2 4 28.05 — 29.05.2019 / English – page 2
fot. Agnieszka Fiejka
SMOK SMOKÓW JEST DLA MNIE NIESPODZIANKĄ
Z Caroline Leaf, tegoroczną laureatką nagrody Smok Smoków za całokształ twórczości, nominowaną m.in. do Oscara i nagrody BAFTA autorką krótkometrażowych animacji, która w ostatnich latach skupia się na malarstwie i na nieruchomych obrazach, rozmawia Jakub Wydra. Jakub Wydra: Jak się Pani określa: reżyserka, animatorka, czy może jeszcze ktoś inny? Caroline Leaf: Moje filmy powstają przy pracy moich własnych rąk, więc cała reżyseria sprowadza się do jednej osoby. Animacja i ruch w obrazie filmowym, to
rzeczy dla mnie najważniejsze, więc zdecydowanie nazwałabym się animatorką. JW: Jednak współcześnie, animacja staje się czymś innym, głównie pod wpływem nowych technologii. Jak z perspektywy lat, postrzega Pani te zmiany? CL: Być może praca animatora staje się nudniejsza? Szczerze mówiąc, nie byłam częścią pełnometrażowych produkcji, ale gdy przyjrzymy się długości napisów końcowych, łatwo dostrzeżemy jak wysoko wyspecjalizowana stała się ta praca. To, plus fakt czekania przed komputerem na renderowanie czy ostateczny efekt, wydaje się nieciekawe, i dlatego uważam, że może być to nudne. Jednocześnie wielka
GŁOS Z PÓŁNOCY Z pokrytej śniegiem tajgi, ze skutego lodem jeziora Saimaa, z małego miasteczka Kyyjärvi czy ze stolicy Finlandii prosto na ekrany 59. Krakowskiego Festiwalu Filmowego. W tym roku w sekcji „Fokus na...” koncentrujemy się na życiu i twórczości Finów. Dla przeciętnego polskiego widza fińska kinematografia jest zagadką, a jedyne nazwisko, które ewentualnie jest w stanie skojarzyć, to Aki Kaurismäki. I w tym cała magia krakowskiego festiwalu, że pozwala poszerzyć horyzonty i zweryfikować stereotypy. Cichy, wycofany, cały dzień spędza w saunie, jeździ na reniferze, ma włosy koloru blond i jest fanem hokeja (w którym Finowie odnoszą sukcesy) oraz piłki nożnej (gdzie drużyna narodowa nie radzi sobie rewelacyjnie). Taki obraz przedstawiciela narodu fińskiego widzi w swojej głowie wielu z nas. Finowie słyną ze swojego introwertyzmu. Unikają small talk, milczą, chyba, że mają coś ważnego do powiedzenia. Filmy są możliwością na przerwanie tej ciszy. W filmie Jörna Donnera Fuck Off II widzimy przekrój całego społeczeństwa fińskiego. Reżyser przygląda się swoim rodakom już drugi raz, po raz pierwszy pytał ich o to jak im się żyje w Finlandii w latach 70. Donner, znany fiński reżyser, producent, krytyk i polityk, zapytany o stan swojego kraju wyznaje, że stara się przedstawić „osobisty obraz współczesnego fińskiego społeczeństwa”. Zdecydowanie odcina się od opinii, że pokazuje “Finlandię reszcie świata”. Oddaje
różnica we współczesnej twórczości to dążenie do jak najwierniejszego oddania rzeczywistości: dziś animacja to przecież także duża część filmów aktorskich. Kiedyś tak nie było, istniał wyraźniejszy podział między nią, a normalnym kinem popularnym. JW: Wydaje się Pani, że ta próba tworzenia jak najpodobniejszego do rzeczywistości obrazu to tendencja pozytywna? CL: Zmian nie da się zatrzymać, a jeśli widzowie i twórcy są z tych efektów zadowoleni - to chyba wszystko w porządku. Dzięki tym próbom powstają niesamowite dzieła, często nie do rozróżnienia od produkcji live action. JW: A od strony artystycznej, podoba się Pani taka forma animacji? CL: Tak, ale wolę klasyczną, offową i właśnie taką najbardziej lubię oglądać. Sama z resztą się nią zajmuję, i w niej czuję się najlepiej. JW: Nowe technologie dotykają też twórców niezależnych. Pojawiają się chociażby nowe kanały dystrybucji online, jak np. przy pomocy portali streamingowych. CL: Tak, to niesamowite, że współcześnie praktycznie każdy może zrobić film, który wszyscy inni mogą w tak prosty sposób zobaczyć. Dla mnie, problemem jest jedynie ilość: nie da się w żaden sposób dokonać swoistej ,,kontroli jakości”. Czasami ciężko odnaleźć coś naprawdę niezwykłego, pośród morza przeciętnych produkcji. JW: Może w tym właśnie rola festiwali. Jak się Pani czuje w ich świecie i jak ocenia stosunek ich publiczności do krótkometrażowej formy? CL: Jeśli chodzi o mnie, to jestem naprawdę wdzięczna festiwalom, bo to na nich odniosłam pierwsze sukcesy, dzięki którym mogłam rozwijać się i tworzyć dalej. Niestety, przeciętni ludzie nie wiedzą zbyt wiele na temat animacji krótkometrażowych, są one wciąż zamkniętym festiwalowym światem i rozwój nowych technologii wydaje się nie mieć na to wpływu. Ale czuć nadchodzące zmiany: współcześnie w animacji jest coraz więcej wspaniałych młodych ludzi; kiedyś znałam
głos samym mieszkańcom, którzy dzielą się swoimi zmartwieniami i troskami. Te pokrywają się z bolączkami wielu Polaków: kryzys migracyjny, zacofanie wsi, wyjazd młodych za granicę, niż demograficzny czy zmiany klimatyczne. Jedyne, na co nie narzekają, to służba zdrowia. Mimo niełatwego życia jeden z bohaterów filmu stwierdza, że „tutaj się urodziłem i tutaj umrę”. Ich przywiązanie do kraju swoich przodków jest głębokie i szczere, nawet jeśli żyją na emigracji lub o niej myślą. Trudno ich winić za miłość do tak pięknego kraju. Ich oczy przez prawie dziewięć miesięcy w roku cieszy niesamowity widok niczym z bajki Disney’a. Całą okolicę pokrywa gruba warstwa śniegu, w oddali lśni zamarznięta tafla jeziora, przez okolicę pędzą stada reniferów, a tętent ich kopyt brzmi jak najcudowniejsza melodia. Zima i krótkość dnia może być przekleństwem, ale nie w kategorii estetycznej, w obiektywie kamery zmienia się w magiczne błogosła-
FIŃSKI RYNEK FILMOWY: POPULACJA: 5,5 MILIONA LICZBA EKRANÓW KINOWYCH: PONAD 300 FREKWENCJA W KINACH: 8-9 MILIONÓW BOX OFFICE: PONAD 90 MILIONÓW EUR LICZBA FIŃSKICH PREMIER W ROKU: 30 UDZIAŁ FIŃSKICH FILMÓW W RYNKU: 20-30%
osobiście większość twórców, a teraz jest ich po prostu zbyt wielu. JW: Być może współcześnie tworzenie animacji jest łatwiejsze, bo internet stał się przestrzenią, w której każdy może rozwijać i promować się na własną rękę. CL: Być może, ale szczerze mówiąc nie wiem, bo chociaż staram się być na bieżąco z nowo powstałymi filmami, to od lat nie tworzę już animacji. JW: Ma Pani może do polecenia swoich ulubionych autorów, mniej lub bardziej współczesnych? CL: Najlepiej kojarzą mi się całkiem wiekowe filmy Jana Lenicy i Aleksandra Aleksiejewa. To właściwie one spowodowały, że zaczęłam tworzyć. Jeśli chodzi o twórców współczesnych, to dobór filmów na festiwalu wygląda znakomicie, a ja sama znam zbyt wielu żeby ich wymieniać, świetnie zapowiadających się autorów. JW: A co z Krakowem? Jak się tu Pani czuje, i jakie emocje towarzyszą przy kolejnych odwiedzinach KFF? CL: Pierwszy raz pojawiłam się tutaj w 1978, i już wtedy animacje z tej części świata były czymś, co bardzo podziwiałam. Byłam zachwycona, że to właśnie w Polsce moje filmy zostały docenione i nagrodzone. Mimo wszystko, muszę przyznać, że Smok Smoków jest dla mnie sporą niespodzianką. Nie umiem nawet do końca ubrać tego w słowa, ale fakt, że spośród wszystkich twórców filmowych, i wszystkich autorów animacji, do tej niezwykłej nagrody zostałam wybrana ja - jest dla mnie niezwykłym zaskoczeniem i zaszczytem. Jakub Wydra Wolontariusz KFF, student na kierunkuZarządzanie kulturą.
wieństwo. W tej ujmującej rzeczywistości można zawędrować na daleką północ Finlandii, w miejsce gdzie stykają się granice trzech państw - Finlandii, Norwegii oraz Szwecji. Tereny te, gdzie kaamos (noc polarna) trwa nawet dwa miesiące, zamieszkiwane są przez Lapończyków. Ci potomkowie pierwszych mieszkańców Skandynawii prowadzą swoje życie w odosobnieniu i starają się trzymać jak najdalej od cywilizacji. Zmagają się jednak z coraz liczniejszymi turystami z południa Finlandii i tymi z sąsiednich krajów. Ich zmagania i codzienność krakowska publiczność będzie mogła zobaczyć w dokumencie Potęga śpiewu joik. Tytułowy wyjątkowy śpiew to dla przywiązanych do tradycji Saamów sposób na przetrwanie każdego dnia. „Zimni na zewnątrz, gorący w środku” mówi o Finach przewodnik chińskiej wycieczki w Helsinkach, bohater wyżej wspomnianego filmu. Co siedzi w głowach tych pozornie chłodnych introwertyków? Krakowski Festiwal Filmowy ma dla Was odpowiedzi. W sekcji “Fokus na Finlandię” przygotowano 11 tytułów, sześć z nich stanowią filmy pełnometrażowe (Magiczne życie V, Hipnotyzer, Fuck Off II, Wspomnienia ze Wschodu, Serce ziemi, Bogowie z Molenbeek, Potęga śpiewu joik), druga część to krótkie metraże (Panowie, Radio Dolores, Wyspa wraków, Powiedz tak i tańcz). Aleksandra Brania Tegoroczna maturzystka, szczególnie interesuje się filmem, historią oraz kulturą skandynawską.
NIE PRZEGAP 29.05 / 19:00 / KIJÓW.CENTRUM
Elementarz
Zniewoleni
29.05 / 21:00 / BARBAKAN
Crossfire Hurricane - pokaz specjalny
70-lecie WFO - pokaz specjalny
70. urodziny WFDiF - pokaz specjalny
Życie jest piękne
28.05/ 21:00 / BARBAKAN
Masterclass Caroline Leaf
Crossfire Hurricane
28.05 / 15:00 / MOS