداخت همه نمی‌باشد و بسیاری از زنان‬ ‫(و مردان) مجبور به پرداخت این هزینه با تقبل‬ ‫همه عواقب آن هستند‪ .‬هم‌چنین یافتن پزشکی‬ ‫قابل اطمینان چه از لحاظ دانش و چه از نظر‬ ‫تجهیزات پزشکی احتیاط توام با ترس و استرس‬ ‫شدید می‌باشد‪ .‬در مواردی سقط‌جنین‌های‬ ‫غیرقانونی در مراکز غیربهداشتی و ناامن انجام‬ ‫می‌گردد که فاقد حداقل امکانات مورد نیاز‬ ‫هستند که ریسک باالی جانی برای زنان را به‬ ‫همراه داشته و در پاره‌ای از موارد حتی منجر به‬ ‫مرگ ایشان می‌گردد‪.‬‬ ‫بعضی از زنان به دالیل مختلف از جمله ترس‬ ‫و فقدان منابع مالی کافی متوسل به سقط‌جنین‬ ‫دارویی با مصرف قرص «می‌زوپروستول» و‬ ‫آمپول «پروستاگلندین» می‌شوند‪ .‬این دارو‌ها‬ ‫در بازارهای سیاه خرید و فروش می‌شوند و در‬ ‫بسیاری از موارد دارویی که در اختیار متقاضی‬ ‫قرار می‌گیرد فاسد و بدون استاندارد بوده و بعد از‬ ‫استفاده مرگ زن را به همراه دارد‪.‬‬ ‫از دیدگاه اقتصادی نیز محدودیت‌های قانونی‬ ‫سقط‌جنین عواقب بسیار منفی را به همراه‬ ‫دارد‪ .‬برای برخی پرداخت هزینه سقط‌جنین‬ ‫غیرقانونی و تهیه دارو بسیار سخت و شاید‬ ‫حتی غیرممکن باشد‪ .‬چنین شرایطی برای زنان‬ ‫با موقعیت اقتصادی و اجتماعی ضعیف‌تر زیان‬ ‫بیش‌تری خواهد داشت و با توجه به شرایط‬ ‫فرهنگی ایران‪ ،‬نه تنها نگاه داشتن بچه برای‬ ‫زنی که ازدواج نکرده‌است غیر ممکن است‪ ،‬بلکه‬ ‫شرایط اقتصادی زنان در کل نیز یک مانع عمده‬ ‫می‌‪-‬باشد‪ .‬از دیگر تاثیرات منفی محدودیت‌های‬ ‫قانونی بوجود آوردن و آمدن بازارهای سیاه و‬ ‫شغل‌های کاذب به عنوان یک معضل اقتصادی‬ ‫می‌باشد‪ .‬در نتیجه دالیل اقتصادی عدم دسترسی‬ ‫به سقط‌جنین نه تنها منجر به شکاف (بیش‌تر)‬ ‫بین اقشار و اختالفات طبقاتی در جامعه می‌شود‬ ‫هم‌چنین معضالت اقتصادی برای جامعه به‬ ‫همراه دارد‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫ارایه یک چشم‌انداز زنانه در مسایل اجتماعی‬ ‫کنونی برای الهام بخشیدن به راه حل‌های‬ ‫خالقانه و جدید ضروری است‪ .‬با مطرح کردن‬ ‫پرسش‌های کلیدی‪ ،‬در نظر گرفتن شرایط و‬ ‫دیدگاه‌های مختلف می‌توان فضایی برای راه‬ ‫حل‌های خالق‪ ،‬جدید و بازگو کننده نیاز جامعه‬ ‫ایجاد کرد‪ .‬برای بازتاب دیدگاه زنانه در مسایل‬ ‫پیچیده‌ای مانند سقط‌جنین‪ ،‬افزایش مشارکت‬ ‫زنان و مردان در به چالش کشیدن نگرش‌های‬ ‫فرهنگی و مذهبی و حمایت از مطالبات زنان‬ ‫نقش حیاتی را دارند‪.‬‬ ‫هم‌چنین با تقویت موقعیت اقتصادی زنان‪،‬‬ ‫افزایش قابلیت دسترسی و اطالع رسانی‬ ‫و آگاهی کافی در مورد روش‌های مختلف‬ ‫پیش‌گیری از بارداری‪ ،‬آموزش جنسی هم‌چنین‬ ‫برای مردان‪ ،‬به‌عالوه دسترسی به قرص‌های‬ ‫پیش‌گیری اضطراری از بارداری پس از مقاربت‬ ‫(اگر بعد از زمان مقاربت مصرف شوند‪ ،‬می‌تواند‬ ‫از بارداری پیش‌گیری کند) از جمله راه‌حل‌هایی‬ ‫هستند که در طی زمان اثرات مثبتی بر سالمت‬ ‫زنان و جامعه خواهند داشت‪ .‬محدودیت‌های‬ ‫قانونی سقط‌جنین را کاهش نمی‌دهد‪ ،‬بلکه آنرا‬ ‫ناامن و پرخطر ساخته و در نتیجه موجب تهدید‬ ‫جسمی و جانی زنان و هم‌چنین افزایش چشم‌گیر‬ ‫معضالت و ناهنجاری‌های اجتماعی می‌گردد‪.‬‬ ‫تحوالت سازنده سیاسی برای بهبود جایگاه و‬ ‫وضعیت قانونی زنان منوط به تغییر بنیادین در‬ ‫قانون اساسی جموری اسالمی می‌باشد که در‬ ‫دراز مدت منجر به تغییر الگوی فرهنگ عامه در‬ ‫رویارویی با تابوهای اجتماعی رایج در مورد زنان‬ ‫و مشکالت ایشان خواهد شد‪.‬‬ ‫نباید فراموش کرد که مهم‌ترین موضوع سالمت‬ ‫و حق تعیین سرنوشت زنان می‌باشد‪ .‬بارداری و‬ ‫مادر شدن یکی از تجربه‌های زیبا و فوق‌العاده‬ ‫زندگی یک زن است و از آن‌جا که سرنوشت و‬ ‫آیند ‏ه یک زن با جنینى که قرار است‌زاده شود‬ ‫گره خورده است‪ ،‬این آزادی و حق انتخاب باید‬ ‫برای یک زن مهیا باشد که خود او و نه قانون‪،‬‬ ‫جامعه‪ ،‬فرهنگ و شرایط اقتصادی تعیین کننده‬ ‫و دخیل در سرنوشت او باشد و او مى‏تواند و‬ ‫باید درباره خود و جنین تصمیم بگیرد‪ .‬تنها داور‬ ‫نهایى درباره اخالقى بودن یا نبودن سقط جنین‪،‬‬ ‫خود زن است‪.‬‬ ‫یک زن وقتی یک مادر است که خود این‬ ‫انتخاب را کند‪.‬‬

‫● اقتصاد مقاومتی | کارتون از رضا جوزانی‬

‫‪19‬‬

‫● با اعالم نام دو ایرانی در بین مسافران پرواز مفقود شده‬

‫«آیا دولت مالزی می‌خواهد‬ ‫نام ایرانی‌ها را پررنگ کند»‬ ‫در حالی‌که هنوز هیچ خبر موثق و روشنی از وضعیت پرواز شماره «ام اچ ‪ »۳۷۰‬شرکت‬ ‫هواپیمایی مالزی اعالم نشده است‪ .‬موضوع ورود دو سرنشین این هواپیما که با دو گذرنامه‬ ‫جعلی ایتالیایی و اتریشی بلیت‌های‌شان را خریداری کرده‌اند بر اما و اگرهای این موضوع‬ ‫افزوده است‪.‬‬ ‫اردوان روزبه‬ ‫بلیت اعالم کرده که خریدار فقط به دنبال‬ ‫خرید بلیت ارزان بوده و اصراری به انتخاب‬ ‫پروازی خاص نداشته است‪.‬‬

‫«ای‌بی تایمز» در گزارشی اعالم کرده‬ ‫بود که دو بلیت با پاسپورت‌های غیرقانونی‬ ‫توسط یک واسطه فروش بلیت به نام علی‬ ‫و با ملیت «ایرانی» در تایلند فروخته شده‬ ‫بوده است‪ .‬در گزارشی از «فاینشال تایمز»‬ ‫نیز این گمانه زنی شده بود که ممکن‬ ‫است با توجه به سرقتی بودن پاسپورت‌ها‬ ‫موضوع یک عملیات «تروریستی» مطرح‬ ‫باشد‪ .‬در حالی‌که متصدی آژانس فروشنده‬

‫پس از این که ساعت‌های آغازین روز شنبه‬ ‫هشتم مارچ هواپیمای ‪ ۷۷۷‬بویینگ شرکت‬ ‫هوایی مالزی‪ ،‬ناگهان پس از طی حدود یک‬ ‫ساعت پرواز در ارتفاع سی و هفت هزار پایی‬ ‫ناپدید شد تالش برای یافتن سرنشینان و روشن‬ ‫شدن وضعیت آن آغاز شد و این شروع تشویش‬ ‫و انتظار در مورد سرنوشت ‪ ۲۳۹‬مسافر این‬ ‫پرواز به مقصد چین شد‪ .‬پس از اعالم وضعیت‬ ‫فوق‌العاده نزدیک به هفت کشتی از کشورهای‬ ‫مختلف وارد منطقه آب‌های کشور ویتنام شدند‬ ‫تا شاید بتوانند وضعیت این هواپیما را روشن‬ ‫کنند‪ .‬کاری که تاکنون به هیچ نتیجه روشنی‬ ‫نرسیده است‪ ،‬چرا که از این هواپیما هیچ اثری‬ ‫باقی نمانده‪ .‬بنابر گفته مقامات هواپیمایی کشور‬ ‫مالزی دو لکه نفتی در سطح منطقه روز گذشته‬ ‫دیده شده بود که پس از بررسی‪ ،‬مرتبط با‬ ‫هواپیمای مفقود شده نبود‪.‬‬ ‫اما اینک موضوع دو پاسپورت مفقود شده که دو‬ ‫مسافر با آن سوار هواپیما شده‌اند ابعاد دیگری‬ ‫از ماجرا شده است‪ .‬در حالی که پلیس بین‌الملل‬

‫‪20‬‬

‫اعالم می‌کند پیشتر در بانک اطالعاتی خود‬ ‫مشخصات این دو پاسپورت را اعالم کرده بوده‪،‬‬ ‫اشاره می‌شود این کم کاری پلیس مرزبانی‬ ‫مالزی است که این دو فرد با پاسپورت‌های غیر‬ ‫قانونی سفر کرده‌اند‪ ‌،‬از آن‌طرف برخی منابع در‬ ‫مالزی می‌گویند که به سرنخ‌هایی رسیده‌اند که‬ ‫این دو فرد ایرانی بوده‌اند‪.‬‬ ‫البته این پلیس اعالم می‌کند که هنوز قصد‬ ‫انتشار اطالعات را تا تکمیل شدن تحقیقات‬ ‫ندارد اما ساعاتی پیش در بخش «آی ریپورت»‬ ‫سی ان ان فردی با گذاردن یک عکس دست‬ ‫جمعی اعالم کرده است که این دو فرد به‬ ‫هویت‌های پوریا با پاسپورت تقلبی اتریشی‬ ‫و «رضا» با پاسپورت تقلبی ایتالیایی در این‬ ‫هواپیما حضور داشته‌اند‪ .‬فرد گذارنده این پست‬

‫دو فرد به هویت‌های پوریا‬ ‫باپاسپورتتقلبیاتریشی‬ ‫و رضا با پاسپورت تقلبی‬ ‫ایتالیایی در این هواپیما‬ ‫حضورداشته‌اند‬

‫که با شناسه «‪ »mamadDC‬اولین پست‬ ‫خود را امروز دهم مارچ گذارده است به نظر‬ ‫می‌رسد با توجه به ترکیب نام گذاری شناسه‬ ‫و نوشتن نام «محمد» به شکل «ممد» که در‬ ‫بین ایرانی‌ها مرسوم است‪ ،‬یک ایرانی باشد‪.‬‬ ‫پیشتر پلیس مالزی اعالم کرده بود با توجه به‬ ‫حساسیت این موضوع از «اف‌بی‌آی» درخواست‬ ‫هم‌کاری کرده است‪.‬‬ ‫اما با گذشت زمان علی‌رغم حضور ده‌ها‬ ‫خانواده مفقود شده‌گان در فرودگاه کواالالمپور‬ ‫هنوز به درستی خبر روشنی از سوی مقامات‬ ‫مربوطه اعالم نشده است‪ .‬اگر چه از سوی‬ ‫مسووالن در مالزی اشاره شده که با توجه به‬ ‫عدم یافتن هیچ نشانه و یا خبری خانواده‌ها‬

‫با گذشت زمان علی‌رغم‬ ‫حضــور ده‌ها خانـواده‬ ‫مفــقود شده‌گــان در‬ ‫فرودگاه کواالالمپور هنوز‬ ‫به درسـتی خبر روشنی‬ ‫از سوی مقامات مربوطه‬ ‫اعالم نشده است‬

‫باید منتظر خبرهای بد نیز باشند‪.‬‬ ‫نکته‌ای دیگر‪ ،‬چرا باید موضوع نام دو ایرانی در‬ ‫این پرواز حساسیت دولت مالزی را برانگیزد؟‬ ‫نکته‌ای که در این جریان وجود دارد به نظر‬ ‫می‌رسد می‌تواند در ادامه موج ایرانی ستیزی‬ ‫که از نزدیک به دو سال قبل در کشور مالزی‬ ‫که به نظر برخی خود دولت این کشور هم در‬ ‫آن نقش بازی می‌کند‪ ،‬به راه افتاده است‪ .‬این‬ ‫حرکت نیز علی‌رغم این که به طور رسمی‬ ‫مطرح نمی‌شود ولی در همین راستا می‌تواند به‬ ‫افزایش این ستیز کمک کند‪ .‬از سویی پلیس‬ ‫بین‌الملل «اینترپل» اعالم می‌کند که ضعف‬ ‫پلیس مرزی مالزی بوده که «دیتا بیس» خود‬ ‫را به روز نکرده اما از سوی دیگر برخی موضوع‬ ‫احتمال عملیات تروریستی را مطرح می‌کنند‪ .‬با‬ ‫قرار گرفتن این چند عنصر کنار هم شاید به‬ ‫حساسیت موضوع برای ایرانی‌ها بتوانم پی‌برد‪:‬‬ ‫«ملیت ایرانی‪ ،‬پاسپورت جعلی‪ ،‬احتمال عملیات‬ ‫تروریستی و حضور عناصر وابسته به جریان‬ ‫های تند رو ایرانی در شرق آسیا نظیر تایلند»‬ ‫در واقع به نوعی ممکن است این حرکت در‬ ‫سایه رو به جلو باشد که این کشور از سویی‬ ‫بی توجهی خود را نسبت به امور امنیتی در مرز‬ ‫هوایی خود را الپوشانی کند و از سویی دیگر‬ ‫به موضوع حساسیت برانگیز حضور ایرانی‌ها در‬ ‫مالزی برای همراهی جو عمومی کشور بیافزاید‪.‬‬

‫‪21‬‬

‫‪ ...‬به نظر می‌رسد می‌تواند‬ ‫در ادامـه موج ایـرانی‬ ‫ستیزی که از نزدیک به‬ ‫دو سال قبل در کشور‬ ‫مالزی که به نظر برخی‬ ‫خود دولت این کشور هم‬ ‫در آن نقش بازی می‌کند‪،‬‬ ‫به راه افتاده است‪.‬‬ ‫به هر روی «اظهرالدین رحمان» رییس سازمان‬ ‫هواپیمایی مالزی می‌گوید که هنوز نتوانسته‌اند‬ ‫سر نخی بیابند و این پازل همه را متحیر کرده‬ ‫است‪ .‬اما از سوی دیگر گروهی نیز بسیار‬ ‫خزنده با ربط مواردی نظیر عملیات تروریستی‪،‬‬ ‫پاسپورت جعلی و دو ایرانی سعی دارند به نوعی‬ ‫پای ایرانیان را در این موضوع باز کنند‪ .‬موضوع‬ ‫مهاجرت غیر قانونی ایرانیان به امید شرایط بهتر‬ ‫برای زندگی موضوع تازه‌ای نیست و همه ساله‬ ‫صد‌ها ایرانی با روش‌های غیر قانونی سعی در‬ ‫رسیدن به کشورهای اروپایی و استرالیا و سایر‬ ‫کشورهای غربی دارند‪.‬‬

‫رادیو کوچه سالی پر از شادی و امید و پر از پول! برای شام آرزو می‌کند‪.‬‬ ‫در فیس‌بوک ‪facebook.com/radiokoocheh‬‬ ‫‪twitter.com/koochehonline‬‬ ‫در تویرت‬ ‫در یوتیوب ‪youtube.com/radiokoocheh‬‬

‫و‬ ‫تارمنای رادیو کوچه‬

‫‪22‬‬

‫‪radiokoocheh.com‬‬

‫● نامه کبودوند به مناسبت روز جهانی زبان مادری‬

‫«به آپارتاید زبانی‬ ‫پایان داده شود»‬ ‫در آغاز‪ ،‬روز جهانی زبان مادری را به ملت کرد‪ ،‬اقوام و ملیت‌های ایرانی و دیگر ملت‌های‬ ‫در اقلیت دنیا تبریک گفته و ضمن تقدیر از اقدام شایسته مجامع جهانی ذیربط برای این‬ ‫نام‌گذاری و تاکید بر حق اقوام و ملت‌های در اقلیت بر حفظ و پاسداشت زبان مادری‌شان‪،‬‬ ‫مراتب نگرانی عمیق خود را از برنامه‌های پاک‌سازی زبانی و سیاست آسیمیالسیون فرهنگی‪-‬‬ ‫هویتی اقوام و ملیت‌های در اقلیت ایران‪ ،‬ابراز و اعالم می‌نمایم‪.‬‬ ‫گزارش‬

‫متاسفانه در ایران چند ملیتی زبان مادری بیش‬ ‫از نیمی از ساکنان کشور از جمله زبان ملیت‌های‬ ‫کرد‪ ،‬ترک‪ ،‬عرب‪ ،‬بلوچ‪ ،‬ترکمن و اقوامی چون مازنی‬ ‫و گیلکی قربانی آپارتاید زبانی و پروژه ضدحقوق‬ ‫بشری «تک ملت سازی مبتنی بر زبان واحد»‬ ‫گردیده است‪.‬‬ ‫هدف راهبردی این پروژه از چندین دهه پیش‬ ‫آغاز شده و هم‌اکنون نیز در جریان است‪ ،‬درگیر‬ ‫ساختن اقوام و ملیت‌های ایرانی با سیاست‬

‫فارسیز کردن‪ ،‬استحاله تدریجی و سرانجام‬ ‫آسیمیالسیون تام و تمام است‪ .‬این پروژه که‬ ‫مورد تایید و حمایت همه جانبه دولت و حاکمیت‬ ‫فعلی نیز هست‪ ،‬موجب شده تا تمامی امکانات‬ ‫و ابزارهای قانونی‪ ،‬دولتی‪ ،‬آموزشی‪ ،‬تبلیغی‬ ‫و رسانه‌ای در خدمت زبان فارسی و سیاست‬ ‫پارسی سیزاسیون قرار گیرد‪.‬‬ ‫این در حالی است که زبان مادری ده‌ها میلیون‬ ‫کرد‪ ،‬ترک‪ ،‬بلوچ‪ ،‬عرب‪ ،‬ترکمن و‪ ...‬نه تنها از هر‬ ‫گونه حمایتی محروم و ممنوع از تعلیم و آموزش‬ ‫گردیده‌اند بلکه در ازای برنامه‌هایی با هدف‬ ‫تخریب ریشه و اساس زبان اقوام و ملیت‌ها‪،‬‬ ‫دولت هم اکنون از طریق ده‌ها مرکز رادیویی و‬ ‫تلویزیونی محلی و دولتی در قالب پخش برنامه‬ ‫به زبان‌های محلی در حال وارد ساختن ضربات‬ ‫کاری و ویران‌گری بر پیکره و بنیان و اصالت‬ ‫این زبان‌ها است‪.‬‬ ‫اما باید خاطرنشان نمود که زبان مادری هر قوم‬ ‫و ملتی دستاوردی بنیادی و بخشی جدایی‌ناپذیر‬ ‫از فرهنگ آن قوم و ملت است که به رفتارهای‬ ‫فردی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬قومی و ملی این‌گونه جوامع‬ ‫شکل و فرم می‌بخشد و بسان ابزاری بی‌بدیل در‬ ‫انتقال میراث بشری عمل می‌کند‪ .‬زبان مادری‬ ‫هر قوم و ملتی فارغ از چارچوب‌های سیاسی‬

‫‪23‬‬

‫حاکم و صرف‌نظر از در اقلیت و یا در اکثریت‬ ‫بودن‪ ،‬نماد موجودیت و نشان فرهنگ‪ ،‬تاریخ‪،‬‬ ‫همبستگی‪ ،‬پیوستگی و هویت آن قوم و ملت‬ ‫است‪.‬‬ ‫از این‌رو حق بهره‌گیری اقوام و ملت‌ها از زبان‬ ‫مادری و حق حفظ و پاسداشت آن به مثابه‬ ‫یک دستاورد و یک ابزار و هم نماد و نشان‬ ‫ملی‪ -‬قومی از حقوق بنیادین و انتقال ناپذیر‬ ‫بشر و جوامع انسانی است و همان‌گونه که‬ ‫اسناد بین‌المللی حقوق‌بشر بر محترم شمردن‬ ‫این حقوق تاکید دارند‪ ،‬باید حق برخورداری‬ ‫از آموزش و زبان مادری برای همه اقوام و‬ ‫ملیت‌های ایرانی به صورت ریشه‌ای و بنیادی‬ ‫تضمین و تامین گردد‪ ،‬باید به تبعیض و آپارتاید‬ ‫زبانی و نقض حقوق فرهنگی پایان داده شود‬ ‫و ممنوعیت‌ها الغا و موانع موجود برچیده شود‬ ‫تا ملیت‌های کرد‪ ،‬ترک‪ ،‬بلوچ‪ ،‬عرب‪ ،‬ترکمن و‬ ‫هرقوم ایرانی بتوانند زبان خود را به فرزندان‌شان‬ ‫بیاموزند و با زبان مادری خویش آزادانه تعلیم و‬ ‫آموزش ببینند و از این طریق زبان و فرهنگ و‬ ‫هویت قومی‪ -‬ملی خود را حفظ و تقویت نمایند‪.‬‬ ‫تهران‪ -‬زندان اوین‬ ‫محمدصدیق کبودوند‬

‫● فراز و نشیب تاریخ زنان‬

‫«باورهای نادرست‌کهن‬ ‫ارث مادران امروز»‬ ‫اکرم اسدی‬

‫● عکس از افسانه‬

‫در طول تاریخ بشریت موقعیت زنان‬ ‫دارای فراز و نشیب‌های زیادی بوده‪ .‬به‬ ‫نوشته ویل دورانت در کتاب تاریخ تمدن‪،‬‬ ‫در برخی از قبایل اولیه وضع زنان چندان‬ ‫با بردگی فاصله‌ای نداشت و دربرهه‌ای از‬ ‫تاریخ نیز در برخی از نواحی حکومت و‬ ‫فرمانروایی در دست زنان بوده و در برهه‌‌ای‬ ‫دیگر از تاریخ بشریت زمان‌هایی هم بوده‬ ‫که رییس قبیله هرگز به کار مهمی دست‬ ‫نمی‌زد مگر آن‌که قبل از آن‪ ،‬نظر شورای‬ ‫خاصی را که از زنان مسن قبیله تشکیل‬ ‫می‌شد جلب کند‪.‬‬

‫زنان در زمانی که مرد تمام روز خود را به‬ ‫جستجوی شکار می‌گذراند‪ ،‬کشاورزی را در کنار‬ ‫امور خانه فرا گرفت و به آن پرداخت و مردان‬ ‫که عایدات کشاورزی را بهتر از شکار دانستند به‬ ‫آن روی آوردند و زن را به مرور زمان از آن کنار‬ ‫گذاشتند و یا حداقل به حاشیه راندند‪.‬‬

‫‪24‬‬

‫کشاورزی‌صنعتی که امروز می‌توان گفت‬ ‫پایدارترین صنایع برای بقای نسل بشر است‬ ‫‪ ،‬از کشفیات زنانی است که روزگاری در کنار‬ ‫کارهای خانه به آن پرداختند‪ .‬صنایع مدرن‬ ‫نساجی امروزین با ریسندگی و بافندگی زنان‬ ‫شروع شد و به این پایه رسید‪.‬‬ ‫پایه اکثر صنایع امروزی از زنانی آغاز شده که‬ ‫در کنار رسیدگی به امور خانه و خانه‌داری و‬ ‫اهلی کردن حیوانات به ریسندگی و کوزه گری‬ ‫و بافندگی نیز پرداختند اما زنان بنابه تفاوت‌های‬ ‫فیزیکی و جسمی از جمله بچه‌دار شدن به مروز‬ ‫از این کارها کنار گذاشته شدند‪.‬‬ ‫در بخشی دیگر از کتاب تاریخ تمدن‪ ،‬ویل‬ ‫دورانت می‌گوید‪ :‬اگر از ناتوانی‌های زیست‌شناسی‬ ‫زن چشم بپوشیم در آن هنگام از حیثت بلندی‬ ‫قامت و بردباری و چاره‌اندیشی و شجاعت‪ ،‬زنان‬ ‫دست‌کمی از مردان نداشتند و مثل زینت و تجمل‬ ‫یا بازیچه جنسی مرد به وی نظر نمی‌کردند‪ ،‬بلکه‬ ‫او بارها اگر ضرورت پیدا می‌کرد در راه فرزندان و‬

‫عشیره خود تا حد مرگ می‌جنگید‪.‬‬ ‫اگر در گذشته زنان به دلیل تفاوت‌های‬ ‫زیست‌شناختی با مردان به حاشیه رانده شدند‬ ‫امروز دیگر با پیشرفت تکنولوژی‪ ،‬نیازی به قدرت‬ ‫بدنی زن نیست و زن می‌تواند به جایگاهی برابر‬ ‫با مرد دست یابد‪.‬‬ ‫در جوامع جهان سوم این تفاوت جسمی نیست‬ ‫که مانع از ایجاد شرایط برابر مرد و زن می‌شود‬ ‫بلکه تفکرات کهنه و سنت‌های غلطی است که‬ ‫در طی سالیان طوالنی در تمام جامعه حتا در‬ ‫ذهن خود زنان نیز رسوخ کرده است ‪.‬‬ ‫متاسفانه عمق این فاجعه آن‌جا است که در ایران‬ ‫نماینده زن مجلس فحاشی به زن را خشونت‬ ‫نمی‌داند و از آن دفاع می‌کند و یا عضو کمیسیون‬ ‫زنان همین مجلس حمایت از زنان سرپرست‬ ‫خانوار را کاری نادرست می‌داند چون به نظر‬ ‫او حمایت از زنان باعث از هم پاشیدگی کانون‬ ‫خانواده می‌شود‪.‬‬ ‫با اطیمنان می‌توان گفت اگر در جامعه‌ای‬ ‫زنان از آزادی و برابری حقوقی و اجتماعی با‬ ‫مردان برخوردار باشند و تحت انقیاد سنت‌ها و‬ ‫فرهنگ مردساالر قرار نگیرند‪ ،‬آن جامعه بی‌شک‬ ‫جامعه‌ای پیش‌رفته و متمدن خواهد بود‪،‬‬

‫چون‌که زن دارای نقشی مهم و اساسی در‬ ‫شکل‌گیری شخصیت کودکان و خردساالن در‬ ‫بنیاد اولیه جامعه یعنی خانواده می‌باشد‪.‬‬ ‫زنی که بتواند به دور از تبعیض و نابرابری فرزند‬ ‫یا فرزندانشان را تربیت کند مسلمن فرد یا افرادی‬ ‫به جامعه تحویل خواهد داد که از هر لحاظ‬ ‫سالم‌تر و هوشمند‌تر است‪.‬‬ ‫هرجامعه از واحدهای کوچک‌تری به نام خانواده‬ ‫تشکیل می‌شود اگر مادری که خود از قید و‬ ‫بندهای سنن کهن و خرافات و گاه ظالمانه رها‬ ‫نباشد نمی‌تواند کودکانی سالم از لحاظ فکری و‬ ‫روحی پرورش بدهد و در نهایت با جامعه‌ای ناسالم‬ ‫مواجعه هستیم که حتا قادر است افرد سالم آن‬ ‫جامعه را نیز دچار مشکالت عدیده‌ای بکند‪.‬‬ ‫مادری که خود گرفتار خرافات مذهبی و یا اداب و‬ ‫رسوم ناسالم و ظالمانه باشد دخترانی همانند خود‬ ‫و مادرانی ذلیل‪ ،‬گرفتار و نادان و پسرانی گردن‌کش‬ ‫مانند همسرش را به جامعه تحویل خواهد داد و این‬ ‫چرخه هم‌چنان ادامه خواهد داشت‪.‬‬ ‫د ‌ر واقع این تفکرات زن است که از طریق‬ ‫فرزندانش وارد جامعه می‌شود و روابط و سنت‬ ‫و فرهنگ جامعه نیز بنا به درست یا نادرست‬ ‫بودن آن تفکرات شکل می‌گیرد‪ .‬در جوامع جهان‬

‫‪25‬‬

‫سومی و به‌ویژه در خاورمیانه زنان متاسفانه بنابه‬ ‫دالیل مذهبی به این باور رسیده‌اند که باید تحت‬ ‫کنترل و اختیار مرد باشد و تحت تاثیر همین‬ ‫تفکر به دختران خود که مادران آینده جامعه‬ ‫هستند رفتار و عمل‌کرد خود را می‌اموزند که‬ ‫باید تحت انقیاد مرد باشد و به پسر خود نیز این‬ ‫باور را القاء می‌کنند که باید با زن خود رفتاری‬ ‫دیکتاورمابانه داشته باشند‪ .‬اگر مادران تنها به‬ ‫دختران خود زیر دست بودن را بیاموزند کافی‬ ‫است که مرد خود به خود در مقابل زن به گونه‌ای‬ ‫رفتار کند که او را ملک خود بداند‪.‬‬

‫اگر مادری که خود از قید‬ ‫و بندهای سنن کهن و‬ ‫خرافات و گاه ظالمانه رها‬ ‫نباشد نمی‌تواند کودکانی‬ ‫سـالم از لحاظ فکـری و‬ ‫روحیپرورشبدهد‬

‫● چشم سوم‬

‫«رهایی زنان ویژه‬ ‫برنامه هشت مارس»‬ ‫«خواستن توانستن است‪ .‬ما می‌خواهیم که انقالبی جهانی به‌پا کنیم‪ ،‬پس باید راهی‬ ‫برای دستیابی به توده‌ی تحت ستم و زنانی که به بردگی گرفته شده‌اند بیابیم‪ ،‬چه‬ ‫شرایط تاریخی این مسیر را آسان کند‪ ،‬چه سخت‪ ».‬کالرا زتکین‪ ،‬دبیر اول سازمان‬ ‫جهانی زنان‪.۱۹۲۲ ،‬‬ ‫شادیار عمرانی‪ ،‬بهرنگ زندی‬

‫● نسیم روشنایی‬

‫سال ‌م و تبریکات ما را به مناسبت روز‬ ‫جهانی زن پذیرا باشید‪ .‬من‪ ،‬شادیار عمرانی‬ ‫به همراه همکارم‪ ،‬بهرنگ زندی‪ ،‬با برنامه‌ی‬ ‫هفتم از سری دوم «چشم سوم»‪ ،‬در خدمت‬ ‫شما هستیم‪.‬‬ ‫در این برنامه به جنبش زنان و روز جهانی زن‬ ‫خواهیم پرداخت تا تالش‌های زنان پیشرو و‬ ‫مبارز را در هر کجای جهان که هستند گرامی‬

‫بداریم‪.‬‬ ‫بهرنگ جان‪ ،‬چه خبر از روز هشتم مارس؟‬ ‫این روز در کشورهای بسیاری به سنت صد‬ ‫ساله‌ی خود گرامی داشته شد‪ .‬تظاهرات‬ ‫گسترده‌ی فعاالن حقوق زنان با شعارهای‬ ‫رادیکال خیابان‌ها را اشغال کردند‪ .‬از نیویورک‪،‬‬ ‫تورونتو‪ ،‬مونترآل‪ ،‬لندن‪ ،‬پاریس‪ ،‬اسلو‪ ،‬استکهلم‪،‬‬ ‫تا استانبول و آنکارا‪.‬‬ ‫در واقع از شرق تا غرب‪.‬‬ ‫و البته در ایران‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬اخبار راهپیمایی گسترده‌ی سنندج همه جا‬ ‫منتشر شد‪.‬‬ ‫همه جا نه‪ .‬بسیاری از رسانه‌های جریان اصلی‬ ‫تمایلی به بازتاب این خبر نداشتند‪ .‬راهپیمایی‬ ‫بزرگی در سنندج و خیابان کارگر برگزار شد‬ ‫که البته متاسفانه پس از پایان تظاهرات‪ ،‬مریم‬ ‫ناصری‪ ،‬از اعضای کمپین حمایت از زنان‬ ‫بی‌سرپرست و ستم‌دیده دست‌گیر شده است‪.‬‬ ‫شعارهای این زنان چه بوده؟ آیا فقط تساوی‬ ‫حقوق از خواست‌های‌شان بوده یا مطالبات‬ ‫دیگری نیز مطرح کردند؟‬ ‫نه‪ .‬این زن‌ها رادیکال‌تراز فمینیست‌های موج‬ ‫دومی آمریکا هستند‪ .‬البته فقط هم زن نبودند‪.‬‬

‫‪26‬‬

‫مردان هم حضور داشتند‪ .‬مثال یکی از شعارها‬ ‫این بود‪ :‬کارگر‪ ،‬دانشجو‪ ،‬اتحاد‪ ،‬اتحاد‪ .‬یا مثال‪،‬‬ ‫زندانی سیاسی آزاد باید گردد‪ .‬یا «جنبش‬ ‫کارگری‪ ،‬متحد جنبش زنان»‪.‬‬ ‫در اندیمشک و شوش هم مراسمی برگزار‬ ‫شد‪.‬این مراسم با سخنان یکی از زنان مبارز‬ ‫آغاز شد که ابتدا از حضور همه مردان و‬ ‫زنانی که در گرامی‌داشت این روز گرد هم‬ ‫آمده بودند سپاس گذاری کرده سپس یکی‬ ‫از فعاالن کارگری سخنان خود را با خواندن‬ ‫سرود انترناسیونال آغاز و در ادامه تاریخچه‬ ‫هشت مارس را برای حاضران توضیح دادند که‬ ‫با استقبال گرم حاضرین روبروشد‪ .‬در این جشن‬ ‫با شکوه عالوه بر گرامی داشت روز جهانی زن‬ ‫(هشت مارس) حاضرین به مناسبت فرا رسیدن‬ ‫روز درخت کاری اقدام به کاشتن تعدادی نهال‬ ‫کردند‪ .‬پایان این جشن با پخش شیرینی همراه‬ ‫با خواندن آوازهای محلی و رقص همراه بود و‬ ‫در میان شور و شوق حاضرین مراسم خاتمه‬ ‫یافت‪.‬‬ ‫گزارشی که خواندی را کمیته هماهنگی برای‬ ‫کمک به ایجاد تشکل‌های کارگری منتشر‬ ‫کرده‪.‬‬

‫پرسشی که این روزها با نفوذ گرایشات راست‬ ‫در جنبش جهانی زنان بیش از پیش مطرح‬ ‫است این می‌تواند باشد که رهایی زنان در گرو‬ ‫چیست؟‬ ‫در این خصوص با سه تن از زنان پیش‌رو و‬ ‫فعال در عرصه زنان و البته از هم‌کاران ما در‬ ‫رسانه‌های دیگر با گرایشات مختلف صحبت‬ ‫کردیم‪ .‬هر یک به این پرسش پاسخی دادند‬ ‫که با هم می‌شنویم‪.‬‬ ‫نسیم روشنایی‪ ،‬روزنامه‌نگار و فعال زنان‬ ‫می‌گوید‪« :‬رهایی زن به مسائل متفاوتی که‬ ‫بسیار پیچید ‌ه و به هم گره خورده‌اند بستگی‬ ‫دارد که به طور تاریخی اتفاق افتاده‌اند‪ .‬اما به‬ ‫طور خالصه‪ ،‬از این قرارند‪ :‬یک این‌که زنان‬ ‫باید از باورهای ارتجاعی‪ ،‬خرافی و مردساالر‬ ‫رها شوند و به نوعی خودآگاهی و آگاهی برسند‪.‬‬ ‫این اولین قدم برای رهایی هر زنی در ساحت‬ ‫فردی و اجتماعی خود است‪ .‬یک زن خودآگاه‬ ‫باید عصیان کند یعنی بتواند بگوید «نه!»‪ .‬به‬ ‫باورها و بایدها و نبایدهای غیرمنطقی‌ای که‬ ‫در خانواده‪ ،‬جامعه‪ ،‬مدرسه و محیط کار به او‬ ‫تحمیل می‌شود‪.‬‬ ‫دیگری‪ ،‬مبارزه‌ی مدنی و جنبشی برای کسب‬ ‫حقوق برابر در جامعه است‪ .‬زن باید از لحاظ‬ ‫قانونی در تمام جوامع حقی برابر با مردها داشته‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫دیگر مساله‌ای که موجب ستم بر زن‌هاست‪،‬‬ ‫خود استثماری است که وجود دارد‪ .‬این استثمار‬

‫زن‌هــا همان‌طــور که‬ ‫کـار خانگی می‌کـنند و‬ ‫مزد نمی‌گیرند‪ ،‬در بازار‬ ‫کار هنــوز هم‪ ،‬حتــا‬ ‫در کشــورهایی که زنان‬ ‫بسیار مبارزه کرده‌اند‪ ،‬از‬ ‫لحاظ اقتصادی درجه‌ی‬ ‫پایین‌تری از مردان دارند‬ ‫و حقوق‌شان هنوز پایین‬ ‫تر از مردهاست‪.‬‬

‫● منصوره ناصرچیان‬

‫صرفن به زن‌ها محدود نمی‌شود‪ .‬در مورد زنان‬ ‫این استثماری است که نژاد زن می‌تواند باعث‬ ‫آن باشد‪ .‬مثلن یک زن سیاه‌پوست در دوره‌های‬ ‫تاریخی مختلف و حتا هنوز به خاطر نژادش‬ ‫استثمار می‌شود‪.‬‬ ‫جنسیت زن بودن نیز‪ ،‬هنوز چون جنس دوم‬ ‫محسوب می‌شود به خصوص در بیشتر جوامع‬ ‫جهان سوم و غیر پیشرفته‪ ،‬باعث استثمار زن‬ ‫می‌شود‪ .‬این استثمار خود را در کار خانگی زن‬ ‫خیلی نشان می‌دهد‪ .‬کار بی‌مزد خانگی زن که‬ ‫وقت‪ ،‬انرژی و تمام روزمرگی او را هدر می‌دهد‬ ‫بدون هیچ مزدی و هیچ قدر و ارزشی‪ .‬و این مانع‬ ‫بزرگی است که نمی‌گذارد زن به خودشکوفایی‬ ‫و به پیشرفت‌های فردی و اجتماعی‌ای که در‬ ‫آرزوها و اهدافش است نرسد‪.‬‬ ‫مساله‌ی بعدی‪ ،‬مادری و تولید مثل است‪ .‬جامعه‬ ‫از زن می‌خواهد که تولید مثل کند و این وقت‬ ‫زیادی از زن را می‌گیرد‪ .‬البته این به آن معنا‬ ‫نیست که زن‌ها تولید مثل نکنند‪ .‬من معتقدم‬ ‫که جامعه باید تولید مثل را طوری تسهیل کند‬ ‫که زن‌ها اگر تولید مثل می‌کنند این مانعی در‬

‫‪27‬‬

‫فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی و‬ ‫زندگی روزمره‌شان ایجاد نکند و بتوانند همان‬ ‫قدر پویا و فعال باشند که قبل از این که مادر‬ ‫شوند بودند‪.‬‬ ‫مساله‌ی اقتصادی حایز اهمیت بسیار زیادی‬ ‫است‪ .‬زن‌ها همان‌طور که کار خانگی می‌کنند‬ ‫و مزد نمی‌گیرند‪ ،‬در بازار کار هنوز هم‪ ،‬حتا‬ ‫در کشورهایی که زنان بسیار مبارزه کرده‌اند‪،‬‬ ‫از لحاظ اقتصادی درجه‌ی پایین‌تری از مردان‬ ‫دارند و حقوق‌شان هنوز پایین تر از مردهاست‪.‬‬ ‫ما نمی‌خواهیم به این هدف و افق برسیم که‬ ‫زن‌ها و مردها دیگر حقوقی برابر در بازار کار‬ ‫و در یک شغل مساوی با شایستگی‌های برابر‬ ‫دارند‪ .‬آن افقی که من از فمینیسم دارم این‬ ‫نیست‪ .‬نهایت کاری که فمینیسم باید بکند‬ ‫و نهایت رهایی زن در گرو رهایی تمامی‬ ‫ستمدیدگانی است که وجود دارند؛ از جمله‬ ‫مردان فرودست‪ ،‬اقلیت‌های جنسی و مذهبی‪،‬‬ ‫تمام فقرا‪ ،‬پناهنده‌ها و مهاجرها‪ .‬در این صورت‬ ‫اگر مبارزه زنان با مبارزات کارگری و مبارزات‬ ‫اقلیتی گره بخورد‪ ،‬و این‌ها با هم بتوانند اصل‬

‫● فرشته ناجی حبیب‌زاده‬

‫استثمار و ستم را از بین ببرند‪ ،‬آن‌گاه می‌توانیم‬ ‫بگوییم که هم زن رها شده است و هم مرد‬

‫زنان باید مستمر‪ ،‬متحد‬ ‫و یک‌پارچه در صفوف به‬ ‫هم پیوسته خواسته‌های‬ ‫خود را بیان و برای مطالبه‬ ‫ی را به‬ ‫آن‌ها افکار عموم ‌‬ ‫خود جلب کنند‪ .‬در این‬ ‫راه کمک قشر پیش‌رو‬ ‫و برابر خواه مردان نیز‬ ‫می‌تــواند کمک موثری‬ ‫در این پروسه باشـد که‬ ‫دوش بـه دوش یک‌دیگر‬ ‫می‌توانند این رسـالت را‬ ‫به انجام برسانند‪.‬‬

‫و هم انسان‪ .‬و این حاصل نمی‌شود مگر در‬ ‫پروسه‌ای بتوانیم اول از همه شیوه‌ی تولید‬ ‫سرمایه‌داری را از بین ببریم‪ ،‬و آن را به شیوه‌ی‬ ‫تولیدی بدل کنیم که در آن استثمار و تبعیض‬ ‫و نابرابری به این شکلی که هست وجود نداشته‬ ‫باشد‪».‬‬ ‫منصوره ناصرچیان‪ ،‬روزنامه‌نگار و برنامه‌ساز‬ ‫با سابقه‌ی رادیویی می‌گوید‪ « :‬همان طور که‬ ‫می‌دانیم در سه دهه‌ی اخیر‪ ،‬جامعه‌ی ایرانی وارد‬ ‫یک دگرگونی بسیار مخربی شده است که زنان‬ ‫بیشترین خسارت را در آن متحمل شده‌اند‪.‬‬ ‫با وجود تمام محدودیت‌هایی که زنان ما‬ ‫داشته‌اند‪ ،‬باز هم سعی کرده‌اند که در جامعه و‬ ‫در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی نقش داشته‬ ‫باشند‪ .‬می‌دانیم که ‪ ۶۰‬درصد از افرادی که وارد‬ ‫دانشگاه می‌شوند‪ ،‬زنان هستند‪ .‬پس این ثابت‬ ‫می‌کند که زنان در پیشرو بودن خود بسیار موثر‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫یکی از راه‌هایی که می‌تواند به زنان و در کل‬ ‫به جامعه کمک کند‪ ،‬تربیت دختران و پسران‬ ‫به شکل غیرسنتی است و به دختران همان قدر‬ ‫اجازه دهند که فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی‬

‫‪28‬‬

‫داشته باشند که به پسران می‌دهند و آن‬ ‫روش‌های سنتی که دختران را محدود می‌کنند‬ ‫و آن‌ها را به سمتی سوق می‌دهند و فقط ازدواج‬ ‫برای آن‌ها هدف باشد‪ ،‬باید این اهداف و شکل‬ ‫تربیت تفاوت پیدا کند تا دختران از کودکی اعتماد‬ ‫به نفس داشته باشند که چیزی از بقیه‌ی جامعه‬ ‫که مردها هستند کم ندارند‪ .‬شخصیت‌شان را‬ ‫به سمت دیگری شکل دهند تا به رهایی زنان‬ ‫کمک شود و به جامعه در کل کمک شود‪ .‬من‬ ‫فکر می‌کنم این تربیت دختران و پسران بسیار‬ ‫نقش مهمی در خانواده و در کل جامعه دارد‪.‬‬ ‫خانم‌های عزیز باید به این نکته توجه داشته‬ ‫باشند که دخترانی با اعتماد به نفس باال تربیت‬ ‫کنند و به آن‌ها نشان دهند که پتانسیل هر کاری‬ ‫را مانند آقایان دارند‪ .‬زنان با اتحاد می‌توانند در‬ ‫رهایی خود تاثیر بسیاری داشته باشند‪».‬‬ ‫فرشته ناجی حبیب‌زاده‪ ،‬روزنامه‌نگار‪ ،‬برنامه‌ساز‬ ‫رادیویی و فعال حقوق بشر‪ ،‬می‌گوید‪ « :‬رهایی زن‬ ‫در گرو مبارزه پی‌گیر و بی‌‌امان برای برابری‌های‬ ‫اجتماعی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬اقتصادی و جنسیتی است‪.‬‬ ‫زنان باید مستمر‪ ،‬متحد و یک‌پارچه در صفوف‬ ‫به هم پیوسته خواسته‌های خود را بیان و برای‬ ‫ی را به خود جلب کنند‪.‬‬ ‫مطالبه آن‌ها افکار عموم ‌‬ ‫در این راه کمک قشر پیش‌رو و برابر خواه مردان‬ ‫نیز می‌تواند کمک موثری در این پروسه باشد که‬ ‫دوش به دوش یک‌دیگر می‌توانند این رسالت‬ ‫را به انجام برسانند‪ .‬هم‌چنین ترویج نقش موثر‬ ‫ی را‬ ‫زنان در بقا نسل انسان می‌تواند افکار عموم ‌‬ ‫به اهمیت نقش ایشان معطوف دارد‪ ،‬که بدون‬ ‫شک جناح قالب محسوب می‌شود‪.‬‬ ‫ی دیگر از چشم‌گیرترین ابزار‪ ،‬نشان دادن‬ ‫یک ‌‬ ‫نقش زن در جوامع بشری و لزوم مشارکت‬ ‫آن‌ها درپیش‌برد اهداف انسان برای شناخت‬ ‫جایگاه خود در این جهان است‪ .‬چرا که بدون‬ ‫ی ناقص می‌ماند و‬ ‫مشارکت زنان غرایز انسان ‌‬ ‫شناخت انسان از خود و جایگاه خود دچار کاستی‬ ‫می‌شود‪ .‬یکی دیگر از وظایف زنان تبلیغ برابری‬ ‫آن‌ها با مردان در طبیعت است چرا که این یکی‌‬ ‫از اولین و مهم‌ترین حقوق آن‌ها می‌‌باشد و مادر‬ ‫طبیعت‪ ،‬بشر را به‌طور یکسان‪ ،‬چه مرد و چه زن‬ ‫ی کنار‬ ‫ش خود می‌پروراند‪ .‬به طور کل ‌‬ ‫را در آغو ‌‬ ‫گذاشتن زنان از عرصه‌های مختلف حذف نیمی‬ ‫از جامعه بشری است که مسلمن بدون این نیمه‬ ‫کاری از پیش نمی‌رود‪».‬‬

‫● طی یک عملیات احیا قلبی تنفسی‬

‫«کودک پنج‌ماهه در بزرگ‌راه‬ ‫به زندگی بازگشت»‬

‫حدود ساعت دو بعد از ظهر روز پنج‌شنبه بیستم فوریه بسیاری از مردمی که در بزرگ‌راه‬ ‫شلوغ «دلفین» در میامی آمریکا تردد می‌کردند شاهد توقف یک اتومبیل شاسی بلند بودند‪،‬‬ ‫در حالی‌که راننده آن سعی در احیا و بازگشت به زندگی یک کودک پنج ماهه را داشت‪.‬‬ ‫اردوان روزبه‬

‫این زن که بچه خواهرش را با عمل احیا‬ ‫«‪ »CPR‬به زندگی باز گردانده بود صحنه‌ای‬ ‫احساسی و غریب را به‌وجود آورد که شکار‬ ‫دوربین عکاس «میامی تریبیون» شد‪.‬‬

‫«پامال رائسو» زن ‪۳۷‬ساله‌ای بود که با فریاد از‬ ‫اتومبیل خود در وسط بزرگ‌راه به بیرون پرید در‬ ‫حالی‌که «سباستین دال کروز» پسر پنج ماهه را در‬ ‫بغل داشت‪ .‬او فرزند خواهرش را در حالی بغل کرده‬

‫بود که پوستش به آبی تغییر کرده و تنفسش قطع‬ ‫شده بود‪ .‬پامال به خبرنگار فاکس نیوز می‌گوید‪:‬‬ ‫«حالت غیرعادی‌اش را که دیدم‪ ،‬به او دست زدم و‬ ‫صدایش کردم اما او هیچ عکس‌العملی نشان نداد‪.‬‬ ‫فهمیدم تنفس هم نمی‌کند‪ ،‬اتومبیل را نگه داشتم‬ ‫و او را فوری به سمت عقب ماشین روی زمین‬ ‫آوردم‪».‬‬ ‫در حالی عکاس میامی تریبیون پشت سر او می‌رسد‬ ‫که زن با فریاد از ماشین خارج شده بود‪ .‬او خود را به‬ ‫پلیس می‌رساند و از آن ها کمک می‌خواهد و بعد‬ ‫سعی می‌کند برای احیا به پامال کمک کند‪.‬‬ ‫لحظه‌های نفس‌گیر آرام طی می‌شود‪ .‬پامال با تمام‬ ‫توان سعی می‌کند با تنفس مصنوعی و فشار قفسه‬ ‫سینه قلب کودک پنج‌ماهه را دوباره به کار بیاندازد‪.‬‬ ‫ناگهان کودک تنفس می‌کند‪ ،‬اما این تنفس دوباره‬ ‫قطع می‌شود‪ .‬او دیگر تمام توانش را گذاشته است‬ ‫و در حالی‌که سعی دارد دوباره به کودک تنفس‬ ‫مصنوعی بدهد او را بغل می‌کند‪ ،‬اما این بار کودک‬ ‫دوباره و مداوم تنفس می‌کند‪ .‬سباستین کوچولو با‬ ‫تالش زن به زندگی با‌ز می‌گردد‪ .‬خانم رائسو در‬ ‫تو‌گویی اشاره می‌کند‪« :‬من فقط در آن لحظه‬ ‫گف ‌‬ ‫به خواهرم فکر می‌کردم‪ .‬نمی‌توانستم حتا فکر کنم‬ ‫که چه می‌توانم به او بگویم‪ .‬او به من اعتماد کرده‬ ‫و بچه‌اش را به من سپرده بود‪ ،‬چطور می‌توانستم‬ ‫بگویم کوچولوی تو در کنار من مرده است‪»...‬‬

‫‪29‬‬

‫این کودک پس از آن که قلبش به کار افتاد با‬ ‫کمک گروه امداد و آتش‌نشانی به بیمارستان‬ ‫«جکسون» منتقل شد و بنابر گزارش بیمارستان‬ ‫اینک در وضعیت مناسبی قرار دارد‪ .‬پامال می‌گوید‬ ‫که آخرین بار هفت سال قبل عملیات احیا را انجام‬ ‫داده است‪.‬‬ ‫الزم به توضیح است عملیات احیا قلبی تنفسی‬ ‫یا «‪ »CPR‬یک مانور برای بازگشت به زندگی‬ ‫است که هر کسی می‌تواند آن را بیاموزد‪ .‬این مانور‬ ‫باعث می‌شود در طالیی‌ترین لحظات‪ ،‬یه فردی‬ ‫که دچار ایست قلبی یا تنفسی شده است برای‬ ‫بازگشت به زندگی کمک کرد‪ .‬در ایاالت متحده‬ ‫آمریکا آموزش این مانور رایگان بوده و همه مردم‬ ‫می‌توانند این کار را بیاموزند تا جان دیگر انسان‌ها‬ ‫را نجات دهند‪.‬‬

‫الزم به توضیح است عملیات‬ ‫احیا قلبی تنفسـی یا «‪»CPR‬‬ ‫یکمانوربرایبازگشتبهزندگی‬ ‫است که هر کسی می‌تواند آن را‬ ‫بیاموزد‪.‬‬

‫● برای آنها که از سرزمین دورند‬

‫«ازرقصتاجیکیتاخانهقشقایی‬ ‫یکهدیهایرانی»‬

‫از صبح سحر ورودی‌های «مرکز شهر رستون» بسته می‌شود‪ .‬چادرهایی در حاشیه مرکز خرید‬ ‫این شهر که در ایالت ویرجینیا قرار دارد برپاست که تجربه ثابت کرده علیرغم این که هوا هم‬ ‫سرد می‌شود به قول رفقای ما «سوز گدا کش!» همه جا می‌پیچد اما جمعیت با حضورشان گرما‬ ‫را می‌آورند‪ .‬من در مورد سومین مراسم پاسداشت نوروز در ایالت ویرجینیا صحبت می‌کنم‪.‬‬ ‫اردوان روزبه‬

‫● عکس‌ها از آرش پژوه‬

‫مراسمی که دست کم در این دور‬ ‫بیست هزار نفر بازدید کننده داشت‪ .‬این‬ ‫مراسم با تالش یک زن هنرمند ایرانی‬ ‫به نام «شهره عاصمی» برگزار می‌شود‪.‬‬ ‫به نظر من‪ ،‬شما باید خانم عاصمی را‬ ‫از نزدیک ببینید‪ .‬آدم پر کار و جدی که‬

‫به طور اصولی فقط طرفدار انتشار انرژی‬ ‫مثبت است‪ .‬سه سال پیش اولین بار که‬ ‫این مراسم بنابود برگزار بشود به خاطر‬ ‫دارم با ورود به شلوغی و دیدن یک «چادر‬ ‫قشقایی» آنهم درست در وسط شهر‬ ‫«رستون» فکر کردم دارم در یک جشنواره‬ ‫نوروزی در خاک ایران قدم می‌زنم‪.‬‬

‫‪30‬‬

‫برایم باور کردنی نبود که این‌همه ایرانی کنار هم‬ ‫باشند‪ .‬مراسمی که به غایت با برنامه بود و به نظر‬ ‫می‌رسید یک تیم اجرایی هفته‌ها به کار سامان‬ ‫دادن آن مشغول بودند‪ .‬اما وقتی شنیدم که این‬ ‫مراسم به همت انفرادی همان خانم عاصمی که‬ ‫گفتم متخصص انتشار انرژی مثبت است‪ ،‬چادرش‬ ‫برپا شده فکر کردم یک آدم چقدر قرار است شور‬

‫و نشاط داشته باشد‪ .‬البته بماند که کار محصول‬ ‫ساعت‌ها بیدار خوابی و هماهنگی همین آدم بود‬ ‫که به تنهایی جور یک تیم کاری را کشیده بود‪.‬‬ ‫خب! راستش را بخواهید با خودم فکر کردم که‬ ‫این مراسم با آن صدای گرفته خانم عاصمی و‬ ‫ساعت‌ها بیدار خوابی و کار ختم به همان یک‬ ‫برنامه خواهد شد اما تعبیر من اشتباه از آب در‬ ‫آمد و امسال سومین سالی بود که من دوربین‬ ‫و بساط خودم را به پاسداشت نوروزی ایرانیان در‬ ‫رستون می‌کشیدم‪ .‬پر شورتر و البته هماهنگ‌تر‪،‬‬ ‫رقص‌های مختلف از سرزمین‌های مختلف‪ .‬از‬ ‫تاجیکی و کردی تا استان فارس و خراسانی و‬ ‫قشقایی‪ .‬مردم هم که به نظرم بودن‌شان رونق‬ ‫این روز بود‪ .‬رقص و «دی جی» که به قولی «قر‬ ‫خشک شده در کمر» ملت را باز کرد و شور و‬ ‫نشاطی همراه کرد‪.‬‬ ‫در چادرهای جنبی این برنامه هم می‌شد با‬ ‫موسسه‌های ایرانی در منطقه پایتخت آمریکا‬ ‫بیشتر آشنا شد‪ .‬از بنیادهای خیریه که کارهای‬ ‫حمایتی می‌کنند تا تجارت‌های ایرانی که خودش‬ ‫رونقی در این منطقه دارد‪ .‬به نظر می‌رسد در این‬ ‫سه ساله که این برنامه برگزار شده‪ ،‬توانسته جای‬ ‫خودش را هم باز و هم تثبیت کند‪ .‬فکر می‌کنم‬ ‫خانم عاصمی در سال اول برای مجاب کردن‬

‫مسووالن شهری رستون تالش بسیاری کرده‬ ‫است اما حتم دارم این موضوع در برنامه سوم به‬ ‫حتمن آسان‌تر بوده چرا که برنامه نوروزی ایرانیان‬ ‫در منطقه پایتخت آمریکا توانسته است با کار تر‬ ‫و تمیزش جای خودش را باز کند‪ .‬این را از حضور‬ ‫گسترده غیر ایرانی‌ها هم می‌شود حس کرد‪.‬‬ ‫از طرفی دیگر‪ ،‬این حرکت تاثیرهای مثبتی داشته‬ ‫و خواهد داشت‪ .‬نکته مهم این است که با توجه به‬ ‫طرح نه چندان مثبت نام «ایران» در رسانه‌های‬ ‫دنیای غرب ‪-‬به دلیل‌های مختلف در طول‬ ‫سال‌ها‪ -‬نگاه نگران کننده‌ای را برای مردمانی که‬ ‫در این سرزمین‌ها زندگی می‌کنند‪ ،‬به وجود آورده‬ ‫است‪ .‬در واقع به دلیل این گسترده‌گی‪ ،‬بسیاری از‬ ‫آمریکایی‌ها تفاوتی بین حاکمیت و مردم در این‬ ‫کشور قایل نبوده‌اند و هر خبر بد را ناشی از‪ ،‬نه‬ ‫حاکمیت ایرانی بلکه ناشی از جامعه ایرانی قلمداد‬ ‫کرده‌اند‪ .‬البته اعتراض‌های سال ‪ ۱۳۸۸‬در ایران و‬ ‫انعکاس آن در جهان خارج از مرزهای این کشور‬ ‫تاثیر بسیار روشنی در تفکیک بین حاکمیت و‬ ‫جامعه ایرانی داشت اما این به تنهایی نمی‌تواند‬ ‫کافی باشد‪ .‬از سوی دیگر جامعه ایرانی مهاجر‬ ‫با فاصله با اجتماع داخل ایران در عمل دست‬ ‫رسی‌های معمول را به مراسم‪ ،‬سنت‌ها و آیین‬ ‫ملی ندارد و این تاثیر مستقیمی بر روی نسل‬

‫‪31‬‬

‫بعدی یعنی فرزندان ایرانی در خارج از کشور دارد‪.‬‬ ‫آن چه که شاید بتوان «دور افتاده‌گی از اصل»‬ ‫نامید‪ .‬اصلی که با همه نکاتی که می‌توان بر آن‬ ‫نقدی را وارد کرد ریشه یک مردم است‪.‬‬ ‫من در روز شانزدهم ماه مارچ در مرکز شهر‬ ‫رستون شاهد بودم که بسیاری از غیر ایرانی‌ها‬ ‫با عالقه رقص‌های نوروزی را نگاه می‌کردند‪.‬‬ ‫کسی از من از فلسفه «هفت سین» می‌پرسید‬ ‫و یک آقای اهل شیلی برایش جالب بود که‬ ‫بداند «چادر قشقایی» چگونه مکانی برای زندگی‬ ‫خانواده‌های یک قوم در ایران است‪ .‬امسال تنوع‬ ‫رقص‌های محلی هم بسیار بود‪ .‬چهره خانم‬ ‫عاصمی هم اگر چه به خسته‌گی سال اول نبود‬ ‫ولی نشانه‌های کافی را برای این که بدانیم دست‬ ‫تنها چقدر تالش کرده است را داشت‪ .‬در بین‬ ‫بازدید کننده‌ها همچنین می‌شد پدران و مادرانی‬ ‫را دید که برای بچه‌های خردسال‌شان که فارسی‬ ‫را به سختی حرف می‌زدند‪ ،‬سنت‌های نوروزی‬ ‫را توضیح می‌دادند‪ .‬این خودش می‌شود یک‬ ‫مجموعه خوب که از چند جهت مفید است‪.‬‬ ‫نزدیکی خانواده‌های مهاجر ایرانی به یکدیگر‪،‬‬ ‫آشنایی غیر ایرانیان با فرهنگ و سنت و باورهای‬ ‫آیینی سرزمین‌هایی که نوروز را جشن می‌گیرند‪،‬‬ ‫ارتباط نسل تازه با سنت‌های ملی سرزمین و در‬

‫نهایت درمان دلتنگی آدم‌هایی مانند من که از‬ ‫سر بد اخالقی روزگار باید دلتنگی‌شان را به روی‬ ‫خودشان نیاورند‪ .‬اما چند نکته را فراموش نباید‬ ‫کرد‪ .‬اول آن که دست تنهای «شهره عاصمی»‬ ‫تلنگری به همه آن‌هایی است که این جشن را‬ ‫دوست دارند اما تاکنون قدمی برای همکاری‬ ‫و همراهی با او برنداشتند‪ .‬فراموش نباید که‬ ‫کرد این کار همان جایی است که می‌شود به‬ ‫جای شعار دادن «قدمی‪ ،‬یا بدمی یا قلمی»‬ ‫برداشت‪ .‬دوم هم اینکه‪ ،‬در هر سه سال دیده‌ام‬ ‫برخی از دوستان ساز را «ناکوک» می‌زنند و از‬ ‫تالش و سعی پاسداشت نوروز برای ایرانیان که‬ ‫شامل تمام اقوام بزرگ است و نه نمادی برای‬ ‫جدایی بخشی از سرزمین ایران فرصت سازی‬ ‫می‌کنند که اگر تالش خود شهره عاصمی نبود‬ ‫بی‌شک این بی‌راهه تصویر این تابلوی قشنگ را‬ ‫می‌توانست با یک لکه روبرو کند و آخر این که از‬ ‫االن به فکر باشیم برای همراهی با برگزار کننده‬ ‫این برنامه برای سال بعد‪ ،‬به جز آمدن و دیدن‬ ‫برنامه‌ها چه قدم دیگری می‌توانیم برداریم‪.‬‬

‫‪32‬‬

33

34

‫● زیر یه خم‬

‫«از درگیری کفاشیان با سیاسیون تا‬ ‫غش مربی به سمت دختران آمریکایی»‬ ‫د و پنجاه‬ ‫«علی کفاشیان» در خصوص دریافت مبلغ حق پخش تلویزیونی می‌گوید‪ :‬ما رقم ص ‌‬ ‫میلیارد تومانی به صد‌او‌سیما پیشنهاد دادیم ولی آنها حتا به ما محل هم نگذاشتند‪ .‬یک‬ ‫کالم‪ ،‬ختم کالم؛ اگر حق پخش تلویزیونی را ندهند‪ ،‬اجازه نمی‌دهیم لیگ‌برتر سال آینده از‬ ‫صد‌او‌سیما پخش شود‪.‬‬ ‫مسیبسروندی‬ ‫رییس فدراسیون فوتبال در جواب این سوال‬ ‫که اگر از باال (مقامات سیاسی) شما را برای‬ ‫لو‌فصل این موضوع بخواهند‪ ،‬چه واکنشی‬ ‫ح‌‬ ‫خواهید داشت عنوان کرد‪ :‬اگر این دفعه بچه‌های‬ ‫باال من را صدا کنند‪ ،‬می‌روم دنبال کارم و دیگر‬ ‫در فوتبال نمی‌مانم‪ .‬امسال هم مثل سال گذشته‬ ‫دنبال حق خود خواهیم بود با این تفاوت که‬ ‫امسال اردیبهشت قراردادمان تمام می‌شود‪ .‬سال‬ ‫گذشته صد‌او‌سیما به ما گفت یک‌میلیارد تومان‬ ‫هم اضافه می‌دهیم اما گفتم ما به این پول‌ها نیاز‬ ‫نداریم و حق واقعی‌مان را بدهید‪.‬‬ ‫این همه پول در این مملکت هزینه می‌شود‬ ‫تیم‌ملی یک کشور و فوتبال یک کشور ارزش‬ ‫ندارد‪ .‬ارزش ندارد سی‌میلیارد تومان به تیم‌ملی‬ ‫کشورتان بدهید که کارش راه بیفتد؟‬

‫اظهار کرد‪ :‬درگیر کارهای شخصی و خانوادگی‬ ‫خود هستم و چون مشکالتم زیاد و کارهایم‬ ‫فشرده شده بود بهتر دیدم به مسایل شخصی‬ ‫و خانوادگی‌ام برسم و در خدمت تیم‌ملی نباشم‪.‬‬ ‫او در پاسخ به این سوال که آیا با اعضای کادر‬

‫مربی سابق تیم‌ملی کشتی که‬ ‫با سرمربی‌گری «آقای رسول‬ ‫خـادم» دوباره به تیم‌مـلی‬ ‫بازگشته بود پس از انصرافش‬ ‫از مربی‌گری تیم‌مـلی اظهار‬ ‫«لیگ برتر تا زمین خاکی می‌رود تا‬ ‫کرد‪ :‬درگیر کارهای شخصی‬ ‫از صد‌او‌سیما پول بگیرد»‬ ‫«همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد و خـانوادگی خود هسـتم و‬ ‫وی در خصوص این سوال که سال گذشته هم کاوه نیامده رفت»‬ ‫چون مشکالتم زیاد و کارهایم‬ ‫چنین صحبت‌هایی را مطرح کردید‪ ،‬اما حاصل «محسن کاوه» مشکالت خانوادگی را دلیل‬ ‫چیز دیگری شد گفت‪ :‬بله‪ ،‬ما سال گذشته هم تا کناره‌گیری خود از مربی‌گری تیم‌ملی کشتی فشرده شده بود بهتر دیدم به‬ ‫مسایل شخصی و خانوادگی‌ام‬ ‫روز آخر پای حرف‌مان ایستادیم‪ ،‬بعد ما را بردند عنوان کرد‪.‬‬ ‫جایی‪ .‬وقتی به آنجا رفتیم‪ ،‬یادمان افتاد یک سال مربی سابق تیم‌ملی کشتی که با سرمربی‌گری برسـم و در خدمـت تیم‌ملی‬ ‫دیگر هم با صد‌او‌سیما قرارداد داریم و بهتر است «آقای رسول خادم» دوباره به تیم‌ملی بازگشته‬ ‫‌ملی نباشم‪.‬‬ ‫به این قرارداد پایبند باشیم‪.‬‬ ‫بود پس از انصرافش از مربی‌گری تیم‬ ‫‪35‬‬

‫فنی مشکلی دارد‪ ،‬گفت‪ :‬مشکل خاصی با کسی‬ ‫ندارم و برای تیم‌ملی در آستانه جام‌جهانی آرزوی‬ ‫موفقیت می‌کنم‪ .‬کناره‌گیری‌ام از تیم‌ملی به‬ ‫معنای خداحافظی‌ام از مربی‌گری نیست و در‬ ‫باشگاه خود به مربی‌گری ادامه خواهم داد‪.‬‬ ‫کاوه هم‌چنین شانس ایران را برای قهرمانی‬ ‫در جام‌جهانی کشتی آزاد آمریکا باال دانست و‬ ‫اظهار کرد‪ :‬بچه‌های ما آمادگی خوبی دارند و فکر‬ ‫می‌کنم شانس زیادی برای قهرمانی داشته باشیم‬ ‫و کشتی‌های خوبی از ملی‌پوشان ایران ببینیم‪.‬‬ ‫البته باید ارنج سایر تیم‌ها را هم در نظر بگیریم‪.‬‬ ‫لازم به ذکر است‪ ،‬باتوجه به قابلیت‌های کاوه‬ ‫و میزان تحصیالت وی و تفکر رسول خادم در‬ ‫خصوص تحصیالت و مسایل اخالقی مربیان‪ ،‬این‬ ‫مربی در تیم‌ملی بیشتر در گرفتن زمان تمرین و‬ ‫کارهایی از این قبیل مورد استفاده قرار می‌گرفت و‬ ‫دخالتی در امور فنی نداشت به همین دلیل به نظر‬ ‫می‌رسد دلیل استعفای وی چنین مسایلی باشد‪.‬‬

‫البتـه به نظر مــی‌رسد کـه‬ ‫بازیکن ســاالری در ورزش‬ ‫ایران تبدیل به یک رویه شده‬ ‫است و پس از وزنه‌برداری و‬ ‫قهــر ملی‌پوشان از تیم‌ملی‬ ‫حاال نوبت هندبالی‌ها است که‬ ‫این کار را انجام دهند‪.‬‬

‫«بازگشت مربی خوش‌خنده هندبال‬ ‫و قهر ملی پوشان»‬ ‫«بروت ماچک» بار دگیر به ایران آمد و هدایت‬ ‫تیم‌ملی هندبال ایران را برعهده گرفت‪ .‬در جمع‬ ‫کم ‌تعداد مربیان خارجی که در یک دهه اخیر‬ ‫سکاندار هندبال ایران شده‌اند‪ ،‬بدون کمترین‬ ‫تردید بروت ‌ماچک موفق‌ترین آنها بوده است؛‬ ‫مردی که با کمترین زمان‪ ،‬بیشترین و بهترین‬ ‫بازدهی را از خود بر جای گذاشت‪ ،‬هرچند که‬ ‫همیشه در هندبال افرادی هستند که حتا به این‬ ‫موضوع هم انتقاد کنند‪.‬‬ ‫در همین رابطه «اله‌کرم استکی» هم که از‬ ‫مخالفان سرسخت رفتن کاستلو (مربی پیشین)‬ ‫است‪ ،‬گفت‪ :‬رافائل در مسابقات آسیایی بسیار‬ ‫زحمت کشید و با غیرت ملی‌پوشان توانستیم‬ ‫جواز حضور در مسابقات جهانی را کسب کنیم‬ ‫و حاال درست نیست که با وی قطع هم‌کاری‬ ‫کنیم‪ .‬اگر ماچک سرمربی تیم‌ملی شود‪ ،‬حدود ‪10‬‬ ‫بازیکن اصلی در بازی‌های آسیایی و مسابقات‬ ‫جهانی برای تیم‌ملی بازی نخواهند کرد‪ .‬اگر این‬ ‫اتفاق هم رخ دهد تیم‌ملی در مسابقات پیش‌رو‬ ‫زنگ تفریح می‌رود‪.‬‬ ‫این‌که ماچک از نظر فنی یکی از مربیان خوب‬ ‫محسوب می‌شود شکی نیست و به نظر می‌رسد‬ ‫که با آمدن وی مشکالت تکراری در این رشته‬ ‫باز هم رخ خواهد داد؛ مشکالتی که در زمان‬ ‫هدایت ریمانیچ هم وجود داشت‪.‬‬ ‫البته به نظر می‌رسد که بازیکن ساالری در‬ ‫ورزش ایران تبدیل به یک رویه شده است و‬ ‫پس از وزنه‌برداری و قهر ملی‌پوشان از تیم‌ملی‬

‫‪36‬‬

‫حاال نوبت هندبالی‌ها است که این کار را‬ ‫انجام دهند‪ .‬اهالی هندبال امیدوارند که رییس‬ ‫فدراسیون تدابیری بیاندیشد که هندبال ایران‬ ‫که تازه راه پیشرفت را پیدا کرده است با چالش‬ ‫جدیدی مواجه نشود و با ایجاد هم‌دلی و اتحاد‬ ‫بین بازیکنان و کادر فنی شاهد عمل‌کردی‬ ‫موفق در بازی‌هایی آسیایی و مسابقات جهانی‬ ‫باشیم‪.‬‬

‫«حضور مربی رزمی‌کار در فوتبال‬ ‫چه دلیلی دارد»‬ ‫اهفته گذشته قهرمان تیم‌ملی کیک‌بوکسینگ‬ ‫برای تمرین با شاگردان «آقای کی‌روش»‬ ‫به تیم‌ملی فوتبال پیوست و این خبر برای‬ ‫رسانه‌های داخل ایران و عالقه‌مندان به فوتبال‬ ‫کمی عجیب است‪.‬‬ ‫چندی پیش کارلوس کی‌روش «مهدی‬ ‫صفایی»‪ ،‬قهرمان کیک بوکسینگ کشور را به‬ ‫بازیکنان تیم‌ملی معرفی کرد‪.‬‬ ‫این مربی قرار است در اردوی فعلی تیم‌ملی‬ ‫و هم‌چنین اردوی آفریقای جنوبی در بخش‬ ‫تمریناتی چون پرش‪ ،‬واکنش‌های سریع و‬ ‫درگیری‌های بدن به بدن بازیکنان با آنها تمرین‬ ‫کند‪.‬‬ ‫در همین رابطه فدراسیون فوتبال تحقیقاتی‬ ‫کرده بود و به صفایی پیشنهاد هم‌کاری داد‪ ،‬وی‬ ‫نیز پس از نشستی که با آقای کی‌روش داشت‬ ‫مشتاقانه از این هم‌کاری استقبال کرد و امیدوار‬ ‫است در این زمینه موثر واقع شود‪.‬‬ ‫در رابطه با حضور مربی رزمی‌کار‪ ،‬انتقادات‬

‫بسیاری بر کی‌روش با گرفتن چنین تصمیمی‬ ‫در مطبوعات ایران رواج یافته است‪ ،‬اما نکته‬ ‫بسیار مهمی که باید تمامی کارشناسان این‬ ‫رشته ورزشی بدانند‪ ،‬احترام به خواسته‌های یک‬ ‫سرمربی است‪.‬‬ ‫زیرا زمانی‌که سرمربی تیمی تصمیم به هرکاری‬ ‫برای روند آماده‌سازی تیم خود می‌گیرد‪ ،‬همه‬ ‫باید در خدمت وی باشند تا او بتواند با بهترین‬ ‫شکل ممکن تصمیماتش را عملی سازد زیرا در‬ ‫زمان پاسخ‌گویی‪ ،‬شخص سرمربی است که‬ ‫بازخواست می‌شود نه منتقدان‪.‬‬

‫«چرا نمازی دختران جوان‬ ‫آمریکایی را به جام‌جهانی ترجیح داد»‬ ‫در هفته‌ای که گذشت «امید نمازی» دستیار ایرانی‬

‫امید نمــازی که بدون هیچ‬ ‫اعتباری با کمک کارلــوس‬ ‫کی‌روش به تیم‌مــلی ایران‬ ‫آمد‪ ،‬پس از کسب اعتبار الزم‬ ‫بی‌آنکه سرمربی پرتغالی را در‬ ‫جریان بگذارد‪ ،‬در جریان یکی‬ ‫از سفرهایش به کشور آمریکا‬ ‫با فدراسیون فوتبال آن کشور‬ ‫به توافق رسید‪.‬‬

‫کارلوس کی‌روش‪ ،‬به شکل عجیبی در آستانه‬ ‫جام‌جهانی از تیم‌ملی ایران جدا شد‪.‬‬ ‫این اتفاق نزدیک به یک ماه پس از جدایی ناگهانی‬ ‫آنتونیو سیموئز از نیمکت تیم‌ملی ایران رخ داد‪ .‬برای‬ ‫همه جدایی امید نمازی‪ ،‬قابل باور نبود‪ .‬او که پس‬ ‫از حضور کی‌روش‪ ،‬با معرفی «دن‌گاسپار» توانست‬ ‫از نیمکت استیل‌آذین به نیمکت تیم‌ملی ایران‬ ‫برسد‪ ،‬شانس بزرگی به‌دست آورده بود‪ .‬سرمربی‬ ‫پرتغالی از همان ابتدا تالش کرد عالرغم فشارهای‬ ‫رسانه‌ها‪ ،‬افکار عمومی و همین‌طور اهالی فوتبال‬ ‫پشت او بایستد اما روز گذشته سرانجام این سد را‬ ‫شکست و به انتقاد از امید نمازی پرداخت‪.‬‬ ‫امید نمازی که بدون هیچ اعتباری با کمک کارلوس‬ ‫کی‌روش به تیم‌ملی ایران آمد‪ ،‬پس از کسب اعتبار‬ ‫الزم بی‌آنکه سرمربی پرتغالی را در جریان بگذارد‪،‬‬ ‫در جریان یکی از سفرهایش به کشور آمریکا با‬ ‫فدراسیون فوتبال آن کشور به توافق رسید‪ .‬او با‬ ‫آنها قرارداد بست که یا سرمربی تیم‌ملی بانوان این‬ ‫کشور شود و یا این‌که روی نیمکت تیم‌ملی زیر ‪٢١‬‬ ‫ساله‌های آمریکا بنشیند‪.‬‬ ‫پس از خروج این مربی از ایران‪ ،‬صحبت‌هایی‬ ‫زیادی پیرامون دلیل چنین حرکتی از سوی نمازی‬ ‫شنیده می‌شود‪ ،‬اما در میان این همه صحبت و‬ ‫حرف‌های درگوشی‪ ،‬اساسن چنین واقعیتی بیان‬ ‫می‌شود که وی با چنین کاری تصمیم به ایجاد‬ ‫آینده‌ای روشن برای خود و خانواده‌اش داشته است‪.‬‬ ‫زیرا در ایران تمامی دست‌اندرکاران ورزش‬ ‫تنها در زمانی‌که بر روی کار سوار هستند مورد‬ ‫حمایت می‌باشند و بالفاصله پس از جدایی از‬ ‫دوران طالیی‪ ،‬اصلن سراغی از آنها گرفته‬

‫‪37‬‬

‫نمی‌شود و در این خصوص فکر پیوستن به‬ ‫کشورهایی گه شرایط آینده ورزکاران و مربیان‬ ‫تیم‌های ملی خود را نیز تضمین می‌کند‪ ،‬فکر‬ ‫تمامی خانواده ورزش ایران رخنه کرده است‪.‬‬

‫«رسول خادم و پشت کردن به رای‬ ‫داوران»‬

‫از هر فدراسیون یا سازمان و وزارت‌خانه یا ارگانی‬ ‫که بشنویم عملی طبق روابط و آن هم سیاسی‬ ‫انجام شده است تعجب نمی‌کنیم‪ ،‬اما وقتی این‬ ‫خبر از فدراسیون کشتی و جایی که «رسول‬ ‫خادم» رییس است شنیده می‌شود‪ ،‬معادله‌ها بر‌هم‬ ‫می‌خورد‪.‬‬ ‫چندی پیش فدراسیون کشتی در جهت انتخاب‬ ‫رییس کمیته داوران که هم‌واره با چالش روبه‌رو‬ ‫بوده است‪ ،‬از مدعیان کسب کرسی ریاست بر این‬ ‫کمیته و افرادی که مدعی عضویت در کمیته اصلی‬ ‫بودند می‌خواهد که مدارک خود را جهت حضور در‬ ‫رای‌گیری به فدراسیون ارایه دهند‪.‬‬ ‫مدعیان یک به یک ثبت‌نام می‌کنند و در روز‬ ‫رای‌گیری اسامی ‪ ١٧‬نفر برای رقابت در رای‌گیری‬ ‫اعالم می‌شود‪ .‬مراسم برگزار می‌گردد و در آن‬ ‫داوران بین‌المللی از سراسر کشور گرد هم می‌آیند‬ ‫تا به کاندید مورد نظر خود رای دهند و در پایان‬ ‫«اکبر طهماسبی» داور باسابقه کشتی ایران موفق‬ ‫می‌شود با اختالف چشم‌گیری در مقایسه با نفر دوم‬ ‫به عنوان رییس کمیته انتخاب شود‪.‬‬ ‫پس از این اتفاق هفته گذشته فدراسیون کشتی‬ ‫در اقدامی عجیب با حکمی از سوی رسول خادم‪،‬‬ ‫«آقای محمد‌ابراهیم امامی» را به عنوان رییس‬

‫کمیته‌ای که در انتخاباتش طهماسبی رای آورده‬ ‫بود منصوب می‌کند‪ ،‬امامی همان داوری است که‬ ‫حضورش در مسابقات جام‌جهانی آمریکا هم به‬ ‫خواست رسول خادم فراهم شد و اتفاقن انتقادات‬ ‫شدیدی را نیز با خود به هم‌راه داشت‪.‬‬ ‫در این میان اگر رای داورها از ابتدا مهم نبوده‬ ‫است‪ ،‬چرا باید فدراسیون چنین کار غیر اخالقی‬ ‫را با آنها انجام دهد و شخصیت و شرافت کاری‬ ‫داورها را زیر پا بگذارد که آنها به رای‌گیری‬ ‫دعوت شوند و سپس هرکاری که رییس دوست‬ ‫می‌دارد صورت می‌گیرد‪.‬‬

‫«نه تنها خانم‌ها بلکه آقایان نیز‬ ‫می‌توانند با روسری بازی کنند»‬

‫فیفا در هفته گذشته تبصره‌ای وضع می‌کند که‬ ‫طی آن حجاب داشتن در زمین فوتبال بالمانع‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫هییت مدیره انجمن فدراسیون فوتبال‪ ،‬تشکیل‬ ‫جلسه می‌دهد تا نظر قطعی‌اش درباره بالمانع‬ ‫بودن یا ممنوع شدن حجاب را به صورت رسمی‬ ‫اعالم کند‪.‬‬ ‫این طرح که نزدیک به بیست ماه است به صورت‬ ‫آزمایشی در حال انجام است تا به حال هیچ‌گونه‬ ‫مخالفی نداشته است و به نظر می‌رسد استفاده از‬ ‫حجاب بالمانع شود‪ .‬حداقل این خبری است که‬ ‫خبرگزاری فرانسه داده و در صحبت‌هایی که با‬ ‫مسووالن این انجمن داشته به این نتیجه رسیده‬ ‫است که همین روزها ممنوعیت استفاده از حجاب‬ ‫برای ورزشکاران زن مسلمان برداشته خواهد شد‪.‬‬ ‫این انجمن در زوریخ تشکیل جلسه دادند و‬

‫ظاهرن همه مفاد آن هم مشخص است‪ .‬در‬ ‫صورتی‌که کاله یا پارچه‌ای که زن‌ها برای حجاب‬ ‫روی سر می‌کشند به پیراهن متصل نشود و این‬ ‫مورد خطری برای خود این بازیکنان یا بازیکنان‬ ‫حریف نداشته باشد مشکلی برای تصویب این‬ ‫طرح وجود ندارد‪.‬‬ ‫بدین ترتیب این موضوع به زنان مسلمان اجازه‬ ‫می‌دهد که با حفظ ارزش‌های مذهبی خود به‬ ‫فوتبال حرفه‌ای بپردازند‪ .‬البته این انجمن برای‬ ‫جلوگیری از هرگونه تبعیضی این موضوع را برای‬ ‫فوتبال مردان هم تایید شده می‌داند‪ .‬در فوتبال‬ ‫مردان هم در ماه‌های سرد افرادی که قصد دارند‬ ‫سرشان را بپوشانند با استفاده از همین دو تبصره‬ ‫می‌توانند چنین کاری انجام دهند‪.‬‬

‫حال در این میان سوال این است که فدراسیون‬ ‫وزنه‌برداری ایران در ‪ 3‬سال گذشته چه اقدامی‬ ‫برای تشویق دختران ایرانی برای حضور در این‬ ‫رشته پرافتخار انجام داده است؟ در این سرزمین‬ ‫پهناور چه تعداد دختر حضور دارند که می‌توانند پا‬ ‫به پای مردان برای وزنه‌برداری و ورزش کشورمان‬ ‫در عرصه‌های بین‌المللی افتخارآفرینی کنند؟‬ ‫برخی‌ها در این زمینه حکومتی بودن حسین‬ ‫رضازاده را دلیل اصلی وی از نپرداختن به‬ ‫وزنه‌برداری خانوم‌های ایرانی می‌دانند زیرا از‬ ‫آنجایی که او مورد تایید شخص رهبری است‪،‬‬ ‫به نظر می‌رسد وی ورزش بانوان را هم فدای‬ ‫روابط کاری و البته شیرین کاری‌های خود نزد‬ ‫سران مملکتی کرده است‪.‬‬

‫«آیا حکومتی بودن رضازاده دلیل‬ ‫بی‌توجهی وی به وزنه‌برداری زنان‬ ‫است»‬

‫«کراوات زدن هم‌چنان میان‬ ‫ایرانی‌ها یک امتیار منفی است»‬

‫در سال‌های گذشته ایران توانسته استعدادهای‬ ‫زیادی در وزنه‌برداری مردان کشف کند‪ ،‬اما با‬ ‫یک برنامه‌ریزی دقیق می‌توان تعداد مدال‌ها را‬ ‫با حضور زنان افزایش داد‪.‬‬ ‫تقریبن سه سال پیش بود‪ ،‬وقتی که فدراسیون‬ ‫جهانی وزنه‌برداری با درخواست و پیگیری‌های‬ ‫یک دختر آمریکایی پاکستانی تبار پاسخ مثبت‬ ‫داد و قوانین پوشش زنان را تغییر داد تا دختران‬ ‫مسلمان نیز بتوانند با پوشش اسالمی در این رشته‬ ‫شرکت کنند‪ ،‬اما از آن زمان تاکنون گویا عزمی در‬ ‫فدراسیون وزنه‌برداری ایران وجود ندارد تا راه را‬ ‫برای حضور زنان در این ورزش هم‌وار کند‪.‬‬

‫‪38‬‬

‫در هفته‌ای که گذشت «امید نمازی» دستیار ایرانی‬ ‫مدیرعامل باشگاه داماش پس از کناره‌گیری از‬ ‫سمتش گفت‪ :‬مسووالن قضایی چند ماه است‬ ‫که پولی به ما نداده‌اند و مسووالن استان هم به‬ ‫ما کمک نمی‌کنند‪ .‬می‌روم تا شاید مشکل باشگاه‬ ‫حل شود‪.‬‬ ‫«امیر عابدینی» درباره کناره‌گیری‌اش از باشگاه‬ ‫داماش گفت‪ :‬پیش از این استعفا داده بودم اما حاال‬ ‫دیگر سر کارم حاضر نمی‌شوم چون مسووالن هیچ‬ ‫اقدامی نکردند‪ .‬نه بودجه‌ای تامین کردند و نه برای‬ ‫حل مشکالت قدمی برداشتند‪ .‬مسووالن استان‬ ‫هم فقط حرف می‌زنند و عملی در کارشان نیست‪.‬‬ ‫بنابراین عطای کار در داماش را به لقایش بخشیدم‪.‬‬

‫مدیرعامل مستعفی باشگاه داماش درباره برنامه‌اش‬ ‫برای آینده خود گفت‪ :‬می‌روم تا به کسانی فرصت‬ ‫بدهم که در زندگی‌شان شورت ورزشی پوشیده‌اند‪.‬‬ ‫ما که نپوشیده بودیم! ما با کراوات آمده بودیم‬ ‫ولی بعضی‌ها نه‪ .‬حتمن در استان از این افراد پیدا‬ ‫می‌شود‪ .‬می‌خواهم استراحت کنم‪.‬‬ ‫در خصوص جمله با کراوات آمدن عابدینی‬ ‫ذکر این مسئله خالی از لطف نیست که در‬ ‫میان مدیران ایرانی چنین جمله‌ای وجود دارد‬ ‫که کراواتی‌ها دولت جمهوری اسالمی را تایید‬ ‫نمی‌کنند و آنهایی که کراواتی هستند یک امتیاز‬ ‫منفی در پرونده‌شان وجود خواهد داشت‪.‬‬

‫«صدای بی‌پولی این‌بار از دهان‬ ‫سخن‌گوی کشتی به گوش رسید»‬

‫«علی‌رضا رضایی»‪ ،‬سخن‌گوی فدراسیون کشتی‬ ‫درباره حقوق دریافتی مربیان تیم‌ملی گفت‪ :‬تا‬ ‫به حال قانون خاصی در زمینه حقوق مربیان‬ ‫وضع نشده است‪ .‬البته سرمربیان تیم‌های ملی با‬ ‫فدراسیون قرارداد دارند اما مربیان به صورت روزانه‬ ‫از فدراسیون حقوق می‌گیرند‪ .‬ما تالش داریم اگر‬ ‫از نظر بودجه به شرایط ایده‌آل برسیم‪ ،‬برای مربیان‬ ‫هم حقوق مشخصی تعیین کنیم‪.‬‬ ‫او با اشاره به بدهی یک میلیارد و پانصد میلیونی‬ ‫فدراسیون به کارمندان خود اضافه کرد‪ :‬ما حدود یک‬ ‫میلیارد و پانصد میلیون به کارمندان بدهکاریم و به‬ ‫همین دلیل تعدیل نیرو انجام دادیم‪ .‬البته خودمان‬ ‫هم از این مسئله ناراحتیم ولی بعضی از کارمندان‬ ‫فدراسیون بازنشسته بودند و یا بعضی دیگر با پرداخت‬ ‫حق و حقوق‌شان قطع هم‌کاری صورت گرفت‪.‬‬

‫صحبت از بی‌پولی فدراسیون کشتی در حالی از‬ ‫سوی سخن‌گو صورت می‌گیرد که تا پیش از‬ ‫حضور خادم در راس فدراسیون‪ ،‬بی‌پولی‌های این‬ ‫رشته ورزشی از سوی روسا مطرح می‌شد و حال به‬ ‫نظر می‌رسد رسول خادم قصد دارد این عمل را از‬ ‫سوی افراد متصل به خود مطرح کند تا در رزومه‬ ‫کاری‌اش ثبت نشود‪.‬‬

‫«معرفی دختر ایرانی حاضر در لیگ‬ ‫دسته اول فوتبال سوئد»‬

‫وقتی تیم استکهلمی «‪ »Hammarby‬بازی دارد‪،‬‬ ‫اکثر ایرانی‌ها مدام نتیجه بازی را از اخبار آنالین‬ ‫دنبال می‌کنند‪ .‬علتش هم این است که در تیم‌ها‬ ‫ماربی یک دختر فوتبالیست زبل و خوش‌تکنیک‬ ‫ایرانی به اسم «خانم نازنین واثق‌پناه» یا آن‌طور‬ ‫که سوئدی‌ها و محافل مطبوعاتی صدایش میزنند‬ ‫«‪»Naza‬بازی می‌کند‪.‬‬ ‫نازنین ‪ ٢٩‬مه سال ‪١٩٨٧‬در تهران متولد شد و‬ ‫وقتی دو سالش بود با خانواده به سوئد مهاجرت‬ ‫کرد‪ .‬از نوجوانی فوتبال بازی می‌کرد و به‌زودی‬ ‫به‌عنوان یک ” استعداد فوق‌العاده ” توسط تیم‬ ‫دسته اول سوئد ‪ AIK‬کشف شد و از پانزده سالگی‬ ‫در آن تیم بازی می‌کرد‪ .‬بعد به تیم دیگر دسته‬ ‫اول هاماربی منتقل شد و در دو فصل اخیر بهترین‬ ‫گل‌زن آن تیم هست‪ .‬نازنین اخیرن یک‌بار در‬ ‫تیم‌ملی هم بازی کرد‪.‬‬ ‫جالب است که نازنین هم‌زمان با فوتبال در یک‬ ‫بوتیک کفش هم کار می‌کند‪ .‬از آنجایی که عالقه‬ ‫زیادی به مد و لباس دارد از این کارش راضی‬ ‫هست‪ .‬گرچه به‌قول خودش به‌خاطر فوتبال خیلی‬

‫‪39‬‬

‫روزها نمی‌تواند به کارش برود‪.‬‬ ‫وقتی از او در مورد چگونگی وضعیت فوتبال‬ ‫دختران و راه‌های پیشرفت آن و جذب تماشاچی‬ ‫بیشتر می‌پرسند‪ ،‬او روی تکنیک که خودش بسیار‬ ‫در آن مهارت دارد تاکید می‌کند و به تیم‌ملی اسپانیا‬ ‫اشاره می‌کند با این‌که در مقایسه با تیم‌های دیگر‬ ‫بازیکنان قد بلند و از نظر فیزیکی چندان قوی ندارد‬ ‫به‌خاطر زیرکی‌های تکنیکی بازیکنانش بسیار‬ ‫موفق هست‪.‬‬ ‫بازیکن محبوب و موردعالقه نازنین مارادونا‬ ‫هست‪ .‬با این‌که وقتی مارادونا در جام‌جهانی ‪١٩٨۶‬‬ ‫شرکت کرد هنوز نازنین متولد نشده بود اما تمام‬ ‫دی‌وی‌دی بازی‌های او را دیده است‪ .‬شاید به‬ ‫همین خاطر است که مثل مارادونا پیراهن شماره‬ ‫‪ ١٠‬را بر تن دارد‪.‬‬

‫رضازاده را دلیل اصلی وی‬ ‫از نپرداختن به وزنه‌برداری‬ ‫خانوم‌های ایرانی می‌دانند زیرا‬ ‫از آنجایی که او مورد تایید‬ ‫شخص رهبری است‪ ،‬به نظر‬ ‫می‌رسد وی ورزش بانوان را‬ ‫هم فدای روابط کاری و البته‬ ‫شیرین کاری‌های خود نزد‬ ‫سران مملکتی کرده است‪.‬‬

‫● فوتبالیست‌های زن و هویت جنسیتی‬

‫«درفوتبالزنانایران‬ ‫چهمی‌گذرد»‬

‫مسووالن فدراسیون فوتبال ایران هفته گذشته از اخراج هفت زن فوتبالیست به بهانه «ابهام‬ ‫جنسیتی» خبر داده‌اند‪ ،‬در پی انتشار این خبر‪ ،‬فوتبالیست‌های زن و هویت جنسیتی در‬ ‫بسیاری از رسانه‌ها و شبکه‌های اینترنتی اجتماعی مورد توهین و تمسخر قرار گرفته‌اند‪،‬‬ ‫بدون این‌که به نقض حقوق این افراد توجه جدی صورت بگیرد‪.‬‬ ‫شادی امین‬

‫گزارش‌های رسیده به شش‌رنگ‬ ‫(شبکه لزبین‌ها و ترنسجندرهای ایرانی)‬ ‫حاکی از این است که در بسیاری از‬ ‫موارد فشار بر ورزشکاران به دلیل نوع‬ ‫رفتار آن‌ها و ظاهر متفاوت با تعاریف‬ ‫معمول زنانگی بوده است‪.‬‬

‫به گفته منابع موثق شش رنگ در ایران‪ ،‬در‬ ‫سال‌های اخیر بدون وجود هیچ مقررات واحدی‪،‬‬ ‫برخی از ورزشکاران زن به صورت گزینشی و‬ ‫به بهانه مواردی هم‌چون کوتاه بودن مو‪ ،‬داشتن‬ ‫تاتو‪ ،‬سوراخ کردن بینی و پوشش و رفتارهای به‬ ‫اصطالح مردانه تنبیه شده‌اند‪ .‬در موارد بسیاری‬ ‫علت این حساسیت‪ ،‬گزارش‌های حراست‬ ‫فدراسیون یا مربی و بازیکنان تیم حریف برعلیه‬ ‫بازیکنانی است که مرزهای جنسیتی مرسوم را‬

‫‪40‬‬

‫رعایت نمی‌کنند‪.‬‬ ‫احمد هاشمیان‪ ،‬رییس کمیته پزشکی‬ ‫فدراسیون فوتبال ‪ ۱۸‬بهمن ‪ ۱۳۹۲‬در گفت‌وگو‬ ‫با خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) محرومیت‬ ‫هفت فوتبالیست زن از شرکت در مسابقات را‬ ‫در راستای اجرای دستورالعمل تعیین جنسیت‬ ‫خواند‪.‬‬ ‫آخرین مصاحبه احمد هاشمیان‪ ،‬رییس کمیته‬ ‫پزشکی فدراسیون فوتبال مبنی بر این‌که هفت‬

‫بازیکن تیم‌های فوتبال و فوتسال زنان برای‬ ‫ادامه فعالیت‌شان نیاز به آزمایشات پزشکی‬ ‫داشتند نیز تایید کننده تحقیقات شش رنگ‬ ‫است و نشان می‌دهد که این بازیکنان پیش‬ ‫از انجام هرگونه معاینه پزشکی از شرکت در‬ ‫مسابقات محروم شده‌اند‪.‬‬ ‫یکی از ورزشکاران زن به شش رنگ گفته است‬ ‫که مسووالن حراست فدراسیون به زنانی که‬ ‫رفتارهای کلیشه‌ای زنانه ندارند بیشتر حساس‬ ‫هستند و در صورت احراز ترنس‌سکشوال یا‬ ‫شک به همجنس‌گرا بودن فرد‪ ،‬بالفاصله او‬ ‫را از تیم اخراج می‌کنند‪ .‬این حساسیت‌ها به‬ ‫گونه‌ای است که ورزشکاران زن در اردوهای‬ ‫تیم ملی اجازه ندارند که پستان‌هایشان را برای‬ ‫اینکه زیاد مشخص نباشد‪ ،‬ببندند و حتی داوران‬ ‫و مربیان نیز نباید موهای‌شان را پسرانه کوتاه‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫به گفته ورزشکاران زن و منابع مطلع در حوزه‬ ‫ورزش زنان‪ ،‬ارجاع به معاینات پزشکی موسوم‬ ‫به «تعیین جنسیت» نیز یکی از روش‌هایی‬ ‫است که گاه برای محرومیت ورزشکاران زن‬ ‫به کار گرفته می‌شود‪.‬‬ ‫آزمایش‌های «تعیین جنسیت» در مرحله اول‬ ‫شامل یک تست روانشناسی است که طی آن‬ ‫سواالتی از قبیل میزان تمایل به حضور در‬ ‫اجتماعات زنانه‪ ،‬میزان عالقه به زندگی مشترک‪،‬‬ ‫ازدواج‪ ،‬گرایش جنسی و چرایی کوتاه کردن موها‬ ‫و سواالتی از این قبیل طرح می‌شود‪.‬‬ ‫در صورت تشخیص روانشناس مبنی بر ادامه‬ ‫تست‪ ،‬ورزشکاران زن برای معاینه پستان و‬ ‫واژن به کمیسیون پزشکی که در مواردی‬ ‫مرکب ازیک تا ‪ ۶‬پزشک ( سه زن و سه مرد)‬ ‫بوده‪ ،‬ارجاع داده می‌شوند‪ .‬در برخی موارد‪،‬‬ ‫ورزشکاران زن عالوه بر این آزمایش‌ها مجبور‬ ‫به سونوگرافی از رحم و تخمدان‌ نیز می‌شوند‪.‬‬ ‫گرفتن تاییدیه پزشکی مبنی بر «مونث بودن»‬ ‫آخرین مرحله این آزمایش‌ها و شرط صدورمجوز‬ ‫حضور و شرکت در مسابقات ورزشی است‪.‬‬ ‫این در حالی است که این گونه معاینات پزشکی‬ ‫با استانداردهای بین‌المللی هم‌خوانایی ندارد و‬ ‫کرامت انسانی ورزشکاران را خدشه‌دار می‌کند‪.‬‬ ‫بر اساس این گزارش‌ها طی سه سال اخیر‬ ‫مراجعه به پزشک برای تایید مونث بودن و‬ ‫انجام تست روانشناسی یکی از الزامات عضویت‬ ‫در تیم‌های ملی زنان بوده‪ ،‬اما هم‌چنان‬

‫ورزشکارانی که موهای کوتاه دارند‪ ،‬لباس‌های‬ ‫پسرانه می‌پوشند‪ ،‬صدای بم دارند و آرایش‬ ‫نمی‌کنند در معرض حساسیت بیش‌تری برای‬ ‫گرفتن تست‌های پزشکی قرار دارند‪.‬‬ ‫زهره هراتیان‪ ،‬افسر کمیته ضد دوپینگ فیفا‬ ‫در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد‪ ،‬انجام این‬ ‫آزمایشات را در راستای یک‌سان بودن سطح‬ ‫توان جسمی بازیکنان عنوان کرد و گفت‪« :‬بر‬ ‫این اساس فیفا اساسنامه تعیین جنسیت را‬ ‫قرار داده و بالطبع در آسیا هم ‪ AFC‬کلیه‬ ‫فدراسیون‌های تحت امر خود را موظف به‬ ‫اجرای این قوانین کرده است‪ .‬اصل کلی این‬ ‫آیین‌نامه هم این است که هر بازیکن فوتبال‬ ‫که برای حضور در مسابقات اعالم آمادگی‬ ‫می‌کند باید مشخص شود که پسر است یا‬ ‫دختر‪ .‬فدراسیون فوتبال ایران هم از سال‬ ‫‪ ۱۳۸۹‬این آیین‌نامه را اجرایی کرده و مطابق‬ ‫آن همه‌چیز تحت کنترل قرار می‌گیرد‪».‬‬ ‫این در حالی است که کمیته المپیک از سال‬ ‫‪ ،۲۰۱۱‬تنها انجام تست تعیین میزان هورمون‬ ‫آندروژن را مجاز می‌داند‪ .‬بر اساس این تست‬ ‫چنانچه تشخیص داده شود میزان آندروژن‬ ‫در یک ورزشکار زن به اندازه مردان است و‬ ‫این موضوع باعث می شود آن‌ها نسبت به‬ ‫رقبای زن خود از برتری و امتیاز ناعادالنه‌ای‬ ‫برخوردار باشند‪ ،‬اجازه شرکت در مسابقات را‬ ‫نمی‌یابند‪ .‬هرچند براساس همین قوانین‪ ،‬این‬ ‫عده پس از کاهش هورمون آندروژن خود و‬ ‫رساندن آن به حد متوسط معمول در بین دیگر‬ ‫زنان ورزشکار می‌توانند مجددن در مسابقات‬ ‫شرکت کنند‪ .‬در هیچ‌یک از قوانین بین‌المللی‪،‬‬ ‫تست روانشناسی مجاز نیست‪ ،‬در هیچ‌یک‬ ‫از قوانین بین‌المللی تستی بر روی زنانی که‬ ‫هویت جنسیتی متفاوت دارند انجام نمی‌شود‬ ‫و در هیچ صورتی‪ ،‬انجام عمل جراحی تغییر‬ ‫جنسیت به عنوان شرط ورود کسی به‬ ‫مسابقات ورزشی تعیین نمی‌شود‪.‬‬ ‫احمد هاشمیان در مصاحبه با خبرگزاری‬ ‫جمهوری اسالمی (ایرنا)‪ ،‬امکان ادامه‬ ‫«فعالیت درعرصه فوتبال و فوتسال» برای زن‬ ‫محروم شده از شرکت در بازی‌ها را مشروط به‬ ‫«حل مشکالت خود از طریق جراحی [ تغییر‬ ‫جنسیت ] و احراز صالحیت الزم درمعاینات‬ ‫پزشکی» دانست‪.‬‬ ‫یک فوتبالیست زن به شش رنگ گفت‬

‫‪41‬‬

‫دست کم دو نفر را می‌شناسد که پس از این‬ ‫آزمایش‌ها که برای عضویت در تیم ملی به آن‬ ‫تن داده بودند‪ ،‬با تشخیص بیماری «اختالل‬ ‫هویت جنسی» یا ترنس‌سکشوال مجبور به‬ ‫عمل جراحی تغییر جنسیت شده‌اند و فوتسال‬ ‫را هم کاملن کنار گذاشتند‪.‬‬ ‫از سال ‪ ۲۰۱۳‬ترنس سکشوالیتی از لیست‬ ‫«اختالالت» جنسیتی خارج شده و بیماری‬ ‫محسوب نمی‌شود بلکه صرفن به عنوان‬ ‫«آشفتگی» جنسیتی مطرح است و نمی‌تواند‬ ‫به عنوان ناتوانی یا محدودیت یا محرومیت‬ ‫یک فرد مورد استدالل قرار گیرد‪ .‬تغییر‬ ‫جنسیت از زن به مرد‪ ،‬شانس ورزشکاران‬ ‫حرفه‌ای را برای رقابت در تیم مردان بسیار‬ ‫کم می‌کند و به حذف آن‌ها از ورزش حرفه‌ای‬ ‫به ویژه در سطح تیم ملی منجر می‌شود‪.‬‬ ‫با وجود تاکید چندباره مقامات رسمی فدراسیون‬ ‫بر مطرح نبودن مساله دوپینگ در محرومیت‬ ‫این بازیکنان‪ ،‬در بسیاری از گزارش‌های‬ ‫منتشره در سایت‌های گوناگون داخل و خارج‬ ‫از ایران بارها مفاهیم و موضوعات متفاوت‬ ‫با هم تداخل یافته و گاه بحث دوپینگ و‬ ‫ممنوعیت آن که امری جهانی است به عنوان‬ ‫دالیل این تصمیم ذکر شده یا در مورد آن‬ ‫موضع‌گیری شده است‪ .‬این در حالی است‬ ‫در صورتی که خود احمد هاشمیان‪ ،‬رییس‬ ‫کمیته پزشکی فدراسیون فوتبال صراحتن‬ ‫عنوان می‌کند که‪« :‬محرومیت این افراد مانند‬ ‫محرومیت دوپینگ نیست‪».‬‬

‫آزمایش‌های «تعیین جنسیت»‬ ‫در مرحله اول شامل یک تست‬ ‫روانشناسی است که طی آن‬ ‫سواالتی از قبیل میزان تمایل‬ ‫به حضور در اجتماعات زنانه‪،‬‬ ‫میزان عالقه به زندگی مشترک‪،‬‬ ‫ازدواج‪ ،‬گرایش جنسی و چرایی‬ ‫کوتاه کردن موها و سواالتی از‬ ‫اینقبیلطرحمی‌شود‪.‬‬

‫● گفت‌وگو با خنیا کوشان دختر منصور کوشان‬

‫«پدرم عاشق‬ ‫زندگی بود»‬

‫منصور کوشان نویسنده‪ ،‬پژوهش‌گر‪ ،‬روزنامه‌نگار‪ ،‬سینماگر‪ ،‬نمایش‌نامه‌نویس و شاعری که‬ ‫در چهار دهه گذشته زندگی خود را وقف مبارزه با سانسور و دفاع از آزادی بیان کرده بود‪،‬‬ ‫سحرگاه یک‌شنبه بیست و هفتم بهمن‌ماه ‪۱۳۹۲‬در نروژ درگذشت‪.‬‬

‫منصور کوشان که نقشی مهم در فعالیت‌های‬ ‫کانون نویسندگان ایران داشت‪ ،‬بارها توسط‬ ‫ماموران اطالعات جمهوری اسالمی بازداشت و‬ ‫مورد بازجویی قرار گرفت و از میان ده‌ها اثر او‬ ‫در زمینه‌های مختلف فقط چند رمان و مجموعه‬ ‫شعر در ایران اجازه انتشار یافت‪.‬‬ ‫منصور کوشان پس از توقیف آدینه که سردبیری‬ ‫آن را پذیرفته بود و قتل برخی از نویسندگان عضو‬ ‫کانون نویسندگان ایران از جمله محمد مختاری و‬ ‫محمد جعفر پوینده ناچار به خروج از کشور شد‬ ‫و در نروژ بار دیگر فعالیت‌های هنری خود در‬ ‫زمینه‌های مختلف از جمله نمایش‌نامه‌نویسی و‬ ‫کارگردانی تئاتر را استمرار بخشید‪.‬‬

‫◦‬

‫خانم کوشان ضمن عرض تسلیت به‬ ‫شما می‪‎‬خواستم از تشخیص بیماری تا‬ ‫فوت آقای کوشان زمانی کمتر از یک سال‬ ‫طول کشید‪ .‬پزشکان ایشان چه نظری در‬ ‫این مورد داشتند؟‬

‫اولن من فکر می‌کنم که واقعن هیچ وقت‬ ‫نمی‌شود یک جواب دقیق داد‪ .‬این اتفاقی است‬ ‫ی می‌تواند بیفتد‬ ‫که در هر لحظه‌ای برای هر کس ‌‬

‫ی در مورد بابام دکترها واقعن به یک جای‬ ‫ول ‌‬ ‫رسیدند که هر کاری فکر می‌کردند را امتحان‬ ‫کرده بودند و هفته پیش به ایشان گفتند که ما‬ ‫دیگر هیچ ایده‪‎‬ای نداریم‪ .‬در نتیجه گفتند که‬ ‫ی درمانی نمی‪‎‬کنند و حتا با خودش‬ ‫دیگر شیم ‌‬ ‫هم صحبت کردند که به خاطره یک سری‬ ‫مشکالت دیگری که داشت اگر موافق است‬ ‫دیگر آنتی‌بیوتیک هم تزریق نکنند‪ .‬ماه‪‎‬ها بود‬ ‫که غذا نمی‌خورد در واقع مواد غذای را که از‬ ‫طریق رگ به پدرم می‪‎‬رسانند که آن را هم شب‬ ‫آخر دیگر ندادند‪.‬‬ ‫ی درمانی بکنیم یا‬ ‫ی می‌گفتند ما اگر شیم ‌‬ ‫یعن ‌‬ ‫حتا آنتی‌بیوتیک بزنیم فقط داریم ضرر بیش‌تری‬ ‫به بدنت وارد می‪‎‬کنیم و در شب آخر گفتند که‬ ‫بدنت حتی این مواد غذای را که از طریق رگ‬ ‫می‪‎‬دادند نمی‪‎‬پذیرد‪ .‬ما هم فکر نمی‌کردیم که‬ ‫این‌قدر سریع اتفاق بیفتد‪ .‬از روزی که این خبر‬ ‫ی سریع‬ ‫ی که اتفاق افتاد خیل ‌‬ ‫را به ما دادند تا وقت ‌‬ ‫بود‪ .‬شاید خودش احساس کرد که من اگر قرار‬ ‫ی ندارد که امروز باشد یا یک‬ ‫است بروم فرق ‌‬ ‫هفته دیگر‪ .‬نمی‪‎‬دانم‪.‬‬

‫◦‬

‫آیا فعالیت هنری ایشان در دوره مبارزه‬ ‫با بیماری هم‌چنان ادامه داشت؟‬

‫ی چند ماه‬ ‫بله‪ .‬در اوایل هنوز کار می‪‎‬کرد‪ .‬یعن ‌‬

‫‪42‬‬

‫شیرین جابری‬

‫ی سخت بود و درد و هزار تا‬ ‫اول با این‌که خیل ‌‬ ‫ی عجیب‬ ‫مشکل داشت‪ .‬اما برای من هم خیل ‌‬ ‫ی که چشمش می‪‎‬دید و‬ ‫بود که در واقع تا وقت ‌‬ ‫ی بود کار کرد‪ .‬اصلن برای‬ ‫تمرکزش به اندازه کاف ‌‬ ‫ی کم کم و از اواسط پاییز‬ ‫من باور نکردنی بود ول ‌‬ ‫دیگر نمی‪‎‬توانست‪ .‬ضعیف شده بود‪ .‬یک مقداری‬ ‫فوکوس کردن برایش سخت شده بود‪ .‬باالخره‬ ‫ی احساس می‪‎‬کرد‬ ‫نوشتن کار آسانی نیست‪ .‬یعن ‌‬ ‫آن تمرکز حواسی که باید داشته باشد را ندارد‬ ‫ی که نتوانست بنویسد شروع به نقاشی‌‬ ‫ی وقت ‌‬ ‫ول ‌‬ ‫کشیدن کرد‪.‬‬ ‫قبلن هیچ وقت در طول عمرش نقاشی‌‬ ‫ی کشیدن‬ ‫ی شروع کرد به نقاش ‌‬ ‫نکشیده بود ول ‌‬ ‫ی می‌کشید و‬ ‫ی قشنگ ‌‬ ‫ی خیل ‌‬ ‫و نقاشی‪‎‬های خیل ‌‬ ‫خیلی‌‌ها باورشان نمی‌شد که ایشان آدمی‪‎‬ست که‬ ‫ی نکشیده است‪ .‬در نتیجه به نظر‬ ‫تا االن نقاش ‌‬ ‫ی و نیاز به خلق کردن در‬ ‫من یک عشق به زندگ ‌‬ ‫ی ضعیف شده بود‬ ‫ی که خیل ‌‬ ‫وجود او بود‪ .‬حتا وقت ‌‬ ‫ی می‌کشید ولی‌‬ ‫ی که می‌توانست نقاش ‌‬ ‫و تا وقت ‌‬ ‫این دو ماه اخیر دیگه نتوانست نقاشی بکشد و‬ ‫ناراحتی‪‎‬اش هم از همین بود‪ .‬یعنی من فکر می‬ ‫کنم او اگر می توانست که هنوز کار بکند با هر‬ ‫شرایطی خودش را نگه می‪‎‬داشت ولی واقعن این‬ ‫که نمی‪‎‬توانست کار کند برایش خیلی سخت بود‪.‬‬

‫◦‬

‫آقای کوشان آثار ادبی منتشر نشده‪‎‬ای‬ ‫هم دارند‪ .‬آیا تصمیمی برای انتشار آثار‬ ‫ایشان گرفته‪‎‬اید؟‬

‫راستش را بخواهید خودش چیزی به ما نگفت‬ ‫و ما هم به دلیل این‌که او چیزی به ما نگفته‬ ‫و ما چون هنوز همه چیز برایمان خیلی تازه‬ ‫است و سعی می‪‎‬کنیم همه اتفاقاتی که افتاده‬

‫منصـور کوشان پس از توقیف‬ ‫آدینه که سـردبیری آن را‬ ‫پذیرفته بــود و قتل برخی‬ ‫از نویسندگان عضو کــانون‬ ‫نویسندگانایرانازجملهمحمد‬ ‫مختاری و محمد جعفر پوینده‬ ‫ناچار به خروج از کشور شد‬

‫را هضم کنیم‪ ،‬هنوز تصمیم قطعی نگرفته‪‎‬ایم که‬ ‫آیا اصلن می‪‎‬خواهیم این کار را انجام بدهیم یا‬ ‫خیر‪ .‬در واقع این مسوولیتی است که ما داریم و‬ ‫ما باید در موردش تصمیم بگیرم که چه کاری‬ ‫می‪‎‬خواهیم بکنیم‪ .‬ما دلمان می‌خواهد ولی باید‬ ‫فکر کنیم آیا او دلش می خواست که ما چنین‬ ‫کاری کنیم یا نه‪.‬‬

‫◦‬

‫آخرین خاطره‌ای که از ایشان دارید‬ ‫چیست؟‬

‫من متوجه شدم که کم کم دارد از میان ما‬ ‫می‪‎‬رود و زمانی که می‪‎‬دانستم صدای من را‬ ‫می‪‎‬شنود ولی نمی‪‎‬تواند حرف بزند؛ به او گفتم تو‬ ‫خیلی زندگی پرباری داشتی و به خیلی از آدم‪‎‬ها‬ ‫آن‌قدر خدمت کردی و آدم‪‎‬های زیادی از قِبل‬ ‫تو رشد کردند و تو یک الگو برای من و برادرم‬ ‫هستی و به او گفتم که تو خیلی خوش‪‎‬شانسی‪.‬‬ ‫برای این‌که من هر چه بزرگ‌تر می‪‎‬شوم و هر‬ ‫چه بیش‌تر دنیا را می‪‎‬بینم‪ ،‬بیش‌تر می‪‎‬دیدم که‬ ‫خیلی آدم‪‎‬هایی که در وضعیتی هستند که او در‬ ‫چند ماه اخیر بود هزار پشیمانی و هزار کار نکرده‬ ‫دارند و به نظر من این آدم در ‪ ۶۵‬سالی که‬ ‫عمر کرد به اندازه صد سال کار مثبت کرد‪ .‬مثل‬ ‫این‌که صد سال عمر کرده است‪ .‬به نظر من این‬ ‫خیلی با ارزش است‪ .‬چون آدمی بود که عاشق‬ ‫زندگی بود و حقیقتن زندگی کرد و وقتش را تلف‬ ‫نکرد‪ .‬یعنی وقتی را که داشت وقف خدمت به‬

‫‪43‬‬

‫جامعه بشری کرد و مطمئنن این الگوی بزرگی‬ ‫برای من و برای بسیاری دیگر است‪.‬‬ ‫یک چیز دیگری که خیلی دوست دارم بگویم‬ ‫این است که چند روز قبل از این‌که برود وقتی‬ ‫دکتر به او گفت که ما دیگر نمی‪‎‬توانیم کاری‬ ‫کنیم‪ .‬چیزی هست که از آن لذت ببری؟ یک‬ ‫لحظه مکث کرد و با یک شعف و هیجانی‬ ‫گفت‪« :‬زندگی»‪ .‬بعد اضافه کرد «هر لحظه‪‎‬ی‬ ‫زندگی»‪ .‬که من دیگر نتوانستم جلوی خودم را‬ ‫بگیرم و بغضم ترکید‪ .‬به نظر من این جمله‌ای‬ ‫که گفت چیز زیبایی بود‪ .‬واقعن خالصه‪‎‬ای بود از‬ ‫نگرشی که به زندگی داشت‪ .‬یعنی در لحظه حال‬ ‫زندگی می‪‎‬کرد و قدر هر لحظه را می‪‎‬دانست و‬ ‫هر چه در یک لحظه می‪‎‬توانست به آن موقعیت‬ ‫اضافه کند انجام داد‪ .‬یعنی اهل این بود که من‬ ‫چه‌کار می‪‎‬توانم انجام دهم و به طرف مقابل‪‎‬ام‬ ‫یا به دنیا اضافه کنم‪ .‬حرفی از این‌که من چه‬ ‫چیزی می‪‎‬توانم به دست بیاورم نبود‪ .‬به نظر‬ ‫من این نگرش خیلی مهمی است خصوصن در‬ ‫این دوره‪‎‬ای که همه به فکر خودشان هستند‪.‬‬ ‫نشان می‌داد که یک رشد شخصی در او بود‬ ‫که می‪‎‬خواست در خدمت دیگران باشد‪ .‬این به‬ ‫نظرم خیلی زیبا بود و هر لحظه را پر و کامل‬ ‫زندگی کرد‪ .‬امیدوارم بتوانیم نوشته‪‎‬ها و هدف و‬ ‫مسیری که طی می‪‎‬کرد را زنده نگه داریم‪ .‬فکر‬ ‫می‪‎‬کنم این وظیفه ما و جوان‌ترهاست که این‬ ‫راه را ادامه دهیم‪.‬‬

‫«شعر و سکوت ‪ -‬ویژه برنامه‬ ‫بزرگداشت علی‌شاه مولوی»‬ ‫علی‌شاه مولوی در ‪ ۲۲‬دی ماه ‪ ۱۳۳۱‬در مینکوه آغاجاری خوزستان و در یک خانواده‌ی‬ ‫کارگری با منشا روستایی متولد شد‪ ،‬مولوی در سال ‪ ۱۳۴۵‬با جریان‌های سیاسی و سیاست‬ ‫آشنا شد و دو سال بعد هم‌زمان با تحصیل در رشته‌ی ادبیات فارسی به صورت جدی به‬ ‫فعالیت‌های سیاسی و هنری مانند تاتر‪ ،‬سینما و فعالیت‌های ورزشی پرداخت‪.‬‬ ‫شادیار عمرانی‪ ،‬آزاد عزیزیان‬

‫شادیار‪ :‬وای! یه ایمیل دیگه! امروز چه خبره؟‬ ‫مردم از بس ایمیل جواب دادم‪ .‬بازش کنم‪ .‬فرام‬ ‫آزاد عزیزیان‪.‬‬ ‫«شادیار عزیز‪،‬‬ ‫هم‌چنان حیرانم و سرگردان‪ .‬ایران را گشتم‬ ‫و با بال‌های شکسته و پشتی زخمی به دنبال‬ ‫جای پای تو تا ترکیه رسیدم‪ .‬هنوز با احسانم و‬ ‫در کوله‌بار دردهایی که با خود از ایران تا این‬ ‫سوی کوه‌ها کشیده زخم‌هایش را باز می‌کنیم و‬ ‫بخیه می‌زنیم‪ .‬برایت امروز می‌نویسم که بگویم‬

‫راهی نیست جز این که برگردم‪ .‬برگردم به ایران‬ ‫و گمشده‌هایم را در آن خیابان‌ها جمع کنم‪ .‬خبرها‬ ‫را که شنیده‌ای‪ .‬علی‌شاه مولوی‪ ،‬شاه شعر بی‌تاج‬ ‫و مولوی سپید بی‌دستار هم رفت‪ .‬همه خواستند‬ ‫بماند و گرچه هیچ جز آرزویی برای پایبند‬ ‫کردنش به زمین نداشتند‪ ،‬امیدهایشان ناامید‬ ‫شد و آرزوی‌شان را به خاک سپردند‪ .‬شاعری که‬ ‫سال‌ها در سکوت داد زد و حاال مرگش فریاد‬ ‫می‌شود‪ .‬هدیه‌ای برایت فرستادم‪ .‬سیگنال ممنوع‬ ‫را با این هدیه ممنوع‌ترین کن‪.‬‬ ‫دل‌تنگ و مشتاق‬ ‫آزاد»‬ ‫علی‌شاه مولوی در ‪ ۲۲‬دی ماه ‪ ۱۳۳۱‬در مینکوه‬ ‫آغاجاری خوزستان و در یک خانواده‌ی کارگری با‬ ‫منشا روستایی متولد شد‪ ،‬مولوی در سال ‪ ۱۳۴۵‬با‬ ‫جریان‌های سیاسی و سیاست آشنا شد و دو سال‬ ‫بعد هم‌زمان با تحصیل در رشته‌ی ادبیات فارسی‬ ‫به صورت جدی به فعالیت‌های سیاسی و هنری‬ ‫مانند تاتر‪ ،‬سینما و فعالیت‌های ورزشی پرداخت‪.‬‬ ‫علی‌شاه مولوی در سال ‪ ۱۳۵۱‬به منظور پیوستن‬ ‫به طبقه‌ی کارگر و حضوری حرفه‌ای در عرصه‌ی‬ ‫سیاسی‪ ،‬رفتن به دانشگاه را وقت تلف کردن و‬ ‫فعالیت‌هایی مثل تاتر و سینما را کاری روشن‌فکرانه‬ ‫و غیرانقالبی ارزیابی کرد و از همان زمان مسیر‬ ‫زندگی‌اش کاملن تغییر کرد که البته بسیار نقد شد‪.‬‬

‫‪44‬‬

‫اما‪ ،‬علی‌شاه‪ ،‬هرگز از شعر و ادبیات جدا نشد‬ ‫چنان‌که در فاصله‌ی سال‌های ‪ ۱۳۵۷‬تا ‪ ۱۳۶۰‬پنج‬ ‫دفتر شعر و یک شعر داستان با نام‌های مستعار‬ ‫منتشر کرد‪.‬‬ ‫در سال‌های پس از انقالب علی‌شاه مولوی به مدت‬ ‫شش سال دبیر شعر مجله نافه بود و در همین‬ ‫مدت توانست جریان شعر شاعران شهرستان را‬ ‫به وجود آورد و با هم‌کاری همین شاعران از‬ ‫جمله داریوش معمار بعد از ‪ ۲۴‬سال سکوت اولین‬ ‫همایش شاعران شهرستان را با موضوع بزرگداشت‬ ‫سال‌مرگ فروغ فرخزاد در ظهیرالدوله تهران اجرا‬ ‫کند‪ .‬حرکتی که به نوبه خود در تاریخ شعر و ادبیات‬ ‫بعد از ‪ ۱۳۵۷‬بی‌نظیر و بی‌بدیل بوده است‪.‬‬ ‫در سال‌های بعد جریان شاعران شهرستان به نام‬ ‫تشکل شاعران مستقل ایران با حضور شاعران‬ ‫صاحب‌نام سراسر ایران ارتقاء یافت و او با عنوان‬ ‫سخن‌گو و دبیر این جریان انتخاب شد و در ادامه‌ی‬ ‫همین حرکت بود که وی نشریه ادبی و هنری دال‬ ‫را با حضور فعال و موثر داریوش معمار و ‪ ۱۸‬هیات‬ ‫تحریریه در سراسر کشور سامان داد و پس از ‪۷‬‬ ‫شماره انتشار به اتهام تشویش اذهان عمومی و‪...‬‬ ‫مجله‌ی دال به حال تعلیق درآمد‪.‬‬ ‫اشعار مولوی در مجالت آدینه‪ ،‬دنیای سخن‪،‬‬ ‫کارنامه‪ ،‬بایا‪ ،‬نافه‪ ،‬کلک‪ ،‬گوهران‪ ،‬پابریک و ارمغان‬ ‫فرهنگی و تجربه و برخی روزنامه ها به چاپ‬

‫رسیده است‪.‬‬ ‫‫اﻧﺪوﻩ‌ات اﮔﺮ ﺁﺑﺴﺘﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺳﺘﺮوﻧﯽ‬ ‫‫ﻧﺘﺮس‪،‬‬ ‫‫ﺑﮕﻮ‪،‬‬ ‫‫ﻣﺎﻩ ﻣﮑﻌﺐ‪:‬‬ ‫‫ﺁﻓﺘﺎب ِ ﻣﺴﺘﻄﻴﻞ‪:‬‬ ‫‫درﺧﺖ ﻣﻌﻠﻖ‪:‬‬ ‫‫اﻳﻦ ﺷﻮرش اصلن ﺑﯽدﻟﻴﻞ ﻧﻴﺴﺖ‬ ‫‫وﻟﯽ اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻃﻌﻢﺗﺤﮑﻢ دارد‬ ‫‫ﭼﻪ ﮐﻨﻢ؟‬ ‫‫ﻣﻦ هم ﻣﺮدﯼ از اﻳﻦﻗﺒﻴﻠﻪام‬ ‫او در سال‌های پس از انقالب به منظور اعتراض‬ ‫به سانسور با وجود پیشنهاد ناشران مختلفی مانند‬ ‫چشمه‪ ،‬نگاه‪ ،‬بوتیمار و‪ ...‬از سپردن شعرهایش به‬ ‫ممیزی در هر شکل خودداری کرده و به مراقبه‬ ‫شخصی از خود و شعرش با دغدغه استقالل در‬ ‫شعر و شخصیت‌اش پرداخته است‪.‬‬ ‫ﺷﻴﺸﻪﯼ ﺑﺎﻧﮏها‬ ‫ﻗﻨﺪاق ِ ﺗﻔﻨﮓها‬

‫‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞهای دوﻟﺘﯽ‬ ‫‫ ﭘﻴﺸﺎﻧﯽ ِ ﭘﺎﺳﺒﺎن‌ها‬ ‫‫ﭘﻞهاﯼ ِ ﭘﺸﺖ ِ ﺳﺮ‬ ‫و‬ ‫‫دل‌هاﯼ ِ ﻋﺰﻳﺰانﻣﺎن را ﺷﮑﺴﺘﻪ‌اﻳﻢ‬ ‫‫ﺗﺎ‬ ‫‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﺎ رﺳﻴﺪﻩ‌اﻳﻢ‬ ‫‫از ﻣﺴﻴﺮ ِ ﺁزادﯼ ‫ﻣﻴﺪان ِ ﻋﺪاﻟﺖﺑﻮد ﻗﺮار ِ ﻣﺎ ‫‬ ‫‫ در اﻳﺴﺘﮕﺎﻩ ِ ﻏﻨﺎﻳﻢﭘﻴﺎدﻩ ﺷﺪﻳﺪ ﺷﻤﺎ ‫‬ ‫‫ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﺸﻖ ﻋﻤﻮﻣﯽﻣﺸﮑﻮﮐﻢ‬ ‫‫لطفن‫‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴﺪ‬ ‫ﭘﺮﭼﻤﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ دادم‬ ‫‫‬

‫از آثار علی‌شاه می‌توان نشانه‌های زمینی‪ ،‬نشر‬ ‫طوس‪ ،‬شهید سوم‪ ،‬نشر پیوند و آوازهای آغاز‪،‬‬ ‫نشر یاشار با نام مستعار ع مولوی و بهار تا زمستان‬ ‫‪ ،۵۸‬انتشارات یاشار‪ ،‬از خلق به امپریالیزم‪ ،‬انتشارات‬ ‫یاشار و خلق‌نامه‪ ،‬انتشارات یاشار‪ ،‬با نام مستعار‬ ‫بهار آقا نام برد‪.‬‬ ‫(تعدادی از شعر های دفتر آوازهای آغاز توسط‬ ‫گروه عارف به رهبری استاد حسین علیزاده و با‬ ‫صدای استاد علی اکبر شکارچی در پائیز سال ‪۵۸‬‬ ‫به نام موسیقی خلق لر منتشر شده است)‬ ‫آخرین یادگاری از علی‌شاه مولوی دفتر شعر کاملن‬ ‫خصوصی برای آگاهی عموم است که به همت‬ ‫نشر ناکجا در پاریس منتشر شد‪.‬‬ ‫علی‌شاه مولوی در پانزدهم اسفند ‪ ۹۲‬در سن ‪۶۱‬‬ ‫سالگی و بر اثر سکته مغزی در بیمارستان فیروزگر‬ ‫تهران درگذشت‪ .‬‫‬

‫● کافه‌ی کوچه هفتم‬

‫«واپسینسال‌های‬ ‫سینمایصامتفرانسه»‬

‫جنگ جهانی اول تاثیر زیادی بر سینمای جهان گذاشت‪ .‬در فرانسه به دلیل آن‌که بسیاری‬ ‫از منابع سینما در اختیار ماشین‌های جنگی گذاشته شده بود‪ ،‬سینما به شدت افت کرد‪ .‬در‬ ‫سال‌های اولیه‌ی بعد از جنگ‪ ،‬تنها ‪ ۲۰‬الی ‪ ۳۰‬درصد از فیلم‌های روی پرده‪ ،‬از سازندگان‬ ‫داخلی بود‪.‬‬

‫سینمای فرانسه پس از جنگ جهانی نسبت‬ ‫به قبل از آن دچار بحران شدیدی شده بود‪.‬‬ ‫اما در حال تالش برای رشد خود بود‪ .‬این‬ ‫مشکالت به سود جنبش نوپای امپرسیونیستی‬ ‫فرانسه تمام شد‪ .‬شرکت‌های فرانسوی دنبال‬ ‫روشی برای ایستادن در مقابل سینمای هالیوود‬ ‫بودند و برای رسیدن به این هدف حاضر بودند‬ ‫دست به تجربه بزنند‪ .‬بسیاری از کارگردانان‬ ‫مهم این جنبش اولین فیلم خود را برای‬ ‫شرکت‌های بزرگ ساختند‪.‬‬ ‫مشکالت موجود در سینمای فرانسه چند‬ ‫دلیل اصلی داشت‪ .‬یکی از آن‌ها میزان بسیار‬ ‫زیاد فیلم‌های وارداتی‪ ،‬مخصوصن فیلم‌های‬ ‫آمریکایی بود‪ .‬از طرفی شرکت‌های فیلم‌سازی‬ ‫برای بدست آوردن سود شروع به صادرات‬ ‫کردند‪ .‬آن‌ها شروع به صادرات به کشورهای‬ ‫تحت استعمار فرانسه و کشورهایی که از لحاظ‬ ‫فرهنگی به این کشور نزدیک بودند‪ ،‬کردند‪.‬‬ ‫هم‌چنین بعد از جنگ در بخش تولید سینمای‬ ‫فرانسه شرکت‌های کوچک معمولن یک یا چند‬ ‫فیلم می‌ساختند و سپس ناپدید می‌شدند و تولید‬ ‫در اختیار شرکت‌های بزرگ‌تر قرار داشت‪.‬‬ ‫دولت فرانسه هم نه تنها از تولیدکنندگان داخلی‬ ‫در برابر رقابت خارجی دفاع نمی‌کرد‪ ،‬بلکه با‬

‫وضع مالیات‌های سنگین بر بلیط سینما به‬ ‫صنعت فیلم‌سازی ضربه می زد و از همه بدتر‪،‬‬ ‫نبود امکانات فنی بود‪ .‬تولیدکنندگان فرانسوی‬ ‫هم مانند بقیه‌ی تولیدکنندگان اروپایی به‬ ‫استودیوهایی که قبل از جنگ ساخته شده بودند‬ ‫وابسته بودند و کمبود سرمایه‌گذاری از رشد فنی‬ ‫آن‌ها جلوگیری می‌کرد‪.‬‬ ‫با وجود تمام این مشکالت‪ ،‬سینمای فرانسه‬ ‫انواع فیلم‌ها را تولید می‌کرد‪ .‬سریال‌ها‪،‬‬ ‫حماسه‌های تاریخی‪ ،‬فیلم‌های فانتزی و کمدی‪.‬‬ ‫بعضی از این فیلم‌ها به شهرتی جهانی رسیدند‪.‬‬ ‫در این دوران نسل جدیدی از فیلم‌سازان دنبال‬ ‫استفاده کردن سینما به عنوان هنر بودند‪ ،‬آن‌ها‬ ‫فیلم‌های هالیوودی آن دوران را ترجیح می‌دادند‬ ‫و بحرانی که سینمای فرانسه را در برگرفته بود‬ ‫به این فیلم‌سازان کمک می‌کرد‪ ،‬چون شرکت‌ها‬ ‫معمولن در حال تغییر سیاست‌های خود بودند‪.‬‬ ‫بعضی از کارگردان‌های امپرسیونیست وقت‬ ‫خودشان را بین فیلم‌های آوانگارد و پروژه‌های‬ ‫سود آور تقسیم می کردند‪ .‬آن‌ها با وجود‬ ‫تمایالت آوانگارد خود‪ ،‬راهی نداشتند جز‬ ‫کارکردن در چارچوب‌های شرکت‌های تجاری‪.‬‬ ‫اولین کسی که خودش را از سنت‌های‬ ‫سبکی جدا کرد‪« ،‬آبل گانس» بود‪ .‬او روی‬ ‫پروژه‌های بازاری کار کرده بود‪ .‬ولی آرزوی‬ ‫ساخت فیلم‌های شخصی‌تری داشت‪ .‬فیلم‬

‫‪46‬‬

‫آزاد عزیزیان ‪ ،‬فراز خوشبختیان‬

‫● کاوه عباسیان‬

‫«سمفونی دهم» او نخستین فیلم مهم جنبش‬ ‫امپرسیونیستی محسوب می‌شود‪ .‬در یک‬ ‫نظر‌سنجی از مردم فرانسه در دهه‌ی ‪ ۱۹۲۰‬تنها‬ ‫فیلم‌هایی که جایی نزدیک صدر جدول داشتند‪،‬‬ ‫فیلم‌های «گانس» بودند‪« .‬مارسال لربیه» و‬ ‫«ژان اپستین» از دیگر کارگردانان مطرح این‬ ‫جنبش بودند‪.‬‬ ‫در روزهای آغازین این جنبش‪ ،‬تنها کسی‬ ‫که توانست در صنعت سینما باقی بماند‪،‬‬ ‫«لویی دلوک» بود‪ .‬او با استفاده از پولی که‬ ‫به ارث برده بود و کمک دیگر فیلم‌سازان‬ ‫از شرکت‌های کوچک فیلم‌هایی کم‌هزینه‬ ‫می‌ساخت‪ .‬چند سال بعد «ژان رنوار» به ساخت‬ ‫فیلم‌های امپرسیونیستی رو آورد‪ .‬او فیلم‌هایش‬ ‫را با هزینه‌ی شخصی می‌ساخت‪ .‬در همین‬ ‫حین شرکت‌های کوچک و بزرگ بسیاری در‬ ‫این جنبش شرکت داشتند‪ ،‬مانند “آلباتروس”‬ ‫و “فیلمز آبل گانس” که هرکدام با ساختن‬ ‫فیلم‌های مهم‪ ،‬در شکل گرفتن این جنبش‬ ‫نقش مهمی ایفا کردند‪.‬‬ ‫سبک فیلم‌های امپرسیونیستی تا حد زیادی از‬ ‫اعتقاد کارگردانان این مکتب به سینما به عنوان‬ ‫شکلی هنری مرتبط بود‪ .‬آن‌ها هنر را به عنوان‬

‫شکلی از بیان می‌دیدند که هنرمند به کمک آن‬ ‫دیدگاه شخصی خود را بیان می کند و محصول‬ ‫آن واقعیت نیست‪ .‬هنر تجربه می‌سازد و این‬ ‫تجربه باعث بوجود آمدن احساسی در ذهن‬ ‫مخاطب می‌شود‪.‬‬ ‫نظریه‌پردازان امپرسیونیست معموال سینما را‬ ‫ترکیبی از هنرهای دیگر می‌دیدند اما تمام‬ ‫نظریه‌پردازان‪ ،‬چه آن‌هایی که این‌طور فکر‬ ‫می‌کردند‪ ،‬چه آن‌هایی که سینما را یک هنر‬ ‫مستقل می‌دیدند‪ ،‬بر این نکته توافق داشتند که‬ ‫فیلم دقیقن در مقابل تیاتر قرار دارد‪ .‬آن‌ها بیشتر‬ ‫تولیدات سینمایی فرانسه را به تقلید از تیاتر‬ ‫محکوم می‌کردند‪ .‬در زمینه‌ی فرم فیلم‌ها آن‌ها‬ ‫بر این باور بودند که سینما نباید از روایت‌های‬ ‫تیاتری یا ادبی پیروی کند‪ .‬آن‌ها می‌گفتند که‬ ‫عواطف باید پایه‌ی فیلم‌ها باشند‪ ،‬نه داستان‌ها‪.‬‬ ‫این پیش فرض‌ها تاثیر زیادی بر سبک و‬ ‫ساختار فیلم‌های امپرسیونیستی می‌گذاشتند‪.‬‬ ‫آن‌ها معمولن برای آن‌که تصویر را از شکل‬ ‫طبیعی بیاندازند‪ ،‬از درون آیینه‌ی انحنادار فیلم‬ ‫می‌گرفتند‪ .‬این از ریخت افتادگی می‌توانست‬ ‫نمای نقطه نظر باشد‪.‬‬ ‫از طرفی از وضوح خارج کردن عدسی‬

‫‪47‬‬

‫سبــک فیلــم‌هـای‬ ‫امپرســیونیستی تا حد‬ ‫زیــادی از اعتقـــاد‬ ‫کارگردانان این مکتب به‬ ‫سینما به عنوان شکلی‬ ‫هنری مرتبط بود‪ .‬آن‌ها‬ ‫هنر را به عنوان شکلی‬ ‫از بیــان می‌دیدند که‬ ‫هنرمند به کمــک آن‬ ‫دیدگاه شخـصی خود را‬ ‫بیان مـی‌کند و محصول‬ ‫آن واقعیت نیست‪ .‬هنر‬ ‫تجربه می‌ســازد و این‬ ‫تجربه باعث بوجود آمدن‬ ‫احســاسی در ذهــن‬ ‫مخاطب می‌شود‪.‬‬

‫جامعه‬

‫می‌توانست بر حالت ذهنی شخصیت‌ها داللت‬ ‫کند‪ .‬هم در حالتی که خود آنها را می‌بینیم‪ ،‬هم‬ ‫در حالتی که از چشم آن‌ها چیزی را می‌بینیم ‪.‬‬ ‫در کل‪ ،‬عملن هرگونه دست‌کاری در تصویر‬ ‫به کمک دوربین می‌توانست به شیوه‌ی ذهنی‬ ‫به‌کار رود‪ .‬مثلن اسلو موشن از شیوه‌های‬ ‫معمول برای ساختن تصویرهای روانی بود‪.‬‬ ‫حرکت دوربین در این فیلم‌ها هم حاالت ذهنی‬ ‫شخصیت‌ها را القا می‌کرد‪ .‬بعد از مدتی استفاده‬ ‫از تدوین برای بیان وضعیت‌های روحی هم باب‬ ‫شد‪ .‬بعضی کارگردان‌ها از تدوین‌های سریع‬ ‫برای رساندن احساسات استفاده می‌کردند ‪.‬‬ ‫از طرفی هم امپرسیونیست‌ها معمولن تالش‬ ‫می‌کردند از مکان‌های چشمگیر به عنوان محل‬ ‫رویداد استفاده کنند‪ ،‬حال یا با استفاده از دکورهای‬ ‫مدرنیستی یا فیلم‌برداری در محل‌های واقعی‪.‬‬ ‫در کنار تمام این تمهیدات‪ ،‬فقط تعداد کمی‬ ‫از فیلم‌های امپرسیونیستی تالش می‌کردند‬ ‫سیستم روایی جدیدی را امتحان کنند که در‬ ‫آن دنیای ذهنی شخصیت‌ها تمام فرم فیلم را‬ ‫پایه‌گذاری کند‪.‬‬

‫سرانجام در اواخر دهه‌ی بیست چند عامل باعث‬ ‫سقوط این مکتب شد‪ .‬اول این‌که فیلم‌های این‬ ‫مکتب کم‌کم به حالت تکراری در‌آمدند و بعضی‬ ‫از فیلم‌سازان شروع به تجربه در جهت‌های‬ ‫مختلف کردند‪ .‬فیلم‌های سوریالیستی‪ ،‬دادایستی‬ ‫و انتزاعی در سینه کلوب ها به شدت با فیلم‌های‬ ‫امپرسیونیستی رقابت می‌کردند و طبیعی بود که‬ ‫این پراکندگی سبکی در پایان هرگونه یگانگی‬ ‫را در فیلم‌های امپرسیونیستی از بین ببرد‪.‬‬ ‫عالوه بر تمام این مشکالت در آخرین سال‌های‬ ‫دهه‌ی بیست شرکت‌های بزرگ توزیع فیلم به‬ ‫تامین مالی فیلم‌های امپرسیونیستی عالقه‌ی‬ ‫کمتری نشان دادند‪ ،‬چون در سال‌های اول این‬ ‫جنبش این امیدواری وجود داشت که بتوانند‬ ‫در بازارهای خارجی هم موفق باشند‪ .‬ولی در‬ ‫واقعیت فقط تعداد بسیار اندکی از آن‌ها به این‬ ‫موفقیت دست پیدا کردند‪.‬‬ ‫در نهایت در همین سال‌ها بیشتر امپرسیونیست‌ها‬ ‫شرکت‌های مستقل خود را از دست دادند و ورود‬ ‫صدا به سینما در سال ‪ ۱۹۲۹‬عملن برگشت به‬ ‫استقالل را برای امپرسیونیست‌ها غیر ممکن‬

‫‪48‬‬

‫کرد‪ .‬در دهه‌ی ‪ ۳۰‬چندین گرایش متفاوت‬ ‫در سینمای فرانسه به‌وجود آمد ولی هیچ‌کدام‬ ‫از فیلم‌سازان برجسته‌ی امپرسیونیست در این‬ ‫تحوالت نقش مهمی را ایفا نکردند و این باعث‬ ‫پایان یافتن این جنبش و مکتب سینمایی شد‪.‬‬

‫◦‬

‫کاوه عباسیان عزیز در این برنامه ما‬ ‫به بررسی جنبش امپرسیونیستی دهه‌ی‬ ‫بیست قرن بیستم در سینمای فرانسه و‬ ‫نقش جنگ جهانی اول در شکل‌گیری این‬ ‫جنبش پرداختیم‪ .‬به نظر شما به طور کلی‬ ‫جنگ چه تاثیری بر سینما در سرتاسر‬ ‫جهان گذاشته است؟‬

‫به‌طور کلی از جنگ جهانی اول می‌شود به‬ ‫عنوان دوره‌ای یاد کرد که یک پیوند بین‬ ‫ارتش و سینما به وجود می‌آید و دست دولت‌ها‬ ‫در صنعت سینما قوی‌تر می‌شود به این دلیل‬ ‫که این نیاز را احساس می‌کنند که به تبلیغ‬ ‫ایدولوژی و دالیل خودشان برای رفتن به‬ ‫جنگ بپردازند و از سینما به عنوان ابزاری که‬ ‫با مخاطب عام ارتباط برقرار می‌کنند استفاده‬ ‫می‌کنند‪.‬‬ ‫از همان تاریخی که سینمای پروپاگاندا در‬ ‫کشورهایی مانند آلمان‪ ،‬روسیه و بعدن شوروی‪،‬‬ ‫آمریکا‪ ،‬بریتانیا و مشخصن فرانسه ایجاد‬ ‫می‌شود و در سطوح مختلف مانند سینمای‬ ‫مستند جنگ یا «نیوز ریل»های جنگ‪،‬‬ ‫خبرنامه‌های جنگ که به صورت هفتگی یا‬ ‫ماهانه در سینماها پخش می‌شده است ادامه‬ ‫پیدا می‌کند‪ ،‬هرکدام مکاتب و شیوه‌های‬ ‫خاص خود را در فیلم‌برداری‪ ،‬ادیت کردن و‬ ‫انتقال پیام و ایدولوژی آن دولت و قدرتی که‬ ‫در آن کشور داشتند‪ .‬در مورد سینمای داستانی‬ ‫پروپاگاندا باید گفت که این سینمای داستانی‬ ‫بعد از جنگ جهانی اول با داستان‌سرای سعی‬ ‫در آن دارد که ایدولوژی جنگ را بقبوالند و‬ ‫مردم را در راستای اهداف دولت‌ها موبیالیز‬ ‫کند‪ .‬این روند تا جایی ادامه پیدا می‌کند که‬ ‫ما امروز می‌بینیم که در هالیوود ارتش آمریکا‬ ‫یکی از بزرگترین اسپانسرهای فیلم‌هایی‬ ‫است که تولید می‌شوند و بسیاری از فیلم‌ها‬ ‫ارتباط کاملن مستقیمی با مسئله‌ی جنگ و‬ ‫حتی تبلیغ جنگ برای کودکان دارند مانند‬ ‫فیلم «بازی اندر» که امسال اکران شد‪ .‬جنگ‬

‫به‌طورکلیازجنگجهانی‬ ‫اول می‌شــود به عنوان‬ ‫دوره‌ای یاد کرد که یـک‬ ‫پیوند بین ارتش و سینما‬ ‫به وجود می‌آید و دست‬ ‫دولت‌ها در صنعت سینما‬ ‫قوی‌تر می‌شود‬ ‫جهانی دوم هم به همین ترتیب بر سینما و‬ ‫مردم و شکل‌‌‌گیری مکتب‌های سینمایی مانند‬ ‫«نیوریالیسم ایتالیایی» تاثیر می‌گذارد‪ .‬این‬ ‫روند ادامه پیدا می‌کند در جنگ‌های مختلف‪،‬‬ ‫حتی جنگ ایران و عراق که بعد از آن سینما‬ ‫به اصطالح دفاع مقدس یا سینما جنگ ایران‬ ‫از دل‌اش زاده می‌شود‪ .‬به نظر من رابطه‌ی‬ ‫بین جنگ و سینما یک رابطه‌ی متقابل است‪.‬‬ ‫همان اندازه که جنگ در طول تاریخ سینما‬ ‫را تحت تاثیر قرار داده است‪ ،‬سینما هم تاثیر‬ ‫بسزایی روی جنگ داشته است‪ .‬مشخصن‬ ‫در مورد سینمای پروپاگاندا قانع کردن افکار‬ ‫عمومی برای رفتن به جنگ برای قبوالندن‬ ‫ایدولوژی جنگ و پیش‌بردن مساله‌ی خبری و‬ ‫مساله‌ی پخش اخبار مربوط به جنگ که اکثر‬ ‫پدران سینمای مستند کارهای سینماییشان را‬ ‫از همین‌جا شروع کردند‪.‬‬

‫◦‬

‫هنر و مشخصن سینما در اعتراض به‬ ‫جنگ چه کارهایی کرده است؟‬

‫به نظر من اگر به صورت کلی نگاه بکنیم‪،‬‬ ‫سینما بیش‌تر از این‌که بر علیه جنگ کاری‬ ‫بکند در موافقت با جنگ کار کرده است‪ .‬ولی‬ ‫کارگردانان بزرگی بوده‌اند که به اصطالح‬ ‫سردم‌داران سینمای ضد جنگ هستند و‬ ‫فیلم‌های ضد جنگ ساخته‌اند که در این میان‬ ‫می‌شود به «آلن رنه» اشاره کرد‪« .‬آلن رنه»‬ ‫بعد از جنگ جهانی دوم فیلمی مستند و کوتاه‬ ‫به نام «شب و مه» را راجع به اردوگاه‌های‬ ‫مرگ «نازی» می‌سازد‪ ،‬که فجایع جنگ را‬ ‫نشان می‌دهد‪.‬‬

‫در ایران هم سعی شده که به اصطالح‬ ‫فیلم‌های ضد جنگی ساخته شود ولی به خاطر‬ ‫محدودیت‌هایی که سینمای ایران دارد و چون‬ ‫جنگ چیزی مقدس دانسته می‌شود‪ ،‬نمی‌شود‬ ‫ماهیت جنگ را به کلی زیر سوال برد‪ ،‬چون‬ ‫گویا در ایران چیز مقدسی است‪ .‬ما چند‬ ‫نمونه‌ی مختلف سینمای ضد جنگ داریم‪.‬‬ ‫مدل غالب هالیوودی آن این است که «آخ چه‬ ‫شد ما رفتیم جنگ و بچه‌‌هامون کشته شدند»‬ ‫و طرف دیگر قضیه را نگاه نمی‌کنند‪ .‬مثلن‬ ‫فیلم «شکاری گوزن» چنین فیلمی است‪ .‬به‬ ‫نظر من سینما در کلیتش در راستای جنگ‬ ‫عمل کرده است ولی بزرگان سینما فیلم‌های‬ ‫ضد جنگ بارزی ساخته‌اند‪.‬‬

‫◦‬

‫ما هر هفته در کافه‌ی کوچه هفتم به‬ ‫بررسی فیلمی می‌پردازیم‪ .‬در این هفته در‬ ‫مورد فیلم «خنده‌ی بدون گربه» ساخته‌ی‬ ‫«کریس مارکر» می‌پردازیم‪ .‬در یک تا دو‬ ‫دقیقه نظرت را در مورد این فیلم برایمان‬ ‫بگو‪.‬‬

‫این فیلم در ابتدا یک فیلم چهار ساعته‌ای‬ ‫بوده است که بعد‌ها به دو فیلم یک ساعت‬ ‫و نیمه تقسیم می‌شود‪« .‬کریس مارکر» یک‬ ‫مستندساز چپ‌گرای فرانسوی بوده است که‬ ‫سال گذشته در سن ‪ ۹۲‬سالگی مرد‪ .‬این مستند‬ ‫در مورد جنبش‌های چپ‪ ،‬جنبش دانشجویی‪،‬‬ ‫جنبش انقالبی و جنبش چریکی از قلب اروپا‬ ‫تا آمریکای التین در دهه‌ی ‪ ۶۰‬و ‪ ۷۰‬است‪.‬‬ ‫فیلم طوالنی‌ای است که سرشار از دیالوگ و‬ ‫نریشن و سرشار از مصاحبه‌های دیدنی که در‬ ‫هیچ‌جای دیگر یافت نمی‌شود‪ .‬همچنین طنز‬ ‫خاصی هم دارد که «کریس مارکر» به دلیل‬ ‫قلم بسیار قدرتمندش مشهور بوده است‪ .‬این‬ ‫فیلم از زبان فیلم‌سازی بیان می‌شود به عنوان‬ ‫کسی که خودش این دو دهه را دیده است‪ .‬در‬ ‫سال ‪« ۱۹۹۳‬کریس مارکر» به فیلم‌اش یک‬ ‫سری چیزها را اضافه می‌کند و آن را آپدیت‬ ‫می‌کند‪ .‬در پایان فیلم را به چپی تقدیم می‌کند‬ ‫که در اواخر دهه‌‌ی ‪ ۶۰‬و ‪ ۷۰‬دوباره پا می‌گیرد‬ ‫و خود را بازتولید می‌کند‪ .‬این فیلم بسیار‬ ‫جالب و دیدنی است‪ .‬بخصوص برای کسانی‬ ‫که تجربه‌ی فعالیت سیاسی دانشجویی و‬ ‫کارگری و ‪ ...‬را در جنبش چپ را داشته‌اند‪.‬‬

‫‪49‬‬

‫دردهه‌ی‪ ۳۰‬چندینگرایشمتفاوتدر‬ ‫سینمای فرانسه به‌وجود آمد ولی هیچ‌کدام‬ ‫از فیلم‌سازان برجسته‌ی امپرسیونیست در‬ ‫این تحوالت نقش مهمی را ایفا نکردند و‬ ‫این باعث پایان یافتن این جنبش و مکتب‬ ‫سینماییشد‪.‬‬

‫● جنس دوم‬

‫«سیگار»‬

‫سکوت شب را دوست داشت‪ .‬صدای اون جغد توی دوردست بهش حس دوگانه‌ای می‌داد‬ ‫از امنیت و عدم‌امنیت‪ .‬کز کرده بود گوشه‌ترین قسمت بالکن‪ .‬ولی باز هم سعی می‌کرد حتا‬ ‫پک زدنش به سیگار بی‌صدا باشه تا اون بیدار نشه‪ .‬از همش سخت‌تر لحظه‌ای بود که باید‬ ‫دود سیگار را از دهانش بیرون می‌داد‪.‬‬ ‫شهرزاد کریمی‬

‫اگه حلقه دود طوالنی بود یا اگه بوی سیگار‬ ‫می‌رفت توی اتاق و اون بیدار می‌شد‪ ،‬کار تموم‬ ‫بود‪ .‬اون وقت نصف شبی باید یک دعوای جانانه‬ ‫با هم می‌کردن سر این‌که چرا سیگار می‌کشه‬ ‫هنوز‪ .‬اون طرف خیابون دو نفر داشتن حرف‬ ‫می‌زدن‪ .‬پیش خودش فکر کرد اونا چرا این وقت‬ ‫شب میون شمشادها دارن این قدر بلندبلند حرف‬ ‫می‌زنن‪ .‬بعد به خودش گفت‪:‬‬ ‫‪:‬ولش کن‪ .‬به من چه‪.‬‬ ‫سیگارش که تموم شد طبق معمول کشیدش‬

‫به دیوار لب بالکن و خاموشش کرد و انداختش‬ ‫پایین‪ .‬خیلی آروم در بالکن را باز کرد‪ .‬به محض‬ ‫این‌که در چفت شد صدای فریادی نسرین را به‬ ‫خودش آورد‪ .‬صدا از بیرون بود‪.‬‬ ‫بالفاصله صدای شکسته شدن شیشه و فریادهای‬ ‫متوالی‪ .‬به سرعت برق در و بست و سر جای‬ ‫خودش تو همون اتاق کنار بالکن گرفت خوابید‪.‬‬ ‫صدا‌ها که بلند شد «احمد» از خواب بیدار شد و‬ ‫اومد توی اتاق‪ .‬نسرین خودش را زد به خواب‪.‬‬ ‫صدا‌ها بلند‌تر شده بود‪ .‬گویا همسایه‌ها از خونه‬ ‫بیرون اومده بودن‪ .‬احمد توی بالکن رفت‪ .‬حاال‬ ‫نسرین داشت می‌لرزید‪.‬‬ ‫‪:‬نکنه بوی سیگار را توی بالکن حس کنه؟‬ ‫ترس حسابی به جونش افتاده بود و حاال دندوناش‬ ‫هم به هم می‌خورد‪ .‬احمد دقایقی در بالکن موند‬ ‫و بعد برگشت توی اتاق‪ .‬نسرین با حال آدمی که‬ ‫تازه از خواب به خاطر سر و صدا بیدار شده پتو را‬ ‫کنار زد‪ .‬احمد نگاهش کرد و گفت‪:‬‬ ‫‪:‬موادفروش و معتاد سر قیمت جنس با هم‬ ‫دعواشون شده بود‪.‬‬ ‫رو کرد به نسرین‪:‬‬ ‫‪:‬تو هیچ صدایی نشنیدی؟‬ ‫نسرین گفت‪:‬‬ ‫‪:‬نه‪ .‬هیچی‬ ‫احمد ادامه داد‪:‬‬

‫‪50‬‬

‫‪:‬صدبار گفته بود پسر این همسایه روبرویی‬ ‫موادفروش هست‪ .‬کسی باور نکرد‪ .‬این هم دلیلش‪.‬‬ ‫از اتاق بیرون رفت‪ .‬ولی بالفاصله برگشت‪ .‬به‬ ‫سمت نسرین رفت تا بالشی که کنار سر او افتاده‬ ‫بود برداره‪ .‬ناگهان انگار دنیا رو سرش خراب شد‪.‬‬ ‫بالش را کنار انداخت و با لگد به پهلوی نسرین‬ ‫کوبید طوری که نسرین نیم متری پرت شد‪.‬‬ ‫‪:‬بازم سیگار؟ بازم؟ بهت نگفتم ازین کار بدم‬ ‫می‌آد‪ .‬زنی که سیگار بکشه ج‪..‬‬ ‫لحظاتی بعد نسرین بود و مشت و لگدهایی که‬ ‫همشون ناشیانه به سمت صورت و دست و سر‬ ‫روانه می‌شد‪ .‬حاال تو اوج کتک‌خوردن و فریادهای‬ ‫بی‌امان‪ ،‬او داشت فکر می‌کرد اون پسرک‬ ‫موادفروش همسایه احتمالن باید «شیشه» هم‬ ‫داشته باشه‪ .‬بار قبل خیلی بهش حال داد‪ .‬کاش‬ ‫االنم بعد از تموم شدن کتک خوردنش می‌تونست‬ ‫خودش را با اون آروم کنه‪.‬‬ ‫با آرامش گذاشت تا اون خوب کتک بزنه و حتا‬ ‫خون کنار لب هم باعث نشد دستمال کاغذی را از‬ ‫کنار دستش برداره‪ .‬به حالتی از خلسه و بی‌تفاوتی‬ ‫رسیده بود‪ .‬دیگه براش هیچی مهم نبود‪.‬‬ ‫شب بعد نیمه‌های شب‪ ،‬نسرین با دستی کبود‪،‬‬ ‫دندانی شکسته و سر ورم‌کرده گوشه بالکن‬ ‫نشسته بود و سیگار می‌کشید‪ .‬باد خنکی می‌اومد‬ ‫و صدای جغد هم شنیده نمی‌شد‪.‬‬

‫با استفاده از سرویس اپلیکیشن «کوچه» به جمع چهل و دو هزار نفری همراهان کوچه بر روی آی‌فون‬ ‫و آی‌پد بپوندید‪.‬‬ ‫‪KOOCHEH APP IN APP STORE‬‬

‫فیس بوک رادیو کوچه‪ ،‬خبرها و گزارش‌ها از ایران‪ ،‬افغانستان و تاجیکستان‪.‬‬ ‫بیگ الیک!‬ ‫این جا کوچه است در کتاب صورت‬

‫‪Facebook/radiokoocheh‬‬

‫‪51‬‬

‫● چشم سوم‬

‫«اسماعیلخویی‬ ‫و شب‌های گوته»‬

‫شادیار عمرانی‪ ،‬بهرنگ زندی‬

‫سالمی انقالبی به شنوندگان‬ ‫محترم و عزیز برنامه چشم سوم‪.‬‬ ‫شادیار عمرانی هستم با برنامه‌ای‬ ‫دیگر از سری برنامه‌های تحلیل‬ ‫سیاسی رادیو کوچه در خدمت‬ ‫شما دوستان و یاران‪ .‬من هم‬ ‫بهرنگ زندی‪ ،‬ویژه برنامه‌ای را به‬ ‫مناسبت انقالب ‪ ۵٧‬تقدیم شما‬ ‫می‌کنم‪.‬‬

‫در این برنامه اسماعیل خویی‪ ،‬شاعر‪ ،‬ترانه‌سرا‪،‬‬ ‫متفکر و فعال‌سیاسی با شما از شب‌های شعر‬ ‫گوته می‌گوید‪ ،‬از انقالب ناتمام ‪ ۵٧‬می‌گوید‬ ‫و از نظام اسالمی‌ای که دروغ می‌پراکند‪ .‬بعد‬ ‫از انتشار سخنان غالمعلی حداد عادل با این‬ ‫ادعا که «شب‌های شعر گوته کار انگلیسی‌ها‬ ‫بود» بهانه‌ای به دست آمد که به سراغ شرکت‬ ‫کنندگان این شب‌های شعر برویم‪ .‬و باالخره این‬ ‫افتخار را داشتیم که با استاد اسماعیل خویی به‬ ‫گفت و گو بنشینیم‪ ،‬صدای درد قلم و رنج مردمی‬ ‫را از او بشنویم که طی سی و پنج سال شاهد ذبح‬ ‫هر روزه‌ی انقالبشان بوده‌اند‪ ،‬انقالبی که حاصل‬ ‫دهه‌های متمادی مبارزات آزادی‌خواهانی بود‬ ‫که به براندازی نظام سلطنت و اتمام ریشه‌های‬ ‫دوانده شده نظام سرمایه‌داری در ایران امید‬ ‫داشتند و آن چه پس از ربوده شدن انقالبشان‬ ‫به دست اسالم‌گرایان نصیب‌شان شد اعدام بود‪:‬‬ ‫اعدام سرها‪ ،‬زبان‌ها‪ ،‬قلم‌ها‪ ،‬و بشر‪.‬‬

‫‪52‬‬

‫واال سوال خیلی سختی هست ولی خب مهناز‬ ‫هدایتی‪ ،‬مهناز هدایتی هست ولی مهناز هدایتی‬ ‫را شاید بتوانید از طریق شعرهایش بشناسید و‬ ‫مجموعه‪‎‬ای از آن خصوصیاتی که در من هست‬ ‫و باید شناخته بشود در شعرهایم هست ولی خب‬ ‫اگر از خصوصیات روحی بخواهم بگویم شاید‬ ‫آدم خوب و مهربانی باشم البته همه این حرف را‬ ‫می‌زنند ولی فکر می کنم ذاتن آدم مهربانی باشم‪.‬‬ ‫◦ اسماعیل خویی‪ :‬دوستان درود بر شما و‬ ‫هنگام‌خوش می‌گویم به هم‌میهنان و هم‌زبانانم‬ ‫در هر جای جهان که هستند به خصوص در‬ ‫ایران امروزی‪ ،‬ایران آخوندزده و بدبخت‪ .‬آقای‬ ‫حداد عادل وظیفه‌ی انقالبی و اسالمی خودش را‬ ‫دارد انجام می‌دهد‪ .‬اجازه بدهید برای آن‌که حرفم‬ ‫را زده باشم‪ ،‬اول از مفهوم”تقیه” در اسالم چند‬ ‫کلمه‌ای بگویم‪“ .‬تقیه” که هم‌ریشه است با تقوا‬ ‫(یعنی دروغ گفتن پرهیزگارانه) و مسلمانان حق‬

‫پس زمینه‌سازان انقالب بیش و‬ ‫پیش از همه سکوالرها بودند‪.‬‬ ‫و ای کـاش انقالب سـزارین‬ ‫نمی‌شد‪ .‬پیش از موعد خودش‬ ‫از شکم تاریخ بیرون کشیده‬ ‫نمی‌شـد‪ .‬اما از آنجــایی که‬ ‫احساس خطرهای جهانی شد‪.‬‬ ‫اگر یادتان باشد اسم خمینی از‬ ‫حداکثر ‪ ۶‬ماه قبل از انقالب این‬ ‫سو و آن‌سو آغاز شده بود به‬ ‫شنیده شدن‪ .‬و از ‪ ٣‬ماهی پیش‬ ‫از انقالب بود که مسلمان‌ها به‬ ‫خیابان‌هاریختند‪.‬‬ ‫دارند‪ ،‬البته مسلمانان شیعی به‌ویژه شیعیان دوازده‬ ‫امامی که هرگاه اسالم یا جان خودشان را در‬ ‫خطر دیدند به دشمن دروغ بگویند‪.‬‬ ‫این مفهوم اندک اندک به یکی از اصول شیعیان‬ ‫بدل شده است‪ .‬اگر بخواهم مقایسه کنم و حرفم‬ ‫را به روشنی بگویم نخست باید اشاره‌ای بکنم‬ ‫به سوگندنامه‌ی بقراط که با آن پزشکان پیمان‬ ‫می‌بندند که از جان و زندگانی بیمار پشتیبانی‬ ‫کنند تا واپسین لحظه‪ .‬و این اصل هیچ استثنایی‬ ‫ندارد‪ .‬چرا؟ برای آن‌که هر استثنایی بر این‌گونه‬ ‫اصول را بپذیریم به تدریج کش می‌آید و کم کم‬ ‫قانون را از اصل درمی‌آورد و خودش تبدیل به‬ ‫اصل تازه‌ای می‌شود‪.‬‬ ‫فرض کنید اگر سوگندنامه‌ی بقراط یک استثنا‬ ‫می‌داشت‪ .‬مگر بیمار دچار بیماری عالج‌ناپذیری‬ ‫باشد و یا سخت عذاب بکشد‪ ،‬همین مگر به‬ ‫زودی پزشکان می‌رسند به جایی که به‌خصوص‬ ‫وقتی‌که مصلحت‌های سیاسی و اجتماعی‪،‬‬ ‫تاریخی و یا سکت و گروه خودشان پیش آید‬ ‫که حتی بیمار را به علت یک سرماخوردگی ساده‬ ‫بکشندو بهانه‌شان این باشد که طفلکی آن‌قدر‬ ‫وحشتناک عطسه می‌کرد که کم بود سقف خانه‬ ‫بر سرش فرو بریزد‪“ .‬تقیه” هم در آغاز یک چنین‬ ‫اصلی بوده است‪ .‬یعنی شاید با نیک‌خواهی پدید‬

‫آمده باشد که از آن‌جا که دشمنان نیرومند بوده‌اند‬ ‫و شمار این حضرات شیعیان هم کم بوده برای‬ ‫دفاع از جان خود به‌ویژه برای پیش‌برد اسالم‪،‬‬ ‫فرد مسلمان حق داشته است که به دشمن دروغ‬ ‫بگوید‪ .‬کم کم این چگونگی از خمینی به این‬ ‫سو به قاعده بدل شده است‪ .‬زشت‌ترین جنبه‌ی‬ ‫اسالم عزیز‪ ،‬اسالم خمینی بدل شده است‪ .‬و امروز‬ ‫به بهانه‌ی دفاع از اسالم و برای پیش‌برد اسالم‬ ‫و برای نگاه‌داشتن فرمانفرمای آخوندی همه‌ی‬ ‫دست‌اندرکاران این حاکمیت به خودشان اجازه‬ ‫می‌دهند که در همه‌ی زمینه‌ها و به همه‌گان‬ ‫دروغ بگویند‪ .‬کم کم چشم‌اندازی که پیش روی‬ ‫ماست‪ ،‬از دشمن تمام جهان است یعنی اسالم‬ ‫کنونی‪ ،‬یعنی فرمانفرمای آخوندی دو دشمن‬ ‫اصلی دارد‪ .‬یک‪ :‬همه‌ی کشورهای جهان‪ .‬دو‪:‬‬ ‫بیشترین مردمان ایران‪ .‬و هم در سیاست خارجی‬ ‫و هم سیاست داخلی به خودشان اجازه می‌دهند‬ ‫که به همه‌گان دروغ بگویند‪ .‬در نتیجه آقای‬ ‫حدادعادل با وجدان راحت دروغ می‌گوید‪ .‬بی‌انکه‬ ‫گونه‌هایش سرخ شود‪ .‬بدون آن‌که کوچک‌ترین‬ ‫خارخار وجدانی احساس کند‪ .‬دروغ می‌گوید حتی‬ ‫با سرفرازی‪ .‬انگار که وظیفه‌ی دینی خود را انجام‬ ‫داده است‪.‬‬ ‫استاد خویی‪ ،‬از انقالب ذبح شده با ما گفت‪ .‬به‬ ‫قولی مالخور شدن انقالب‪ .‬واقعیت انقالب آن‬ ‫چیزی بود که طی این سال‌ها یا پنهان شد یا‬ ‫تحریف‪.‬‬ ‫◦ اسماعیل خویی‪ :‬می‌رسم به نکته‌ی بعدی‬ ‫که زمینه‌ی انقالب به گفته‌ی شکراهلل جان‬ ‫پاک‌نژاد”مالخور” باشد‪ .‬زمینه‌ی انقالب را اسالم‬ ‫عزیز‪ ،‬آخوندها پدید نیاوردند‪ .‬زمینه‌ی انقالب از‬ ‫سال‌ها پیش از انقالب کم کم آماده می‌شد و‬ ‫دست‌اندرکاران و کسانی که این زمینه را داشتند‬ ‫آماده می‌کردند بیشترین‌شان به گواه تاریخ‬ ‫سیاسیون و انقالبیون سکوالر بودند‪ .‬اگر شما‬ ‫فهرستی از زندانیان سیاسی زمان شاه را داشته‬ ‫باشید و به دو دسته‌ی اسالمی و غیراسالمی‬ ‫تقسیم کنید‪ ،‬زندانیان سیاسی مسلمان در زمان‬ ‫شاه‪ ،‬بسیار بسیار کم بودند اصال قابل مقایسه‬ ‫نبودند با زندانیان چپ و زندانیان وابسته به‬ ‫جبهه‌ی ملی مثال‪ .‬هم حزب توده‪ ،‬هم چپ نو‬ ‫که البته از بنیاد با حزب توده مخالف بود و هم‬ ‫جبهه‌ی ملی و هم همه‌ی چند نیروی دیگری‬

‫‪53‬‬

‫که در کار بودند‪ ،‬این‌ها همه سکوالر بودند‪ .‬حتی‬ ‫مجاهدین که زمینه‌ی اصلی جهان‌نگریشان‬ ‫اسالم است‪ ،‬در برخورد با حاکمیت آن‌ها نیز‬ ‫سکوالر بودند‪ .‬یعنی درست بود که مسلمان‬ ‫بودند اما بر آن بودند که حاکمیت از دین باید جدا‬ ‫باشد و به‌ویژه با آخوندها هیچ میانه‌ای نداشتند‪.‬‬ ‫گمان می‌کنم این چگونه‌گی هم برآیندی بود از‬ ‫آموزه‌های به‌ویژه دکتر علی شریعتی‪.‬‬ ‫پس زمینه‌سازان انقالب بیش و پیش از همه‬ ‫سکوالرها بودند‪ .‬و ای کاش انقالب سزارین‬ ‫نمی‌شد‪ .‬پیش از موعد خودش از شکم تاریخ‬ ‫بیرون کشیده نمی‌شد‪ .‬اما از آنجایی که احساس‬ ‫خطرهای جهانی شد‪ .‬اگر یادتان باشد اسم‬ ‫خمینی از حداکثر ‪ ۶‬ماه قبل از انقالب این سو و‬ ‫آن‌سو آغاز شده بود به شنیده شدن‪ .‬و از ‪ ٣‬ماهی‬ ‫پیش از انقالب بود که مسلمان‌ها به خیابان‌ها‬ ‫ریختند‪ .‬یعنی به زمینه‌ی سکوالر انقالب یک‬ ‫بخش دیگری زمینه‌ی اسالمی نیز اضافه شد‪.‬‬ ‫زمینه‌ی انقالب‪ ،‬زمینه‌ی آمیخته بود از نیروهای‬ ‫سکوالر که بیبش‌ترین بودند و نیروهای اسالمی‬ ‫که دیرآمدگان در این زمینه بودند‪.‬‬ ‫اما پس از انقالب و اگر سری بزنید به قانون‬ ‫اساسی فرمانفرمای آخوندی می‌بینید که این‬ ‫قانون از بنیاد و از درون خودش دچار تضادهای‬ ‫آشکاری‌ست‪ .‬چرا چنین است؟ برای این‌که از‬ ‫دو دیدگاه این قانون اساسی نوشته شد‪ .‬یک‪ :‬از‬ ‫دیدگاه سکوالرها که می‌خواستند هر چه بیش‌تر‬ ‫روی حقوق مردم تکیه کنند‪ .‬دو‪ :‬دیدگاه آخوندی‬ ‫که می‌خواست هر چه بیش‌تر روی حقوق‬ ‫اسالمی تکیه کند‪ .‬این‌چنین است که قانون‬ ‫اساسی جمهوری اسالمی از بنیاد دچار تناقض‬ ‫است‪ .‬و طبیعی‌ست که چنین باشد زیرا از یک‌سو‬ ‫اندیشه‌ای پشت نوشتن شدن این سند بود که‬ ‫می‌خواستند جمهوری داشته باشند که زمینی‌ست‬ ‫و در آن بنیاد و خواست‌گاه قدرت اراده‌ی مردم‬

‫بسـیاری از کسـانی که انقالب‬ ‫را پدید آورده بودند به تدریج‬ ‫عکس‌هایشان از عکس‌های به‬ ‫یادگارمانده پاک شد‪.‬‬

‫جامعه‬

‫همه‌یقانون‌هابارایمردمپدید‬ ‫می‌آیند و با رای مردم دگرگون‬ ‫می‌شوند و با رای مردم از میان‬ ‫می‌روند‪.‬‬ ‫باشد‪ .‬از سوی دیگر اندیشه‌ای در کار بود که‬ ‫می‌خواست حاکمیت اسالمی پدید آورد‪ ،‬حاکمیتی‬ ‫که قدرت در آن فقط از آن خدا بود و نمایندگان‬ ‫خدا بر زمین‪ .‬جمهوری با اسالم از بنیاد تناقض‬ ‫دارد‪ .‬جمهوری یعنی گونه‌ای از حاکمیت که در آن‬ ‫قدرت از مردم‪ ،‬با مردم و برای مردم است‪ .‬جمهوری‬ ‫نظامی‌ست از حاکمیت که در آن همه‌ی قانون‌ها‬ ‫ساخته‌ی اراده‌ی مردم هستند‪ .‬به همین دلیل است‬ ‫که هیچ قانونی نه مقدس است و نه دگرگونی‌ناپذیر‬ ‫و جاودانه‪ .‬همه‌ی قانون‌ها با رای مردم پدید می‌آیند‬ ‫و با رای مردم دگرگون می‌شوند و با رای مردم از‬ ‫میان می‌روند‪ .‬اما حاکمیت اسالمی‪ ،‬حاکمیتی‌ست‬ ‫که قانون‌هایش را پیشاپیش تعیین کرده است‪ .‬این‬

‫قانون‌ها مقدس‌اند‪ ،‬جاودانه‌اند و دگرگونی ناپذیر‪ .‬و‬ ‫تنها کاری که برای حاکمیت باقی می‌ماند این است‬ ‫که آن را تعبیر و تفسیر کند همین وبس‪ .‬می‌بینید‬ ‫تفاوت جمهوری با اسالم در حقیقت از زمین تا‬ ‫آسمان است‪ .‬جمهوری یک نمود زمینی‌ست‪ ،‬یک‬ ‫نمود انسانی‌ست‪ .‬و حاکمیت اسالمی یک نمود‬ ‫آسمانی‌ست‪ .‬البته که این تناقض از میان برنخواهد‬ ‫خاست مگر یا این‌که سکوالریزم به‌طور کلی در‬ ‫ایران از بین برود‪ .‬یا این‌که اسالم عزیز از حاکمیت‬ ‫برکنار شود‪ .‬و چنین هم خواهد شد‪ .‬خواهید دید‪.‬‬ ‫از نگاه استاد خویی‪ ،‬خمینی استالینی بود که برای‬ ‫حذف انقالبیون واقعی لباس حقانیت به تن کرد‬ ‫و واقعیت را قلب کرد‪ .‬همان‌طور که استالین‬ ‫انقالب سوسیالیستی را به بیراهه برد‪ ،‬خمینی‬ ‫کمونیست‌ها را به جوخه‌های اعدام سپرد‪.‬‬ ‫◦ اسماعیل خویی‪ :‬اما وظیفه‌ی انقالبی‬ ‫کسانی که به انقالب مالخورشده ایمان دارند و‬ ‫می‌خواهند آن را به پیش ببرند‪ ،‬وظیفه‌ایست از آن‬ ‫نوع که استالین برای همکار خودش در شوروی‬ ‫فروریخته پدید آورد‪ .‬یعنی چه؟ یعنی استالین و‬ ‫همکارانش آغاز کردند به بازنوشتن تاریخ و کار‬

‫‪54‬‬

‫به جایی رسید که مثلن عکس تروتسکی از کنار‬ ‫عکس لنین حذف شد‪.‬‬ ‫بسیاری از کسانی که انقالب را پدید آورده‬ ‫بودند به تدریج عکس‌هایشان از عکس‌های به‬ ‫یادگارمانده پاک شد‪ .‬نام‌هایشان از تاریخ پاک‬ ‫شد و اگر نامی از آن‌ها به جا ماند آمیخته بود‬ ‫با ناسزا و تهمت و دروغ‪ .‬باری‪ ،‬این کاری‌ست‬ ‫که آقایان مسلمان با وجدان راحت آغاز کردن‬ ‫به انجام دادن یعنی می‌خواهند تاریخ انقالب را‬ ‫هم پاک‌سازی اسالمی کنند‪ .‬بعد از انقالب را‬ ‫که هر چه خودشان می‌خواهند می‌نویسند اما‬ ‫می‌خواهند پیش‌زمینه‌ی انقالب را هم اسالمی‬ ‫کنند‪ .‬پیش‌زمینه‌ی انقالب را هم می‌خواهند‬ ‫پاک‌سازی اسالمی کنند‪ .‬راه این کار چیست؟‬ ‫این است تمام کسانی که در دوران شاه دست به‬ ‫مخالفتی زدند یا آرزوی آزادی و برابری و دادگری‬ ‫داشتند و برای مردم کار می‌کردند و جان بر کفانه‬ ‫این کار را می کردند و بسیاری در این را جان‬ ‫خودشان را فدا کردند‪ ،‬تمام این‌ها را می‌خواهند از‬ ‫تاریخ حذف کنند‪ .‬از جمله روشنفکران سکوالر را‪.‬‬ ‫اما در شب‌های شعر گوته چه گذشت؟ آن‌همه‬ ‫شور و انقالب که کلید خورد‪.‬‬

‫◦ اسماعیل خویی‪ :‬کانون نویسندگان ایران‬ ‫مجمعی بود از همین‌گونه روشنفکران‪ .‬البته‬ ‫درهای ساختاری کانون نویسندگان بر روی‬ ‫همه باز بود‪ .‬من در واپسین دورهی فعالیتش‬ ‫از اعضای هیات دبیران بودم‪ .‬و به خوبی آن را‬ ‫از درون می‌‌شناسم‪ .‬درهای این کانون به روی‬ ‫همه باز یود‪ .‬مهم نبود که یک نویسنده‪ ،‬شاعر‬ ‫یا پژوهشگر چگونه می‌اندیشد‪ .‬مسلمان هست یا‬ ‫نیست‪ .‬بی‌خداست یا باخداست‪ .‬کمونیست است‬ ‫یا سوسیالیست است یا ملی‌گراست‪.‬‬ ‫همه‌گان می‌توانستند عضو کانون شوند‪ .‬اما‬ ‫شمار اعضای مسلمان ما هم در آن‌زمان هم‬ ‫انگشت‌شمار بود‪ .‬آن ها هم می‌توانستند قربانی‬ ‫شوند‪ ،‬آن‌هایی که عضو کانون بودند‪ .‬اما‬ ‫خاطره‌ی کانون یا باید از یادها برود‪ .‬یا باید به‬ ‫لجن کشیده شود‪ .‬این است از انگیزه‌ی آقای‬ ‫حدادعادل‪ .‬برای آن‌که یکی از درخشان‌ترین‬ ‫کارهای کانون نویسندگان ایران را که همان‬ ‫برگزار کردن ده شب شعر بود و بسیارانی برآنند‬ ‫که این اولین جرقه‌ی انقالب بود که زده شد‪.‬‬ ‫و پس از آن شب‌ها بود که ترس‌ها آغاز به‬ ‫فروریختن کرد‪ .‬به‌خصوص پس از شب‌های بعد‬

‫از سعیدجان سلطانپور مردم هجوم می‌آوردند به‬ ‫باغ انجمن گوته و تا شانزده و هفده هزار نفر‬ ‫آن روزها زیر باران جر جر جمع می‌شدند و به‬ ‫شعرها و سخن‌رانی‌ها گوش می‌دادندو و این‌ها‬ ‫کسانی بودند که از سارسر ایران و نه فقط تهران‪.‬‬ ‫و در شرایطی به نویسندگان وشاعران خود گوش‬ ‫می‌داند که باغ انستیتو گوته محاصره شده بود‬ ‫با نیروهای ضربتی ارتش از سوی ساواک‪ .‬این‬ ‫پیش‌آمد که اهمیت تاریخی فراوانی دارد‪ .‬ولی‬ ‫هیچ ذره‌ای از این اهمیت به تاریخ اسالم مربوط‬ ‫نیست‪ .‬این یادمان درخشان یا باید اندک اندک‬ ‫از یادها برود و یا به لجن کشیده شود‪ .‬چنین‬ ‫است که آقای حدادعادل با پررویی‪ ،‬بی‌شرمی‬ ‫و وقاحت یک آخوند چشم‌دریده می‌‌گوید که‬ ‫شعرهای انستیتو گوته را انگلیسی‌ها ترتیب‬ ‫دادند‪ .‬آخر دست کم می‌توانست بگوید آلمانی‌ها‬ ‫ترتیب دادند‪ .‬آخر چگونه انگلیسی‌ها دکتر بیکر‬ ‫رئیس انجمن گوته را ازآن خود کرده‌اند‪ .‬اصال‬ ‫چرا این کار را بکنند؟ آن‌ها که پیشاپیش با‬ ‫آخوندها موافق بوده‌اند‪ .‬این یک دروغ آشکار‬ ‫و بی‌شرمانه‌ی آخوندی‌ست که از دهان یکی‬ ‫از آخوندهای بی‌دستار و بی‌عمامه و عبا گفته‬

‫«کارتون نوشت»● خرید سال نو و جیب‌های خالی | کارتون از رضا جوزانی‬

‫‪55‬‬

‫می‌شود‪ .‬خودش هم می‌داند که دروغ می‌گوید‪.‬‬ ‫همه‌ی مردم می‌دانند که دروغ می‌گوید جز‬ ‫همان کسانی که پیشاپیش آماده‌اند برای‬ ‫پذیرش این‌گونه دروغ‌ها‪ .‬آن‌‌ها هم همان‬ ‫کسانی هستند که آن شب پای منبر این آخوند‬ ‫پلید‪ ،‬بی‌وجدان وبی همه‌چیز گردآمده بودند‪.‬‬ ‫درود بر همه‌ی شما و درود بر همه‌ی هم‌زبانانم‬ ‫در ایران آخوندزده‪.‬‬

‫از نگاه استاد خـویی‪ ،‬خمینی‬ ‫اسـتالینی بود که برای حـذف‬ ‫انقالبیون واقعی لباس حقانیت‬ ‫به تن کرد و واقعیت را قلب کرد‪.‬‬ ‫همان‌طور که استالین انقالب‬ ‫سوسیـالیستی را به بیراهـه‬ ‫برد‪ ،‬خمینی کمونیست‌ها را به‬ ‫جوخه‌هایاعدامسپرد‪.‬‬

‫● انتشار شماره‌ای دیگر از یک مجله دوستانه‬

‫«کودکانه‌های نوروزی با چند‬ ‫رسانه‌ای هزار و یک دنیا»‬

‫اردوان روزبه‬

‫«هزار و یک دنیا» اولین مجله‬ ‫دیجیتال و چند رسانه‌ای فارسی‬ ‫است که به همت «کیارش پارسا‬ ‫عالی‌پور» و «مارال کارایی» به‬ ‫همراهیچندهنرمند‪،‬چندیاست‬ ‫برای کودکان منتشر می‌شود‪.‬‬

‫این مجله که اینک چهارمین شماره‌اش را‬ ‫می‌توان از روی تارنمای این رسانه مطالعه کرد‬ ‫تالش دارد تا با کودکان با نوشتن مطلب‌های‬ ‫ساده حقوق انسانی و احترام به محیط زیست‬ ‫را بیاموزد‪« .‬هزار و یک دنیا» برای کودکان‬ ‫پارسی‌زبان و پارسی‌دان تهیه می‌شود و هر‬ ‫شماره آن عالوه بر صفحه‌های مجله دارای‬ ‫نقاشی متحرک و فایل‌های صوتی است که‬ ‫با کلیک بر روی آن می‌توان آن‌ها را نیز دید‬ ‫و شنید‪ .‬در واقع این مجله به همه ابزارهای‬ ‫مورد عالقه کودکان تجهیز شده است‪ .‬یکی‬ ‫از کارهای خوب این مجموعه چند رسانه‌ای‬ ‫اضافه کردن بخش تاجیکی با خط «سیریلیک»‬ ‫است که گستره مخاطب‌هایش را افزایش داده‪.‬‬ ‫آقای عالی‌پور از تهیه‌کننده‌گان این نشریه چند‬ ‫رسانه‌ای تاکید می‌کند که‪« :‬هزار و یک دنیا‬ ‫هیچ‌گونه وابسته‌گی به جریان یا گروه خاص‬ ‫سیاسی ندارد و هدف طرح موضوع‌هایی است‬

‫‪56‬‬

‫که برای کودکان اهمیت دارد‪».‬‬ ‫با مروری در این شماره می‌توان مطلب‌هایی در‬ ‫مورد برده‌داری‪ ،‬آداب و رسوم نوروز در کشورهای‬ ‫ایران‪ ،‬افغانستان و تاجیکستان و هم چنین‬ ‫مفهوم‌های حقوق بشر به زبان ساده و درخت‌کاری‬ ‫را مطالعه کرد و البته با کلیک بر روی آن‌ها‬ ‫مجموعه‌های نقاشی متحرک و پادکست مرتبط‬ ‫با آن را به همراه مطلب استفاده کرد‪.‬‬ ‫«کیارش‌پارسا عالی‌پور» در آستانه چهارمین‬ ‫شماره «هزار و یک دنیا» می‌گوید که احساس‬ ‫می‌کند رویایی که با دوستانش داشته‌است‪،‬‬ ‫توانسته‌اند جامع عمل بپوشانند‪ .‬او می‌گوید‪:‬‬ ‫«این نشریه کار عشق است‪ .‬قصد گفتن حرف‬ ‫کلیشه‌ای نیست اما در واقع یک کار شهروندی‬ ‫است که بر اساس عالقه و کار داوطلبانه انجام‬ ‫می‌شود‪ ».‬هم‌چنین آقای عالی‌پور در خصوص‬ ‫ضرورت انتشار این نشریه اشاره می‌کند‪:‬‬ ‫«کار برای کودکان از ابتدا دغدغه من و همسرم‬

‫بوده و پیشتر هم ما کارهایی را انجام داده بودیم‪.‬‬ ‫جرقه این کار در یک جمع دوستانه هنری‬ ‫زده شد‪ ،‬وقتی که فکر می‌کردیم رسانه‌های‬ ‫فارسی زبان چنان که باید کارهای جدی را‬ ‫برای کودکان انجام نمی‌دهند‪ .‬آن جا بود که با‬ ‫پیشنهاد جمعی تصمیم گرفتیم که ولو شده به‬ ‫صورت گاه‌نامه کار را با چند صفحه شروع کنیم‬ ‫تا شکل بگیرد و به نوعی ما جبران کننده این‬ ‫فضای خالی باشیم‪ .‬این چند صفحه منتهی به‬ ‫‪ ۸۴‬صفحه شد و محصول کار شد یک مجموعه‬ ‫چند رسانه‌ای با دو زبان فارسی و سیریلیک‪ .‬این‬ ‫فکر برای ما یک ضرورت بود‪ ،‬پر کردن جای‬ ‫خالی یک رسانه مستقل برای کودکان‪».‬‬ ‫به نظر می‌رسد این مجموعه که به همت یک‬ ‫جمع داوطلب راه اندازی شده است در همین‬ ‫چند شماره مخاطب خود را یافته است ولی‬ ‫تامین هزینه‌های چنین حرکتی خود می‌تواند‬ ‫یه مساله مهم در این پروژه باشد‪ .‬کیارش‌پارسا‬ ‫در این مورد هم تاکید می‌کند که‪« :‬بی‌شک‬ ‫موضوع تامین منابع مالی برای ما هم مهم‬ ‫است اما همان‌طوری که در مرام‌نامه‌مان تاکید‬ ‫کردیم نمی‌خواهیم این موضوع باعث وابسته‌گی‬ ‫به یک گروه یا جریان سیاسی بشود‪ .‬اولویت‬ ‫ما موضوعات حقوق بشری و زیست محیطی‬ ‫و علمی و فرهنگی است‪ .‬به همین دلیل سعی‬ ‫می‌کنیم استقالل خودمان را حفظ کنیم‪ ،‬اما اگر‬ ‫شخص و یا گروهی با این روش مشکلی نداشته‬ ‫باشند بی شک ما از حمایت مالی هم استقبال‬ ‫می‌کنیم‪ .‬اگرچه که تاکنون هیچ‌گونه پشتیبانی‬ ‫مالی نداشتیم‪ .‬او هم چنین تاکید دارد که موضوع‬ ‫فقط حمایت مالی نیست و اگر دوستان ایده و نظر‬ ‫و یا نقدی دارند بی‌شک ما استقبال می‌کنیم‪».‬‬ ‫نکته مهمی که باید گرداننده‌گان این نشریه‬ ‫توجه داشته باشند بازخورد تولید این مجموعه‬ ‫«نوروزستان» در بین کودکان گروه مخاطب‬ ‫(کودکان ‪ ۷‬تا ‪ ۱۲‬ساله) و خانواده‌هایشان‬ ‫است‪ .‬این عضو خانواده «هزار و یک دنیا» با‬ ‫اشاره به این که برای آن‌ها نیز این موضوع از‬ ‫اهمیت برخوردار بوده است تاکید می‌کند که‬ ‫از همان ابتدا در بین بچه‌ها از استقبال خوبی‬ ‫برخوردار بوده است‪« :‬پدر و مادرها با ما تماس‬ ‫می‌گیرند‪ ،‬تشویق‌مان می‌کنند و می‌گویند بچه‌ها‬ ‫مطلب‌های شما را دوست دارند‪ .‬ما االن کم کم‬ ‫در صفحه فیس بوکی‌مان هم داریم مخاطب‬

‫بیشتری می‌یابیم و از طرفی نظرهایی که دریافت‬ ‫می‌کنیم مثبت است و این خود نشانه این است‬ ‫که ما با مخاطب ارتباط برقرار کرده‌ایم‪ .‬حتا ما در‬ ‫مورد انیمیشن‌ها هم نظرهای خوبی داریم‪ .‬پدر و‬ ‫مادرها می گویند که فرزندان‌شان شاد می‌شوند‬ ‫از دیدن این برنامه‌ها و در واقع ما هم هدف‌مان‬ ‫همین است‪ ،‬که کودکان شاد باشند‪ .‬دوست داریم‬ ‫به کودکان در کشورهای فارسی زبان هم این‬ ‫ی از والدین‬ ‫شادی را انتقال بدهیم‪ .‬از طرفی گروه ‌‬ ‫فارسی‌زبان خارج از ایران هم با ما تماس داشته‌اند‬ ‫و ابراز شادی کرده‌اند که این شرایط خوبی است‬ ‫که کودکان‌شان با فرهنگ ایرانی آشنا بشوند‪».‬‬ ‫کیارش‌پارسا عالی‌پور می‌گوید‪« :‬بیایید کودک‬ ‫درون‌مان را فراموش نکنیم‪ .‬پیوند‌های فرهنگی‬ ‫بین کشورهای فارسی زبان را مورد توجه قرار‬ ‫بدهیم‪.‬اجازه بدهیم کودکان‌مان از هم بیاموزند‪.‬‬ ‫از ریشه‌های تاریخ‌شان بیاموزند‪ .‬منظور من این‬ ‫نیست که ما بهترین هستیم اما در واقع این‬ ‫بخشی از هویت ماست و ما باید بهای بیشتری‬ ‫به این پیوند‌های فرهنگی بدهیم‪ .‬امیدوارم روزی‬ ‫برسد که ما کاالهای فرهنگی بیشتری را مانند‬ ‫هزار ویک دنیا داشته باشیم‪ .‬مجموعه‌هایی‬ ‫که هدف شان این باشد که فقط کمک کنند‬ ‫کودکان کودکی کنند‪ .‬بدون وابسته‌گی های‬ ‫سیاسی و مذهبی‪ .‬خشونت نبینند‪ ،‬اعدام نبینند‬ ‫تا بعد بازی اعدام نکنند که خود قربانی این‬ ‫بازی وحشت‌ناک بشوند‪ .‬امیدواریم روزی برسد‬ ‫که بتوانیم با پشتیبانی مالی نشریه را به صورت‬ ‫کاغذی یا بر روی لوح فشرده منتشر کنیم و به‬ ‫دست بچه‌ها در روستاها و جاهای دور برسانیم‬ ‫که دست رسی به اینترنت ندارند و در نهایت دنیا‬

‫‪57‬‬

‫را جایی بهتر برای زیستن کنیم‪».‬‬ ‫ی‌شک این حرکت داوطبانه و مستقل می‌تواند‬ ‫فرصت مناسبی باشد تا کودکان از یک فرصت‬ ‫رسانه‌ای بهتر برخوردار باشند‪ .‬موضوعی که نگاه‬ ‫مسووالنه همه ما را می‌طلبد‪ .‬همه مایی که یا‬ ‫روزی کودک بودیم و یا کودکانی داریم که باید‬ ‫شاد باشند و بیاموزند و زندگی کنند‪.‬‬ ‫اگر دوست داشته باشید می‌توانید از «این‌جا» به‬ ‫صفحه فیس بوکی مجله کودکان هزار و یک دنیا‬ ‫بزنید و از «این‌جا» به سراغ تارنمای آن بروید و از‬ ‫«این‌جا» مجله را بخوانید‪ .‬گروه هم‌کاران شماره‬ ‫چهارم مجله «هزار و یک دنیا» عبارتند از از‪:‬‬ ‫مدیران مسوول‪ :‬کیارش‌پارسا عالی‌پور‪ ،‬مارال‬ ‫کارایی‪ .‬نویسنده‌گان‪ :‬مرسده هاشمی‪ ،‬شهزاده‬ ‫سمرقندی‪ ،‬مهین دوران‪ ،‬کیارش پارسا عالی‌پور‬ ‫و مارال کارایی‪ .‬صفحه‌آرا و طراح‪ :‬مارال کارایی‬ ‫و برگردان به خط سیریلیک‪ :‬مهین دوران‪.‬‬

‫کیارش‌پارساعالی‌پورمی‌گوید‪:‬‬ ‫«بیاییـد کودک درون‌مـان را‬ ‫فرامـوش نکنیم‪ .‬پیونـد‌های‬ ‫فرهنگیبینکشورهایفارسی‬ ‫زبان را مورد توجه قرار بدهیم‪.‬‬ ‫اجازه بدهـیم کودکان‌مــان از‬ ‫هـم بیاموزند‪ .‬از ریشــه‌های‬ ‫تاریخ‌شانبیاموزند‪».‬‬

‫«ابهام پیرامون‬ ‫افزایش قیمت خودرو»‬ ‫«هاشم یکه زارع»‪ ،‬مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو در این‌باره گفت‪ :‬وقتی وزیر نیرو اعالم‬ ‫می‌کند که قیمت آب و برق ‪۲۵‬درصد گران خواهد شد‪ ،‬بنابراین این موضوع روی قیمت خودرو‬ ‫تاثیرگذار است؛ اگر چه یکی از سیاست‌های خودروسازان پایین آوردن قیمت تمام شده خودرو‬ ‫است اما این موضوع در بلندمدت رخ خواهد داد‪.‬‬ ‫وی تصریح کرد‪« :‬هدف‌گذاری‬ ‫عددی برای کاهش قیمت خودرو‬ ‫نداریم اما شاخص‌هایی وجود دارد‬ ‫که در قیمت موثر است که از جمله‬ ‫آن‪ ،‬نرخ مواد اولیه‪ ،‬ساده سازی‬ ‫فرآیندهای تولید و کاهش هزینه‌های‬ ‫سربار است»‪.‬‬

‫از سوی دیگر «غالم‌رضا شافعی»‪ ،‬معاون وزیر‬ ‫صنعت‪ ،‬معدن و تجارت روز گذشته در گفت‌وگو‬ ‫با مهر در خصوص قیمت خودرو در سال ‪۹۳‬‬ ‫گفت‪« :‬بنای دولت برای قیمت خودرو در سال‬ ‫آینده‪ ،‬کاهش یا افزایش نیست‪ ،‬البته خودرو نیز‬ ‫همچون سایر کاالهای دیگر‪ ،‬از عوامل بازار‬ ‫تبعیت می‌کند و امیدواریم با افزایش میزان تولید‬ ‫از یک سو و تامین نقدینگی خودروسازان از‬ ‫سوی دیگر در کنار واگذاری دارایی‌های غیرمولد‬ ‫خودروسازان‪ ،‬بتوان قیمت را در سطح متعادلی‬ ‫نگاه داشت»‪.‬‬ ‫معاون وزیر صنعت‪ ،‬معدن و تجارت افزود‪:‬‬ ‫«دارایی‌های غیرمولد خودروسازان باید واگذار‬ ‫شود‪ ،‬چراکه در چنین حالتی هزینه‌های سربار‬ ‫کاهش خواهد یافت ولی اینکه قیمت ممکن‬ ‫است کاهش یابد یا تثبیت شود‪ ،‬برای سال آینده‬

‫باید منتظر شرایط تورم باشیم؛ چراکه به طور‬ ‫طبیعی نرخ تورم و افزایش هزینه‌های دستمزد‬ ‫حادث خواهد شد‪ .‬به گفته شافعی‪ ،‬تامین مالی‬ ‫به خود خودروسازان واگذار شده است و دولت‬ ‫تامین منابع مالی خودروسازان را تقبل نمی‌کند؛‬ ‫البته خودروسازان بنا به استناد قانون مدعی‬ ‫هستند که اگر دولت قیمت را تثبیت می‌کند‪ ،‬باید‬ ‫جبران هزینه کند که تاکنون این ادعا به جایی‬ ‫نرسیده است»‪.‬‬

‫انتظار برای تثبیت قیمت‬

‫صنعت خودروسازی ایران نه فقط در این سال‌ها‬ ‫که حلقه تحریم محکم‌تر شده بود‪ ،‬بلکه در تمام‬ ‫سال‌های گذشته با مشکالتی روبه‌رو بوده است‪.‬‬ ‫بسیاری از کار‌شناسان عقب ماندگی این صنعت‬ ‫را ناشی از حمایت‌های بی‌بدیل دولتی می‌دانند‬ ‫که خود سال‌ها مالک صنعت خودروسازی بود‬ ‫و بازار انحصاری و بدون دردسر را برای خود‬ ‫تدارک دیده بود و حاال نیز که مالکیت واگذار‬ ‫شده‪ ،‬مدیریت هنوز در دستان دولت باقی مانده‬ ‫است‪.‬‬ ‫قیمت خودرو در طول دو سال گذشته رشدی‬ ‫عجیب را تجربه کرد‪ .‬حرارت بازار باال رفت و در‬ ‫چشم به هم زدنی قیمت‌ها دو برابر و سه برابر‬ ‫شد‪ .‬خودروسازان گفتند تحریم عامل بروز این‬ ‫مشکالت شده است‪ .‬اما از ابتدای بهمن ماه سال‬

‫‪58‬‬

‫روشنک آسترکی‬

‫بسیــاری از کار‌شناســـان‬ ‫عقب‌ماندگیصنعتخودروسازی‬ ‫را ناشی از حمایت‌های بی‌بدیل‬ ‫دولتی می‌دانند که خود سال‌ها‬ ‫مالک صنعـت خودروسـازی‬ ‫بود و بازار انحصاری برای خود‬ ‫ترتیب داده بود‬ ‫جاری که اجرای توافق ژنو در دستور کار قرار‬ ‫گرفت و در این قالب بخشی از تحریم‌ها از جمله‬ ‫تحریم صنعت خودروسازی ایران لغو شد‪ ،‬گمانه‬ ‫زنی‌ها برای آینده این صنعت آغاز گشت‪.‬‬ ‫در نهایت با رفع تدریجی تحریم‌ها و خروج‬ ‫صنعت خودروسازی از فهرست تحریم‌ها‬ ‫خودروسازان اعالم کردند در سال ‪ ۹۳‬افزایش‬ ‫قیمت نخواهند داشت‪ .‬مدیرعامل ایران‌خودرو‬ ‫هم از جمله خودروسازانی بود که وعده داده‬ ‫بود قیمت خودرو در سال بعد افزایش نخواهد‬ ‫یافت‪ .‬وی گفته بود سال آینده تولید خودرو‌ها‬ ‫‪‌۴۰‬درصد افزایش خواهد یافت و تمام تالش‬ ‫ما این است که بتوانیم با افزایش تیراژ تولید‬ ‫هزینه‌های سربار را جبران کنیم‪ .‬توافقاتی با‬ ‫دولت برای تثبیت قیمت‌ها صورت گرفته است‬ ‫و چنانچه قرار باشد قیمت خودرو در سال‬ ‫آینده افزایش یابد‪ ،‬این افزایش قیمت‪ ،‬حداقلی‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫اکنون درحالی‌که یکه‌زارع اعالم کرده پیرو‬ ‫افزایش قیمت برق‪ ،‬قیمت خودرو افزایش‬ ‫می‌یابد‪« ،‬محمدرضا نجفی‌منش»‪ ،‬دبیر انجمن‬ ‫سازندگان قطعات خودرو در گفت‌وگو با «شرق»‬ ‫گفته است‪« :‬افزایش قیمت برق نهایتا هزینه‬ ‫تولید خودرو را تا یک‌درصد افزایش خواهد‬ ‫داد‪ .‬به گفته وی صنعت خودرو جزو صنایعی‬ ‫نیست که از افزایش قیمت برق تاثیر چندانی‬ ‫ببرد»‪ .‬وی تاکید کرد‪« :‬ممکن است افزایش‬ ‫قیمت برق روی صنایعی مانند شیشه‌سازی یا‬ ‫ریخته‌گری تاثیرگذار باشد یا هزینه تولید برخی‬ ‫قطعات با افزایش قیمت برق تا هشت‌درصد هم‬ ‫افزایش یابد اما در مجموع این افزایش بیش از‬ ‫یک‌درصد نخواهد بود»‪.‬‬

‫از سوی دیگر «مسعود خوانساری»‪ ،‬عضو اتاق‬ ‫ایران هم اظهار داشته است‪« :‬به نظر نمی‌رسد‬ ‫افزایش قیمت برق در هزینه‌های تولید خودرو‬ ‫تاثیر بگذارد‪ .‬خودروسازان اگر دنبال بهانه‌ای‬ ‫برای افزایش قیمت هستند می‌توانند موارد‬ ‫دیگری مانند افزایش ‪ ۱۵‬تا ‪‌۲۰‬درصدی مزد‬ ‫کارگران را بهانه کنند نه افزایش هزینه‌ برق‬ ‫را که تاثیری بر قیمت تمام‌شده خودرو ندارد»‪.‬‬ ‫«احمد پورفالح»‪ ،‬رییس کمیسیون صنایع‬ ‫اتاق ایران هم اعالم کرد‪« :‬افزایش قیمت برق‬ ‫هزینه واحدهای تولیدی را چندان تحت‌تاثیر‬ ‫قرار نمی‌دهد و در‌‌نهایت شاید در برخی صنایع‬ ‫این افزایش پنج‌درصد باشد»‪.‬‬

‫مجادله شورای رقابت و خودروسازان‬

‫شورای رقابت در دولت قبل پر و بال گرفت و‬ ‫«قیمت‌گذاری خودرو» به یکی از وظایف اصلی‬ ‫آن تبدیل شد‪ ،‬اما چارچوب آن در دولت جدید‬ ‫نیز حفظ شد و تعیین قیمت خودروهای داخلی‬ ‫همچنان بر عهده آن قرارگرفت‪ .‬گفتنی است‬ ‫بعد از ورود این شورا به بحث قیمت‌گذاری‬ ‫خودرو در دولت دهم‪ ،‬نه تنها شورای مذکور‬ ‫در میان مردم مطرح شد؛ بلکه انتظارات فراوانی‬ ‫هم از آن به وجود آمد‪ .‬به این ترتیب هرچند‬ ‫وظیفه اصلی این شورا ایجاد رقابت در صنایع‬ ‫و بازارهای انحصاری است‪ ،‬اما مردم از شورای‬

‫‪59‬‬

‫رقابت انتظار معجزه‌ای به نام کاهش چشمگیر‬ ‫قیمت خودرو داشتند که البته هرگز رخ نداد‪.‬‬ ‫حال پس از آخرین اظهارات مدیرعامل گروه‬ ‫صنعتی ایران خودرو مبنی بر افزایش قیمت‬ ‫خودرو در سال ‪« ،۹۳‬رضا شیوا»‪ ،‬رییس جدید‬ ‫شورای رقابت معتقد است‪ ،‬باید از خودروسازان‬ ‫پرسید که بر چه اساسی از افزایش قیمت‬ ‫در سال آینده می‌گویند‪ ،‬زیرا همان‌طور که‬ ‫می‌دانید قیمت محصوالت خودروسازان بر‬ ‫اساس فرمول تعیین قیمت که اوایل امسال‬ ‫توسط شورا نهایی شد تعیین می‌شود؛ بنابراین‬ ‫مطمئنا تا زمانی که شورای رقابت اجازه‬ ‫افزایش قیمت ندهد‪ ،‬هیچ‌کس نمی‌تواند‬ ‫قیمتی را باال ببرد‪ .‬با توجه به اظهارات خودرو‬ ‫سازان و مواضع رییس شورای رقابت به نظر‬ ‫می‌رسد بحث افزایش قیمت خودرو در سال‬ ‫آینده به یکی از موضوعات مناقشه آمیز در‬ ‫حوزه اقتصاد داخلی تبدیل شود‪.‬‬ ‫در پایان گفتنی است اظهارات خودروسازان را‬ ‫می‌توان اولین واکنش بازار به خبر آغاز فاز دوم‬ ‫قانون هدفمندی یارانه‌ها دانست‪ .‬اگرچه دولت‬ ‫تالش کرده بود ورود به فاز دوم در سکوت‬ ‫باشد تا واکنش‌های روانی بازار را به حداقل‬ ‫برساند اما خودروسازان تنها یک روز پس از‬ ‫اعالم خبر افزایش قیمت برق‪ ،‬زنگ افزایش‬ ‫قیمت محصوالت خود را به صدا درآوردند‪.‬‬

‫«نبرد دولت در میدان‬ ‫فساد اقتصادی»‬ ‫«اکبر ترکان»‪ ،‬مشاور رییس جمهور ایران‪ ،‬در مصاحبه‌ای که دیروز منتشر شد ضمن ابراز‬ ‫ناامیدی از قطع زنجیره فساد و ویژه‌خواری وعده افشای فسادی ده‌ها هزار میلیاردی در‬ ‫آینده نزدیک را داد‪.‬‬ ‫روشنک آسترکی‬

‫ترکان در مصاحبه‌ای با روزنامه آرمان که‬ ‫روز شنبه‪ ۲۶ ،‬بهمن‪ ،‬منتشر شد به طور تلویحی‬ ‫گفته است که این فساد ده‌ها هزار میلیاردی در‬ ‫دولت محمود احمدی‌نژاد رخ داده و فساد ‪ ۹‬هزار‬ ‫میلیاردی که اخیرن بار‌ها به آن اشاره شده تنها‬ ‫«بخش کوچکی» از آن بوده است‪.‬‬ ‫از سوی دیگر «حسن روحانی» در مراسم‬ ‫سخن‌رانی اخیر خود در بیست و دوم بهمن ضمن‬

‫این‌که از مردم خواست دولت را در مسیر مبارزه با‬ ‫فساد اقتصادی یاری کنند‪ ،‬گفت‪« :‬مگر می‌توان‬ ‫تحمل کرد که یک فرد ‪ ۹‬هزار میلیارد تومان پول‬ ‫این ملت را ببرد؛ کجا برده است؟ کجا مصرف‬ ‫شده است؟ چه کسانی اجازه داده‌اند»؟‬ ‫این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که‬ ‫پرونده‌های فساد سه هزار میلیاردی‪ ،‬فساد بیمه‬ ‫ایران‪ ،‬بدهی ‪ ۸۰‬هزار میلیاردی ‪ ۳۲‬نفر به بانک‌ها‬ ‫و هم‌چنین پرونده بابک زنجانی که همگی در‬ ‫زمان دولت احمدی‌نژاد اتفاق افتاده‌اند باز است و‬ ‫نتیجه مواجهه دولت کنونی با فسادهای اقتصادی‬ ‫که در دولت قبل اتفاق افتاده اعالم نشده است‪.‬‬ ‫ماجرای میلیارد‌ها دالر پول نفتی که به گزارش‬ ‫دیوان محاسبات مجلس سرنوشتش مشخص‬ ‫نیست را هم باید در کنار این فهرست دید‪.‬‬ ‫وعده مبارزه با ویژه‌خواران‬ ‫در دولت روحانی واژه «ویژه‌خوار» به ادبیات‬ ‫اقتصادی کشور راه یافت‪ .‬در واقع ویژه‌خوار‪ ،‬نامی‬ ‫است که در دولت یازدهم بر روی رانت‌خواران‬ ‫و مفسدان اقتصادی گذاشته شده است‪ .‬بحث‬ ‫مبارزه با ویژه‌خواران و کاسبان تحریم در دی‬ ‫ماه سال جاری طی نامه‌ای از سوی «حسن‬ ‫روحانی» به «اسحاق جهانگیری»‪ ،‬معاون اول‬

‫‪60‬‬

‫رییس جمهور و رییس ستاد مبارزه با مفاسد‬ ‫اقتصادی‪ ،‬مطرح شد‪.‬‬ ‫در این نامه آمده است‪« :‬از آن‌جا که مبارزه با‬ ‫مفاسد اقتصادی‪ ،‬الزمه پیش‌رفت و عدالت است‬ ‫و دولت تدبیر و امید‪ ،‬برای خروج اقتصاد کشور‬ ‫از رکود و ایجاد رونق اقتصادی‪ ،‬تامین امنیت‬ ‫برای فعالیت سالم اقتصادی را در اولویت کار‬ ‫خود قرار داده است‪ ،‬مقتضی است اقدامات الزم‬ ‫برای شناسایی و مجازات کسانی که با تبانی و‬

‫بهطورکلیرانتخواریدر‬ ‫کشورهای در حال توسعه‬ ‫و با توجـه به بسترهـای‬ ‫مناسب در دولت شیوع‬ ‫دارد‪ .‬دولت‌هایـی کـه بر‬ ‫سـرکارمی‌آیندبهحجـم‬ ‫وسیعیازدرآمد‌هاومنابع‬ ‫اقتصادیدسترسیدارند‪.‬‬

‫سوءاستفاده از امتیازات خاص‪ ،‬زمینه ویژه‌خواری‬ ‫و درآمدهای غیرموجه فراهم کرده‌اند در اولویت‬ ‫کار قرار گیرد‪ .‬به ویژه ضروری است موارد‬ ‫سوءاستفاده از شرایط تحریم مورد رسیدگی قرار‬ ‫گیرد و برای حراست از حقوق مردم و بیت‌المال‬ ‫اقدام فوری صورت پذیرد و گزارش مربوطه ظرف‬ ‫یک ماه به اینجانب ارایه گردد»‪.‬‬ ‫گرچه هر از گاهی فرمان‪‎‬های حکومتی و خط و‬ ‫نشان‪‎‬های قضایی برای مفسدان اقتصادی صادر‬ ‫شده‪ ،‬اما نتیجه همه آن‪‎‬ها‪ ،‬تکرار چرخه فساد‬ ‫اقتصادی و رانت‪‎‬خواری در دولت‪‎‬های جمهوری‬ ‫اسالمی بوده و هست‪ .‬نمره شاخص ادراک فساد‬ ‫ایران در دو دهه گذشته همواره پائین‪‎‬تر از سه‬ ‫بوده است و ایران یکی از کشورهای فسادخیز‬ ‫به شمار می آید‪ .‬در آخرین رتبه‪‎‬بندی‪ ،‬ایران به‬ ‫لحاظ شاخص فساد اقتصادی در رتبه ‪ ۱۳۳‬جهان‬ ‫قرار دارد و آن‪‎‬گونه که سازمان شفافیت بین‪‎‬المللی‬ ‫گزارش کرده‪ ،‎‬جایگاه ایران در سال‪‎‬های گذشته‬ ‫همواره در حال تنزل بوده است‪.‬‬ ‫پیچ و خم مبارزه با فساد‬ ‫به طور کلی رانت خواری در کشورهای در حال‬ ‫توسعه و با توجه به بسترهای مناسب در دولت‬ ‫شیوع دارد‪ .‬دولت‌هایی که بر سر کار می‌آیند‬ ‫به حجم وسیعی از درآمد‌ها و منابع اقتصادی‬ ‫دسترسی دارند‪ .‬همچنین با انتصاباتی که در‬ ‫مشاغل دولتی انجام می‌دهند قادر می‌شوند قشر‬ ‫عظیمی از افرادی را که به نحوی با آن‌ها در‬ ‫ارتباط هستند در پست‌های کلیدی فرار دهند‪.‬‬ ‫بدین ترتیب تعدادی از افراد وابسته به دولت در‬ ‫کار‌ها و مشاغل کلیدی قرا ‌ر می‌گیرند و شرایط‬ ‫برای انجام فعالیت‌های مبتنی بر رانت مهیا‬ ‫می‌گردد‪ .‬در این صورت اگر دولت‌ها نظارت‬ ‫درستی بر نهادهای دولتی اعمال نکنند‪ ،‬احتمال‬ ‫ایجاد انحراف و انجام فعالیت‌های رانتی و‬ ‫فسادهای مالی افزایش می‌یابد‪.‬‬ ‫در اقتصاد ایران نیز یکی از منابع اصلی‬ ‫رانت‪‎‬خواری‪ ،‬نفت است‪ .‬دولت نفتی در جوامع‬ ‫غیردموکراتیک‪ ،‬فسادخیز است و توزیع کننده‬ ‫رانت‪ .‬برای همین هم در همه دولت‪‎‬های پیش‬ ‫و پس از انقالب‪ ،‬وزارت نفت از وزارت‪‎‬خانه‪‎‬های‬ ‫ی‪‎‬آید و جریان‪‎‬های سیاسی‬ ‫کلیدی به شمار م ‌‬ ‫تالش دارند تا نزدیکان خود را در آنجا مستقر‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫همچنین کارشناسان معتقدند رانت اقتصادی و‬ ‫رانت سیاسی همواره همسو با یکدیگر حرکت‬

‫ی‪‎‬کنند‪ .‬برخورداران از رانت اقتصادی در عرصه‬ ‫م‌‬ ‫ی‪‎‬یابند‬ ‫سیاسی و قدرت نیز امکان مانور بیشتری م ‌‬ ‫ی‪‎‬شود‪ .‬از‬ ‫و برخورد قانونی با آنان دشوار‌تر م ‌‬ ‫همین منظر‪ ،‬صاحب‪‎‬نظران پیشنهاد کرده‪‎‬اند که‬ ‫برای در امان ماندن دو نهاد ثروت و قدرت از‬ ‫فساد‪ ،‬همواره باید یک نهاد ناظر غیردولتی به‬ ‫عنوان دیده‪‎‬بان وجود داشته باشد‪ .‬غیبت نهادهای‬ ‫ناظر غیردولتی در ایران و محدودیت رسان ‪‎‬ه‌ها در‬ ‫پوشش فساد مقام‪‎‬های دولتی‪ ،‬امکان فسادخیزی‬ ‫اقتصاد ایران را افزایش داده است‪.‬‬ ‫«فرشاد مومنی»‪ ،‬اقتصاد‌دان و استاد دانشگاه‬ ‫در این زمینه می‌گوید‪« :‬در یک اقتصاد رانتی‪،‬‬ ‫بقای نظام رانتی در عدم شفافیت امکان پذیر‬ ‫است‪ .‬وقتی عدم شفافیت حاکم شد‪ ،‬فعالیت‌های‬ ‫اقتصادی بزرگ‪ ،‬همزاد فساد مالی می‌شوند‪ .‬یعنی‬ ‫اصل در فاسد بودن آن فعالیت‌هاست مگر این‌که‬ ‫خالفش ثابت شود‪ .‬اگر قرار باشد فساد و رانت‬ ‫جویی از بین برود‪ ،‬باید نظام تخصیص دالرهای‬ ‫نفتی شفاف شود‪ .‬سازوکار اجرایی و عملیاتی‬ ‫این مساله هم این است که دولت تصمیم‬ ‫گیری در مورد تخصیص دالرهای نفتی را به‬ ‫مجلس واگذار کند‪ .‬دومین مورد به سیاست‌ها‬ ‫و مجوز‌های صادرات و واردات مربوط می‌شود‬ ‫که یک کانون بسیار مهم در زمینه توزیع رانت‬ ‫و فساد است‪ .‬راه حل این بود که قانون مربوط‬ ‫به صادرات و واردات به سبک و سیاقی که در‬ ‫سال‌های آغازین مجلس عمل می‌شد دوباره به‬ ‫مجلس ارجاع داده شود‪».‬‬ ‫«سعید لیالز» اقتصاد‌دان نیز در مورد نحوه‬ ‫عمل‌کرد دولت پیرامون مبارزه با فساد اقتصادی‬

‫‪61‬‬

‫می‌گوید‪« :‬آن چیزی که وظیفه اصلی دولت را‬ ‫تشکیل می‌دهد و اختیار اصلی دولت نیز در همین‬ ‫حوزه است‪ ،‬مبارزه با فساد است‪ .‬باید دقت داشته‬ ‫باشیم که مبارزه با فاسد با مبارزه با فساد فرق‬ ‫دارد‪ .‬اگر دولت بخواهد با فاسد‌ها برخورد کند‬ ‫ممکن است به یک موفقیت‌های نسبی برسد‬ ‫اگرچه تاکنون در ‪ ۳۵‬سال گذشته عملکرد روشنی‬ ‫در این زمینه مشاهده نشده است»‪.‬‬ ‫وی هم‌چنین می‌افزاید‪« :‬در عین حال مبارزه‬ ‫با فاسد‌ها احتیاج به هم‌کاری بین دستگاهی و‬ ‫بین‌قوه‌یی دارد که تعامالت روشنی را می‌طلبد‪.‬‬ ‫به عبارتی در زمینه مبارزه با فاسد دولت تنها‬ ‫نیست و به تنهایی نیز نمی‌تواند اقدام کند‪،‬‬ ‫فقط می‌تواند آن‌ها را به قوه قضاییه معرفی‬ ‫کند بدون این‌که حتی بتواند جلوی آن پدیده‬ ‫را بگیرد‪ .‬اما آن کاری که دولت خود مستقل از‬ ‫دستگاه قضایی می‌تواند انجام دهد و دراختیار‬ ‫و انحصار دولت و شخص آقای روحانی و‬ ‫جهانگیری است‪ ،‬مبارزه با فساد است‪ ،‬که در‬ ‫مرحله پیشگیری و بازدارندگی از فساد است»‪.‬‬ ‫در پایان گفتنی است با توجه به عواملی که‬ ‫پیرامون استفاده از رانت و شیوع فساد در‬ ‫دولت‌ها مطرح شد‪ ،‬بسیاری از کارشناسان و‬ ‫تحلیل‌گران دولت یازدهم را هم مستعد رفتن‬ ‫به سمت فساد اقتصادی دانسته اند‪ .‬حال باید‬ ‫دید دولت یازدهم که برای در هم شکستن‬ ‫فساد اقتصادی ریشه دوانده در ارکان مختلف‬ ‫تجهیز شده است‪ ،‬تا چه میزان خود‪ ،‬از این‬ ‫آسیب دور می‌ماند و در راه برچیدن فساد پیروز‬ ‫می‌شود‪.‬‬

‫● نگرانی فعاالن حقوق زن‬

‫«کمبود پلیس زن در‬ ‫مراکزانتخاباتیافغانستان»‬ ‫با آن که کمتر از یک ماه دیگر به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای والیتی در‬ ‫افغانستان باقی مانده است‪ ،‬شماری از فعاالن حقوق زن‪ ،‬نهاد‌های جامعه‌مدنی و دانشجویان‬ ‫در والیت بلخ از کمبود پلیس زن در مراکز رای‌دهی ابراز نگرانی می‌کنند‪.‬‬ ‫احمد نوید پویان‬

‫آنان می‌گویند که جامعه افغانستان‪ ،‬برای‬ ‫تامین امنیت انتخابات‪ ،‬تطبیق و تامین حاکمیت‬ ‫قانون به پلیس زن نیاز دارد و اگر به این مشکل‬ ‫توجه نشود‪ ،‬ممکن است زنان از اشتراک در‬ ‫انتخابات ماه آینده‪ ،‬محروم شوند‪.‬‬ ‫با این حال «عزت‌اله آرمان» رییس کمیسیون‬ ‫مستقل انتخابات والیت بلخ با این‌که می‌پذیرد‬ ‫برای تامین امنیت مراکز رای‌دهی با مشکل‬ ‫کمبود پلیس زن روبرو هستند‪ ،‬می‌گوید‪« :‬در‬

‫والیت بلخ ‪ ٣١٩‬مرکز رای‌دهی در روز انتخابات‬ ‫فعال خواهد بود که برای تامین امنیت این‬ ‫مراکز به ‪ ۶٣٨‬نفر پلیس زن نیاز است اما از‬ ‫سوی فرماندهی امنیه‌ی بلخ حدود ‪ ٧٢‬پلیس‬ ‫زن به آن‌ها معرفی شده‌اند»‪.‬‬ ‫رییس کمیسیون مستقل انتخابات والیت بلخ‬ ‫هم‌چنان از هم‌کاری‌های ارگان‌های دولتی‪،‬‬ ‫جامعه‌مدنی و وزارت آموزش و پرورش برای‬ ‫در اختیار قرار دادن ‪ ١٣‬هزار آموزگار در روز‬ ‫برگزاری انتخابات در بخش تالشی خانم‌های‬ ‫رای دهنده خبر داد‪.‬‬

‫‪62‬‬

‫این در حالی است که پیش از این کمیسیون‬ ‫مستقل انتخابات افغانستان از عدم اشتراک‬ ‫پررنگ زنان برای گرفتن کارت رای‌دهی ابراز‬ ‫نگرانی کرده است‪.‬‬ ‫این کمیسیون گفته است که اگر زمینه‬ ‫اشتراک زنان در انتخابات آینده تضمین نشود‪،‬‬ ‫شفافیت و همه شمول بودن این انتخابات زیر‬ ‫سوال خواهد رفت‪ .‬قرار است انتخابات ریاست‬ ‫جمهوری و شورا‌های والیتی افغانستان در‬ ‫شانزدهم ماه حمل (فروردین) سال ‪١٣٩٣‬‬ ‫برگزار شود‪.‬‬

‫● در بخش‌های مختلف اقتصادی‬

‫«تالش‌های افغانستان و پاکستان‬ ‫برای افزایش روابط بازرگانی»‬ ‫«محمد اسحاق دار»‪ ،‬وزیر مالیه پاکستان پس از سفر به کابل اکنون به مزارشریف آمده‬ ‫است و در دیدار با «عطامحمد نور» والی بلخ بر گسترش و روابط میان دو کشور ( پاکستان‬ ‫و افغانستان) تاکید و گفت‌وگو کردند‪.‬‬ ‫احمد نوید پویان‬

‫وزیر مالیه پاکستان با تاکید روی تعهدات‬ ‫کشور متبوع‌اش در برابر افغانستان‪ ،‬می‌گوید‪:‬‬ ‫«پاکستان در بخش‌های مختلف اقتصادی‬ ‫افغانستان را کمک می‌کند»‪.‬‬ ‫این مقام پاکستانی هم‌چنان از افزایش‬ ‫کمک‌های کشوراش از ‪ ٣۵‬میلیون دالر به ‪۵٠‬‬ ‫میلیون دالر برای افغانستان خبر داده و تاکید‬ ‫می‌کند که پاکستان یک متعهد خوب برای‬ ‫افغانستان است‪.‬‬

‫در عین حال «عطامحمد نور» والی بلخ از‬ ‫روابط افغانستان و پاکستان به بهبود یاد کرده‬ ‫می‌گوید‪ :‬حکومت جدید پاکستان به رهبری‬ ‫«نوازشریف» برای گسترش روابط بازرگانی‪،‬‬ ‫شگوفایی اقتصادی و نیز تحکیم ثبات میان این‬ ‫دو کشور (افغانستان و پاکستان) گام‌های موثری‬ ‫برداشته است‪.‬‬ ‫گفتنی است که این مقام پاکستانی برای اشتراک‬ ‫در نهمین نشست هم‌کاری‌های اقتصادی میان‬ ‫افغانستان و پاکستان به این کشور آمده است‪.‬‬ ‫این درحالی است که در چند سال اخیر بازرگانان‬

‫‪63‬‬

‫افغان برای واردات و صادرات کاالها در مرزهای‬ ‫پاکستان با مشکالت زیادی مواجه بوده اند‪.‬‬

‫این مقام پاکستانی هم‌چنان از‬ ‫افزایش کمک‌های کشوراش از‬ ‫‪ ٣۵‬میلیون دالر به ‪ ۵٠‬میلیون‬ ‫دالر برای افغانستان خبر داده‪...‬‬

‫● نماینده مردم بلخ‬

‫«خشونت علیه زنان‬ ‫از سوی مردان معتاد در افغانستان»‬

‫«بررسی عوامل افزایش مواد مخدر در افغانستان» عنوانی برنامه‌ای است که از سوی «مرکز‬ ‫اجتماعی و فرهنگی امید هم‌زیستی» در شهر مزارشریف مرکز والیت «بلخ» با حضور‬ ‫نمایندگان مجلس‪ ،‬رییس اداره مبارزه با مواد مخدر‪ ،‬شماری از فعاالن مدنی و دانشجویان‬ ‫برگزار شد‪.‬‬ ‫احمد نوید پویان‬

‫«برشنا ربیع» نماینده مردم بلخ در‬ ‫مجلس نمایندگان که در این همایش‬ ‫صحبت می‌کرد‪ ،‬می گوید‪ ٩٩« :‬درصد‬ ‫خشونت‌ها علیه زنان در افغانستان از سوی‬ ‫مردان معتاد به مواد مخدر صورت می‌گیرد‬ ‫که تاثیرات منفی و ناگواری روی زنان و‬ ‫اطفال دارد»‪.‬‬

‫اخیرن گزارشی از سوی سازمان ملل متحد منتشر‬ ‫شده که در آن آمده است والیت بلخ از فهرست‬ ‫والیت‌های عاری از کشت کوکنار و مواد مخدر‬ ‫در افغانستان بیرون گردیده اما «محمد رحیم‬

‫رحمان اوغلی» رییس اداره مبارزه با مواد مخدر‬ ‫والیت بلخ این گزارش را شدیدن رد کرد‪.‬‬ ‫آقای «اوغلی» ضمن تاکید بر عاری بودن والیت‬ ‫بلخ از کشت و زرع مواد مخدر می‌گوید‪« :‬از سال‬ ‫جاری تا اکنون بیش از ‪ ۴٠‬نفر از قاچاق‌بران مواد‬ ‫مخدر توسط نیروهای پلیس مبارزه با مواد مخدر‬ ‫این والیت بازداشت شدند»‪.‬‬ ‫این در حالی است که در ‪ ١٢‬سال گذشته دولت‬ ‫افغانستان و جامعه جهانی تالش کرده‌اند تا کشت‬ ‫کوکنار و مواد مخدر را در افغانستان کاهش دهند‬ ‫اما دیده می‌شود که در بیش‌تر از والیت‌های‬

‫‪64‬‬

‫ناامن این کشور هنوز هم کشت و زرع مواد‬ ‫مخدر وجود دارد‪.‬‬

‫«‪ ٩٩‬درصدخشونت‌هاعلیهزنان‬ ‫در افغانسـتان از سوی مردان‬ ‫معتاد به مواد مخدر صــورت‬ ‫می‌گـیرد که تاثیرات منفی و‬ ‫ناگواری روی زنان و اطفال دارد»‪.‬‬

‫● آلودگی هوای ایران‬

‫«جمهوری اسالمی با بنزین سمی‬ ‫ایرانیان را کشت»‬ ‫‫مطلب‌هایی که در این بخش رادیو کوچه منتشر می‌شود یا انتخاب دبیر روز سایت و یا پیشنهاد دوستان رادیو است که می‌تواند از هر گروه یا‬ ‫دسته و یا مرامی باشد‪ ،‬نظر‌های مطرح شده در این بخش الزامن نظر رادیو کوچه نیست‪ .‬اگر نقد و نظری بر نوشته‌های این بخش دارید می‌توانید‬

‫برای ما ارسال کنید‪ .‬این مطلب بدون ویرایش رادیو کوچه منتشر می‌شود‪.‬‬

‫جالل ایجادی‬

‫اعتراض مردم و متخصصان بهداشت‬ ‫و ما کوشندگان محیط زیست علیه آلودگی‬ ‫هوای ایران و علیه بیماری‌ها و کشتار زیست‬ ‫محیطی به گوش دولت روحانی رسید‪ .‬سالیان‬ ‫متمادی من نیز نوشتم و کشتار مردم را از‬ ‫طریق سم کشنده هوای ایران توضیح دادم و‬ ‫تاکید کردم که مسئله محیط زیست در ایران‬ ‫مسئله حاشیه‌ای نیست بلکه مسئله حیاتی است‪.‬‬ ‫ولی اپوزیسیون چپ و دمکرات و ملی ایران در‬

‫نادانی و ناآگاهی خود اصرار ورزید و این‌گونه‬ ‫مسایل را اساسی ندانست‪ .‬برای بسیاری از آنان‬ ‫دعوای‌های آخوند‌ها و اختالف درون هیات‬ ‫حاکمه همیشه اساسی بود‪ ،‬ولی تخریب محیط‬ ‫زیست و زندگی انسان‌ها در این نظام ویرانگر‬ ‫جمهوری اسالمی نیازمند تالش جدی نبود‪.‬‬ ‫فقدان فرهنگ پیشرو در حکومت و در میان‬ ‫اپوزیسیون و نیز منافع کالن حکومتی و فساد‬ ‫حاکم بر دستگاه موجود‪ ،‬پشتوانه روند تخریب‬ ‫سالمتی در ایران بوده است‪.‬‬ ‫هوای ایران و از جمله هوای تهران آلوده برای‬ ‫سالمتی خطرناک است و بسیاری از بیماری‌های‬ ‫رایج در شرایط کنونی ناشی از این آلودگی است‪.‬‬ ‫یکی از عوامل اصلی آلودگی گازوئیل و بنزین‬ ‫توسط خودرو‌ها می‌باشد‪ .‬ایران تا سال ‪۱۳۸۸‬‬ ‫چهل درصد از بنزین مصرفی خود را از خارج‬ ‫تامین می‌کرد‪ ،‬اما به سبب تحریم‌های غرب‬ ‫در مورد بنزین‪ ،‬مجبور شد کمبود ظرفیت‬ ‫پاالیشگاهی تولید بنزین را از طریق تولید‬ ‫این سوخت در مجتمع‌های پتروشیمی و با‬ ‫افزودن سرب یا کاتالیست‌های شیمیایی و‬ ‫بسیار خطرناک مانند «ام‌تی‌بی‌ای» جبران کند‪.‬‬ ‫«ام‌تی‌بی‌ای» ماده‌ای سمی و به شدت سرطان‌زا‬ ‫است و استفاده از آن در دنیا برای تولید بنزین‬ ‫ممنوع است‪ .‬وزیر نفت بیژن زنگنه که روز‬

‫‪65‬‬

‫ششم اسفند ‪ ۱۳۹۲‬در جلسه علنی شورای شهر‬ ‫تهران سخن می‌گفت اظهار داشت‪« :‬براساس‬ ‫گزارش شرکت پاالیش و پخش‪ ،‬موادی که در‬ ‫بنزین پتروشیمی‌ها وجود دارد آالینده و خارج از‬ ‫استاندارد هستند و قطعن در تهران دیگر این‬ ‫نوع بنزین توزیع نخواهد شد‪ .».‬این‌گونه افراد‬ ‫پس از سالیان دراز سکوت و همدستی با آیت‌اله‬ ‫خامنه‌ای و دولت احمدی‌نژاد به‌ناگاه کشف‬ ‫کرده‌اند که بنزین ایران کشنده است‪.‬‬ ‫چرا آن همه سکوت و پنهان‌کاری در مورد‬ ‫جنایات محیط زیستی؟ چرا امروز آمار درست و‬ ‫جدی در مورد بیماری‌ها و کشتار انسان‌ها به‬ ‫خاطر آلودگی منتشر نمی‌شود؟ چرا خسارات‬ ‫اقتصادی مورد ارزیانی قرار نمی‌گیرد؟ بنزین و‬ ‫گازوییل آلوده چه اندازه بیماری‌های شهروندان‬ ‫را در سراسر ایران افزایش داد؟‬

‫گازوییــل و بنزین ویژه کشــتار‬ ‫انسان‌ها‬

‫آلودگی هوا در ایران چندین علت دارد که از‬ ‫آن میان باید از غبار‌ها یا ذرات آالینده نام‬ ‫برد‪ .‬ذرات آالینده که همراه «دیوکسید ازت»‪،‬‬ ‫«ازون»‪« ،‬بنزن» وذرات معلق دیگر است‪ ،‬در‬ ‫هوا و آب شناور می‌باشند و از نظر کار‌شناسان‬ ‫به عنوان عناصر خطرناک در زمینه بهداشت‬

‫و سالمتی ارزیابی می‌گردند‪ .‬این آالینده‌ها در‬ ‫گسترش بیماری‌های قلب و عروق و سرطان‬ ‫شش و آسم و تنگی نفس موثر می‌باشند‬ ‫و شاخص امید به زندگی را به شدت کاهش‬ ‫می‌دهند‪ .‬این ذرات دارای دو منشا می‌باشند‪:‬‬ ‫منشا طبیعی مانند جنگل‌سوزی‌ها و آتشفان‌ها و‬ ‫منشا صنعتی و شیمیایی مانند فعالیت بنگاه‌های‬ ‫تولیدی‪ ،‬سیستم شوفاژ شهری‪ ،‬مواد فسیلی‬ ‫بنزین و گازوییلی خودروهای شهری‪ .‬این‬ ‫آالینده‌ها دارای ترکیبات شیمیایی مانند نیترات‪،‬‬ ‫سولفات‪ ،‬فلزات سنگین‪ ،‬کربن ناشی از سوخت‬ ‫ناکامل مواد نفتی و ذغال سنگ و یا آلودگی‬ ‫اتمی می‌باشند‪ .‬البته در مورد ذرات طبقه‌بندی‬ ‫چهار گانه وجوددارد که معیار اندازه ذرات است‪.‬‬ ‫قطر ذرات از نیم میکرون شروع شده و تا ده‬ ‫میکرون افزایش دارد‪ .‬در ایران در دوران اخیر‬ ‫نه تنها با ذرات مسموم صنعتی بلکه به‌عالوه‬ ‫باریزگردهای «نانو» نیز مواجه هستیم که با‬ ‫منشا طبیعی بوده ولی با آلودگی‌های متعدد‬ ‫شیمیایی همراه گشته و به لحاظ اندازه بسیار ریز‬ ‫آن به سرعت در اعماق شش‌ها فرو می‌روند‪‌،‬گاه‬ ‫تغییرات ژنتیکی بوجود آورده و بیمارهای مهلک‬ ‫را دامن می‌زند‪.‬‬ ‫در مورد این پدیده‪ ،‬اتحادیه اروپا تاکید دارد که‬ ‫میزان این آلودگی از ‪ ۵۰‬درصد آلودگی در ‪۲۴‬‬ ‫ساعت نباید تجاوز کند؛ حال آن‌که بنابه گفته‬ ‫مقامات دولتی ایران شاخص ذرات معلق‌گاه به‬ ‫میزان ‪ ۱۱۹‬درصد باال میرود‪ .‬به لحاظ فقدان‬ ‫آمار جدی وکافی‪ ،‬مشخص نیست میزان واقعی‬ ‫ذرات در ایران چقدر است و منابع دولتی تالش‬ ‫دارند تا آمار کامل وساالنه پخش نشود‪ .‬ولی به‬ ‫هرحال با آمار پراکنده و مشاهدات روزمره این‬ ‫پدیده در فضای شهر و ناراحتی متعدد مردم‬ ‫متوجه می‌شویم میزان گرفتاری و خطر باالست‬ ‫و باتوجه به استاندارد جهانی درصد اعالم شده در‬ ‫ایران بسیار بیشتر از حدمجاز می‌باشد‪.‬‬ ‫نکته اساسی که توسط روزنامه‌ها و شهروندان‬ ‫‌وگوست همان مسئله سوخت‬ ‫‌‌‌‬ ‫مورد گفت‬ ‫خودرود‌ها و بنزین و گازوییل مورد استفاده است‪.‬‬ ‫براساس آمار ارایه شده دولتی‪ ،‬میزان گوگرد‬ ‫موجود در سوخت بنزین حدود ‪ ۱۸۰‬پی‌پی‌ام و‬ ‫گوگرد موجود در سوخت گازوییل ‪ ۸۰۰۰‬پی‌پی‌ام‬ ‫می‌باشد‪ .‬آیا این میزان از نظر استانداردهای‬ ‫جهانی قابل پذیرش است؟ پاسخ منفی است و‬ ‫کافی است به نمودار زیر توجه شود‪.‬‬

‫ی ‪‌ -‬ای‪،‬‬ ‫مرکز بین‌المللی کیفیت سوخت نفت ‌‬ ‫اف‪ ،‬کو‪ ،‬س‪ -‬در بررسی ‪ ۲۰۱۲‬خود ازسوخت‬ ‫گازوییلی کشور‌ها لیست ‪ ۱۰۰‬کشور در زمینه‬ ‫سوخت گازوییل رامنتشر کرده و در این لیست‬ ‫سوئد و آلمان و ژاپن در راس کشورهایی قرار‬ ‫دارند که پایین‌ترین میزان «گوگرد» در سوخت‬ ‫خود داشته و بهترین استاندارد را رعایت می‌کنند‪.‬‬ ‫تعداد ‪ ۴۴‬کشور در سوخت خود به میزان بسیار‬ ‫نازل یا فقط میزان ‪ ۵۰‬پی‌پی‌ام گوگرد در گازوییل‬ ‫دارند و در لیست ‪ ۱۰۰‬کشور ارزیابی شده الجزایر‬ ‫و تونس و سریالنکا آلوده‌ترین مواد سوختی را‬ ‫دارند و البته یک‌سری از کشور‌ها و از جمله ایران‬ ‫به لحاظ آلودگی شدید از این لیست خارج هستند‬ ‫و جزو بد‌ترین شاگرد‌ها ارزیابی شده‌اند‪ .‬ایران به‬ ‫سبب آلودگی حاد جزو لیست قرار نگرفته است‪.‬‬ ‫طبق این ارزیابی ایران در گروه کشورهایی‬ ‫قرار دارد که میزان گوگرد گازوییل آن درصد‬ ‫باال و بسیار باال یعنی بیش از ‪ ۲۰۰۰‬تا ‪۱۰۰۰۰‬‬ ‫پی‌پی‌ام می‌باشد‪ .‬این ماده شیمیایی که در نفت‬ ‫موجود است و هنگام پاالیش به مشتقات نفتی‬ ‫انتقال می‌یابد‪ ،‬با سوخت گازوییل و بنزین توسط‬ ‫کامیون‌ها و خودرو‌ها و موتور‌ها تولید و در هوا‬ ‫پخش می‌شود‪ .‬این ماده هم‌چون زهر بسیار‬ ‫سمی و کشنده بوده و برای سالمتی انسان و‬ ‫محیط زیست بسیار خطرناک است‪ .‬استاندارد‬ ‫اروپایی از اول ژانویه ‪ ۲۰۰۹‬میزان قابل قبول‬ ‫گوگرد بنزین را ‪ ۱۰‬پی‌پی‌ام تنظیم نموده است‪.‬‬ ‫میزان گوگرد مواد نفتی به هنگام سوخت در‬ ‫بنزین و گازوییل به دیوکسید گوگرد تبدیل شده‬ ‫و نتیجه آن گازهای سمی و مشکالت تنفسی‬ ‫می‌باشد‪ .‬در پاالیش نفتی می‌توان این میزان را‬

‫‪66‬‬

‫مرکز بین‌المللی کیفیت سوخت‬ ‫نفتی‌‪‌-‬ای‪ ،‬اف‪ ،‬کو‪ ،‬س‪ -‬در بررسی ‪۲۰۱۲‬‬ ‫خود ازسوخت گازوییلی کشور‌ها لیست‬ ‫‪ ۱۰۰‬کشور در زمینه سوخت گازوییل‬ ‫رامنتشر کرده و در این لیست سوئد و‬ ‫آلمان و ژاپن در راس کشورهایی قرار‬ ‫دارند که پایین‌ترین میزان «گوگرد» در‬ ‫سوخت خود داشته و بهترین استاندارد را‬ ‫رعایت می‌کنند‪.‬‬

‫کاملن کاهش داد و کیفیت سوختی را افزایش‬ ‫بخشید ولی این امر نیازمند هزینه باال است که‬ ‫شرکت‌ها و یا دولت‌ها نمی‌خواهند بپردازند و یا‬ ‫توان تکنولوژیکی و تولیدی الزم برای نیاز‌ها را‬ ‫ندارند‪.‬‬

‫امروزمامی‌دانیمکهفقدان‬ ‫کیفیتگازوییلیکمرگ‬ ‫خامـوش را هم‌راه دارد‪.‬‬ ‫منواکسید کربن منجر به‬ ‫مرگشهروندانمی‌گردد‪.‬‬ ‫تمایلگازمنواکسیدکربن‬ ‫برایترکیبباهموگلوبین‬ ‫خون ‪ ۲۵۰‬برابر بیش از‬ ‫اکسیژن است بنـابراین‬ ‫با باال رفتن درصد آن‬ ‫در هوا‪ ،‬به سرعت باعث‬ ‫ایجاد مسمومیت خواهد‬ ‫شد و اکسیژن‌رسانی به‬ ‫بافت‌های مختلف بدن از‬ ‫جمله مغز و قلب را دچار‬ ‫اختاللمی‌کند‪.‬‬

‫هجوم سرطان علیه شهروندان‬

‫دریک پژوهش جدید درسال ‪« ۲۰۱۲‬آژانس بین‬ ‫المللی تحقیقات درباره سرطان» که زیر نظر‬ ‫«سازمان جهانی بهداشت» می‌باشد تاکید نمود‬ ‫درجهان هرساله بیش از سه میلیون نفربه سبب‬ ‫آلودگی هوا می‌میرند‪ .‬این گزارش اعالم نمود‬ ‫ذرات معلق‪ ،‬دودها و گازهای ناشی از سوخت‬ ‫خودروهای گازوییلی دارای مواد سرطان‌زا برای‬ ‫شش‌ها می‌باشند‪ .‬علی‌رغم صراحت سازمان‬ ‫جهانی بهداشت درباره سرطان‌زا بودن گازوییل‬ ‫متاسفانه اکثریت قاطع کشور‌ها استفاده گازوییل‬ ‫را ممنوع نکرده و به مرور در حال پخش سموم‬ ‫کشنده در جامعه هستند‪ .‬به لحاظ این خطر‬ ‫برای بهداشت عمومی در جامعه استانداردهایی‬ ‫تعریف می‌شوند‪ .‬استاندارد‌ها وسیله‌ای هستند‬ ‫تا تولیدکنندگان با سرمایه‌گذاری‌های جدید‬ ‫تکنیک را بهبود داده و با بهتر نمودن سوخت‪،‬‬ ‫آلودگی را کاهش دهند‪ .‬ولی باید دقت داشت‬ ‫که تصمیم‌گیرندگان سیاسی و اقتصادی تالش‬ ‫الزم را به کار نمی‌برند و تکنیک‌های موجود قادر‬ ‫به حذف آلودگی‌های مسموم نیستند‪ .‬علی‌رغم‬ ‫این‌که پیشرفت تکنولوژی در ساخت موتور‌ها‬ ‫میزان تولید این گازهای سمی را تا حدودی‬ ‫تقلیل داده‪ ،‬ولی کماکان این مواد نقش فعال‬ ‫ومهمی در گسترش سرطان دارند‪.‬‬ ‫این واقعیتی که علی‌رغم پیشرفت علمی در جهان‬ ‫سرطان به یک اپیدمی تبدیل شده است‪ .‬لیکن‬ ‫علل گوناگون این اپیدمی باید مورد تحلیل قرار‬ ‫گیرد‪ .‬در هر مورد باید دالیل مشخص و شرایط‬ ‫ویژه را بررسی نمود‪ .‬در ایران این بیماری با نرخ‬ ‫رشد باال می‌باشد و آلودگی‌های زیست‌محیطی‬

‫‪67‬‬

‫نقش فعالی در گسترش سرطان دارند‪.‬‬ ‫ما نباید هر چیز را به صرف این‌که جنبه‬ ‫اقتصادی و صنعتی دارد بپذیریم‪ .‬دید ما قبل از‬ ‫هرچیز باید متوجه سالمتی انسان و آینده بشری‬ ‫باشد و به‌عالوه زیان‌های زیست‌محیطی مانند‬ ‫آلودگی‌ها همیشه آشکار آژیرخطر نمی‌کشند‬ ‫بلکه آرام آرام زندگی را تباه می‌کنند‪ .‬در ایران‬ ‫برخی متخصصان معتقدند که آالینده‌ها مانند‬ ‫سرب و آرسنیک و یا پارازیت‌ها خطر تولد‬ ‫نوزاد زودرس‪ ،‬نوزاد معلول و عقب‌مانده ذهنی‬ ‫را ‪ ۳۰‬برابر افزایش داده است‪ .‬متاسفانه بودجه‬ ‫پژوهشی جدی و کار آموزشی درست در این‬ ‫زمینه وجود ندارد‪.‬‬ ‫امروز ما می‌دانیم که فقدان کیفیت گازوییل‬ ‫یک مرگ خاموش را هم‌راه دارد‪ .‬منواکسید‬ ‫کربن منجر به مرگ شهروندان می‌گردد‪ .‬تمایل‬ ‫گاز منواکسید کربن برای ترکیب با هموگلوبین‬ ‫خون ‪ ۲۵۰‬برابر بیش از اکسیژن است بنابراین‬ ‫با باال رفتن درصد آن در هوا‪ ،‬به سرعت باعث‬ ‫ایجاد مسمومیت خواهد شد و اکسیژن‌رسانی به‬ ‫بافت‌های مختلف بدن از جمله مغز و قلب را‬ ‫دچار اختالل می‌کند‪ .‬به علت بی‌رنگ و بی‌بو‬ ‫بودن این گاز‪ ،‬ممکن است وجود آن در محیط‬ ‫تا زمان ایجاد عالیم مسمومیت شدید مورد‬ ‫توجه واقع نشود‪ .‬عالیم مسمومیت حاد این گاز‬ ‫شامل سردرد‪ ،‬سرگیجه‪ ،‬تهوع و استفراغ و درد‬ ‫شکمی و سپس حالت بیهوشی‪ ،‬تشنج و اغما‬ ‫می‌باشد‪ .‬مراکز بهداشتی و رسانه‌ها می‌توانند‬ ‫کار خبررسانی مثبتی انجام دهند ولی این امر‬ ‫بدرستی بجلو نمی‌رود زیرا با کارشکنی‌های‬ ‫دولتی روبرو هستند‪ .‬از سال ‪ ۱۳۸۴‬تا ‪ ،۱۳۹۰‬آمار‬ ‫قربانیان آلودگی هوا در تهران‪ ۱۱ ،‬برابر شده‬ ‫است‪ .‬روزانه ‪ ۳۱۰‬تهرانی بر اثر آلودگی هوا جان‬ ‫می‌دهند‪.‬‬ ‫در بررسی عوامل بیماری‌زا یک کار پیوسته‬ ‫و متدویک و آماری ضرورت مبرم دارد تا‬ ‫سیاست جدی در دستور قرار دارد‪ .‬راه‌های‬ ‫متفاوت و نوآوری‌های بهداشتی و زیست‬ ‫محیطی نیز الزم است و در نتیجه بودجه‌های‬ ‫مهم و گسترش تخصص‪ ،‬یک امر عاجل و‬ ‫اساسی است‪ .‬مدل‌های کاتالیتیک گرچه تا‬ ‫حدودی «مونوکسید کربن» و «اکسید ازت» و‬ ‫«هیدروکاربور» نسوخته را کاهش می‌دهد‪ ،‬ولی‬ ‫این تکنیک نیز «پروتوکسید ازت» و ذرات معلق‬ ‫بوجود می‌آورند و بالخره فیلترهای جذب ذرات‬

‫بنوبه خود «دیوکسید ازت» را افزایش می‌دهد‬ ‫و در آزمایش‌های گوناگون در اروپا اثبات شده‬ ‫که فیلترهای حتا قوی همه ذرات ریزرا جذب‬

‫استاندارد «یورو» معیار‬ ‫سنجش پاکی بنزین بوده‬ ‫و امروزتالش کشورهای‬ ‫صنعتی پیشرفته رعایت‬ ‫یوروی ‪ ۵‬و ‪ ۶‬می‌باشـد‪.‬‬ ‫قرار بود‪ ،‬در سال ‪۱۳۹۱‬‬ ‫استاندارد بنزین تولیدی‬ ‫کشور ما به یورو‪ ۴‬ارتقا‬ ‫یابـد تا بر اسـاس این‬ ‫استاندارد میزان پی‌پی‌ام‬ ‫گوگــرد کاهش یـابد‪.‬‬ ‫امروز اکثر خــودروهای‬ ‫موجود هیچ استانداردی‬ ‫رعایت نمی‌کنند و یا‬ ‫برپایه اسـتاندارد پایین‬ ‫قـرار گرفته و بنابراین‬ ‫آلودگی‌های موجـود در‬ ‫آن بسیار باال می‌باشد‪.‬‬

‫نمی‌کند‪ .‬شرکت‌های تولید کننده اتومبیل‬ ‫باموتورهای گازوئیلی و بنزینی پیوسته تالش‬ ‫دارند تا خطرات را پنهان کرده تا فروش دربازار‬ ‫سقوط نکند‪.‬‬ ‫ما باید درک همه جانبه داشته باشیم و از‬ ‫منافع بازیگران گوناگون تحلیل روشنی در‬ ‫اختیارمان باشد‪ .‬مخالفت‌ها همیشه به خاطر‬ ‫ناکافی بودن اطالعات نیست‪ ،‬بلکه بدلیل‬ ‫منافع اقتصادی و سیاسی نیز می‌باشد و‬ ‫به‌عالوه یک تکنیک ممکن است یک عامل‬ ‫منفی را محدود کند‪ ،‬ولی در‌‌‌ همان زمان‬ ‫خطرات دیگر تولید نماید‪ .‬به عنوان نمونه‬ ‫گازوییل در افزایش گرمای زمین نسبت به‬ ‫بنزین نقش کمتری دارد‪ ،‬ولی در گسترش‬ ‫مواد سرطان‌زا بسیار فعال است‪.‬‬ ‫آلودگی هوا به آلودگی ناشی ازمواد فسیلی‬ ‫محدود نمی‌شوند و به عنوان نمونه‬ ‫آلودگی‌های ناشی از اشعه و پارازیت و امواج‬ ‫مغناطیسی و ماهواره‌ای نیز اثرات مخرب روی‬ ‫سالمتی انسان دارند؛ البته این پدیده درجهان‬ ‫مورد اعتراض اکولوژیست‌ها و محافل پزشکی‬ ‫می‌باشد‪ ،‬ولی شرکت‌های بزرگ این خطر و‬ ‫اثرات منفی آن را نفی می‌کنند‪ .‬در حال‬ ‫حاضر نهادهای جهانی بهداشت بر زیان‌های‬ ‫مهلک این پارازیت‌های مغناطیسی تاکید‬ ‫دارند و در ایران نهادهای دولتی این خطر‬ ‫را نادیده می‌انگارند‪ .‬عوامل زیست‌محیطی‬ ‫دارای جنبه‌های متضاد و پیچیده می‌باشند و‬ ‫هوشیاری در تشخیص مسئله عمده که‌‌‌ همان‬ ‫سالمتی انسان‌هاست‪ ،‬در انبوهی از تناقضات‬ ‫همیشه کارساده‌ای نیست‪.‬‬

‫‪68‬‬

‫ســهشرکتسـوئیسی‬ ‫ویتـــول‪ ،‬گلنــکور و‬ ‫ترافیگــورا که بخـش‬ ‫عمدهای از بازار جهانی‬ ‫فرآورده‌هـای نفتــی را‬ ‫در اختیار دارند‪ ،‬صدور‬ ‫بنزین به ایران را از سال‬ ‫‪ ۱۳۸۹‬متوقف نمودند‪ .‬در‬ ‫گذشته این سه شرکت‬ ‫در مجــموع‪ ،‬نیمـی از‬ ‫بنزین مورد نیاز ایران را‬ ‫تامین می‌کردند‪ .‬ایران به‬ ‫دنبال اعمال تحریم‌ها و‬ ‫ناتوانی از واردات بنزین‪،‬‬ ‫چند سال پیش شماری‬ ‫ازمجتمع‌هایپتروشیمی‬ ‫را موظف کرد که بنزین‬ ‫تولیدکنند‪.‬‬ ‫استاندارد‌هاوبی‌مسوولیتیحکومتی‬

‫در حال حاضر بسیاری از مردم دچار بیماری‬ ‫و آسیب‌های جدی به سالمت خود شده‌اند‪،‬‬ ‫متاسفانه دولت و نهادهای دولتی نسبت به‬ ‫آن بی‌تفاوت و غیرمسووالنه برخورد می‌کنند‪.‬‬ ‫دولت اسالمی پیوسته از قبول کیفیت پایین‬ ‫بنزین تولید داخل سر باز می‌زده و به نادرست‬ ‫آن را در آلودگی بی‌تاثیر دانسته است‪ .‬علی‌رغم‬ ‫این اصرار و عدم انتشار حقایق دقیق‪ ،‬سال‬ ‫‪ ۱۳۹۱‬مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای‬ ‫تهران بر کیفیت نامناسب بنزین به دروغ تاکید‬ ‫نمود و گفت‪ :‬نمونه‌هایی از بنزین تولید داخل‬ ‫به منظور بررسی به یک مرکز پژوهشی در‬ ‫کشور آلمان فرستاده شده است و این بررسی‬ ‫نشان داد که ترکیبات سرطان‌زای بنزین‌های‬ ‫داخلی ‪ ۳‬برابر استاندارد است‪ .‬هم‌چنین وحید‬ ‫حسینی‪ ،‬عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی‬

‫شریف نیز میزان گوگرد موجود در سوخت‬ ‫بنزین تولید ایران را حدود ‪« ۱۸۰‬پی‌پی‌ام»‬ ‫و گوگرد موجود در سوخت گازوییل را هشت‬ ‫هزار پی‌پی‌ام اعالم کرده و افزده است‪« :‬این‬ ‫در حالی است که استاندارد سوخت پاک‬ ‫‪ ۵۰‬پی‌پی‌ام و استاندارد سوخت بسیار پاک‬ ‫‪ ۱۵‬پی‌پی‌ام است‪ ».‬چندی پیش نیز حسین‬ ‫آقاجانی‪ ،‬مشاور وزیر بهداشت‪ ،‬درمان و آموزش‬ ‫پزشکی ایران گفت در سال ‪ ۱۳۹۰‬در تهران‬ ‫حدود چهار هزار و ‪ ۴۶۰‬نفر بر اثر آلودگی هوا‬ ‫جان خود را از دست داده‌اند‪ .‬محمدرضا تابش‪،‬‬ ‫یکی از نمایندگان مجلس ایران هشدار داد‬ ‫بنزینی که در این کشور تولید می‌شود نسل‬ ‫کودکان ایرانی را «تباه می‌کند» و آن‌ها را تا‬ ‫‪ ۱۰‬سال آینده به «بیماری‌های صعب‌العالج‬ ‫مانند سرطان» دچار می‌سازد‪ .‬این گفته‌های‬ ‫هولناک نمایندگان نظام حاکم‪ ،‬نشان دهنده‬ ‫افزایش عوامل زیان‌آور برای سالمتی مردم‬ ‫است‪ .‬این افزایش وخامت اتفاقی نیست زیرا‬ ‫رشد خودرو‌ها در فعالیت شهری و صنعتی و‬ ‫تشدید مجازات‌های بین‌المللی در ورود بنزین‬ ‫با استانداردهای جهانی‪ ،‬وضع را بد‌تر نموده‬ ‫است‪ .‬دولت برای پاسخ به نیازهای بازار‬ ‫وزندگی اقتصادی و جلوگیری از اعتراضات‪،‬‬ ‫مواد سوختی مسموم را بدون توجه به‬ ‫استانداردهای جهانی مانند «یورو»‪ ،‬با سرعت‬ ‫وارد بازار می‌کند و حقایق زیانبار را می‌پوشاند‪.‬‬ ‫استاندارد «یورو» معیار سنجش پاکی بنزین‬ ‫بوده و امروزتالش کشورهای صنعتی پیشرفته‬ ‫رعایت یوروی ‪ ۵‬و ‪ ۶‬می‌باشد‪ .‬قرار بود‪ ،‬در‬ ‫سال ‪ ۱۳۹۱‬استاندارد بنزین تولیدی کشور ما‬ ‫به یورو‪ ۴‬ارتقا یابد تا بر اساس این استاندارد‬ ‫میزان پی‌پی‌ام گوگرد کاهش یابد‪ .‬امروز اکثر‬ ‫خودروهای موجود هیچ استانداردی رعایت‬ ‫نمی‌کنند و یا برپایه استاندارد پایین قرار گرفته‬ ‫و بنابراین آلودگی‌های موجود در آن بسیار باال‬ ‫می‌باشد‪ .‬بنابر خبرگزاری ایسنا تولید بنزین در‬ ‫ایران تا آغاز سال ‪ ۲۰۱۳‬میالدی به بیش از‬ ‫‪ ۶۳‬میلیون لیتر در روز می‌رسد ودر همین دوره‬ ‫میزان تولید گازوییل به میزان ‪ ۹۵‬میلیون لیتر‬ ‫می‌باشد‪ .‬بنابر تخمین‌ها عمده این تولید در‬ ‫استانداردهای پایین بوده و طبق همین گفته‬ ‫استاندارد یورو ‪ ۴‬و ‪ ۵‬شامل درصد بسیار پایینی‬ ‫از تولید می‌شود‪ ،‬زیرا امکان عملی و تکنولوژیکی‬ ‫این تولید با کیفیت باال وجود ندارد‪.‬‬

‫سه شرکت سوئیسی ویتول‪ ،‬گلنکور و ترافیگورا‬ ‫که بخش عمدهای از بازار جهانی فرآورده‌های‬ ‫نفتی را در اختیار دارند‪ ،‬صدور بنزین به ایران‬ ‫را از سال ‪ ۱۳۸۹‬متوقف نمودند‪ .‬در گذشته این‬ ‫سه شرکت در مجموع‪ ،‬نیمی از بنزین مورد‬ ‫نیاز ایران را تامین می‌کردند‪ .‬ایران به دنبال‬ ‫اعمال تحریم‌ها و ناتوانی از واردات بنزین‪ ،‬چند‬ ‫سال پیش شماری از مجتمع‌های پتروشیمی را‬ ‫موظف کرد که بنزین تولید کنند‪ .‬طبق نظر‬ ‫برخی کار‌شناسان بنزین «غیراستاندارد» که‬ ‫در مجتمع‌های پتروشیمی ایران تولید می‌شود‬ ‫به عنوان علت اصلی افزایش آلودگی در کشور‬ ‫به ویژه در تهران باید اعالم شود‪ .‬در واقع با‬ ‫توجه به محدود شدن واردات بنزین از یک‬ ‫سو و از سوی دیگر حجم روزافزون مصرف‬ ‫داخلی و اهمیت آن در اقتصاد و شبکه حمل‬ ‫و نقل داخلی‪ ،‬ایران با ترکیبات شیمیایی آلوده‬ ‫به سرب و «بنزن»‪ ،‬در ‪ ۵‬سال اخیر به تولید‬ ‫بنزین با کیفیت پایین پرداخته است‪ .‬به عنوان‬ ‫نمونه افزایش سرب و ماده شیمیایی «بنزن»‬ ‫در بنزین اجازه می‌دهد تا قدرت سوخت‬ ‫باالبرود‪.‬‬ ‫ولی استفاده این عناصر شیمیایی کیفیت بنزین‬ ‫را پایین نگه داشته و به آلودگی کشنده آن‬ ‫افزوده است‪ .‬به‌عالوه ایران فقدان تکنولو ِژی‬ ‫مدرن و تکنیک الزمه در زمینه پتروشیمی‬ ‫بوده و این امر اجازه نمی‌دهد تا بنزین با‬ ‫تولید مرغوب و استاندارد صورت بگیرد‪ .‬به‬ ‫طور عمومی وجود «بنزن» و سرب در بنزین‬ ‫مصرفی و تنفس گازهای سمی و آالینده‌های‬ ‫ناشی از آن سرطان خون و مغز استخوان و‬

‫‪69‬‬

‫ریه را به شدت افزایش می‌دهد‪ .‬امروز بیش‬ ‫از بیش کار‌شناسان از سونامی سرطان در‬ ‫ایران حرف می‌زنند‪ .‬سرب و «بنزن» موجود‬ ‫در بنزین و سایر مواد فسیلی در آلودگی هوا‬ ‫مستقیم تاثیر منفی داشته و گسترش سرطان‬ ‫را موجب می‌گردد‪ .‬در ایران سرطان پس از‬ ‫بیماری‌های قلبی و تصادفات‪ ،‬سومین علت‬ ‫مرگ است‪ .‬محافل پزشکی برآنند که بر پایه‬ ‫محاسبات تقریبی در حال حاضر ساالنه بیش‬ ‫از ‪ ۳۸‬هزار نفر در کشور ما بر اثر بیماری‬ ‫سرطان جان خود را از دست می‌دهند و یکی از‬ ‫عوامل اصلی این سونامی آلودگی هوا و بنزین‬ ‫سمی خودرو‌ها می‌باشد‪ .‬دولت خود اعتراف‬ ‫می‌کند که بنزین مصرفی خطرناک است ولی‬ ‫نمی‌گوید تا کنون چند نفر بیمار شده‌اند یا در‬ ‫گذشته‌اند‪.‬‬

‫نمونه‌هایی از بنزین تولید‬ ‫داخل به منظور بررسی‬ ‫به یک مرکز پژوهشی‬ ‫در کشور آلمان فرستاده‬ ‫شده است و این بررسی‬ ‫نشان داد که ترکیبات‬ ‫سـرطان‌زایبنزین‌هـای‬ ‫داخلی ‪ ۳‬برابر استاندارد‬ ‫است‪.‬‬

‫● زنده شدن جنگ سرد‬

‫«نبرد ژئوپلتیک روسیه‬ ‫و غرب در اوکراین»‬ ‫مطلبی که در پی می‌آید‪ ،‬نوشته‌ای برای انتشار در تارنمای کوچه است که از سوی نویسنده در اختیار رادیو کوچه قرار گرفته است‪ .‬انتشار این‬

‫نوشته در راستای تعامل و نقد و بررسی دیدگاه‌ها و ایده‌ها است و به الزام‪ ،‬رادیو کوچه آن را تایید و یا رد نمی‌کند‪ .‬در صورتی که در مورد این نوشته‬

‫نقد و یا نظری دارید‪ ،‬این رسانه خود را موظف به انتشار پاسخ شما می‌داند‪ .‬این مطلب بدون ویرایش رادیو کوچه منتشر می شود‪.‬‬

‫اشکان رضوی‬

‫بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر‬ ‫شوروی یک بار دیگر روسیه و غرب در‬ ‫برابر هم صف‌آرایی کردند‪ .‬روسیه تحت‬ ‫رهبری والدمیر پوتین اینک با تکیه بر‬ ‫محبوبیت ملی و هم‌چنین رشد اقتصادی‬ ‫با شاخص‌های قابل قبول و جایگاه‬ ‫بین‌المللی بهتر جنگ سرد را در اذهان‬ ‫جهانیان تداعی می‌کند‪.‬‬

‫بعد از پایان جنگ سرد و فروپاشی بلوک شرق‬ ‫به رهبری شوروی جهان عملن شاهد یک جهان‬ ‫تک‌قطبی با محوریت امریکا و متحدانش بود و‬ ‫این برای نخستین بار بعد از فروپاشی شوروی‬ ‫است که جهان رفته رفته به سمت دو قطبی‬ ‫شدن پیش می‌رود‪ .‬در یک سو امریکا و متحدان‬ ‫اروپایی‌اش قرار دارند و در سوی دیگر روسیه‬ ‫و متحدان شرقی و خارومیانه‌ای‪ ،‬با این تفاوت‬ ‫که این‌بار چین نیز به عنوان بزرگ‌ترین متحد‬ ‫روسیه و یک قدرت اقتصادی و نظامی بزرگ در‬ ‫کنار روسیه قرار گرفته و با چنین صف‌آرایی‌هایی‬ ‫معادالت جهانی بسیار پیچیده‌تر از دوران جنگ‬ ‫سرد شده است‪.‬‬ ‫در جریان پرونده هسته‌ای ایران‪ ،‬روسیه و چین تا‬ ‫آن‌جا که منافع‌شان ایجاب می‌کرد در کنار ایران‬ ‫و رودروی امریکا و غرب ایستادند و امتیازگیری‬ ‫کردند (هر چند که گاهی با امریکا و اروپا بر علیه‬ ‫ایران هم داستان نیز شدند) و در انقالب‌های‬ ‫خاورمیانه موسوم به بهار عربی نیز روسیه تالش‬ ‫کرد تا با مواضعی به طور کامل هوش‌مندانه خود‬ ‫را مصون از درگیر‌ها نگه دارد هر چند که در‬ ‫انقالب لیبی‪ ،‬ناتو و آمریکا توانستند روسیه را‬ ‫فریب دهند اما این ضربه را روسیه در جنگ‬ ‫داخلی سوریه جبران کرد و تقریبن تمام‬ ‫قطعنامه‌های شورای امنیت بر علیه سوریه را وتو‬

‫‪70‬‬

‫نموده و در هنگام احتمال حمله نظامی امریکا و‬ ‫غرب به این کشور به بهانه سالح‌های شیمیای‬ ‫با در پیش‌گرفتن دیپلماسی‌فعال‪ ،‬برگ برنده را به‬ ‫دست گرفت‪ .‬و در عرصه میدانی و جنگ ارتش‬ ‫سوریه با تروریست‌های تکفیری کمک‌های‬ ‫لجستیکی و اطالعاتی شایانی به این کشور‬ ‫نمود و به خاطرمنافع‌اش در سوریه دست رد به‬ ‫سینه بزرگ‌ترین حامی تروریست‌های تکفیری‬ ‫در سوریه یعنی عربستان زد و از پیشنهادات‬ ‫وسوسه‌انگیز اقتصادی عربستان چشم‌پوشی کرد‬ ‫و از سویی با متحد دیرین امریکا یعنی مصر روابط‬ ‫دوستانه‌ای برقرار نمود و با انعقاد قراردادهای‬ ‫تسلیحاتی کالن با دولت ژنرال السیسی عملن‬ ‫جای امریکا را در این کشور پرکرد تا جای پای‬ ‫خود را در خاورمیانه مستحکم‌تر از گذشته کند‪.‬‬ ‫اما در سه ماه گذشته بعد از مخالفت رییس جمهور‬ ‫اوکراین مبنی بر پذیرفتن همگامی با اتحادیه‬ ‫اروپا و پیوستن به این اتحادیه‪ ،‬اروپا و امریکا‬ ‫تالش کردند تا با ایجاد چالش‌های می‌دانی‬ ‫برای دولت اوکراین رهبران این کشور را وادار‬ ‫به هم‌راهی با خویش و تن دادن به خواست‌های‬ ‫معترضان غرب‌گرا کنند‪ .‬در شرایطی که اوکراین‬ ‫به دالیل فرهنگی و تاریخی همواره تحت تاثیر‬ ‫روسیه بوده و گام برداشتن این کشور بر خالف‬ ‫منافع روسیه طبیعتن منجر به دخالت این کشور‬

‫می‌شد‪.‬‬ ‫منافع ژئوپلتیک روسیه در اوکراین نه بر آمریکا‬ ‫پوشیده بود و نه بر اروپا‪ ،‬اما تالش غرب برای‬ ‫گسترش ناتو در حیاط خلوت روسیه به عنوان یک‬ ‫ابر قدرت تاثیر گذار بر تحوالت جهانی چندان‬ ‫خوش آیند رهبران کرملین نبوده و زمزمه‌های‬ ‫رویارویی روسیه با غرب را بعد از استقرار سپر‬ ‫دفاع موشکی از سوی ناتو و هم‌چنین اشغال‬ ‫گرجستان توسط ارتش روسیه می‌شد به خوبی‬ ‫مشاهده کرد‪ .‬در تازش برق‌آسای آرتش روسیه‬ ‫به گرجستان‪ ،‬آنان نشان دادند که هیچ واهمه‌ای‬ ‫از مواضع امریکا و غرب ندارند و هر کجا که‬ ‫منافع آن‌ها ایجاب کند حضور نظامی خواهند‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫در رویدادهای سوریه‪ ،‬با توجه به حمایت آشکار‬ ‫روسیه از دولت بشار اسد‪ ،‬این مواضع موجب‬ ‫ناراحتی امریکا و متحدان اروپایی‌اش شده‬ ‫و رویداد اوکراین نوعی انتقام‌کشی غرب از‬ ‫روسیه بود‪ .‬در شرایط که روسیه درگیر مسابقات‬ ‫زمستانه سوچی بود و تمام توان خویش را برای‬ ‫برگزاری این مسابقات گذاشته بود غربیان از‬ ‫فرصت موجود ‌‌نهایت بهره‌برداری را نمودند و‬ ‫ضربه نهایی را به روسیه وارد و عملن خود را‬ ‫درگیر تحوالت میدانی اوکراین نمودند‪.‬‬ ‫اما با تمام آن‌چه که در اوکراین یعنی سقوط‬ ‫دولت متمایل به روسیه روی داد دولت موقت‬

‫و غرب‌گرای اوکراین آیا می‌تواند در چنین‬ ‫شرایطی ادامه حیات دهد؟‬ ‫روسیه‌ی والدمیر پوتین‪ ،‬اینک با خونسردی‬ ‫تمام بعد از چند روز بدون هیچ‌گونه درگیری‬ ‫نظامی‪ ،‬نظامیان خود را در کریمه پیاده می‌کند‬ ‫و از سویی فرمانده ناوگان دریایی اوکراین نیز به‬ ‫روسیه اعالم وفاداری کرده و بیشتر نظامیان و‬ ‫فرماندهان ارتش اوکراین نیز از دستوران دولت‬ ‫موقت سرپیچی می‌کنند‪ .‬هر چند که دولت موقت‬ ‫اوکراین به آتش این کشور برای هرگونه درگیری‬ ‫نظامی با تازش ارتش روسیه اعالم آماده‌باش‬ ‫داده و نیروهای ذخیره خود را نیز فرا خوانده و‬ ‫اعالم نموده که در صورت نیاز از متحدان غربی‬ ‫خویش نیز کمک نظامی درخواست خواهد کرد‬ ‫اما واقیعت در عرصه می‌دانی چیز دیگری است‬ ‫و روزهای خوشی برای تازه به قدرت‌نشستگان‬ ‫کی‌یف متصور نیست‪.‬‬ ‫ناتو و امریکا به باور من تحت هیچ شرایط حتا‬ ‫در صورت اشغال کامل اوکراین توسط روسیه‬ ‫وارد یک درگیری نظامی با روسیه نخواهند شد‬ ‫و ارتش اوکراین با وجود داشتن نزدیک به یک‬ ‫میلیون نیروی نظامی و اسکادران‌های هوایی و‬ ‫هم‌چنین سپاه زرهی قدرت‌مند به ارث رسیده‬ ‫از شوروی‪ ،‬توان رویارویی با ارتش روسیه را‬ ‫نخواهد داشت و این در شرایطی است که عمده‬ ‫نظامیان اورکراینی تحت تاثیر روسیه بوده و بعید‬

‫‪71‬‬

‫است که سالح‌های خود را به سمت متحد دیروز‬ ‫خود نشانه بگیرند‪.‬‬ ‫روسیه نیز چون از نتیجه پایانی کار در رخداد‬ ‫اوکراین آگاه بوده و خود را برنده نهایی این بازی‬ ‫می‌داند در ‌‌نهایت خویشتن‌داری عمل نموده و‬ ‫تالش می‌کند تا با ژستی قانونی و هم‌چنین‬ ‫پروپاگاندای رسانه‌ای و تهیج افکار عمومی‬ ‫بر علیه امریکا و غرب درگیر این ماجرا شود‪.‬‬ ‫درخواست «ویکتور یانوکوویچ» رییس جمهور‬ ‫مخلوع اوکراین از پوتین برای کمک نظامی‬

‫بعد از پـایان جنگ سـرد و‬ ‫فـروپاشی بلـوک شـرق به‬ ‫رهبری شوروی جهان عملن‬ ‫شاهد یک جهان تک‌قطبی با‬ ‫محوریت امریکا و متحدانش‬ ‫بود و این برای نخستین بار بعد‬ ‫از فروپاشی شوروی است که‬ ‫جهان رفته رفته به سمت دو‬ ‫قطبی شدن پیش می‌رود‪.‬‬

‫جهت نجات اوکراین از دست شورشیان و‬ ‫هم‌چنین سخنان وزیر امورخارجه روسیه مبنی‬ ‫بر الزام دخالت روسیه برای دفاع از حقوق‬ ‫بشر در اوکراین و تکرار همین مواضع از‬ ‫سوی والدیمیر پوتین در رزمایش ارتش این‬ ‫کشور همه و همه نشان از آن دارد که ساکنان‬ ‫کرملین اینک قواعد بازی با آمریکا و غرب را‬ ‫به خوبی یاد گرفته‌اند و به این سادگی حاضر‬ ‫به واگذاری میدان نبرد به رقبای خود نیستند‪.‬‬ ‫و حربه دفاع ا زحقوق بشر دقیقن‌‌ همان حربه‬ ‫امریکا برای تاز نظامی به دیگر کشور‌ها است‬ ‫که این‌که روسیه نیز از این ابزار می‌خواهد‬ ‫بهره ببرد‪.‬‬ ‫روسیه می‌داند که اروپای ورشکسته اقتصادی‬ ‫و امریکایی که در دو نبرد خاورمیانه یعنی‬ ‫عراق و افغانستان پیروز میدان نبوده و در‬ ‫پست‌ترین جایگاه مقبولیت بین‌المللی قرار‬ ‫داشته و حتا توان حمایت از متحدان دیروز‬ ‫خود را ندارد به هیچ عنوان تمایلی برای‬ ‫رویارویی با قدرت خرس خفته روسیه نداشته‬ ‫و سردمداران روسیه نیز با آگاهی از این مسئله‬ ‫بی‌گمان منافع ژئوپلتیک و تاریخی خویش را‬ ‫به هر قیمتی حفظ خواهند کرد حتا اگر این‬ ‫رویه منجر به درگیری نظامی محدود با ناتو‬ ‫نیز شود‪.‬‬ ‫هدیداتی مانند تحریم‌های اقتصادی و مالی‬

‫روسیه از سوی وزیر امور خارجه امریکا جان‬ ‫کری بر علیه روسیه و هم‌چنین تحریم اجالس‬ ‫سران گروه هشت در سوچی نیز چندان‬ ‫اهمیتی برای رهبران کرمیل ندارد‪ .‬و با دیدی‬ ‫رئالیستی و جایگاه روسیه در مناسبات جهانی‬ ‫بیش‌تر شبیه یک بلوف است تا تهدیدی مبتنی‬ ‫بر واقعیت‪.‬‬ ‫روسیه اینک با شکوفایی اقتصادی و هم‌چنین‬ ‫جایگاه مساعد جهانی در تالش است تا‬ ‫حقارت دو دهه اخیر را جبران نموده و پیروزی‬ ‫در این نبرد برای این کشور حیثیتی شده است‪.‬‬ ‫رشد محبوبیت والدمیر پوتین از ‪ ۴۰‬درصد به‬ ‫هفتاد درصد در طی یک هفته نشان از آن‬ ‫دارد که ملت مغرور روسیه از رهبری که‬ ‫سرخوردگی‌های گذشته را جبران کند با تمام‬ ‫توان حمایت خواهند کرد‪.‬‬ ‫ارتش بزرگ روسیه نیزمایل است تا با نشان‬ ‫دادن قدرت نظامی و هم‌چنین ارضا هیجان‬ ‫و حس ناسیونالیستی فروخفته سربازان و‬ ‫افسرانش در سطح جهانی خودی نشان دهد‪.‬‬ ‫و نیز فراموش نکنیم که اروپا به شدت به‬ ‫انرژی روسیه نیازمند است و بار‌ها و بار‌ها‬ ‫روسیه از این پاشنه آشیل برای تحت فشار‬ ‫قرار دادن رهبران اروپا بهره جسته است‪ .‬در‬ ‫چنین شرایطی می‌توان گفت که یک بار دیگر‬ ‫جنگ سرد به عرصه سیاست جهان بازگشته‬

‫‪72‬‬

‫است اما با پارامتر‌های جدید‪ ،‬پیروز نهایی این‬ ‫نبرد را شاید بشود در روزهای آتی تا حدودی‬ ‫پیش‌بینی نمود‪.‬‬

‫روسـیه می‌داند که اروپــای‬ ‫ورشکستهاقتصادیوامریکایی‬ ‫که در دو نبرد خاورمیانه یعنی‬ ‫عراق و افغانستان پیروز میدان‬ ‫نبوده و در پست‌ترین جایگاه‬ ‫مقبولیتبین‌المللیقرارداشته‬ ‫و حتا توان حمایت از متحدان‬ ‫دیروز خود را ندارد به هیچ‬ ‫عنوان تمایلی برای رویارویی‬ ‫با قدرت خرس خفته روسیه‬ ‫نداشته و سردمداران روسیه‬ ‫نیز با آگاهی از این مسئله‬ ‫بی‌گـمان منافع ژئوپلتیـک و‬ ‫تاریخی خویش را به هر قیمتی‬ ‫حفظ خواهند کرد‬

‫● و یک سرباز وطن رفت‪ | ...‬کارتون از رضا جوزانی‬

‫‪73‬‬

‫«با الجوردی دوم‬ ‫در اوین آشنا شوید»‬ ‫زندانیان اوین‪ ،‬چه سیاسی و چه محکومان جرایم عادی او را به خوبی می شناسند‪ ،‬چهره او‬ ‫آخرین تصویری است که محکومان به اعدام طی قریب به سی سال گذشته در زندان اوین به‬ ‫چشم دیده اند‪ .‬او در پناه دیوارهای بلند اوین در سحرگاه اعدام نیازی به پوشاندن چهره اش‬ ‫ندارد‪.‬‬

‫از دیگران‬

‫تصویری از “اسداهلل الجوردی” بر‬ ‫روی میز کارش دارد و خود را شاگرد‬ ‫کوچک آن “استاد” می داند‪ .‬بارها در جمع‬ ‫زندانیان افسوس خود را چنین بیان کرده‬ ‫است‪“ :‬حیف که حاال نمی شود آن جوری‬ ‫که باید با شماها برخورد کرد‪ ،‬حیف که‬ ‫دستمان بسته است”‪.‬‬ ‫“جواد مومنی” معاون اجرایی زندان اوین‬ ‫که روسای بسیاری را باالی سر خود دیده‬ ‫اما سالهاست که در اوین مدیریت که نه‪،‬‬ ‫“فرمانروایی” می کند‪ ،‬خود را “الجوردی‬ ‫دوم” می داند و می نامد‪ .‬او ساعتها ببشتر از‬

‫زمان موظف در خانه دوم که نه خانه اول اش‬ ‫یعنی زندان اوین بر سر “خدمت” می‌ماند تا‬ ‫در این قلمرو بی قانونی حکمرانی کند‪.‬‬ ‫به دستور “مومنی” و با یک تلفن‪ ،‬زندانی‬ ‫به انفرادی منتقل می شود‪ ،‬مهم نیست‬ ‫که این تنبیه براساس آیین نامه زندان بر‬ ‫عهده “شورای طبقه بندی زندان” باشد‪،‬‬ ‫تنها اراده او کافی است‪ .‬گاه بیرون کشیدن‬ ‫یک محکوم به اعدام در سحرگاه واپسین از‬ ‫سلول انفرادی به معضلی بزرگ برای نگهبانان‬ ‫بدل می شود‪ ،‬زجه ها‪ ،‬التماس ها و دست‬ ‫و پایی که به هر وسیله ای گره می خورد‬ ‫تا مگر از مرگ نجات یابد‪ ،‬در این مواقع‬ ‫اما تنها تجربه و قساوت یک نفر است که‬ ‫کارگشاست‪“ ،‬حاج جواد مومنی”‪.‬‬

‫زندان برای او فراتر از یک شغل و یا محل‬ ‫خدمت است‪ .‬زندان برای او همه چیز است‪.‬‬ ‫آزار زندانیان سیاسی‪ ،‬وسیله ای برای ثبات و‬ ‫ارتقای حرفه ای اوست و استیصال و نا آگاهی‬ ‫زندانیان مالی و خانواده هابشان “محل درآمد”‬ ‫قابل توجه او و برخی از اعضای خانواده اش‬ ‫است‪.‬‬ ‫دفتر کار جواد مومنی تنها محدود به ساختمان‬ ‫های زندان اوین نیست‪ ،‬او و فرزندش دفتر‬ ‫دیگری نیز در آنسوی دیوارهای اوین دارند‪.‬‬

‫‪74‬‬

‫منبع‪ :‬گویا نیوز‬

‫“جواد مومنی” معاون اجرایی‬ ‫زندان اوین که روسای بسیاری‬ ‫را باالی سر خود دیده اما‬ ‫سالهاست که در اوین مدیریت‬ ‫که نه‪“ ،‬فرمانروایی” می کند‪،‬‬ ‫خود را “الجوردی دوم” می داند‬ ‫و می نامد‪ .‬او ساعتها ببشتر از‬ ‫زمان موظف در خانه دوم که‬ ‫نه خانه اول اش یعنی زندان‬ ‫اوین بر سر “خدمت” می ماند‬ ‫تا در این قلمرو بی قانونی‬ ‫حکمرانی کند‪.‬‬

‫“م‪ .‬مومنی” نام فرزند اوست که تا همین اواخر‬ ‫از موقعیت پدر در زندان سواستفاده کرده و به‬ ‫همراه همسرش “ح” (عروس جواد مومنی) در‬ ‫دفتری که دایر کرده بودند‪ ،‬با وعده مرخصی‪،‬‬ ‫عفو و آزادی مشروط به سراغ خانواده‬ ‫زندانیان عادی می رفتند و با این وعده ها‬ ‫که از طریق پدر‪ ،‬ضمانت می شد‪ ،‬اقدام به‬ ‫اخاذی و رشوه خواری می کردند‪ .‬هرچند که‬ ‫طی ماه های گذشته این شبکه لو رفته و‬ ‫پرونده ای نزد یکی از شعب دادسرای امنیت‬ ‫شهید مقدس‪ ،‬برای این زوج به اتهام رشوه و‬ ‫اخاذی گشوده شده است‪ ،‬با این حال “جواد‬ ‫مومنی” با سوء استفاده از موقعیت خود اوال‬ ‫خود را از این اتهامات دور نگاه داشته و در‬ ‫وهله بعد مانع از رسیدگی به پرونده فرزندش‬ ‫می شود‪ .‬فرزندی که در پرونده تخلفات مالی‬ ‫پیمانکار فروشگاه های زندان های استان‬ ‫تهران نیز دست داشته و از سوی سازمان‬

‫‪75‬‬

‫تعزیرات حکومتی نیز تحت تعقیب است‪.‬‬ ‫جواد مومنی این روزها با توجه به تحوالت‬ ‫اخیر در وزارت اطالعات و منتقل شدن نقش‬ ‫“پلیس بد” از واجا به قوه قضاییه‪ ،‬نقش تعیین‬ ‫کننده و حساسی را در هماهنگی با دادستانی‬ ‫تهران یرای محدودسازی و آزار زندانیان سیاسی‬ ‫به عهده گرفته است‪.‬‬

‫زندان برای او فراتر از یک شغل‬ ‫و یا محل خدمت است‪ .‬زندان‬ ‫برای او همه چیز است‪ .‬آزار‬ ‫زندانیان سیاسی‪ ،‬وسیله ای‬ ‫برای ثبات و ارتقای حرفه ای‬ ‫اوست‬

‫«افشای جزییات تازه‌ای از‬ ‫سرنوشت امام موسی صدر»‬ ‫‫مطلب‌هایی که در این بخش رادیو کوچه منتشر می‌شود یا انتخاب دبیر روز سایت و یا پیشنهاد دوستان رادیو است که می‌تواند از هر گروه یا‬ ‫دسته و یا مرامی باشد‪ ،‬نظر‌های مطرح شده در این بخش الزامن نظر رادیو کوچه نیست‪ .‬اگر نقد و نظری بر نوشته‌های این بخش دارید می‌توانید‬

‫برای ما ارسال کنید‪ .‬این مطلب بدون ویرایش رادیو کوچه منتشر می‌شود‪.‬‬

‫منبع‪ :‬ایسنا‬

‫رهبر ائتالف نیروهای ملی لیبی و رییس‬ ‫دفتر اداری شورای موقت این کشور در‬ ‫گفت‌وگو با روزنامه الحیاة‪ ،‬جزییات جدیدی از‬ ‫سرنوشت امام موسی صدر و دو همراه وی در‬ ‫لیبی ارایه داد‪.‬‬ ‫به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران‬ ‫(ایسنا)‪ ،‬محمود جبریل‪ ،‬رییس دفتر اداری‬ ‫شورای موقت انتقالی لیبی در گفت‌وگو با‬

‫روزنامه الحیاة درخصوص سرنوشت امام‬ ‫موسی صدر عنوان داشت‪ :‬داستان‌های زیادی‬ ‫در این خصوص وجود دارد و ما نمی‌دانیم که‬ ‫حقیقت چیست‪ .‬برخی می‌گویند که وی به‬ ‫دست عبداله حجازی‪ ،‬یکی از عناصر سازمان‬ ‫اطالعات نظام معمر قذافی کشته شده است و‬ ‫برخی دیگر می‌گویند که وی به دست سعید‬ ‫راشد که در جریان انقالب لیبی به قتل رسید‪،‬‬ ‫کشته شده است‪.‬‬ ‫وی در ادامه افزود‪ :‬برخی دیگر نیز می‌گویند‬ ‫که امام موسی صدر از بیماری دیابت رنج‬ ‫می‌برده و به دنبال این بیماری وارد کما شده‬ ‫و در همان زمان مرده است‪ .‬من معتقدم که‬ ‫امام موسی صدر به دست عبداله حجازی و یا‬ ‫سعید راشد به قتل رسیده است‪.‬‬ ‫وی در ادامه افزود‪ :‬بعد از سقوط نظام معمر‬ ‫قذافی و پیروزی انقالب لیبی دو مساله حایز‬ ‫اهمیت بود اول مساله ربوده شدن منصور‬ ‫الکیخیا‪ ،‬وزیر امور خارجه وقت از قاهره و‬ ‫بردن وی به لیبی و هم‌چنین ربوده شدن امام‬ ‫موسی صدر و سرنوشت وی در زندان‌های‬ ‫نظامی قذافی‪.‬‬ ‫جبریل هم‌چنین تاکید کرد‪ :‬در زندان ابوسلیم‬

‫وبالگستان‬

‫‪76‬‬

‫در لیبی سلولی زیر دفتر مسوول زندان که یکی‬ ‫از جالدها در نظام قذافی به شمار می‌آمد‪ ،‬پیدا‬ ‫کرده و متوجه شدیم که این سلول از دیگر‬ ‫سلول‌ها جدا شده و برای فرد خاصی ساخته‬ ‫شده است‪ .‬مسوول این سلول را که پیرمردی‬ ‫بود پیدا کرده و متوجه شدیم که توصیف وی‬ ‫از فردی که در این سلول زندانی شده بود به‬ ‫امام موسی صدر بسیار نزدیک بود‪.‬‬ ‫وی در ادامه افزود‪ :‬در ادامه بازپرسی‌ها از‬ ‫نگهبانان زندان متوجه شدیم که امام موسی‬ ‫صدر در این سلول محبوس شده بود‪ .‬این‬ ‫اطالعات را به نجیب میقاتی‪ ،‬نخست‌وزیر‬ ‫لبنان نیز ارائه دادیم‪ .‬ما در آن زمان یک‬ ‫جسد پیدا کردیم که فکر می‌کردیم مربوط‬ ‫به امام موسی صدر است‪ .‬همچنین گورهای‬ ‫دسته جمعی در همان اطراف پیدا کرده و نیاز‬ ‫به انجام تحقیقات پزشکی داشتیم؛ بنابراین‬ ‫درخواست حضور پزشکان قانونی از لبنان را‬ ‫ارائه دادیم که همکاری الزم با ما انجام نشد‪.‬‬ ‫در آن زمان یکی از مسئوالن پرونده اعالم‬ ‫کرد که در سردخانه بیمارستان شارع الزاویه‬ ‫که بیمارستان مرکزی طرابلس به شمار‬ ‫می‌رود سه جسد در یک کیسه مشترک پیدا‬

‫کردند که مربوط به سال ‪ ١٩٧٩‬است‪ .‬ما نیز‬ ‫فرض را بر این داشتیم که این اجساد به امام‬ ‫موسی صدر و دو همراه وی تعلق دارد‪.‬‬ ‫جبریل هم‌چنین تاکید کرد‪ :‬بعد از انجام‬ ‫آزمایش دی ان ای متوجه شدیم که جسد‬ ‫موجود در سردخانه در سلول زندان ابوسلیم‬ ‫متعلق به منصور الکیخیا بوده است و به‬ ‫امام موسی صدر تعلق ندارد‪ .‬الکیخیا نیز در‬ ‫همان زندان محبوس بوده است‪ .‬ارتباط من با‬ ‫پرونده امام موسی صدر قطع شد و معتقدم که‬ ‫مسئوالن این پرونده به شواهد مهمی دست‬ ‫یافته‌اند‪.‬‬ ‫وی در ادامه افزود‪ :‬یک هیات لبنانی در این‬ ‫خصوص وارد لیبی شد و در جریان بازجویی‬ ‫عبداله السنوسی‪ ،‬یکی از عوامل نظام قذافی‬ ‫که با این پرونده در ارتباط بود قرار گرفت‪.‬‬ ‫من معتقدم که در جریان این بازجویی‌ها‬ ‫پاسخ‌های نادرستی ارائه شد‪ .‬این هیات لبنانی‬ ‫می‌خواستند به بخشی از لباس‌های امام موسی‬ ‫صدر دست پیدا کنند تا مساله مرگ وی ثابت‬ ‫شود و به خانواده ایشان خبر دهند اما این‬ ‫اتفاق نیفتاده است‪.‬‬

‫روزنـامه الحـیاة درخصـوص‬ ‫سرنوشت امام موسی صدر‬ ‫عنوانداشت‪:‬داستان‌هایزیادی‬ ‫در این خصوص وجود دارد و ما‬ ‫نمی‌دانیم که حقیقت چیست‪.‬‬ ‫برخی می‌گـویند کـه وی به‬ ‫دست عبداله حجازی‪ ،‬یکی از‬ ‫عناصر سازمان اطالعات نظام‬ ‫معمر قذافی کشته شده است‬ ‫و برخی دیگر می‌گویند که‬ ‫وی به دست سعید راشد که‬ ‫در جریان انقالب لیبی به قتل‬ ‫رسید‪ ،‬کشته شده است‪.‬‬

‫‪A joint publication of Seven‬‬ ‫‪Publishing Company Inc.,‬‬ ‫‪and Koocheh Foundation Inc.‬‬

‫‪77‬‬

‫‪Executive Manger: Ali Herischi‬‬ ‫‪Executive Editor: Ardavan Roozbeh‬‬

‫‪78‬‬

‫در سال اسب‪ ،‬اسب خوش‌بختی‌تان چهار نعل باد‪ ...‬اثر رضا جوزانی‬