34 30.05 — 31.05.2019 / English – page 2
Co łączy Philipa Zimbardo, Stanleya Milgrama, Solomona Ascha, Davida Rosenhana z profesorem Janem Terelakiem? Wszyscy byli psychologami, których badania choć często nazywane kontrowersyjnymi i nieetycznymi, znacznie przyczyniły się do rozwoju nauki. W 1978 roku do nowo utworzonej Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego wyrusza III wyprawa polarna, będąca zarazem pierwszą ekspedycją mającą prowadzić badania naukowe. Wśród nich znajduje się psycholog dr Jan Terelak, który ma za zadanie zbadać kompetencje polarników oraz skutki psychologiczne długotrwałej izolacji socjalnej. W trakcie swojego pobytu na Antarktydzie wykracza poza planowane badania, równocześnie prowadząc dziennik, nie wiedząc, że w przyszłości stanie się on inspiracją do nakręcenia Syndromu zimowników.
Jak wspomina reżyser Piotr Jaworski - Na diariusz antarktyczny profesora Terelaka natrafiłem już w latach 80. i był to wtedy dla mnie opis fascynującej i nieprawdopodobnej przygody. Natomiast pomysł na film zrodził się podczas realizacji Kiedyś w Afryce, gdy natknąłem się na tabelę zawierającą listę najbardziej nieetycznych psychologów na świecie. Zastanowiło mnie wtedy, dlaczego coś co wcześniej postrzegałem jako fantastyczną historię, zestawiane jest w jednym miejscu z eksperymentami Zimbardo czy Milgrama. Po zgłębieniu tematu, przedstawiłem historię producentowi i tak wspólnie zdecydowaliśmy się ją zrealizować. Punktem wyjścia dokumentu są wspomniane dzienniki profesora Jana Terelaka. Jednak reżyser odwołuje się też do pamięci samych uczestników wyprawy. – Okazało się, że nie wszyscy posiadają takie same wspomnienia i można ich nawet podzielić na trzy grupy: entuzjastów, sceptyków i antagonistów, zarówno eksperymentu, jak i pobytu – mówi Piotr Jaworski. W materiale filmowym niezadowolenie widać szczególnie w momencie, gdy polarnicy proszeni są o komentarz na temat przeprowadzanych przez profesora Jana Terelaka obserwacji. Uczestnicy wyznają, że czuli się wtedy jak obiekt badań. Jednak
Jan Terelak arch. prywatne
INŻYNIER DUSZ
profesor, podczas debaty Fundacji Tygodnika Powszechnego, która odbyła się we wtorek po projekcji filmu, stwierdził: - Na wyprawę pojechali młodzi naukowcy, którzy rozumieli co to są badania, bo sami je prowadzili. - Testy, które profesor przeprowadzał, polegające na udzielaniu odpowiedzi, nie miały w sobie nic nieetycznego. Dyskusje i obawy wywoływały eksperymenty sytuacyjne, które wymyślił już na miejscu – twierdzi reżyser. Początkowe, bierne obserwacje profesor uzupełnił o trzy eksperymenty. Jeden polegał na wyłączeniu prądu w całej stacji i sprawdzaniu poziom lęku oraz zachowania ludzi odpowiedzialnych za naprawę. Drugi na wyłączeniu łączności radiowej z krajem na dłuższy okres czasu. Trzeci test sprawdzał podatność na sugestie oraz tendencje do identyfikowania się z idolem poprzez ogolenie głowy. Z dzisiejszego punktu widzenia te eksperymenty mogą być kontrowersyjne i podlegać dyskusji. Podczas debaty profesor natomiast tłumaczył: – Było to
przedsięwzięcie innowacyjne, a w innowacji nie da się przewidzieć wszystkiego. Badania przeprowadzone przez prof. Jana Terelaka stały się nieocenionym źródłem informacji m. in. dla NASA, a ze względu na sposób i czas w jakim zostały przeprowadzone, są niepowtarzalne. Dzięki nim Polacy przyczynili się do rozwoju nauki, a może nawet do przyszłej kolonizacji Marsa, ponieważ jak twierdzi profesor: – Myśli ludzkiej nie można ograniczyć, ona jest już w kosmosie. Syndrom zimowników 1.06 / 14:00 / Scena AST Karolina Prusek Wolontariuszka KFF po raz pierwszy, na co dzień studentka Języka polskiego w komunikacji społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Debata Fundacji Tygodnika Powszechnego, fot. Agnieszka Fiejka
LAUREACI FESTIWALI Liczba filmów na tegorocznej edycji KFF może przytłoczyć próba obejrzenia ponad 220 filmów wydaje się być niewykonalna. Jak poradzić sobie z tą liczbą, i w gąszczu fantastycznych produkcji wybrać te najciekawsze? Z pomocą przychodzi wyjątkowa kategoria. Crème de la crème dokumentów, animacji i krótkometrażowych filmów fabularnych - produkcje docenione na międzynarodowych festiwalach, specjalnie wyselekcjonowane, by ta niezwykła grupa spełniła oczekiwania najbardziej wymagających widzów. Osoby poszukujące zarówno wizualnie, jak i fabularnie poruszającej animacji, odnajdą ją w trakcie seansu Siostry. Chińska produkcja autorstwa Siqi Song, opowiada o losach przyjaźni między rodzeństwem, której tłem stają się komunistyczne Chiny. Zastosowanie charakterystycznej, choć nie tak popularnej animacji lalkowej, nadaje historii szczególny, bardzo osobisty wyraz. Zupełnie inne emocje odnajdziemy podczas pokazu Nefta Football Club, opowieści o boisku i jednym nietypowym proszku do prania. Może to brzmieć jak wstęp do słabego dowcipu, ale film autorstwa Yves Piat, jest zabawną, krótkometrażową komedią, sprytnie czerpiącą ze znanych tropów. Odnajdziemy w niej ślady kryminału czy nawet thrillera, a szczypta absurdu i dodatek czarnego humoru dobrze wpasowują się w malowniczą, tunezyjską scenerię. Duże znaczenie ma również gra aktorska - odgrywający główne role chłopcy, fantastycznie oddali relacje dwóch różniących się wiekiem braci. Równie pozytywne odczucia widowni w Clermont-Ferrand zadecydowały o zdobytej przez film nagrodzie publiczności.
Kraj miodu, to tytuł najmocniej wyróżniający się na tle pozostałych. Macedoński dokument, opowiada historię starszej kobiety, utrzymującej schorowaną matkę za pomocą jedynego źródła dochodu: tradycyjnego pszczelarstwa. Ich samotność na wiejskim, urokliwym pustkowiu zostaje jednak przerwana, a nowi goście wpływają nieodwracalnie na życie kobiet. Harmider nowych sąsiadów przerywa, na swój sposób idylliczną rzeczywistość. Para autorów: Ljubomir Stefanov i Tamara Kotevska, wykorzystując wyjątkową przestrzeń, stworzyła dzieło niezwykłe. Pod pozorem typowej historii pokazują dwa, zupełnie różne sposoby na rozumienie i doświadczanie pracy, a co za tym idzie, różne wizje na temat codzienności. Malowniczość kadrów, których piękno i tajemniczość przypomina barokowe obrazy, poruszyła również komisję w Sundance, gdzie Kraj miodu został nagrodzony jako Najlepszy Światowy Film Dokumentalny. Wszystkie trzy filmy można zobaczyć w piątek, a jeszcze wię-
cej nagrodzonego kina, pośród którego znajdują się także rodzime produkcje, przy okazji pozostałych pokazów Laureatów festiwali - serii stworzonej specjalnie dla widza ciekawego, który poszukuje uznanych, ale nie zawsze znanych produkcji. Siostra 31.05 / 18:00 / Agrafka + Q&A Nefta Football Club 31.05 / 12:30 / MOS Kraj miodu 31.05 / 18:00 / Agrafka
Jakub Wydra Wolontariusz KFF, student na kierunku Zarządzanie kulturą.
Kraj miodu
NIE PRZEGAP 30.05 / 18:30 / KINO POD BARANAMI
30.05 I 31.05 / 10:00 – 13:00 / MOS / WSTĘP Z AKREDYTACJAMI
Pokaz i spotkanie z twórcami i bohaterką filmu Adwokatka
Debata „Tygodnika Powszechnego” po projekcji filmu Złota
Pitchingi Docs to Start i Docs to Go!
fot. Agnieszka Fiejka
30.05 / 20:15 / KINO POD BARANAMI
Adwokatka
Koncert jubileuszowy WFDiF: Voo Voo oraz Maciej Maleńczuk
Złota
30.05 / 19:00 / KIJÓW.CENTRUM