Het Kiva-vuur dat de wereld verenigt

Tekst: Gilles Havik | Beeld: Marijke Kodden

Marijke Kodden gaat Nederland door met haar documentaire over een terugkerende vuurceremonie: de Kiva. Daarnaast exposeert ze haar portretten van intieme ontmoetingen tussen de ‘Wisdom Keepers’ van over de hele wereld die ze tijdens Kiva-bijeenkomsten heeft gemaakt. “Ik sta in dienst van de boodschap van Kiva.”

Voor de buitenstaander ziet een Kiva-ceremonie eruit als een groot gat in de grond waar mensen in kleurrijke, traditionele kleding in een cirkel om een vuur heen staan. Voor de Wisdom Keepers zelf, die ervoor afreizen uit gemeenschappen van over de hele wereld, heeft deze bijeenkomst diepe betekenis.

Zij bidden hier samen ter genezing van en dank voor Moeder Aarde. Daarbij spreken ze ook hun zorgen naar alle aanwezigen uit, en doen een oproep aan iedereen om beter voor haar én elkaar te zorgen.

Het vuur ontbrandt

Raymundo Tigre Pérez, een inmiddels overleden traditioneel Mexicaanse medicijnman, kreeg volgens de overlevering in 1968 een visioen om wereldwijd terugkerende ceremonies te gaan organiseren met leiders van inheemse volkeren uit de gehele wereld.

Hij hoorde naar eigen zeggen de roep van Moeder Aarde om haar kinderen weer thuis te brengen, om de connectie met haar te herstellen en zag het ceremoniële gat in de grond voor zich. De naam Kiva komt van een ceremonieel ondergronds bouwwerk van de Anasazi dat daar sterk op lijkt, waarvan er nog enkele in gebruik zijn in Noord-Amerika.

Roots of the Earth organiseert al ruim 30 jaar op allerlei plekken ter wereld Kiva-ceremonies, die telkens 4 dagen duren. De Wisdom Keepers wéten dat ze, ondanks dat ze in hun dagelijks leven door oceanen zijn gescheiden, veel gemeen hebben en de enorme waarde van oorspronkelijke kennis met elkaar kunnen delen, waarborgen en verspreiden.

Het vuur verspreidt zich

Marijke Kodden hoorde in 2017 voor het eerst over Kiva-ceremonies in Nederland. Ze belde de

Nederlandse organisator, die haar toestemming gaf om te komen filmen en de Wisdom Keepers te interviewen. “Het was alsof alle puzzelstukjes bij elkaar kwamen.

Foto boven: Cheryl Angel (centraal) was als Lakota leider (VS) een van de woordvoerders bij de Standing Rock actiegroep, die zich met succes verzette tegen de aanleg van de grote oliepijplijnen door het reservaat van Standing Rock in de VS. Ze staat in haar cultuur bekend als een ‘Water Protector’, beschermer van het water. Zij ontmoet hier - tijdens de KIVA Kumbha Mela in India in 2019 - de Mexicaanse Wisdom Keepers Tonalmiti (met de gele vlag) en haar begeleiders.

Foto links: Shirley Krenak beschrijft zichzelf als een strijder voor de natuur. Als Wisdom Keeper komt ze op voor de rechten van inheemse vrouwen en het land van haar Krenak tribe. Zo zong ze op COP27 een tribaal lied voor Lula da Silva, de daar aanwezige nieuwgekozen president van Brazilië. Voor haar bestaat er geen spiritualiteit zonder actie. Ze was aanwezig bij de premières van de KIVA-documentaire.

Mijn liefde voor de natuur, mijn werk voor Wereld Natuur Fonds en Staatsbosbeheer. Ik had veel gereisd en eigenlijk was ik onbewust altijd op zoek naar traditie en inheemse volkeren. En nu zitten ze ineens in mijn eigen ‘achtertuin.’” vertelt Kodden, nog steeds verbaasd. “Borculo is 50 kilometer van waar ik geboren ben. En op een stuk land ‘in the middle of nowhere’ zitten 50 Wisdom Keepers van over de hele wereld! En ik mag hier nu gaan filmen? Ik durfde de eerste twee uur helemaal niets.”

“Kom maar op”

Vier jaar en de nodige uitdagingen later zorgt Kodden met haar documentaire over de Kivaceremonies voor uitverkochte zalen door heel het land. Vaak zijn er Wisdom Keepers als spreker aanwezig. “Het voelt als een missie om het Kiva-verhaal te blijven vertellen,” zegt Kodden. Dat hoeft van haar niet alleen via documentaires: ze werkt ook aan een fotoboek en exposeert haar foto’s (hier te zien). “Er komen nu allemaal mensen naar me toe, van ‘hé zullen we een screening organiseren met daarbij een seminar over bijvoorbeeld duurzaamheid of leiderschap?’” Ook mensen uit het bedrijfsleven zijn geïnteresseerd. “Nou, kom maar op!” is daarop Kodden’s antwoord.

Foto boven: Blik op de Kiva-ceremonie in Nederland in 2019. Kiva-ceremonies worden bezocht door Wisdom Keepers van de Lakota (Noord-America), Sami (Scandinavië), de Huicholi (Mexico), de Maori (Nieuw-Zeeland), de Masai (Kenya en Tanzania), de Sufi (Turkije), en vele andere inheemse communities.

Filmposter KIVA: De film draait sinds de premières afgelopen december door het hele land. Bij alle vertoningen zijn tot nu ook Wisdom Keepers uit binnen of buitenland aanwezig als sprekers. Organisch worden steeds weer nieuwe eventdata toegevoegd aan de website www.kiva-wisdomkeepers.com. Hier kunt u op de hoogte blijven van de komende data. Er komen inmiddels ook al aanvragen binnen vanuit het buitenland, om ook daar de film te vertonen.

Waar zijn onze eigen Wisdom Keepers?

Het Kiva-concept van ‘Unity in diversity’ spreekt Kodden bijzonder aan. “Iedereen heeft zijn kleurrijkheid in tradities, talen, in gebruiken en manier van kleden. En dat is geweldig, maar ook het besef dat we uiteindelijk allemaal hetzelfde zijn. En de liefde van de mensen voor elkaar.” Volgens Kodden zitten er veel lagen in de boodschap van de Kiva. “Hoe kunnen we onze relatie met de Aarde helen?” geeft ze

United Nations of the Spirits

Na 4 jaar filmen moest Kodden voor het maken van de documentaire een keuze maken uit meer dan 100 uur aan filmmateriaal. Samen met haar beste vriendin Rakinah Buttner en Jaap Verhoeven (die Marijke vorig jaar bij het project betrok) werd vorig jaar de documentaire ge-edit en na de nodige uitdagingen de wereld ingebracht.

als voorbeeld. “Die is uit balans. En hoe kunnen we het contact met de Aarde herstellen? Maar we worden ook uitgenodigd om te onderzoeken: ‘waar zijn onze eigen roots? En waar zijn onze ‘Wisdom keepers’ in Nederland?’. En kunnen we die weer vinden, en daar ook weer veel van leren?”

Marijke: “Aangezien je keuzes moet maken, zit niet alles in de film wat je zou willen. Een belangrijke toevoeging is, dat in 2015 tijdens de Kiva bijeenkomst in Colombia, de United Nations of the Spirits werd opgericht. In een Manifest werden daar de ‘Nine Principles of Life’ beschreven, volgens welke alle inheemse volkeren - van nature - leven en geleefd hebben. Een van de principles is: we geven de Aarde meer terug dan we nemen. Voor mij een wens: als we allemaal dit principe - en dat is nog maar 1 van de 9 - zouden aannemen, dan creëren we al een nieuwe Aarde.”

Je ziet hier een klein deel van Kodden’s foto’s. Meer informatie, plus de nieuwste data voor vertoning van de documentaire vind je op: www.kiva-wisdomkeepers.com

Marijke Kodden

Filmmaker/fotograaf

Natuur loopt als een rode draad door haar leven. Als 10-jarige ging ze al met haar Wilde Plantengids de natuur in. Op zoeka naar mooie bloemen, om deze te determineren en vervolgens te drogen in een herbarium. Ook werkte ze ruim 10 jaar als fotograaf en ontwerper voor de magazines van Staatsbosbeheer en Wereld Natuur Fonds. Als fotograaf en filmer is ze sinds 2018 betrokken bij KIVA en organisatie Roots of the Earth. Zij mocht - als een van de eersten en weinigen - fotograferen en filmen tijdens KIVA-ceremonies in Mexico, India en Nederland. Marijke: “Ik voel me enorm dankbaar dat ik dit mócht doen en ervaren!”