Krishi Jagran Punjabi December 2019 by Krishi Jagran

RNI No. DELPUN/1999/06753 POSTAL REG. NO DL-SW-1/4176/19-21 PUBLISHED ON 24TH & POSTED ON 26-27 AT NDPSO IN ADVANCE MONTH

ISSN 2455-1112

feqPh ikroD n?~wHJ/H;hH

PUNJABI - Volume 21 Issue 12 DECEMBER 2019 ₹ 50/-

ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਹਿਤਕਾਰੀ, ਦੇਸ਼ ਭਰ ‘ਚ ਪਹੁੰ ਚ ਸਾਡੀ

www.krishijagran.com

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

www.krishijagran.com

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD Gkos dh gqw[~y gfotkoe wkf;e gfsqek

MAC Krishi Jagran - Punjabi VOLUME 20 | ISSUE 12 | DECEMBER | â&#x201A;¹ 50/-

Editor-in-Chief

Deputy General Manager

MC Dominic

Sara Khan Sr. Marketing Managers

Directors

Megha Sharma

Shiny Dominic

Poonam Biswakarma

MG Vasan

Marketing Executive

CONTENT

sseok

Divya S Kaimal

pMj q`qW dy isDWq nwl KyqI krn vwlw ikswn

Editor Head PR & Communication

Head Pre-Press

Dr. Lakshmi Unnithan

Yogesh Kumar

Head Operations

Sr. Graphic Designer

Sanjay Kumar

Atul Batham

President Marketing

Graphic Designer

Ravindra Kumar Teotia

Nasim Ansari

V. P. Intl. Business

Digital Media Head

DD Nair

Nishant Kr. Taak

20 Aqy duDwrU pSUAW nwl sMbMiDq kuj suJwA

(Russia & CIS Countries)

6 Mikluho-Maklaya STR,

Digital Media Team

Moscow, Russia 117198

Prashant Sharma

Mob: +7903729 98 30,

Chunki Bhutia

Tel: +7499501 99 10 Email: ddnair@krishijagran.com

Circulation Head Abdus Samad

jYivk KyqI

Sr. V.P. Spcl. Initiative Chander Mohan

Sr. Circulation Manager Rahul Singh

Sr. Manager Special Initiatives

Harsh Kapoor

Sr. Circulation Executives

Sujeet Pal Content Writer

Tarun Singh

Abha Anjali Toppo

Avdhesh Yadav

Anitha Jegadeesan

Pappu Rai

Lisha Anna

Manoj Kumar

Correspondent

Accounts

Vivek Rai

Lakshmi Ratheesh

Manisha Sharma Sippu Kumar

Supporting Staff

Pronami Chetia

Devender Singh

27 hrw cwry leI brsIm dI kwSq

Pramod Singh Rabindra Jana

TOTAL PAGES - 44

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

www.krishijagran.com

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

ਸੰ ਪਾਦਕੀ

ਕਿਸਾਨ ਭਰਾ ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਕਰਕੇ ਅਪਣੀ ਆਮਦਨ ਵਿੱ ਚ ਕਰੋ ਵਾਧਾ

ਹਾ

ੜ੍ ਹੀ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਦਾ ਮੌਸਮ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਜਿਹੜੇ ਕਿਸਾਨ ਭਰਾ ਅਜੇ ਤੱਕ ਬੇਮੌਸਮੀ ਬਾਰਸ਼ਾਂ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਨਹੀ ਕਰ ਸਕੇ ਹਨ,ਉਹਨਾਂ ਨੂ ੰ ਜਿੰਨੀ ਜਲਦੀ ਹੋ ਸਕੇ ਬਿਜਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਬੀਜ ਬੀਜਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸਾਨ ਭਰਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨ ਕਿ ਉਹ ਜੋ ਬੀਜ, ਬੀਜ ਰਹੇ ਹਨ ਉਹ ਮਿਆਰੀ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਮਿਆਰੀ ਬੀਜ ਅੰਨਹੇਵ ੍ ਾਹ ਵੇਚੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਰਕਾਰ ਅਜਿਹੇ ਦੁ ਕਾਨਦਾਰਾਂ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਕੱਸ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਕਿ ਗੈਰ-ਮਿਆਰੀ ਬੀਜ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਨਾ ਵੇਚੇ ਜਾ ਸਕਣ |

ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਕਿ ਗੈਰ-ਮਿਆਰੀ ਬੀਜ ਨਾ ਸਿਰਫ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂ ੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਬਲਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਮੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ | ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ, ਰਬੀ ਦੀ ਮੁੱਖ ਫਸਲ ਆਲੂ ਵਿੱਚ ਪਿਛੇਤੀ ਝੂ ਲਸਾ ਨਾਮਕ ਰੋਗ, ਮਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਊਡਰੀ, ਸਰਸੋਂ ਵਿੱਚ ਚੈਪਾ ਅਤੇ ਤੇਲਾ ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ | ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂ ੰ ਇਨ੍ ਹਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਫਸਲਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੋਵਾਂ ਨਜਰੀਏ ਤੋਂ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਮੁੱਦਾ ਸੀ | ਇਸ ਨੂ ੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਕ ਪਾਸੇ ਜਿੱਥੇ ਪਰਾਲੀ ਨਾਲ ਨਿਪਟਣ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੀ ਖਰੀਦ 'ਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂ ੰ ਸਬਸਿਡੀ ਦੇਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਦੂ ਜੇ ਪਾਸੇ ਪਰਾਲੀ ਨਾ ਸਾੜਨ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂ ੰ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਸਬਸਿਡੀ ਦੇਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਜੇ ਅਸੀ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ 20 ਵੀਂ ਪਸ਼ੂਗਣਨਾ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ | ਇਹ ਗਣਨਾ ਨਾ ਸਿਰਫ ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ, ਬਲਕਿ ਖੇਤੀ ਮਾਹਰਾਂ, ਵਪਾਰੀਆਂ, ਉੱਦਮੀਆਂ, ਡੇਅਰੀ ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨੀ ਭਰਾਵਾਂ ਲਈ ਵੀ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਲੈ ਕੇ ਆਈ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੂਧਨ ਦੀ ਕੁ ੱਲ ਆਬਾਦੀ 535.78 ਮਿਲੀਅਨ ਹੈ ਜੋ ਪਸ਼ੂਧਨ ਦੀ ਗਣਨਾ -2012 ਤੋਂ 4.6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੱਧ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਦਾ ਧੰਦਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਹੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਤਬਦੀਲੀ ਪਿਛਲੇ ਕੁ ਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੇਖੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਇੱਕ ਪਾਸੇ, ਭਾਰਤ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਲਈ ਪੂਰੀ ਦੁ ਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੂ ਜੇ ਪਾਸੇ ਇਹ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਲਈ ਵੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਨੂ ੰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਹੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਰਾਹੀਂ ਕਿਸਾਨ ਅਤੇ ਲੋ ਕ ਕਈ ਕਿਸਮ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਕੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਰੁਪਏ ਕਮਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਨੂ ੰ ਇੱਕ ਕਾਰੋਬਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨੁ ਕਸਾਨ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ | ਅੱਜ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਵੇਂ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਰਮਪਰਾ ਵਿਕਸਤ ਹੋਏ ਹਨ ਜੋ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕਾਂ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਸਿੱਧ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ | ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਕਿਸਾਨ ਭਰਾ ਜਿਨ੍ ਹਾਂ ਨੇ ਅਜੇ ਤੱਕ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਹ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ | ਉਪਰੋਕਤ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ, ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਵਿੱਚ,ਪਸ਼ੂਆਂ ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਥਨੇ ਲਾ ਅਤੇ ਪਿੱਛਾ ਰੋਗ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰਪੂਰਵਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ |

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਬਲਕਿ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਤਪਾਦਨ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂ ੰ ਵੀ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਨੂ ੰ ਅੱਗ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨੀ ਦੇ ਮਿੱਤਰ ਕੀੜੇ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ | ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਭਰਾ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਤੋਂ ਬਚਣ ।

n?~w.;h. v'wfBe Email: dominic@krishijagran.com n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

www.krishijagran.com

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

feqPh eohnk

ਦਸੰ ਬਰ ਮਹੀਨੇ ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਬਾਗਬਾਨੀ ਦੇ ਕੰ ਮ ਕਣਕ :- ਕਣਕ ਦੀ ਬਾਕੀ ਰਹਿੰਦੀ ਬਿਜਾਈ ਛੇਤੀ ਪੂਰੀ ਕਰੋ। ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਕਿ ਬਿਜਾਈ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਨਮੀ ਹੋਵੇ | ਕਣਕ ਦੀ ਦੇਰ ਨਾਲ ਬਿਜਾਈ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੱਲੇ ਵੀ ਘੱਟ ਵਧਦੇ ਹਨ | ਇਸ ਲਈ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ ਬੀਜ ਦਰ ਵਧਾਓ | ਬਿਜਾਈ ਨੂ ੰ ਕਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਰਟੀ ਸੀੜ ਡਰਿਲ ਤੋਂ ਕਰੋ | ਜੌਂ - ਜੌਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਬਿਜਾਈ ਦੇ 30 - 35 ਦਿਨ ਬਾਅਦ ਕੱਲੇ ਬਣਦੇ ਸਮੇਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ | ਚਨਾ - ਪਹਿਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ 45 ਤੋਂ 60 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਝੁ ਲਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੇ ਲਈ, ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ 2.0 ਕਿਲੋ ਗ੍ਰਾਮ 500-600 ਲੀਟਰ (ਮੈਨਕੋਜ਼ੇਬ 75 ਪ੍ਰਤੀ 50 ਡਬਲਯੂ ਪੀ) ਨੂ ੰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੋਲਕੇ 10 ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲ 'ਤੇ ਦੋ ਵਾਰ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ | ਮਟਰ- ਬਿਜਾਈ ਦੇ 35-40 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰੋ | ਮਸਰੀ - ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ 45 ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰੋ | ਇਹ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਕਿ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਖੜ੍ ਹਾ ਨਾ ਰਵੇ |

ਰਾਈ - ਸਰੋ - ਬਿਜਾਈ ਦੇ 55-65 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਫੁ ੱਲ ਨਿਕਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੂ ਜੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰੋ | ਸ਼ਰਦਕਾਲੀਨ ਗੰਨਾ - ਲੋ ੜ ਅਨੁ ਸਾਰ ਸਿੰਚਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੋ | ਇਸ ਨਾਲ ਗੰਨੇ ਸੁੱਕਣ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਵਜਨ ਵੀ ਵਧੇਗਾ | ਬਾਗਬਾਨੀ ਦਾ ਕੰਮ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਖੇਤੀ • • • • •

ਬੂਟਿਆਂ ਨੂ ੰ ਠੰਡ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਛਪਰ ਜਾਂ ਧੂਏ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰੋ | ਸਬਜ਼ੀ ਮਟਰ ਵਿੱਚ ਫੁ ੱਲ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਇੱਕ ਹਲਕੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰੋ | ਹੋਰ ਦੂ ਜੀ ਸਿੰਚਾਈ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁ ਸਾਰ ਫਲੀਆਂ ਬਣਦੇ ਸਮੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ | ਟਮਾਟਰਾਂ ਦੀ ਗਰਮੀ ਦੀ ਫਸਲ ਲਈ, ਨਰਸਰੀ ਵਿਚ ਬੀਜ ਬੀਜੋ | ਪਿਆਜ਼ ਬੀਜਣ ਲਈ, 7-8 ਹਫ਼ਤੇ ਪੁਰਾਣੀ ਪਨੀਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ | ਟਮਾਟਰ ਅਤੇ ਮਿਰਚ ਵਿੱਚ ਝੁ ਲਸਣ ਵਾਲੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਮੈਨਕੋਜ਼ੇਬ 0.2 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ (2 ਗ੍ਰਾਮ ਦਵਾਈ ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ) ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰੋ।

ਫੁ ੱਲ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਪੌਦੇ • • •

ਗਲੈ ਡੀਯੋਲਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰੂਰਤ ਅਨੁ ਸਾਰ ਸਿੰਚਾਈ ਅਤੇ ਨਿਰਾਈ- ਗੁੜਾਈ ਕਰੋ | ਮੁਰਝਾਈ ਹੋਈਆਂ ਟਹਿਣੀਆਂ ਨੂ ੰ ਬਾਹਰ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਬੀਜਾਂ ਨੂ ੰ ਬਣਨ ਨਾ ਦਿਓ | ਮੇਂਥਾਂ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਅੰਤਿਮ ਜੁਤਾਈ ਕਰਣ ਵੇਲੇ, ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ 100 ਕਇੰਟਲ ਗੋਬਰ ਦੀ ਖਾਦ 40-50 ਕਿਲੋ ਗ੍ਰਾਮ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ, 50-60 ਕਿਲੋ ਗ੍ਰਾਮ ਫਾਸਫੇਟ ਅਤੇ 40-45 ਕਿਲੋ ਗ੍ਰਾਮ ਪੋਟਾਸ਼ ਜਮੀਨ ਤੇ ਮਿਲਾਓ। ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਾਗਰਣ , ਨਵੀ ਦਿੱਲੀ ਮੋਬਾਈਲ : 9891223340 ਈਮੇਲ : prit@krishijagran.com

ਫਲਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਅੰਬ ਅਤੇ ਲੀਚੀ ਵਿੱਚ 'ਮਿਲਿਬੱਗ' ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ, ਪ੍ਰਤੀ ਰੁੱਖ

250 ਗ੍ਰਾਮ ਮਿਥਾਈਲ ਪੈਰਾਥਿਆਨ ਦਾ ਛੀਟਾਂ ਦਰੱਖਤ ਦੇ ਇਕ

ਮੀਟਰ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਕਰ ਦੋ | ਫਿਰ ਰੁੱਖ ਦੇ ਤਣੇ 'ਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ

30-40 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੀ ਉੱਚਾਈ' ਤੇ 400 ਗੇਜ ਅਲਕਾਥਿਨ ਦਾ 30 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਚੌੜੀ ਪੱਟੀ ਆਦਿ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੰਨਹੋ੍ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂ ੰ

ਗਿੱਲੀ ਮਿੱਟੀ ਜਾਂ ਗਰੀਸ ਨਾਲ ਦੋਵੇਂ ਸਿਰੇ 'ਤੇ ਲਗਾਓ | ਰੁੱਖ 'ਤੇ ਬੱਗ ਦਾ ਕੋਈ ਪ੍ਰਕੋਪ ਨਹੀ ਹੋਵੇਗਾ |

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

www.krishijagran.com

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

feqfP ;wkuko

ਦਿੱ ਲੀ ਅਤੇ ਸਿੱ ਕਮ ਵਿੱ ਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰ ਤਰੀ ਕਿਸਾਨ ਸਨਮਾਨ ਨਿਧੀ ਯੋਜਨਾ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੂ ੰ ਭੇਜਿਆ,ਉਹਦਾ ਹੀ 2-2 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ 11,495 ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਿੱਕਮ ਵਿੱਚ 4470 ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂ ੰ ਪੈਸਾ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਦੀਪ ਦੇ ਇਕ ਵੀ ਕਿਸਾਨ ਨੂ ੰ ਲਾਭ ਨਹੀ ਮਿਲ ਸਕਿਆ |

ਮੰਤਰੀ ਕਿਸਾਨ ਸਨਮਾਨ ਨਿਧੀ ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੁਣ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਸਿੱਕਮ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂ ੰ ਵੀ ਲਾਭ

ਕਿਉਂਕਿ ਦੋਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂ ੰ ਨਹੀ ਭੇਜੇ | ਇਸਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਇਥੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕਿਸਾਨ ਸਨਮਾਨ ਨਿਧੀ ਯੋਜਨਾ ਨੂ ੰ ਵੀ ਲਾਗੂ ਨਹੀ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ।

ਹੋਵੇਗਾ। ਖ਼ਬਰਾਂ ਅਨੁ ਸਾਰ, ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਚੁਣਾਵ ਨੇ ੜੇ ਆਈਆਂ, ਉਸਨੇ ਇਸਦੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਡਾਟਾ ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇ ਦਿੱਤੀ

ਖੇ

ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਸੰ ਤੁਲਿਤ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਝਾੜ ਵਿੱ ਚ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ

ਤੀਬਾੜੀ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤੋਮਰ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਬਾਰੇ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਸੰਤੁਲਿਤ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ-ਦੋਸਤਾਨਾ ਵਰਤੋਂ ਸਾਰੇ ਸਾਉਣੀ ਅਤੇ ਹਾੜ੍ ਹੀ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਨੂ ੰ ਵਧਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਸੰਤੁਲਿਤ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨੀ ਵੀ ਵਧੇਗੀ।

ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਅਸੀਂ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿਹਤ’ ਤੇ ਵੀ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅਤੇ 8 ਕਰੋੜ ਮਿੱਟੀ ਸਿਹਤ ਕਾਰਡ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂ ੰ ਵੰਡੇ ਗਏ ਹਨ। ”ਤੋਮਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁ ਲ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦ (ਜੀਡੀਪੀ) ਵਿੱਚ ਇਸ ਵੇਲੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ 14 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ। ਹਾਂ, ਇਹ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀ ਹੈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਕੈਮੀਕਲ ਅਤੇ ਖਾਦ ਮੰਤਰੀ ਡੀ ਵੀ ਸਦਾਨੰਦ ਗੌੜਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋ ੜ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਉਨ੍ ਹਾਂ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਵੱਖ ਵੱਖ ਖਾਦਾਂ 'ਤੇ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ | n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

www.krishijagran.com

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

ezgBh ;wkuko

ਮੱ ਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱ ਚ ਹੋਵੇਗੀ ਕਾਜੂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਖੁਸ਼ਖਬਰੀ ਹੈ ਦਰਅਸਲ, ਮੱਧ ਮੱ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਜੂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਵਾਤ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ

ਚਾਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿ ਆਂ ਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ। ਕਾਜੂ ਅਤੇ ਕੋਕੋ ਵਿਕਾਸ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ, ਕੋਚੀ ਨੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਬੈਤੂਲ, ਛਿੰਦਵਾੜਾ, ਬਾਲਾਘਾਟ ਅਤੇ ਸਿਵਨੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿ ਆਂ ਦੀ ਜਲਵਾਯੂ ਨੂ ੰ ਕਾਜੂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਯੋਗ ਪਾਇਆ ਹੈ।

ਫਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਵਪਾਰਕ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ 6 ਤੋਂ 7 ਸਾਲ ਲਗਦੇ ਹਨ | ਕਾਜੂ ਦਾ ਇੱਕ ਬੂਟਾ ਲਗਭਗ 15-20 ਕਿਲੋ ਕਾਜੂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਦਾ ਹੈ| ਕੱਚਾ ਕਾਜੂ 100 ਤੋਂ 125 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿੱਲੋ ਵਿਕਦਾ ਹੈ |

ਇਨ੍ ਹਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿ ਆਂ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਕਾਸ ਯੋਜਨਾ ਇਸ ਸਾਲ ਕਾਜੂ ਖੇਤਰ ਵਿਸਤਾਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਚਾਰ ਜਿਲ੍ਹਿ ਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿਥੇ ਕਾਜੂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ | ਉਥੇ ਅਨੁ ਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀ, ਅਨੁ ਸੂਚਿਤ ਜਨਜਾਤੀ ਅਤੇ ਆਮ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਕੁ ਲ 1430 ਹੈਕਟੇਅਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 1.60 ਹਜ਼ਾਰ ਕਾਜੂ ਦੇ ਬੂਟੇ ਲਗਾਏ ਹਨ। ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਕਾਜੂ ਦੇ ਬੂਟੇ 2 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਥੋੜੇ ਬਹੁਤ

ਵੀ ਐਨ ਆਰ ਮਧੁਰ-ਸੀਤਾਫਲ ਫੀਲਡ ਡੇ

ਐਨ ਆਰ ਨਰਸਰੀ, ਰਾਏਪੁਰ, ਛੱਤੀਸਗੜ, ਫਲਾਂ ਦੀਆਂ ਵੀ ਨਵੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਖੋਜ, ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਵਿਸਥਾਰ ਲਈ 12 ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵੀ ਐਨ ਆਰ ਬੀਹੀ ਅਮਰੂਦ ਦੁ ਆਰਾ

ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਪੂਰਵਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖੇਤ ਦੀ ਤਿਆਰੀ, ਲਾਈਨ ਅਤੇ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਸਹੀ ਦੂ ਰੀ, ਖਾਦ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਅਤੇ ਤੁ ਪਕੇ ਰਾਹੀਂ , ਸਿੰਚਾਈ ਬੂਟੇ ਦਾ ਅਕਾਰ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਰਾਹੀਂ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਅਤੇ ਹੱਥ ਪਰਾਗਣ ਦੁ ਆਰਾ ਚੰਗੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਫਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸੀ |

ਦਿਨ 19 ਅਕਤੂ ਬਰ ਨੂ ੰ ਵੀ.ਐਨ.ਆਰ. ਰਿਸਰਚ ਐਂਡ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਸੈਂਟਰ, ਕੋਹਾਡੀਆ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਫੀਲਡ ਡੇ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ| ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਸਮੇਤ ਅੱਠ ਰਾਜਾਂ (ਰਾਜਸਥਾਨ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਉੜੀਸਾ, ਗੁਜਰਾਤ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ) ਦੇ ਤਕਰੀਬਨ 250 ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਵੀ ਐਨ ਆਰ ਮਧੁਰ ਸੀਤਾਫਲ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਅਕਾਰ, ਆਕਰਸ਼ਕ ਰੰਗ, ਘੱਟ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਬੀਜ ਅਤੇ ਮਿੱਠੇ ਸੁਆਦ ਨੇ ਸਾਰੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂ ੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕੀਤ | ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂ ੰ ਵੀ ਐਨ ਆਰ ਮਧੁਰ, ਸੀਤਾਫਲ ਦੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ

ਦੂ ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਚੈਨਲ ਵੱਲੋਂ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਕੁ ਇਜ਼ ਪੀਰੀਅਡ ਦੌਰਾਨ, ਬਾਗਬਾਨੀ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂ ੰ ਦਰਪੇਸ਼ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੂਛੇ ਗਏ ਜਿਸਦਾ ਹੱਲ ਮਾਹਰਾਂ ਦੁ ਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ |ਮਾਹਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼ਿਆਮ ਗੱਟਾਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ, ਸੀਤਾਫਲ ਮਹਾਂਸੰਘ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਸ਼੍ਰੀ ਨਵਨਾਥ ਕਸਪੇਟ ਸ਼ੋਲਾਪੁਰ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਸ਼੍ਰੀ ਦੇਵੇਸ਼ ਸ਼ੁਕਲਾ, ਵਪਾਰ ਮੁਖੀ, ਵੀ ਐਨ ਆਰ ਨਰਸਰੀ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਹਿਤੇਸ਼ ਵਰੂ, ਪ੍ਰਧਾਨ, ਛੱਤੀਸਗੜ ਯੂਥ ਪ੍ਰੋਗਰੈਸਿਵ ਫਾਰਮਰਸ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਦਿ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ।

ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਦੁ ੱਗਣੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਸ ਸਾਲ ਵਿਜੇਦਸ਼ਮੀ ਦੇ ਸੁਭ ਅਵਸਰ ਤੇ ਵੀ ਐਨ ਆਰ ਮਧੁਰ ਨੇ ਸੀਤਾਫਲ ਦੀ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ |

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

www.krishijagran.com

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

ezgBh ;wkuko

ਹਾੜੀ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਐਮਐਸਪੀ ਵਿੱ ਚ ਵਾਧਾ

ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਕਤੂ ਬਰ ਨੂ ੰ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਕੈਬਨਿਟ 23

2019

ਮੀਟਿੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਕਈ ਐਲਾਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।

ਜੋ ਹੁਣ ਵਧ ਕੇ 1925 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਕੁ ਇੰਟਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜੌਂ, ਛੋਲੇ, ਦਾਲ, ਸਰਸੋਂ ਅਤੇ ਕੁ ਸੁਮ ਦੇ ਐਮਐਸਪੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਨ੍ ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹਾੜ੍ ਹੀ ਅਤੇ ਸਾਉਣੀ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਐਮਐਸਪੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੈ।ਦਰਅਸਲ, ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾੜੀ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ (ਐਮਐਸਪੀ) ਵਿੱਚ 325 ਰੁਪਏ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੂ ੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਣਕ ਦੇ ਐਮਐਸਪੀ ਵਿੱਚ 85 ਰੁਪਏ ਦਾ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਣਕ ਦਾ ਐਮਐਸਪੀ ਪਹਿਲਾਂ 1840 ਰੁਪਏ ਸੀ

ਰਬੀ ਮਾਰਕੀਟਿੰ ਗ ਸੈਸ਼ਨ (ਆਰਐਮਐਸ) 2020-21 ਲਈ ਘੱ ਟੋ ਘੱ ਟ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱ ਲ ਆਰਡਰ

ਫਸਲ

ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਲਾਗਤ ਆਰਐਮਐਸ 2020-21

ਆਰਐਮਐਸ 2019.20 ਦੇ ਲਈ ਐਮਐਸਪੀ

ਆਰਐਮਐਸ 2020-21 ਦੇ ਲਈ ਐਮਐਸਪੀ

ਐਮਐਸਪੀ ft~u ਵਾਧਾ

ਕੀਮਤ ਤੁਲਨਾ ft~u ਵਾਪਸੀ (ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ft~u

ਕਣਕ

ਜੌ ਚਨਾ ਮਸਰੀ ਚਿੱ ਟੀ ਸਰੋ ਅਤੇ ਸਰੋ ਕੁਸੁਮ

ਕੇਂ

ਸੀਐਚਸੀ ਫਾਰਮ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ

ਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਕਿਸਾਨ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਕਿਰਾਏ ਤੇ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਐਪ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉਨ੍ ਹਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂ ੰ ਸਹੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਉਣਾ ਹੈ ਜੋ ਖੇਤੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਨਹੀ ਖਰੀਦ ਸਕਦੇ ਜਾਂ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਸੀਮਾਂਤ ਕਿਸਾਨ ਹਨ। ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਇਸ ਐਪ ਦਾ ਨਾਮ ਸੀਐਚਸੀ ਫਾਰਮ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ (CHC Farm Machinery APP) ਰੱਖਿਆ ਹੈ |

ਸੀਐਚਸੀ ਫਾਰਮ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ (CHC Farm Machinery APP) ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਟਰੈਕਟਰ ਦੀ ਬੁਕਿੰਗ ਲਈ ਇਕ ਐਪ ਵੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ | n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

www.krishijagran.com

ezgBh ;wkuko

ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਮੇਲੇ ਵਿੱ ਚ 'ਸਟਿਲ ਇੰ ਡੀਆ' ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱ ਤੇ ਪੁਰਸਕਾਰ

ਡ ਦੇ ਦੇਹਰਾਦੂ ਨ ਦੇ ਹਿਮਗਿਰੀ ਜੀ ਯੂਨੀਵਰਉਤਰਾਖੰ ਸਿਟੀ ਵਿਖੇ 7 ਅਤੇ 8 ਨਵੰਬਰ ਨੂ ੰ ਦੋ ਦਿਨੀ "ਖੇਤੀ ਪ੍ਰ-

ਦਰਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਮੇਲਾ" ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ। ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵੀ ਲਾਈ। ਮੇਲੇ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਉਤਰਾਖੰਡ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਬਾਗਬਾਨੀ ਮੰਤਰੀ ਸੁਬੋਧ ਉਨਿਯਾਲ ਨੇ ਕੀਤਾ।

ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਪਕਰਣ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਸਟਿਲ ਇੰਡੀਆ ਨੇ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ‘ਸਟਿਲ ਇੰਡੀਆ’

www.krishijagran.com

ਆਪਣੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂ ੰ ਸਨਮਾਨ ਵੀ ਦੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਐਵਾਰਡ ਦੀ ਵੰਡ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੰਤਰੀ ਸੁਬੋਧ ਉਨਿਯਾਲ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂ ੰ 'ਸਟਿਲ ਇੰਡੀਆ' ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ‘ਸਟਿਲ ਇੰਡੀਆ’ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸਟਾਲ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਅਤੇ ਸਟਿਲ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ,ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੰਤਰੀ ਸੁਬੋਧ ਉਨਿਯਾਲ ਵੀ‘ ਸਟਿਲ ਇੰਡੀਆ ’ਦੇ ਸਟਾਲ‘ ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਤੇ ਸਟਿਲ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਿਆ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ |

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

ezgBh ;wkuko

ਇਫਕੋ ਨੇ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਨੈਨੋ ਤਕਨਾਲੋ ਜੀ ਖਾਦ

ਫਕੋ, ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਖਾਦ ਕੰਪਨੀ, ਰਸਾਇਣਕ ਇ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘਟਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ‘ਨੈ ਨੋ-ਟੈਕਨਾਲੋ ਜੀ’ ਅਧਾਰਤ ਖਾਦ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਨੈ ਨੋ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ, ਨੈ ਨੋ ਜ਼ਿੰਕ ਅਤੇ ਨੈ ਨੋ ਕਾਪਰ ਨਾਮ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਫਕੋ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵਾਤਾਵਰਣ-ਦੋਸਤਾਨਾ ਉਤਪਾਦ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।

ਇਹ ਉਤਪਾਦ ਰਵਾਇਤੀ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂ ੰ 50 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਘਟਾਉਣਗੇ | ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਨ੍ ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ 15-30 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ | ਇਹ ਉਤਪਾਦ ਇਫਕੋ ਦੇ ਕਲੋ ਲ ਵਿੱਚ ਨੈ ਨੋ

ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੋ ਜੀ ਰਿਸਰਚ ਸੈਂਟਰ ਵਿਖੇ ਦੇਸ਼ੀ ਤਕਨਾਲੋ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ | ਕੇਂਦਰੀ ਰਸਾਇਣ ਅਤੇ ਖਾਦ ਮੰਤਰੀ ਸਦਾਨੰਦ ਗੌੜਾ ਵੱਲੋਂ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਕਲੋ ਲ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਨੈ ਨੋ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂ ੰ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ | ਇਫਕੋ ਦੇ ਇਹਨਾਂ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦਿਆਂ ਖਾਦ ਮੰਤਰੀ ਸਦਾਨੰਦ ਗੌੜਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਫਕੋ ਦੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨਾਲ 2022 ਤੱਕ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨੀ ਨੂ ੰ ਦੁ ਗਣੀ ਕਰਨਾ ਹੋਰ ਆਸਾਨ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ | ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਘਟ ਰਹੇ ਸਰੋਤਾਂ ਅਤੇ ਖਾਦ ਦੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਨ ਖੇਤੀ ਲਾਗਤ ਕਾਫ਼ੀ ਵਧ ਗਈ ਹੈ।

ਐਗਰੀ ਬਾਇਓਟੈਕ ਕੰ ਪਨੀ ਕੈਨ ਬਾਇਓਸਿਸ ਦੁਆਰਾ ਸਪੀਡ ਕੰ ਪੋਸਟ ਲਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ

ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬੂਕੰਟਿਆਂਮ ਕਰਦੇ ਪੋਰਹੀਸ਼ਣ ਅਤੇ ,ਐਗਰੀ-ਬਾਇਓਟੈਕ ਕੰਪਨੀ ਕੈਨ ਬਾ-

ਇਓਸਿਸ ਨੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਲਈ ਅਨੁ ਕੂਲ ਉਤਪਾਦ 'ਸਪੀਡ ਕੰਪੋਸਟ' ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਹੈ | ਜੋ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂ ੰ ਹੱਲ ਕਰੇਗਾ। ਡਾਕਟਰ ਸੰਦੀਪਾ ਕਨੀਤਕਰ ਚੇਅਰਮੈਨ ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਦੇ ਅਨੁ ਸਾਰ, ਵੱਖ ਵੱਖ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੁ ਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਇਹ ਉਤਪਾਦ ਵਾਤਾਵਰਣ ਲਈ ਕੋਈ ਖਤਰਾ ਨਹੀ ਰੱਖਦਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਨੂ ੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਪਰੋਕਤ ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਹੱਲ

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਉਤਪਾਦ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂ ੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ | ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਸੰਭਾਲਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂ ੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ | ਨਾਲ ਹੀ ਖਾਦ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਸੂਖਮ ਜੀਵਣ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਕੁ ਸ਼ਲ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ | ਇਸ ਨਵੇਂ ਉਤਪਾਦ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ,ਕੈਨ ਬਾਇਓਸਿਸ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂ ੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ |

www.krishijagran.com

ezgBh ;wkuko

ਂ ਮਹਿੰ ਦਰਾ ਨੇ ਮਨਾਇਆ ਟਰੈਕਟਰ ਨਿਰਮਾਤਾ ਮਹਿੰ ਦਰਾ ਐਡ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ 550 ਵਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਿਹਾੜਾ

ਖਾਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਬਾਨੀ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਿੱ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ 550 ਵੇਂ ਜਨਮ ਦਿਵਸ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਸੀ। ਇਸੀ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਰਤ

ਦੀ ਟਰੈਕਟਰ ਨਿਰਮਾਤਾ ਮਹਿੰਦਰਾ ਐਂਡ ਮਹਿੰਦਰਾ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੂਰਵ ਨੂ ੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ। ਦਰਅਸਲ, ਮਹਿੰਦਰਾ ਐਂਡ ਮਹਿੰਦਰਾ ਲਿਮਟਿਡ ਮੁੰਬਈ ਫਾਰਮ ਡਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਬੇਰ ਸਾਹਿਬ ਗਏ ਅਤੇ ਲੰਗਰ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ, ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਅਰਜੁਨ ਅਲਟਰਾ 605 ਡੀਆਈ ਟਰੈਕਟਰ, ਗੁਰਦੁ ਆਰੇ ਨੂ ੰ ਸੇਵਾਦਾਨ ਕੀਤੀ |

ਭਰਾ ਚੰਗੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਤੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁ ਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ,“ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਮਹਿੰਦਰਾ ਅਤੇ ਮਹਿੰਦਰਾ ਲਿਮਟਿਡ ਕੰਪਨੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਸੱਚਾ ਦੋਸਤ ਹੈ ਇਸੇ ਲਈ ਕੰਪਨੀ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਇਸ ਮੌਕੇ ਤੇ ਨੈ ਸ਼ਨਲ ਸੇਲਜ਼ ਹੈੱਡ ਐਮ ਐਂਡ ਐਮ ਲਿਮਟਿਡ ਫਾਰਮ ਡਵੀਜ਼ਨ ਸੁਨੀਲ ਜਾਨਸਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਵਿੱਤੀ ਟੀਚਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਕੰਪਨੀ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨੂ ੰ ਸਮਝਦੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਬਾਬਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਵੀ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਸਨ। ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂ ੰ ਖੇਤੀ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਸੀ | ਸਾਡੀ ਕੰਪਨੀ ਵੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਤੋਂ ਸੀਖ ਲੈ ਕੇ ਕਿਸਾਨ

ਗੋਹਰ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਨੇ ਸਟੀਲ ਇੰ ਡੀਆ ਕੰ ਪਨੀ ਸਕੀਮ ਤਹਿਤ ਜਿੱ ਤੀ ਬਾਈਕ

ਹਿਮਾਚਲ ਪਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਤਿ ਸੁੰਦਰਨਗਰ ਆਧੁਨਿਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਬਾਗਬਾਨੀ ਉਪ-

ਕਰਣ ਉਪਲਬਧ ਕਰਾਉਣ ਵਾਲੀ ਬਹੁ-ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੰਪਨੀ ਦੁ ਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ “ਖਰੀਦੋ ਸਟੀਲ ਟਿਲਰ ਬਣੋ ਵਿਜੇਤਾ “, ਲੱਕੀ ਡਰਾਅ ਸਕੀਮ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ| ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੰਡੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਗੋਹਰ ਉਪਮੰਡਲ ਦੇ ਪਿੰਡ ਤੁ ਨਾ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਟੇਕਚੰਦ ਨੇ ਟੀਵੀਐਸ ਸਟਾਰ ਸਿਟੀ ਬਾਈਕ ਜਿੱਤੀ ਹੈ।

ਜਿਸ ਨੂ ੰ ਸਟੀਲ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸੇਲ੍ਸ ਮੈਨੇਜਰ ਗੌਰਵ ਗੁਜਰਾਲ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਨਗਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਵਿਕਰੇਤਾ ਸੈਣੀ ਟ੍ਰੇਡਜ਼ ਦੇ ਤੇਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸੈਣੀ ਦੁ ਵਾਰਾ ਸੌਪਿਆ ਗਿਆ । ਇਸ ਮੌਕੇ ਤੇ ਗੁਜਰਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਟੀਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂ ੰ ਭਾਰੀ ਸ਼ਾਰੀਰਿਕ ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਾਰਜ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰਨ ਦੇ ਕਾਬਲ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਹਦਾ ਹੀ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਵਧੀਆ ਟਿਲਰ ਐਮਐਚ 610 ਅਤੇ 710 ਨੂ ੰ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ| ਇਨ੍ ਹਾਂ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂ ੰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਣਾ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਪਸੰਦ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੰਪਨੀ ਦੁ ਆਰਾ ਇਹ ਸਕੀਮ ਵੀ ਆਰੰਭ ਕੀਤੀ ਗਈ । www.krishijagran.com

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

ezgBh ;wkuko

ਭਾ

ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ ਵਿੱ ਚ ਅੰ ਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫਸਲ ਵਿਗਿਆਨ ਕਾਨਫਰੰ ਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਦਾ ਆਯੋਜਨ

ਰਤ ਦੀ 14 ਵੀਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫਸਲ ਵਿਗਿਆਨ ਕਾਨਫਰੰਸ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਮਸਲਿਆਂ ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ ਵਿੱਚ 14-15 ਨਵੰਬਰ ਨੂ ੰ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ । ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਪੈਸੀਟਸਾਈਡਸ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਅਤੇ ਫਾਰਮੂਲੇਟਰਸ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੁ ਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ| ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਵਿਤਰਕਾਂ, ਸਪਲਾਇਰਾਂ, ਨਿਰਯਾਤ ਅਤੇ ਆਯਾਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਆਦਿ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਪਲੇ ਟਫਾਰਮ ਸੀ | ਇਸ ਮੌਕੇ ਕਿਸਾਨਾਂ, ਡੀਲਰਾਂ, ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ, ਅਤੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਭਾਗ ਲਿਆ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਤੇ ਪੈਸੀਟਸਾਈਡਸ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਐਂਡ ਫਾਰਮੂਲੇਟਰਸ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਪ੍ਰਦੀਪ ਦਵੇ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ, ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਉਨ੍ ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਲਾਭਕਾਰੀ ਸਿੱਧ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਭਾਈਵਾਲ ਬਣੇ ਗਾ।

ਉਵੇਂ ਸੁਮੀਟੋਮੋ ਇੰਡੀਆ ਲਿਮਟਿਡ ਦੇ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ (ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ) ਅਨਿਲ ਕੱਕੜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ, “ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਇੱਕ ਚੁਣੌਤੀ ਪੂਰਨ ਕਾਰਜ ਹੈ, ਪਰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨੀ ਨੂ ੰ ਦੁ ੱਗਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਚਨਬੱਧ ਹੈ ਅਤੇ ਅਸੀ ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ, "2020 ਤੱਕ ਅਸੀ ਜ਼ੀਰੋ ਬਜਟ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਆਦਿ ਰਾਹੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨੀ ਨੂ ੰ ਦੁ ੱਗਣਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਵਾਂਗੇ । ਇਨਸੇਕੀਟਸਾਈਡਸ ਇੰਡੀਆ ਲਿਮਟਿਡ ਦੇ ਐਮਡੀ ਰਾਜੇਸ਼ ਅਗਰਵਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂ ੰ ਨਵੀਆਂ ਟੈਕਨਾਲੋ ਜੀਆਂ ਅਤੇ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂ ੰ ਅਪਨਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ | ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਵਧੀਆ ਕਮਾਈ ਨਾਲ ਵਧੀਆ ਖੇਤੀ ਕਰ ਸਕਣ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ, "ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂ ੰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।" ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਵੱਖ - ਵੱਖ ਕੰਪਨੀਆਂ ਅਤੇ ਲੋ ਕਾਂ ਨੂ ੰ ਇੱਥੇ ਆਈਸੀਐਸਸੀਈ ਨੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ | ਜਿਨ੍ ਹਾਂ ਤੋ ਕੁ ਝ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣੇ ਰਹੇ |

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

ਕੁ ਝ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਵਾਰਡ ਜੇਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਮ:

ਇਸ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ, ਯੂਪੀਐਲ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਰਜਨੀਕਾਂਤ ਸ਼ਰਾਫ ਨੂ ੰ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਬਚਾਅ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕਾਰਜ ਕਰਨ ਲਈ ‘ਲਾਈਫਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਐਵਾਰਡ’ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਰਜਨੀਕਾਂਤ ਸ਼ਰਾਫ ਨੂ ੰ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ‘ਫਸਲ ਪ੍ਰੋਟੈਕਸ਼ਨ ਕਿੰਗ ਆਫ ਇੰਡੀਆ’ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਆਈਸੀਐਸਸੀਈ ਨੇ ਨਵੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂ ੰ ਵੀ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕੀਤਾ | ਐਗਰੋ ਸਾਇੰਸ ਐਂਡ ਕੈਮੀਕਲਸ ਸੈਕਟਰ ਦੀ ਸਰਵਉਤਮ ਉਭਰ ਰਹੀ ਕੰਪਨੀ ਲਈ ''ਵਿਮਲ ਕਰੋਪ ਕੇਅਰ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲਿਮਟਿਡ ਨੂ ੰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ | ਉਸੇ ਸਮੇਂ, "ਸਪੈਕਟ੍ਰ ਮ ਈਥਰਜਸ ਲਿਮਟਿਡ" ਵੀ ਦਰਮਿਆਨੇ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਰਿਹਾ | ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ, ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹੇਰਨਬਾ ਇੰਡਸਟਰੀਜ਼ ਲਿਮਟਿਡ ਦੇ ਡਾ. ਆਰ ਕੇ ਸ਼ੈੱਟੀ ਲੈ ਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਰਹੇ | ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫਾਰਮੂਲੇਸ਼ਨ ਇਨੋ ਵੇਸ਼ਨ ਅਵਾਰਡਜ਼ ਨੇ ਵਿਲੋ ਵੁੱਡ ਕ੍ਰਾਪ ਸਾਇੰਸ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲਿਮਟਡ ਦੇ ਜਿਤੇਂਦਰ ਮੋਹਨ ਨੇ ਜਿੱਤਿਆ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਨਵੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਲਈ ਯੂਪੀਐਲ ਲਿਮਟਿਡ ਦੇ ਰੱਜੂ ਬੀ. ਸ਼ਰਾਫ ਨੂ ੰ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ | ਉਸੇ ਸਮੇਂ, ਕੰਪਨੀ ਆਫ ਦਿ ਈਅਰ ਅਵਾਰਡ ਸਮਾਲ ਸਕੇਲ ਲਈ ਆਰਗੇਨਿਕਸ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲਿਮਟਿਡ ਵੱਲੋਂ ਸਮਿਤ ਪਟੇਲ ਨੂ ੰ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ | ਮੀਡੀਅਮ ਸਕੇਲ 'ਤੇ ਕੰਪਨੀ ਆਫ ਦਿ ਈਅਰ ਐਵਾਰਡ ਐਗਰੋ ਲਾਈਫ ਕ੍ਰਾਪ ਸਾਈਸੇਜ ਤੋ ਰਕਸ਼ੀਤ ਨੂ ੰ ਮਿਲਿਆ | ਜਦੋਂ ਕਿ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਇਨਸੇਕੀਟਸਾਈਡ ਇੰਡੀਆ ਲਿਮਟਿਡ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਡਾ ਰਾਜੇਸ਼ ਅਗਰਵਾਲ ਨੂ ੰ ਕੰਪਨੀ ਆਫ ਦਿ ਈਅਰ ਐਵਾਰਡ ਮਿਲਿਆ | ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਐਕਸਪੋਰਟ ਐਕਸੀਲੈਂ ਸ ਐਵਾਰਡ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ | ਸ਼ੋਭਿਤ ਸ਼ਾਹ ਛੋਟੇ ਪੈਮਾਨੇ 'ਤੇ ਜੀਵਨ ਕੈਮੀਕਲਸ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲੈ ਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਰਹੇ। ਦਰਮਿਆਨੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ, ਇਹ ਐਵਾਰਡ ਐਗਰੋ ਲਾਈਫ ਕ੍ਰਾਪ ਸਾਈਸੇਜ ਦੇ ਰਕਸ਼ੀਤ ਨੂ ੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ | ਮੇਘਮਨੀ ਆਰਗੇਨਿਕਸ ਲਿਮਟਿਡ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਰਹੀ | ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਯੂਪੀਐਲ ਲਿਮਟਿਡ ਨੂ ੰ ਸਮਾਜਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਨਿਭਾਉਣ ਲਈ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ | ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹੋਸਟ ਐਵਾਰਡ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਇਨਸੇਕੀਟਸਾਈਡ ਲਿਮਟਿਡ ਦੇ ਆਰ ਪੀ ਗੁਪਤਾ ਨੂ ੰ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

www.krishijagran.com

ezgBh ;wkuko

ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾਏ ਆਸਾਨ ਜੇਸੀਬੀਐਲ ਦੇ ਉਤਪਾਦ: ਰਿਸ਼ੀ ਅਗਰਵਾਲ

ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅੱਜ ਦੁ ਨੀਆ ਵਿੱਚ ਚੋਲਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਅਸੀ ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਬੀਜਾਂ, ਬਿਜਾਈ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ, ਮੌਸਮ, ਮਸ਼ੀਨਾ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਅਤੇ ਹਰ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਅਟੱਲ ਮਿਹਨਤ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ | ਇਸ ਸੋਚ ਨਾਲ, ਅ ਸੀ ਅਜਿਹੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਪਕਰਣ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜੋ ਸਾਡੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਨੂ ੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਦੂ ਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ ਹਾਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕਟਾਈ ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਤੱਕ ਹਰ ਤਰੀਕੇ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਣਗੇ | ਮੇ ਮੰਨਣਾ ਹਾਂ ਕਿ 'ਨ੍ਯੂ ਇੰਡੀਆ' ਜਿਸਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਵ ਹੈ 'ਸਬਕਾ ਸਾਥ, ਸਬ ਵਿਕਾਸ' ਕੇਵਲ ਤਾਂ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਹਰ ਕਿਸਾਨ ਤਾਕਤਵਰ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਇਕ ਦੂ ਜੇ ਨੂ ੰ ਵਧਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰੇ। ezgBh ;wkuko ਰਿਸ਼ੀ ਅਗਰਵਾਲ, ਐਮਡੀ, ਜੇਸੀਬੀਐਲ ਸਮੂਹ

ਖੇ

ਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ. ਸਾਡੇ ਲਈ ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਾਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ JCBL ਸਾਲ 2018 ਵਿੱਚ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਈ | ਮੈਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਕੁ ਝ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਹੈ. ਅਸੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਨਾਜ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਾਂ, ਤਕਨਾਲੋ ਜੀ ਲਈ ਦੂ ਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ' ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਰਹਿੰਦੇ ਸੀ |

ਪਰ ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਤਰੱਕੀ ਵੱਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਕਿਸਾਨ ਅੱਜ ਨਾ ਸਿਰਫ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਉਗਾ ਰਹੇ ਹਨ ਬਲਕਿ ਇਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਅਤੇ ਦੂ ਰਦਰਸ਼ੀ ਨਜ਼ਰੀਆ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ ਹਾਂ ਨੂ ੰ ਵੱਖ ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰਯਾਤ ਵੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ | ਇਹ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਗੱਲ www.krishijagran.com

'ਪਰਾਲੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ' - ਇਹ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਾਨੂ ੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂ ੰ ਮਿਲ ਕੇ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ | ਮੇਰੀ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂ ੰ ਬੇਨਤੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂ ੰ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂ ੰ ਨਹੀ ਸਾੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਦੀਆਂ ਆਧੁਨਿਕ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਜੋ ਇਨ੍ ਹਾਂ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂ ੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਜਮੀਨ ਨੂ ੰ ਉਪਜਾਉ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ | ਸਿਰਫ ਇਹ ਹੀ ਨਹੀ, ਅਸੀ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰਹਿੰਦ ਖੂੰਹਦ ਤੋਂ ਵੀ ਕਮਾਈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਨੂ ੰ ਨਾ ਸਾੜਨ ਲਈ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ 2500 ਰੁਪਏ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਦਰ ਤੋਂ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੈਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਇਕ ਹੋਰ ਠੋ ਸ ਹੱਲ ਕਡ਼ੇਗੀ | n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

pMj q`qW dy isDWq nwl KyqI krn vwlw ikswn

pMj q`qW dy isDWq nwl KyqI krn vwlw ikswn: Avqwr isMG

- idnyS dmwQIAw

jwb ie`k Aijhw rwj hY ij~Qy KyqI dy DMdy nUM sB qoN pRmu`K Aqy lwBdwiek mMinAW jWdw hY[ ie~QoN dy bhuqy ikswn KyqI iv`c qzrby krky Aqy ivigAwnk soc sdkw AwpxI KyqI nUM dunIAW Br iv`c pihly sQwn qy phuMcw rhy hn[ ivigAwink KyqI dy Kyqr iv`c Aijhw hI ie`k nW hY Avqwr isMG[ qihsIl PgvwVw, izlHw kpUrQlw dw vsnIk s. Avqwr isMG jo ik AY~m. AY~s. sI. (rswiex) hn dy kol lgBg 75 eykV KyqI Xog zmIn hY[ s. Avqwr isMG AwpxI kul zmIn iv`c mu`K Psl v`joN kmwd dI kwSq krdy hn pr iehnW dI KyqI iv`c ivl`Kx gl ieh hY ik ieh hor PslW dI kwSq vI krdy hn pr auhnW sB nUM AMqr PslW dy vjoN hI bIjdy hn[ kxk Jony dy PslI c`k iv`coN ieh pUrI qrW nwl bwhr inkl cuky hn Aqy swrw swl kmwd dI Psl dy iv`c Pu`l goBI, bMd goBI, bYNgx, mtr, k`dU, KIrw, l`sx, ipAwz, tmwtr, hldI Awid n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

dI rlvIN KyqI krdy hn[ ies qoN ielwvw iehnW ny AwpxI zmIn qy KwlI peIAW QWvW au~qy kuJ r`uK vI lgwey hoey hn ijvyN jwmx, AmrUd, dryk ip`pl bohV Awid[ PslW dI isMcweI dy leI ieh itaUbvY~l dI vrqoN krdy hn Aqy KwlIAW iv`c pwxI lgw ky bUty nUM isrP nmIN hI idMdy hn nw ik bUty dI jVH iv`c pwxI idMdy hn[ s. Avqwr isMG dw KyqIbwVI iv`c isMcweI sMbMDI dUjy ikswnW nwloN bhuq hI v`KrI soc Aqy FMg hY[ auh ieh smJdy hn ik KyqW iv`c bUty nUM pwxI iv`c fobxw jW ausnUM vDyry pwxI dyxw aus bUty leI hwnIkwrk hY Aqy zihr dw kMm krdw hY[ auhnw dw ieh vI mMnxw hY ik Kyq dy bUty nUM is`Dw pwxI dyx dI ibjwey isr& aus bUty q`k aus pwxI dI mwqr nmIN dw phuMcxw hI zrUrI hY ies leI aus ny Awpxy KyqW iv`c pwxI dIAW KwlIAW nUM bUitAW qoN bhuq izAwdw dUrI qy bxwieAw hoieAw hY[ www.krishijagran.com

pMj q`qW dy isDWq nwl KyqI krn vwlw ikswn

ies qrW krn nwl ij~Qy KyqIbwVI iv`c pwxI dI b`cq huMdI hY au~Qy hI bUty vI qMdrusq Aqy ruSt-puSt rihMdy hn[ AwpxI KyqI nUM hor Aswn bxwaux leI iehnW ny kuJ loVINdI KyqI mSInrI ijvyN tRYktr, ir`jr, it`lr, rotwvyrtr Awid mSInW vI r`KIAW hoeIAW hn[ s. Avqwr isMG Awpxy KyqW iv`c koeI vI rswieixk Kwd jW kIt nwSk dvweI nhIN pwauNdy ikauNik iehnW dw mnxw hY ik jykr Kyq iv`c hr Psl dy bUty dy vwDy ivkws leI aus nUM vDyry iv`Q qy bIijAw jwvy qW auh vDyry ivkisq, ishqmMd Aqy qwkqvr huMdw hY Aqy aus nUM iksy kIVy mkOVy Aqy ibmwrI dw swhmxw hI nhIN krnW pYNdw[ s. Avqwr isMG Awpxy KyqW iv`c hI Psl dI b`c Ku`c Aqy rihMd KUhMd nUM KyqW dy iv`c hI ivCw idMdy hn ijs nwl auhnW dI Psl vwlI zmIn iv`c zrUrq Anuswr nmIN vI bxI rihMdI hY Aqy ndIn vI pYdw nhIN huMdy[ s. Avqwr isMG ikswnW duAwrw pYdw kIqy auqpwdW nUM is`Dy Kpqkwr q`k lY

www.krishijagran.com

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

pMj q`qW dy isDWq nwl KyqI krn vwlw ikswn

jwx vwlI ie`k sMsQw (Pypro) dy vI bhuq hI srgrm mYNbr hn[ iehnW dw ieh nwArw hY ik sMpUrx KyqI pUrx ruzgwr[ AwpxIAW KyqI ijxsW dw mMfIkrn ieh PgvwVw Aqy nwl lgdIAW mMfIAW iv`c jw ky krdy hn Aqy ies qoN ielwvw pUry pMjwb iv`c iehnW dIAW ijxsW Kpqkwr iehnW qoN is`Dy qoNr qy vI KrId lYNdy hn[ iehnW dI KyqI pUrI qrW nwl kudrqI, qknIkI Aqy ivigAwnk hY[ ieh AwpxI sMpUrx KyqI nUM pMj q`qW dy isDWq nwl joVdy hn[

s. Avqwr isMG Anuswr pMj q`qW iv`c Bgvwn dw vws hY Bwv B - BUmIN, g ggn, v - vwXU, w – AgnI, n – nIr[ iehnw Anuswr ijvyN mnu`K nUM iehnW pMjW q`qW dI lOV huMdI hY ausy qrW PslW nUM vI iehnW pMjW q`qW qoN ibnW krnw AsMBv hY[ kudrq dy sihXog nwl kIqI geI KyqI dy sdkw A`j Avqwr isMG dI ies iv`l`Kx KyqI nUM dyKx pMjwb dy au~c AiDkwrI Aqy pMjwb hI nhIN sgoN pMjwb dy nwl l`gdy guAWFI sUibAW qoN vI ikswn iehnW dy KyqW iv`c iehnW dI KyqI qknIk nUM dyKx Aqy isKx leI bVy hI auqSwh nwl AwauNdy

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

hn[ AwpxI ivl`Kx KyqIbwVI kwrguzwrI sdkw s. Avqwr isMG nUM bhuq swry rwStrI Aqy AMqrwStrI ienwm snmwn vI hwsl ho cuky hn[ Biv`K iv`c KyqIbwVI nUM lYky s. Avqwr isMG dy kuJ audyS hn ijvyN vDyry &sl auqpwdn, imAwrI Aqy vDIAw bIj auqpwdn, vDyry munw&w dyx vwlIAW &slW dI kwSq Aqy jYivk KyqI nUM pihl Awid[ s. Avqwr isMG dw ieh mMnxw hY ik jykr AsIN qMdrusq Aqy ishqmMd rihxw cwhuMdy hW qW swnUM Awpxy Awly duAwly dy lgBg 20 iklomItr dy dwiery iv`c pYdw hox vwly Aqy mOsmIN &l, sbzIAW Aqy hor vsqUAW dw hI syvn krnw cwhIdw hY[ zihrIly rswiexw dI mdd nwl &lW, sbzIAW Aqy hor vsqUAW nUM iqAwr krky iehnW nUM vI zihrIlw bxwieAw jWdw hY Aqy swfI ishq dw v`fw nukswn huMdw hY ijs qoN swnUM sBnUM swvDwn rihxw cwhIdw hY[ s. Avqwr isMG ie`k ivigAwnk ikswn hn[ KyqI dy s&r iv`c ieh hor au~cIAW mMizlW hwsl krn ieh swfI duAw hY[

www.krishijagran.com

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

Aqy duDwrU pSUAW nwl sMbMiDq kuj suJwA

pSUpwlkW leI du~D Aqy duDwrU pSUAW nwl sMbMiDq kuj suJwA gurpRIq kOr1, AmndIp isMG2 Aqy iblwvl isMG3 1.irsrc skolr, pSU AnuvWiSkI Aqy pRjnx ivBwg, gurU AMgd dyv vYtnrI AYNf AYnIml swieMsz XUnIvristI, luiDXwnw, pMjwb (141012) 2.vYtnrI AisstYNt srjn, Byf pwlx ivBwg, jMmU-kSmIr srkwr (181102) swbkw irsrc skolr, pRswr ivBwg, AweI.sI.ey.Awr.- BwrqI pSU icikqsw AnusMDwn sMsQwn, ie~zqngr, brylI, au~qr pRdyS (243122) 3.AisstYNt pRoPY~sr, pSU pRswr ivBwg, gurU AMgd dyv vYtnrI AYNf AYnIml swieMsz XUnIvristI, luiDXwnw, pMjwb (141012)

DwrU pSUAW dI cox qoN lYky du~D cox qk kuSl pRbMDn dI loV huMdI hY[ fyArI pSUAW leI Bojn Aqy pRbMDn pRogrwmW dw aunHW dI ishq, du~D dy auqpwdn Aqy pRjnn kwrjkuSlqw qy is~Dw Aqy lMmy smyN dw pRBwv pYNdw hY Aqy ies qrHW fyArI Pwrm dI sMBwvq munw&wKorI huMdI hY[ iksy vI pRbMDn pRogrwm ƒ aulIkx qoN pihlW kuj nukqy iDAwn iv~c r~Kxy cwhIdy hn[ hyT ilKy nukiqAW dy Anuswr duDwrU pSUAW dw lwhyvMd pRbMDn kIqw jw skdw hY[ 1.pSUAW qoN vDyry du~D lYx sMbMDI suJwA • du~D dy rhIAW g~Bx lvyrIAW ƒ sUx qoN l~gBg do mhIny pihlW du~DoN zrUr BjwE[ ies smyN dOrwn loV muqwbk 2-4 ik~lo dwxw/vMf/pyVw pwE[ ies vMf ivc 3 PIsd vDIAW kuAwiltI dw DwqW dw imSrx zrUr rilAw hovy[ n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

• sUx qoN iek mhInw pihlW hryk lvyrI ƒ iek vwrI AwrgYink ijMk, qWbw Aqy mYgwnIz idE[ • sUx qoN 15 idn pihlW pOxW iklo kxk dw dlIAw jW m~kI dIAW b~klIAW KuAwE iesy smyn dOrwn 5-5 gRwm dIAW ivtwimn fI dIAW do puVIAW iek gPqy qy Prk nwl KuAwE Aqy nwl hI kYlSIAm klorweIf jW kYlSIAm slPyt jW AmonIAm slPyt jW mYgnISIAm AwksweIf KuAwE[ • sUx qoN Porn bwAd lvyrIAW ƒ dlIey dI mwqrw vDw idE[ du~D dI pYdwvwr cotI qy phuMcx q~k vMf holI holI vDwauNdy jwE[ vMf hr p~KoN sMquilq cwhIdw hY[ sUx auprMq A~Dw A~Dw iltr ielYktRolweIt dw Gol iplwaux nwl lvyrI dI du~D dI pYdwvwr jldI cotI qy phuMc jWdI hY[ • grmIAW iv~c lvyrIAW ƒ is~DI Du~p qoN Ehly r~Ko[ www.krishijagran.com

Aqy duDwrU pSUAW nwl sMbMiDq kuj suJwA

2.du~D iv~c PYt vDwaux leI suJwA • jykr Kurwk ivc QMidAweI dI mwqrw 5 PIsd qoN G~t hY qW lvyrIAW dI EJrI ivcly iktwxU mr jwxgy ijs krky du~D dI PYt hmySw G~t AwvygI[ ijAwdw du~D dyx vwlIAW lvyrIAW ƒ sUey dy SurU ivc aubly hoey ibnOly (vVyvyN) KuAwaux nwl du~D dI pYdwvwr Aqy Pyt dono v~D jWdy hn[ • lvyrIAW ƒ is~Dw qyl nw KUAwE[ ies nwl EJrI ivc rySw hzm nhIN hovygw ijs krky du~D dI pYdwvwr Aqy PYt doono G~t jwxgy[ lvyrIAW ƒ qy iplwaux nwl keI vwrI PYt nhIN G~tdI blik AY~s AY~n AY~P (SNF) G~t jWdI hY[ AijhI sUrq ivc 6-12 gRwm nwieAwisn pRiq idn KuAwaux nwl AY~s AY~n AY~P brkrwr rhygI[

www.krishijagran.com

• sUx auprMq lvyrIAW ƒ potwSIAm kwrbonyt KuAWaux nwl du~D ivclI PYt v~D jWdI hY[ sUx auprMq jdoN du~D dI pYdwvwr v~DdI hY qW lvyrIAW dw srIrk potwSIAm sqr G~t jWdw hY[ potwSIAm EJrI ivc crbIly qyjwb dy AxUAW ivc hweIfRojn dI mwqrw vDwauNdw hY ijhVy bwAd ivc du~D dI PYt bxwauNdy hn[ srIrk potwSIAm sqr G~tx nwl du~D dI PYt vI G~t jWdI hY[ grw cwrw ijAwdw Aqy dwxw G~t iKlwaux nwl lvyrIAW hmySw ijAwdw PYt vwlw du~D idMdIAW hn[ hrw cwrw ijAwdw KUAwaux smyN lvyrIAW lMby smyN q~k jugwlI krdIAW hn[ is~ty vjoN EjrI ivc qyjwb dI mwqrw qy kwbU rihMdw hY Aqy du~D ivclI PYt vI nhIN G~tdI[ jykr dwxw ijAwdw

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

Aqy duDwrU pSUAW nwl sMbMiDq kuj suJwA

iKlwauxw hI pey qW iek g~l zrUr cyqy r~iKE ik ieko smyN 2.5-3.5 ik~lo qoN v~D dwxw kdy vI nhIN iKlwauxw[ QoVw QoVw dwxw idn ivc keI vwr iKlwaux nwl PYt brkrwr rihMdI hY[ • jdoN hrw cwrw idn iv~c isrP do vwrI KuAieAw jWdw hY qW du~D dI PYt G~t AwauNdI hY[ QoVw QoVw hrw cwrw idn ivc keI vwr KuAwaux nwl vI du~D dI PYt v~D jwvygI[ • srdIAW dy hry cwry (brsIm, lUsx, SPql, syNjI, rweI Gwh, jvIN Awid) bgYr kuqrw krky KuAwaux nwl du~D dI PYt v~D jWdI hY[ grmIAW dy hry cwirAW (tWfI, crI, bwjrw, ihMnI Gwh Awid) dw kuqrw krn l~igAW f~kw QoVw v~fw r~Ko[ ieh iksy vI hwlq ivc iek sYNtImItr qoN G~t nhIN hoxw cwhIdw[ du~D dI PYt vDwaux leI toky vwlI mSIn dw iek gMfwsw Kol idE[

• lyvy dI gu~JI soj du~D ivclI PYt ƒ GtwauNdI hY[ ies leI lvyrIAW ƒ hmySw gu~JI soj qoN bcwaux dy auprwly kro[ 3.lyvy dI soj qoN bcx leI suJwA • lvyrIAW ƒ hmySw hvwdwr Aqy Ku~ly FwirAW ivc r~Ko ijQy sUrjI roSnI AMdr Awaux dw Kws pRbMD hovy[ • lvyrIAW dy SY~f dw PrS hmySw swP Aqy su~kw hoxw cwhIdw hY[ QoVy QoVy vkPy qy PrS ƒ iktwxU-rihq vI krdy rhop PrS au~qy peI su~k ƒ hr roz bdl idE[ • grmIAW iv~c lvyrIAW dw m~KI, m~Cr Aqy ic~cVW qoN bcwA kro[ • cuAweI krn smyN QxW ƒ swP qOlIey nwl pUMJ lYxw cwhIdw hY Aqy cuAweI hmySw su~ky h~QW nwl krnI cwhIdI hY[ • cuAweI krn smyN AMgUTy nwl dwb nhIN dyxI cwhIdI[ • cuAweI qoN bwAd lvyrI ƒ A~Dy pOxy GMty leI KVw r~Ko[ ies kMm leI cuAweI qoN bwAd lvyrI ƒ dwxw/vMf n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

pw idE[ • cuAweI qoN bwAd QxW ƒ povIfIn AwieEfIn Aqy gilsrIn dy Gol iv~c fob dyxw nw Bu~lo[ 4. sv~C Aqy sw& du~D auqpwdn leI suJwA • pSU ƒ ijMnw sMBv ho sky SWqI nwl imlikMg pwrlr ivc ilAWdw jwey[ du~D cox vyly pSU ƒ frwaux jW zor pwx nwl du~D qy nkwrwqmk pRBwv pYNdw hY[ • pSU ƒ du~D auqpwdn dy ihswb nwl rwSn KuAwE[ • du~D cox qoN pihlW h~QW ƒ swbx Aqy sw& pwxI nwl Do lE Aqy qOlIey nwl sukwE[ • sw& pwxI Aqy kItwxUnwSk nwl lyvy ƒ Dovo Aqy sw& qOlIey nwl sukwE[ hlkw grm pwxI du~D lwaux iv~c mdd krdw hY[ • suc~jI cuMgweI Aqy QxW ƒ zor pYx qoN bcwaux leI jY~l dw iesqymwl kro[ ies nwl KuSk QxW ƒ vI rwhq imlygI[ • du~D qyzI nwl Aqy pUrI qrHW coxW cwhIdw hY[ du~D dI cuMgweI v~D qoN v~D 5-6 imMtW iv~c pUrI krnI cwhIdI hY[ • du~D pwaux leI sw& f~ibAW, kMtynrW dI vrqoN kro[ • du~D cuAweI qoN bwAd QxW ƒ tIt if~p (kItwxUnwSk) ivc fuboE qWik koeI vI jrwsIm Qx iv~c dwKl nw ho sky[ • du~D cuAweI qoN bwAd G~to G~t iek GMty leI pSU ƒ KVw r~Ko qW jo ieh suinSicq kIqw jw sky ik QxW dw DrqI dy sMprk ivc Awaux krky koeI jrwsIm lwg nw lwvy[ QxW au~qy iksy iksm dw zKm jW lyvy dI soj hox dI sUrq ivc qurMq ielwj krwE[ ielwj krwauNdy smyN itaUb dI nozl ƒ Qx AMdr QoVw ijhw hI D~kxw cwhIdw hY[ pUrI dI pUrI nozl D~kx smyN jrwsIm vI Qx AMdr dwKl ho skdy hn ijs nwl ibmwrI dy v~Dx dw Kqrw rihMdw hY[

www.krishijagran.com

jYivk KyqI

jYivk KyqI: A`j dy smyN dI loV kxk, sbzIAW Aqy du`D auqpwdn fw. blivMdr isMG iF`loN gurU kWSI XUnIvristI, qlvMfI swbo, biTMfw

jwb iv`c Anwj pYdw krn leI rswiexk KwdW Aqy kItnwSkW dI vrqoN bhuq ijAwdw ho rhI hY[ ijs dy is`ty vjoN kItnwSk Aqy rswiexk Kwd nwl lokW dI ishq ‘qy bhuq mwVw Asr ipAw hY[ pMjwb dy lokW nUM kYNsr vrgIAW iBAwnk ibmwrIAW qoN bcx leI jYivk du`D, jYivk sbzIAW Aqy jYivk kxk dI pYdwvwr krnI cwhIdI hY Aqy kYNsr nwl lVn leI Awpxy Bojn iv`c bdlwv ilAwaux dI loV hY[ A`jklH jYivk KyqI dI mMg lgwqwr v`D rhI hY[ AwrgYink qrIky nwl iqAwr Anwj rswiexk Kwd ADwrq Anwj dy mukwbly fyF qoN du`gxI kImq ‘qy ivkdw hY[ jYivk KyqI iv`c iksy vI qrHW dy rswiex vrq nhIN skdy hW Aqy ies iv`c zmIn dI aupjwaU SkqI vDwaux Aqy PslW nUM loVINdy ^urwkI q`qW dI pUrqI leI &slI c`krW, &slW dI rihMd-KUMhd, rUVI dI Kwd, kMpost, &lIdwr &slW Aqy hrI Kwd dI vrqoN kIqI jWdI hY[ jYivk Anwj pYdw krn leI Pwrm nUM ie`k jYivk inXMqRx sMsQw nwl rijstr kIqw jwxw cwhIdw hY Aqy ApxweI auqpwdn pRxwlI nMU inSicq kIqy gey jYivk imAwr pUry krny cwhIdy hn[ hr kMtrol bwfI dy Awpxy vyrvy sihq mwpdMf huMdy hn Aqy ieh XkInI bxwauxw bhuq mh`qvpUrn huMdw hY ik auqpwdn pRxwlI Apxwey jwx nwl quhwfy duAwrw rijstr krn leI cuxy gey jYivk www.krishijagran.com

27 imAwr dIAwˆ zrUrqwˆ dI pwlxw kIqI jwvy[ jYivk kxk dw auqpwdn Jonw-kxk PslI c`kr iv`c kxk iv`c jYivk sRoq vjoN rUVI Aqy kMpost Kwd nUM vriqAw jw skdw hY[ kxk iv`c 8, 12 Aqy 16 tn rUVI pRqI eykV dy ihswb nwl kRmvwr jYivk mwdy dy p`KoN BwrI, drimAwnI Aqy hOlI zmIn ivc pwauxI cwhIdI hY[ kxk dIAW dysI iksmW qoN zmIn dI iksm Anuswr au~pr d`sI jYivk Kwd dI A`DI mwqrw nwl hI cMgw JwV ilAw jw skdw hY[ kxk dI 50 iklo nweItRojn pRqI eykV dI loV nUM rUVI, gMfoAw Kwd Aqy irMf dI Kl nUM vrq ky vI pUrw kIqw jw skdw hY[ ies leI 1.7 tn rUVI dI Kwd (1% nweItRojn) + 1.1 tn gMfoAw Kwd (1.5% nweItRojn) + 0.7 tn irMf dI Kl (2.5 pRqISq nweItRojn) pRqI eykV dI vrqoN kro[ ndInW dI rokQwm leI Awm kwSqkwrI FMg jo rswiexk KyqI ivc vrqy jw skdy hn ijvyN ik im`tI nUM auproN sukwauxw, ndInW nUM pihly pwxI qoN pihlW mwrnw Aqy gu`lI-fMfy dy bIj nUM kxk p`kx qoN pihlW Kyq ivcoN bwhr k`Fxw[ loV Anuswr gofI kro[ jYivk kxk iv`c Awm qOr qy kIVy-mkOiVAW dI koeI sm`isAw nhIN AwauNdI[ jy ikqy qylw Aw jwvy qW im`qr kIVy ausnUM kwbU kr lYNdy hn[ m`kI jW soieAwbIn dI rihMd-KUhMd Kyq iv`c hI vwihAw jwvy[ jYivk n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

jYivk KyqI

KyqI dy pihly pMj swlW ivc kxk nUM 8 tn su`kI Aqy glI hoeI rUVI dI Kwd pRqI eykV dy ihswb nwl pwau Aqy bwAd ivc 25 &IsdI rUVI dI Kwd dI mwqrw Gtw idau[ ndInW dI rokQwm leI jYivk KyqI ivc rUVI dI Kwd vrqx krky ndInW dI igxqI kuJ izAwdw huMdI hY[ ies leI ndInW nUM kwbU krn leI loV Anuswr 2 jW 3 gofIAW kro[ jYivk qrIky nwl sbzIAW dw auqpwdn A`jklH sbzIAW dw auqpwdn krn vwly lok kIVy-mkoVy Aqy ibmwrIAW qoN bcwaux leI kIt nwSkW dI byloVI vrqoN krdy hn[ pr qwzI, q`q BrpUr Aqy kIt nwSkW qoN rihq sbzI Gr bgIcI iv`coN iml skdI hY[ GrylU bgIcI iv`c sbzIAW swrw swl pirvwr dIAW jrUrqW pUrIAW krn leI bdl-bdl ky bIjIAW jw skdIAW hn[ ie`k swl iv`c 6 × 6 mItr dy zmIn dy tukVy aupr 27 Al`g-Al`g sbzIAW pYdw kIqIAW jw skdIAW hn Aqy qkrIbn 300 iklo sbzI pRwpq kIqI jw skdI hY[ ies qrHW cwr mYNbrW dy pirvwr (do bwlg Aqy do b`cy) dI ivtwimn, DwqW Aqy hor jrUrI q`qW dI pUrqI ho jWdI hY[

m`kI-AwlU-ipAwz &slI c`kr iv`c AwlU iv`c mUlI dI rlvIN &sl Aqy ipAwz iv`c DnIey dI rlvIN &sl bIjxI cwhIdI hY ijs nwl jYivk KyqI iv`c pihly swl hI rswiexk KyqI dy brwbr Awmdn ho skdI hY[ m`kI leI 1.7 tn rUVI dI Kwd + 1.1 tn gMfoieAW dI Kwd + 0.7 tn nw Kwx Xog irMf dI KL pRqI eykV dy ihswb nwl Kyq iv`c pwau[ iesy qrHW AwlUAW dI &sl leI 2.5 tn rUVI dI Kwd + 1.7 tn gMfoieAw Kwd + 1.0 tn nw Kwx Xog irMf dI KL pRqI eykV dy ihswb nwl pwau[ ipAwz leI pRqI eykV nUM 1.3 tn rUVI dI Kwd + 0.9 tn gMfoieAw Kwd + 0.5 tn nw Kwx Xog irMf dI Kl pRqI eykV dy ihswb nwl pwau[ m`kI dI &sl nUM jUn dy pihly pMdrHvwVy, AwlU AkqUbr dy pihly pMdrHvwVy Aqy ipAwz jnvrI dy pihly pMdrHvwVy iv`c bIjo[ mUlI nUM AkqUbr dy pihly pMdrHvwVy iv`c AwlUAW dI hryk v`t dy d`Kx vwly pwsy bIj ky, dsMbr dy mhIny iv`c ibjweI qoN 50 qoN 70 idnW iv`c 2-3 vwrI pu`t lvo[ DnIey dI iek kqwr ipAwz dIAW 5 kqwrW bwAd jnvrI dy pihly pMdrHvwVy iv`c ipAwz dI pnIrI lwaux qy pihlw pwxI dyx auprMq lwE[ hry DnIey dI ibjweI qoN cwlI idnW bwAd pihlI ktweI kro Aqy bIj dy qOr qy DnIey nUM meI dy dUsry h&qy k`t lE[jYivk hldI leI ^urwkI q`qW dI loV nUM 6 trwlIAW rUVI dI Kwd (6 tn su`kI rUVI) vrq ky pUrw kIqw jw skdw n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

hY[ jy rUVI dI Kwd pUrI mwqrw iv`c auplbD nw hovy qW 4 trwlIAW rUVI dI Kwd (4 tn su`kI rUVI) dy nwl 1.3 tn gMfoAw Kwd (1.5 pRqISq nweItRojn) dI vrqo kIqI jw skdI hY[ jYivk ipAwj iv`c KurwkI q`qW dI loV nUM 4 trwlIAW rUVI dI Kwd (4 tn su`kI rUVI) vrq ky pUrw kIqw jw skdw hY[ jy rUVI dI Kwd pUrI mwqrw iv`c auplbD nw hoyvy qW 3 trwlIAW rUVI dI Kwd (2.7 tn su`kI rUVI) dy nwl 0.9 tn gMfoAw Kwd dI vrqoN kIqI jw skdI hY[ hldI iv`c ndInW dI rokQwm leI ibjweI smyN 40 kuieMtl pRqI eykV Jony dI prwlI pwau Aqy jy loV pvy qW 3 mhIny bwAd ie`k gofI kro[ jykr prwlI nhIN pweI qW iqMn gofIAW ibjweI qoN 1, 2 Aqy 3 mhIny bwAd kro[ ipAwj iv`c ndInW dI rokQwm leI loV Anuswr gofI kro[ jYivk du`D auqpwdn jYivk du`D auqpwdn leI pSU, jYivk qrIky nwl iqAwr kIqw igAw hrw cwrw, pSU-Kurwk KWdy hn ijs nwl du`D ^qrnwk rswiexW ijvyN ik kItnwSk, Kwd Aqy hwrmonz dy rihd-KUMhd nwl dUiSq nhIN huMdw hY[ ies qoN ielwvw, ies pOSitk AmIr jYivk du`D ivc AYNtIbwieEitks, jI AY`m PIf, XUrIAw zW pRotIn hwrmonz Swml nhIN huMdy hn, ikauNik ienHW nUM du`D dw auqpwdn vDwaux leI pSUAW nUM nhIN id`qw jWdw hY[ jYivk du`D ivc gYr-jYivk du`D nwloN lUtIn Aqy zY`kisMtn vrgy AYNtI-Aw`ksIfyNt dI do qoN iqMn guxw mwqrw izAwdw huMdIo hY[ A`KW dI ishq leI lUtIn bhuq mh`qvpUrn hY Aqy bhuq swry A`KW dIAW ibmwrIAW nUM rokx leI Asrdwr hY[ ieh A`KW nMU Altrw-vwielt ikrnW dy bury pRBwv qoN vI r`iKAw krdw hY[ jYivk FMg nwl pwly pSUAW dy du`D iv`c ivtwimnz ijvyN ik ivtwimn ey Aqy ivtwimn eI dI mwqrw v`D hMudI hY[ pSU jYivk qrIky nwl iqAwr kIqw igAw hrw cwrw, qwzI Gwh, PIf Awid KWdy hn, ies leI pRwpq du`D iv`c lgBg 50% izAwdw ivtwimn eI Aqy 75% izAwdw bItw kYroitn huMdw hY[ DrqI nUM jYivk siQqI iv`c bdlx leI G`to G`t iqMn swl l`g jwˆdy hn[ ijs idn qy zmIn pUrI qrRW jYivk ho jwˆdI hY, aus idn qoN jYivk du`D iqAwr kr skdy hW[ Pwrm qy vrqy jwx vwly swry KurwkI pdwrQW nUM pirvrqn dy SurU qoˆ jYivk imAwrwˆ dy AMqrgq auqpwdn Aqy pRmwixq kIqw jwxw cwhIdw hY[ AwdrSk rUp iv`c swry KurwkI pdwrQ Pwrm qoN hI pYdw hoxy cwhIdy hn[ G`t qoˆ G`t 60 &IsdI Kurwk jYivk Pwrm qoN pRwpq hoxI cwhIdI hY[ Kurwk dw 30 pRqISq jYivk iv`c pirvriqq sroqwˆ qoˆ Aw skdw hY[ jYivk hrw cwrw auqpwdn leI sB qoN www.krishijagran.com

jYivk KyqI

vDIAw Kyq nUM qrjIh dyxI cwhIdI hY[ muFly iqMn-cwr swl jYivk cwry dw JwV ku`J G`t huMdw hY pr bwAd iv`c ieh rswiexk cwry dy brwbr ho jWdw hY[ G`to-G`t 60 pRqISq cwrw jYivk sroqwˆ qoˆ Awauxw cwhIdw hY[ Awm qOr qy crWdw dI ktweI Aqy srdI ru`q leI sur`iKAq r`iKAw cwrw jYivk Pwrm qoN pYdw hoxw cwhIdw hY[ jYivk cwrw auqpwdn leI &slW dy kwSqkwrI FMg Awm &slW vWg hI hn pr jYivk cwry vwlIAW &slW iv`c rswiexk KwdW, ndInnwSkW, kItnwSkW Aqy au~lInwSkW dI vrqoN nhIN huMdI hY[ hry cwry dy v`K-v`K &slI c`kr ies qrRW hn: • m`kI-brsIm-bwjrw: Kyq iv`c 3.5 tn pRqI eykV su`kI rUVI (1% nweItRojn) pwau Aqy Agsq dy dUjy h&qy m`kI bIjo [ 50-60 idnW bwAd (jdoN &sl doDy qy hovy Aqy dwxy nrm hox) k`t lvo [ aus qoN bwAd 1.0 tn pRqI eykV su`kI rUVI Kyq iv`c pw ky AkqUbr dy dUjy h&qy brsIm bIjo ijs qoN 4-5 ktweIAW leIAW jw skdIAW hn [ brsIm dI ktweI qoN bwAd 2.0 tn pRqI eykV su`kI rUVI pwau Aqy jUn dy dUjy h&qy bwjrw bIj ky ibjweI qoN 45-55 idnW bwAd (jdoN is`ty inklxy SurU hox) k`t lvo [ rUVI dI mwqrw aus iv`c nweItRojn q`q dI mwqrw dy ihswb nwl vDw Gtw lYxI cwhIdI hY[ • m`kI-brsIm-m`kI+rvWh: Kyq iv`c 3.5 tn pRqI eykV su`kI rUVI (1% nweItRojn) pwau Aqy Agsq dy dUjy h&qy m`kI bIjo[ 50-60 idnW bwAd (jdoN &sl doDy qy hovy Aqy dwxy nrm hox) k`t lvo [ aus qoN bwAd 1.0 tn pRqI eykV su`kI rUVI Kyq iv`c pw ky AkqUbr dy dUjy h&qy brsIm bIjo ijs qoN 4-5 ktweIAW leIAW jw skdIAW hn [ brsIm dI ktweI qoN bwAd 3.5 tn pRqI eykV su`kI rUVI pwau Aqy jUn dy dUjy h&qy m`kI+rvWh nUM rlw ky bIjo [ ies leI 15 iklo m`kI dw bIj Aqy 15 iklo rvWh 88 iksm jW 6 iklo sI AYl 367 iksm dw bIj vrqo [ ies rlvyN cwry nUM ibjweI qoN 50-60 idnW bwAd (jdoN m`kI dI &sl doDy qy hovy

www.krishijagran.com

Aqy dwxy nrm hox) k`t lvo[ rUVI dI mwqrw aus iv`c nweItRojn q`q dI mwqrw dy ihswb nwl vDw Gtw lYxI cwhIdI hY[ ij`Qy Gr iv`c jYivk qor qy dwxydwr &SlW dI kwSq kIqI zwdI hY, ijhnW qoN GrylU Kurwk bxweI zwdI hY[ jYivk ^l KrIdI vI jw skdI hY[ imSrq Kurwk 100 pRqISq jYivk hoxI cwhIdI hY[ vYtrnrI dvweIAW dI vrqoN dI bjwie rokQwm pRbMDn nUM hmySW auqSwihq kIqw jWxw cwhIdw hY, pr iksy vI sm`isAw dw hmySw qurMq inptwieAw jwxw cwhIdw hY[ homEpYQI dvweIAW dI vrqoN nUM auqSwihq kIqw jwxw cwhIdw hY[ vYtrnrI dvweIAW Aqy AYNtIbwieitks nUM ie`k rokQwm Xog dvweI dy rUp iv`c nhIN vrqI jwxI cwhIdI hY, pr ibmwrI jW s`t dI siQqI iv`c vrq skdy hn[

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

hrw cwry leI brsIm dI kwSq

hrw cwry leI brsIm dI kwSq fw. blivMdr isMG iF`loN gurU kWSI XUnIvristI, qlvMfI swbo, biTMfw

jwb iv`c 81.2 l`K pSU hn[ iehnW pSUAW nUM loVINdw hrw cwrw dyx leI cwry dI pYdwvwr nUM vDwaux dI loV hY[ pMjwb dI qkrIbn 8.95 l`K hYktyAr BUmI ivc cwrw bIijAw jWdw hY Aqy hry cwry dI swlwnw pYdwvwr 719 l`K tn hY[ hry cwry fyArI dy DMdy leI rIVH dI h`fI hn ikauˆik hry cwirAwˆ iv`c pRotIn, ivtwimn ey, ivtwimn fI, Kixj Aqy hjm hox vwly q`q kwPI mwqrw iv`c huMdy hn[ iek pSU nUM pRqI idn qkrIbn 31.58 iklo cwrw imldw hY jo ik bhuq G`t hY[ Biv`K iv`c Awaux vwlw ic`tw ienklwb vI hry cwirAwˆ dI pYdwvwr qy inrBr krdw hY ikauˆik ijAwdw du`D dyx vwly pSUAwˆ dw qwˆ hI lwB auTwieAw jw skdw hY jykr aunHwˆ nMU vDIAw iksm dy cwry loV Anuswr TIk mwqrw iv`c imlx[

hry cwry qoˆ du`D dw auqpwdn vYsy vI ssqw pYˆdw hY ikauˆik hry cwry qoˆ imlx vwly ku`l hjm hox q`q qUVI Aqy kYtlPIf qoˆ imlx vwly hjm hox Xog q`q ienHwˆ dI kImq dy AwDwr qy hry cwry vwly hI ssqy pYˆdy hn[ brsIm dI &sl qoN nvMbr qoN lY ky jUn dy A`D q`k vwr vwr ktweIAW krky bhuq

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

pOSitk Aqy suAwdI pSUAW leI hrw cwrw pRwpq kr skdy hW[ brsIm dy au~gx Aqy vDx Pu`lx leI drimAwny qwpmwn dI loV hY bhuqI TMF jW korw pYx nwl &sl dw vwDw ru`k jWdw hY[ brsIm dI kwSq leI drimAwnIAW qoN BwrIAW zmInW bhuq cMgIAW hn[ brsIm dI kwSq dy FMg zmIn dI iqAwrI: brsIm dI ibjweI krn qoN pihlW Kyq nUM 2-3 vwr cMgI qrHW vwihAw jwvy Aqy hr vwhI bwAd suhwgw Pyro[ Kyq nUM cMgI qrHW p`Drw kro Aqy Kyq iv`c koeI Gwh Pus, ndIn nhIN hoxw cwhIdw hY[ ibjweI dw smW: brsIm dw v`D cwrw lYx leI sqMbr dy AwKrI hPqy qoN lY ky AkqUbr dy pihly h&qy q`k ibjweI kIqI jwvy[ jIvwxUM Kwd dw tIkw: hry cwry dw v`D JwV lYx leI brsIm dy bIj nUM jIvwxUM Kwd (rweIjobIAm) dw tIkw lwauxw bhuq zrUrI hY[ pihlW ie`k eykV dy bIj nUM G`t qoN G`t pwxI nwl iBauN lvo Aqy iPr tIky dw ie`k pYkt, ies iB`jy hoey bIj nwl p`ky

www.krishijagran.com

hrw cwry leI brsIm dI kwSq

sw& &rS jW qrpwl aupr cMgI qrHW rlw lvo[ iPr bIj nUM CW ivc sukw ilAw jwvy Aqy ausy idn Swm vyly KVy pwxI iv`c iC`tw idE qW jo sUrj dI Du`p nwl jIvwxUM Kwd dy tIky dw Asr Kqm nw ho jwvy[ bIj dI mwqrw Aqy bIjx dw FMg: brsIm dI ibjweI leI 8 qoN 10 iklo bIj pRqI eykV vrqo[ ibjweI KVHy pwxI ivc C`ty nwl kro[ jykr hvw cldI hovy qW su`ky Kyq ivc bIj dw C`tw idE Aqy bwAd ivc suhwgw Pyr ky pwxI lw id`qw jwvy[ brsIm dw bIj kwSnI dy bIj qoN rihq krn leI bIj nUM pwxI ivc fobo ijs nwl kwSnI dw bIj aupr qr Awvygw, ies nUM CwnxI nwl v`K kr ilAw jwvy[ vDyry Aqy cMgw cwrw lYx leI brsIm dy iek eykV dy bIj ivc 750 gRwm srHoN dw bIj imlw ky bIjo[ brsIm ivc jvI dw bIj vI rlw ky bIj skdy hW[ ies leI brsIm dw pUrw Aqy jvI dw A`Dw bIj pwE[ pihlW jvI dw bIj iKlwr ky hl nwl zmIn ivc imlw id`qw jWdw hY Aqy bwAd ivc isMcweI krky brsIm dy bIj dw C`tw KVHy pwxI ivc dy id`qw www.krishijagran.com

jWdw hY [ brsIm ivc rweI Gwh rlw ky bIjx nwl bhuq guxkwrI imSrx cwrw bxdw hY[ ies imSrx cwry dw bhuqw JwV lYx leI rweI Gwh dw 2-3 iklo Aqy brsIm dw 8-10 iklo bIj pRqI eykV pwE[ rweI Gwh dy bIj nUM im`tI ivc imlw ky iekswr C`tw idE Aqy bwAd ivc brsIm dw C`tw dy ky ryk Pyr ky Kyq nUM pwxI lw idE[ KwdW dI vrqoN: ibjweI smyN 6 tn rUVI dI Kwd Aqy 20 iklo &ws&ors q`q (125 iklo suprPwsPyt) pRqI eykV dy ihswb nwl vrqo[ dysI rUVI dI vrqoN nw krn dI hwlq iv`c 10 iklo nweItRojn q`q (22 iklo XUrIAw Aqy 30 iklo &ws&ors q`q (185 iklo supr&ws&yt) pRqI eykV pwE[ suprPwsPyt Kwd dI vrqoN nwl slPr q`q vI Kyq nUM iml jWdw hY[ ij`Qy brsIm ivc rweI Gwh imlw ky bIijAw hovy, 10 iklo nweItRojn pRqI eykV (22 iklo XUrIAw Kwd) hr ktweI mgroN pwau[ Jony ipCoN brsIm bIjx nwl hlkIAW ryqlIAW zmInW ivc Awm qOr qy mYNgnIz dI Gwt Aw jWdI hY[ brsIm dy ivckwrly qxy dy p`qy ivckwroN slytI n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

hrw cwry leI brsIm dI kwSq

qoN pIly rMg dy ho ky su`k jWdy hn[ ies leI ktweI krn qoN 2 hPqy bwAd mYNgnIz sl&yt 0.5% (iek iklo mYNgnIz slPyt 200 iltr pwxI iv`c) dw Gol bxw ky Du`p vwly idn hPqy-hPqy dy vkPy nwl 2-3 vwr kIqw jwvy[ ndInW dI rokQwm: ietist ndIn dI rokQwm leI brsIm ivc rwieAw rlw ky bIjo[ rwieAw dI &sl CyqI vDdI hY Aqy ieh ndInW nUM d`b lYNdI hY[ ndIn dI sm`isAw vDyry hovy qW ibjweI AkqUbr dy dUjy h&qy q`k kIqI jwvy ikauNik aus vyly qwpmwn Gtx kwrn ieh ndIn G`t au~gdw hY[

isMcweI pRbMD: pihlw pwxI bhuq zrUrI hY Aqy

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

vDIAw &sl leI ieh pwxI CyqI idE qW jo bIj AswnI nwl au~g skx[ pihlw pwxI hlkIAW zmInW ivc 3-5 idnW bwAd Aqy BwrIAW zmInW ivc 6-8 idnW bwAd id`qw jwvy[ ies qoN bwAd vwly pwxI zmIn Aqy mOsm Anuswr grmIAW ivc 8-10 idnW bwAd Aqy srdIAW ivc 10-15 idnW bwAd dyxy cwhIdy hn[ ktweI: ibjweI qoN lgBg 50 idnW bwAd brsIm dw pihlw lOA iqAwr ho jWdw hY, aus ipCoN srdIAW ivc 40 idnW ipCoN Aqy bwAd ivc 30 idnW dy vkPy qy lOA ley jw skdy hn[ dwqI nwl ktweI dy mukwbly lMmy hYNfl vwly dwqry dI vrqoN nwl 2 qoN 3 guxw vDyry ktweI huMdI hY[

www.krishijagran.com

CoilAW dI KyqI

CoilAW dI KyqI: au~nq iksmW Aqy kwSq dy FMg fw. blivMdr isMG iF`loN gurU kWSI XUnIvristI, qlvMfI swbo, biTMfw

jwb iv`c Coly hwVHI dIAW dwlW dI mh`qvpUrn &sl hY[ CoilAW dy bIj iv`c lgBg 18-22 pRqISq pRotIn, 52-70 pRqISq kwrbohweIfRyt, 4-10 pRqISq crbI Aqy 6 pRqISq k`cy rySy huMdy hn[ CoilAW iv`c &wsPors (340 imlIgRwm pRqI 100 gRwm), kYlSIAm (190 imlIgRwm pRqI 100 gRwm), mYgnISIAm (140 imlIgRwm pRqI 100 gRwm), lohw (7 imlIgRwm pRqI 100 gRwm) Aqy izMk (3 imlIgRwm pRqI 100 gRwm) vI huMdw hY[ iesdy p`iqAW iv`c mYlIk Aqy istrIk AYisf huMdw hY ijs krky Coly pyt dIAw ibmwrIAW leI bhuq PwiedymMd huMdy hn[ Coly KuUn nUM sw& krn iv`c vI shweI huMdy hn[ Coly srdIAW dI &sl hY pr A`q dI srdI Aqy korw ies dw nukswn krdy hn[ ieh &sl G`t bwrS vwly ielwikAW dy leI bhuq AnukUl hY pr ieh syNjU hwlqW iv`c vI iesdI kwSq kr skdy hW[

www.krishijagran.com

jy grmI CyqI SurU ho jwvy qW &sl nUM vDx dw smW G`t imldw hY Aqy &sl CyqI p`k jWdI hY ijs nwl JwV G`t imldw hY[ CoilAW leI cMgy jl inkws vwlI ryqlI zmIn bhuq FukvIN hY[ KwrIAW Aqy sym vwlIAW zmInW CoilAW leI FukvIAW nhIN hn[ au~nq iksmW: cMgy JwV leI CoilAW dI isPwrS iksmW dI hI ibjweI kIqI jwvy ijnHW dw vyrvw hyT ilKy Anuswr hY: kwSq dy FMg zmIn dI iqAwrI: CoilAW nUM auKyVw rog qoN bcwaux leI zmIn nUM aultwvyN hlW nwl fUMGw vwhuxw cwhIdw hY[ zmIn nUM bhuq BurBurI krn dI loV nhIN hY[ zmIn dI fUMGI (22.5 sYNtImItr) vwhI nwl v`D JwV ilAw jw skdw hY[

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

CoilAW dI KyqI

ibjweI dw smW: brwnI hwlqW iv`c dysI CoilAW dI ibjweI leI FukvW smW 10 qoN 25 AkqUbr hY jdik syNjU hwlqW iv`c dysI Aqy kwblI Coly 25 AkqUbr qoN 10 nvMbr dy drimAwn bIjxy cwhIdy hn[ AgyqI bIjI &sl nUM v`D qwpmwn krky auKyVy dI ibmwrI l`gx dw fr rihMdw hY[ CoilAW dI ibjweI smyN isr krnI cwhIdI hY[

CoilAW leI 37 iklo bIj pRqI eykV dy ihswb nwl vriqAw jwvy[ pI bI jI 5 iksm leI 24 iklo bIj pRqI eykV pwau[ dysI CoilAW dI nvMbr dy dUjy pMdrHvwVy iv`c bIjweI leI 27 iklo bIj Aqy dsMbr dy pihly pMdrHvwVy iv`c bIjweI leI 36 iklo bIj pRqI eykV vrqo[

AgyqI bIjI &sl keI vwr izAwdw v`D jWdI hY ijs krky &l G`t pYNdw hY ijs krky pYdwvwr G`t jWdI hY[ pCyqI bIjI &sl dIAW jVHW pUrI qrHW vD-Pu`l nhIN skdIAW ijs krky JwV G`t inkldw hY ijhVw ik bIj dI mwqrw vDw ky kuJ h`d q`k pUrw kIqw jw skdw hY[

isauNk dy hmly vwlIAW zmInW iv`c bIj nUM 10 imlIiltr frsbwn 20 eI sI (klorpweIrI&ws) pRqI iklo bIj iv`c imlw ky soD lYxw cwhIdw hY[ klorpweIrI&ws 180 imlIiltr lY ky A`Dw iltr pwxI iv`c Gol ky 18 iklo dysI CoilAW dy bIj dI p`ky &rS jW qrpwl pqlI qih ivCw ky iCVkwA kro[

bIj dI mwqrw Aqy soD: dysI CoilAW leI 15-18 iklo (pI bI jI 5 iksm nUM C`f ky) Aqy kwblI

37 iklo kwblI CoilAW dy bIj nUM soDx leI 370 imlIiltr dvweI ie`k iltr pwxI iv`c Gol ky

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

www.krishijagran.com

CoilAW dI KyqI

iCVkwA kro[ bIj nUM cMgI qrHW sukw lvo[ bIj dI soD, bIj soDk fr`m nwl vI cMgI qrHW kIqI jw skdI hY[ bIj nUM au~lInwSk dvweIAW ijvyN ik kYptwn/kYptw& (kYptwn*) 3 gRwm jW bwivstn (kwrbYNfwizm*) 3 gRwm jW rovrwl (AweIpRoifEn) 2.5 gRwm pRqI iklo bIj nwl vI soD lYxw cwhIdw hY[ jIvwxUM Kwd dw tIkw: ie`k eykV dy bIj nUM G`to G`t pwxI nwl ig`lw krky bIj nUM sw& &rS au`qy ivCw lau[ bIj nMU ie`k-ie`k pYkyt mIzorweIzobIAm (AYl jI Awr-33) Aqy rweIzobYktIrIAm (Awr bI-1) jIvwxUM Kwd nwl cMgI qrHW rlw lau Aqy CwvyN sukw ky ie`k GMty dy AMdr bIj idau[ iehnW jIvwxUM KwdW nUM bIj soD leI vrqIAW jwx vwlIAW au~lInwSk dvweIAW nwl ie`kTw vI lgwieAw jw skdw hY pr jykr bIj nUM kItnwSk

www.krishijagran.com

nwl soDxw hovy qW pihlW kItnwSk lgwE, iPr au~lInwSk Aqy bwAd iv`c jIvwxU Kwd lgwE[ ibjweI dw FMg: CoilAW dI ibjweI pory nwl kIqI jwvy[ kqwr qoN kqwr dw &wslw 30 sYNtImItr r`iKAw jwvy[ bIj nUM 10 qoN 12.5 sYNtImItr fUMGw bIjxw cwhIdw hY[ ies qrHW bIjx nwl &sl nUM auKyVy dI ibmwrI G`t l`gdI hY[ CoilAW dI ibjweI Kwd bIj firl nwl vI kIqI jw skdI hY pr bIj vwly KWcy v`fy hoxy cwhIdy hn[ bY~f au~qy ibjweI: drimAwnIAW Aqy BwrIAW zmInW au~qy CoilAW dI ibjweI kxk leI vrqy jWdy bY~f plWtr nwl 67.5 sY.mI. iv~Q qy iqAwr kIqy bY~fW (37.5 sY.mI. bY~f Aqy 30 sY.mI. KwLI) au~qy krnI cwhIdI hY[ bY~fW au`pr CoilAW dIAW do kqwrW â&#x20AC;&#x2122;c ibjweI kro[ bY~f au~qy ibjweI leI Awm ibjweI leI isPwrS

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

CoilAW dI KyqI

bIj Aqy Kwd dI mwqrw vrqo[ bY~f au~qy ibjweI krn nwl pwxI dI b`cq huMdI hY[

ndInW dI rokQwm: ndInW dI rokQwm leI ie`k qoN do gofIAW kIqIAW jwx Aqy ieh gofIAW ibjweI qoN 30 Aqy 60 idnW bwAd kro[ phIey vwlI suDrI hoeI iqRPwlI nwl vI gofI kIqI jw skdI hY[ syNjU hwlqW iv`c CoilAW iv`c ndInW dI rokQwm leI stONp 30 eI sI (pYNfImYQwiln) iek iltr pRqI eykV dw iCVkwA ibjweI dy 24 GMitAW dy AMdr kIqw jwvy[ isMcweI pRbMD: syNjU zmIn iv`c ibjweI qoN pihlW BrvIN rOxI krnI cwhIdI hY[ ies nwl jVHW fUMGIAW jwxgIAW Aqy BUmI ivcly pwxI dI Xog vrqoN hovygI[ &sl nUM bwAd iv`c loV muqwibk kyvl ie`k pwxI dyx dI loV huMdI hY[ ieh pwxI ibjweI

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

dy smyN Aqy bwrS Anuswr A`D dsMbr qoN AMq jnvrI drimAwn dyxw cwhIdw hY[ jykr bwrS pihlW ho jwvy qW ieh pwxI hor pCyqw kr idau[ bhuqw pwxI dyx nwl bUty dw Pulwt bhuq v`D jWdw hY Aqy &l G`t l`gdw hY[ BwrIAW zmInW, Kws krky Jony ip`CoN bIjy CoilAW nUM pwxI iblkul nhIN lwauxw cwhIdw hY[ Jony vwly KyqW iv`c jykr pwxI lw dyeIey qW swrI dI swrI &sl qbwh ho skdI hY[ CoilAW dI ktweI: jd f`fy p`k jwx Aqy bUty su`k jwx qW &sl v`F lYxI cwhIdI hY[ vwFI dwqrI nwl krnI cwhIdI hY[ &sl nUM h`QW nwl nhIN pu`txw cwhIdw[ ies nwl zmIn jVW dI Kwd qoN vWJI rih jwvygI[

www.krishijagran.com

Sustainability

www.krishijagran.com

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

jONAW dI kwSq

vDyry JwV lYx leI jONAW dI kwSq ikvyN krIey? fw. blivMdr isMG iF`loN gurU kWSI XUnIvristI, qlvMfI swbo, biTMfw

jON

Bwrq dI mh~qvp¨rn Anwj &sl hY, jo au~qrI mYdwnI ielwikAW Aqy au~qrI phwVW iv~c hwVHI ru`q iv~c augweI jWdI hY[ ieh dunIAW dI kxk, cwvl Aqy m~kI qoN bwAd cOQI sB qoN mh~qvp¨rn Anwj &sl hY[ jONAW dI vrqoN nwl ijgr iv~c kolystRol dw p~Dr G`t ho jWdw hY[ jONAW dI &sl nUM ibjweI smyN TMfy jlvwXU dI loV huMdI hY pr p`kx vyly grm qy KuSk mOsm cwhIdw hY[ jON soky dw cMgw mukwblw kr lYNdy hn, ies leI ieh G`t vrKw vwly ielwikAW leI Fu`kvIN &sl hY[ jONAW dI &sl cMgy jl inkws vwlIAW zmInW iv`c hI cMgI huMdI hY[

ies &sl dI ryqlIAW Aqy k`lr vwlIAW zmInW iv`c s&l kwSq kIqI jw skdI hY[ pMjwb iv`c ipCly swl jONAW dw AOsq JwV iv`c 36.96 kuieMtl

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

pRqI hYktyAr (14.78 kuieMtl pRqI eykV) irhw jo ik dyS iv`c sB qoN v`D hY[ jONAW dIAW au~nq iksmW: pI AY~l 807 Aqy pI AYl 426 jON dIAW Cy kqwrI PIf vwlIAW iksmW hn, jdik fI fblXU Awr XU bI 52 do kqwrW vwlI jON dIAW mwlt iksm hY[ S&l kwSq dy FMg zmIn dI iqAwrI: ipClI &sl Aqy zmIn dI iksm Anuswr Kyq nMU qvIAW jW kltIvytr nwl 2-3 vwrI vwh ky iqAwr kIqw jwvy[ ibjweI dw smW Aqy FMg: vDyry JwV lYx leI ies &sl dI 15 AkqUbr qoN 15 nvMbr q`k ibjweI kIqI jwvy[ brwnI hlikAW (pMjwb dy d`Kx-p`CmI ijlyH) iv`c iesdI ibjweI AkqUbr dy mhIny kIqI

www.krishijagran.com

jONAW dI kwSq

jwvy[ shI smyN qoN bwAd ibjweI krn nwl jONAW dw JwV G`t jWdw hY[ ibjweI Kwd bIj firl nwl kIqI jwvy[ brwnI ielwikAW iv`c jy zmIn iv`c cMgw v`qr hovy qW ibjweI kyry nwl jdik G`t v`qr hox qy ibjweI pory nwl kIqI jw skdI hY[ kyry qoN bwAd suhwgw mwrnw zrUrI hY pr pory qoN bwAd suhwgy dI loV nhIN hY[

www.krishijagran.com

bIj dI mwqrw Aqy soD: syNjU ielwikAW iv`c 35 iklo Aqy brwnI ielwikAW leI 45 iklo bIj pRqI eykV dy ihswb nwl pwE[ ibjweI qoN pihlW bIj nUM vItwvYks 75 fblXU pI (kwrbokisn) jW rYkisl 2 fI AYs (tYbUkonwzol) 1.5 gRwm pRqI ik`lo bIj dy ihswb nwl soD lYxw cwhIdw hY[ ies nwl &sl nUM kWigAwrI, bMd kWigAwrI Aqy DwrIAW dw rog nhIN l`gdw hY[

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

jONAW dI kwSq

jONAW dI kWigAwrI dI rokQwm leI meI-jUn dy mhIny jONAW dy bIj nUNM svyry 8 vjy qoN lY ky dupihr dy 12 vjy q`k Awm pwxI iv`c iBauN ky r`Ko[ ies ip`CoN ies bIj dI pqlI qih ivCwky p`ky PrS, ctweIAW jw qrpwlW au~pr Du`p iv`c su`kxy pw dyxw cwhIdw hY[ jONAW dy bIj nUNM cMgI qrHW sukw ky KuSk QW qy r`Ko[ ibjweI krn dy v`K-v`K qrIky: Awm rvwieqI ibjweI: kqwr qoN kqwr ivckwr &wslw 22.5 sYNtImItr r`K ky jONAW dI ibjweI shI smyN qy bIj-Kwd fir`l nwl kro[ brwnI qy pCyqI ibjweI leI kqwr qoN kqwr ivckwr &wslw 18 qoN 20 sYNtImItr r`Ko[ ibnW vhweI ibjweI: ijnHW KyqW iv`c ndInW dI sm`isAw nw hovy au`Qy jON ibnW vhweI jW G`t qoN G`t vwh ky zIro itl firl nwl vI bIjy jw skdy hn[ ijnHW KyqW iv`c ndIn izAwdw hox au~Qy A`Dw iltr gRwmokson 24 AYs AYl (pYrwkuAwt) 200 iltr

pwxI iv`c imlw ky iCVkx nwl bIjx qoN pihlW aunHW dI rokQwm kr skdy hW[ KwdW dI vrqoN: KwdW dI vrqoN im`tI pr^ AwDwr qy hI krnI cwhIdI hY[ swrIAW KwdW ibjweI vyly firl kr idE[ jy nweItRojn XUrIey dI rUp iv`c pwauxI hovy qW ies nUM rOxI qoN pihlW pwE[ * jykr fI ey pI dI is&wrS kIqI mwqrw pweI hovy qW 45 iklo XUrIAw pRqI eykV pwau[ ndInW dI rokQwm: pihly pwxI qoN bwAd Kyq v`qr Awaux qy phIey vwlI suDrI hoeI iqRPwlI nwl gofI kro[ ndInW dI rokQwm rswiexW nwl vI kIqI jw skdI hY[ smyN isr bIjI &sl iv`c cOVy p`iqAW vwly ndInW (bwQU, ip`q pwpVw Awid) dI rokQwm leI 250 gRwm 2,4-fI sofIAm swlt 80 fblXU pI jW 250 imlIiltr 2,4-fI eIQweIl AYstr 38 eI sI pRqI eykV nUM 150 iltr pwxI iv`c Gol ky ibjweI qoN 40-50 idnW AMdr iCVkwA kro[ ieh iDAwn r`Ko ik &sl ny ies vyly pUrw bUJw mwr ilAw hovy[ cOVy p`qy vwly ndInW dI rokQwm ibjweI qoN 30 idn

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

www.krishijagran.com

jONAW dI kwSq

ip~CoN 8 gRwm AYlgir`p 20 fblXU pI (mYtslPUrwn) 150 iltr pwxI ivc Gol ky pRqI eykV dy ihswb iCVkwA krn nwl kIqI jwvy[ ieh ndIn nwSk swry cOVy p`qy vwly ndInW Aqy kMifAwlI pwlk dw vI rokQwm krdw hY[ jONDr dI rokQwm leI 500 gRwm AweIsopRotXUrwn 75 fblXU pI dI ibjweI qoN 30-35 idnW AMdr 150 iltr pwxI vrq ky spryA kro[ jOAW iv`c gu`lI fMfy dI rokQwm leI 400 imlIiltr pRqI eykV ipaUmw pwvr 10 eI sI (iPnOkswpRop-pI-eIQweIl) dw bIjweI qoN 30-35 idnW AMdr 150 iltr pwxI dI vrqo krky iCVkwA kro[ isMcweI pRbMD: jONAW dI &sl bwrS qy inrBr krdI hY[ KuSk hlikAW iv`c do pwxI Aqy bwkI ijilHAW iv`c ie`k hI pwxI kw&I hY jo ik ibjweI qoN 5-6 h&qy ip`CoN idqw jwvy[ ktweI: p`kx qoN bwAd &sl v`F lYxI cwhIdI hY[ jy dyr ho jwvy qW &sl if`g jWdI hY Aqy dwxy vI ikr jWdy hn[

www.krishijagran.com

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019

www.krishijagran.com

n?~wHJ/H;hH feqPh ikroD d;zpo 2019