Krishi Jagran (Punjabi) Magazine February 2018

Page 1

n?Zw-J/-;h-

ISSN 2455 1112

fe;kBK dh fjsekoh, d/P Go ’u gj[zu ;kvh /krishijagran

@krishijagran

9891405403

www.krishijagran.com

Scan this QR code for KJ Mobile app

PUNJABI VOLUME 20 ISSUE 02 FEBRUARY 2018 `35

KRISHI JAGRAN in Limca Book of Records

jpwnI pudInw (mYNQw) qknIkI Fmg nwl augwau qy JwV nUM vDwau




sseok

n?Zw.J/.;h. feqPh ikroD Gkos dh gqw[~y gfotkoe wkf;e g~fsqek

Mac Krishi Jagran - Punjabi Year 20

Issue 2

February 2018 Rs. 35/-

;zgkde

n?wH;hH v'wfBe

fBd/Pe

PkfJBh v'wfBe n?wHihH tk;B vkH e/HNhH uzvh

ekoiekoh ;zgkde

nfiE thHnkoH uzdo w'jB

thgh (n?;HnkJhH)

osBk wzioh PoB ;hBhno w?B/io (n?;HnkJhH)

joP eg{o

seBheh ;zgkde

vkH phH;hH fp;tk; wfjzdo gkb (t?N ;kfJz;)

wkoehfNzr w[yh

;zi/ e[wko

iBob w?B/io iB;zgoe

cojk ykB

;jkfJe ;zgkde

o{ph i?B

y/sh ;wkuko

8

ekofsek ;who fstkoh

;'Pb whvhnk w[yh

n?;';hJ/N ;zgkde (;'Pb whvhnk) Pqhik BkfJo

y/sh seBhe

w'fBek wzvb ;zrhsk ;'Jh

11

;hBhno gZsoeko (;'Pb whvhnk) fofse oziB foPt ftPtk

thvhU ;zgkde ;hBhno gZsoeko

fJwokB ykB

gZsoeko

ftG{sh BkokfJD

;hBhno w?B/io

e/Hi/H ;oB:k

12

;kok ykB

BthA gfjb

w/xk Powk uz[eh G{Nhnk

wkoehfNzr ;jkfJe

eµgBh ;wkuko

16

g{Bw ftPteowk fozeh g[zvho j/wk Powk

18

gq;ko w[yh

fBPKs Nk~e

ਸੀਨੀਅਰ ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਮੈਨੇਜਰ

okj[b f;zx

;jkfJe gqpzXe

gqPKs Powk c[oekB e[o?Ph

x'V/ dk oy^oykt

pkio/ dh T[~Bs

so[D f;zx ;[ihs

19

g~g{ okJ/ gtB e[wko

24

irdhP gKv/ so[D f;zrb

g"gbo tD y/sh

nkoHn?BH u"p/ fdB/P dwkEhnk nekT{AN?AN

npd[; ;wd

ekƒBh ;bkjeko

i/wI Ekw;

y[de;ahnK B/ Mzi'V

32

n?uHn?;H n;w[dhB :'r/P e[wko

fvIkJhfBzr

ns[b pkEw

KRISHI JAGRAN KISAN CLUB

B;hw d|soh ;jkfJe

d/t/Ado f;zx irdhP ikBk

9891405403

oftzdo ikBk wB'i e[wko

Printed and Published by: M. C. Dominic 60/9, 3rd Floor, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi 110016. Tel: 011-26511845, 26517923 Mobile: +91-9313301029, +91-9654193353 Web: www.krishijagran.com Printed at : HT Media Press, House No. B 2, Sector-63, Noida-201301, Distt: Gautam Budh Nagar, U.P.

dqy ist 68 , 45503170

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD iBtoh 2018

KRISHI JAGRAN MAGAZINE Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Bengali, Telugu, Assamese, Odia, Tamil, Malayalam & English

Nishant Taak 9953756433, 9891339440 4

www.krishijagran.com


nksw fBoGo fe;kB dh nkB, tXd/ Gkos dh gfjukD

b[ph fJz;v;Nqhi n?bHn?bHghH efbnkD fwb d/ B/V/, Bo'vk o'v, nfjwdkpkd^380025 c'B L 079 30610 128, 129, 197 Jh^w/b L


;zgkdeh y/sh ftek; ’u y/sh ;z;EktK dk wjZst P[

o{ s'A Gkos dh nkofEe ;fEsh dk nXko y/sh fojk j? feT[Afe g[ofynK d/ ;w/A s'A jh Gkos ftu y/sh j[zdh nkJh j?. fJE'A se fe Gkosh y/sh s'A nzro/IK B/ nIkdh s'A gfjb K uzrh ewkJh ehsh ;h fJ;bJh y/sh Gkos dh nkofEe ;fEsh ’u fJe pj[s tZvh G{fwek fBGk ojh j?. fgSb/ 30 ;kbK ’u y/sh ftu pV/ pdbkn j'J/ jB. gfjbK IwhB fInkdk ;h sK y/sh th tZv/ gZXo s/ j' ojh ;h go fit/A^fit/A npkdh tXh sK y/sh dh IwhB th xZN j' rJh. fJ; ;fEsh ftu xZN IwhB ’u fInkdk y/sh T[sgkdB b?Dk fJe ;wZf;nk pD rJh j?. xZN IwhB ’u fInkdk T[sgkdB b?D bJh Io{os j? p/sjohB seBhe tkbh wPhBoh, r[DtZsk tkb/ T[u fe;w d/ phi, T[u e'Nh dhnK ykdK s/ :{ohJ/. fInkdk c;b T[sgkdB b?D ftu ekoro fJBQK T[sgkdK d/ T[sgkdB ftu fJe pj[s jh nfjw feodko y/sh ;z;EkBK dk j?.

fo;ou w"I{d jB. fJj ;z;EkB, :{Bhtof;NhnK ns/ fo;ou ;?ANo d/PGo ftu y/sh d/ jkbks ;[XkoB bJh ezw eo oj/ jB. fJBQK y/sh ;z;EkBK B/ fe;kBK se jkJhfpqv phi, y/sh wPhBoh ns/ BthBheoD Bz{ gjz[ukD dk ezw pky{ph ehsk j?. Gkos dh y/sh eqKsh d/ fgZS/ fJBQK ;z;EkBK B/ pj[s nfjw G{fwek fBGkJh j? go jkbhA th y/sh ;z;EkB g{oh soQK Bkb fe;kBK se BjhA gj[zu gk oj/. fJ;d/ bJh y/sh ;z;EkBK d/ gquko ftGkr Bz{ j' wIp{s eoB dh b'V j?. fJjh BjhA f; ftu ;oeko d/ y/sh ftGkr dh feqnkswe GkJhtkbh th Io{oh j? sKfe T[j ;ko/ y/sh ;z;EkB j'o fInkdk feqnkPhbsk Bkb ezw eo ;eD.

id'A Gkos ftu y/sh eqKsh dh P[o{nks j'Jh sK T[j th fJe y/sh ;z;EkB d/ wjkB ftfrnkBe d[nkok jh j'Jh ;h. d/P dh y/sh Bz{ fte;s ehsk ik ;e/ fJ;d/ bJh ;zB 1905 ftu g{;k ’u Gkosh y/sh nB[;zXkB ;z;EkB dk rmB ehsk frnk. d/P d/ jo/e e'B/ ’u y/sh ftek; Bz{ fbikfJnk ik ;e/ fJ;d/ bJh y/sh ;z;EkBK, fo;ou ;?ANoK ns/ y/sh :{Bhtof;NhnK dk rmB ehsk frnk. fJBQK ;z ; EkBK ftu y/ s h ftfrnkBeK, y/ s h d/ ftfdnkoEhnK ns/ fe;kBK Bz{ i'fVnk frnk.

e[M w[Zy fo;ou ;?ANo fit/A okPNoh egkj fo;ou ;?ANo, okPNoh nzr{o fo;ou ;?ANo, rzBk fo;ou ;?ANo, e/Adoh wZM fo;ou ;?ANo, Gkosh ;pIh fo;ou ;z;EkB ekch gq;z;k:'r ezw eo oj/ jB. ;w/A^;w/A s/ fe;kBK bJh y/sh tkoskbkg, ;zw/bBK, No/fBzr toePkgK dk nk:'iB eoe/ fJj ;ko/ ;z;EkB nkgDk :'rdkB y/sh Bz{ ftek; tZb fbikD ftu d/ oj/ jB. jkbKfe jkbhA se BthnK seBheK d/ wkfXnw Bkb fInkdk T[sgkdB b?Dk s/ nkwdB ’u tkXk eoB bJh ekch isB eoB/ pkeh jB go i/eo fe;kB tho gozgokrs y/sh s/ gP{^gkbB d/ sohfenK ftu BthnK seBhek d/ wkfXnw Bkb pdbkt fbnkT[Ad/ jB sK T[BQK d/ ftek; Bz{ e'Jh BjhA o'e ;edk.

d/PGo ftu fJBQK ;z;EkBK Bkb ;zpzXs tZy^tZy okiK ftu 45 y/sh :{Bhtof;NhnK, 5 vhwv :{Bhtof;NhnK, 4 e/Adoh y/sh :{Bhtof;NhnK, 63 oki gZXoh y/sh ;z;EkB, 6 okPNoh fpT{o', 16 okPNoh fo;ou ;?ANoK ns/ 13 vkfJo?eN'o/N nkc

i/eo ;ko/ fJe' gZXo s/ ezw eoB sK Gkosh y/sh ftu fJe j'o tZvh eqKsh nk ;edh j?. y/sh s/ fe;kB d'jK d/ ftek; ftu fJBQK ;z;EkBK B/ pj[s jh nfjw G{fwek fBGkJh j?. fJBQK T[s/ E'VQk fXnkB d/D dh j'o Io{os j?.

n?~wH;hH v'wfBe Email : dominic@krishijagran.com

Bt/A ;kb dhnK w[pkoeK n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

6

hindi.krishijagran.com


malayalam.krishijagran.com


y/sh ;wkuko

:kok B/ NkNk d/ :{ohnk fpiB; Bz{ fbnk nfXeko j/m v/ d/P d/ y/s ;kfonK Bz{ nkgD/ tZb fyZud/ jB, c/o ;k Gkt/A e'Jh Pfjo dk ofjD tkbk j't/ iK fco fe;/ j'o d/P dk go fi; fj;kp Bkb d/P dh fwZNh yokp j' ojh j? ns/ c;b g?dktko ftu th ewh nkJh j? fJj fJe fuzsk dk ftPk j?. y/sK ftu brksko fwZNh dh T[gikT{ Pesh xZN j[zdh ik ojh j?. fJ;Bkb fe;kBK Bz{ th B[e;kB dk ;kjwDk eoBk g? fojk j?. fJ; ;fEsh ftu fe;kBK Bz{ nfij/ y/sh jb T[gbpX eokT[Dk pj[s bkIwh j? fiBQK Bkb fwZNh dh T[gikT{ Pesh tX/ ns/ fe;kBK Bz{ uzrh g?dktko th fwb/. fJj ;ko/ jb fe;kBK Bz{ :kok fJzvhnk T[gbpX eok ojh j?. :kok fJzvhnk nzsookPNoh gZXo dh wzBh^gqwzBh y/sh ezgBh :kok fJzNoB?PBb dh ;fj:'rh ezgBh j?. :kd oj/ fgSb/ fdBhA fJ; ezgBh B/ Gkos ftu NkNk d/ :{ohnk fpiB; Bz{ yohfdnk ;h. j[D :kok B/ gq?; ekBcoz; d/ IohJ/ g{oh soQK Bkb NkNk d/ :{ohnk fpiB; Bz{ nkgD/ nfXeko j/m b?D dk n?bkB eo fdZsk j?. fJ; fpiB; d/ sfjs NkNk dk ppokbk, :{HghH ;fEs :{ohnk

tXkT[D bJh pj[s Io{oh j?. ftPt gZXo s/ Gkos dk y/sh T[sgkdB pj[s xZN j?. :kok Gkos ftu pj[s jh nrq?f;t sohe/ Bkb ezw eo ojh j?. P[o{nks ’u :kok d/ Bkb f;oc 18 eowukoh ;B go fJ; ;w/A Gkos ftu :kok 1800 eowukohnK Bkb ezw eo oj/ jB. fJj fJe tZvh gqkgsh j?.

fv;NqhfpT{PB u?Bb d/ ftP/ ’u g[ZS/ ikD s/ :kok fJzNoB?PBb tb'A ;ziht ezto B/ df;nk fe NkNk dk :{ohnk fpiB; yohd/ ikD d/ Bkb jh T[BQK Bz{ brGr 800 vhboK dk B?Ntoe th fwfbnk j? fi; d/ IohJ/ :kok fe;kBK se gj[zu/rk. T[BQK B/ df;nk fe n;hA fe;kBK Bkb f;ZXk fwbd/ jK ns/ jkbhA se brGr 8000 s'A fInkdk fe;kBK B{z No/fBzr gq'rokw d/ sfjs y/sh dh ;jh seBheK bJh No/Av eo u[e/ jK. T[BQK B/ fejk fe ;kvk Nhuk fe;kBK Bz{ ;jh ikDekoh w[jZJhnk eok e/ T[BQK dh c;b g?dktko Bz{ tXkT[Dk j?. ;ziht ezto B/ d f;nk fe :kok dk ezw eoB dk sohek tZyok j?. :kok f;oc T[sgkd Bz{ t/uD ftu ftPtk; BjhA eodk pbfe fe;kB Bz{ gbKN nfXeko j/m fbnk frnk j?. fJ; gbKN d/ IohJ/ ;jh T[sgkd d/ fJ;s/wkb d/ ftP/ ’u d;D ftu fInkdk :kok d/P ftu :{ohnk dk T[sgkdB eo/rk. fJj ;{uBk :ehB oydk j? fJ;bJh :kok fe;kBK d/ fdbK ftu fJe :kok B/ gq?; ekBcoz; d/ d"okB fdZsh. fJ; w"e/ s/ :kok tZyoh EK pDk u[fenk j?. tb'A Bof;zwjk okt, ;hHJhHUH s/ gq?ihv?AN, :kok fJzvhnk s[jkBz{ dZ; d/JhJ/ fe :kok ppokbk :{ohnk gbKN d/ B/ g'qrokw dh P[o{nks eod/ j'J/ :kok d/ ftP/ ’u ikDekoh IohJ/ d/P d/ eJh okiK ftu :{ohJ/ dh ;gbkJh eo/rk. fdZsh. fJ;s'A pknd n?;HNhH j'b;/Eo, gq?Ihv?AN s/ d/P ftu :{ohJ/ dh ygs ekch j?. :{ohJ/ d/ Bkb jh :kok ;hHJhHUH, :kok fJzNoB?PBb B/ Gkos ftu :kok d/ ;co n?BHghHe/H, gkDh ’u x[bDPhb ykdK Bz{ th fe;kBK se pko/ dZf;nk. T[BQK B/ fejk fe :kok B/ Gkos ftu 1990 gjz[ukJ/rk. :kok dk Nhuk fe;kBK dh nkwdB Bz{ tXkT[Dk ’u edw ofynk ;h. j"bh^j"bh n;hA Gkos dh wkofcN Bz{ j?. ;wfMnk ns/ ;kb 2011 ftu wjKokPNo ’u nkgDh wkofeN ;Ekgs ehsh. n;hA g[D/ ;fEs nkgD/ w[Zy dcso s'A jh fjwkub gqd/P, wjKokPNo, eoBkNe, sfwbBkv{, nKXo gqd/P, wZX gqd/P ns/ r[ioks ’u nkgD/ ezw dh P[o{nks ehsh. j'b;/Eo B/ fejk fe n;hA Gkos d/ gqXkB wzsoh d/ T[d/P 2022 se fe;kBK dh nkwdB Bz{ d[ZrDk eoB Bz{ Bkb b? e/ ezw eo oj/ jK. j[D id'A n;hA NkNk dk :{ohnk fpiB; g{oh soQK yohd fbnk j? sK fJ;Bkb fe;kBK dh nkwdB Bz{ tXkT[D ftu wdd fwb/rh. :kok fJzNoB?PBb d/ J/HthHghH eqkZg fBT{NqhfPnB s/io/ eB[;N/B B/ Gkos ftu :kok dh ekoi gqDkbh d/ ftP/ ’u df;nk. T[BQK B/ fejk fe Gkos ftu c;b T[sgkdB n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

8

www.krishijagran.com


y/sh ;wkuko

uhBh T[sgkdB ’u 26 ch;dh tkXk d/

fojk ;h. oki ftu uhBh dh n";s foetoh do T[~u/ gZXo s/ 10H15 ch;dh ojh. wjKokPNo ’u T[sgkdB tX e/ 38H24 bZy NB fojk i' fJe ;kb gfjbK fJ;/ ntXh ’u 25H35 bZy NB fojk ;h. uhBh dh foetoh do 10H23 ch;dh ojh.

P dk uhBh T[ s gkdB w" i { d k ;? P B dh nes{po^d;zpo dh fwnkd d"okB 26 ch;dh tX e/ 103H26 bZy NB j' frnk. fJj ikDekoh Gkosh uhBh fwZb ;zx (fJ;wk) B/ nkgD/ nzefVnK ’u fdZsh. uhBh ;?PB nes{po s'A ;szpo se j[zdk j?. fJ; s'A fgSb/ ;?PB fJ;/ fwnkd d"okB fwZbK B/ 81H91 bZy NB uhBh dk T[sgkdB ehsk ;h. fJ;wk dk nB[wkB j? fe ukb{ d/ 2017^18 ;?PB ’u uhBh dk e[b T[sgkdB 251 bZy NB oj/rk. fgSb/ ;kb fJj 202 bZy NB fojk ;h. :kd oj/ fJ; ;kb rzB/ dk T[sgkdB uzrk fojk j?.

;oeko B/ th ;szpo 2017 ftu fszB bZy NB eZuh uhBh d/ nk:ks dh fJikIs fdZsh ;h. fJ; pko/ ftu fJ;wk B/ fejk fe fJ; ftu'A 2H35 bZy NB eZuh uhBh dk nk:ks ehsk ik u[ek j?. fi; ftu'A 2 bZy NB uhBh P[ZX uhBh j?.

fJ;wk B/ nzeV/ ikoh eod/ j'J/ fejk fe uhBh T[ s gkdB tkX/ ftu w[ Z y :'rdkB 2 gqw[Zy T[sgkde okiK T[so gqd/P ns/ wjKokPNo dk fojk j?. T[so gq d / P ’u nes{ p o^d;z p o ftu uhBh T[sgkdB tX e/ 38H80 bZN NB se gj[zu frnk, i' fgSb/ ;kb fJ;/ fwnkd ftu 26H78 bZy NB

ykX^nzB s/ uhBh dh g?fezr i{N p?r ’u bkIwh nk

d/ Bkb jh fJ; ezw ftu br/ wId{oK ns/ fe;kBK dh o'Ih o'Nh bJh fJj j'o ftebg ;kps j't/rk.

ofEe wkwfbnK dh wzsoh wzvbh ;fwsh (;hH;hHJhHJ/H) B/ uhBh dh ykX^nzB T[sgkdK dh i{N dhnK p'ohnK ftu g?fezr ƒ bkIwh eo fdZsk j?. fJj fB:w i{B 2018 ftu ysw j' oj/ ;kb bJh pDkfJnk frnk j?. ;oeko dk fJj edw gq;z;k:'r j?. fJ; edw Bkb i{N dh wzr ekfJw oj/rh. fJ;

d/P d/ gZSwh pzrkb, fpjko, T[Vh;k, n;kw, nKXo gqd/P, w/xkfbnk s/ fsqg[ok ’u fJe tZvk spek i{N dk ezw eodk j?, fi; Bkb T[BQK dh o'Ih o'Nh ubdh j?. ;hH;hHJhHJ/H B/ i{N g?fezr ;wZroh n?eN^1987 d/ nzsors bkIwh g?fezr fB:wK dk ft;sko ehsk j?. fJ; fB:w d/ w[skpe j[D 90 ch;dh ykX^nzBK ns/ 20 ch;dh uhBh T[sgkdK dh g?fezr i{N dhnK p'ohnK ftu ehsh ikDh bkIwh j?. fpnkB ftu fejk frnk j? fe gfjbh tko ’u g{o/ ykX^nzBK Bz{ g?e eoB bJh i{N dhnK p'ohnK dk fJ;s/wkb eoB dk gqktXkB j?. fJj i{N T[d:'r dh ;gbkJh T[~s/ fBoXo eo/rk. i{N T[d:'r ’u ;oeko jo ;kb 5500 eo'V o[gJ/ dh yohd eodh j?.

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

9

hindi.krishijagran.com


y/sh seBhe

w~eh phiD bJh pj[^T[g:'rh B?PBb w/i gbKNo

w

c;bK dh fpikJh ehsh ik ;edh j?, fJ;bJh fJ;Bz{ wbNheqkg gbKNo fejk iKdk j?. fJj y/sh wPhB 3,4,5 ns/ 6 o' ftu T[gbpX j?. fJ;d/ wkfXnw Bkb ;'fJnkphB, S'b/, ;{oiw[yh, egkj ns/ wZeh torhnK c;bK Bz{ phfink iKdk j?. fJ;Bz{ n;kBh Bkb fJ;s/wkb ehsk ik ;edk j?.

Id{oK Bz{ bZGDk s/ fco T[BQK s'A y/sK ftu ezw eotkT[Dk fJ; ;w/A pj[s tZvh go/PkBh dk ezw j?. ni'e/ ;w/A fJe sK wId{o ezw eoB bJh fsnko BjhA j[zdk. i/eo ezw eoB bJh fsnko j' th ikD sK fco T[j Yzr Bkb ezw BjhA eod/ fJ;bJh fe;kBK Bz{ fJ; soQK dh ;wZf;nk s'A S[Nekok d[nkT[D bJh B?PBb n?ro' y/sh wPhBK dh tZvh o/Ai T[gbpX eok ojh j?. B?PBb n?ro' dk wZek gbKNo fe;kBK Bz{ fpikJh ftu ekch wdd eo fojk j?. fJj f;oc wZeh dh fpikJh jh BjhA pbfe fJ; Bkb eJh j'o

N?e;k; gkto ;hvo okjhA n;kBh Bkb eo' tkjh ;kb 2011 ftu fJ; ezgBh B/ ckowN?e BK Bkb nkgDk pqKv P[o{ ehsk ns/ 1 ;kb d/ nzdo jh fe;kBK ftueko fJe tZyoh gSkD pDk bJh. fJ;dk ekoD fojk T[sgkdK dh p/jsohB r[DtZsk ns/ uzrh ;oft;. fcbjkb fJ; ezgBh B/ nkgD/ T[sgkdK d/ IohJ/ T[so Gkos ftu nkgDh uzrh geV pDk oyh j?. gkto thvo ’u ezgBh e'b nZm s'A fInkdk wkvb jB ns/ pqP eNo ’u 4 wkvb Gkos ftu T[gbpX jB. fJ; ezgBh B/ fe;kBK dk Go';k fiZfsnk j?.

g

kto ;hvo d/ fJ;s/wkb okjhA n;kBh Bkb y/s dh tkjh, fBokJh, r[vkJh ns/ j'o ezw ehs/ ik ;ed/ jB. fJe gkto thvo Bz{ e'Jh th fJeZbk fJB;kB n;kBh Bkb ubk ;edk j? go fJ; thvo Bz{ yohdD ns/ fJ;s/wkb eoB s'A gfjbK fe;kBK bJh fJ;dh r[DtZsk Bz{ goy b?Dk pj[s Io{oh j? sKfe T[j fJ; T[geoD Bz{ bw/A ;w/A se fJ;s/wkb eo ;e/. e[M pqKv nfij/ j[zd/ jB fiBQK T[s/ fe;kB nZyK pzd eoe/ :ehB eo ;ed/ jB. nfijk jh fJe pqKv j? N?e;k;. fJj ezgBh Gkosh fe;kBK ƒ nfij/ jh r[DtZsk tkbhnK y/sh wPhBK T[gbpX eok ojh j?. fJBQK T[sgkdK ftu gkto thvo, pqP eNo ns/ u/B PkZ Pkwb jB. n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

10

malayalam.krishijagran.com


eµgBh ;wkuko

Nkor?N gb~; dk dw, eDe dh c;b oj/ y[Pjkb jodw y/ sh d/ y/so dh wzBh^gqwzBh y/sh o;kfJD ezgBh

fSVekU bJh x'b pDkT[Dk L

fJe u'DtK BdhBBkPe j?.

eDe Bkb BjhA T[rkT[Dk ukjhdk.

n?uHghHn?wH B/ T[Ai sK eJh T[sgkd fe;kBK dh c;b ;[oZfynk bJh wkofeN ftu T[sko/ jB go yk;s"o s/ eDe dh c;b bJh ezgBh B/ Nkor?N gbZ; T[sgkd pDkfJnk j?. fXnkB:'r j? fe n?uHghHn?wH y/sh o;kfJD d/ y/so ftu fJe T[Godh j'Jh ezgBh j?, fi; B/ fgSb/ e[M ;kbK ftu fe;kBK d/ ftueko fJe gSkD pDkJh j?.

fJe pkbNh ftu 10 fbNo gkDh Go'. fJ; ftu 16 rqkw Nkor?N gbZ; gk e/ bZeVh dh ;'Nh Bkb uzrh soQK fwbkU. w[Zy x'b pDkT[D bJh T[;/ pkbNh ftu 500 fwHfbH Nhgh^fwe; ;oceN/AN uzrh soQK fwbkU. j[D fJ; w[Zy x'b ftu'A 1 fbNo wksok, gkDh Bkb nZX/ Go/ B?g;/e ;go/no (15 fbNo ;woZEk) ftu fwbkU. pkeh nZX/ N?Ae Bz{ ez g Bh d/ T[ s gkd Nkor? N gbZ ; ’u ;kc gkDh Bkb Go'. 1 J/eV bJh 10 N?Ae T[g:'r ;bc';bfcT{okB 75 ch;dh s/ w/N;bfcT{okB eo'. fwEkfJb 5 ch;dh vpfbT{HihH w"i{d j?. fJj :kd oy’ eDe dh c;b ’u c/bkfo; wkJhBo s/ u"Vh gZsh d/ 1H Nkor?N gbZ; dh sob wksok dk fJe' fijk BdhBK Bz{ ysw eoB ftu n;odkfJe T[sgkd j?. fSVekU cb?N c?B B'Ib nr/ B?g;/e ;go/no fJj nkws"o s/ eDe dh c;b fpikJh d/ 30^35 d[nkok eo'. fdBK pkd iK fco BdhBK ftu uko gZshnK j' ikD 2H fJ;dh f;ckoP f;oc eDe ns/ wro'A T[g:'r ehsk ikDk ukjhdk j?. XkB$egkj d/ w[V^w[V T[g:'r j'D tkb/ y/s ftu w[Zy ftP/PsktK L T[g:'r eoB bJh ehsh iKdh j?. 1H Nkor?N gbZ; T[rD wro'A n;o eoB tkbk 3H ;oQ'A iK dkb torhnK d'^phi gZsh c;bK Bz{ 2H fJj eDe dh c;b ftu r[Zbh

vzvk s/ u"Vh gZsh d/ BdhB dk gqGktPkbh fB:zsqD eodk j?. 3H xZ N wksok ftu BdhB gqpzXB. 4H iVQK s/ gZfsnK T[s/ s/Ih Bkb d{jok n;o. T[g:'r dk ;wK s/ wksok L 1HfJ; dk gq:'r Ud'A eo' id'A BdhB 2^4 gZfsnK dh j't/ iK nkws"o s/ eDe phiD s'A 30^35 fdBK wro'A. 2H 16 rqkw gqsh J/eV dh do Bkb Nkor?N gbZ; d/ T[g:'r dh f;ckfoP ehsh iKdh j?. n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

11

malayalam.krishijagran.com


eµgBh ;wkuko

;'Bkfbek No?eNo fteoh ’u 15H8# dk tkXk y/ sh d/ y/so dh gqf;ZX No?eNo fBowksk ezgBh

;'Bkfbek fJzNoB?PBb fbwfNv B/ fJ; ;kb nkgD/ No?eNo dh fteoh ftu tkXk ehsk j?. fJ; ;kb ezgBh B/ nkgD/ pqKv ;'Bkfbek dh fteoh ftu foekov fteoh doi ehsh j?. ezgBh B/ ngq?b s'A d;zpo se No?eNo dhnK 63205 No?eNoK dh fteoh ehsh j? idfe fgSb/ ;kb ngq?b s'A d;zpo se 9233 No?eNoK ƒ n?e;g'oN ehsk frnk j?. e[bk fwbk e/ ezgBh B/ fteoh ftu 15H8 ch;dh dk tkXk ehsk j?. d;zpo wjhB/ ftu fteoh ’u 10H7 ch;dh dk tkXk doi ehsk frnk ;h fi; ftu

4516 No?eNo t/u/ rJ/ ;B, idfe fgSb/ ;kb fJ;/ wjhB/ ’u 4080 No?eNo t/u/ rJ/ ;B. fJ; w"e/ ’s/ ezgBh d/ n?rIfeT{fNt vkfJo?eNo owD fwZsb B/ fejk fe fJ; ;kb wkB;{B uzrk fojk j?. fJj ;kv/ bJh uzrk j? fe ;'Bkfbek B/ fJ; ;kb 15H8 ch;dh dk foekov tkXk doi ehsk j?. T[BQK B/ fejk fe B'Npzdh s'A pknd th No?eNo fJzv;Noh B/ tkXk ehsk j?. owB fwZso B/ fejk fe id'A Gkos ftu 6,70,000 fgzv jB sK nfij/ ’u No?eNo fJzv;Noh bJh pj[s w"e/ jB. ;'Bkfbek w/e fJzB fJzvhnk d/ Bkb^Bkb w/e e[nkfbNh fJzB fJzvhnk ’s/ th ftPtk; eodk j? fJ;bJh n;hA w/e e[nkfbNh fJzB fJzvhnk Ehw ’s/ th ezw eo oj/ jK. fit/A fe Bhsh nk:'r 2022 se fe;kBK dh nkwdB ƒ d[ZrDk eoB bJh ezw eo ojh j? mhe fJ;/ gfjb{ T[s/ ezw eod/ j'J/ ;'Bkfbek th fe;kBK dh nkwdB ƒ d[ZrDk eoB bJh fe;kB w?soh ns/ nfs nkX[fBe seBhe Bkb b?; T[sgkdK d/ IohJ/ fe;kBK dh nkwdB Bz{ pVktk d/D bJh ezw eo ojh j?.

id'A fe;kB dk fdwkr uZbdk j? sK “B?B' gbZ;” pDdk j? fJ j rZb fJedw mhe j? fe id'A fe;/ fe;kB dk fdwkr ubdk j? sK uzr/^uzr/ fJzihBhno ns/ ftfrnkBe fgZS/ ofj iKd/ jB feT[Afe fJe fe;kB nkgD/ nkg ’u ftfrnkBe ns/ fJzihBhno j?. fJ; rZb ƒ fe;/ gqwkD dh b'V BjhA feT[Afe fe;kB ;dhnK s'A fJj ;kps eodk nkfJnk j?. fJZE/ rZb eo oj/ jK r[ioks d/ fJe fe;kB gkNhdko fBb/P GkJh Gbkbk dh.

;

fiBQK B/ nkgD/ fdwkr ƒ fJ;s/wkb eod/ j'J/ fJe fwzBh No?eNo (i' igkB dh BthA seBhe Bkb b?; j?) pDkfJnk j?. fJj No?eNo fJe fyZu Gog{o fvIkfJB tkbk j?. T[BQK B/ fJ; No?eNo dk BK “B?B' gb;” ofynk j?. 10 n?uHghH gkto tkb/ fJ; fwzBh No?eNo s'A S'Nk fe;kB ;ko/ ezw eo ;edk j?. fJ; No?eNo Bkb tkjh, fpikJh, fBokJh^r[vkJh, Gko Y'Dk, ehNBkPe ;go/n nkfd ezw eo ;ed/ jB. i' fe;kBK dk ezw n;kB pDk d/Adh j?. fJj No?eNo 2 wkvbK ftu T[gbpX j?. fJe wkvb ’u 3 NkfJo br/ jB s/ d{;o/ ftu 4 NkfJo br/ jB.

ohno Nq?e u"VkJh fJ; Bz{ d' c;b gzeshnK d/ fteuko ns/ Bkb jh fJzNo ebuo n?gbhe/PB dh fe;w d/ bJh prhfunK ftu ubkT[D bJh nkdoP pDkT[Adh j?. fJ; No?eNo ƒ fe;kBK d[nkok tZv/ g?wkB/ s/ eJh n?gbhe/PBK d/ bJh gq:'r ehsk iKdk j? fit/A ebNht/PB, fpikJh, Eo?fPzr, ;gfozr ;zukbB d/ Bkb Gko Y'Dk. fJ;dh fJe j'o yk; rZb fJj j? fe fJ; Bkb ;e{No dk ezw th b? ;ed/ jK. fJe fe;kB tb'A fJ; soQK dk ezw eoBk ;jh noEK ’u fJe gq;z;k:'r edw j?. i/eo s[;hA fJ; No?eNo ;pzXh e'Jh ikDekoh b?Dk ukjz[d/ j' sK fJ; Bzpo (9979008604) ’s/ ;zgoe eo ;ed/ j'.

fJ;d/ nB'y/ ezg?eN fvIkfJB ns/ n?viN/pb n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

12

www.krishijagran.com


eµgBh ;wkuko

vfo~g Bkb fJ;s/wkb eo' ihtkfwqs y/

sh:'r IwhB dh T[gikT{ Pesh fdB^gqshfdB xZN jz[dh ik ojh j?. fi; soQK T[gikT{ Pesh xZN j' ojh j? mhe T[;/ soQK c;b g?dktko th fuzsk dkfJe ftPk pDdh j? feT[Afe fJ; ftu brksko ewh nk ojh j?. nfij/ ’u c;b g?dktko ƒ tXkT[Dk Io{oh j' frnk j?. fJ;dk ekoB y/sh o;kfJDK dk nzBQkX[zd fJ;s/wkb j? go ihtkfwqs fJe nfijk T[gkn j? fi; Bkb fe;kBK Bz{ y/sh ’u bkG d/ Bkb^Bkb bkrs th xZN nkT[Adh j?. fe;kBK d/ bJh ihtkfwqs Bz{ ngBkT[Dk fJ; ;w/A Io{oh j' frnk j?. fJj w[Z[y o{g ’u i?fte sohe/ Bkb pDkJh rJh ykd j[zdh j?. jkbhA se ihtkfwqs ƒ y[ZbQ/ o{g ftu fJ;s/wkb eod/ jB go j[D fJ;Bz{ vfoZg f;zukJh d/ wkfXnw Bkb th fJ;s/wkb ehsk ik ;edk j?. fJj fgqEthoki ihtkfwqs fcbNo d/ wkfXnw Bkb ;zGt j?.

i'V ;ed/ j'. ihtkfwqs g{oh soQK Bkb fBebD wro'A tkg; nkT[Nb/N Bzpo 2 okjhA gkDh Go fdU. g{ok gkDh Go ikD wro'A nkT[Nb/N Bz{ pzd eo fdU. T[;s'A pknd wkJheo' cbZ; ns/ cbZP tkbt Bz{ y'b fdU. fJ; Bkb pfunk j'fJnk euok pkjo nk ikJ/rk. fco s'A ihtkfwqs fsnko j' ikJ/rk ns/ ;G s'A yk; rZb fJj j? fe fJ; fcbNo d/ wkfXnw Bkb ihtkfwqs Bz{ fJ;s/wkb eoB ftu wId{oh you xZN j' iKdk j?, fi; ekoB fe;kB Bz{ g?f;nK dh pus j[zdh j? ns/ ;wK xZN brdk j?. fJj fJe nB'yk T[sgkd j?. fJ;d/ wkfXnw Bkb fe;kB uzrk T[sgkdB b? ;ed/ jB ns/ pus eo ;ed/ jB.

fJ; fcbNo Bz{ pDkT[D tkbh ezgBh d/ vkfJo?No u/sB p'ok d;d/ jB fe fJ; fcbNo d/ wkfXnw Bkb uzrk ihtkfwqs fsnko j[zdk j?, fi; d/ wkfXnw Bkb ihtkfwqs Bz{ f;ZXk vfoZg bkJhB Bkb i'fVnk ik ;edk j?. fJ; fcbNo ftu ihtkfwqs fsnko eoB bJh gfjbK 25 gqshPs se gkDh Go bU T[; s'A pknd T[; ftu 50 bhNo rT{ w{so, 10 feb' r[V, 10 feb' p/;D ns/ 60 feb' r'po fJ; soQK fwbk e/ gkU fe g{ok fcbNo Go ikJ/. pknd ’u fdB ftu 2^3 tko fJj fwPoD x[wkU. fJj brGr 4 fdBK se eo'. T[;s'A pknd fcbNo dh N{Nh y'bQ fdU sK g{oh soQK SkfDnk j'fJnk ihtkfwqs fwb/rk fi;Bz{ s[;hA vfoZg fJohr/PB bkJhB Bkb f;Xk

f;zukJh ’u gkDh dk ;jh fJ;s/wkb oePk gkJhg;

b

;pwo;hpb gz g ’u fJ;s/ w kb j' D tkb/ gkJhg T[u^seBhe ns/ r[DtZsk tkb/ j'D/ ukjhd/ jB i' bzw/ ;w/A se uZb ;eD. r[DtZsk d/ wkwb/ ftu oePk gkJhg; fJedw yo/ jB. fJj gkJhg nfs nkX[fBe r[DtZsk Bkb b?; jB. fJ;bJh ;pwo;hpb gzg d/ fJ;s/wkb Bkb gkDh dk f;zukJh fe;kBK d[nkok oePk gkJh; Bz{ g;zd ehsk ik fojk j?. bJh ;jh fJ;s/wkb ehsk ik ;edk j?. pPos/ fe oePk gkJhg ;pwo;hpb gkJhg, ghth;h gkJhg nkfd T[sgkdK dk fBowkD eodh j?. gkJhgK dh fJe tZvh o/Ai fJj ezgBh nkgD/ rkjeK Bz{ T[gbpX eok ojh j?. 10 jIko s'A fInkdk fv;NqhfpT{PB B?Ntoe d/ Bkb oePk gkJhg; Gkos ;w/s 25 s'A fInkdk d/PK ftu ezw eo ojh j?. oePk gkJhg; d/ fJ;s/wkb d/ IohJ/ fe;kB f;zukJh d/ gkDh dk ;jh fJ;s/wkb eo ;ed/ jB. fJ; ezgBh B/ nkgDh fwjBs dh pd"bs ns/ r[DtZsk tkb/ T[sgkdK d/ ubd/ nkgD/ rkjeK dk ftPtk; fiZfsnk j?. rksko gkDh dh j[zdh xkN ;koh d[BhnK bJh fuzsk dk ftPk pDdh ik ojh j?. fJ;d/ pkti{d n;hA gkDh Bz{ brksko popkd eod/ ik oj/ jK, Gkt/A fe;/ th o{g ftu n;hA gkDh popkd eo oj/ jK. fgSb/ fJe djke/ ’u Gkos ftu gkDh dk b/tb xfNnk j? i' fe GftZy ftu fJe tZvh ;wZf;nk pD/rk. f;zukJh ’u gkDh dk fJ;s/wkb ;G s'A fInkdk j[zdk j?. i/eo f;zukJh d/ d"okB fe;kB ;jh seBheK dk fJ;s/wkb eo/ sK th gkDh dh ekch pus ehsh ik ;edh j?.

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

13

hindi.krishijagran.com


eµgBh ;wkuko

ckow fJe:{gw?AN ekog'o/PB y/sh wPhBoh dk ;zg{oB jb fe ;kBK dh fJ; ;w/A dh b'V j? bzw/ ;w/A se ubD tkb/ fNekT{ y/sh T[sgkd, fiBQK Bkb T[j bzw/ ;w/A se ezw eo ;eD. fe;kB nkgDh pus d/ ftP/ ’u jw/Pk ;'udk j?. T[;dh pus sd/ ;zGt j? id'A T[BQK Bz{ bzw/ ;w/A se ubD tkb/ y/sh T[sgkd fwbDr/. fJ;/ b'V Bz{ ;wMd/ j'J/ ckow fJe:{gw?AN ekog'o/PB fe;kBK bJh nfij/ T[sgkdB pDk ojh

j? fiBQK dh wdd Bkb fe;kB nkgDh bkrs ftu ewh fbnk e/ uzrk T[sgkdB b? ;ed/ jB. fJj ezgBh y/sh wPhBK dk fBowkD eodh j? fi; ftu o'Noh fNbo, jkb fvro, gkto fNb pb/v, ghNhU vokJht PkcN, cozN n?Av b'vo s/ o'Nkt/No Pkwb jB. fJj nfij/ T[sgkd jB i' fe;kBK dh b'V jB. i/eo ezgBh d[nkok pDkJ/ o'Nkt/No dh rZb eohJ/ sK fJj o'Nkt/No 3 fJzB 1 j?. :kBh fe fJj o'Nkt/No 3 ezw fJem/ eo ;edk j?. fit/A fe IwhB dh tkj[Dk, y/s fsnko eoBk ns/ fwZNh Bz{ fJe b/tb se fbikDk. fwZNh ftu 6 fJzu se dh vz{xkJh se fJ;d/ pb/v tVd/ ub/ iKd/ jB. fJ;d/ pb/v ns/ PkcN j?th fvT{Nh jB. fJBQK pb/vK Bz{ bzw/ ;w/A se fJ;s/wkb ehsk ik ;edk j?. fJ; ezgBh dk w[Zy T[d/P jh fe;kBK ƒ uzr/ y/sh :zso T[gbpX eokT[Dk j?.

jo/e pz{d dk ;dT[g:'r eo/ gqhwhno fJohr/PB

d/

fe;kBK se gj[zuk ojh j?. fJzB vfoZg, N/g;, ckro;, wkJheq';fgqzebo, fcbNo, coNhbkJhIo, gzg ns/ ;fgqzebo nfkd T[sgkdK dk fBowkD eo oj/ jB. fe;kBK dh nkwdB tXkT[D d/ T[d/P Bkb ezgBh IwhBh gZXo s/ ezw eod/ j'J/ fe;kBK Bz{ ;g'oN eo ojh j?. fJj ezgBh Gkos ;w/s j'o d/PK ftu th nkgDhnK ;/tktK d/ ojh j?.

P d/ fe;kBK Bz{ BthnK y/sh ns/ f;zukJh seBheK dh UBh jh b'V j? fizBh fe ;kBz{ G'iB dh. c;b g?dktko tXkT[D gqsh d/P d/ fe;kB isBPhb jB. fe;kBK d/ fJ; isB Bz{ ;cb pDkT[D bJh T[BQK dk ;kE fBih y/so dhnK eJh y/sh ezgBhnK d/ ojhnK jB. gqhwhno fJohr/PB fe;kBK Bz{ nkX[fBe y/sh f;zukJh seBheK Bkb i'V ojh j?. d/fynk ikJ/ sK fgSb/ e[M ;w/A ’u pz{d f;zukJh seBhe dk fJ;s/wkb tfXnkj j?. fJ; d/ tXD Bkb fe;kBK ftueko th fJ; dh wzr tXh j?. gqhwhno fJohr/PB fJ; y/so ftu ezw eoB tkbh w'Yh ezgBh j?. fJj ezgBh pz{d f;zukJh Bkb i[fVnk jo/e T[ g eoD ns/ ;[ f tXk n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

14

malayalam.krishijagran.com


vksloky d`f"k jlk;u ,DliksVZ ¼izk- fy-½ gj dne ij fdlkuksa dk gelQj gkWij ¼Hkqjk Qqndk½ dk var CySd xksYM ds lax

Oswal

Mktd. By : OSWAL KRISHI RASAYAN EXPORT PVT. LTD. AN ISO 9001 : 2008 CERTIFIED CO.

H.O.: M-8, Bhanot Bhawan, Commercial Complex, Azadpur, Delhi-110033 (INDIA) Mob. 9899368999, Phone : 011- 27682901 & 07

Branches : Hissar, karnal (HR), Bhatinda (Pb), Sitarganj (U.k), Bareilly, Lucknow (UP) Jaipur & Sri Ganga Nagar (Raj.) E-mail : oswalkrishi@gmail.com, Web : www.oswalkrishirasayan.com


BthA gfjb

fe;kBK Bz{ fvIhNb Gkos Bkb i'V/rk feqPh ikroD n?g

feqPh

ikroD rqkwhD Gkos dk gqw[Zy whvhnk s/ fe;kBK dh ntkI j'D d/ Bks/ jw/Pk s'A T[BQK Bz{ nkgDhnK p/jso ;/tktK d/D bJh w{jo/ ofjzdk j?. feqPh ikroD fe;kBK Bz{ nkX[fBe pDkT[D bJh isBPhb j?. feqPh ikroD fgqzN whvhnk d/ Bkb^Bkb pj[s gfjbK jh fvIhNb whvhnk d/ y/so ftu edw oy u[fenk j? go j[D nkgD/ fvIhNb gb/Nckow ’u fJe edw j'o nZr/ tXkT[Ad/ j'J/ feqPh ikroD B/ nkgDk n?g bKu ehsk j?. feqPh ikroD n?g Bz{ ;G s'A gfjbK fdZbh ftu e/Adoh y/sh s/ fe;kB efbnkD wzsoh okXkw'jB f;zx d/ rqfj fty/ bKu ehsk frnk.

vkfJo?eNo PkfJBh v'fwfBe, n?wHihH tk;B ns/ BthA ghVQh dh ;'u oyD tkb/ feqPh ikroD d/ tko; okik v'fwfBe B/ ehsk. fJ; w"e/ feqPh ikroD d/ w[Zy ;zgkde n?wH;hH v'fwfBe B/ ;kfonK Bz{ tXkJh fdZsh. fJ; w"e/ ’s/ e/Adoh y/sh wzsoh okXkw'jB f;zx B/ fejk fe fe;kBK bJh feqPh ikroD n?g fJe p/jsohB fvIhNb gb/Nckow ;kps j't/rk. T[BQK B/ fejk fe feqPh ikroD B/ fe;kBK bJh fJ; sohe/ Bkb fJe fvIhNb gb/Nckow T[gbpX eok e/ gq;z;k:'r ezw ehsk j?. fJj feqPh ikroD dh fJe uzrh gfjb j?. fJ; ;w/A fe;kB th fvIhNbheoB d/ gqsh nkeqfPs j' oj/ jB.

fJ; n?g dh bKfuzr feqPh ikroD dh

i/eo fe;kB tho e'Jh BthA seBhe f;ZyDk ukjz[d/ jB sK T[j w'pkfJb dk jh fJ;s/wkb eod/ jB. nfij/ ’u feqPh ikroD n?g Bk f;oc fe;kBK Bz{ y/sh ;pzXh BthA seBhe Bkb o{po{ eotkJ/rk pbfe T[BQK Bz{ n?g d/ wkfXnw Bkb tZy^tZy y/sh ;pzXh ikDekohnK fit/A gP{^gkbB, ;oekoh :'iBktK, f;zukJh ftGkr, pkrtkBh, phi y/so, y/sh seBhe, wPhBoh, w";w, y/sh n?vtkJhIoh nkfd T[gbpX j'DrhnK. feqPh ikroD n?g d/ wkfXnw Bkb fe;kBK Bz{ y/sh ;pzXh BthA seBhe s/ j'o ikDekoh T[gbpX j't/rh.

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

16

hindi.krishijagran.com


BthA gfjb fe;kBK Bz{ feqPh ikroD n?gbhe/PB tork fvIhNb gb/Nckow T[gbpX eokT[D dk iZ; ezgBh d/ vkfJo?eNo n?wHihH tk;B, w[Zy ;zgkde n?~wH;hH v'fwfBe, t?p vt?bgo feqPB pjkd[o, j?v ;'Pb whvhnk ;who fstkoh, n?;';hJ/N n?vhNo w'fBek wzvb, thvhU n?vhNo foPG ftPtk ns/ T[BQK dh Nhw ƒ iKdk j?. g{oh Nhw B/ nkgDh fwjBs ns/ brB Bkb fe;kBK ƒ fJj nB'yk s'jck fdZsk j?. feqPh ikroD d/ tkJh; gq?Ihv?AN ;g?Pb fJBhPhJ/fNt uzdo w'jB B/ fJ; gq'rokw Bz{ ;cb pDkT[D ftu ekch nfjw G{fwek fBGkJh. fJ; w"e/ s/ ;kok feqPh ikroD gfotko w"i{d ;h. n?g bKu d/ d"okB vkfJo?eNo n?wHihH tk;B B/ fejk fe fJ; n?g d/ IohJ/ fe;kBK Bz{ fJe BtK ftebg fwb/rk, fi; Bkb T[j y/sh dhnK BthnK seBheK d/ ftP/ ’u nkgD/ w'pkfJb T[s/ fJe efbZe okjhA ikD ;eDr/. T[BQK B/ fejk fJ; ;w/A fvIhNb gb/Nckow Gkos ftu s/Ih Bkb tX fojk j? fi; dk Bshik j? fe Gkos th fvIhNb Gkos tZb nkgD/ edw tXk fojk j?, fJ;bJh feqPh ikroD B/ fJ; ftu nfjw edw u[Zfenk j? sKfe fe;kBK Bz{ fJ; dk bkG fwb/. T[BQK B/ fejk fe fJ; n?g d/ IohJ/ 2 eo'V fe;kBK se gj[zuDk feqPh ikroD dk Nhuk j?. feqPh ikroD dh vkfJo?eNo PkfJBh v'fwfBe B/ fejk fe n;hA fJ; n?g Bz{ fe;kBK bJh bKu eoe/ pj[s y[P jK. T[BQK B/ fJ; Bz{ feqPh ikroD dh tZvhnK T[gbpXhnK ’u'A fJe df;nk. fJ;dh ;cbsk d/ fgZS/ T[BQK B/ feqPh ikroD gfotko d/ ;ko/ w?ApoK dk XzBtkd ehsk ns/ ;kfonK Bz{ tXkJh fdZsh. feqPh ikroD d/ w[Zy ;zgkde n?~wH;hH v'fwfBe B/

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

fejk fe fJ; gfjb d/ IohJ/ fe;kBK Bz{ y/sh dh seBheK d/ ftP/ ftu ;jh ns/ ;Nhe ikDekoh d/ bJh fJe p/jsohB ftebg fwfbnk j?. feqPh ikroD n?g d/ wkfXnw Bkb fe;kBK Bz{ y/sh ;pzXh s[ozs ikDekoh T[gbp X j' ;e/rh feT[Afe fe;kB pj[s s/Ih Bkb fvIhNb gb/Nckow Bkb i[Vd/ ik oj/ jB. T[BQK B/ fejk n;hA j'o fInkdk fe;kBK Bz{ feqPh ikroD n?g Bkb i'VKr/ sKfe T[BQK Bz{ fJ; dk bkG fwb ;e/. fcbjkb fJj n?g fszB GkPktK fjzdh, nzrq/Ih s/ wfbnkbw ftu T[gbpX j't/rk. feqPh ikroD dh fJ; gq;z;k:'r gfjb dh ;kfonK B/ skohc ehsh. fJ; w"e/ ’s/ feqPh ikroD gfotko tb'A ihHn?wH (wkoehfNzr) cojk ykB, j?v Ugo/PBI ;zi/ e[wko, j?v wkoehfNzr fBPKs Nke, thHghH ;g?Pb fJBhPhJ/fNt osBk n?wH PoB, n?;';hJ/N n?vhNo vkH ;zrhsk ;'Jh ns/ g{ok feqPh ikroD gfotko w"i{d ;h. fet/A eohJ/ feqPh ikroD n?g vkT{Bb'v < feqPh ikroD n?g vkT{Bb'v eoB bJh ;G s'A gfjbK nkgD/ w'pkfJb ’u fJzNoB?N pqkT{Io ƒ ukb{ eo'. T[; s'A pknd Google Play Store ’s/ ik e/ Krishi Jagran NkJhg eo'. T[; s'A wro'A s[jkƒ feqPh ikroD d/ b'r' d/ Bkb n?gbhe/PB fd;/rh, fi; T[s/ fJz;Nkb dk ftebg nkJ/rk. fJ; n?gbhe/PB Bz{ fJz;Nkb eo'. fJz;Nkb eoB s'A pknd s[jkBz{ y/sh ;pzXh ikDekoh n;kBh Bkb fwbDh P[o{ j' ikJ/rh. tX/o/ ikDekoh bJh c[oekB e[o?Ph 9891223340 ns/ gtB f;zx 9891311166 Bkb ;zgoe eo ;ed/ j'.

17

malayalam.krishijagran.com


x'V/ dk oy^oykt

;ktXkB ` fes/ s[jkv/ x'V/ ƒ rb?Av; sK BjhA <

d/ P Go ftu ;NZv ckofwzr Gkt x'Vk gkbB tZv/ g?wkB/ s/ pukn d/ sohe/ L j[zdk j?. fJjh ekoB j? fe x'Vk gkbD tkfbnK ƒ uzrh ^ fJ; fpwkoh d/ bZSD fd;d/ jh vzro j;gskb ’u nkwdB th gqkgs j[zdh j?. fXnkB d/D :'r rZb fJj j? fe gP{ d/ y{B dh iKu eotkU x'fVnK Bz{ gkbD d/ Bkb^Bkb gkbD tkb/ bJh fJBQK dh ^ gP{ ƒ ;w/A f;o skIk ukok^gkDh fdU f;js ns/ ykD^ghD dk fXnkB oyDk pj[s Io{oh j? feT[Afe i/eo e'Jh x'Vk fpwko j' iKdk j? sK gP{^gkbe Bz{ ^ pk;h ykDk Bk fdU ekch B[e;kB u[ZeDk g?Adk j?. ^ fInkdk ;w/A se fwZNh^fuZeV ftu Bk ofjD fdU s[jkBz{ dZ; d/JhJ/ fe x'fVnK ’u rb?Av; BK dh ^ ;kc^;ckJh dk fXnkB oy' fpwkoh pjs[ ysoBke jz[dh j?. i/eo e'Jh x'Vk fJ;dh ^ rowhnK ’u B[jkU wko j/m nk ikJ/ sK T[;Bz{ wko d/Dk jh uzrk j[zdk j?. fJjh BjhA fJ; fpwkoh dk gfjbK s'A gsk bZrD s/ e[M ^ dtkJh brkU ;ktXkBhnK tos e/ x'V/ Bz{ fJ; s'A pukfJnk ik ;edk ^ szdo[;s gP{nK Bz{ fpwkoh gP{nK d/ B/V/ Bk nkT[D j?. fJj fJe ;zeqkwe o'r j?, i' e[M fdB s'A b? e/ wjhfBnK dU. se gqGkts eodk j?. fXnkB d/D :'r rZb bZSD fd;D s/ bU ;bkj i/eo e'Jh gP{ g{oh soQK fJ; fpwkoh dh ug/N ftu i/eo fJ;soQK dh fpwkoh d/ bZSD gP{^gkbeK Bz{ nk iKdk j? sK T[;Bz{ wkoBk jh uzrk j[zdk j?. T[;Bz{ wko e/ fd;D sK T[BQK Bz{ s[ozs vzro j;gskb ’u ;{uBk d/ e/ x'V/ 4 c[ZN vz{x/ N'J/ ftu dZp fdU. fJj fpwkoh jtk d/ IohJ/ d/ y{B dh iKu eotkT[Dh ukjhdh j? ns/ vzro vkeNo s'A c?bdh j? i' fJB;kBK Bz{ th nkgDh wko j/m b? b?Adh j?, ;bkj b?Dh ukjhdh j?. fJ;d/ p?eNhohnk ;?b ’u gqt/P fJ;bJh ;ktXkBh tosDk Io{oh j?. eo iKd/ jB. fJbki Bkb th fJj g{oh soQK wod/ BjhA. nfij/ ’u d{;o/ ikBto s/ fJB;kB th ;zeqwD dkfPeko j' iKd/ jB. s[jkBz{ dZ; d/JhJ/ fe fJj fpwkoh nke;hiB d/ IohJ/ c?bdh j?, i' o'rh d/ ;oho ftu rzYK pDkT[Adh j?. fJBQK rzYK ftu ;zeqwD jz[dk j?, fi; ekoB x'Vk T[m BjhA gKdk ns/ pknd ftu T[;dh w"s j' iKdh j?. fpwkoh d/ bZSD L ^ rb/ s/ g/N T[~s/ rzY g? ikDk ^ I[ekw j'Dk (fb;fb;k gdkoE fBebDk) ^ ;kj Bbh ’u Skb/ ^ c/cfVnK ’u fJzc?ePB n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

18

www.krishijagran.com


pkio/ dh T[~Bs seBhe

pkio/ dh T[~Bs T[sgkdB seBhe iok fJe nfijh c;b j? fi; ƒ ftgohs pk gq;fEshnK ns/ ;hws toyk tkb/ fJbkfenK ns/

ns/ pZfunK ’u b'j sZs (nkfJoB) ns/ fwBob (yfDi btD) dh ewh t/yh iKdh j?—vkH J/foe p'Jh d/ nB[;ko eDe s/ u"bK Bkb'A pkiok nkfJoB ns/ fize dk fJe uzrk ;o's j?.  pkio/ d/ dkfDnK ’u, itko Bkb'A uzrh r[DtZsk d/ g'Pe sZs fwbd/ jB. dkfDnK ’u 12H4 gqshPs Bwh, 11H6 gqshPs gq'NhB, 5 gqshPs t;k, 76 gqshPs ekop'jkJhvq/N; ns/ 2H7 gqshPs fwBob fwbd/ jB.  pkio/ d/ dkfDnK ƒ u"bK tKr gek e/ iK o'Nh pDk e/ gq:'r eo ;ed/ j' fJ; ƒ w[orhnK bJh G'iB, gP{nK bJh jo/ uko/ ns/ ;[Ze/ uko/ ti'A th gq:'r ehsk ik ;edk j?. ibtk:{  pkio/ dh c;b s/Ih Bkb tXD tkbh row ibtk:{ dh c;b j? i' fe 40^75 ;?whH ;bkBk toyk tkb/ fJbkfenK bJh T[g:[es j[zdh j?. fJ; ftu ;'ek ;fjD dh nB'yk Pesh j[zdh j?.  c;b tkX/ d/ ;w/A Bw tksktoD nB[e{b ofjzdk j? Bkb jh c[Zb nt;Ek ’u toyk dk j'Dk fJ; d/ bJh jkBhekoe j[zdk j? feT[Afe toyk Bkb gokr^eD x[b ikD ekoB pZbhnK ftu dkD/ xZN pDd/ jB. nkws"o s/ pkio/ ƒ T[; fJbke/ ’u T[rkfJnk iKdk j? 

pj[s xZN :{ohJ/ dh wksok Bkb, fiZE/ j'o c;bK uzrk T[sgkdB BjhA d/AdhnK bJh f;ckoP ehsh iKdh j?.  pkio/ dh c;b i' rohpK dk w[Zy ;o's j?—T{oik, gq'NhB, ftNkfwB ns/ fwBob dk.  pkiok y[Pe s/ noX^y[Pe fJbkfenK ’u w[Zy s"o s/ T[rkfJnk iKdk j?, fJj fJBQK fJbkfenK bJh dkD/ ns/ uko/ dk w[Zy ;o's wzfBnk iKdk j?. ;'ek ;fjBPhb ns/ xZN ;w/A (wZ[y s"o s/ 2^3 wjhB/) dh c;b j? i' brGr jo soQK dh IwhB ftu T[rkJh ik ;edh j?. pkiok y/so ns/ T[sgkdB ’u fJe wjZstg{oB c;b j?. fiE/ 500^600 fwHwhH toyk gqsh ;kb j[zdh j? i' fe d/P d/ y[Pe gZSwh ns/ T[~soh fJbkfenK bJh ;jh ofjzdh j?.  GkostoP d/ 3 ;kb se d/ pZu/ i/eo 100 rqkw pkio/ d/ nkN/ dk ;/tB eod/ jB sK T[j nkgDh o'IkBk dh nkfJoB (b'j) dh Io{os dh g{osh eo ;ed/ jB.  pkio/ dk nkNk yk;eo Gkosh n"osK bJh y{B dh xkN ƒ g{ok eoB dk fJe ;"yk ;kXB j?. GkostoP ftu jh BjhA pbfe d[BhnK Go ’u n"osK n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

19

hindi.krishijagran.com


pkio/ dh T[~Bs seBhe 

fiE/ itko ƒ fInkdk skgwkB s/ xZN toyk d/

ekoB T[rkT[Dk ;zGt Bk j't/. 

pkio/ d/ uzr/ tkX/ bJh 20^28 fvroh

;?ANhrq/v skgwkB ;jh ofjzdk j?.

IwhB pkio/ ƒ eJh fe;w dhnK IwhBK—ekbh fwZNh, d'wN s/ bkb fwZNhnK ftu ;cbsk ;fjs T[rkfJnk ik ;edk j? go gkDh GoB dh ;wZf;nk gqsh pj[s jh ;fjBPhb j?.

T[ZBs fe;wK$jkJhfpqv BzH

fe;w

e/HthHn?uH108 1 (n?wHn?uH 1737)

nfX;{uBk ;kb

e/Ado dk BK

nB[e{b fJbke/

2014

feqPBk ;hv

wHgqH, T[HgqH gzikp, fdZbh, jfonkDk, r[ioks, oki;EkB

d/o Bkb gZeD bJh, tZv/ g"d/, vkT{Bhfwbv:{, pbk;N ns/ ;wN gqsho'Xh

J/HnkJhH;hHghH n?wHnkJhHghH n?wHnkoH n?;H ikwBro

wHgqH, T[HgqH, gzikp, fdZbh, jfonkDk, r[ioks, ok;EkB

wZXw ntXh, wZXw T[ukJh, vkT{Bhfwbv:{ gqsho'Xh

gkfJUBhno Uto;hI e'H j?dokpkd

wHgqH, T[HgqH, oki;EkB, r[ioks, jfonkDk, gzikp s/ fdZbh

J/HnkJhH;hHghH n?wHnkJhHghH i'Xg[o

wHgqH, T[HgqH, gzikp, fdZbh, jfonkDk, r[ioks,

ekt/oh ;hv e'HfbH f;ezdokpkd

wHgqH, T[HgqH, fdZbh, oki;EkB, r[ioks, jfonkDk

gkfJUBho Uto;hI e'H, j?dokpkd

oki;EkB, r[ioks, wHgqH, T[HgqH, jfonkDk, gzikp

d/o Bkb gZeD tkbh, wZXw T[ukJh

J/HnkJhH;hHghHn?wH nkJhHghHNhH n?BHJ/H:{H e'fJzpN{o

wHgqH r[ioks, jfonkDk, oki;EkB, T[HgqH, fdZbh, gzikpd

d/o Bkb gZeD tkbh, wZXw T[ukJh, vkT{Bhfwbv:{ gqsho'Xh

J/HnkJhH;hghH wHgqH, r[ioks, jfonkDk, n?wHnkJhHghHn?;H oki;EkB, T[HgqH, fdZbh, e/HnkoHJ/H:{H i?g[o gzikp

wZXw ntXh, wZXw s'A tZvh T[ukJh, vkT{Bhfwbv:{ gqsho'Xh

ihHthHn?uH 2 905 (n?wHn?uH 2013 1055) 86 n?w 89

3 (n?wHn?uH

2013

1747)

n?wHghHn?wH

4 n?uH 17 (n?wH

2013

n?uH 1663)

5

6

7

ekt/oh ;[go t'; (n?wHn?uH 1553) 86 n?w 86 (n?wHn?uH 1684) 86 n?w 86 (n?wHn?u 1617)

2012

2012

2011

8 nkoHn?uHphH

2011

9 n?uHn?uHphH

2010

10 n?wHthHn?uH

1986

173 (n?wHn?uH 1446)

223 (n?wHn?uH 1468)

130

gqkH fbH, nkrok

ftP/P r[D

d/o Bkb gZeD tkbh, tZv/ g"d/, vkT{Bhfwbv:{ gqsho'Xh oki;EkBwZXw ntXh s/ T[ukJh, vkT{Bhfwbv:{ gqsho'Xh d/o Bkb gZeD tkbh, tZv/ g"d/

J/HnkJhH;hHghH wHgqH, r[ioks, jfonkDk, wZXw ntXh, vkT{Bhfwbv:{ n?wHnkJhHghH;hHn?;H oki;EkB, T[HgqH, gqsho'Xh, n?uHJ/H:{H, fj;ko fdZbh, gzikp ;'e/ ;fjBPhb g{oB Gkos

wfje' ikbBk

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

20

80^85 fdBK dk ;wK, wZXw T[ukJh malayalam.krishijagran.com


pkio/ dh T[~Bs seBhe gqikshnK (nBki s/ uko/ bJh) 1.

i/H;hHphH 4 2007 (n?wHghH 403)

J/HnkJhH;hHghHn?wH nkJhHghH;hHUHJ/H, rtkbhno

wHgqH

ntXh 75 fdB, wZXw T[ukJh

ghVs fJbke/— oki;EkB, r[ioks, jfonkDk

70^72 fdB, wZXw T[ukJh, ;'ek ;fjBPhb, fInkdk e"Vh, jkJhfpqv

2.

;hHi?vHghH 9802

2003

eioh, i'Xg[o;'ek

3.

itkjo pkiok^3

2002

itkjo bkb Bfjo{ y/sh :{Bhtof;Nh, ipbg[o

wHgqH

T[gi 18^20 e[fJzH$j?eH, ntXh 75^80 fdB, vkT{Bhfwbv:{ gqsho'Xh

4.

itkjo pkiok^4

2002

itkjo bkb Bfjo{ y/sh :{Bhtof;Nh, ipbg[o

wHgqH

T[gi 15^27 e[fJzH$j?eH, ntXh 75^80 fdB, vkT{Bhfwbv:{ gqsho'Xh

d/;h 5. (y/soh fe;w)

yk;s"o s/ jo/ uko/ bJh

y/sh dh fsnkoh^ pkio/ dk phi pohe j'D ekoB y/s ƒ uzrh soQK fsnko eoBk ukjhdk j?. fJe vz{xh tkjh wro'A 2^3 tko jb Bkb tkjh eoe/ y/s ƒ gZXok eoBk ukjhdk j?, fi; Bkb y/s ftu gkDh Bk o[e ;e/, Bkb jh gkDh d/ fBek; dk ;jh fJzsIkw ehsk ikDk ukjhdk j?. fpikJh s'A 15 fdB gfjbK 10^15 NB gqsh j?eN/no ;Vh j'Jh r'j/ dh ykd gk e/ jb Bkb T[; ƒ uzrh soQK fwZNh ftu fwbk fdzd/ jB. dhwe d/ gqe'g dh ;zGktBk j'D s/ 25 feHrqkH$j?eN/no eb'o'gk:ohck; 1H5 gqshPs u{oB y/s ftu fwbkU. fpikJh dk ;wK ns/ ftXh^ toyk nozG j[zd/ jh i[bkJh d/ d{i/ jcs/ se fJ; ƒ bkJhB ’u phi ƒ 2^3 ;?whH vz{xkJh se phiDk ukjhdk j?. bkJhB s'A bkJhB 45 ;?HwhH ns/ g"d/ s'A g"d/ dh d{oh 10^15 ;?HwhH ;jh j[zdh j?. c;b uZeq^ pkiok—i", pkiok—eDe pkiok—S'b/, pkiok—wNo pkiok—;o'QA nkfd. ;fj:'rh c;bK^ ;fj:'r c;bK fit/A pkio/ dhnK d' bkJhBK d/ ftueko d' bkJhBK wKj$wz{rh dhnK brkT[D Bkb wKj$wz{rh dh brGr 3 e[fJzNb$j?eN/no se tkX{ T[gi fwbdh j?. pkio/ dhnK d' bkJhBK ftueko 2 bkJhBK b'phJ/ dhnK brkT[D ekoB fJ; Bkb 45 fdBK d/ nzdo 80^90 e[fJzNb$j?eN/no se tkX{ jok ukok fwb iKdk j?. n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

T[gi 12^15 e[fJzH$j?eH, ;[eh e"Vh, 125^150 e[fJzNb$j?eN/no

g"d/ o'gD^ pkio/ dh ;w/A f;o fpikJh Bk j'D bJh eJh ekoB T[sodkJh j' ;ed/ jB—fit/A wkB;{B dk d/o Bkb nkT[Dk, Gkoh s/ brksko toyk dk fpikJh d/ T[g:[es ;w/A ’s/ j'Dk iK rowh dh c;b dh d/o Bkb eNkJh nkfd. fJBQK jkbksK ftu pkio/ dh g"X o'gDk fInkdk T[sgkdB d/Adk j? pikJ/ f;ZXk phi phiD d/. g"X o'gD d/ j/m fby/ bkG j[zd/ jB^  g"X o'gD Bkb c;b S/sh gZe iKdh j? ns/ d/o Bkb xZN skgwkB dk n;o dkD/ pDB ’s/ BjhA g?Adk  .uzr/ tkX/ ekoB fInkdk eZb/ ns/ pZbhnK fBebdhnK jB.  g"fdnK dh f;ckoP ehsh frDsh oy ;ed/ jK.  o'g/ j'J/ g"d/ uzrk tkXk eod/ jB feT[Afe brGr fszB jcs/ g[okD/ g"d/ brksko toyk ;fEsh ƒ uzrh soQK Bkb ;fjB eo ;ed/ jB.  vkT{Bhfwbv:{ s'A gqGkts g"fdnK ƒ brkT[D ;w/A T[BQK ƒ eZfYnk ik ;edk j?. g"X o'gD bJh Bo;oh fsnko eoBk^ fJe j?eN/no IwhB bJh 2 feHrqkH pkio/ ƒ 500^600 tor whNo y/socb ’u phiDk ukjhdk j?. phi ƒ 1H2 whH%7H50 whH (u"VkJh%bzpkJh) fenkohnK ’u 10 ;?whH d{oh ns/ 1H5 ;?whH dh vz{xkJh s/ phiDk ukjhdk j?. g"fdnK d/ uzr/ tkX/ bJh Bo;oh ’u 25^30 feHrqkH e?bPhnw nw'Bhnw BkJhN/qN dk gq:'r eod/ jB. Bo;oh ’u'A g"fdnK ƒ fszB jcfsnK wro'A g[ZN e/ y/s ftu brk d/Dk ukjhdk j?. Bkb jh g"fdnK ƒ g[ZNd/ ;w/A Bo;oh dhnK fenkohnK frZbhnK j'DhnK ukjhdhnK jB fi; Bkb g"fdnK ƒ g[ZNd/ ;w/A

21

www.krishijagran.com


pkio/ dh T[~Bs seBhe T[BQK dhnK iVQK ƒ B[e;kB Bk gj[zu/. g"fdnK ƒ g[ZND wro'A tXD tkb/ fpzd{ s'A T[gob/ fjZ;/ ƒ s'V fdzd/ jB fi; Bkb xZN s'A xZN tkPg ft;oiB j' ;e/. Bkb jh o'gkJh T[; fdB eoBh ukjhdh j? fi; fdB toyk j' ojh j't/. i/eo toyk Bk j[zdh j't/ sK y/s ’u f;zikJh eo d/Dh ukjhdh j? fi; Bkb g"X n;kBh Bkb brkJh ik ;e/. fJe ;[oky ’u fJe g"d/ ƒ 50 ;?whH dh d{oh ns/ g"d/ s'A g"d/ dh d{oh 10 ;?whH oyd/ jB. o'gkJh dk ezw i[bkJh d/ sh;o/ jcs/ s'A b? e/ nr;s d/ d{i/ jcs/ se eo d/Dk ukjhdk j?. ykd^ fpikJh s'A gfjbK 40 feHrqkH BkJhN'qiB, 40 feHrqkH ck;c'o; ns/ 20 feHrqkH g'NkP gqsh j?eN/no d/Dk ukjhdk j?. phiD s'A brGr 30 fdBK wro'A pkeh 40 feHrqkH BkJhN'qiB gqsh j?eN/no d/Dh ukjhdh j?. ykdK dh nXko wksok ;dk phi d/ j/mK 4^5 ;?whH

jkJhfpqv pkio/ ’u ;KMk g'Pe s~s gqpzXB

pkio/ ’u ;KM/ BdhB fB:zsqD bJh J/NqkihB 1 ferqkH ;feqn s~s$j?eH fpikJh s'A 3 fdBK d/ nzdo. 20^25 fdBK s/ fJe j~E Bkb fBokJh

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

d/;h pkiok (y/soh fe;w) w[~y o{g Bkb uko/ bJh, T[gi—12^15 e[fJzH$j?eH, NKv/ 250^300 e[fJzH$j?eH, ;[~e/ NKv/ 125^150 e[fJzH$j?eN/no

vz{xkJh s /phid/ jB. fwfbnk^i[fbnk BdhB fB:zsqD^ y/so ftu fiZE/ fInkdk g"d/ T[r/ j'D T[BQK ƒ toyk tkb/ fdB eZY e/ T[BQK EktK ’s/ brkU fi; EK s/ g"fdnK dh frDsh xZN j't/. fJj ezw phi izwD s'A brGr 15 fdBK ’u eo d/Dk ukjhdk j?. fpikJh s'A 20^25 fdBK s/ fJe tko fBokJh eo d/Dh ukjhdh j?. u"Vh gZsh d/ BdhBK d/ fB:zsqD bJh fpikJh s'A 25^30 fdBK s/ 2H4 vh 500 rqkw wksok 400^500 bhNo gkDh ’u x'b pDk e/ fSVekU eo'. szr ns/ u"Vh gZsh d/ BdhBK d/ fB:zsqD bJh fpikJh s'A s[ozs pknd J/NqkihB 1 feb'rqkw ;feqn sZs gqsh j?eN/no 400^500 bhNo gkDh ftu fwbk e/ fSVekU eoBk ukjhdk j?. f;zikJh^ pkiok fJe toyk nXkos c;b j? fJ;bJh fJ; ƒ gkDh f;zikJh dh xZN jh b'V j[zdh f;zikJh^ pkiok fJe toyk nXkos c;b j? fJ;bJh fJ; ƒ gkDh f;zikJh dh xZN jh b'V j[zdh j? id'A toyk Bk j't/ Ud'A c;b dh f;zikJh eoBh ukjhdh j?. ;kXkoB s"o s/ c;b ƒ f;zikJhnK dh fJ; d/ tXD ;w/A b'V j[zdh j?. i/eo pZbh fBebd/ ;w/A xZN Bwh j? sK fJ; ;w/A f;zikJh dh b'V g?Adk j? feT[Afe T[; w"e/ Bwh dh pj[s b'V j[zdh j?. pkio/ dh c;b fInkdk d/o se gkDh GoB Bz{ ;fjB BjhA eo ;edh fJ;bJh gkDh d/ fBek; dk ;jh gqpzX eoBk ukjhdk j?. fwfbnk^i[fbnk ehN s/ o'r gqpzXB^ ;w/A f;o fpikJh eoB s/ ehfVnK dh frDsh xZN j' iKdh j?, gqekP gqgzu dk gq:'r ehfVnK dh fBrokBh bJh eoBk, tkJhN rqp phNb ƒ :Kfsqe ftXh Bkb fJeZmk eoe/ BPN eoBk

22

hindi.krishijagran.com


pkio/ dh T[~Bs seBhe eNkJh s/ GzvkoB^ c;b g{oh soQK gZeD wro'A eNkJh eo'. c;b d/ Y/o Bz{ y/s ftu yVQk oy' ns/ rjkJh s'A pknd phi dh T[;kJh eo'. dkfDnK ƒ XZ[g/ uzrh soQK ;[ek e/ ;KG^;zGkb eo'. T[gi^ ftfrnkBe sohe/ Bkb f;zikJh nt;Ek ’u y/sh eoB s/ gqikshnK s'A 30^35 e[fJzNb dkDk 100 e[fJzNb$j?eN/no ;[eh NKv/ fwbd/ jB.  jkJhfpqv gqikshnK brkT[D ns/ ftfrnkBe sohe/ Bkb gqpzXB Bkb 40^45 e[fJzNb se T[gi gqkgs j[zdh j?.  toyk nXkos y/sh ’u 12^15 e[fJzNb se dkD/ ns/ 70 e[fJzNb se ;[e/ NKv/ gqkgs j[zd/ jB.

pkio/ dk ezvtk o'r

vkH o[fgzdo e[wko vkH uzdB e[wko vkH :{H;hH Powk s/ Bhoi e[wko e[Ptkjk w[yh s/ ftfrnkBe feqPh ftfrnkB e/Ado, bkjo p[ZYkg[ok, bkjo (fGzv)^477445 (wHgqH) w'HL 9424601102 Jh^w/b L kvklahar@rediffmail.com

pkio/ d/ f;~N/ dk jfos o'r (vkT{Bhfwbv:{)

Bkw j? ftPtk; dk HHH

w'v/;N' d/ oph ;hIB d/ 5 ;Nko

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

23

malayalam.krishijagran.com


g"gbo tD y/sh

g"gbo tD y/sh ^ p/N y/so bJh todkB

hrismrnjIq kOr mwvI Aqy hirMdr isMG ikRSI ivigAwn kyNdr, mogw Aqy rOpV n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

24

www.krishijagran.com


g"gbo tD y/sh gzikp dh noE ftt;Ek w[Zy s"o s/ y/shpkVh s/ fBoGo eodh j?. gzikp dh brGr 70 ch;dh npkdh f;ZX/ ns/ nf;ZX/ s"o s/ y/shpkVh Bkb i[Vh j'Jh j?. Gkos d/ e[Zb G[r'fbe y/socab dk e/tb 1H5 ch;dh y/so j'D d/ pkti{d gzikp d/P d/ eDe T[sgkdB ftZu 39 ch;dh ns/ M'Bk T[sgkdB ftZu 22 ch;dh fjZ;k gkT[Adk j?. eDe^M'B/ d/ ca;bh uZeo ftZu tZvh wksok ftZu o;kfJDK dh tos'A ekoB fwZNh ns/ gkDh dh f;js Bz{ fprkV fdZsk j?. fJ; eoe/ ca;bh ftfGzBsk dh ;/Ai{ fJbkfenK ftZu g[oI'o f;ckoP ehsh iKdh j? fJ; okj ftZu tD y/sh gqgzokrs y/sh s'A jN e/ y/sh ftfGzBsk tZb fJZe edw j?. gzikp ns/ j'o okiK d/ nrKjtX{ fe;kBK B/ tD y/sh Bz{ ngDkfJnk j?. go gzikp dh ibtk:{ ns/ nkofEe bkj/tzdh d/ pkti{d th gzikp ftZu tD

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

y/sh j/m 2# s'A th xZN oepk j?. fe;/ th Bt/A f;;Nw Bz{ ngDkT[D bJh e[M rZbK pj[s io{oh jB fit/A fe T[; pko/ ikro{esk, ngDkT[D dh fJZSk, ;ekokswe otZJhnk ns/ ;G s'A io{oh yso/ Bz{ ;fjD dh ;woZEk. tX ojh nkpkdh ns/ s/ih Bkb tX oj/ ekoykfBnK tZb'A izrbks dh bZeV Bz{ tos e/ T[sgkd pDkT[D dk dpkn tX fojk j?. gzikp ftZu izrbks j/m oepk 6H06# j? id'Afe B?PBb gkfb;h cko ;;N/BJ/pb fJBtkfJow?AN d/ w[skfpe fJj oepk 20# j'Dk ukjhdk j?. y/sK dk nkeko npkdh d/ tXd/ dpkn ekoB xNdk ik fojk j?. fJ; bJh nfijh ;fEsh ftZu oki e'b e/tb fJZe ftebg ofj iKdk j? fe tD y/sh Bz{ ngDkfJnk ikt/. fJ; bJh izrbks Bz{ pukT[D, eDe^M'B/ d/ ca;bh uZeo Bz{ s'VB bJh ns/ bZeV dh tX ojh wzr Bz{ g{ok eoB bJh

25

hindi.krishijagran.com


g"gbo tD y/sh

fJj' fij/ doysK dh ekPs eoB dh b'V j? i' 10 ;kb s'A xZN T[wo ftZu MkV d/ ikD sK i' d/P bZeV dh io{os Bz{ g{ok eo ;e/. fJ; ftZu g"gbo Gkos d/ T[Zso^gZSwh okiK fit/A fe jfonkDk, gzikp ns/ T[Zso gqd/P ftZu nkgDh xZN T[wo, ibdh tkX/, f;ZXk sDk ns/ tXhnk r[DtZsk dh bZeV bJh tZvh wksok ftZu T[rkfJnk iKdk j?. xZN bkrs ns/ fInkdk w[Bkca/ Bz{ t/yd/ j'J/ fe;kB nkgDh IwhB s/ g"gbo tD y/sh eoBk fInkdk g;zd eod/ jB. g"gbo y/sh ftZu y/s ns/ ekoykB/ dk nkg;h skbw/b fJ; y/sh Bz{ gkozgfoe y/sh gqDkbh Bkb'A tZX bkj/tzd pDkT[Adk j?. g"gbo dh bZeVh ekrI, gbkJh, wkfu;, g?fezr d/ vZp/, fyv"D/ ns/ coBhuo nkfd pDkT[D ftZu ezw nkT[Adh j?. g"gbo dh bZeV dk wzvheoB th e'Jh ;wZf;nk BjhA j?. g"gbo dh bZeV :w[Bk Bro ns/ j'o irQk fit/A fe jfonkDk, gzikp ns/ T[Zso gqd/P ftZu t/uh ik ;edh j?. g"gbo n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

d/ y/s ftZu ca;bK th T[rkJhnK iKdhnK jB. feT[Afe fJZe gk;/ fJ; s'A tkX{ nkwdB fwbdh j? T[ZE/ jh d[;o/ gk;/ g"gbo dh tkX/ bJh th cakfJd/wzd j? feT[Afe IwhB s/ brksko f;zukJh ns/ y/sh ca;bK T[Zgo BdhBK dh o'eEkw, r'vh d/ ekoi ubd/ ofjzd/ jB. Bkb jh g"gbo dhnK gZshnK Btzpo^d;zpo ftZu MV e/ ngq?b ftZu BthnK gZshnK nkT[AdhnK jB fi; Bkb IwhB dh T[gikT[ Pesh th tXdh j? Bkb jh g"gbo ftZu ca;bK, ;pIhnK ns/ ukok ca;bK T[rkT[D dh ;zGktBk tZX iKdh j?. g"gbo dhnK tZy^tZy fe;wK gzikp y/shpkVh :{Bhtof;Nh d/ tD ns/ e[dosh ;'w/ ftGkr tZb'A fte;s ehshnK rJhnK jB fiBQK dh y/sh p/N y/so d/ Y[et/A ibtk:{ ns/ uzrhnK T[gikT{ IwhBK ftZu ;cbsk g{ote ehsh ik ;edh j?.fJj fe;wK jB ghHn?bH1, ghHn?bH 2, ghHn?bH 3, ghHn?bH 4, ghHn?bH 5, n?b 47$88 ns/ n?b 48$89. g"gbo d/ p[fNnK ftZu

26

malayalam.krishijagran.com


g"gbo tD y/sh jbdh, eDe, rzBk ns/ wZeh dh ca;b ;cabsk g{ote T[rkJh ik ;edh j?. g"gbo dh y/sh y/s dhnK tZNK ns/ y/s s/ pbke ftZu ehsh ik ;edh j?. g"gbo dh ekPs Gkos ftZu 10^12 ;kb bJh ehsh ik ;edh j? go fe;kB fJ; Bz{ 6^8 ;kb ftZu jh eNkJh eo b?Ad/ jB. g"gbo brkT[D fgZS/ fe;kB dk wzst tkX{ nkwdB, io{os t/b/ jZE ftZu g?;k, tZX o'Irko, pkbD tk;s/ bZeV, pZeohnK Bz{ uko/ tZi'A gZshnK nkfd. g"gbo dh Bo;oh fsnko eoBk, rZv/ y'dDk, SKrDk, eNkJh, wzvheoB, gq';?f;zr nkfd ezwK ftZu fe;kB ns/ wid{oK Bz{ o'Irko dk ;kXB tZXdk j?. g"gbo brkT[D t/b/ j'D tkb/ yofunK ftZu w[Zy youk f;zukJh dk j? ns/ fJ; s'A pknd g"gbo d/ g"d/ ns/ T[jBK dh btkJh ns/ IwhB dh fsnkoh dk j?. fJ; s'A pknd nrb/ gzi ;kbK dk w[Zy youk ykdK dh tos'A, wId{oK s/ you, eNkJh ns/ wzvheoB jB. fJj you/ g"gbo dh T[wo d/ fj;kp Bkb tZXd/ iKd/ jB. feT[Afe T[wo tXD Bkb ekfwnK dh io{os SArkJh t/b/ ns/ eNkJh t/b/ tZX iKdh j? i' fe tZv/ yofunK ftZu'A fJZe j?. fit/A^fit/A g"gbo dk p[ZNk tZvk j[zdk j? T[j

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

fInkdk irQk x/odk j? fi; eoe/ T[ZE/ ca;b brkT[D dh irQk xZN iKdh j? ns/ g"gbo ftZu bZrh ca;b dk MkV irQk dh xkN ns/ doys dh SK eoe/ xZN iKdk j? ns/ ;kb do ;kb ca;b s'A j'D tkbh nkwdB ftZu th xkNk j[zdk iKdk j?. g"gbo uko ;kb s'A pknd nkwdB d/Dk P[o{ eo fdzdk j?.gzikp d/ o{gBro fibQ/ d/ gzi fgzvK s'A g"gbo d/ ekPsekoK d/ ;ot/yD s'A gsk uZfbnk fe g"gbo d/ gzi ;kbK d/ doys s/ seohpB 1,98,326$^ o[gJ/ gqsh J/eV dk youk nkT[Adk j? idfe fJ; s'A nkwdB brGr 8,90,951$^ o[gJ/ gqsh J/eV j?. g"gbo ftZu brkJh rJh ca;b s/ youk 1,48,731$^ o[gJ/ gqsh J/eV j? ns/ fJ; s'A nkwdB 2,26,736$^ o[gJ/ gqsh J/eV j[zdh j?. fJZe tko fJZe J/eV s/ brkJ/ rJ/ g"gbo s'A P[ZX nkwdB 7,70,629$^ o[gJ/ gqsh J/eV j?. bkG^you/ dk nB[gks 2H87 j? i' fe g"gbo dh ekPs dk bkj/tzd j'D dk g[ysk ;p{s g/P eodk j?. i/eo g"gbo dh ekPs tZv/ gZXo s/ ehsh ikt/ sK fJj fInkdk bkj/tzd ;kfps j[zdk j?.g"gbo tD y/sh d[;o/ ca;bh uZeo Bkb'A fInkdk bkG tkbh ns/ nkofEs s"o s/ ;woZEk d/D tkbh j?.

27

www.krishijagran.com


g"gbo tD y/sh

;koDh L g"gbo nkXkfos tD y/sh dk p/N y/so ftZu bkG^you/ dk w[bKeD bVh Bz

t/otk

w[Zb (o[gJ/$J/eV)

1

doysK T[Zgo youk

198326.98

2

ca;b T[Zgo youk

148731.40

3

e[Zb youk

347058.38

4

doysK s'A nkwdB

890951.60

5 6

ca;bK s'A nkwdB

226736.10

e[Zb nkwdB

7

g"gbo dh fJZe uZeo s'A P[ZX nkwdB

8

bkG^you/ dk nB[gks

fJj ;ko/ gZy d/yd/ j'J/ fJj efjDk rbs BjhA j't/rk fe i/eo ;oeko tZb'A fBozso y'i ubdh oj/, wzvhnK Bz{ fB:ws ns/ tD y/sh

KISANeSTORE

India's First Agro-estore www.kisanestore.com

Buy Online A to Z Agri Inputs at www.kisanestore.com

1117687.61 770629.20 2.87

Bhsh fBoXkfos eoe/ fe;kBK Bz{ tD y/sh ngDkT[D bJh tZX nkwdB ns/ fpjso ihtB bJh gq/fonk ik ;edk j?. All India Free Home Delivery

1800-270-1-271

eCommerce Media Partner

You can buy Seeds, Fertilizers, Pesticides, CertiďŹ ed Organic Inputs, Spray Pumps, Farm Tools, fe;kBK dk nkgDk nkBbkJhB ;N'o Farm Machinery, Water Pumps, GSM Mobile Starter, Solar Products, LED Rechargeable Torch, Veterinary Medicines, Krishi Jagran magazine & many other Agri-Inputs from KISANeSTORE.

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

28

hindi.krishijagran.com


;KMhnK IwhBK ;KM/ coI

;KMhnK IwhBK ;KM/ coI

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

29

malayalam.krishijagran.com


;KMhnK IwhBK ;KM/ coI

gzikp

d/ fgzvK ftZu ;akwbks ns/ ;KMhnK IwhBK dh jkbs T[; pI[or n"os tKr j? I' c{eD s'A ofj rJh ;h. ekoB fJj j? fe T[; s/ g[Zso eJh ;B. fJZe d{i/ tZb d/yd/ oj/. i/ pI[or n"os g?BPB iK IwhB dh wkbe j't/ sK jo g[Zso T[; T[Zs/ nfXeko iwkT[Adk j?. fJj jkbs fgzvK dhnK ;akwbks IwhBK dh j?. fJBQK gqsh nkgD/ nfXeko sK ;wM/ iKd/ jB go coI BjhA gSkD/ iKd/. ;KMhnK IwhBK bJh coI th ;KM/ j[zd/ jB fe fgzv d/ ftek; bJh fJj IwhBK gzukfJs d/ ;g[od ehshnK ikD.

eodk j?. gzikp dhnK gzukfJsK s'A 170033 J/eV ;KMhnK IwhBK jB. fJBQK ftu'A ;kb 2017^18 ftZu 307 eo'V dh nkwdB j'Jh. id'A fe 2016^17 ftZu 2834262710 ;h . jo rqkw gzukfJs ;w/A ;w/A s/ ;oeko dhnK jdkfJsK nB[;ko 20 s'A 30 gqsh;as ;akwbks dk fjZ;k gzukfJs ;zwsh B{z G/idh j?. fJ; Bkb gzukfJs ;zwshnK th nkofEe s"o s/ wIp{s j[zdhnK jB. p'bh Bt/A fB:wK nB[;ko gkodo;ask Bkb jz[dh j?. p'bh dh nkwdB p?Ae yks/ ftZu iwk j[zdh j?. fJ; gqsh nkfvN eoB dh ftt;Ek th ehsh rJh j?.

rqkw gzukfJs d;zpo wjhB/ ;kT[Dh dh ;KMhnK IwhBK dh okyh bJh gzikp ftb/I ekwBb?Av n?eN dh ftt;Ek ehsh rJh. fJj whfNzr ftZu nrb/ ftZsh ;kb bJh nkwdB n?eN ;akwbks ns/ ;KMhnK IwhBK dh okyh you dk piN g/;a eodh j?. fJ; ftZu nrb/

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

30

www.krishijagran.com


;KMhnK IwhBK ;KM/ coI

;kb j'D tkb/ ezwK dk t/otk jz[dk j?. ;akwbks s'A j'Jh nkwdB fgzv d/ ftek; d/ ezwK s/ brkJh iKdh j?. fJ; Bkb 'fi; dh e'mh dkD/ T[;d/ ewb/ th f;nkD/' dk f;XKs gqgZe jz[dk j?. fi; gzukfJs e'b ;akwbks s'A nkwdB d/ ;kXB jB T[;B{z fgzv d/ ftek; bJh j'o gk;/ BjhA MkeDk g?Adk.fJ; nkwdB d/ IohJ/ jh gzukfJsK ;t? ;oekoK dk o{g XkodhnK jB. fJ; bJh rqkw ;Gk d/ jo t'No dk coI

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

pDdk j? fe nkgD/ fgzv dhnK ;akwbks ns/ ;KMhnK IwhBK dh ;t? okyh eoe/ gzukfJs B{z T[BQK dh p'bh eoB bJh jZbk;a/oh d/D sK I' nkgD/ fgzv dk ;otgZyh s/ ;w[Zuk ftek; j' ;e/. fJ; bJh ;akwbks dhnK IwhBK ;pzXh ;ko/ fgzv tk;h ;KM/ coI oZyD fJ; ftZu jh fgzv dh GbkJh j?.

;[Zygkb f;zx frZb nfpnkDk ebK 98781^11445 31

hindi.krishijagran.com


y[de;ahnK B/ Mzi'V

y[de;ahnK B/ Mzi'V fdZsk nzBdksk

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

32

malayalam.krishijagran.com


y[de;ahnK B/ Mzi'V

fe ;kBh y[de;ahnK d/ jkbks fJj pDd/ ik oj/

you/ fInkdk jB. fiD; dh ehws xZN j?. f;js gqsh y[d;j/VhnK nbkwsK ehNBk;aeK dh nzB/tkj tos'A th fJZe ekoB j?. f;js wkjo dZ;d/ jB fe ehNBk;aeK dh nzB/tkj tos'A wkBf;e stkIB yokp eodh j?. fJ; Bkb S'Nh S'Nh szrh s/ th y[de[;ah dk o[MkB T[gidk j?. fog'oNK jB fe 60 gqsh;as fe;kB ehNBk;ae gh e/ y[de;ah eodk j?, feT[Afe fJj dtkJh T[;d/ e'b jh j[zdh j?. ;'uD ;wMD dk NkJhw jh BjhA fdzdh. oh;' oh; ukdo s'A pkjo g?o eoB/ th y[de;ah dk ekoB pDd/ jB. fwjBs Bkb'A nkwdB ekch xZN fwbD eoe/ th fe;kB dk ihtB Mzi'fVnk frnk j?.

jB fe 'woI pVsk frnk I{ I{ dtk eh' ;oeko d/ T[gokb/ e'Jh g[ysk jZb BjhA bZG ;e/. Gkt/A ;oeko y[de;ahnK o'eD bJh fuzsk ftZu j?, go ni/ se y[de;ahnK :{NoB b?D dk BK BjhA b? ojhnK. fgSb/ 20^25 ;kbK s'A y[de;ahnK d/ o[MkB B/ fJwkBdko ns/ gftZso fe;kBh feZs/ B{z Mzi'fVnK j?. fe;kB B/ 'e'Jh G[Zyk Bk ;'t/A' d/ f;XKs B{z nwbh ikwk gfjBkfJnk, go nkg y[de;ahnK d/ okj g? frnk. y[de;ahnK d/ ekoB ns/ jZb ni/ ;oeko dh eufjoh ftZu bzfps gJ/ jB. gsk BjhA nypko dh ;[oyh y[de;ah eod/ fe;kB B{z ed'A nzBdks/ dk y[f;nk o[spk d/t/rh.

B?;aBb eokJhw fpT{o' d/ foekov nB[;ko 1995 s'A 2015 sZe 31jIko y[de;ahnK dk nB[wkB j?. gzikp ftZu tZy tZy :{Bhtof;NhnK d/ nzeV/ y[de;ahnK B{z T[ikro eod/ jB. 1990^91 dh iBrDBk nB[;ko 295668

y[de;ahnK d/ ekoB eJh jB, go fJZe d{i/ d/ gkb/ ftZu r/Ad ;[ZND dk o[MkB ikoh j?. nkofEe ns/ f;js d/ gZy'A N[ZN c[ZN e/ y[de;ah dk o[MkB T[gidk j?. nkofEe gZy'A fe;kBh

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

33

www.krishijagran.com


fJzvhnk dk jo o'v, jo w'V eo/ ;?b:{N' Æ’ ;bkw


;?b:{N' nkon?e; B/ fi~fsnk gZSwh Gkos d/ okJhvoK dk fdb :kwkjk dh p/fw;kb seBhe s/ wkJhb/I okJhvoI ƒ BtK nB[Gt d/Ad/ jB `

gZ

Swh Gkos ’u e[M efmB okjK s/ S'N/ s/ bzw/ ;coK bjh ;?b:{N' nkon?e; B/ db/oh Bkb nkgDh :'rsk fdykJh j?. tIB ’u jbeh, g/gh fJziB ns/ :kwkjk j?Avfbzr B/ fJ; Bz{ rkjeK dh wBg;zd pkJhe pDk fdZsk j?. ;?b:{N' nkon?e; ukbeK B/ nkgD/ nB[Gt Bkb fJ;dh wIp{sh d/ pko/ ’u dZf;nk j? fe fJ;dk ;;g?APB pkJhe Bz{ w[Peb s'A w[Peb okjK T[s/ th n;kBh Bkb ubkT[D ftu wdd eodk j?. fJ;dh bzwh ;hN ukbe s/ fgSbh ;hN ’s/ p?m/ ftnesh Bz{ fJe s'A pknd fJe brksko ;co eoB s/ th nokwdkfJe nB[Gt d/Adh j?. fJ;dk nkX[fBe pfbT{ e'o fJziB brksko 82 feHwhH$fbH dk jkJh wkJhb/I d/D d/ Bkb fJ;dk ftPtk; s/ bhi?Avoh :kwkjk ;Ekgsh bJh tkX{ ;e'o pDkT[Adk j?. g{o/ Gkos ftu jo fJbke/ d/ jo/e okjK dhnK nkgDhnK u[D"shnK j[zdhnK jB. ;?b:{N' nkon?e; fJ; soQK Bkb fvIkfJB ehsk frnk j? fe T[j fJBQK u[D"shnK dk n;kBh Bkb ;kjwDk eo ;e/ ns/ ukbe Bz{ nokwdkfJe :ksok dk nB[Gt d/t/.

pzio IwhB T[s/ ;cb y/sh eoe/ i?J/P B/ g/P ehsh fw;kb i/ eo s[;hA nkgDh fJZSk nB[;ko e'Jh eko'pko u[DBk ukj[zd/ j' sK fJj Io{oh BjhA fe T[;Bz{ eoB bJh gq;fEshnK s[jkv/ nB[e{b j'D. s[jkB{z gqshe{b gq;fEshnK ftu th T[; ezw dh P[o{nks eoBh g? ;edh j?. nfijhnK ;wZf;nktK dk ;kjwDk eod/ j'J/ y/sh eoB tkb/r[ioks d/ Go{u fIbQ/ d/ fe;kB i?J/PGkJh w'jBGkJh gN/b dh ;cb ejkDh th e[M fJjh efjzdh j?. i?J/P P[o{ ftu tgko eod/ ;B. y/sh ftu fInkdk o[uh oyD ekoB tgko SZv e/ T[BQK B/ pzio IwhB yohdh ns/ T[; T[s/ y/sh eoBh P[o{ ehsh. T[BQK d/ nk;^gk; d/ b'e fJjt/yD bJh T[s;[e ;B fe fe; soQK T[j pzio IwhB T[s/ y/sh eoe/ fInkdk T[sgkdB gqkgs eoBr/. T[BQK B/ ngD/ p[bzd fJokfdnK ns/ iIp/ d/ cb;o{g pzio IwhB T[s/ rzBk s/ yi{o dh ;cb y/sh eoe/ ;cbsk dh fJe BthA fJpkos fbyh j?. i?J/PGkJh B/ gozgokrs sohe/ Bz{ SZv e/ xZN bkrs ftu jh ftfrnkBe sohe/ Bkb rzB/ ns/ yi{o dh y/sh eoB dk wB pDkfJnk. y/sh ftu S'NhnK^w'NhnK pohehnK fit/A y/s dh uzrh soQK fsnoh ns/ c;b bJh ;jh IwhB dh iKu nkfd T[s/ th fXnkB fdZsk. nfijk eoB Bkb i?J/PGkJh Bz{ y/shf tu uzrk bkG gqkgs j'fJnk. T[BQK B/ fNP{ ebuo gqDkbh okjhA ftd/P s'A wzrtkJh yi{o dh pkjoh fe;w d/ g"d/ brkJ/. fJ; d"okB oki ;oeko B/ th yi{o dh y/sh d/ gq's;kjB bJh T[BQK Bz{ yi{o d/ gqsh g"d/ T[s/ 1250 o[gJ/ dh ;pf;vh fdZsh. T[BQK B/ df;nk fe fJe J/eV ftu 70 s'A 80 g"d/ brkJ/ ik ;ed/ jB, fiBQK ftu jo/e g"d/ s'A brGr 70 s'A 80 feb'rqkw cb gqkgs ehs/ ik ;ed/ jB. i?J/PGkJh dk wzBDk j? fe oki ftu 18 wjhB/ d/ nzdo yi{o d/ cb gqkgs eoB tkb/ T[j gfjb/ fe;kB jB. fJ; s'A fJbktk pIko ftu T[sgkd dh ;jh ehws gqkgs eoB bJh T[BQK B/ T[skgd Bz{ uzr/ sohe/ Bkb rq/fvzr eoe/ pIko ftu t/funk. fJjh rZb y/sh ftu ykd s/ :{ohnk d/ fJ;s/wkb dh eohJ/ sK T[BQK B/ o;kfJDK dk gq:'r xZN eoe/ i?fte ykdK dk T[g:'r ehsk j?. T[BQK dk wzBDk j? fe nfijk eoB Bkb eohp 25 ch;dh se o;kfJDe ykdK d/ fJ;s/wkb ftu ewh nkJh j?. y/sh ftu T[BQK dh fJ; p/fw;kb ;cbsk bJh T[BQK Bz{ 2014^15 bJh oki gZXo p?;N nkswk n?tkov th fdZsk frnk, T[BQK d/ fJ; iIp/ Bz{ :kwkjk dk ;?b:{N.


y[de;ahnK B/ Mzi'V

fe;kB fJZe j?eN/no s'A xZN IwhB tkb/ ;B. dkdk bkjh tzv B/ IwhB tzvh go nkofEe ;kXB yV/ oj/, fJ; Bkb y/sh wId{oK dh frDsh tXh. ;oeko B/ y/sh y/so B{z soihj fdZsh. ;pf;vhnK ns/ xZN ftnkI tkb/ eoI/ w[jZJhnk eotkJ/, go fiD; dh xZN ehws ns/ wzvheoB dh ;wZf;nk B/ y[de;ahnK B{z fgZS/ BjhA w'fVnk. S'Nk fe;kB y/sK s'A y/s wId{o pDB tZb frnk ns/ nkofEe gZy s'A pj[s ewI'o j'fJnk. u?;No pkT[bI dk eEB j? 'ftZsh ;zf;nK dh jkIoh ftZu ftnesh nkIkd BjhA j?.' nkofEe gZy s'A fe;kBh feZsk ewI'o j'fJnk fJ; dk Bshik fJj fBefbnk fe fe;kBh y/fwnK ftu'A ukn wbko ns/ nkofEe nIkdh rkfJp j[zdh rJh.

ftZu 307 eo'V dh ;akwbks dh m/e/ ti'A nkwdB j'Jh. tZv/ fIzwhdkoK dk m/ek th 30jIko s'A T[Zgo j?. S'Nk fe;kB eoI/ dk ftnkI w'V e/ vzr NgkT[Adk j?. nrb/ ;kb d/ nowkB th fwZNh ftZu dZp fdzdk j?. fe;kBh nkr{ th e'Jh jZb BjhA eYtk ;e/. nZi ;oeko y[de;ahnK o'eD bJh ;zihdk sK j? go ocsko fYZbh j?. ;oeko fe;kBh y[de;ahnK o'eD bJh gow nr/s :sB eo/. fJ; s'A tZvk g[zB eow j'o e'Jh BjhA j' ;edk. nzBdks/ B{z fwfbnk fyskp y[de;ahnK B/ trkj ;[ZfNnk j?. fJ; bJh ;oekoh T[gokb/ fJBQK feosh ;[Gkn d/ wkbeK B{z gk;k d[nk ;ed/ jB. ;oeko, nkofEe wkjo ns/ fe;kB, y[de;ahnK d/ o[MkB B{z o'eD bJh nkg;h skbw/b fpmkT[D. fJ; Bkb jh fBZs fdB y[de;ah dh ;[oyh o[Ze ;edh j?.

jo ;kb ;akwbksK ns/ fBZih wkbeK tZb'A m/e/ d/ o/NK ftZu tkXk j' fojk j?. gzikp ftZu ;kb 2016^17 ftZu 292 eo'V ns/ 2017^18 n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

;[Zygkb f;zx frZb nfpnkDk ebK 98781^11445 36

hindi.krishijagran.com


eµgBh ;wkuko

ehNBkPe, T[ZbhBkPe s/ BdhB BkPe L T[g:'r s/ wkV/ n;o

B[Zy fJ; ;z;ko ƒ gqrsh dhnK T[ukJhnKth w fdyk ;edk j? ns/ ftBkP dk okj th.

pugB s'A ;[fDnk j? fe g[okD/ b'e pj[s pbtkB ns/ bzwh T[wo tkb/ j'fJnk eod/ ;B go toswkB gq;fEshnK ftgohs j[zdhnK ik ojhnK jB. wB[ZyK ’u fpwkohnK tXdhnK ik ojhnK jB ns/ ;w/A d/ Bkb^Bkb wB[Zyk iksh ftu ;ohoe ns/ wkBf;e ewI'oh tXdh ojh j?. fJBQK ;kfonK dk w{b ekoB j? wBZ[yh ihtB ’u o;kfJDK dk gqt/P ns/ fInkdkso o;kfJD ;kv/ ;oho ’u G'iB d/ wkfXnw Bkb gqt/P eod/ jB.

;o's L NkNk ;Nq?N/fie d[nkok T[d:'fre fog'oN dk ftPb/PD

fJe f;jswzd G'iB pj[s ;ko/ cbK ns/ ;pIhnK Bkb P[o{ j[zdk j? go s[jkv/ gfotko d/ wBg;zd G'iB ’u fezBh wksok ftu jkBhekoe o;kfJD w"i{d jB, fJj s[jkƒ PkfJd jh gsk j't/rk. fInkdkso fe;kB c;bK ns/ ;pIhnK ƒ ehfVnK ns/ ftfGzB soQK d/ o'rK s'A pukT[D bJh ehNBkPe, T[~bhBkPe s/ BdhB BkPeK dk gq:'r eod/ jB. nkgD/ tkX/ d"okB g"d/ fJBQK jkBhekoe gdkoEK ƒ nkgD/ ’u iIp eo b?Ad/ jB. pIko ftu fwbD tkbhnK fInkdkso ;pIhnK fJBQK jkBhekoe o;kfJDK d/ nzPK Bkb g{oh soQK gqd{fPs ofjzdhnK jB. fJ; soQK s[jkv/ pj[s tko uzrh soQK X'D wro'A th ehNBkPe, T[~bhBkPe s/ BdhB BkPe s[jkvh o;'Jh ftu dkyb j' iKd/ jB. w"i{dk ;w/A ’u fInkdkso gfotko jkBhekoe o;kfJD :[es ;pIhnK dk ;/tB eo oj/ jB, fiBQK d/ nB/eK wkV/ n;o T[BQK d/ ;oho ’u j' oj/ jB, fiBQK pko/ T[BQK ƒ fJbw jh BjhA. feT[Afe fJBQK o;kfJDe nzPK Bkb j'D tkb/ wkV/ n;oK d/ bZSD bzw/ ;w/A pknd BIo nkT[Ad/ jB. fJBQK o;kfJDK Bkb j'D tkb/ e[M wkV/ n;oK dk fIeo n;hA s[jkv/ ;Bw[Zy eoBk ukj[zd/ jB^ 

fJj fdwkr, r[od/, Sksh, gq';N?N, w/jdk, bhto, c/cfVnK d/ uwVh e?A;o dh ;zGktBk tXkT[Ad/ jB.

iwKdo{ B[e;, Go{D dh w"s ns/ Go{D ftek; ’u pdbkt d/ ekoB bJh ehNBkPeK d/ nzP fJe jZd se fIzw/tko jB. T[dkjoD L^ J/izN Uo/Ai, 2,4,5^Nh ns/ 2,4^vh

Bshi/ ti'A g[oPK dh gqiBB Pesh xZN, P[eokD{nK ftu i?B/fNe pdbkt, P[eokD{nK dh frDsh xNDk, iofwBb n?ghE/bhw Bz{ B[e;kB ns/ jkow'BI pdbkt j' oj/ jB. T[dkjoD ti'A vkJhpq'w'eb'o'c/B ns/ 2,4^vh.

B?PBb fJz;NhfuT{N nkc j?bE (n?BHnkJhHn?uH) ’u fo;ou eoB tkfbnK nB[;ko, eb'ohB :[es ehNBkPe 100 fdBK s'A fInkdk ;w/A se T[g:'r ehs/ ikD s/ P{ro dk ysok tX iKdk j?.

fe;kB i' ehNBkPeK ƒ ;go/n eod/ jB ns/ f;ZX/ ;zgoe ftu nkT[Ad/ jB T[j gkofeB;z; o'r, r?o^j'vfeB d/ fbzc'wk ns/ e?A;o d/ fPeko j' ;ed/ jB.

y/sh ns/ fe;kB efbnkD wzsokb/ d/ nB[;ko Gkos ftu do ;kb 14,00,00,000 j?eN/no oep/ ’u n";sB 57H353 MT(5H73H530 e[fJzNb) ehNBkPe, T[~bhBkPe s/ BdhB BkPeK dk gq:'r j[zdk j?, fi; d/ bJh jo ;kb fe;kBK ƒ 28,6765 eo'V o[gJ/ G[rskB eoB/ g?Ad/ jB. fJBQK jkBhekoe o;kfJDK s'A puD bJh Bkb jh c;bK dh T[~sw ;[oZfynk ns/ wB[Zyk iksh d/ g{oB ftek; bJh ;kƒ b'V j? i?fte, gqkfeqse s/ g[okD/ sohfenK Bkb y/sh eoB dh. fi; Bkb n;hA fwZNh ns/ c;bK ƒ o;kfJDK s'A w[es eo ;eKr/.

pZfunK ftu iwKdo{ B[e;, xZN nkJhfeT{, yokp wkBf;e ftek;, J/vhn?uvh, nkf;;w, e?A;o, fbT{e/whnk, eq'fBe ;kj ;wZf;nktK ns/ uwVh dh ;'i dk ysok g?dk eod/ jB.

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

johP e[wko XkeV (pkrtkBh, ;jkfJe gq'c?;o) w'HL 9828517330 Jhw/b L hsh26840@gmail.com

37

malayalam.krishijagran.com


pMjwb iv`c KyqI dy

pMjwb iv`c KyqI dy FMgw nUM bdlx dI loV

ku` J ku idnW qoN pMjwb Aqy nwl l`gdy ielwikAW

loV hY[

iv`c DUMey nwl CweI DuMd ny ie`k vwr iPr pMjwb Aqy nwl l`gdy ielwikAw iv`c kIqI jw rhI KyqI Aqy ausdy FMgW dy au`qy pRSn icMnH lgw id`qw hY[ ij`Qy ies pRdUSx kwrn hoeI DuMd dy keI kwrn l`By jw rhy hn, au`Qy ies iv`c ie`k kwrn KyqI qoN bwAd pYdw hoeI prwlI nUM lgweI jwx vwlI A`g nUM vI smiJAw jw irhw hY[

sB qo NpihlW, ie`k g`l hr vkq myry idmwg iv`c AwauNdI hY ik hr swl nvIAW Jony dIAW iksmW ik`QoN iqAwr ho rhIAW hn[jdoN ik srkwr Aqy XUnIvristIAW ikswnW nUM Jony Aqy kxk dy PæslI c`kr qoN bwhr Awaux dIAW g`lW krdIAW hn[dUjy pwsy srkwr vI horW PæslW nwloN ienHW PæslW nUM AwswnI nwl KrId rhIAW hn qW ikswn ikauN iksy ij`Qy kyNdr srkwr Aqy rwj srkwrW ies mu`dy hor PæslI c`kr bwry socxgy[ qoN p`lw CfwaudIAW njr Aw rhIAw hn, au`Qy ikswn nw isrPæ prwlI nUM lgwaux vwlI A`g blik Jony vI Ku`lH ky mnmrzI krdy nzr Aw rhy hn[ie`k pwsy dI sMcweI leI vriqAw jwx vwlw pwxI vI icMnqw kwrW, skUtrW, tr`kW, b`sW Aqy PYktrAW dw pRdUSx dw ivSw hY[ ijs nwl hr swl jmIn hyTlw pwxI Aqy dUjy pwsy KyqI qoN bwAd prwlI nUM swV ky hoieAw lgwqwr nIvW huMdw jw irhw hY Aqy keI jgHw swPæ pRdUSx dovyN hI icMqnXog ivSy hn[ ijs nUM ibnHW pwxI dI ik`lq vI AwauxI SurU ho geI hY[ ijs dw svwrQ Aqy rwjnIqI qoN sulJwaux dw Xqn krn dI burw pRBwv nw isrP ævwqwvrn nUM phuMc irhw hY[ienHW n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

38

www.krishijagran.com


pMjwb iv`c KyqI dy

PæslW dI v`Dr hI KyqI lwgq Aqy G`t irhw munwPw Aqy G`t rhy munwPy kwrn ho rhIAW KudKuSIAW vI KyqI dy FMgW Aqy PæslW dy bdlwA dI zrUrq leI hwmI Br rhIAW hn[ Pu`lW dI KyqI, AYgjoitk sbzIAW dI kwSq ij`Qy ikswn vDIAw kmweI kr rhy hn, au`Qy keI p`KW qoN ieh PæslW pMjwb leI AnukUl hox dy nwlnwl G`t pwxI dI zrUrq Aqy bwAd iv`c bcI rihMd-KUhMd nUM A`g nw lgwaux dI loV Awid ivSyS g`lW krky ie`k cMgw bdlwA ilAwaux vwlIAW njr Aw rhIAW hn[pMjwb iv`c ivAwh jW hor smwgmW iv`c vrqy jwx vwly Pu`l ij`Qy hor rwjW qoN mMgvwey jw rhy hn, au`Qy hI gyNdy vrgw Awm au`gx vwlw Pu`l, ijs dI zrUrq ijAwdw hox krky kl`kwqw qoN vI mMgvweIAW jw irhw hY[ glYfls, gyNdw, jrbrw, guldwaudI Awid AijhIAW Pu`lW n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

dIAW PæslW hn, ijnHW dI KyqI pMjwb iv`c kIqI jw skdI hY Aqy cMgw munwPw kmwieAw jw skdw hY[dUjy pwsy lYts, broklI, pIlI Aqy lwl iSmlw imrc, lwl bzwr iv`c kImq vI izAwdw imldI hY Aqy ienHW nUM pwxI, KwdwkItnwSkW dI zrUrq vI G`t huMdI hY[ ienHW PæslW dI KyqI nwl ikswn nw isrP cMgw munwPw kmweygw blik vwqwvrxn nUM kxk, Jonw lgwaux qoN bwAd Awaux vwlIAW pRySwnIAW qoN vI bcwieAw jw skygw[

39

fw.juJwr isMG muKI KyqIbwVIivBwg sRI gurU qygæ bhwdr Kæwlsw kwlj, sRI AnMdpur swihb[ mobwiel-75893-04769 hindi.krishijagran.com


pSUAW dy prjIvI rog

pSUAW dy prjIvI rog ic`cVW qoN hox vwly rog AYnwplwjmoiss (gwl isknYs/pIlIAw rog)

pI lIAw

rog pSUAW (gW,m`J,Byf,bkrI) dw lMgVwpx ies ibmwrI dIAW m`uK inSwnIAW hn[ KUnI prjIvI rog hY [ ieh rog ic`cVw, m`Cr- ibmwrI dI pCwx:m`KI rwhIM jW tIkwkrx krn vyly ie`k hI sUeI nwl mweIkroskop rwhIN ies rog dI pCwx hr pSU

jy swry jwnvrW nUM vYksIn kIqI jwvy Qw PYl skdw hY[ ieh rog ijAwdwqr vDyry grmI Aqy nmI vwly mOsm dOrwn PYldw hY[ ibmwrI dy kwrx Aqy AlwmqW:lhU dy lwl rkq kxW dw prjIvI ijs dw nWA AYnNwplwjmw mwrjInyl hY ies ibmwrI dw kwrx hY[ ieh rog dogly Aqy ivdySI pSUAW iv`c vDyry pwieAw jWdw hY[ CotI amr dy pSUAW iv`c ieh rog G`t Gwtk huMdw hY[ pIlIAw rog iv`c pSUAW dw srIrk qwpmwn svyry Aqy Swm vyly v`D jWdw hY, Bu`K imt jWdI hY, A`KW ivc lwlgI, susqI, kbj srIr iuv`c pwxI dI Gwt, mUMh Kol ky swh lYxw Aqy n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

hspqwl iv`c kIqI jw skdI hY[ lMmy smyN qoN cly Aw rhy rog iv`c iehnW KUnI prjIvIAW nUM Kun iv`c G`t hI pwieAw jWdw hY[AYnwplwjmw dI puStI pI.sI.Awr rwhIN kIqI jWdI hY[hor rog ijhnW

iv`c pIlIAw rog vrgy l`Cx pwey jWdy hn ijvyN ik srw rog , kMnyfU rog , lhU mUqxW Awid nwloN

pIlIAw rog dI pCwx iek kuAwlIPweIf vYtrnrI fwktr hI kr skdw hY[

ielwj:pSU nUM ibmwr hox dI sUrq iv`c qurMq vYtrnrI fwktr nUM idKwax aprMq pSUAW dy KUn dI lbwtrI

40

malayalam.krishijagran.com


pSUAW dy prjIvI rog jWc qoN bwAd pqw c`l jwvygw ik pSU dy KUn iv`c AYnwplwjmw mwrjInyl dy rogwxU hn qW pSU dw ielwj hyT ilKy Anuswr fwktr dI ingrwnI hyT krvwauAwkIstYtrwsweIklIn ies ibmwrI iv`c pRm`uK dvweI hY[ pSU nUM KUun vDwaux vwly KurwkI imSrx, srIr iv`c pwxI vDwaux vwlw ielwj, Bu`K vDwaux vwlIAW dvweIAW p`ky ielwj dy nwl-nwl jrUr kro[

ibmwrI dI rokQwm:pSUAW Aqy pSUAW dy SYfW iv`c ic`cVW nUM mwrn vwlIAW dvweIAW ijvyN ik tYkitk ,iemqrwj,AYksitk jW AweIvrmYkitn Awid dI vrqoN fwktr dI ingrwnI hyT kro[ tIkwkrx vyly hr iek pSU nUM v`KrI sUeI bdl ky tIkw lgvwau[

PYgosweItoiPlm hY jo ik BUrI ic`cVI rwhIN mn~uK iv`c AYnwplwjmw grYnUloisitk rog PYlwauNdw hY ijs nUM ihaUmn grYnUloisitk AYhrilcIAOiss vI ikhw jWdw hY[mn~uK ivc ies ibmwrI dy l`Cx buKwr,isr drd,v`q Awaxw,pyt drd,KWsI Awid hn[

sYNpl Byjx bwry:ies ibmwrI dI pCwx leI pSUAW dy Kun dw sYNpl (2 im.lI.) EDTA vwiel iv`c pw ky Byjo[ KUn dy sYNpl dy nwl pSU dI iksm, aumr, ibmwrI dI ihstrI Aqy kIqw hoieAw muFlw ielwj vI jrUr ilK ky ByijAw jwvy[ fw.privMdrkOr vYtnrI APsr, jmSyr fyArI kMplYks jlMDr[

jUnoitk mh`qqw:ku i qAW dw KU n I prjIvI AY n wplwjmw

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

41

www.krishijagran.com


KwdW dI suMqilq vrqoN

KwdW dI suMqilq vrqoN leI jrUrI hY im~tI prK rI kRWqI qoN pihlW swfy dyS kol v`DdI kIVymwr Aqy ndIn nwSkW dI vrqoN vI SurU ho h jnsMiKAw dIAW loVw pUrIAw krn leI pUrw geI[ ies nwl swfI pYdwvwr iv`c vwDw hoieAw

Anwj nhIN sI[ audoN swfy kol nw qW PslW dIAW aun`q iksmW sn, nw rsweIixk KwdW sn Aqy nw hI sMcweI dw pRbMD sI[ ikswn vIr aus smyN Psl dy KurwkI q`qW dI jrUrq pUrI krn leI rUVI Kwd Aqy hrIAW KwdW dI hI vrqoN krdy sn[ ieh auq`m smW sI jdoN swfI im`tI dI ishq bhuq vDIAw sI[ im`tI jYivk, Boiqk Aqy rsweIixk guxvMqw BrpUr sI[ hrI kRWqI qoN bwAd PslW dIAW aun`q iksmW dI kwSq hoxI SurU hoeI[ iehnw iksmw nMU KurwkI q`q v`D mwqrw iv`c cwhIdy sn, ies leI rsweIixk Kwdw dI vrqoN hox l`g peI Aqy nwl hI n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

Aqy AsI AwpxIAW Anwj dIAW jrUrqw p`Ko Awqm-inrBr ho gey, pr dUjy pwsy swfI KyqIbwVI pUrI qrHw rsweIixk KwdW Aqy kIVymwr dvweIAW auqy inrBr ho geI[

A`j siQqI ieho ijhI bx geI hY ik swfIAw PslW dy JwV iv`c KVoq Aw geI hY[ AsI v`D qoN v`D rsweIixk KwdW Aqy kIVymwr dvweIAW vrq rhyN hW pr iPr vI Pslw dw pUrw JwV nhIN iml irhw[ ies dw sB qoN v`fw kwrn hY swfI im`tI dI ishq dw Krwb hoxw[ lgwqwr rsweIixk KwdW dI vrqoN nwl swfI im`tI iv`c jYivk mwdw bhuq G`t igAw hY[ dUjw, kxk Jony dI PslI c`kr iv`c PslW dI rihMd KUhMd nMU

42

hindi.krishijagran.com


KwdW dI suMqilq vrqoN

A`g lgwaux nwl jmIn dI aupjwaU SkqI nSt huMdI jw rhI hY[ ies nwl im`tI iv`c mu`K q`qW dy nwl-nwl sUKm q`qW dI vI Gwt AwauxI SurU ho geI hY[ KwdW dI lgwqwr vrqoN nwl swfw zmIn hyTlw pwxI vI Krwb ho igAw hY[ ies nwl ij`Qy Pslw dI pYdwvwr GtI hY auQy PslW dI guxvMqw iv`c vI inKwr AwieAw hY[im~tI iv~c q`qW dI Gwt hox krky, mnu~K Aqy pSUAW dy srIr iv`c vI keI q~qW dI kmI dyKx nUM imldI hY[ iehnw sm`isAwvW dy h`l leI swnMU rsweIixk KwdW dI suc`jy FMg nwl vrqoN krnI cwhIdI hY qW jo PslW dw JwV vI pUrw imly, auqpwdn dI guxv`qw vI shIN hovy, vwqwvrx vI prdUiSq nw hovy Aqy im`tI dI ishq vI Krwb nw hovy[ ies leI sB qoN jrUrI hY ik im`tI prK dy ADwr qy KwdW dI vrqoN kIqI jwvy[

leI ku`l 17 q`qw dI loV pYNdI hY, iehnw iv`co ku`J q~q hvw qy pwxI iv`coN hI imldy hn Aqy bwkI im`tI iv`co[ ijAwdwqr q`q im`tI iv`c hI vwDU mwqrw iv~c mjoUd huMdy hn[ AsuMqilq KwdW dI vrqoN nwl ku`J q`qW dI Aksr Gwt Aw jWdI hY[ ies Gwt nMU pUrw krn peI swnMU rswieixk Aqy jYivk KwdW dI loV pYNdIN hY[im`tI iv`c ikhVw q`q Gt jW ijAwdw hY Aqy ikhVw q`q shI mwqrw iv`c mojUd hY, ies dI shI jwxkwrI LeI im`tI dI prK krvwauxw bhuq jrUrI hY[ im~tI ishq kwrf iv~c id~qIAW is&wrSW dy AwDwr qy KwdW dI vrqoN kIqI jwvy qW byloVI KwdW dI vrqoN qoN bicAw jw skdw hY[ im`tI prK krvwaux leI sB qoN pihlw jrUrI hY ik im`tI dw nmUnw ikvyN ilAw jwvy, ies leI hyT ilKIAW g`lW nMU iDAwn iv`c r`KIAw jwvy:-

· im`tI dw nmUnw Psl dI ktweI qoN bwAd Aqy jy dyiKAw jwvy qW iksy vI pody nMU vDx-Pul`x AglI Psl dI ibjweI qoN pihlw lau[

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

43

malayalam.krishijagran.com


KwdW dI suMqilq vrqoN

· im`tI dw nmUnw lYx leI Kyq iv`c v`K-v`K lgBg 7-8 QwvW qy inSwnI lgwayu[

vI pwieAw jw skdw hY qW jo im~tI iglI hox krky prcI Pt nw sky[

· im`tI dw nmUnw lYx leI Kyq iv`c khI nwl AMgRyjI dy 'V' A`Kr dy Akwr dw 6 ieMc fUMgw toAw puto[

klr vwlI jmIn iv~co im~tI prK krvwaux leI nmUnw lYx vwsqy 3 Pu~t fUMGw toAw pu`to [toAw ie`k pwsy qoN iqrCw Aqy dUsry pwsy qoN is`Dw hoxw cwhIdw hY [ ies toey dy is`Dy pwsy qoN Kurpy jW khI nwl auproN SurU krky 0-6, 6-12, 12-24 Aqy 24-36 ieMc dI fUMGweI qoN ie~k ieMc motI qih auproN-Q~ly Al~g- Al~g 4 nmUny la[ hr fUMGweI qoN leI im~tI dy nmUny nMU v`KrI v`KrI QYlI iv`c pE [jwxkwrI Aqy nmUny dI fUMGweI ilKI prcI hryk nmUny dI QYlI iv~c pwau[

· ies qoN bwAd Kurpy nwl auproN lY ky 6 ieMc fUMGweI q`k iekswr ie`k ieMc motI im`tI dI prq k`t lau[ · iesy qrIky nwl 7-8 QwvW qoN im~tI dy hor nmUny Bro [ · 7-8 QwvW qoN leI geI im`tI nMU cMgI qrHw nwl rlw lau Aqy jy koeI roV hovy qW qoV ky aus nUM vI pr^ vwly nmUny iv~c hI pw ky ADw iklo dw ie`k nmUnw r`K lwau[ · ies nmUny nMU CW iv`c sukwky ie`k swP suQrI QYlI iv`c pw lau[ kpVy dI QYlI ivc im~tI dy nwl nwl iek prcI vI pwau ijs aupr ikswn dw nwm, pqw, nmUnw lYx dI qrIk, PslI ckr, isMcweI dw swDn, pweIAW geIAW KwdW dI jwxkwrI Awid ilKy hox[ prcI nUM v~Kry Coty il&w&y ivc pw ky n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

bwgbwnI dIAW PslW dy nmUny lYx leI bwg iv`c 6 Pu`t fUMGw toAw pu`to[ toAw ie`k pwsy qoN iqrCw Aqy dUsry pwsy qoN is`Dw hoxw cwhIdw hY[ is`Dy pwsy qoN 0-6, 6-12, 12-24, 24-36, 36-48, 48-60 Aqy 60-72 ieMc dI fUMGweI ie~k ieMc motI qih auproN-Q~ly v`K-v`K 7 nmUny lY lau[ ie`k nmUnw ADw iklo dw hoxw cwhIdw hY Aqy ies im`tI nMU CWvy sukwky swP QYlI iv`c pw lau[QYlI iv`c jwxkwrI ilKI prcI hryk nmUny 44

www.krishijagran.com


KwdW dI suMqilq vrqoN

iv~c bdlwA dI qwzw jwxkwrI iml sky Aqy is&wirS kIqI mwqrw iv~c rswiexk Aqy jYivk KwdW dI sumyl iv~c vrqoN krky &slW qoN cMgw JwV ilAw jw sky[ ies leI AsI ikswn vIrw nMU bynqI krdy hW ik KwdW dI vrqoN im`tI prK dy ADwr qy hI kro qW jo vwqwvrx nMU pRdUiSq hox qoN bcwieAw jw sky, pSUAW dI ishq aupr KwdW dy mwVy pRBwv nMU roikAw jw sky, KyqIbwVI ijxsw dI guxv`qw vDweI jw sky, AwpxI ishq nMU qMdrusq r`iKAw jw sky Aqy KyqIbwVI Krcy Gtwey jw skx[

iv~c pwau[jy ikqy roVW dI qih hovy qW aus nUM Al~g lY ky v~KrI QYlI ivc pw lau[roVW vwly nmUny iv~c roVW vwlI qih dI fUMGweI Aqy motweI vI ilKo[ im`tI dy nmUny ikswn vIr Awpxy ijlHy dy ikRSI ivigAwn kyNdr, KyqIbwVI ivBwg dy dPqrW jW pMjwb KyqIbwVI XUnIvristI dy BUmI ivBwg qoN prK krvw skdy hn[ nmUny lYx vyly iDAwn dyx Xog g`lw: · nmUnw dr`Kqw dy ਥੱ ਲੇ ਜਾ nyiVE nw lvo[ · nmUnw Kwd pwaux qoN pihlw lvo[

Ainl kumwr

· rsqy Aqy pwxI vwlI Kwl dy nyiVE nmUnw nw lvo[

ikRSI ivigAwn kyNdr, qrn qwrn, pMjwb

· Kyq iv`c jykr iksy ih`sy iv`c koeI sm`isAw hovy qW aus dw v`Krw nmUnw lau, ijvyN ik jmIn dy rMg iv`c Prk jW im`tI dI iksm iv`c Prk Awid[

mobwieL: 8872386132

im~tI prK hryk &slI-c~kr leI jW G~to-G`t iqMn swlW bwAd zrUr krvw lYxI cwhIdI hY qW jo BUmI dI aupjwaU SkqI

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

45

hindi.krishijagran.com


jpwnI pudInw

jpwnI pudInw (mYNQw) qknIkI FMg nwl augwau qy JwV nUM vDwau jwb iv`c jpwnI pudInw (mYNQw) dI kwSq pM qkrIbn 15 hzwr hYktr rkby qy kIqI jWdI

mYNQw-kxk-m`kI-AwlU, mYNQw-m`kI (Agsq), mYNQw-m`kI-AwlU dy Psl c`kr leI bhuq FukvIN hY[iesleI ikswn BrwvW nUM cwhIdw hY ik auh jpwnI pudIny (mYNQy) dI kwSq qknIkI FMgW nwl krky

aultIA W, mUMh dy CwilAW leI, dMdw dy drdW leI, buKwr, pyt drd Awid leI kIqI jWdI hY[ ies nUM KUn swP krn dw vI vDIAw jrIAw mMinAw jWdw hY[ kIVy dI k`tI jgHw au`qy vI pudIny nUM msl ky lgwey jwx nwl kw&I rwhq imldI hY[ies dw qyl dvweIAW, KuSbUdwr qyl, hwr iSMgwr dw smwn Awid bxwaux dy kMm AwaNudw hY[ ies dI kwSq leI cMgy inkws vwlIAW ryqlI mYrw qoN mYrw zmInW, jo klrwTypx Aqy sym qoN mukq hox, bhuq FukvIAW hn[ ieh Psl mYNQw-AwlU, mYNQwqorIAw, mYNQw-jvI (cwrw), mYNQw-bwsmqI,

pY d wvwr Aqy Awmdn iv`c hor vwDw krn[

hY[ ieh Psl AnykW Pwiedy vwlI Aqy bhuq KuSbUdwr huMdI hY[ ies dI vrqoN isr drd, jukwm, glw Krwb,

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

isPwrS kIqIAW iksmW bIjo pMjwb iv`c mYNQy dIAW au`nq iksmW dw vyrvw hyTW disAw igAw hY[ kosI – ieh ie`k vDyry JwV dyx vwlI iksm hY[ ies dy hry mwdy (qxw Aqy p`qy) dw AOsq JwV 100-125 kuieMtl pRqI eykV hY Aqy qyl dI mwqrw 0.6-0.7 % huMdI hY[ ies iksm dI ktweI ibjweI qoN 150 idnW bwAd krn qy hry mwdy Aqy qyl dw v`D JwV imldw hY[ pMjwb spIArimMt 1- ies iksm dw qxw 46

malayalam.krishijagran.com


jpwnI pudInw twhxIdwr vwlW vwlw Aqy jwmxI hry rMg dw huMdw hY[ ies dy p`qy lMbUqry Aqy k`ty-v`Fy huMdy hn[ ies dy Pu`l jwmxI qoN ic`ty huMdy hn[ ies dy bUty ishqmMd Aqy Pu`l Awaux q`k AOsqn 75 sYNtIimtr au~cy ho jWdy hn[ hry mwdy (qxw Aqy p`qy) dy AwDwr qy ies iv`c 0.57 pRqISq aufxSIl qyl dI mwqrw huMdI hY[ ies dy qyl iv`c kwrvon mu`K q`q hY[ rSIAn imMt- ies dw qxw hrw, vwlW vwlw, twhxIdwr Aqy is`Dw au`gx vwlw huMdw hY[ ies dy p`qy vI vwlW vwly Aqy ikMgrydwr huMdy hn[ ies dy Pu`l jwmxI rMg dy Aqy Awkwr iv`c Coty huMdy hn[ Pu`l Awaux q`k bUty dI AOsqn aucweI lgpg 55 sYNtImItr ho jWdI hY[hry mwdy (qxw Aqy p`qy) dy AwDwr qy ies iv`c 0.57 pRqISq aufxSIl qyl dI mwqrw huMdI hY[ ies dy qyl iv`c ie`k Kws qrHW dI sugMDI hox kwrn, ies iksm dI vDyry mMg sugMDI audXog iv`c hY[ bIj nUM soD ky bIjo ies Psl dw vwDw jVHW rwhIN huMdw hY[ ie`k eykV leI 2 kuieMtl jVHW jo ik 5-8 sYNtImItr lMmIAW hox vrqxIAW cwhIdIAW hn[ ieMnIAW jVHW A`Dy knwl QW iv`coN iml jWdIAW hn[ ibjweI qoN pihlW jVHW nUM swP pwxI nwl Do lYxw

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

cwhIdw hY Aqy iPr swP jVHW nUM 0.1 pRqISq bwivstn 50 fblXU pI (kwrbYNfwizm) 50 GulxSIl dy Gol iv`c 5-10 imMtW leI fob ky r`Ko[ ieh Gol bxwaux leI ie`k gRwm dvweI ie`k iltr pwxI iv`c pwauxI cwhIdI hY[ Aijhw 50 iltr dvweI vwlw Gol 40 iklo jVHW nUM ie`k vwr fobx leI kw&I huMdw hY[ pMjds imMtW bwAd ieh jVHW Gol iv`coN k`F ky qy ieMnIAW hor jVHW ies Gol iv`c fob ky soD lau[ ies qrHW bwkI jVHW nUM bwrI-bwrI ies Gol iv`c fob ky soD lE[ ibjweI smyN isr Aqy shI FMg nwl kro mYNQy dI ibjweI leI A`D jnvrI qoN AKIr jnvrI q`k dw smW bhuq FukvW huMdw hY[ ijs jgHw qy pwxI dI shUlq vDIAw hovy auQy ApRYl iv`c vI pnIrI rwhIN ieh Psl bIjI jw skdI hY[Psl dIAW jVHW nUM 45 sYNtImItr iv`Q vwlIAW kqwrW iv`c ie`k dUjy nwl joV ky 4-5 sYNtImItr fUMGIAW bIj idau Aqy bwAd iv`c hlkw suhwgw Pyr ky hlkw pwxI lw idau[ pu M g rIAW ho e IAW jVH W nhIN bIjxIAW cwhIdIAW ikauN ik auhnW iv`coN bhuqIAW mr jWdIAW hn[v`D hrw mwdw Aqy pwxI dI bcq leI jVHW nUM 67.5 sYNtImItr cOVy bY~fW (do lweInW) qy bIjo jW jVHW nUM iKlwr ky 60

47

www.krishijagran.com


jpwnI pudInw sYNtImItr cOVIAW v`tW bxwau [ ibjweI qoN bwAd Jony dI prwlI 2.4 tn pRqI eykV dy ihswb nwl Kyq iv`c iKlwr idau Aqy ibjweI ip`CoN hlkw ijhw pwxI vI idau [ rlvIAW PslW bIjo mYNQy dI Psl nUM hor PslW iv`c bIj ky Awmdn iv`c coKw vwDw kIqw jw skdw hY[ kmwd dIAW do kqwrW ivckwr mYNQy dI ie`k kqwr bIjxI cwhIdI hY[ mYNQw Aqy kmwd PrvrI dy pihly pMdrvwVy iv`c ie`ko smyN bIjy jw skdy hn[ ies leI mYNQy dIAW ie`k kuieMtl jVHW pRqI eykV vrqo[ kmwd dI Psl nUM isPwrS kIqIAW KwdW qoN ielwvw 18 iklo nweItRojn (39 iklo XUrIAw), 10 iklo PwsPors (62 iklo supr PwsPyt) pRqI eykV pwau[ A~DI nweItRjn Aqy pUrI PwsPors Kwd ibjweI vyly Aqy bwkI dI A`DI nweItRjn ibjweI qoN 40 idnW ip`CoN pwau[ mYNQy dw isrP ie`k hI lOA lvo[ mYNQy Aqy sUrjmuKI dI rlvIN &sl nUM bVI kwmXwbI nwl augwieAw jw skdw hY[Aijhw krn leI sUrjmuKI nUM 120 sYN. mI. × 15 sYN mI. dy &wsly qy au`qr d`Kx idSw iv`c bIjxw cwhIdw hY[ies dIAW do lweInW ivckwr mYNQy dIAW do lweInW AKIr jnvrI iv`c bIjo[ ies rlvIN Psl leI mYNQy dIAW 150 iklo pRqI eykV jVHW vrqo[sUrjmuKI nUM isPwrS kIqIAW KwdW qoN ielwvw 23 iklo nweItRjn (50 iklo XUrIAw) Aqy 12 iklo PwsPors (75 iklo suprPwsPyt) pRqI eykV dy ihswb nwl pwau[pUrI PwsPors Aqy A`DI nweItRojn Kwd ibjweI vyly Aqy bwkI dI A`DI nweItRojn ibjweI qoN 40 idnW ip`CoN pwE[mYNQy iv`c ipAwj nUM vI rlvIN Psl vjoN augwieAw jw skdw hY[

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

mYNQw Aqy ipAwj A~D jnvrI qoN AKIr jnvrI q`k ie`ko smyN hI bIjo[ Aijhw krn leI 45 sYNtImItr kqwr qoN kqwr dy Pwsly qy bIjI mYNQy dI Psl iv`c ie`k lweIn ipAwz dI bIjo Aqy ipAwzW iv`c bUty qoN bUty dw Pwslw 7.5 sY. mI. r`Ko[mYNQy dI Psl nUM isPwrS kIqIAW KwdW qoN ielwvw 13 iklo nweItRojn (29 iklo XUrIAw), 7 iklo PwsPors (44 iklo suprPwsPyt) Aqy 7 iklo potwS (12 iklo imaUryt AwP potwS) pRqI eykV pwau[pUrI PwsPors Aqy potwS Aqy A`DI nweItRojn Kwd ibjweI vyly pwE Aqy A`DI nweItRojn Kwd qkrIbn ibjweI qoN 40 idnW bwAd pwau[ KwdW dI shI mwqrw shI smyN qy pwau mYNQw dysI KwdW nUM bhuq mMndw hY[ cMgI glI sVI rUVI 10-15 tn dy ihswb ie`k eykV iv`c pwauxI cwhIdI hY[ies Psl nUM drimAwnIAW zmInW iv`c 60 iklo nweItRojn Aqy 16 iklo PwsPors pRqI eykV pwE[ ieh q`q 130 iklo XUrIAw, 35 iklo fI. ey. pI. jW 100 iklo supr PwsPyt qoN imldy hn[ jykr 35 iklo fI. ey. pI. dI vrqoN kIqI hovy qW XUrIey dI mwqrw 15 iklo Gtw idE[swrI supr PwsPyt Kwd Aqy nweItRojn vwlI Kwd dw cOQw ih`sw ibjweI smyN firl kr idE Aqy cOQw ih`sw nweItoRjn ibjweI qoN 40 idnW bwAd pwau[ bwkI rihMdI A`DI nweItRojn vwlI Kwd nUM do brwbr ih`isAW iv`c krky pihlI ikSq pihlI ktweI qoN qurMq bwAd qy dUjI 40 idnW bwAd pwau[ isMcweI ihswb ikqwb nwl kro ies &sl nUM CyqI Aqy hlky pwxI dI loV hY[ mwrc AMq q`k ies Psl nUM 10 idnW dy vk&y qy pwxI idMdy rho[ iPr bwrSW SurU hox q`k pMj-Cy idnW dw vk&w r`K ky pwxI dyxw cwhIdw

48

hindi.krishijagran.com


jpwnI pudInw qupkw isMcweI ivDI rwhIN pwxI Aqy KwdW dI hY[ies kMm leI ie`k lytrl pwiep dI vrqoN vrqoN kro kro, ijs iv`c fir`pr qoN fir`pr dw &wslw 30 mYNQy nUM qupkw isMcweI ivDI nwl vI pwxI sYN.mI. Aqy ifscwrz 2.2 iltr pRqI GMtw lgwieAw jw skdw hY[ ieh qknIk 67.5 hovy[hyT ilKI swrxI muqwibk 3 idnW dy vk&y sYN.mI. coVy bY`fW qy lgweI &sl leI Fu`kvIN qy isMcweI kro:

mhInw

isMcweI dw smW (imMt)

wrc

40

ApRYl

65

meI

70

jUn

75

jy ifscwrj v`Krw hovy qW isMcweI dw smW hyT ilKy PwrmUly nwl k`iFAw jw skdw hY: 2.2 × isMcweI dw smW (imMt) = -------------------fir`pr dw ifscwrj (iltr pRqI Gmtw) Kwd nUM pwxI iv`c Gol ky pwaux nUM PrtIgySn kihMdy hn[mYNQy nUM qupkw isMcweI dy nwl is&wrS kIqIAW KwdW dw 80 % PrtIgySn nwl pwau[ ieh kMm pihly pwxI nwl SurU kro Aqy 9 idnW dy vk&y qy 10 brwbr ikSqW iv`c pUrw kr idau[ ndInW dI rokQwm jrUr kro Psl dI vDyry aupj leI Aqy cMgI iksm dw qyl pYdw krn leI Psl nUM swry ndInW qoN rihq r`Kxw cwhIdw hY[ Psl dy mu`Fly vwDy dOrwn, phIey vwlI iqR&wlI nwl gofI kIqI jw skdI hY[ iesqoN ielwvw ndIn nwSk dvweIAW dI vrqoN krky vI ndInW dI cMgI qrHW rokQwm kIqI jw skdI hY[Aijhw krn leI Psl au`gx qoN pihlW 350 im. il. gol 23.5 eI sI (AOksIPlorPYn) jW 300 gRwm kwrmYks 80% fblXU pI (fweIXUron) jW ie`k iltr stONp 30 qwkq (pYNfImYQwlIn) jW 400 gRwm AweIsopRotXUrwn 75 fblXU pI nUM 200 iltr pwxI iv`c Gol ky pRqI eykV dy ihswb nwl iCVkwA kro[ ie`Qy ie`k dw g`l iDAwn r`Ko ik ndIn nwSk dvweIAW dw iCVkwA nYpsYk pMp n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

ijs nUM PlYt PYn jW k`t vwlI nozl l`gI hovy, nwl hI kro[ iesqoN ielwvw hlkIAW zmInW iv`c AweIsopRotXUrwn dI vrqoN qoN guryz kro[ ktweI Psl dI shI AvsQw qy kro Psl dI ktweI aus smyN kro jdoN Ajy Pu`l pYxy SurU hI hox[ jykr bUitAW dy hyTly p`qy pIly pY ky JVny SurU ho jwx qW ktweI Pu`l pYxy SurU hox qoN pihlW kr lYxI cwhIdI hY[ bUitAW nUM zmIn qoN 6-8 sYNtImItr au`cw k`to qW jo Psl dw Putwrw cMgw hovy[ ies Psl dIAW do ktweIAW leIAW jw skdIAW hn- pihlI jUn iv`c Aqy dUsrI sqMbr iv`c[ Psl dw JwV 100-125 kuieMtl pRqI eykV huMdw hY[ies iv`c 0.5 qoN 0.75 % qyl huMdw hY[ mYNQy iv`coN qyl kFwau Psl nUM k`tx auprMq Kyq iv`c ie`k rwq leI kumlwaux idau Aqy bwAd iv`c BwP vwly swdy FMg nwl kSId lau[ keI pRweIvyt kSIdIkrn vwly plWt vI l`gy hoey hn[ ienWH rwhIN ikswn AwpxI Psl dw qyl kFw skdy hn[ smyN isr kIVy-mkOiVAW dI rokQwm kro isauNk- ieh kIVw Psl dIAW jVHW Aqy qxy dy hyTly BwgW dw bhuq nukswn krdw hY[ iesdI rokQwm leI 2 iltr frsbwn / rwfwr 20 eI sI (klorpweIrIPws) nUM 10 iklo im`tI iv`c cMgI qrHW imlw ky pRqI eykV dy ihswb nwl vrqo[ dvweI imlI im`tI dw Kyq iv`c iekswr

49

malayalam.krishijagran.com


jpwnI pudInw C`tw dy ky ipCoN hlkw pwxI lw dvo[ kuqrw suMfI- ieh kIVy au`g rhy bUitAW nUM zmIn dI p`Dr qoN k`t dyNdy hn[ idn vyly ieh kIVy bUty dy mu`F nyVy luky rihMdy hn[ ies kIVy dI rokQwm vwsqy aupr isauNk leI id`qy FMg ApnwE[ qylw Aqy ic`tI m`KI- ieh rs cUsx vwly kIVy hn[iehnW dy hmly kwrn bUty dw vwDw TIk nhIN huMdw Aqy qyl G`t inkldw hY[ iesdI rokQwm 250 im. il. rogr 30 eI sI (fweImYQoeyt) jW mYtwisstwks 25 eI sI (AwksIfYmyton mIQweIl) nUM pRqI eykV dy ihswb nwl iCVkwA krky kIqI jw skdI hY[[

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

p`qy Kwx vwly kIVy- ieh kIVy p`iqAW nUM Kw ky bhuq nukswn krdy hn[ ienHW dI rokQwm ie`k ik`lo syivn 50 GulxSIl (kwrbirl) jW 800 im. il. eykwlks 25 eI sI (kuienlPws) pRqI eykV vrq ky kIqI jw skdI hY[ Aws krdy hW ik ikswn vIr aupr drsweI qknIkI jwxkwrI Apxw ky jpwnI pudIny (mYNQy) dI Psl qoN vDyry lwB pRwpq krngy[ mnpRIq kOr sYxI, mndIp kOr sYxI Aqy sumyS copVw pMjwb KyqIbwVI XUnIvristI irjnl stySn, gurdwspur

50

www.krishijagran.com


feqFh ikroD Zut/I y f fdb ko T[gj

feqFh ikroD

@fe;kB ekov#

VVIF

KRISHI JAGRAN

CHAMKOUR SINGH KJ/01/2017

fJe bZy dk d[oxNBk phwk feqFh T[sgkdK s/ S{N feqFh T[geoDK s/ S{N feqFh ftGkr ftu gqrshFhb fe;kBK d/ BK ns/ s;tho

s'I gkU fJe bZy dk d[oxNBk phwk ns/ Gkoh S{N Bkb eJh j'o fJBkw u[D' nkgDk ekov Important Kisan Card Important Farmer Card

(IKC) (IFC)

Very Important Kisan Card

(VIKC)

Very Important Farmer Card

(VIFC)

Very Very Important Kisan Card

(VVIKC)

Very Very Important Farmer Card

(VVIFC)

23 Years. 12 Languages. 22 States. 23 Editions. 3 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com, malayalam.krishijagran.com

info@krishijagran.com, editor@krishijagran.com, advt@krishijagran.com, circulation@krishijagran.com

Facebook Followers - 5 lakh Plus, WhatsApp Members - 5 Thousand Plus


êôÈ ÁÅÔÅð

ÁÅñÈ - ÇÂÕ êôÈ ÁÅÔÅð ³° Å ÔÍË D.E 庯 E ÇÕñ¯ ÁÅñÈ ÇÂÕ ÇÕñ¯ ܺ½ Ü» ç¶ ò¼è À°åêÅç òÅñ¶ ÃÆ÷é ÇòÚ êçÅðæ Ôç ¼ Æ ç¶ ìðÅìð Ôç ³° Å ÔÍË ÁÅñÈÁ» ù óíÅñäÅ ÇÕÃÅé ñÂÆ ÇÂÕ î¹ôÇÕñ çÅ îÕ

ÁÅ ñÈÁ»

ÕÅðä ìä Ü»çÅ ÔËÍ Ü¶Õð ÁÅñÈÁ» çÅ ò¼è î¹¼ñ

×°ðÈ Á³×ç ç¶ò òËàéðÆ Áå¶ ÁËéÆîñ ÃÅdzÃ÷

ÇîñçÅ Ô¯ò¶ å» ÇÕÃÅé ÇÂà ù Õ¯ñâ ïàð¶÷ ÇòÚ ïÈéÆòðÇÃàÆ, ñ°ÇèÁÅäÅ ÇòÖ¶ Ö¯Ü ç½ðÅé ÇÂÔ êåÅ Ú¼ÇñÁÅ ÔË ÇÕ @H ÇÕñ¯ åÅ÷Å ÁÅñÈÁ» ù ÁÃƺ

Ãà¯ð ÕðÕ¶ ð¼ÖçÅ ÔËÍ ÇÂà 庯 ÇÂñÅòÅ ÇÕÃÅé

êôÈÁ» ç¶ ðÅôé ÇòÚ êÅ

ìÚ¶ Ô ¯ ¶ ÁÅñÁ È » ù êôÈ ÁÅÔÅð

ÃÕç¶ Ô»Í ÇÜà çÅ Õ¯ÂÆ òÆ

ÇòÚ òÆ òðå ÃÕç¶ ÔéÍ

ì¹ðÅ ÁÃð éÔƺ Ô°³çÅÍ åÅ÷Å

Áà ½ åé F 庯 A@ êå z Æôå

Õ

Õñ ¯ â Ãà ¯ ð÷ ¶ ÇòÚ

Ãí ³ Åñ¶

ԯ¶ ÁÅñÈÁ» éÅñ ÁÃƺ

׶ ÁÅñÈ îéÖ ¼° » ç¶ ÖÅä ñÂÆ

Õ³éÃéàð¶à Çîôðä ÇòÚ Ü½º

áÆÕ éÔƺ Ôç ³° Ͷ ÁÅñÈ ÇòÚ

éÅñ åìçÆñ Õð ÃÕç¶ Ô»

Áà ½ åé FE 庯 GE êå z Æôå

Áå¶ ÇÂé·» ù êðÅñÆ éÅñ

ÃàÅðÚ (ÇÕÃî» Àå ° ¶ Çéðíð

ðñÅ Õ¶ êôÈÁ» ù ÖòÅ ÃÕç¶

ÕðçÅ ÔË), @.D êzåÆôå

Ô»Í

°

å

ð

ÂÆæð, I.E 庯 A@ êå z Æôå

ܶÕð ÁÃƺ ռචռàÆÁ»

Õðâ È êà ¯z Æé Áå¶ H@ êå z Æôå

ç¶ ðÅôé ÇòÚ F ÇÕñ¯ ÁÅñÈ

Õñ ¼° Ô÷î Ôä ¯ òÅñ¶ êô ½ ÇàÕ

êÅÂƶ å» À°é·» çÆ òèä çÆ

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD iBtoh 2018

52

www.krishijagran.com


SOMANI KANAK SEEDZ PVT. LTD. Corporate OfямБce: C-91/7, 2nd FLOOR, WAZIRPUR INDL. AREA, DELHI-110052 Processing Plant:1663, HSIIDC, RAI-131029 (HR), CONSUMER CARE NO. : +91 7027375220 Website : wwwsomaniseedz.com E-mail : somanikanakseedz@gmail.com


êôÈ ÁÅÔÅð

çð å¶÷ Ô¯ Ü»çÆ ÔËÍ H ÇÕñ¯ ÁÅñÈ éòƺ ÃÈÂÆÁ» ×Åò» íÅð 寺 Ç÷ÁÅçÅ éÅ Ô¯ò¶Í Ü³î¶ Ô¯Â¶ ÁÅñÈ êôÈÁ» ù éÅ ç¶ ÚÅð¶ ÇòÚ ç¯ ÇÕñ¯ Õ³éÃéàð¶à Çîôðä ù ìçñ ÖòŶ ÜÅä ÇÕÀ°ºÇÕ ÇÂÕ å» êôÈÁ» ñÂÆ Ú¼ìäÅ ÃÕç¶ ÔéÍ ìÔ°å Á½ÖÅ Ô°³çÅ ÔË Áå¶ À°é·» ù ÖÅä ç¶ ç½ðÅé êôÈÁ» çÅ ÃÅÔ Ø°¼à ÃÕçÅ ÔËÍ êôÈÁ» ù ÁÅñÈ ÇÖñÅÀ°ä 寺

òðåä ç¶ åðÆÕ¶ :

ÁÅñÈÁ» ù Ú³×Æ åð·» è¯ä 寺 ìÅÁç À°é·» ù B- êÇÔñ» À°é·» ù ÁÅî åÅêîÅé Óå¶ ÇñÁÅÀ°äÅ ìÔ°å C ÔøÇåÁ» ç¶ Á³åðÅñ ç¶ ÇòÚ Ô½ñÆ Ô½ñÆ êôÈÁ» çÆ ÷ðÈðÆ ÔËÍ À°µñÆ ñ¼×¶ ÁÅñÈÁ» ù êôÈ Ö¹ðÅÕ ÇòÚ éÅ Ö¹ðÅÕ ÇòÚ êÅúÍ ô°ðÈÁÅåÆ Ççé» ÇòÚ A.E 寺 ñË Õ¶ òðÇåÁÅ ÜÅò¶ÍëÆâ ç¶ Ø¼à Ô¯ä ç¶ Ã ÇÂÔ ÇéôÇÚå B.E ÇÕñ¯ êzåÆ Ççé çÆ Á½Ãå éÅñ Áå¶ ìÅÁç ÇòÚ ÕÆåÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔË ÇÕ ìÚ¶ ԯ¶ ÁÅñÈ êôÈÁ» ù ÖòŶ D.E 寺 F.E ÇÕñ¯ êzåÆ Ççé çÆ Á½Ãå éÅñ ۯචÜÅ ÃÕç¶ Ôé, ܯ ÇÕ êôÈÁ» çÆ ëÆâ çÆ î³× Áå¶ ÃêñÅÂÆ ç¶ ÇòÚñ¶ Á³åð ù çÈð Õðé çÅ ÇÂÕ Á×ñÅ

ò¼Ç¯ÛÁ» ù êÅ ÃÕç¶ ÔéÍ ÇÂÕ ÃÅñ ç¶ À°îð ç¶ êôÈÁ» ù A@-AA ÇÕñ¯ êzåÆ Ççé Á½Ãåé Áå¶ E@@ ÇÕñ¯ íÅð ç¶ êôÈ ñÂÆ AF 寺 AH ÇÕñ¯ êzåÆ Ççé çÆ Á½Ãå éÅñ êÅ ÃÕç¶

Õçî ÔËÍ ÇÂÔ ÜÅäÕÅðÆ âÅ. î³ÜÈ òèòÅ, î¹ÖÆ, êôÈ ÁÅÔÅð ÇòíÅ×, òËàéðÆ ïÈéÆòðÇÃàÆ, ×âòÅÃÈ òñ¯º ûÞÆ ÕÆåÆ ×ÂÆÍ

ÔéÍ ÇÂÕ ÚÆ÷ çÅ ÖÅà ÇèÁÅé ð¼ÖäÅ ÷ðÈðÆ ÔË ÇÕ

lok sMprk d&qr

ÁÅñÈÁ» çÆ îÅåðÅ Ö¹ðÅÕ ÇòÚ C@ êzåÆôå 寺

gurU AMgd dyv vYtnrI Aqy AYnIml swieMsz XUnIvristI, luiDAwxw

Ç÷ÁÅçÅ éÅ Ô¯ò¶ Áå¶ A@ êzåÆôå êôÈÁ» ç¶ ÃðÆðÕ

E‐MAIL‐editorgadvasu@gmail.com, progadvasu@gmail.com

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD iBtoh 2018

pswr is`iKAw inrdySwlw Pon nMbr 0161-2553305,

54

www.krishijagran.com


w?ApofPg bU feqPh ikroD s/ n?rqhebuo tobv g~fsqek dh Gkos dh ;G s'A tZX gq;kfos y/sh nXkos gfotkoe gZfsqek, d/P dh ;G s'A b'efgqn s/ T[~xh gZfsqek fbwek p[e nkc foekovI ftu doi Gkos dh fJewkso gZfsqek i' 12 GkPktK ’u gqekfPs, 23 ;z;eoDK d/ wkfXnw Bkb 22 okiK ftu gj[zudh j?. gZfsqek dh e[b gkme frDsh fJe eo'V s'A fInkdk` nZi jh gZfsqek d/ w?Apo pD e/ feqPh ikroD gfotko dk fjZ;k pD' ` nzrq/Ih, fjzdh, gzikph, r[ioksh, wokmh, eZBV, s/br{, pzrkbh, n;wh, T[Vhnk, skfwb s/ wfbnkbw GkPktK ’u Bkb Bkb gqekPs. n?rohebuo tobv ^ w?ApofPg ch; fJe gqsh w[~b ^ 100 o[gJ/ Year

Copy

Rate

Discount

Ordinary

Assured Delivery Courier/

Year

Copy

Rate

Discount (in Rs)

Ordinary Post

Assured Delivery Courier/ Speed Post Charges

1 2 3

12 24 36

1200 2400 3600

200 500 1100

1000 1900 2500

1450 2850 3900

feqPh ikroD ^ fjzdh w?ApofPg ch; fJe ekgh w[~b ^ 50 o[gJ/ Year Year

Copy Copy

Rate Rate

1 2 3

12 24 36

600 1200 1800

Discount Ordinary Assured Delivery Courier/ Discount Ordinary Assured Delivery Courier/ Speed Post Charges (in Rs) Post

100 220 500

950 1900 2700

500 980 1300

feqPh ikroD ^ w?ApofPg ch; fJe ekgh w[~b ^ 35 o[gJ/ gzikph, r[ioksh, wokmh, eZBV, s/br{, pzrkbh, n;wh, T[Vhnk, skfwb s/ wfbnkbw

Year

Copy

Rate

Discount (in Rs)

Ordinary Post

Assured Delivery Courier/ Speed Post Charges

1 2 3

12 24 36

420 840 1260

40 140 260

380 700 1000

850 1650 2400

yks/ dh ikDekoh ^ c/vob p?Ae Jh^48, j"I \k; w/B wkoehN, BthA fdZbh^110016 nkJhn?cn?;;h L FDRL0001980 n?wnkJh;hnko L 110049032 ukb{ yksk Bzpo L 19800200000836 g/Nhn?w Bzpo ^ 9654193353

nkBbkJhB w?ApofPg bJh ftfIN eo'^

w[~y d|so L 60$9, shih wzIb, :{;[| ;okfJ wkofeN, rqhB gkoe w?No' ;N/PB d/ B/V/, BthA fdZbh^110016, |'B L 011^26511845 Jhw/b L circulation@krishijagran.com

h p://subscrip on.krishijagran.com/

For assured delivery of the magazine, we request you to opt for Courier/Speed Post delivery op on. krishijagran

@krishijagran

9891405403

feqgk u?Ze$vhvh$wBh nkovo feqPh ikroD d/ BK ’s/ j/m fd~s/ fe;/ th fJe n?vo?; ’s/ G/i' L e/ob d|so L J/ 5, fJbBew rkovBI, t/~bk:wpbw, ;koEwzrbw g';N nkfc;, fso{tBzsg[ow ^ 695010, |'B L 0471^4059009H w'HL 7356914141 Jhw/b L malayalam@krishijagran.com

gZSwh pzrkb d|so L 265, B/skih ekb'Bh, e'beksk^700090, w'HL 9674853530 Jhw/b L bengali@krishijagran.com

eoBkNe d|so L gfjbh wzIb, 33$3, phn?w w/B;B, r/~vbkfjZbh, ;zi/ Bro w/B o'v, nkon?wth ;?ezv ;N/I, p?Arb[o{^560094H w'HL 7356603960 Jhw/b L kannada@krishijagran.com

s/bzrkBk d|so L wekB BzH 301, sh;oh wzIb, nkoHe/H ngkoNw?AN, poeksg[ok, j?dokpkd^500027 Jhw/b L telangana@krishijagran.com

sfwbBkv{ d|so L 126$329, d{ih wzIb, noeN o'v, e'vwpZew, u/BZJh^600024, |'B L 044^48552070, w'HL 9244317193 Jhw/b L tamil@krishijagran.com

fpjko d|so L n?c^29, g[PgKibh ezgb?e;, gfjbh wzIb, n?;He/H g[oh u?eg';N d/ ;kjwD/, p'fozr o'v, gNBk^800001, w'HL 9891667686 Jhw/b L hindi@krishijagran.com


pkr^prhuk

vkH i[Mko f;zx w[Zyh n?rohebuo ftGkr, ;qh r[o{ s/ra pjkdo ykb;k ekbi, ;qh nBzdg[o ;kfjp. w'HL 7589304769

jkfJvo'g"fBe;^nkX[fBe y/sh bJh BtK ftebg fJvo'g"fBe; ftXh okjhA g"d/ fiZE/ fpBK fwZNh s'A jk gkDh ftu T[rkJ/ iKd/ jB. fJj ftXh ekch d/PK ftu pj[s gquZbs j' ojh j?. fJ; ftXh bJh e[M w/o/ i' ftuko jB, T[jBK ƒ fJ; b/y okjhA ;KM/ eoBk ukj[zdk jK, feT[Afe fiZE/ jo sohe/ d/ uzr/ gZy j[zd/ jB, T[~E/ wkV/ gZy th T[;d/ Bkb i[V/ j[zd/ jB. ;' fJBQK ;kohnK uhIK ƒ fXnkB ftu oZyfdnK fJ; b/y ƒ gkmeK bJh ikDekoh Gog{o fbyD dh e'fPP ehsh ik ojh j?. jkfJvo'g"fBe; ftXh ftu g"fdnK ƒ b'VhAd/ sZsK fit/A fe BkJhNq'iB, ck;c'o;, g'NkP ns/ eJh j'o b'VhAd/ sZsK ƒ gkDh okjhA g"d/ B{z fdZsk iKdk j?. gkDh okjhA g"d/ ƒ fwbD tkb/ sZsK eoe/ g"d/ dk tkXk n;kB ns/ S/sh j[zdk j? ns/ fJj sZs ;jh wksok ftu g"d/ ƒ fwbd/ jB ns/ pj[s xZN wksok ftu fJj sZs fpBK T[g:'r d/ ofjzd/ jB ns/ fiZE/ fJj sZs fwZNh ftu T[rkT[D tkb/ g"fdnK B{z fwbD d/ Bkb^Bkb IwhB ftu th uZb/ iKd/ jB. fi; eoe/ g"d/ fwZNh Bkb'A fInkdk tXhnk jkfJvo'g"fBe; ftXh okjhA g?dk ehs/ ik ;ed/ jB. jkfJvo'g"fBe; ftXh dk ;G s'A tZvk ckfJdk fJj th j? fe fwZNh s'A g?dk j'D tkbhnK fpwkohnK th g"d/ ƒ BjhA bZrdhnK ns/ BdhBK dh o'eEkw bJh fInkdk fwjBs th BjhA eoBh g?Adh. fJ; s'A fpBK fJ; ftXh ƒ T[; irQk ’s/ th gq:'r ehsk ik ;edk j?, fiZE/ fwZNh y/shpkVh d/ nB{e[b BjhA j[zdh. wkoehN ftu nbZr^nbZr |;bK bJh pDkJ/ rJ/ sZsK d/ x'b fwb oj/ jB, fiBQK ƒ gq:'r eoe/ fJj |;bK g?dk ehshnK ik ;edhnK jB. g"d/ d/ sZsK dh Io{os ƒ ikDfdnK fJj x'b gkDh ftu x[bD tkbhnK o;kfJDe ykdK okjhA fsnko ehs/ ik ;ed/ jB. jkfJvo'g"fBe; ftXh ƒ xoK ftu c[Zb T[rkT[D bJh th tofsnk ik n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD iBtoh 2018

;edk j?. eJh |;bK fit/A fe r[bdkT[dh, NwkNo, ;Nqkp/oh nkfd ƒ jkfJvo'g"fBe; okjhA T[rkT[D d/ ;|b sIop/ j' u[Ze/ jB. fJ; ftXh ƒ eJh j'o |;bK bJh th gq:'r eoB dh Io{os j?. n;b ftu fJj ftX Z h nkw eoe/ Tj [ BK dP / K ftu gu q b Z s j' ojh j,? fiE Z / fwN Z h ys / h:r ' BjhA j. ? fiE Z / jkfJvog ' f"Be; d/ fJj ckfJd/ ;kBz{ BIo nk oj/ jB, T~[E/ fJj ftXh ƒ wA? fInkdk Tg [ :r ' ftu fbnkTD [ d/ je Z ftu BjhA yVk BIo nktKrk. fJ; ftXh ƒ pjs [ fInkdk gkDh ns/ o;kfJDe ykdK dh Ioo { s jd z[ h j,? i' fe ftukoB:r ' j? feTA[fe fJe Z gk;/ sK n;hA nkorf?Be Gi ' B tb Z nkgDh ou [ h fdyk oj/ jK s/ di { / gk;/ fJ; ftXh ftu ;kohnK jh o;kfJDe ykdK toshnK ik ojhnK jB. eJh d/PK ftu ehshnK y'iK s'A fJj gsk bZrdk j? fe fInkdk toshnK o;kfJDe ykdK o/vhT[ n?efNt sZs tZX wksok ftu fJjBK |;bK ftu gkJ/ iKd/ jB. fiBQK ƒ ykDk, ;kvh f;js bJh jkBhekoe j' ;edk j? ns/ fJBQK ykdK d/ gq:'r Bkb n;hA eJh soQK dhnK BthnK fpwkohnK fit/A fe i'VK d/ dod, jZvhnK dk ewI'o j'Dk nkfd fpwkohnK tZX coNhbkfJIo d/ gq:'r Bkb j' ojhnK jB. ;' fiZE/ jkfJvo'g"fBe; T[jBK d/PK bJh todkB j?, fiZE/ y/sh:'r IwhB BjhA, T[~E/ tXhnk y/sh tkbhnK IwhBK ƒ nkor? f Be sohe/ Bkb tZ X g?dktko :'r pDkfJnk ik ;edk j?. T[jBK d/PK ftZu fJ; ftXh ƒ fInkdk gqc[Zbs eoB dh Io{os w?ƒ BIo nkT[Adh j?. fJ; ftXh okjhA w?A, c[ZbK dh g?dktko d/ jkfJvo'g"fBe; sohe/ Bkb ns/ o;kfJfDe ykdK d/ tZX gq:'r Bkb eoB d/ jZe ftu ed/ th BjhA jK.

56

www.krishijagran.com


ne e e m

Krishi Jagran Gr elco W Delegation to Agritech Israel, Tel- Aviv

In association with

Package Highlights

The Agritech Advantage     

 

Learn about solutions for agricultural challenges Find partners for projects and business ventures Discover the technologies that will address your most pressing problems Raise your public profile and build your brand image Meet colleagues, solution providers, potential customers, and other decisionmakers – on a global level Advance your career through networking and education Leverage your time in a single, cost effective forum for professionals in the industry

Stay at finest hotel

Fly the best of airlines : Ex Delhi & Ex Mumbai

Daily buffet breakfast

All transfers in luxury coaches

Daily dinner at Indian restaurant

Must see sightseeing

Israel visa assistance

Service of Yatra professional tour manager

North & West India Chander Mohan, 9891334429, cmohan@krishijagran.com Ratna Manjari Sharan, 9891956956, ratna@krishijagran.com Sangeeta Soi, 9891123722, sangeeta@krishijagran.com Ruby Jain, 9999142633, ruby@krishijagran.com South India Ajith Kumar V.R (Kerala), 9891899064, ajith@krishijagran.com R. Jayakumar (Karnataka), 9632836949, jayakumar@krishijagran.com East India Paritosh Bhattacharyya, 9051915839, paritosh@krishijagran.com

Contact Information


ykDk^yikBk

e/A

e'|s/ bJh — 100 rqkw gBho eZd{e; ehsk j'fJnk, 4 nkb{ T[pb/ s/ w;b/ j'J/, 5 po?~v dk u{ok, 1$4 uwu ikfJcb gkT{vo, u[Neh Go fJbkfJuh gkT{vo, nZXk uwu bkb fwou gkT{vo, 1 uwu ekoBcb'o, 2 uwu w?dk e'fNzr bJh, Bwe ;[nkd nB[;ko, sbD bJh s/b. e'|s/ dh fcfbzr bJh — eZfNnk j'fJnk fgnkI 1 eZg, ;"Ac gkT{vo 1 uwu, nZXk uwu row w;kbk gkT{vo, eZd{e; ehsk j'fJnk gBho nZXk eZg, doeok ghf;nk j'fJnk eki{ 2 uwu, fePfwP s/ fxT[ 1^1 uwu, pohe eZNh j'Jh joh fwou 1 uwu, e/;o, Bwe ;tkd nB[;ko. rq/th bJh — 1 eZg fgnkI dk g/;N, 3 uwu fxT[, 2 uwu s/b, 3 S'NhnK fJbkfJuhnK, 2 s/igZs/, 1 ikftsqh, 1 uwu e/;o (row gkDh ’u fGT[Ask j'fJnk s/ E'VQ/ fij/ cb/e; tZy oy' ;ikT[ D bJh). 1^1 uwu ndoe dk g/;N, PZeo ns/ bkb fwou dk gkT{vo, 2 uwu ekoBcb'o nZXk eZg djhA ’u

ik|okBh e'|sk

fwbkfJnk j'fJnk, nZXk eZg co?~P eohw, nZXk eZg eki{ gkT{vo, 1 eZg d[ZX, 1$4 uwu ikfJcb gkT{vo, Bwe ;tkd nB[;ko. ftXh — e'|s/ dh fcfbzr bJh^g?B ftu fxT[ row eoe/ fgnkI ƒ ;[Bfjok j'D se G[zB'. gBho ƒ SZv e/ pkeh ;koh ;wZroh fwbk e/ nZr s'A bkj bU. mzvk eoe/ gBho fgbkU. j[D e'|s/ pDkT[D bJh s/b ns/ w?d/ ƒ SZv e/ pkeh ;koh ;wZroh fwbk bU. E'VQ/ fij/ fwPoD ƒ jE/bh T[~s/ c?bk e/ 1 uwu fcfbzr dh ;wZroh Go' ns/ uzrh soQK eto eo'. pkeh d/ e'|s/ th pDk bU. fJBQK e'|fsnK ƒ w?d/ ’u bg/N e/ row s/b ftu vhg cokJh eo' ns/ nbZr oy'. j[D r/qth pDkT[D bJh g?B ’u fxT[ ns/ s/b row eoe/ ;kps row w;kb/, fgnkI dk g/;N ns/ Bwe gk e/ 3 fwzN se G[zB'. ndoe dk g/;N gk e/ 1 fwzN G[zB'. j[D fJ; ftu bkb fwou gkT{vo, PZeo, ikfJcb gkT{vo, eki{ gkT{vo, djhA^ekoBcb'o dk x'b gk e/ 2 fwzN se jbeh nZr T[~s/ gekU. eohw, d[ZX ns/ e/;o dk x'b gk e/ 2^3 fwzNK se gekU. r/qth ftu e'|s/ gk e/ 1 fwzN se gekU ns/ e/;o cb/e; Bkb ;ik e/ s[ozs ;ot eo'. ;wZroh — r[zBD bJh ^ 2 eZg eDe dk nkNk, 1$4 uwu p/fezr gkT{vo, 2 uwu d[ZX, Bwe ;tkd nB[;ko, nkNk r[zBD bJh th E'VQk fijk d[ZX, ;kfonK ƒ fwbk e/ r[zB bU. j[D fcfbzr bJh nZXk eZg rkVQk djhA, 2^2 uwu wbkJh ns/ eki{ gkT{vo, u[Neh Go dkbuhBh gkT{vo, 1^1 uwu gh;h j'Jh PZeo, ihok gkT{vo ns/ ndoe^joh fwou dk g/;N, Bwe ;tkd nB[;ko. ;koh ;wZroh ƒ uzrh soQK fwbk bU. go"Amk ;/eD bJh E'VQk fijk fxT[ iK wZyD bU. r[zB/ j'J/ nkN/ dhnK o'NhnK t/b e/ fcfbzr dh ;wZroh oZy e/ T[go'A d{;oh o'Nh Bkb eto eo fdU. o'NhnK d/ feBkfonK ƒ E'VQk fijk gkDh brk e/ ;hb eo fdU. d't/A gkf;UA fxT[ iK wZyD brk e/ ;/e bU.

wbkJh go"Amk

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD iBtoh 2018

58

www.krishijagran.com


Advt.


Gft~y

cotoh

wkf;e Gft~y

2018

w/P

fwE[B

foPG

jo/e ftP/ ’u s[jkƒ ;ktXkBh Bkb

fJj wjhBk s[jkv/ bJh P[G

;wkie s/ ;KM/ ew z K ftu bkG d/

ftT[jko eoB dh b'V j?. gfotkoe

cbdkJh ;kps j't/rk. fBoXkos ezw

Bkb gfq;X Z gkqgs jt ' r / h. fJ;soh tor

w?ApoK Bkb tkd^fttkd Bk eo'.

;cbsk ;fjs g{o/ j'Dr/. nX{o/ ezw

sA' yk; bkG jt ' r / k. ftnkjs [ k ihtB ’u

p'bukb ns/ r[Z;/ T[~s/ ekp{ oy'.

g{o/ j'Dr/. f;js d/ ;pzX ftu s[jkƒ

gow ;y Z[ d/ gbK dk nBG [ t jt ' r / k.

fInkdk youk j'D dh ;zGktBk j?.

yk; fXnkB oyD dh b'V j?.

GkJhtkbh bJh ;wK nBe [ b { j. ?

eoe

ezfBnk

f;zx

wjhB/ dh P[o{nks s'A jh skIrh ns/ c[osh dk nB[Gt eo'r/. fe;ws uweD d/ w"e/ nkT[Dr/. fwZsoK, ;e/^;zpzXhnK ns/ r[nKYhnK Bkb ;z p z X fwZ s osk Go/ ofjDr/ ns/ nkofEe fdqPNh s'A bkG d/ :'r jB.

ftfdnktK d/ nfXn?B ftu o[uh j't/rh

f;js d/ ;z p z X h ftu E' V Q h fPekfJs oj/rh. ;zskB dh ;wZf;nk s[jkƒ fuzss eo/rh. wkB^jkBh j'D dh ;zGktBk j?. P/no, ;ZN/ ftu Bk gU. ;zGt j't/ sK :ksok ƒ Nkb fdU. ftfdnkoEhnK ƒ ;cbsk fwb/rh.

s[bk

ftqPue

XB[

s[jkv/ bJh fJj wjhBk ;[ywJh phs/rk. nB[e{b gq;fEshnK j'D ekoB s[[;hA ;ko/ ezw ;cbsk g{ote g{ok eo ;e' r / . wB ftu y[ P h oj/ r h. tgko^Xzd/ ftu nkofEe bkG gqkgs eo ;e'r/.

b'G iK bkbu ftu Bk c;'. nkofEe ftP/ ’u pj[s ;ktXkBh tosDk. gz{ih fBt/P eoB s'A gfjbK fXnkB oyDk. f;js ftrV ;edh j? fJ; bJh fXnkB oy'. Xkofwe ezwK bJh XzB you j't/rk.

weo

e[zG

whB

sB^wB ’u c[ o sh dh ewh oj/ r h. wB ftu fuz s k oj/ r h. gfotkoe wkj"b yokp j' ;edk j?. T[BhAdok ns/ ;w/A f;o G'iB Bk fwbD ekoB ;[Gkn ftu fuVfuVkgB nk ;edk j?. ;ktXkB oj'.

f;js d/ ;zpzX ftu yk; fXnkB oy'. nukBe XB you j't/rk. j'o ezwK ftu th s[jkƒ E'VQh w[Peb dk nB[Gt eoBk gJ/rk. gfotkoe w?ApoK Bkb r[Z;/^frb/ dh ;zGktBk j?. o'wKfNe w{v oj/rk.

;wkie s/ ;KM/ ew z K ftu bkG d/ Bkb gfq;X Z gkqgs jt ' r / h. fJ;soh tor sA' yk; bkG jt ' r / k. ftnkjs [ k ihtB ’u gow ;y Z[ d/ gbK dk nBG [ t jt ' r / k. GkJhtkbh bJh ;wK nBe [ b { j. ?

feqPh ikroD

ekoi ;cbsk, nkofEe bkG ns/ fe;ws uweD d/ :'r jB. fwZsoK ns/ ;e/^;zpzXhnK dk xo nkT[D s/ nBzd wzrb j't/rk. nfXnkswe ns/ r{VQ

p'bukb T[~s/ ;ziw oy' sK pj[s ;kohnK ;wZf;nktK s'A pu ikUr/. tkd^fttkd ’u c;'. p/b'V/ you T[~s/ ekp{ oy'. eko'pko ’u xZN ;cbsk fwb/rh. o'wK; bJh ;wK nB[e{b j?.

;p;eqkJhp eo' d[BhnK dh ;G s'A fInkdk gVQh ikD tkbh g~fsqek feqPh ikroD d/ gzikph nze ’u gVQ' y/sh^pkVh, pkrtkBh, w~Sh gkbB, gP{ gkbB, w[orh gkbB, g'bNoh, ;N~v ckofwzr, wPo{w T[sgkdB, c[~b T[sgkdB, fJzNo eqk~fgzr, f;zukJh :'iBk s/ j'o ;oekoh :'iBktK ;fjs ezgBh ;wkuko nkfd Bkb i[VhnK \poK bJh ngv/N ofjD bJh gVQd/ oj' feqPh ikroD

nrbk nze ;p;eqkJhp eokT[D, fJPfsjko s/ y/sh ;wkuko gqekPs eokT[D bJh feqgk ;zgoe eo' Rahul :9891339440

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD cotoh 2018

60

Ruby : + 91 99991 42633

Hema : + 91 9891311155

hindi.krishijagran.com


n e e e Gr lcom e W

Krishi Jagran Delegation to China Agrochem, Shanghai

19th China International Agrochemical & Crop Protection Exhibition Shanghai New International Expo Center (SNIEC)

7-9 March, 2018 CACE 19th China International Agrochemical and Crop Protection Equipment Exhibition FSHOW 9th China International Fertilizer Show

Concurrent Exhibitions In association with

PRODUCT ZONE

Pesticides & Intermediate Area Overseas Area Agrochemical & Crop Protection Area Fertilizer Area

Benefits from World’s Largest Agrochem Platform  Build brand awareness  Generate new sales leads &

network  Educate buyers, demonstrate      

products Launch or promote new products Conduct market research Meets the buyers Face to Face New agents, distributors, importers or exporters Upgrade awareness of company or existing products Increase sales to currents buyers

Package Highlights Stay at premium hotel Fly with world class airline Airport - hotels - airport transfer Daily buffet breakfast Daily India dinner Daily hotel - Fairground - hotel transfer  Shanghai Sightseeing  China visa Assistance  Services of Yatra’s professional tour manager      

Contact Information

North & West India Chander Mohan, 9891334429, cmohan@krishijagran.com Harsh Kapoor, 9891724466, harsh@krishijagran.com Monika Mandal, 9891755566, monika@krishijagran.com South India Ajith Kumar V.R (Kerala), 9891899064, ajith@krishijagran.com R. Jayakumar (Karnataka), 9632836949, jayakumar@krishijagran.com East India Paritosh Bhattacharyya, 9051915839, paritosh@krishijagran.com


KRISHI JAGRAN GLOBAL M.C. Dominic

+91-9654 193 353

Shiny Dominic

+91-7838 776 057

dominic@krishijagran.com shiny@krishijagran.com

M.G. Vasan

+91-9313 301 029

sanjay@krishijagran.com

D.D. Nair

+91-7903 729 9830

ddnair@krishijagran.com

Gavrilova Maria

+91-7927 305 8626

maria@krishijagran.com

Chander Mohan

+91-9891 334 429

cmohan@krishijagran.com

Ratna M. Sharan

+91-9891 956 956

ratna@krishijagran.com

Harsh Kapoor

+91-9891 724 466

harsh@krishijagran.com

KRISHI JAGRAN in Limca Book of Records

ALL INDIA EDITORIAL - editor@krishijagran.com K.T. Chandy

+91-8543 005 209

Ajith Kumar V.R.

+91-9891 899 064

ktchandy@krishijagran.com ajith@krishijagran.com

Dr. B.C. Biswas

+91-9891 729 991

bcbiswas@krishijagran.com

Dr. Mahendra Pal

+91-9426 085 328

mahendra@krishijagran.com

Suresh Muthukulam

+91-7356 914 141

suresh@krishijagran.com

Dr. P. Bhattacharyya

+91-9051 915 839

paritosh@krishijagran.com

Jayakumar

+91-9632 836 949

jayakumar@krishijagran.com

Shanmugam

+91-9313 301 029

shanmugam@krishijagran.com

Balaswamy

+91-9182 674 010

balaswamy@krishijagran.com

Ruby Jain

+91-9999 142 633

ruby@krishijagran.com

Karthika

+91-7356 603 963

karthika@krishijagran.com

Imran Khan

+91-9582 957 538

imran@krishijagran.com

Vibhuti Narayan

+91-9891 828 266

vibhuti@krishijagran.com

Sandip Kumar

+91-9931 838 846

sandip@krishijagran.com

Sangeeta Soi

+91-9891 123 722

sangeeta@krishijagran.com

Monika Mandal

+91-9891 755 566

monika@krishijagran.com

RINKI PUNDIR 9999147833 rinki@krishijagran.com

SOCIAL MEDIA-

Sameer Tiwari

+91-9891 660 044

sameer@krishijagran.com

Sreeja S. Nair

+91-7356 603 963

sreeja@krishijagran.com

Rishav

+91-9891 614 614

rishav@krishijagran.com

Ritik Ranjan

+91-9891 729 800

ritik@krishijagran.com

MARKETING - advt@krishijagran.com Sanjay kumar +91-9313 301 029

sanjay@krishijagran.com

Farha Khan

+91-9891 724 495

farha@krishijagran.com

K.J. Saranya

+91-9811 758 683

saranya@krishijagran.com

SARA KHAN 9953720233 sara@krishijagran.com

LAXMI PANDEY 9953824044 laxmi@krishijagran.com PRE-PRESS- prepress@krishijagran.com Yogesh Kumar +91-9891 668 636

yogesh@krishijagran.com

Atul Batham

+91-9891 006 635

atul@krishijagran.com

Nasim Ansari

+91-9891 886 622

nasim@krishijagran.com

LEGAL OFFICERS James P. Thomas

+011-2651 1848

info@krishijagran.com

H. ASUMUDDIN +011-2651 7923 ACCOUNTS- accounts@krishijagran.com

info@krishijagran.com

Abdus Samad

+91-9891 889 588

MEGHA SHARMA 9891668292 megha@krishijagran.com

samad@krishijagran.com

CIRCULATION- circulation@krishijagran.com Nishant Taak +91-9953 756 433

nishant@krishijagran.com

Rahul Singh

+91-9891 339 440

rahul@krishijagran.com

Prashant Sharma

+91-9891 263 263

prashant@krishijagran.com

Furkan Qureshi

+91-9891 223 340

furkan@krishijagran.com

Pappu Ray

+91-8447 527 367

pappu@krishijagran.com

Pawan Kumar

+91-9891 311 166

pawan@krishijagran.com

Tarun Thakur

+91-9891 883 231

tarun@krishijagran.com

Sujit Pal

+91-9891 899 197

sujit@krishijagran.com

23 Years. 12 Languages. 22 States. 23 Editions. 3 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170 Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com, malayalam.krishijagran.com

info@krishijagran.com, editor@krishijagran.com, advt@krishijagran.com

HEAD OFFICE: 60/9, 3rd Floor, Yusuf Sarai Market Near Green Park, Metro Station, New Delhi-110016 Mob. 9313301029 I Email: info@krishijagran.com www.krishijagran.com

KERALA: A5, Elankom , Gardens, Vellayambalam, Sasthamangalam. P.O., Thiruvanathapuram-695010 Phone O417-4059009 I Mob. 7356914141 I mail: malayalam@krishijagran.com KARNATAKA: 1st Floor,33/3, B M Mansion, Geddalahalli, Sanjay Nagar, Main Road, RMV second stage, Bangalore -560094 Mob. 7356603960 I Email: Kannada@krishijagran.com


d/P Go ’u gj[zu ;kvh To Reach Rural India-Advertise in

KRISHI JAGRAN and Global through

AGRICULTURE WORLD & www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com, malayalam.krishijagran.com

CHUNKI BHUTIA 9891655888 chunki@krishijagran.com

HEMA SHARMA 9891311155 hema@krishijagran.com SANDIP KUMAR 9931838846 sandip@krishijagran.com

Mohd. Owais 9891443388 owais@krishijagran.com

POONAM BISWAKARMA 8447527318 poonam@krishijagran.com DR. P. BHATTACHARAYYA 9051915839 paritosh@krishijagran.com

MATAM GEETHA CHANDRA 9959242555 geetha@krishijagran.com

KJ READER PROFILE

JAYAKUMAR 9632836949 jayakumar@krishijagran.com

KJ SARANYA 9811758683 saranya@krishijagran.com

Supporting

ASLAM RASOOL KHAN 8075839811 aslam@krishijagran.com

Rabindra Jana

+91-9891 334 425

rabindra@krishijagran.com

Devendra Singh

+91-9891 339 310

devendra@krishijagran.com

Jagdish Jana

+91-9999 141 933

jagdish@krishijagran.com

S.Gopakumar

+91-9891 223 340

sgopa@krishijagran.com

Manoj Kumar

+91-8588 998 437

manoj@krishijagran.com

circulation@krishijagran.com, jobs@krishijagran.com TAMIL NADU: 126/329, 2nd Floor, Arcot Road, Kodambakkam, Chennai -600024, Phone: 044-48552070 Mob. 9244317193 I Email: tamil@krishijagran.com

BIHAR: F-29, Pushpanjali Complex, 1st Floor, Opposite S K Puri Check Post, Boring Road, Patna -800001 Email: hindi@krishijagran.com I Mob. 9891667686

WEST BENGAL: 265, Netaji Colony, Near Baranagar thana, BT Road, Opposite to High School and Beenapani Club, Kolkatta- 700090 Mob. 9674853530 I Email: bengali@krishijagran.com

TELANGANA: H.No. 301, 3rd Floor, R.K Apartments Barkatpura, Hyderabad -500027 Email: telugu@krishijagran.com I Mob. 7356333241


S EQ TA U FF IR ED

STAFF REQUIRED R

KRISHI JAGRAN

the pulse of rural india

Krishi Jagran, World's Largest Circulated Multilingual Agri Rural Family Magazine with 12 Languages (11 Indian & 1 Global), 23 States, 3 Portals – 10 Million combined readership (Krishi Jagran Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Telugu, Bengali, Assamese, English (Agriculture World), Tamil, Odia and Malayalam)  

Trainee Executives (120) Marketing Executives (60)

KRISHI JAGRAN GROUP OF PUBLICATIONS Staff Required for all State Capitals Marketing Team

 

Marketing Managers (21) General Managers (4)

The person should be graduate, smart, well mannered with excellent communication skills in respective vernacular languages and English. For 2nd and 3rd positions experience in the same field is must. Trainee need not be graduate but must have keen interest for a career in marketing. If you think you are the right person.

 

Journalists (21) Reporters (42)

Editorial Staff ...... ...... ............ ...... ............ ..... ...... ...... ..... .....

 

Translators (12) Editorial Staff (12)

To strengthen our editorial team we are looking for fresh talents. The candidate should be graduate from a renowned university and should have flare to write. Knowledge of different Indian Languages will be an added advantage.

Freelance Journalists: We welcome journalists who want to contribute to our publication as well as portal. The remuneration will be attractive.

Io{os j? fIbQk gZXo bJh w?B/io, n?rIhfeT{fNt dh Io{os j?

fIbQk wkoehfNzr ekoiekoh L (f;Zfynk :'rsk$nB[Gt 3^5 ;kb) T[whdtko xZN'^xZN phHJ/H gk; j't/ ns/ y/sh ftu yk;eo phi, ehNBkPe, ykd s/ y/sh wPhBoh nkfd dh wkoehfNzr ’u xN'^xN 3 s'A 5 ;kb dk nB[Gt oyd/ j'D. T[whdtko dk gqrshPhb fe;kBK Bkb w/b^i'b ns/ ikDekoh j'Dk bkIwh j?. sBykj ns/ j'o g?e/I brGr fJe bZy o[gJ/ ;kbkBk j'Dr/. ;EkBe wkoehfNzr ekoiekoh L (f;Zfynk :'rsk s/ nB[Gt) T[whdtko ;EkBe fe;kBK Bkb rZbpks eoB ftu ;woZE j't/. b'eK se nkgD/ ftuko gj[zukT[D dh ebk ’u wkfjo j't/. xZN'^xZN 10thA ebk; gk; j't/. nB[Gt xZN j'D s/ th i/eo s[jkv/ ’u ezw eoB dh fdqVQ fJZSk Pesh j? sK s[;hA th ngbkJh eo ;ed/ j'.

To Apply -

Email: jobs@krishijagran.com

KRISHI JAGRAN 60/9, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi - 110016 Tel: 011-26511845 / 26517923 / 45503170 Email: info@krishijagran.com, www.krishijagran.com





Published on 24th & Posted on 26-27 at NDPSO in Advance Month RNI No. DELPUN/1999/06753 Postal Reg. No. DL-SW-1/4176/16-18


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.