Krishi Jagran Assamess Magazine January 2017

Page 1

Ké ßÔÁh ¿ø¸ò RûMeY æñá1í ;Tb;j {a;kjix zsmJ gupd h'g2khagek 9khs

www.krishijagran.com

'b] @ z,4rk )! okf[Ekji @)!& sqlr #%

+91 9891 405 403

22 n

ANNIVERSARY

;Thbd shylkj 9km' k augYa___



For more details Please Call : Mob.: 97072-43135, 70860-55891

www.tatatiago.co

SHOWROOM OPEN ALL 7 DAYS A WEEK

*Exp. Guwahati


¿Âõø¸ûþ±ÂõùÏ

www.krishijagran.com

¿Âõø¸ûþ±ÂõùÏ

ßÔÁ¿ø¸ æñá1í ö±1îÂÂõø¸Ç1 Ûàò Õ¢¶íÏ ÷±ËýÃÃßÁÏûþ± Õ±Ëù±äÂòÏ

Year 2 Issue 01 January 2017 Rs. 35/< <

;kR];hj zSaku;

<

;khjmji zSaku; skg;]h3, Gh:z;[rHh3\ h'ogfv gyt Gz_G_ha_ gofkgjl srkgfokj ofz,gRkm zy;kji zSaku; h'gpb hsht2k Gh:z;[rh3\ hzhf2kj hjgak3k]j hjgak3k]j

< < < < < < < <

hzhf2kj srkgfokj srkgfokj

< <

h'awf zyk2;

<

h'awf zyk2; «g;_go_ Gl9kHg;GvGl¬ srkgfokj '8]f

<

zyk2; srkgfokj

<

Grk;k{F3z

<

9kHf {aguB3k htokHhf,

< <

;kRk]l2 zyk2;

<

Gs_vi_ gtkgshf; vkHhf Hskf[gEl Gs_oi_ 'kzf t< g;_h3_ væi j'iFuJ gdjhd2k 9ho` h'_ 9kj tk< h'_hv_ h'P'kz z¥2 ;[skj go_ vk'[ 5kjyk 4kf jX'i -of 9hf;k¡ hzfKyk Hsjkf 4kf h'haf hspJk zsij hdEkji g;_ go_ zjfrk zkjk 4kf gsck psk] 9k5vkfk skhl; v[,h; \kh32k a[fs h'P';sk] hj,h; a[æij gvkhf2k sykof gp5kli sykof lYCi akgæ gysk psk] haJ2,;k sæk'hj2k {akzfk ;ksf shysk a[l2kfi hfpk¡ g3k; jky[l hz, 9k"u[l zsu aJpk¡ psk] 5[j;kf ;[gjpi gskhyd 9N;[ Rku' ;£f hz,y ;hjpsk glyji aJihd gv1ykf 9k2pk 4kf aAa[ jk2 aEf ;[skj f[a[j ukz aEf 9kogm fgjFuJ gpjdkg3 hp';k¡ {ak8rk2 9kj_ Gf_ gv1g' ;Tb h'ykji 9o2 ;[skj yjsfaJid hz,y ;,m hugfp uskh`2k ozh'FuJ hz,y h7gL+k {hud hsDl g;_ h'_ HFuJk Gv_ 9zs[uif gRkgmp ;[skj h'Qªs hz,y gug'FuJ hz,y omuip okfk j'iFuJ okfk jkoi'

ßÔÁ¿ø¸ üÑÂõ±ðÃ.........08

{urkhmf g4hdj sk8rgsgj shylk z;ljoiEf a hd {Íd ;hj' akhj ..................50

¿ÎßÁ±¥ó±òÏ üÑÂõ±ðÃ...................15

Z'kZyr ...............54

9k8[hf; -y -m 9kge \kjdi2 ;Tb;< skgv]gL+k gagv]kgffi

ü±ŽÂ±ÈßÁ±Âõþ Ã...........32

oigjk 'kgo3

aJtk:3 l£ ........55

þ Ã.................36

jÌf/aJwkli ........56

;lj 9k8[hf; {¯akuf g4hd ...42

রািশফল ............58

a3lj -'Okhf; g4hd 9kjX a[hl z[jYk.........46

Îàù± .................60

'io {akvkj 9kjX m[wmd hf2FQwj {ak2..................48

¿üËò÷± .................62

g4hd

oin

Saku; hfgu]p;

To J

Assamese

Krishi Jagran Kisan Club 9891405403

ü¥ó±ðÃßÁ, ›¶ßÁ±úßÁ, ÷Å^ßÁ Õ±1n¸ ¦¤Q±¿ñßÁ±1Ï Û÷ ¿ä ë¿÷¿òßÁ ßÔÁ¿ø¸ æñá1í ÷Åù ¿êÂßÁò± Ð 60/9 îÔÂîÂÏûþ Îé±ù, ý×ÃëÂ×äÅÂô äÂ1±ý×à ÷±ËßÇÂéÂ, ¢¶Ïí Âó±ßÇÁ Î÷¸C ΩäÂò1 ÝäÂ1îÂ, òîÅÂò ¿ðÃ~Ï-110116 ÆýÃà Ûä ¿é ¿÷¿ëÂûþ± Î ¶åÃ, ¿Âõ 2, ÎäÂ"Ã1 63 òý×Ãë± Ð 201301, ¿æÃù± Ð ÎáÌîÂ÷ ÂõÅX òá1 [ëÂ×Ð ¶Ð] üÂõDZ¿ñßÁ üÅ1¿ Âî ¦±ò òîÅÂò ¿ðÃ~Ï Ûý×à ձËù±äÂòÏî ¶ßÁ±¿úî ¶»gü÷ÓýÃ1 ¿ùàòÏ ¿ùàßÁüßÁù1 ¿òææ¤ û±1 Âõ±ËÂõ ¶ßÁ±úßÁ Õ±1n¸ ü¥ó±ðÃßÁ1 Ûý×ÃË ÂSî ÎßÁ±Ëò± öÓ¿÷ßÁ± ò±ý×Ã

Total Page 68

Subscribe

KRISHI JAGRAN MAGAZINE

Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Bengali, Telugu, Assamese, EAST ZONE ASSAM OFFICE Odia, Tamil, Malayalam & English

Nishant Taak , 45503170

9953756433, 9891889588

04

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

SOUTH ZONE KERALA OFFICE Ramachandra Towers, Behind Ghss, Pattom, Thiruvananthapuram - 4 Mob: 9891 899 064 E: ajith@krishijagran.com

65, Japorigog Bikrampr, Dispur-781005, Guwahati Mob: 9891 956 956 Email: upasana@krishijagran.com


phDª 9kgakfkj ykdd 9ka[hf 9kskj aJtk:3j {¯akufj haej phDª y0;

gykFtk akEkj aJtk:3 G h'P'kz ;gj gR 9kskj ahjv2 9kgakfkj lmd 9kge. 9kgakfkj zgakgf 9ksk; h;e[ g'glm aJtk:3 -d2kj ;hj'-l gaJjwk hug2 hR 9kgakfkj oiEfd phDªpkli ahjEd]f 9khf' akgj. Rkgd skf[yj zyk2 ;hj' akgj 9kjX ;ks aqw] ;hj' akgj.


zSaku;i2 'd]skf hshpJd g4hdj uj;kj

aJk

vif ;klj ajk \kjdd hshpJd g4hdj zskgEp -yhel. g4hdj aJZDhdj ajk -l hz>vkx ;3k 9khu aJk2 z;glk ;ksj 'kg' ;Tb;j 0vjd 'l8 9khelx pzr -l Rk'j 'kg' mjX mk=i 9khelx cjj 9kEpr;dkj 'kg' mkHx sy `;kgdk zk8kjw ;`k 9khel. gdhd2k 9kskj ofz,4rk zihsd 9khel 9kjX g4hdj skh3 'y[d 9khelx dkj ajk hRskf 4kur {¯akuf -yhel gz2k aR]kAd 9khelx h; lkgy lkgy 9kskj 0ajd ofz,4rkj g'kok ahj' 8gjx 9kskj 9kEpr;dk 'kg 9kjX 9kskj vkhyu 'Th gykEkj ajk ;Thbj {¯akuf g'he ;hj' lmi2k y2. 9khs {Íd ;Thb 'io -d2kj ;gjk 9kjX gzHh'lk; 'ioj ga3 \hj'j 'kg' jkzk2hf; {']j; 9kjX hz£f 'rEZyk 'Th -y Rk2 Rkj ahjwksd zjXx s8rsi2k 9kjX tknj 'kÌj hfs]kw 9kjS\ -y Rk2 Rkgd g4hdj s[4r 9kEpr;dk ol a[jk ;hj' ajk Rk2. 'Th gykEk ofz,4rkx ahj2kl h'\kofj ajk g4hdj 'rEZyk ;hs Rk2 9kjX ;Thbj 'kg' s[4r 'rEZykj uks 'Th gykEkj ajk 9kskj ;Thb lk\j ahjEgd] glk;vkf y®' 8gj. ;Thbd 9k8[hf;jwj hugp 9kskj aJmhd ;gj h; lk\uk2; g4hdd 9khs hae ahj -m `kg;kx gdhd2k 9kskj g4hdj a[jfk a hd sfd agjx R®d 9khs ap[aklf ;hj 9hdhjDª 9kg2k ;hjheglk. gshehf;jw hf<zgFugy 9ksk; uj;kj y2 h; ap[aklf; drkm ;jkgdk 9kskj 'k8rd ahj' lmi2k ;`k fy2. aqg'] g;kEk -yhel 9kskj gupd mk4ijj fui -'helx gzHg3k ;Lafk mk4ijj gag;3d zihsd -y `kh;l. als y®gl0 \kgl y®l 9kho g;El g4hdj 0ajd hf\]j ;jkgdk aR]kAd fy2x g4hdj lmd

ap[aklfx ap[ y®gl gmk'j y®'x sqQ y®'x gmk'j 'rEykjj ajk \kl m[wmd -ohE; zkjx gmk'j zkjx gmk'j gme; -d2kj ;hj'j 'kg' gmk'j Rkgd g8k>Ek h'yif ak;cj y®' akgj 9kjX 9kskj oiEf Zdj 0aj -l Rk' akgj. g4hdj 9Egpb aR]kAd {agRkmi ;hj'j 'kg' ekmli aklgfk ;hj' ajk Rk2 R®d ;s 4jvd g'he 9ksukhf ;hj' ajk Rk2. gs1/skh4 aklfj ajk 9ksj 9ks m[h3j uksj vhjdk`] y2. gs1/sk4i aklf ;hjgl gs1j 'kgu0 9kskj ;Thb {¯akufd Hhd'kv; ahjwks ak' ajk Rk2. zqR]s[4i 5vld Rhu gs1/skj4j hQª2kpildk fy2 gdhd2k tknj 5[l tkl h'yif -y Rk'. z']Ywj ajk Okd y2 gR ;gs0 Gp3k 5vl 5[lj ajk ajkmgjw[j Zykfk¡j GH ;i3j U'kjk ;hj dkd ukfk -d2kj ;jkj hQª2kd zyk2 y2. ;Tbg; Rhu h'vkgj gdg¡ cjj 0vgj/ak>ogj ahj `;k \qhsd skvjXs aklf ;jkgdk g;kgfk ;h6f ;`k fy2. {gL+4gRkmr gR u[g2k ;kR]j 'kg' aJhpYw \kl 'rEZykj U'kjk ;jk Rk2. skvjXs 0vgj ak>ogj \klugj h;fk Rk2 9kjX cjd {agRkmi ;hj ;[gakbwj zszrkj ajk s[hDª ak' akhj. g4hdj \qhsd Rhu 9la 5lj 'TY lgmkEk Rk2 gdhd2k aHvkH ak'. gfs[j a[hl; 9la gvkEkhvdk ;hjgl 5lj Qª2j ajk \kl 9ksukhf ak' akgj. zkskfr j§gagj u[H 3;kj G3k gfs[-lg; h'Qªi ;hj' akgj. gzH gfs[ mJiBs;kld % 3;k 5[3k-lg; h'Qªi y2. Ggfugj Rhu 9khs ;Thb; hshpJd g4hdd ahjEd]f ;hj hu0> gdhd2k dk; lk\-l ahjwd ;jkd g;kgf0 'k8k hu' gfkEkgj. /Gs_hv_ thshf; HgsHl < dominic@krishijagran.com

22 Years. 12 Languages. 22 States. 23 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

info@krishijagran.com, editor@krishijagran.com, advt@krishijagran.com, circulation@krishijagran.com

06

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&


9kvl 5kh3]vj ahjv2x jia akdj hvyª

g;kvkg\3

5kh3]v H El 3]gv g; 5kh p 3 \ dk, y2 kvg g; ) p zkj ( jj 5k vkl

\kl m[wmd g'he {¯akuf g'he 9ksukfi ak0;

skQ/ #/^ h;glk/G;=

9khog2H 5kh3]v zkj l0;

zkE8kfdk f;l'koij ajk zkE8kf

z;glk vkl5kj zkj 5kh3]v fy2

foj v;[j 0ajd h'P'kz ;j; 9kfj ;`kd m[jXd¾ hfhu'

vkl5kj hslv hlhsg3tx

s[S'kH


ßÔÁ¿ø¸ üÑÂõ±ðÃ

www.krishijagran.com

!)) hufd aJZDd y®' ;akyj uks ;s gykEkj zS\kEfk 9jyjj fd[f aJokhd

2x 9jyjj pzrd gRgfugj gRkEk g;Hhuf skfd yJkz akHge dkj ajk g;El ;Thb -'Okhfg;H fy2x \kjd vj;kgjk hvh¡d. h; Ghd2k sky mgEbwk z,Zykf «9kH9kHha9kj¬ ;kfa[jj ;Thb -'Okhf;j U'kjk -d2kj ajk % aJ;kjj fd[f 9jyj aJokhd g;El !)) hufd aJZDd y®'.

y

-'Okhf;j sgd GH 'ej 9jyjj {¯akuf ;s fy®' 9kjX GH aJokhd; {¯akhud ;jkd g'he ahjpJs ;hj' lmi2k fy®'. 9kH9kHhaj z,Zykf ;Tb;; 9jyjj fd[f aJokhdj g4hdj a hdj h'bg2 d`r gRkmkf 8hj'.

z;glk gd0>j 'kg' ((( vfj ajk shylkj lmd ;ks ;jkj z[gRkm !ak0> R®d shylkj 9kEpr;dk; okhf'-l z[gRkm ak0>x gd0>glk;j zszrk; 0vjj ajk 9f[\E ;gjk {Djk4Ftj akykjj shylkj oiEf 'y[d ;h6f y2. gd0>glk;; z,zk8f; G;gmk3 ;hj'j 'kg' 'y[d uqj/uqj-lg; Rk' lmi2k y2. lkhmgl IÌfj 'kg' 4hj l'-l y0; 'k ap[j 'kg' ukfk. hR g;kgfk 8jfj 'rEZyk akykj 9£ld fkak2. g4k>o ;kh g;H'k h;_hs_ uqj-l -m shylk ahj2kl 9kjX ap[j 9kEpr;dk; a[jk ;gj. Hskf ;ks ;jkj haegdk z;glk mJksr z,m6gfgj G;gmk3 -y `kh; G; aJdrky¾kf -y agj h; d`kha0 {Djk4Ftj shylk hfoj mk0>d mh6d z;glk z,m6fj lmd oh=d -yge lkhm gz2k Gfho0 'k g;kSakfij U'kjk hfhs]d. 'd]skf {Djk4Ftj akykji2k 9£l lkhmgl vj;kj y0; 'k g'/vj;kji z,m6f y0; z;glk shylk ;Tb;j 0ajd 8rkf huge ;kjw a[jXbj alk2fj ;kjgw ;Thb gYQd shylkH zhQª2 -y ;ks ;hj 9kge. g4hdj vk5/hv;[fj ajk -l ;3kx Hdrkhu ;ks shylkj U'kjk 'y[d \klugj ;jk Rk2. Ggf ;ks ;hjge gR {Djk4Ftj a[Bakgokpig2 hR shylk; -ohE; g4hd ;hj'j 'kg' g;El {¯zkhyd ;jk fkH 'j, gd0> 08

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

gf

k3'Ìj haed 'okjd ;akyj 9'k; gRkEk 'ejj d[lfkd @% j ajk #) pdk,p ;s -yge. 9Egpr Ghd2k ;Tbg; gv;j U'kjk g3Jg¥;vf ;hj' akgjx Ggf 9EZyk 9fkmd hufd -uhf; 9k'; ' kj 9f[skf ;jk -yge. Rkj ;kjgw uks ;s gykEkj zS\kEfk 9kge. GH zs2d ;akyj uks #*x%)) j ajk #(x@)) 3;k aJhd g;hFt «G3k g;hFt/#%^ h;glk¬ vhl 9kge 9kjX GH uksd !x))) j ajk !x%)) aJhd g;hFt ;s y®' akgj. aJhpYgwk hu 9kge. H2kj ;kjgwH vj;kj 9kjX g'/vj;kji z,6fj U'kjk0 ;Thbj 9k8[hf; g3;hf;j d`r aJhpYwj sk8rgsgj shylk ;Tb;; hu2k -mge 9kjX shylk a[Bak gokpi ;Thbj 'kg' hfoj mk0>j ajk 'khyj-l -mge. gRgfugj ;Thb h'Okf g;FuJdx h';kp 4Ft 9kjX holk aR]k2d shylk 'khyj-l -mge. H2kj ajk H2kj shylkj skod 9kd©h'P'kgzk 'kh ge. z;glkd-; tknj ;`k GHg3k y2 gR z;glk shylk -ohE; ;Thbj 5kgl g'he 8rkf hugex ;kjw z;glkg; Ghd2k hfoj Z'kZyrj aJhd hv¡k -yge. Ghd2k GHg3k0 okhfge gR jkzk2hf; aJtki:3j ;kjgw ;Thbj U'kjk {¯aÍ aJtk:3j {ag\kmj ajk Z'kZyrj 0ajd g;gf;[Ek g'2k aJ=kE ahjge. sH0 H2kj jXd¾; skhf shylk; aJhphYd ;hj'-l 8gjk. Ghd2k shylk z,m6gf G;gmk3 -y g5tkgjvfj sk8rgsgj0 Zykfi2 ;Thb aJtk:3; g'hv hfoj oihE;kg;k ' kHge Rj ajk gd0>glkg; hfoj ahj2kl 9kjX hfoj z,m6fj shylk 9kh`]; 9kEpr;dk; a[jk ;hj 9kge. sH 9kfhFud -ygek gR shylk z;l 9kd©hf\]j -yge. gd0>glk;j z5ldkH sH gskj z5ldk gu4k ak0>.



ßÔÁ¿ø¸ üÑÂõ±ðÃ

www.krishijagran.com

v2kh'fj {¯akuf ##* hshl2f 3f gykEkj 9f[skf P'd vhld 5vl hvof @)!^/!& d v2kh'fj {¯akuf ##* hshl2f 3f gykEkj 9f[skf ;jk -yge. H{fkHg3t gZ33 htak3]gsF3 95 GmJi;klvkj «H{GvhtG¬ j 9f[zkgj 5vl hvof @)!%/!^ d h'P' z;glkgd v2kh'fj {¯akuf #!# hshl3f -yhel.

h'

H{GvhtG j 9f[zkgj \kjd 9kjX ;kfktkd {¯akuf g'he gykEkj ajk htgvS'j skyj sqlrk,;fj sgd h'P' z;glkgd v2kh'fj {¯akuf ##* hshl2f 3f gykEkj 9f[skf ;jk -mge. \kjdd aJ`gs v2kh'fj {¯akufj 9f[skf !)* lk4 3f 9khelx h; zgdo 9f[skfj sgd \kjdd {¯akuf !!% lk4 3f gykEkj zS\kEfk 9kge. Ggfugj 9kgshj;kd v2kh'fj {¯akuf 5vl

5vl hz>vkd g4hlgshl

hvof @)!^/!& d !!( hshl2f 3fx 'Jkoild !)@ hshl2f 3f 9kjX 9kgo]hF3fkd %& hshl2 3f gykEkj 9f[skf ;jk -yge. H2kj 'kgu0 vifd !# hshl2f 3fx gajkgmkg2d ( hshl2f 3f 9kjX ;kftkd ^ hshl2f 3f 9kjX 9fr gupd @! hshl2f 3f v2kh'fj {¯akufj 9f[skf ;jk -yge. Rkj 'kg' v2kh'fj jAdkhf h'P' z;glkgd %_%# pdk,p 'kh !#(_# hshl2f 3f gykEkj 9f[skf ;jk -yge.

vk{lj uks 9k;kp v['

j

h' hvofd R®d gc>y[x sky 9kjX hdl hz>vkd 'Th -ygex dkgd p;d pzrj lmd 8kfj gjkaw gRkEk 'ejj d[lfkd hae ahjge. ;Thb sFQkl2j sgd Ghd2k-lg; gup\jd %%$_(! lk4 gy:3jd 5vl hz>hvge. sFQkl2j sgd gc>y[ hz>vk 'Th -y @&*_^@ lk4 gy:3j -ygex h; gRkEk 'ej GH zs2-lg; @%(_#& lk4 gy:3jd hz>hvhel. skyj hz>vk0 'Th -y !#*_@% lk4 gy:3j -ygex h; gRkEk 'ej GH zs2-lg; !@%_&# lk4 gy:3j hz>hvhel.

j

Adkhf 'Th gykEkj ajk okf[Ekjij haed 'kvsdi vk{lj lmgd vk{lj uks di'J mhdgj 'Th gakEkj 9f[skf 9kge. Hjkfj lmgd 9fr gupj jAdkhf vkhyuk 'Th gakEkd vk{lj {¯akuf @% j ajk #) pdk,p ;s gykEkj 9f[skf 9kge. Hjk;x Rsfx hvhj2k 9kjX d[;]id jkofihd; mhdgjk8j aJ\kE vk{lj jAdkhfd di'J mhdgj 9khy'x dkgd 8kfj ukgsk 'Th gykEkj 9f[skf 9kge. 10

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&



ßÔÁ¿ø¸ üÑÂõ±ðÃ

www.krishijagran.com

fk'kgt] 'Th ;hjge #%x#@@ g;kh3 hb 9kjX mJksiw h';kp g',; «fk'kt]¬ G uicli2k 9Eh8d hz£f g;kb «Glh39kHG5¬ j 9¡m]d #%x#@@ g;kh3 3;k w s¥[ji hug2. 'kgo3 @)!^/!& d H2kj gckbwk ;jk -mge. g;h'gfg3 !* 4f jkord &^ lk4 gy:3j gYQj 'kg' (( 3k 9k8jXEk hz£f ahj;Lafk hvfkDª ;hjge. Rkj 'kg' g',g; Ghd2k-lg; %x@)) g;kh3 3;k h'djw ;hjge.

;T

G3k 'Dª'rd g;kEk -mge gR fk'kt] h'D sFQi 9jXw go3lig2 G3k 'Dª'rd {gL+4 ;hjge gR gRkEk e2 up;d g;El ^% lk4 gy:3j gYQ hz£fd 9¡\][Dª 9khel. h; GH gRkofkj haed hzh£d gYQd !!_^ pdk,pj 'Th y®'k. fk'kt] G m[ojkdj 'kg' #x^!! g;kh3 3;k 9kjX sykjkB3Jj 'kg' &x@$@ g;kh3 3;k s¥[ji ;hjge. fk'kt] G s¥[jij haed ol z,zk8f sFQkl2j 9¡m]d jkB3Ji2 ol h';kp Ggoh£ «Gft'hl{htG¬ ; @(*! g;kh3 3;kj 'kg' aQ m3kH hug2.

ykHuJahf; g3;hfg;gj {Ds g4hd

a

hjEd]f gykEk ol'k2[j ;kjgw g4hd ;Tbg; ;jkd aJdrky¾kfj zFs[4if y2. aJdrky¾kfj zFs[4if y®'j 'kg' g3;hfg; g4hdd hfoj Zykf aJkAd ;hjgex Rkj ;kjgw ;Thb ;kR] g3;hf; U'kjk zSaÍ y2. 9drk8[hf; ;Thb RFQx mJif yk{vx ahl yk{v H2kj s[4r {ukyjw y2.

dkaskf 'Th gykEkj ajk ;hs' gc>y[j {¯akuf

9kho;khl Ggf G3k g3;hf; h';hpd -yge Rk; ykHua J hf:z 'k ol z,' f ] fkgsgj ofk Rk2. ol z,' f ] 'k ykHua J hf:z G; Ggf g3;hf; y2x R®d 5vl g4hd flmkg; g;El akfi 9kjX gakb; dDg¾j mok' ajk Rk2. d`rj sgd H2kd akfi0 g'he uj;kj fy2. 'ioj 9,;[jgwk & hufd a[jk -y Rk2. ;b T ;j 'kg' GHg3k g3;hf; 'y[d {Ds y2. GHg3k ;b T ;j 'kgo3j y2 9kjX H2kj lmk'j 'kg' g'he 4jv fy2.

jdi2 ;Thb mgEbwk g;FuJj tk2gj:3j gogfgjl hQglkvf sykakQH uk'i ;gj gR Rhu g5'JXEkji skv]-lg; dkaskf 'Th y2 gdg¡ gc>y[j {¯akuf ;hs'. sykakQj sgd g5'JXEkji skv]j haed dkaskf 'Th y®' akgj. g;kEk y2 gR gc>y[ jh' hvofj sql pzr y2x hR z,g'ufpil 5vlj gpJwid agjx hR g'he mjs zyr ;hj' gfkEkgj.

\k

GH zs2d gc>y[j s[6 hz>vk !&#_(# lk4 gy:3j -yge. G3k 98r2fj ajk ms gakEk -mge gR G; pdk,p dkaskf 'Th y®gl !) 3f gc>y[ ;s y®'. 12

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&



ßÔÁ¿ø¸ üÑÂõ±ðÃ

www.krishijagran.com

;Thb sFQig2 ;Thb okmjw; aJp,zk

;T

b;; zokm ;hj'j 'kg' 'b]\j gmkg3H gupd zsg2 zsg2 ;Thb gslk 9kg2kof ;gj. GHg3k aR]k2d 9zsj

Ekyk3id a>kvhufi2k 9zs

HF3kjgfvgfl GmJi yh3];klvkj gP'kj 9kg2kof ;gjx R®d gyokj gyokj ;Tbg; 9,p y2. g;H'k3k0 g;kSakfi GH sk8rgsgj hfoj aJtk:3j aJup]f ;gj. ;Thb okmjw 3igs GH gP'kd B3l lmkH ;Tb;; 'y[gdk jyzrj h'bg2 9Emd ;jkH. GH gP'kd 9zsj ;Thb sFQi pJi 9d[l 'jk {ahZyd `kg;. ;Thb okmjw B3lj 9Eglk;f ;hj gd0> ;Thb okmjwj ;ks; aJp,zk ;gj. gd0> ;2 gR ;Tb;; zokm ;hj ;Thb okmjwj gvB3k aJp,zfi2 y2. ;Tb;; GH 9kglkvfi ah lk\khS'd -yge. mhdg; 9khs GH 9kglkvfij Z'kmds ofk' lkgm. GH gP'kd ;Tbg; ;Thb okmjw 9kglkvfi ykgd ykgd l2.

hv8k G;k{F3 ak' vk{lj uks

a vky 'kmkf pJhs;; hthog3l gagsF3

v

j;kjj h's[uJk;jwj 9h8zqvfkj haedx vky g'kt] G vky 'kmkf pJhs;j zyo gagsF3j hfhPvd ;gjx g', G;k{F3 g4klk 9kjX pJhs;; hthog3l gagsF3 aJwklij {agRkmid zks`] ;jkj hupd g;H'k3k0 augYa {6kHge. R®d ahPvs ',mj pJs 9k2[Dªj U'kjk vky 'kmkfd g'glm g'glm G;k{F3; ajksp] hu'j 'kg' g;kEk -mge Rkgd vky 'kmkf pJhs;; 'd]skfj gagsF3 zqvkjX j§ga ;hj' akgj.

ahPvs ',mj ukho] h l,x 9khla[ j x 9kjX ;[vh'ykjd ';k2k souqji 9kjX \hEbrd gagsF3j 'kg' vky {¯aku; holkd s[uJk aJEkyd p[8gjkEkj {ak2 mJyw ;jkx {urkf skhl;j U'kjk souqjui hv8k pJhs;j G;k{F3d Zykfk¡j ;hj'j 'kg' aJ8ksFQi of 8f gRkofkj 9¡m]d g',; G;k{F3; g4klkj 9f[gjk8 ;hjge. 14

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

hPvs ',mj ;Tb;j 9kgVe huf 9khy'. ahPvs ',,m vj;kgj gzkf;kgl jkorj ;Tb;; vk{uj fqrfds zs`]f sqlr hv8k gd0>glk;j g',; G;k{F3d hu'. vj;kgj skf[yj g',; G;k{F3j d`r gmkg3kEkd lkhm -mge. jkord Ggfugj aJ`s 'kj y®' gRhd2k vj;kjj U'kjk hf8]khjd ;jk fqrfds zs`]f sqlr hv8k ;Tb;j G;k{F3d ak'. GHg3k z[h'8k jkorj z;glk ##) 3k "+;d hu2k Rk'. jkorj 4kur 9kjX jkvu 9kaqhd] sFQi gorkhdhaJ2k skhl;j sgd GH 'ej jkord *))) g;kh3 3;kd %@ lk4 gsh3J; 3f vk{lj vj;kji h;fk Rk'. ;Tb;; aJgdr; ;[HF3l vk{lj h;fkd !$() 3;k hu2k Rk'.


g;kSakfi 4'j

www.krishijagran.com

akfij z,jY; ;kZdk Hhjgmvf

;k

Zdk Hhjgmvfj gYQj h'4rkd g;kSakfi y2. g;kSakfij hvhf2j Ghj2k gsgfokj jky[l hv3hfv G ;2 gR GH g;kSakfij 9kjS\hw !(() vfd -yge. g;kSakfi skHgQªk Hhjgmvfx ;Thb 9kjX h'hLt, gsg3hjg2ld aJR[Dª gykEk akHavj hfs]kw ;gj. ;Thbd aJR[Dª akHad GHvhthax 9kjhah\hv akHavx ;ls akHax g'kjg'l g;hv, akHax GHvhthaH akHa 9kjX v;vf akHa s[4r y2 hR

g;kSakfij U'kjk hfs]kw ;jk Rk2. gpJB6 m[wmdj gYQd g;kSakfig2 g;H'k'kgjk fihjYw ;hjge. jky[gl ;2 gR m[wmd gYQd g;kSakfi g;kgfk v[hDª f;gj. gd0> ;2 gR g;kSakfij {gUupr ;Tb;; ykH g;kEkhlh3 hz£fj 'kg' aJR[Dª aJtk:3 {alá ;gjkEk. ;kZdkj Hhjgmvf aJtk:3 ;Tb;; h'gpb glk;haJ2 -yge.

h'P'zfi2 ;Thb aJtk:3j hfs]kdk< h;jglkv;kj

h;

jglkv;kj Hh¥f 9h2l hlhsg3t «g;9kH9Gl¬ j 9kjS\hw Z'k8ifdkj aqg'] !($^ vfd -yhel. gdhd2kj ajk GH g;kSakfi gup; hfoj gzEk g;H'k3k0 gYQd hu 9khyge. H2kd h'gpb-; ;Thbj gYQd GHg3k g;kSakfi 'Ty¯ gYQd ;ks ;hj 9kge. g;kSakfij gorB6 aJ'Ì;

9khudr ps]kH g;kSakfij ;Thb aJtk:3j h'bg2 d`r hug2 gR 9kskj 0vjd # GHvha j ajk -l !#) GHvha -lg; ;Thb aJtk:3 9kge. GH aJtk:3d s[4r j§gagj Hh¥fx Ek3kj akSagv3 9kjX akEkj h3lkj s[4r y2. H2kj {ahj0 g3J:3jx GgmJ k HFtkhZ3J g 2lx akSagv3x sjif 9kjX HFtkhZ3Jg2ld @% d-; g'he Gahlg;vf 9kge. GH g;kSakfij \kjdi2 ;Thb 'okjd aJk2 !% pdk,p 9,piukj 9kge. pJi ps]kH ;2 gR g;kSakfij z;glk aJtk:3 9kHGv9 j U'kjk aJskhwd y2. ;Tb;j skod GH g;kSakfij glk;haJ2dk gdhd2k guh4'-l akH gRhd2k G; ;Thb aJup]fid ;Tbg; 'y[d d`r gmk3kH. 'y[d gzkf;kgl GH g;kSakfig2 hfoj G; fd[f ;Thb aJtk:3 l£ ;hj'.

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

15


g;kSakfi 4'j

www.krishijagran.com

h3J,gmk/ \kjdi2 ;Thb h';kpd shylkj lmji u[3k hupd zyk2 ;gj/ G3k aJg5vgfl g';mJk{Ft gykEkj ajk gd0>glk;j 9kd©h'P'kz `kg; 9kjX gd0>glkg; zyogd ;Tb;; hfoj ;`k '[ok' akgj 9kjX 9fr5kgl 9h8;k,p gekEkli ;Tb; ahj2klj ajk zS'Ì jkg4 9kjX okgf gR g;gfugj gd0>glk;j ahj2kld Okfj 9\kE gykEkj ajk gd0>glk;j ahj2kl aJ\khEd -yge. GHg3k ;kjw y2 gR gd0>glkg; h3J,gmkd gpJB6 z[gRkmj lmd gpJB6 ;ks ;jkj z[gRkm akHge 9kjX gd0>glkg; ;Tb;j 9kEpr;dk; \klugj '[ho dk; zsk8kf {alá ;jkHge.

gRk

Ek g;H'k 'ejj ajk shylkj {ahZyhd \kjdi2 ;Thbd jXd¾aqw] \qhs;k aklf ;hjgex h; 9h8;k,p aJokhdd shylkj \qhs;k au]kj haed l[;kH `kg;. ahjEd]fj zs2j lmgd ;Thb zs[uk; 9\kz -yge gR ;Thb gYQd shylk; 9km'g kEk gpJB6 y2. H2k; 8rkfd jkh4 h3J,gmk sk8rgsgj 9khs ;Thbj lmd oh=d shylk; gaJk¯zkhyd ;jkj lmgd gd0>glk;; Z'kYj ;jkj 9k8kjd 9fr ;Tb;; zokm ;jkj gvB3k ;hj 9kgek. zqQj sgd h3J,gmk 'rEzk2 -yge ;Thb RFQ 9kjX g3J:3jj gj3d {alá ;gjkEk. !@ mjk;i shylkj zykg2gj 9khs G; zsqy m6f ;hjgek R®d yk' gsgfokv] 9kjX gvlv; 9km' k'j 'kg' shylkH ;ks ;hj 9kge 9kjX GHg3k 9kskj 'kg' z hB3j ;`k gR 9kskj h'hogfv z[jhYd ykdd 9kge.

;Tb;; ;Thb RFQd {aR[Dª fEif g3;hf;x g3J:3j 9kjX RFQ; Z'vkhld ;jkx 9kh`]; hZyhd; uT ;jkx g3J:3j vkl;j 9kEpr;dk '[ho 9kskj R[E shylkj 3is {agjkDª z;glk ;ks hfgo ;gj. h3J,gmk yks gsgfokv]j j§ad 9khs hRskf shylk; hfR[Dª ;hjgek gzH z;glk g',glkjj h'4rkd GmJi;klvkj vkH£ Hhf\kjhvh3j ajk GmJi;klvkj Hh¥fi2kjj htmJi aJkAd ;hjge. gd0>glk;j hpYk gd0>glk;; 16

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

y[L+kyL+i y['lix -sv[jd yk' gsgfokj jhYdk gm1=k G; {Vv;k,4i gekEkli y2. gd0>; ;Thb RFQkj h'bg2 aqw] Okf 9kge 9kjX gd0> ;Tb;; \klugj ;Thb RFQj 'rEykj ;jk hp;kH. gd0>j lmji2k h'f[`k ySaka[jkd yk' vS\khlge. gd0>j 0vjd @))) d-; 9h8; ;Tb; 9kgy 9kjX gd0> ;Tb;j lmd lmd ;hj aJhdhQª2kgj 'y[d z[4i -yge. HskgfH fy2 hv:;2kfvFQx -sv[jd yk' gsgfokl fhlfi; g3J:3j vkl;j zszrkj zsk8kf ;hj'j 'kg' GEkgt]k hu2k -mge. GH zs2 gzHg3k 9khel gRhd2k skf[yj p,;k 9khel gR g;gfugj gekEklig2 yk' vS\khl' ;kjw H2kgj 9h8;k,p gekEkli hfoj ahj2klj ajk uqjd `kg; h; gd0>glk;j 'kg' GHg3k ojXji gR g;gfugj gd0>glkg; h3J,gmkj U'kjk {alá ;gjkEk s£d aJg2km ;hj ;Thb zsquk2; lk\khS'd ;hj' akgj. R[E ;ih`]x aqokx 9f[ok0 ;w]k3;j uqj/uqjhw 9£ld `kg; 9kjX Ghd2k gd0>glkg; -sv[jd `kg; Rj ajk gd0>glkg; GH 9£ld hfoj \hEbrd mh ' akgj. 9ka[hf \khE' akgj gR hfjkaDkx 9yk/gRkEk 'k hfoj ykd glgdjkj ;jkj ugj zszrk GH gekEkli `kg; h; GHg3k 9kgakfkj hv¡k8kjk y®' akgj h; GH gekEklig;Hofi; H2kj ajk g;kgfk zSa;] fk`kg;. 9kskj h3J,gmkj yk' gsgfokv] hR g;kgfk 8jwj 9EZykgj R[ho'j 'kg' Gg;'kgj zYs 9kjX aJZDd. gd0>glkg; hfdr fd[f fd[f 9kHht2kgj 9kgy 9kjX hfoj hfoj yk'd ;Tb;j 'kg' mhdh'h8 ;hj `kg;. h3J,gmkj sgd GH R[Edi z;lj lmd oh=d gykEk hR zgakf 9khel dkj 'kg' gd0>glk;; zyk2 ;hjgek.


g;kSakfi 4'j

zs2 'vkH 9g3kgsh3; hvu huJl

;Tb; gslkd 'lguE GgmJk Hh¥fi2khj, a[ gwj g;kSakfig2 9g3kgsh3; hvt huJl RFQj pT,4lk

www.krishijagran.com

9kskj aJtk:3j ajk ;Tb; z B3< gjkyf gvkFt;kj

aJZDd ;gj. g;kSakfij gvlv gsgfokj s2[j jk'jk G ;Thb okmjw 3is; ;2 gR 9khs z;glk 8jwj 9g3kgsh3; hvt huJlj hfs]kw ;gjk hR zjX/tknj z;glk ;Tb;j 'kg' lk\uk2; y2. GH hvt hul J j agJ2kmj ajk 'io hzvkd ;s zs2 lkgm 9kjX g4hdd G; zskf 'io hzvk Rk2. gd0> ;2 gR GH hul J j U'kjk m\ij ykl g'kEk Rk2 Rkj ;kjgw 'io zyogd m\ij skh3d m[hv Rk2 9kjX dkj 9,;[jw Ysdk 'kh Rk2. ;b T ;; 'kgo3d 9yk GH 9g3kgsh3; hvt hul J j gvkEkhvdkgdk ;s 4jvv lkgm. 9g3kgsh3; hvt hul J j gmkg3H \kjdd vkhyuk 9kge. H2kj {agRkmidk; vkH ;b T ; H2k; 'y[d aeFu ;hjge.

gR

gfugj 9khs z[Zy -y `kh;'j 'kg' g\kof 9kjX 9fr gakb; auk`]j uj;kj y2 h6;

gdgfugj 5vl 9kjX a[hl; z[Zy ;hj jkh4'j 'kg' akfi zkjj 'kgu0 9fr hf{h3JGF3j uj;kj y2. oiGs 'kg2kvkHtv aJk_hl_ g;kSakfi0 G; -ohE; aJtk:3 hfs]kwj G; aJhdhB6 g;kSakfi y2. GH g;kSakfi 5vlj 'kg' g;H'k 8jwj aJtk:3 -d2kj ;gj. g;kSakfij skg;]h3, 9h5vkj gjkyf gvkFt;kj G ;2 gR 9kskj aJtk:3 z;glk 8jwj skfuFtj y2. H2kj aJg2kmj ajk 5vl {¯akuf $) pdk,p 'kh Rk2. 5vlj 'kg' g;H'k 8jwj aJtk:3 9khs -d2kj ;gjk Rk; ;Tbg; 'y[d aeFu ;hjge. Ghd2k-lg; 9kskj aJtk:3d g;kgfk 8jwj 9h\gRkm 9yk fkH. 9kskj aJtk:3j ajk ;Tb; aqw] z B3 y2.

#)

h3vkj fy2 skejXs mkl] 9hS';k

'eji2k 9hS';k geQi 9zsj Ekyk3id tknj/uicl -yge. H2kj ajkH gd0> hpYk0 a[jk ;hjge. skZ3kj htmJi glkEkj haed gd0>j sf 9khel h3vkj gykEkjx h; \kmr; g'glm 5kgl gRkEkj 9khel. gd0> @)!@ vfd HhFt2kf HfhZ3h3} { 3 95 GF3kjhaJf2jhP'a «9kH9kHH¬ j ajk G; skyj skejXs ;kL3ig\vfj g;kv] ;gj. HfhZ3h3}3d ;[luia ps]kj gfdTd¾d gd0> Za¥ skejXs ;kL3ig\vf hpg;. lkgy lkgy gd0> \kl s[fk5k 9o]f ;hj' 8gj. ;kL3ig\vf ;hj gd0> %)/^) h;glk aJhd huf skejXs {¯akuf ;hj' 8gj. gmkg3H hvofd gd0> aJk2 () h;glk aJhd hugf {¯akuf ;gj. gd0>j ;ks ' kj lgm lgm hsL;i skejXs

9kjX 9k2kZ3j skejXsj {¯akugfk 9kjS\ ;gj. GH ;ksd 9hS';kj lmd gd0>j u[g2k \fi z,midk m[jX, 9kjX h'b[ v[fkgj hug2. 9hS';k gRkEk e2 'ejj ajk GH gYQd z5ldkgj ;ks ;hj 9kge. gd0> g;hd2k0 \Ek fkhel gR h3hv,j 5lgdk gd0> h;e[ ;hj' akgj. gd0> ;2 gR gRkEk 'ej gd0> s[6 {¯akufj ajk $ lk4 s[fk5k -yge ;kjw uJkH skejXs !))) 3;k h;glk h'Qªi y2 9kjX 'y[d aeFu ;hjge. 9hS';kH ;2 gR Rhu gsk; zh6; zs2d zh6; a` aJup]f gfkgakEkgy>gdf 9kho sH z5ldk fkakglkgy>gdf.

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

17


g;kSakfi 4'j

www.krishijagran.com

9kjksj 9fr G3k fks hvh\ho

mk

hud 9kjksd ;kj p['-l sf fkRk2? zjX/tknj z;glkgE h;'k fy2 h;'k mkhu 'k hv3d 'hy' h'vkgj. ;Tbg; gRhd2k g3J:3jj hv3dx uJkH\kj gRhd2k mk=ix 'kex 3Jk;j hv3d 'gy gdhd2k dkj '[;[ gm1jgEgj 5[hl Rk2. hv3j ;`k y0; 'k hvh\ho hvh3, HhFt2k aJkHg\3 hlhsg3t g;kSakfij fks fl' GHg3k y®'H gfkEkgj. GHg3k g;kSakfi z;glk 8jwj 'kyf hv3vj hfs]kw ;gj. g;kSakfij skg;]h3, gsgfokj jky[l G ;2 gR 'kyf vkl;; uicli2k zs2-lg; 'kyf vlkH `kh;' lmi2k y2 Rkj ;kjgw gd0>j ;;kl 9kjX hah6 h'b y®' 8gj. vkl;j 9gf; zszrk; vkH hvh\ho

Gv;f -lge hz£fd G;vf gpk; ahlskv] g;kSakfi z;glk 8jwj hz£f {a;jwj mgEbwk 9kjX hfs]kwd h'gpb Zykf jkg4. 9gpk; ahlskv] G;v;fj fkgsgj0 ofk Rk2. 9gpk; ahlskv] g;kSakfi hv,ml 'kL' g\l[rx vhlt g\l[rx 5[3 g\l[rx haha Glg'kx akHa h5h3, Hdrkhuj hfs]kw ;gj. g;kSakfij gvlv gsgfokj g;lh\f gag3lj sgd mJky;j z hB3g2H g;kSakfij {gUupr y2.

g;kSakfi 9kjksuk2; hvh3j hfs]kw ;gj Rj ajk vklg; 9kjks akH 9kjX g;kgfk 8jwj zszrk fy2. gd0> 9km-l ;2 gR 9kskj 'gtkujkx m[gw 9kjX 8kj'k=d hdhf3k H{hf3 9kge. 9kskj hv3 'y[d 9kjksuk2 y2x Rkj ;kjgw gupj z;glk 9,pd H2kj vkhyuk g'he -yge.

;Tb;j hsQ 9f[;ql gagfl

9

GH {gUupr; a[jk ;jkd 9kskj g;kSakfi lkhm 9kge. 9kskj aJtk:3j vkhyuk gup \jj 'kgu0 h'gupgdk 9kge. g;kSakfi hz£f {a;jwj 5kgl gpJB6 ;hj'j 'kg' mgEbwk ;hj `kg;. H2kj ahjwks y2 gR 9kskj aJtk:3 9kjX gpJB6 y2 Rkj ;kjgw ;Tbg; H2k; 'y[d aeFu ;hjge.

G

hd2k 9ka[hf hfoj s3j; vhld ;hj0 zyogd cqhj `kh;' akhj'. Ghd2k s3j; vhld 9kjX 'Ì ;jkj 'rEZyk gpb -yge. 9ka[hf \khEge hfPv2 gR GHg3k g;gf;[Ek ;`k h; GHg3k zdr y2. 9f[;ql GgmJk 9g3kgsvf g;kSakfig2 G; Ggf s3j Z3k3]kj gagfl; hfs]kw ;hjge hR g;El s3jg;H Z3k3] f;hj' 'j, s3jj gvkEkhvdk0 ;hj'.

g;kSakfij gvlv gsgfokj 9Y2 4kjgv ;Thb okmjw; ;2 gR 9khs Ggf gagfl h';hpd ;hjgek hR s3jj Gg;'kgj gvkEkhvdk ;hj'. ;Tb; \kH GH s3jj U'kjk hfoj g4hdj hz£f zyogd ;hj' akhj' ;kjw GH gagflj U'kjk 'kgj 'kgj s3j; vhld 'k 'Ì ;jkj zszrk fk`kg;. Rhu g;kgfk ;kjgw akfi ;s -y Rk2 'k g;kgfk 9fr zszrk 9kge gdg¡ s3j hfgo hfgo 'Ì -y Rk' 9kjX GHg3k gagf3l hfgo zszrkj zÌkf ;hj'. zszrkj zsk8kf -yg2H s3j hfgo Z3k3] -y Rk'. 18

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&


g;kSakfi 4'j

fij Hhjgmvfj ajk -' `kh;' fij

www.krishijagran.com

g5kf ;hj g3J:3j ak0;

ak

fij yJkz gakEk olZdjj ;kjgw hz£f ;jkg3k G; aJdrky¾kf -y ahjge. Ggfgd g;H'k3k0 g;kSakfi hz£fj Ggf {a;jw h';hpd ;hjge Rj ajk ;s akfigdk hz£f ;hj' ajk Rk2.

fij Hhjgmvf g;kSakfi0 GH ;g6kjdkd m[jXda ¾ qw] ;ks ;hj 9kge. a[gwj ;b T ; gslkd fij Hhjgmvf g;kSakfig2 hfoj g;H'k3k0 at J k:3 l£ ;hjge Rk; vk'j 'kg' ;b T ;j h\j osk y2. g;kSakfij gvlv Hh¥fi2kj zhdp akh3l G ;2 gR 9khs z;glk 8jwj 9drk8[hf; hz£f {a;jwj hfsk]w ;hjgek. 9khs hah\hv akHaj ajk -l gZa2 J kv-]lg; hfsk]w ;gjk hR {Vv m[wmd R[Dª y2. Rkj gvkEkhvdkd g'he 4jv ;jkj uj;kj fy2. GH h'gpbdkj ;kjgw 9kskj at J k:3j a[jk gupgd vkhyuk 'hT -yge. 9kskj at J k:3; -l ;b T ; Gg;'kgj z B3 -yge.

hfoj gaktkg:3gj Z'kElS'i -yge tkhlsi

tkhlsi gv18[ji gt;k 9kvkj h'Qªi ;jk zs2d

b; Ghd2k g3J:3j 9kjX 9fr ;Thb {a;jw; cjd 'hy 'hy h;hf'/g'hv' akgj. g4hd/'kh x h;fk/g'vkj GHg3k ;ks g4hd/'kh Gakj U'kjk zS\E y®'. ;Tb;; H2kj 'kg' Zsk3] g5kfd g4hd/'kh fksj Ga; tk{fglkt ;hj' lkgm dkj haed gd0>glkg; GH Gaj lk\ l' akhj'. g4hd 'kh Ga m[ml gA+ gZ3kjd {alá. GH Gaj U'kjk ;Tb; hR g;kgfk g3J:3j 9kjX ;Thb {a;jw; cjd 'hy 'hy aeFu ;hj' akgj 9kjX h;hf' akgj. HskgfH fy2x Rhu ;Tbg; hfoj g;kgfk 'ZD; g'hv'0 h'vkgj gdhd2k GH Gaj U'kjk gd0>glkg; zyk2 l' akgj. GH Gaj U'kjk h;fk/g'vkj ;ks h;e[ hshf3d zyogd -y Rk'. ;Tb;; 'okj 9kjX Ggoh£j 0vjd Rk' lmi2k fy2 dkj 'kg' GH Ga l£ ;jk -mge.

;T

B3k Rhu hfB6kEkf y2 gdg¡ z5ldk gakEk Rk2. H2kj 'kg' g;kgfk htmJij 9kEpr; fy2x g;El zkyz lkgm. Ggf G3k ;khyfi -yge 9zsj Ekyk3ij hfEkzi tkhlsi gv18[ji gt;kj. tkhlsi h'h\Í 8jwj 9kvkjx gosx goli Hdrkhuj {¯akuf ;gj. gd0> H2kj 'kg' aJhpYw -lhel. gd0> gd0>j 'rEzk2j 9kjS\hw @)!# d ;hjge. tkhlsij sgd Gmjk;i shylk gykEkj ;kjgw sH 'ígdk zszrkj zFs[4if -ygekx h; gzH zszrkj zFs[4if gykEk sH gskj GH 'rEzk2; 9kjS\hw ;hjgek. Ghd2k sH GH 'rEzk2j U'kjk gskj 9ksukfi -yge. gd0> ;2 gR gskj aJtk:3j vkhyuk Ekyk3ij lmgd 9fr jkorgdk ;gjk. gd0>j HVek gR 9zs jkor 9kjX gupj 'kg' Ggfugj ;ks ;hj' akgj. sH gskj GH aJhd\kgj shylk 9kjX gekEkli; aJhphYd ;hj hfoj \hjd h`2 ;jk' h'vkgjk.

gv

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

19


g;kSakfi 4'j

www.krishijagran.com

vfkhl;k g3J:3jj 'Th gykEk augYa

gu

pj dTdi2 z;glkd-; tknj g3J:3j hfs]kw g;kSakfi vfkhl;k HF3kjgfvgfl g3J : 3j hlhsg3t h';kpj a`d 'y[ d di'J mhdgj 9km'kh ge. @) GHvha j ajk -l !@) GHvha -lg; gpJwid gaJ1gurkhm;j sgd g3J:3jj {¯;TB3 gj¥ aJZDd ;jk g;kSakfi cjXEk 9kjX 9k¡jkB3Ji2 'okjd 'rka; h'Zdkjj gRkofkgj 9kmjw[Ek g3J:3j g'JFt gykEkj a`d 9mJzj -yge.

'okjj 9,piukjid %) pdk,pj 'Th j lmgd g;kSakfi gRkEk $ 'ejj zs2d \kjdi2 g3J:3j 'okjd hfoj 9,piukji ' kH !@ pdk,p ;jkd z5l -yge. g;kSakfi ykhj2kwk 9kjX hyskvl aJgupd pib] g3J:3j 'JkFt y2 9kjX oSs[/;kPsijx ak¥kEx ehDpm£x 'Wkj4Ftx ahPvs',mx sykjkB3Jx m[ojkdx jkoZykfx 9zs 9kjX {hjbrkd pib] # 3k

g3J:3j g'JFtj h\djd G3k y2. vfkhl;k HF3kjgfvgfl g3J:3j hlhsg3tj ;kR];kji hfgu]p; jsf hsDl G ;2x 9kskj mJky; g;hFuJd uThB3\,mij ;kjgw 9kskj 8rkf ;Tb;; zuk2 Ggf Hgfkg\h3; vl[vfx aJtk:3 {}alá ;jkH `kg; hR dkj ;Thb {¯aku;dkd 'Th ;jkd zyk2 aJskhwd y2. gupj # 3k pib] g3J:3j hfs]kdk g;kSakfid 9¡\[]Dª gykEkgdk 9kskj 'kg' 'y[d gm1jEj ;`k y2.

v[aJi2kj 9gm]hf; lk\

zsj Ekyk3ij #) 'eji2k v[aJi2k 4k{gFu vheg2l ahlhvd GFt gtg\lagsF3 Z3ktio h'b2d GsGvhv ;hjge. a k zskAd gykEkj haed gd0> h;e[ ;jkj ;`k \kgE. 9Egpr gd0>j sf g'glm ahjv2 gakEkj 9khel Rkj 'kg'

9

20

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

gd0> hR g;kgfk ;jkj 0ajd 8rkf huhel h; gd0>j aJ;Thd gaJgs gd0>; ;Thbj lmd oh=d ;hj hug2. a k a[jk gykEkj haed gd0> @)!$ htgvS'jd ahjw2 zqQd 'kÌ 4kH. dkj haed gd0> mgEbwk ;gj gR ;Thbd fd[f h; 9kge gupj ofdk h; h'vkgj? GH z;glkj h'Fu[; 8rkf hu gd0> hfoj ahdj lmd hshl 9gm]hf; g4hdj 0ajd gokj hug2. hRgyd[ gd0> ms akgl gR 9kho 'okjd 5l 9kjX akvhld g\okldk gakEk -mge 9kjX H2k; jg4kEk 9kjX skf[y; m[wmd 4kur auk`] {alá ;gjkEkj 'kg' 9gm]hf; g4hd ;jkH gpJB6 y2. H2kj lmgd gd0> h;e[skf ;Tb;; hfoj lmd -l 9gm]hf; g4hd ;jk 9kjS\ ;gj. gd0> 'y[d s[fk5k 9o]f ;gj 9kjX gd0> !)) pdk,p 9gm]hf; 9k8khjd 5l/akvhlj gZ3kj 4[gl Rkj fks gd0> 9gm]hf; lk\ jkg4. Ekyk3id !)) pdk,p 9gm]hf; aJtk:3 g'vk gd0> aJ`s shylk {ursi y2 Rk; vj;kjj 5klj ajk gaJk¯zkyf akHge. v[aJi2kH ;2 gR Ekyk3id Ggf g;kgfk fkH hR !)) pdk,p 9gm]hf; aJtk:3 g'gv. 9khs v'ho 9kjX 5l; aJ,Z;Td ;hj g'gvk. lmgd 9khs 9gm]hf; g4hd ;jk ;Tb;g;k hfoj lmd jkg4k 9kjX gd0>glk;j U'kjk mgokEk aJtkg:3k 9khs 9kskj gZ3kjd g'gvk. Ghd2k 9kskj lYr gR g'he\km ;Tb;; uqj/uqjhw 9£lj ajk h'vkhj 9fk 9kjX gd0>glk;j aJtk:3; \kl uks hu0Ek.


g;kSakfi 4'j

www.krishijagran.com

R®d Ek3kjgsf dkd akfi

G

gfgdk z;glk zjX tknj ;Tb; g4hd ;ks ;hj `kg; 9kjX g4hd; hz£fj 'kg' h;'k fy2 h;'k zk8f hfPv2 jkg4. s3j akSagv3x sgfk"+; 9kjX vk'sjhv'l 9khuj ugj zk8f zk8kjw -y -mgex Rk; h;fkg3k g;kgfk zisk¡ ;Tb;j 'kg' tknj ;`k fy2. g;kgfk g;kSakfij skod Ek3kjgsf g;kSakfi0 Ggf g;kSakfi y2 hR s3j akSaj hfs]kw ;gj. g;kSakfij gvlv gsgfokj -pglFuJ G ;2 gR Ek3kjgsf g;kSakfij aJtk:3d skf[yj h'P'kz 9kge ;kjw g;kSakfij GH {gUupr -yge gR mJky; 9kskj aJtkg:3gj Gg;'kgj z B3 y2.

g;kSakfig2 hfoj GH {gUupr; a[jw ;jkd lkhm 9kge. gd0> ;2 gR 9kskj sgfk "+; 9kjX vk'skjhv'l ;s \gL3ogdk gzkf;kgl vgl 9kjX 'y[d m\ijdkgj0 akfi; zyogd {6k' akgj.

z[up]f fkgsH 'y[d

v

lkj gagfl hfs]kw ;jkd z[up]f 9kjX phDª aJk_hl_ 0 hfoj G; g'glgm ahjv2 jkg4. GH g;kSakfi; \kjd vj;kjj U'kjk g'Z3 vkh\]v gf3E;] 9kjX z']kh8; h'Qªi ;jkj 'kg' a[jZ;Td ;hjge. z[up]f gz1j g;kSakfi gRkEk @^ 'ejj ajk GH gYQd gzEk 9km' kHge. g;kSakfi hfoj aJtk:3j {Vv m[wmdj ;kjgw mJkyj skod glk;haJ2 y2. g;kSakfij hvhf2j skg;]h3, vakf akh3l G ;2 gR 9kskj vlkj gagfl !)) j ajk %)) hv3j akfi; ^) j ajk &) htmJi gv_hv_ -lg; mjs ;hj' akgj. gd0> 9km-l ;2 gR GHg3k 9kskj g'hv; sgtl y2 R®d M+kv ;g3t gA+3v lkhm 9kge. GHg3k 9drkh8; mjs akfig;k zyr ;hj' akgj. H2kj gsgF3gfvd G3;k0 4jv ;jkj uj;kj fy2. g;kSakfi s[4r j§gagj 0}j,mk'ku sykjkB3Jjj y2. GHg3k g;kSakfi gmkg3H \kjdd ;ks ;gj. g;kSakfij %)) d-; 9h8; htlkv] g;kSakfi; 9km'g kEkd s[4r \qhs;k aklf ;hjge.

@ h;glk ol;i2kH ha;l ;[Hfj j§a hug2

9

zsj g'k;k4k3j akj'if 9kygsgfu gzH shylkj 'kg' {ukywj j§a y2 hR h'b2 ahjhZyhdj 9kmd hfoj \hjd h`2 y2. akj'ifj 9kvkj -d2kj ;jkj aJhd\k; gd0>j ahdg2 hvhf akH h; gd0> ms gakEk fkhel gR Ghuf gd0>j lm Ghj'. !((( d gd0>j ahdj sTd[rj haed gd0> z¡kfj lklf/aklfj 'kg' hfoj aJhd\kj sk8rgsgj 9ksukfi ;jkj ;`k \kgE. gd0> ajko2 Z'i;kj f;hj u[g2k a[gd;; a kH 9kjX hfgo cjd 9kvkj -d2kj ;jkj ;ks ;gj. gd0> H2kj 'kg' ;g6kj ahjpJs ;gj. jkhd 9kvkj -d2kj ;gj 9kjX jkhda[Ek cjj ;ks aqw] ;gj. gd0> GH 'rEzk2j 9kjS\hw g;El @ h;glk ol;i2kj 9kvkjj lmgd ;gj. h'gpb ;`k GHg3k y2 gR gd0>; ha;l ;[Hfj h4dka gzH;kjgw akHge ;kjw gd0> 9kvkjd g;H'k 8jwj aJg2km ;hjge 9kjX gd0>j ykdj gzkEku 'y[d \kl y2. gd0>j U'kjk -d2kj ;jk h;,

hvhl 9kjX 'kS'[ 9kjX hs:z 9kvkj htskFt 'y[d. akj'igf @))& vfd ht9kHhv j ajk hfoj 5ks]j aJskhwd ;jkHge. gd0> huL+igdk ;ks ;hj'-l gvB3k ;hjge h; gd0> g'he z5l gykEk fkH. H2kj haed gd0> huL+ij ajk 9kh3]h5hvg2l aj'if 9kygsux ;kg'ji 5[tzK gokgEglhj -l cqhj huea[j-l 9kgy 9kjX dkj gslkd aJup]fi lmkH. 9la s[fk5k gykEkd gd0> 9kvkj -d2kj ;hj'j 'kg' 'ZD h;gf. akj'ifj sgd 9kvkj -d2kj ;jkj lmgd gd0> hvogfl 5J[3vj ajk gogsk -d2kj ;gj. 9Egpr h;e[ {6k/fsk gykEkj haed @ 'ej ;s 'Ì ;hj' lmi2k y2. HskgfH fy2 gd0> hvogfl 5J[3vj g4hd0 9kjS\ ;gj Rkj ;kjgw gd0> 'kfkfk A+kgF3od h3v[r ;klvkj ;hj \kl {¯akuf aJkAd ;gj. gd0> g;gjlk s¯zraklf g;FuJ 9kljX 4kur aJz,Z;jw h'\kmj ajk g3Jhf, -lge. gd0>j h'hogfv vhl 9kge 9kjX 9kho gd0> h'h\Í aJup]fid \km -lge 9kjX hfoj ykdj Rku[gj gzkEkuuk2; 9kvkj -d2kj ;hj z;glkg; g4kEkHge.

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

21


g;kSakfi 4'j

g;k6kjij aJtk:3 z;glkd-; \kl

www.krishijagran.com

olz£2 ;jk zyo

ak

Ha hfs]kwd g;k6kji g;kSakfij fks 9kmJwi y2. g;kSakfij sgd H2kj hah\hv akHaj h'jXg g;kgfkgE0 R[ho' gfkEkgj. g;k6kji g;kSakfi hfoj {Vv m[wmd R[Dª aJtk:3j ;kjgwH ofk Rk2. H2kj aJtk:3j vkhyuk gmkg3H \kjdd -y 9kge.

g;k6kji g;kSakfi hah\hvj 'kgu0 9fr {a;jwj ugj A+khZ3; G2kj hjhlo g\l[rx Gl[hshf3ks G2kj hjhlo g\l[rx 'l gv; g\l[rx 'k3kj5+kH g\l[r y2. g;kSakfi gyt jsk;k¡ gmkgl G ;2 gR GH g;kSakfi ;Tb;j z;glk 9kEpr;dkj 8rkfd jkh4 hfoj aJtk:3 hfs]kw ;gjx ;kjw h'fk hz£fj ;Tb; {ak2h'yfi -y Rk2x Rhu zh6; hz£f {a;jw akH gdhd2k ;`k g'glm y2.

-ohE; aJtk:3j aR]k2 -y 'kg2kha;

'T

h gykEk ofz,4rkj aJ\kEj ;kjgw 4kurkÍ a[jk ;jkg3k G; aJdrky¾kf -y -mge Rkj 'kg' ;Tbg; -ohE; g4hdj 5kgl 9mJzj -yge. vj;kgjk -ohE;

ak

fij 9\kEj ;kjgw 9khoj zs2d olz£2 ;jk ajs 9kEpr; -y -mge. akfi 9h'ygf oiEf 9zS\E y2x gzH;kjgw olz£2 ;hj'j 'kg' g;H'k 8jwj R[hDª aJg2km ;jk -mge. GH 'rEZykd a[gwj ;Tb; gslkd GhS' HFtkhZ3Jo hlhsg3t g;kSakfig2 olz£2 ;jkj g'glm fs[fk aJZDd ;gj. g;kSakfij tk2gj:3j sk;jFu 9alEkgj G ;2 gR 9kskj g;kSakfig2 akfij 9\kE; a[jk ;jkj augYa -lge. 5vl hz£fj 'kg' 9khs 'y[d ;ks ;hjgek. 9khs Ggf hdhf3k gl2kj R[Dª A+khB3;j hfs]kw ;hjgek hR 'ej 'ej-lg; vhl 9kge. 9kjX dkd G; g3kakl akfij hl; fy2. ;Tb; 9kskj aJtk:3j U'kjk tknj tknj a[4[jij hfs]kw ;hj' akgj Rj ajk gmkg3H 'ej akfij z£2 ;hj' ajk Rk2. ;Tb; hR g;kgfk j§ad H2kj aJg2km ;hj' akgj. g4hd ;jkj 0ajd m[jXd¾ hu 9kge. GH Qªsd 'kg2kh53 g;kSakfi Ggf -ohE; aJtk:3j hfs]kw ;hj 9kge hR g;El ;Thb {¯aku;dkH f' kH 'j, 5vl; gjkms[Dª0 ;hj 9kge. a[gw ;Tb; gslkd g;kSakfig2 g;H'k3k0 aJtk:3 aJuhp]d ;hj gRgf hZ3shjvx 'kg2k/!%x ;£g3J g 3tx vh2l gyL3 GfgyfgsF3 g3;gfklhox HF3:3x Hdrkhu.

g;kSakfij gvlv gsgfokj 'k'koi ''f t[gS'gj ;2 gR 9kskj aJtk:3 5vlj z[jYk 9kjX {¯aku;dk u[g2kgj 'kg' {aR[Dª. ;Tb;j skod 9kskj aJ t k:3 glk;haJ 2 -yge. 'kg2kh53 g;kSakfij aJtk:3 zsqy \kjdd {alá y2.

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

22


g;kSakfi 4'j

www.krishijagran.com

9kskj aJtk:3j d`r Ga g3k {alá< hulia edEkfi

9k

8[hf; ;Thbd 9kho;kli ;Tb; 9kjX ;Thb aJtk:3 h'gQªdk fd[f g3;hf; 9kjX ;Thbd fd[f mgEbwk; ofkj {¯z[; y2. ;Tb;j {¯z[;dk vkH A+kF3'kg2kh3:z g;kSakfi fd[f ;Thb aJtk:3j hfs]kwd lkhm -mge. A+kF3'kg2kh3:zx g;kSakfi sykjkB3Jx s8r aJgupx m[ojkd 9kjX ehDem jkord ;ks ;hj 9kge. s8r aJgupj jiogfl gsgfokj hulia edEkfig2 ;2 gR hfhs]d g;kSakfig2 hfoj hv¡k8kjk gpJB6 g3;hfg;gj gpJB6 h'P'; 9k8kj skgfx ;Thb gYQd ;ks 9kjS\ ;hjge. 9khs \kjdj ;Tb;; h'P' Zdjj {Ds g;kEkhlh3j aJtk:3 {alá ;gjkEkj lYr jkg4k. g;kSakfig2 hdhf3k 'm]d hfoj aJtk:3 hugex !_-ohE; ;F3Jlx R®d 5vl; gjkmj ajk 'gvkEk aJtk:3x @_ -ohE; gakbw/R®d 9kge 5vl; 'Th ;jk aJtk:3x #_ sThD;k z[Zy/R®d 9kge skh3j

9kskj aJtk:3j ;Tb;j 'kgo3d agj< 8gs]p \klkfi

9k

8[hf; zs2d hz£f ;jkj aJhQª2k 9kjX Z'j§gak zlhf -y -mge. Ggfgd g;kgfk g;kgfk g;kSakfi hz£fj 9drk8[hf; RFQ h';hpd ;hj 9kge. GH z;glkgj skod 9klskHh3 GgmJkg3; aJkHg\3 hlhsg3t g;kSakfij Rkj 9fr fks 9klka GFt hslkgak y2x H hfoj 9drk8[hf; RFQ; a[gwj ;Tb; gslkd aJuhp]d ;hjge Rk; vk'j 'kg' ;Tb;j h\j lkgm. g;kSakfig2 gslkd gZaJ2kv]j 'Ty¯ pT,4lk aJZDd ;gjx R®d Hgl;3Jhf; 9kjX ff Hgl;3Jhf gZaJ2kv]

Z'kZyr p[8gjkEk aJtk:3x gRgf ;gSakZ3 hfs]kw ;jk oiEkw[ aJtk:3 g;kSakfig2 fd[f R[mj g3;hf;j lmd -l akvhlx 5lx a[Ba 9kjX 5vlj {Íd ;Thb ;ks]sklk 9kjX zqYC oiE 9k8khjd aJtk:3d '[ho'j 'kg' Zsk3] g5kfj 'kg' 'y[d \kl d`rgj ahjaqw] Gfjh2tGa l£ ;hjgex hR m[ml gA+ gZ3kjd h5Jd {aláx Rk; hR g;kgfk ;Tb; 'k htlkj skQ #Gsh' tk3kgj tk{fglkt ;hj' akgj 9kjX z;glkd-; \kl ;`k H2k; G'kj tk{fglkt ;jkj haed a[fj tk3kj uj;kj fagj. GH Gad g;kSakfig2 lk\uk2; oiEkw[ 9kjX 5k,mkv aJtk:3 9kjX h'h\Í 5vlj h'P'kzj d`r huge. h'gpb 9k;b]wj g;FuJ -y agj. ;Thb okmjw 3isj lmd ;`k akhd g;kSakfij skg;]h3, gyt aJgsku ;[skj gs1R]H ;2 gR GH gslkd 9khs gZaJ2kv]j G; 'Ty¯ gj¥ aJZDd ;hjgek. GH 'rEZykd g;kSakfij tk2gj:3j 8gs]p \klkfig2 ;2 gR 9kskj g;kSakfi Hgl;3Jhf:z 9kjX ff Hgl;3Jhf:z u[g2k 8jwj gZaJ2kv] hfs]kw ;gj. 9kskj aJtk:3; ;Tbg; 'y[d aeFu ;hjge ;kjw 9kskj aJtk:3 9fr g;kSakfij d[lfkd zZdk y2 9kjX H2kj gvkEkhvdk0 ;s 4jvj y2.

Given below are the email IDs for Assamese language to send Articles, News, Press Releases and feedbacks. Language Email : Assamese assamese@krishijagran.com Editor

editor@krishijagran.com ;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

23


g;kSakfi 4'j

www.krishijagran.com

;Tb;j skod g3J:3j g;kSakfij vkhyuk 'Th akHge

@)

!^ vf h'uk2 -y -mge 9kjX fd[f 'ejj 9kjS\hw -yge. 9z,4rk ;Thb gslk GH 'ej 9kg2khod ;jk -mge. GH gslkd z;glkd-; h'gpbdk -yge gupj z;glkd-; tknj ;Thb gslk ­h;pkf® R®d %)) d-; 9h8; g;kSakfi 9kjX !x%)x))) d-; 9h8; ;Tbg; 9,p l2. g3J:3j g;kSakfig2 GH gslkd ;Tb;; hfoj 5kgl 9k;hb]d ;gj. GH 'ej s[4r 9,pmJyw;kji g;kSakfi -yge/

vkgs h3{o 5kykjj fd[f usukj g3J:3j

vk

gs h3{o 5kykj h'P' h'4rkd H3klij GHvhtG5 mJXaj g;kSakfi y2. GH g;kSakfij gsgfho,

tk2gj:3j skv]gL+k gagv]kgffi G gd0>glk;j fd[f g3J:3j

#)$@ H ; l£ ;gj. GH g3J:3j \kjdi2 ;Thb 'okjj 9f[j§ga -d2kj ;jk -mge. g;kSakfij h'bg2 phvgf G gckj agj ;2 gR GH g3J:3j; \kjdi2 ;Tb;j 9kEpr;dkj 9f[j§ga htokHf ;jk -mge. $@ GHvha j GH g3J:3jd phDªpkli Hh¥f 9kge Rkj ;kjgw g3J:3j hR g;kgfk

Glks]; 9¡\[]Dª ;jk -mge. phvgf G ;2x akEkj hZ3g2hj,j

9EZykd ;ks ;jkd zYs y2. GH g3J:3jd tk25Jks :+kv

lmd H2kd g3J:3j !@%) h;_mJk_ -lg; 0of {g6kEk zYs

9kge. H2kj 'kgu0 gdlR[Dª htZ; g'J; 9kge Rj ajk

y2. GH g3J:3j \kjdi2 ;Tb;j 'kg' {Ds y2 9kjX dkj

zyogd g3J:3j; ;\kj ;hj' ajk Rk2. H2kj Gg:zl;

'kgo3d 9kgy. H2kj 'kgu0 vkgs h3{o 5kykjj u[3k 9fr hvhj

Gg;'kgj hvl ;jk -ygex Rj ajk \klugj z[jYk ak2. z;glkd-; h'gpb ;`k GHg3k gpJwid aJ`s 'kj Ekhf],

R®d of htg2j dkd ;Tb; z[4i

GgmJkgs:z hvhjo 9kjX GgmJk:+kv hvhjgok 9kgex R®d g3J:3jj g;H'k3k0 s[4r sgtl 9kge. h'gpb ;`k g;kSakfi ;Tb;; 5kHgf£ z[h'8k0 hug2. GHg3k ;kjw y2 gR ;Tb; of htg2j g3J:3jj 5kgl g'he 9k;hb]d y2. gzH;kjgw zuk2 of htg2j ;2 gR of htg2j 9`] u[g4ko 9kmd. h;e[ huf 9kmgd ;Thb gslkH of htg2j; ;Tb;j ajk 'y[d h5tg'; akHge.

gvkfkhl; ;s 4jv g'he {akof] fkhl;k \kjdj h'4rkd g3J:3j hfs]kdk g;kSakfi y2. \kjdgdH fy2 'j, 9k¡jkB3Ji2 'okjd GH g;kSakfig2 hfoj G; ahjv2 aJkAd ;hjge. gvkfkhl;kj 0vjd @) GHvha j ajk !!) GHvha j g3J:3j 9kge. GH g;kSakfi !x%)x))) d-; 9h8; g3J:3j {¯akuf ;jkj Ysdk 9kge. 9fr gupgdk GH g;kSakfi tknj skQkd g3J:3j G:za3] ;gj. gvkfkhl;k ;Tb;-lg; -m ak'j 'kg' ;Thb aJup]hf; skf[gy \kl l2.

gvk h'

md !&) 'ejd-; 9h8; a[jfk Hhdykz j4k g;kSakfi o2 htg2j 9kho h'P'z;gl ;Tb;; {Íhdj 5kgl -l -mge. of htg2j ;Thb gYQd g;El g;kSakfig2H fy2 'j, GHg3k ;Tb;j 'kg' a`aJup];j j§agdk ;ks ;gj. of htg2j Ghe2kx f`] 9kgshj;kx 9k5Ji;kx hstl HB3x gvgF3Jl 9kjX vk{` 9kgshj;kj aJk2 ^) d-; 9h8; g;kSakfid ;ks ;hj 9kge. \kjdi2 ;Tb;; GH g;kSakfi h'P'Zdji2k g3J:3j {alá ;gjkEkj lmgd dk; \klugj vkh\]gvk hu 9kge. hR ;Thb aJup]fid of htg2jj Z3l lkgm ;Tb; dkd hfgo of htg2jj g3J:jj h'bg2 d`r 9kyjw ;gj. of htg2j g3J:3j g'vkj lmgd ;Tb;; g3Jhfgnk hug2. of htg2jj 0vjd #% GHv_ha_ j ajk &% GHv_ha_ -lg; g3J:3j 9kge. z;glkd-;

24

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

;Tb; aJup]fid g;kSakfig2 hfoj g3J:3jj gj¥; aJup]f ;gj. GH ;Thb gslkd ht9kH/&%)x ht9kH/&$% j h'bg2 ;T b g; d`r 9kyjw ;hjge. g;kSakfij aJhdhfh8g2 ;2 gR g;kSakfij 8rkf GH zs2d 9k¡jkB3Ji2 9kjX \kjd u[g2k 'okjd 9kge.


g;kSakfi 4'j

www.krishijagran.com

;[g'k3k g3J:3jd 9kge us

h'

P'd hfoj G; g'glm ahjv2 aJkAd ;jk okakfi g;kSakfi ;[g'k3k \kjdi2 ;Tb;j sf o2 ;hjge. ;[g'k3kj 0vjd phDªpkli g3J:3jj tknj gj¥ 9kge. ;[g'k3kj s[4r g3J:3jd @! GHv_ha_ j ajk %% GHv_ha_j g3J:3j 9kge. ;[g'k3kH ;Tb;d hfoj usukj g3J:3jj aJup]f ;hjge. GH g;kSakfij s[4r sgtl G@!!Gfx Gl#$)*x Gl$%)*x GsH{%%)! 9kjX h'@$@) s[4r g3J:3j y2. ;Tbg; GsH{%%)! j h'bg2 'y[d d`r 9kyjw ;hjge. GHg3k g3J:3j ;[g'k3kj %% GHv_ha_ gpJwid gpJB6 g3J:3j y2. $ 3k \kL' hvgZ3sx tk'l :+kvx 9h8;kj 0of 'yf Ysdkgj GH g3J:3jd GtokgZ3'l 5F3 Gg:zglgj glv y2. H/hvht9kHG Hh¥fj ;kjgw IÌfj

gvh\, y2. GH Hh¥f g'he ;Saf f;gj 9kjX g'he skd hfhug2. ;[g'k3k g3J:3jj GHg3k h'gpb ;`k gR hR ;Tb; H2k; l2 gd0>glkg; zuk2 lk\d `kg;.

usukj hf{ yglFt ()!)

G

fGHv HFtkB3Jig2l ;Thb {a;jw h'gpb-; g3J:3j hfs]kdkj j§ad 9k¡jkB3Ji2 'okjd h'P' hltkj y2. hfoj g3J:3j; h'P' h'4rkd 'JkFt fks hf{ yglFtj lmd

GHg3k g;kSakfi \kjdi2 ;Tb;j skod g;kSakfig2 \kl ahjv2 aJkAd ;hjge. ;Tb;j skod hf{ yglFtj Z3ld 'y[d \i= gu4k gakEk Rk2. g3J:3jj g;H'k3k0 sgtl ;Tb;j skod aJZDd -yge. GH g3J:3j m[wmd 9kjX g3;hf;j h'bg2 ;Tbg; h'Zdkgjgj d`r l2. hf{ yglFt ()!) sgtl ;b T ;; 'y[d glk;ha2 J -yge. GH () GHvha gpw J ij g3:J3j y2x R®d $ hvhlFtkjj lmgd akEkj5[l Hh¥f 9kge. GH g3:J3jd !@ 3k hmg2j hj\kv] 9kjX !@ 3k hmg2j 5jEkt] 9kge. H2kj 'kgu0 @))) j ajk @%)) h;glk-lg; 0of {g6kEkd zYs y2. GH g3:J3j H2kj 'kgu0 9kjX g;H'k3k0 {alhágj glv y2.

@% 'ej a[jk gykEkj {algYr @% 'ejd @% lk4 zuzr ahj;Lafk

;Thb okmjw ahj2klj lmd oh=d gykEkj gzkwj z[gRkm \kjdd ;Thbj 8¾hf ­;Thb okmjw® skgy;i2k 9kglkvfig2 @% 'ej a[jk gykEkj ajk ak6;j 'kg' 9khfge gzkwj z[gRkm. h;e[skf zyo {Dj hu ;Thb okmjw ahj2klj lmd oh=d y0;. 9ky; okf; GH z[gRkmj h'bg2/

aJPf< g3J:3j #)$@ H g;kfg3k g;kSakfig2 l£ ;hjge vfkhl;k sgyFuJ vkgs gu1o 5kykj H2kgj G3k0 fy2 h; ah '</ ;Thb okmjw G; mJksr ahj2kl 9kglkvfi y2 R®d 9kgakfk; ;Thb 4'jx g;kSakfi 4'jx fd[f {Íd 'ioj Okfx h'h\Í ;i3fkp;x 5vlj zksh2; d`rx {urkfi;x gs1/sk4ix aßaklfx 'rEzkh2; d`rx zkYk¯;kjx aJmhdpil ;Tb; 9kjX zkEli;jw shylkj {alháx Z'kZyr 9kjX fd[f aJtk:3x h5Lsi Okfx jkofihdx 4kfk/4kofk 9khu 9k8[hf; Okf H2kd zskhyd -y 9kge. g;gfugj oh=d y®'/ 9kglkvfid aJgdr; skgy H2kj 0ajd 9k8khjd ! 3k aJPf ;jk Rk'. gzH aJPfj {Dj gzH z,4rkd `kh;' hRg3k 9ka[hf h'vkhj gsgvo ;hj' lkgm. aJ`s !)) of ß {Dj hu2k of; G; 'ejj zuzrdkx dkj haed !))/@)) ak6;; ^ sky 9kjX # skyj zuzrdk h'fk sqglr hu2k Rk'. lmgd !)x))) of ak6;; G; skyj 'kg' 9kglkvfi h'fk sqglr hu2k Rk'. mhdg; 5®f {6kH zyo aJPfj {Dj hu ;Thb okmjwj ahj2klj zuzr y0;. ;Thb okmjwj lmd oh=d 9kjX zuzr y®'j 'kg' gRkmkgRkm ;j;/ 9k"u[u zsu (*(!**(%**x aJpk¡ ps]k (*(!@^#@^#

22 Years. 12 Languages. 22 States. 23 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

23


g;kSakfi 4'j

;Tb;j 9kpkj sgd y2 gmJkg3;j aJtk:3

www.krishijagran.com

hdd 9khs zuk2 hpg;k gR h';kp ;kgjk'kgj 9gaYk f;gj. gmJkg3;j Zykafj haed 9kskj aJ`s lYr ;Tb;; m[wmd aJtk:3 {alá ;gjkEk. GHg3k ;`k gmJkg3; g;kSakfij tk2gj:3j z¥2 ak3iukj 9kjX gys¡ 9kjg;kgv G gR1` j§gagj ;2.

9kskj aJtk:3j 0ajd h'P'kz 9kge Rkj ;kjgw 9khs 9kho gmkg3H \kjdj ;Tb;; 9kpkd 9km'kh gek. 9kskj z;glk aJtk:3 -ohE; 9kjX 9kHGv9 ())! skfuFtj U'kjk 9h8aJskhwd y2.

gd0> g lkg; ;2 gR gmJ k g3; g;kSakfij 9kjS\hw @))& vfd -yhel h; H2k; 9khs @)!) d gmJkg3; ;Thb h'Okf 9kjX mgEbwk aJkHg\3 hlhsg3t fkgsgj 9kjS\ ;hjgek. 9khs g;kSakfij 9kjS\hw G; zjX a[hlj j§ad ;hjgek Rk; gjkEkj lmgd ahjpJgs gvkEkhvdk ;jk y2. GHg3k a[hl 9kho ;Tb;j h'P'kzj oglgj hzh£d -y g'he tknj -y -mge. 9kskj gmkg3H 3is ;Tb;; \klugj gzEk 9kjX aJtk:3 {alá ;gjkEkj gvB3k ;hjgek. ;Tb;j 'y[gdk

gd0> ;2 gR 9kskj at J k:3 hdhf3k gpw J id 9gmh]f; hth\ofx skHgQªkh'g2l hth\ofx A+kF3 hf{h3gJ2F3j j§ad 'okjd {alá. 9kskj lYr -yge \hEbrgd ;b T ;j 'kg' 9khs 9kskj at J k:3j sk8rgsgj gpBJ6 gzEk hu'j 'kg' zuk2 d¯aj. 9kskj g;kSakfi; g;H'k3k0 ;hTb gslkd a[jZ;kj akHge. 9kskj g;kSakfi; hQªhvl gjh3gnk akJAd -yge. HskgfH fy2 9khs mgEbwkj sk8rgsgj ;b T ;; m\ij mgEbwkj ;hj 9h8; \kl atk:3 hu'j 'kg' a2 J kzjd y2.

m[wmgdgj \ja[j< Z;iakj akHa

akj hlhsg3t h'4rkd g;kSakfi y2. GH Z;i g;kSakfij gyt 9h5v g',mld 9kge.

g4

26

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

gRgfugj 9khs 9kmgd0 -;gek g;kSakfi s[4r j§gagj akEkx hah\v akHa 9kjX ;Thb gYQd aJR[Dª akHa -d2kj ;gj. Z;iakgj ;Tb;j 9kmd ;Thb aJTR[Dª akHa; aJuhp]d ;hjge. g;kSakfij aJhdhfh8g2 ;2 gR g;kSakfij GHg3k akHa 9k8[hf; g3;hfg;gj hfhs]d y2. Rk; 9k¡jkB3Ji2 m[mwd skfuFtd -d2kj ;jk -yge. gd0> ;2 gR GHg3k aJtk:3 mJksr 9£ld aJg2kmj 'kg'H y2. H2kj 'kgu0 hvhah\hvx H{hah\hvx Gvt'hl{9kj 9kjX g'kgjg\l akHa s[4r aJtk:3 y2. Z;iakj hlhsg3tj 0vjd gup\jd ;ks ;hj 9kge. H2kj 'kgu0 9fr gupgdk Z;iakj GH akHaj jAdkhf ;gj.


g;kSakfi 4'j

www.krishijagran.com

akEkjglFt g3J:3jj 'y[gdk m[w 9kge

9kho 9¡d 9kskj zgakf \kjdi2 ;Tb;j 'kg' GH 'kyf; {alá ;hjgl zdr -y -mge. 9kskj GHg3k g3J:3j 'khmvkx 5[lx 5lj g4hd ;jk ;Tb;j 'kg' lk\uk2; hz -yge.

ak

akEkjglFtj z,Zykag; ;2 gR 9kskj GH g3J:3jj gZ3hj,g2 H2k; h'gpb ;hj huge. GH g3J:3j; ;Thbj lmd oh=d g;kgfk ;ksd aJg2kmd 9fk Rk' akgj. akEkjglFt g3J:3jj g4hdx 9adTwfkp;x g;kgfk 'ZD; G3k 6kHj ajk 9kf G3k 6kH-l -l gRkEkx zs[uJ akjd ;ks ;jkx 'khf;ij ;ksdx ;i3fkp; 'k hz£fd aJg2km ;jk Rk2. 9kskj GH g3J:3j gs; Hf HhFt2kj 9¡m]d 9khs z;glk g3;hf;j 98r2f 9kjX mgEbwk ;jkj haegdH H2k; 'okjd {alá ;jk -mge. 9kskj GH g3J:3jd 9khs htgoglj vlk Hh¥fj aJg2km ;hjgek Rj ajk ;Tb;; IÌfgdk ;s 4jv y2 9kjX ;ks g'he y2. 9kskj GH g3J:3jd 'ígdk m[wj ;kjgw ;Tb;; g;H'k3k0 lk\ aJkAd y®' akgj.

EkjglFt ;Thb g3J:3j 'kyf aJkHg\3 hlhsg3t G ;Tb;j 'kg' zjX g3J:3jj 9khEB;kj ;hjge. g;kSakfij z,Zyka; fkjk2w ha_ fkH; G ;2 gR gskj G3k zgakf 9khel gR \kjdj ;Tb;j 'kg' fd[f ;ks ;jk Rk2 9kjX H2k; 8rkfd jkh4 9khs m\ij mgEbwk ;hj zjX g3J:3j hfs]kw ;hjgek.

midk¥hlg2 zokHge skf[yj 'kg' 5[l ahjpJs ;hjge. h'gpb-; yv] A+kF3 9kjX 9kgohl2kj a[hl gd0> gd0>j fkv]kjid -d2kj ;hjge. gd0> gRkEk @) 'ejj ajk GH 'rEzk2j lmd oh=d -yge 9kjX z;glk aJup]fid \km -lge. midk¥hlg2 ;2 gR g;El !@/!% lk4 3;kd gd0> GH h'hogfv 9kjS\ ;hjhel h; 9kho gd0> 'y[d 9k2 aJkAd ;hjge ;kjw skf[yj aJk;Thd; gaJs; guh4 gd0> hfoj fkv]kjid Ggf a[hl -d2kj ;hjgex Rkj gvkEkhvdk ;jkg3k zyo 9kjX cj 9kjX v[dklj gpk\k 'g kEk GH a[hlg2 jXd¾aqw] \qhs;k aklf ;hjge. gd0> ;2 gR akykji2k 9£l gykEkj ;kjgw 9khs akfij zszrkj zFs[4if y0>. GHg3k ;kjw y2 gR a[hl; akfi hu'j 'kg' 9khs akfi h;hf' lmi2k y2. Ghufd 9khs !))) hl3kj akfi %))

;

hl,makfnd `;k midk¥hl aJ8kf hfoj gYQd hvfkh; fks y2. gd0>j 5[lj gaJgs gd0> hfoj ahdj fkv]kjij h'hogfvd ykd hu'j 'kg' 3khf 9kge. midk¥hlg2 gd0>j ahd skfi aJ8kfj lmd hshl fkv]kjij 'kg' ;g6kj

3;k-lg; h;hf' lmi2k y2. gd0> ;2 gR hvh;s 9kjX ukho]li,d yv] A+kF3 9kjX 9gohl2kj vkhyuk g'he. gd0> ;2 gR fkv]kjij gvkEkhvdkd 'y[d ahjpJs ;hj' lmi2k y2 9kjX gl'd jkh4'-l g'he 4jv y2 gzH;kjgw 9khs ahd/adCig2 hshl 9kskj 5[l zgokEkj lmgd 9fr glk;j cjd v[dkl 9kjX cj; gpk\k 'g kEkj zjX aJ2kz ;hjgek.

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

27


g;kSakfi 4'j

hQªB3gl l£ ;gj 'h'hB3fj h3h\ ;skjhvg2l

hb jkz2f gYQj 9kmjw[Ek g;kSakfi hQªB3l gR 'h'hB3f l£ ;hjhel. Rk; 9h8;j ajk 9h8; ;Tb;-l -l Rk'j 'kg' g;kSakfi hfoj h3h\ ;skjhvg2l «h3h\hv¬ l£ ;hjge. GH h3h\ ;skjhvg2lj s[4r 'kd]k j4k -mge Rhu ;Tb; hfoj 5vl; gz{o ;hj jkh4' h'vkgj gdg¡ 'h'hB3f gd0>glk;j 'kg' 'y[d uj;kji y2. GHg3k h'Okfaf 'y[d aJ\kEpkli 8jgw ;hjge !)x @) 9kjX #) geg;Ftj 9Eh8d -d2kj ;jk -mge. H2k; s[4r

;T

usf ;Tb;j 'kg' usukj ;glk ;Tbg; GHg3k h'vkgj gR gRhd2k gd0> 5vl lmkH gdhd2k dkj {¯akugfk g'he y2. ;Tb;j GHg3k zgakf a[jk ;hj'j 'kg' 9k¡jkB3Ji2 g;ksakfi gafhp'k0 'k, aJk_hl_ G usf fksj aJtk:3 \kjdi2 ;Tb;j 'kg' {alá ;jkHge.

z

;wk3];j hjolf gsgfokj {gsp aqokji 9kjX sykjkB3j J jiogfl gsgfokj 9sj hpgdkgl G ;2 gR g;kSakfij z;glk at J k:3 -ohE; y2x Rk; {agRkmj ajk ;b T ;; \kl {¯akuf -yge. g;kSakfij 0vjd -ohE; ;i3fkp;x g\; > [jfkp;x 'io {alá ;hjge. g;kSakfij s[4r at J k:3 'kg2k 9kj#)#x usf G$&x Ggakglk gof ))! 9khu y2. 28

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

www.krishijagran.com

gvgfl 9kod;x HhFt2k h3h\x Gh'hax ho@$ 3vx htht zpJkuJix h3h\ !x zkYi h3h\x ak'hl; h3h\ 9kjX Hh3h\ gdglm[d 9fG2kj ;jk -mge. GH z[gRkmd g;kSakfi Gsht 9,;[j 9kmjEkl G ;2x 9khs GH h3h\ h'Okaf; l£ ;hj z[4i -ygek. H2kj ajk hQªB3l 9kjX 9h8; ;Tb;-lg; -m ak' Rkj hv8k lk\ ;Tb;; ak'. g;kSakfij hvhf2j \kHv gaJhvgtF3 skg;]h3, hvGs p[:+kH ;2 gR 'h'hB3f ;Tb;j h'P'zfi2 aJtk:3 y2. GH h3h\ ;skjhvg2lj sk8rgsgj 9h8;j ajk 9h8; ;Tb; GH aJtk:3j 'rEykj ;hj \kl {¯akuf l' akgjx GHg3k 9kskj lYr y2.

"+p gZ3hlgfgj ;jk 9k8[hf g4hd

;T

hb {gurkmd 9¡\[]Dª h'pkl z,m6gfgj G3k "+[Z3l fksgj aJhz g;kSakfi ;Thb gZaJ2kj 9kjX mJif yk{vj a[jk ;gj. g;kSakfi ;Tb;j 'kg' h'gpb j§gagj ;i3fkp; eh30Ekx ;3k 9kjX ;Thb gYQd {agRkm gykEk z;glk aJ;kjj {a;jwj {¯akuf 'rka; gj¥d ;gj. g;kSakfij tk2gj:3j ahj'Fuj hz, G ;2 gR g;kSakfi mJif yk{vx ahl yk{vx gpt gf3 yk{vx h'gjk8i ;i3 gf3 cj 9khuj hfs]kw ;gj. g;kSakfi ;Tb;j 9kEpr;dk; 8rkfd jkh4 'rka; j§ad {a;jw {alá ;gj.


g;kSakfi 4'j

GgakglkH o2 ;hjge ;Tb;j sf

www.krishijagran.com 5ks]h;,x G5G:zx ;Tb; gmkLt 9kjX ;Tb; haJhs2kj s[4r 'JkFt y2. ;Tb; ;Thb aJup]fid Ggakglkg2 hfoj z;glk 3k2kjj aJup]f ;Tb;j 9kmd

9kge.

GH

z[gRkmd

g;kSakfij h'b2k z;glk {ahZyd `kg;. GHg3k zs2d ;Tb;j 'kg' G3k lkh; uJ aJhdgRkmigjk 9kg2kof ;gj. GH aJhdgRkmidkd

;Tb;j U'kjk

lkh; uJ ;[a; \gjkEkH gd0>glk;; h5l 9ka ;gjkEkH. aJup]fij dTdi2 hufk lkh;

uJ ;[af {hl2kH hug2

R®d h'b2k z;l {ahZyd `kg;. u[of ykhj2kwk 9kjX s8raJgupj

G

gakglk 3k2kv] gRkEk $$ 'ejj ajk ;Tb;j lm huge. h'P'j aJk2 @^ 4fd-; 9h8; gupd

;Tbg; hfoj HVekgj hR g;kgfk g3J:3j 'kvhf ;gj.

;hj 9kge. Ggakglk 3k2kv] ;Tb;-lg; 9h8;j ajk

g;kSakfij h'b2kH GH z[gRkm ;2 gR g;kSakfij

9h8; -m ak'j 'kg' ;Thb aJup]hfd \km -lge.

{gUupr ;Tb;; 9kmd Zykf hu2k 9kjX H2kj 'kg'

h;e[ huf 9kmgd 9kjX G3k ;Thb aJup]fid \km l2.

g;kSakfi ;Tb;j 'kg' g;kSakfi zsg2 zsg2 ;Tb;j

Ggakglk 3k2kv]j h'b2kj ajk ;Tb;; hfoj ;Thb

'kg' gA+f 9kjS\ ;hj `kg;. ;Tb; aJup]fid

3k2kj h'bg2 d`r hug2. Ggakglkj ;Thb 3k2kjd

Ggakglk Z3ld ;Tbg; 'y[gdk d`r 9kyjw ;gj.

;Tb; GH lkh; uJd o2 ;gj. GH uJj haed h'o2i

g;kvkhsl htG5j ajk ' k0; {¯akuf

v[

hsl g;hsg;l ;Thb jkzk2fj 9kmjw[Ek hfs]kdk g;kSakfi y2. g;kSakfi ;Tb;; Ggf aJtk:3 {alá ;jkHge Rj ajk gd0>glk;j 5vld \kl 'Th y2. GH g;kSakfij g;kvhsl htG5 «*) pdk,p t'hl{ ho vkl5kj zkj¬ j U'kjk oijkx zhj2yx '[3 9kjX gc>y[j {¯akuf ' k' ajk Rk2.

GH aJtk:3 \qhs {Íd ;jkd gpJB6 y2. g;kSakfij hjhogfl gsgfokj jh'FuJ akEkj G ;2 gR ;Tb; \kH 9fr {']j;j lmgd g;kvhsl htG5j aJg2km ;hj' akgj. jh'FuJ H ;2 gR g;kvhsl 9kho a[hlj 9kEpr;dk -y -mge. ;Tb; \kH g;kvhsl j aJg2kmj ajk a[hld gakv; dD¾j 9\kE; uqj ;hj' akgj. GHg3k t'hl{ho 5s[glvfj 0ajd 9k8khjd y2. GHg3k G; skQ Ggf;[Ek vkl5kj y2x Rk; hzvkj haed H{hj2k 9kjX 'khlj lmd hshl 5vld aJg2km ;hj' ajk Rk2. ;Tbg; #/^ h;glk aJhd G;= g;kvhsl htG5 j aJg2km ;hj' akgj. jh'FuJ

akEkgj ;2 gR gd0>glkg; ;Tb;; zokm ;hj'j 'kg' ;Tb; gmkhB6j 9kg2kogfk ;gj. Rkgd ;Tbg; GH aJtk:3j ajk \ja[j lk\ l' akgj.

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

29


g;kSakfi 4'j

www.krishijagran.com

;Tb;j 'kg' 'jukf h'g;h3 ;kskFtkj 9kjX gjhtg2l g;h3 3k2kj hfs]kw ;jk 9kmjw[Ek \kjdi2 g;kSakfi y2. aJk2 @! 'ej aqg'] 9kjS\ gykEk GH g;kSakfij 9kjS\hw ;Thb {a;jwd aJR[Dª 3k2kjj lmgd -yge. GH zs2d h'g;h3 3k2kj GH zs2d H{gjkax ;kfktkx Ghe2kx 9kgshj;kj 'ígdk gupd hfoj pk4k 4[hlge. h'P'\jd *))) d-; 9h8; 'rhDª GH g;kSakfid ;s]jd y2. GH g;kSakfij 3is ;Tb;-lg; -m akH \qhs Zdjd dkj 9kEpr;dk; '[ok2. h'g;h3 hfoj vkhj3k vk'hvht g;kSakfij lmd ;ks ;hj 9kge. h;e[ huf 9kmgd GH g;kSakfig2 z;glkd-; tknj ;Thb aJup]fi ;Tb; 9kjX ahPvsj m[F3[j ;Thb sgyk¯zEd \km -lge. u[g2k ;Thb gslkd g;kSakfij Z3ld ;Tb;; gRgfugj \i= gu4k -mge gzHg3k 9U\[d 9khel.

h'

h'g;h3 j 3is hfj¡gj ;Tb;; gpJB6 aJhQª2kgj m[wmdj 3k2kjj h'bg2 d`r huhel. vk{`gdk aJk2 ak>v gyokjd-; 9h8; z,4rkd ;Tb; 9kgy. u[g2k gslkd ;Tb;; gjhtg2l 9kjX ;kskFtkj 3k2kj h'bg2 d`r hug2. GH 3k2kjj h'gpb ;`k GHg3k y2 gR H2k; h'gpb aJhQª2kgj htokHf ;jk -mge. GH g;kSakfi ;Thb 3k2kjj 'kgu0 vkhj3k v;k 'kyfx u[v;i2k 'kyfx 'khwhor; 'kyf 9kjX Za3]v 'kyfj 3k2kj hfs]kw ;gj. h'gpb 8jgw htokHf v;kj hR 3k2kj; okEj gzkgskEk 9kjX g4hd ;jk zs3d ;ks ;jkd Gg;'kgj zYs y2. gjhtg2l 3k2kjj ;`kd H2k; Ggf Ggl;k R®d c>ky 9h8; `kg;. GH 3k2kj; phDªpkli fk2lf ahlZ3kj g'L3j lmd -d2kj ;jk -mge. Rj ajk 3k2kjj ;kR]Ysdk 'kg . gzH;kjgw ;Tbg; GH 3k2kjj d`r gmk3k'j 'kg' g'he {¯zkhyd y2. GH g;kSakfi 3isj {gUupr GHg3k y2 gR ;Tb;; g'he lk\ 9kjX gvh\, y0;. H2kj 'kg' g;kSakfij 5klj ajk ;Tb;; 3k2kjj lmgd EkgjhF3 9kjX vkh\]gvk hu2k Rk2.

aJPf 9ksk; 9kjX {Dj 9kgakfkj hu2k' akgj 'ígdk a[jZ;kj

hvtv aJgPfkDj

zk8kjw Okf 9kjX ;Thb okmjwj 0ajd 9k8khjd ! u[4i2kj 5l ;k; g;kEk y2? 'mji 9ks ;l z;glk @ jkB3Ji2 9kn[j mgEbwk g;FuJ ;®d 9kge? fkhv; a[gw g;klyka[j 9kygsuk'ku # filk h'A+E ;k; g;kEk y2 ? sqm]iaklf s¯zraklf yk>y akl gjvs aklf hfgu]p/ ak6g; hfoj {Dj15 !% HgsHl</ruby@krishijagran.com ruby@krishijagran.com d ah62k' akgjx fnuhufj ds vah\djd anj E-mail: ((((!#@^## 9999142633 whatsapp 'k GvGsGv ;hj' akgj. p[ {Dj hu2k aJ`s hdhfof ;Tb; 'Ì[; Qªgs< #x@ 9kjX ! gyokj-lg; yk2h'Jt 'io a[jZ;kj j§ad vskhf hvtvj 5klj ajk hu2k Rk' 9kjX lmgd ajEhd] z,4rkd gd0>j fks aJ;khpd ;jk Rk'. ;Tbg; {Djj lmgd hfoj fksx h6;fk 9kjX s'kHl fS'j ah62k0;. {Dj ah60Ekof; ;Thb h'urk`]i 9kjX shylk ;Tbg;k 9¡\[]Dª y®' akgj.

30

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&


g;kSakfi 4'j

usukj g5hj j3kg\3j

;

`k gRhd2k aJtk:3j phDªpklij y2 gdhd2k ;Tb; z;glkd-; aJ`gd dkj m[wmd; vkH. phDªpkli 9kjX m[wmd R[Dª aJtk:3 Gof ;Tb;j 'kg' 'y[d tknj ;`k y2. H2kj 'kg' Gs_ha_ aJtk;vf hlhsg3t ;Tb;j GH 9kEpr;dk; a[jk ;hj 9kge. GHg3k g;kSakfi g3J:3j 9kjX s3j ak3]v hfs]kw ;gj h; h;e[ huf 9kmgd ;Thbj gYQd g;kSakfig2 9k8[hf; g3;hf;j j3kg\3j ;Tb;j 'kg' \kjdi2 'okjd aJZDd ;hjge. GH j3kg\3j; ;Tb;j #% GHv_ha_ j ajk ^) GHv_ha_ -lg; g3J:3jd zyogd vlk' ajk Rk2. g;kSakfi GH j3kg\3j; g5hj 'JkFt fkgsgj g'hv 9kge. gZahvg2l Z3ilj U'kjk -d2kj ;jk g"+tj ;kjgw zyogd GH \qhs; {']jdk ;gj. h;e[huf 9kmgd GH g;kSakfig2 gupj z;glkd-; tknj ;Thb aJup]fid \km l2. R®d ;Tb;j ajk \kl gjva£ akHge.

Ghd2k v[akjhsgfkj ajk ;Tbg; l' lk\

G

of ;Tb; zuk2 \kl {¯akuf l' h'vkgjx Rkj 'kg' gmkg3H huf g4hdd ahjpJs ;gj. h; G3k zh6; aJtk:3j 'rEykj f;hjgl gd0>glk;j glk;vkf y2. gzH;kjgw ;Tb;; zh6; 9kjX m[wmd -ohE; aJtk:3j 'rEykj ;hj' lkgm. H2kj 'kg' ;Tb;; m[wmd aJtk:3 gRkmf ;hjg2 'kg2kgmkLt HFuJkhB3o. GHg3k g;kSakfi hfoj v[akjhsgfk 'JkFtj fkgsgj -ohE; a3kex ho,; 9kjX 5v5jkv {alá ;jkHge.

www.krishijagran.com

aJtk:3j m[wmdj ajk zuk2 lk\ ak' lh5f akHa 9kho jkB3Ji2 9kjX 9k¡jkB3Ji2 aR]k2d h'4rkd fks y2. ;Thb ;ksd hfoj aJtk:3 GHvhthaH akHavx huJa hz£f akHax gZaJ akHa 9kjX akHa h5h3,j sk8rgsgj ;Tb;j skod hfoj ahjv2 aJkAd ;hjge.

t

a[gwj ;Tb; gslkd tlh5f ahl A+kB3 aJk_ hl_ g;kSakfij tk2gj:3j gvglp hlS'hv2k G ;2 gR 9kskj lYr ;Tb;-;g; m[wmd aJtk:3 a[jk ;jk Rj ajk ;Tb;j h'P'kx 9kskj 0ajd `kg;. gd0> ;2 gR g;kSakfij Zykaf !((* vfd jkog;k3 -yhel. 9kho tlh5f ahl A+kB3 hl_ j aJtk:3j 'rEykj ;hj ;Tbg; g'he lk\Ekf -yge. tlh5f ahl A+kB3j z;glk aJtk:3 9kHGv9j U'kjk y2. 9kskj aJtk:3j s[4r h'gpbdk sksj gjk8i 9kjX ;s 0ofj y2x Rkj ;kjgw 9kho 9khs ;Tb;j skod hfoj ahjv2 Zykhad ;hjgek. 9kskj tlh5f ahl A+kB3 aJk_hl_ d m\ij mgEbwkj haegdH z;glk aJtk:3; 'okjd gshl hugek. tlh5f ahl A+kB3d 9kskj lmd h'gpbOj a[jk 3is 9kge hR hfj¡gj mgEbwk ;hj tlh5f ahl A+kB3j aJtk:3; gpJB6 ;jkd ;ks ;hj 9kge. ;Tb;; 9khs ;`k hugek gR 9kskj z;glk aJtk:3 m[wmdgj \jk 9kjX ;Tb;; zuk2 lk\ y®'.

-ohE; ;Thb aJuk:3 gRkmf 8hjgek. Rj ajk ;Tb; \kl {¯akuf l' akgj. g;kSakfig2 hfoj aJtk:3; G:zgakg3]k ;gj. g;kSakfij 0vjd v[akjhsgfk 9gm]hf; a3kex v[akjhsgfk 9gm]hf; ho,;x v[akjhsgfk 9gm]hf; 5v5jkv 9kjX v[akjhsgfk 9gm]hf; g;lskm 9kge.

g;kSakfij aJ'Ì hfgu]p; aJuia \kh32kH ;2 gR GH g;kSakfij {gUupr \kl 9kjX m[wmd g4hd; 'Th ;jk. H2kj 'kg' 9khs ;Tb;; Ggf ;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

31


ü±ŽÂ±ÈßÁ±ÂõþÃ

www.krishijagran.com

9k8[hf; -y -m 9kge \kjdi2 ;Tb;< skgv]gL+k gagv]kgffi

G

of ;Tb; g4hdd ;g6kj ahjpJs ;gj 9kjX gd0>glkg; zuk2 \kl 5vl {¯akuf ;hj' h'vkgj. dkj 'kg' ;Tb;; hRskf ahjpJs ;hj' lmi2k y2 ;gjx gzH;kjgw ;Tb; zuk2 g4hdj fd[f aJhQª2kj aJg2km ;hj 9khyge. g4hd ;jkj aJhQª2k 9kjX g3;hf; zuk2 ahjEd]f 9kgy. 9kmgd g4hd ;hj'j 'kg' hzvkx jXEk 9khuj ugj ;ksd yZdvkhld RFQj 'rEykj ;hjhel. Ghd2k g3;hf;j ahjEd]fj ;kjgw g3J:3jj ugj phDªpkli RFQj 'rEykj ;gj. g3J:3j ;Tb;j oiEfj s[4r 9,m -yge. GHg3k ;kjgw ;Tb;j ;ks zyo -y -mge. aJk2 *( 'ejj ajk h'P' aR]k2j g3;hf;j g3J:3j {alá ;hj ;Tb;j oiEf; 9kjX z[Fuj ;hj d[hlge vkgs/hu{o 5kykj HhFt2k aJkHg\3 hlhsg3t. vkgs/hu{o 5kykj H3klij g;kSakfi y2x Rkj aJ'Ì hfgu]p; skg;]gL+k gagv]kgffi G ;Thb okmjwj lmd h'gpb \kgE zkYk¯ ;hj g;kakfij h'P' aR]k2j mhdh'h8 h'bg2 ohf' hug2 gR g;gfugj GHg3k g;kSakfi ;Tb;; 9k8[hf;dkj lmd oh=d ;hj 9kge/ vkgs hu{o g;kfg3k gYQd ;ks ;hj 9kge? vkgs/hu{o 5kykj h'P'h'4rkd GvhtG5 g;kSakfi y2. GHg3k G; tknj mJXa y2. 9kskj 0vjd y[hlgsfx hu{o 5kykj 9kjX glS'kjhmhf 9khuj ugj h'P' aR]k2j 'JkFt 9kge 9kjX 9khs h'P' aR]k2j g3J:3j hfs]kdkj j§ad ;ks ;hj 9kgek. \kjdd vkgs/hu{o 5kykjj {ahZyhd g;gf;[Ek? gRgfugj 9kmgd sH -;gek gR vkgs/u{o 5kykj h'P' aR]k2j g;kSakfi y2x Ghd2k 9khs h'P'j !* 32

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

4fd-; 9h8; gupd ;ks ;hj 9kgek. hRskf uqj \kjdd {ahZyhdj aJPf {g6 gdhd2k \kjdj sykjkB3Jx dkhslfkt[x s8raJgup 9kjX m[ojkdd 9khs \kl Zdjd ;ks ;hj 9kgek. H2kj 'kgu0 9khs jkoZykfx {Dj aJgupx ak¥kEx ykhj2kwkj lmgd 9fr jkorgdk 5;kv ;hjs. \kjdd 9khs vkgs/hu{o; aJgsk3 ;hj 9kgek. 9kgakfkj 0vjd g;kfg3k gpJwij g3J:3j 9kge? 9kskj 0vjd \kjdi2 ;Tb;j 9kEpr;dkj 9f[zkgj


8kf gjkawj ;kR] aJwkli zkYk¯;kj !%x $)x $@ GHv_ha_ j g3J:3j 9kge. H2kj 'kgu0 $% GHv_ha_ gpJwij g3J:3j 9khs gzkf;kgl l£ ;hjs. lmgd 9khs 9k¡jkB3Ji2 'okjj 9kEpr;dkj 9f[zkgj *) GHv_ha_ -lg; g3J:3j hfs]kw ;gjkx Rk; 9fr gupd jAdkhf ;jk Rk2. 9khs @) 9kjX @% GHv_ha_ g3J:3j gvmgsF3g3k gRkEkj aJZDhd ;hjgek. aJtk:3j m[wmdj h'bg2 ;0;? Rhu g3J:3jj m[wmdj h'bg2 ;0> gdg¡ z;glk g3J:3j 9k¡jkB3Ji2 m[wmd y2. 9kskj aJtk:3d \kjdi2 'okjj lmgd 9k¡jkB3Ji2 'okjgdk aJp,zk akHge. 9fr g;kSakfij g3J:3jj d[lfkd 9kskj g3J:3j g'he phDªpkli y2 9kjX @% pdk,p-lg; IÌf ;Tbg; 'vk' akgj. 9kgshj;kf 9kjX H{gjkha2kf 'okjd 9kgakfkj g;gf;[Ek 9EZyk? H{gjka 9kjX vk{` 9kgshj;kd 9khs G; 9kmjw[Ek g;kSakfij j§ad ;ks ;hj 9kgek. vk{` 9kgshj;kgdk 9khs ;ks ;hj 9kge. f`] 9kgshj;kd g'he\km dkj Zyk2i g;kSakfi hf{ yglFt 9kjX of htg2jj skg;]3 \kl '[hl skfk Rk2 h; 9khs dkd di'J mhdgj ;ks ;hj 9kgek. H{gjka 9kjX 9kgshj;kj skg;]3d *) GHv_ha j g3J:3jj skg;]3 9h8; y2. \kjdi2 skg;]3d *) GHv_ha_ gpJwij g3J:3j dkj ;kd ;hj 9kge h; H2kd-; ;s gpJwij g3J:3j skg;]3 H2kd \kl y2. \kjdd gf3E;] ' k'j 'kg' h; ;hjge? Ghd2k \kjdd 9kskj !)) d-; 9h8; htlkv]j

www.krishijagran.com g f 3 E ; ] 9kge. Rk; 9khs 9khy' lmi2k h;e[ 'ejd aJ k 2 %) pdk,p -lg; ' kH hus. H2kj 'kg' vkgs hu{o 5kykjj 3is di'J mhdgj ;ks ;hj 9kge. 9khs gmkg3H gupd 9kskj gf3E;] 'g kEkd ;ks ;hj 9kgek. \kjdd 9kgakkfj {¯akufj H{hf3 9kgegf? y2x dkhslfkt[ jkorj jkfiga3d 9kskj {¯akuf H{hf3 9kge. R®d g3J:3jj gmkg3H gsf[g5;vkhj, ;jk Rk2. GHg3k A+kF3 h'P' aR]k2j g3;hf;j y2. \kjdi2 ;Tb;j lmd g;kSakfij dklhsl g;gf;[Ek? \kjdi2 ;Tb; 'íd '[h skf y2 9kjX gd0>glkg; di'J mhdgj 9k8[hf;dkj 5kgl 9km'kh ge. gskj uT h'P'kz gR \kjdi2 ;Tb; 9k8[hf; -y -mge. gd0>glkg; \kgE g;kfg3k g3;hf; gd0>glk;j 'kg' gpJB6 y2x dkj haed aJtk:3 h;gf.

Hsjkf 4kf gorB6 z,'kuukdkx ;Thb okmjwx fd[f huL+i gsk'kHl< (%*@(%&%#* H/gsHl< imran@krishijagran.com

ajSajk \khn z5ldk

;T

b; vkvij oFs hpY; cjd -yhel. ahj2kld -4fij ajSajk 9khel. H2k; \khn gd0> cjj hae 5kgl skh3d 5l 9kjX akvhl mgokEkj lmgd 5l 9kjX 9kvkj zy 'ígdk aJtk:3 -d2kj ;jk 9kjS\ ;gj. gd0> GH ahjpJsj ajk aJdrkhpd ahjEd]f gu4k ak' 8gj. GH ahjpJsj ajk gd0>j 0vgj/ak>ojj shylk; zygRkmi ;gj 9kjX gd0>glk;j 9ksukfi 'kh ge. gd0> vkHg;l vlkH 9fr mk0>j shylkg;k g4hdj jyzr hp;kHge. gup\jd gd0>j ;ksj aJp,zk ;hjge 9kjX gd0>; zFskf 9kjX aJhdh akHge. h'ykjj s[4rsFQi fihdp ;[skgjk gd0>j 'khmvk guh4 gd0>j cj-l 9khyge. vj;kgj gd0>; @))^ vfd ;Tb; pJi zFskgfgj zFskhfd ;hjge gdhd2kj ajk skf[gy gd0>; ;Tb; vkvi '[hl skhd' 8hjge.

;Tb; vkvi {jg5 jko;[skji guEix 9f¡a[jx h'ykj

;Tb; vkvig2 @@/@% 3k 8jwj 9kvkj 9kjX s[j"'k -d2kj ;gj 9kjX sykfmj 9 k j X gslkd g'hvge. gd0> Z'w] gjkomkj o2¡ij 9¡m]d shylkj #^ 3k mJXa aJZDd ;hjge Rk; g3Jhf, hu 9kd©hf\]j ;hjge. ;Tb; vkvij s[4r {gUupr zskoj z;glk shylk; 9kd©hf\]j ;jk.

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

33




oigjk 'kgo3 g4hd

www.krishijagran.com

oigjk 'kgo3 g4hd

ho

gjk 'kgo3j 9`] 9kge. hR g;kgfk zkskfr 5vl 'k 'khmvk 5vlj sqlr oigjk y2. s[4r 5vlj sqlr 9¡j'd]i2 5vl 'k hspJ 5vlj {¯akufj ajk {hl2kH glkEk 9kjX s[4r 5vl 'fkv j§ad glkEk 'k 9k8rkhd©; ;Thbj oigjk 'kgo3 y2. 5vl; ' k'j 'kg' 9kjX {¯akuf l'j 'kg' hR hoR z,zk8fj 9kEpr; y2. gzH z;glk cjgdH {alá ;jkx hR g;kgfk 9EZykd 'okjj h;hf glkEk. GHg3k oigjk 'kgo3 g4hd y2. 9kskj 8¾hf y2. mk0>j aHvk mkE>dx mkE>j aHvk vyjd fy2x 'j, vyjj aHvk mk0>l 9fkH mkE>j oigjk 'kgo3 y2. 5vl; ' k'j 'kg' hR z,zk8f lkgm gzHg3k dkj hpakj 0vjd \qhsd 9kjX akdj 0vjd ahjgEpd aR]kAd skQkd `kg;. 0vjj ajk hR g;kgfk hu2kj 9kEpr; fy2x ;kjw 9kskj \qhs 9Íaqw]k y2. 9kskj 5vl \qhsj ajk h;skf dD¾ l2. g;El !_% j ajk @_) pdk,p l2x 'k;i (* j ajk (*_%< 'dky zqR]j jPsi 9kjX akfij ajk l2. {gUupr  g4hdj 4jv ;s ;hj 9h8; lk\ glkEk.  \qhs 'k skh3j {']jdk phDª; 'g kEk. 36

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

jkzk2hf; zkj 'k ;i3fkp;j aJg2kmd ;s gykEk.  ;s akfi 'k hz£f 9h8; {¯akuf glkEk.  ;Tb;j 'okj hf\]jdk ;s 9yk.  oigjk 'kgo3 'k aJk;Thd; g4hdj s[4r c3;. 

9kVekuf @_'k5vk #_ 'ioksTd $_ oiEksTd

9kVekukf 9¬ sThD;kVekuf< 9khs gRhd2k u[3k 'lg8gj 3khf ykglgj \qhsd g4hd ;gjkx gdhd2k \qhsd skh3j 9kVekugjH hu0> Rj ajk \qhsj 9¡m]d sHvj 9kjX {b dk ahjgEpd {hj fkRk2x 'khv `kg;. '¬ ;kB3kVekuf< gRhd2k 9khs 9kskj 5vlj ;3kj haef ukfk Ghj 5vlj hR 9Eg[pb `kh; Rk2x gzHg3k Rhu \qhsd 9kVekuf Z'j§a hu2k y2x gdhd2k 9f¡ ;i3 oiEo 9kjX g;v[ \qhsj h\djd 'khyjd hfj¡gj cqhj `kh; gv1h"'e cF3k \qhs;l 'lEkfx {']jdk 9kjX zsTh ;jkj ;ks ;gj 9kjX 9kskj 5vl; ' k2. z¬ zoiE 9kVekuf< 9khs ;akyx 9kjFtix 9jyjx ol;i2kx ;[>hy2kjx s8[ji2ksx glv[x g3g3lix tkhlsx ;lx fkhj;lx v[akjix hv;[x 9ksx ;ko[


oigjk 'kgo3 g4hd

^

s[4r 5vlj uks 9¡']di2 5vl 'k hshpJd 5vlj {¯akufj ajk {hl2kH glkEk 9kjX s[4r 5vl 'fkvj j§ad glkEk 'k 9k8rkhd©; ;Thbj oigjk 'kgo3 y2. mk0>j 8f mk0>dx mk0>j 8f vyjd fy2x 'j, vyjj 8f mk0>d 9fkH mk0>j oigjk 'kgo3 y2.

^

9khu 5vld hR zyoiE 9khy 5vl 'k hshpJd 5vl l2x dk; zoiE 9kVekukf '[hl g;kEk y2. 'k5vk< 'k5vk skgf \qhsd z;glk u[3k skh3j ;wj skod hR 4khl 6kH `kg;x dkd akfij 9hZdd¾ Gg;'kgj fk`kg;x gdhd2k dkd 'dky 9kjX 'kb ;wj zs skQd hspJw hfs]kw y2. 'kZdEd \qhsd akfi fk`kg;x 'k5vk lkgm. 9`]k¯ 'dky %) pdk,p 9kjX 'kBa %) pdk,p GH u[3kj z,hspJw lkgm ;kjw hR g;kgfk a[hl 'k me hfoj hpakgj \qhsd ol fl2x 'j, 'kBa ;wj 9kjX aJkw'k2[j 9`]k¯ 'dkyj ;w l2. \qhsd g;El Hskf akfi hug2x Rkj j§ak¡j Z'j§a \qhs 9¡m]d {b dkgj gzH olj 'kBaj hfhs]d y2 9kjX GHg3k gdhd2k y2x gRhd2k 9ka[hf a[hl; 'k 5lj me; dkj gukaji2kj ek>d 'khyjd akfi hug2. hR g;kgfk me 'k a[hlj 4kur akfi glkEk hpak ek>j 'khyjd `kg; gdhd2k akfi 9kjX akfij lmd oiEksTd mej gukaji2k 'kj 'okd hR ek> agjx gzH ek>j gpb ziskj 'khyj !/!_% 5[3 9¡jd flk 0lkH gzH flkj ajk akfi hu' lkgm.

www.krishijagran.com cql;. haed 'iod -d2kj gykEk 'ioksTdj eh32kH hu2;. 'io; hslkH ek>d p[;[EkH jk4; 9kjX haed 'io hzv;. 'io gpk8gfgj 'io gzkf;kgl 9kjX g'he skQkd mgo. hpak mhdgj 'kh 9kjX \qhsj ajk med hR gjkmj aJku[\]kE y2 gzHg3k fy2. 9Eh8 aJg2km< hzvkj @$ cF3k aqg'] 'iogok8f ;hj' lkgm. oiEksTd< «9¬ cf oiEksTd «G; G;= g4hdj 'kg'¬ zksmJi< 

!)) h;_mJk_ mjXj gmk'j

! h;_mJk_ m[= 'k 5lj m[h3j vk3hf

@ h;_mJk_ g'vf «'[3x {=ux 9jyjx s[m[¬

%) mJks 9khl 'k o,clj skh3

! hl3kj gm1sqQ

-d2kj ;jk h'h8< z']aJ`gs !)) h;_mJk_ mjXj gmk'j; g;kgfk ahlh`fd h'2gakEk0;. dkj aed H2kj aed G; h;_mJk_ m[= 'k 5lj m[h3j vkh3f 9kjX ! h;_mJk_ g'vf hu2;. H2kj haed %) 3k 9khl 'k o,clj skh3 hu2; 9kjX G; hl3kj gm1sqQ z;glk zksmJi; akfid hslkH dkj haed $* cF3k ek> Zykfd G;Q ;j; 'k gmk3 ;hj 7kh; hu2;. $* cF3k haed dk; ek>d p[;kH vqw] ;hj \kFtkjw ;j;. 9Eh8 aJg2km< GH cf oiEksTdj aJg2km e2 sky-lg; ;hj' akgj. zkE8kfdk 

zkd hufj ek>d jkh4 gmk'jj aJg2km ;j;.

gm1sqQ g;kgfk 8kd[j 'kvfd jkh4' fklkgm.

eh30Ek< G'kj g4hd ;jkj haed cf oiEksTdj eh32kH g4hd aJZDd ;j;. '¬ oiEksTd< «G; G;=j 'kg'¬

'ioksTd «'io gpk8f¬ !)) h;_mJk_ 'ioj 'kg' zksmJi< 

!_% h;_mJk_ mjXj gmk'j

@_% hl3kj mjXj gm1sqQ

#_@) hl3kj akfi

$_%) mJks vqf

%_%) mJks 9khlj skh3

-d2kj ;jkj h'h8< GH z;glk zksmJij vh"'p cF3k Gg;'kgj akfid hu jk4;. hufd u['kj 4hjgj

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

37


oigjk 'kgo3 g4hd

www.krishijagran.com lkgm. 

aJ`gs eh32kH hzvkj !% j ajk @! huf haed % hl_ '[3 oiEksTd !)) hl_ akfid cqhl hu2;.

9kfg3k 'kj eh30Ek hzvkj #) j ajk $% huf haed % hl_ '[3 oiEksTd !)) hl_ akfid cqhl l0;.

dTdi2'kj eh30Ek hzvkj $% j ajk ^) huf haed !) hl_ '[3 oiEksTd !%) hl_ akfid cqhl l0;.

^) j ajk () hufd 5vld

 vd[`] eh30Ek hzvkj ^) j ajk &% hufj haed @) hl_ '[3 oiEksTd @)) hl_ akfid cqhl l0;.

zksmJi 

!) h;_mJk_ gupi2 mjXj gmk'j

% j ajk !) hl3kj gm1sqQ

() j ajk !*) hufd 5vld

@ h;_mJk_ m[= 'k 5lj m[h3j vk3fi

@ h;_mJk_ g'vf «'[3x {=ux s[m[¬

@)) hl3kj akfi

vd[`] eh30Ek hzvkj ^) j ajk &% huf haed !)/!% hl_ '[3 oiEksTd !%) hl_ akfid cqhl l0;.

%) mJks skh3

a£s eh30Ekj &% j ajk ) hufj haed @) hl_ '[3 oiEksTd @)) hl_ akfid cqhl l0;.

bB6'kj eh30Ek hzvkj () j ajk !@) huf haed @) hl_ '[3 oiEksTd @)) hl_ akfid cqhl l0;.

zAds eh30Ek hzvkj !)% j ajk !%) huf haed @% hl_ '[3 oiEksTd @)) hl_ akfid cqhl l0;.

9B3s eh30Ek hzvkj !@) j ajk !^% huf haed @% hl_ '[3 oiEksTd @)) hl_ akfid cqhl l0;

fEs eh30Ek hzvkj !#% j ajk !*) huf haed @% hl_ '[3 oiEksTd @)) hl_ akfid cqhl l0;.

ups eh30Ek hzvkj !%) j ajk @)) huf haed #) hl_ '[3 oiEksTd @)) hl_ akfid cqhl l0;.

-d2kj ;jkj h'h8< z']aJ`gs g;kgfk A+khB3;j 'k hvgsF3j 'khÌ dkj 0ajd @)) hl_ akfi hu2;. akfid !) h;_mJk_ mjXj gmk'j 9kjX % j ajk !) hl3kj gm1sqQ 9kjX @ h;_mJk_ m[= 'k 5lj m[h3j vk3hf hslkH hu2;. H2kj haed @ h;glk g'vfx %) mJks 9khlj skh3 'k o,cld skh3 hu2; 9kjX gmkg3Hh4hf Gg;lgm tkFtkgj hslkH hu2;. H2kj haed A+khB3; 'k hvgsgF3gj 7khl okliukj ;kgakfkj 'kÌ;. $* cF3kd vkhj 'kj hylk0; 9kjX H $* cF3kj haed -d2kj -y Rk'. 9Eh8 aJg2km< GH oiEksTdj aJg2km g;El zkd huf-lg; ;hj' lkgm. zkE8kfdk 

A+khB3; 9kjX hvgsgF3gj ek>d jk4; R®d j®u fagj.

gm1sqQj 8kd[j 'kvfd fkjkh4'.

ek>d j4k gmk'gjH aJg2km ;j;.

eh30Ek 

oiEksTd; gRhd2k akfi hz£f ;gj gdhd2k akfij lmgd eh32k0;. Rhu akfij lmd eh30Ek fy2 gdhd2k gZaJ gshefj U'kjk eh32k'

38

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

;i3fkpj ujE fiskZQ l «jz p[hy glkEk ;i3 9kjX zjX p[,j ;i3j hf2FQwj 'kg'¬ zksmJi 

!_% h;_mJk_ fis 'k tkl


oigjk 'kgo3 g4hd 

@_% h;_mJk_ fis 5l 'k fis 4ji

#_% hl_ gm1sqQ

$_! h;_mJk_ mjXj gmk'j

www.krishijagran.com

-d2kj ;jkj h'h8< z']aJ`gs A+khB3;j 'kvfd % h;_mJk_ fisj akdj vk3hf 9kjX % h;_mJk_ fisj m[h3 hahv 9kjX ;[h3 hu2; 9kjX % hl_ gm1sqQ 9kjX ! h;_mJk_ mjXj gmk'j hu GH z;glk zksmJi; lkh6gj hslkH okl `;k ;kgakgjgj 7kh; hu2;. GHg3k $* cF3kd -d2kj -y Rk'. $* cF3kd vkhj 'kj hylkH `k;;. 9Eh8 aJg2km< fiskZQj aJg2km e2 sky ;hj' akgj.

eh30Ek

zkE8kfdk

G; G;=j 'kg' !)) hl3kj akfid # j ajk $ hl_ 'JÜkZQ hslkH eh32kH hu2;.

9mJi 9ZQ

«tkl ;i3 5ld gykEk p[, 9kjX au]kj 'kg'¬

!_ek>d jk4; 9kjX j®uj ajk 'vk0;.

@_ gm1sqQ A+khB3;j 'kvfd jk4;.

eh30Ek< !)) hl_ akfid -d2kj gykEk fiskZQ; ekhl hslkH l0; 9kjX gZaJ gshegfgj eh32k0;.

zksmJi 

@) hl_ gm1sqQ

'JÜkZQ< «9fr ;i3 9kjX tknj p[,¬

% h;_mJk_ fisj akdj vk3hf

zksmJi  !) hl_ gm1sqQ  # h;_mJk_ fisj akdj vk3hf  @ h;_mJk_ ;j¥ akdj vk3hf  @ h;_mJk_ jnklk0j akdj vk3hf  @ h;_mJk_ g'lj akd  @ h;_mJk_ 9kjFtij akdj vk3hf  @ h;_mJk_ 8d[jk akdj vk3hf

9k8k h;_mJk_ -4hf ak{tkj

9k8k h;_mJk_ g;vk ol;i2k

%)) mJks gupi2 fyjXj vk3hf

-d2kj ;jk h'h8 GH z;glk zksmJij h\djd hRg;kgfk gak>v3k zksmJij hspJw; gm1sqQ skh3j 'kvfd hu o[Hd hzok0; gRhd2k vkhj 'kj hzgo gdhd2k o[Hj ajk fskH $* cF3k ek>d 6kFtk y®' hu2;. H2kj haed ;kgakgjgj ekhl \kFtkjw ;j;. 9Eh8 aJg2km< 'JÜkZQj aJg2km e2 sky-lg; ;hj' akgj. zkE8kfdk 

\kFtkjw skh3j 'kvfd ;j;.

gm1sqQ 8kd[j 'kvfd f`'.

-d2kj ;jkj h'h8< {agjkDª 0ajd hl4k zksmJi; G3k skh3j 'kvfd hu2; 9kjX o[Hgj vkhj 'kj hzho' hu2;. dkj haed $* cF3kd ek>d jk4;. $* cF3kd vkhj 'kj hylkH hu2;. 9Eh8 aJg2km< 9hmC 9ZQj aJg2km g;El hdhf sky-lg; aJg2km ;hj' akgj. zkE8kfdk 

skh3j 'kvfgdH zksmJi; hzho' hu2;.

ehe0Ek< % hl_ 9hmC 9ZQ; ekhl @)) hl_ akfid hslkH gZaJ gshef 'k fis; gl'vkgj eh32kH hu2;. 5k,mivkHt g\>;[jfkp; ujE 

!)) hl_ akfid # hl_ 4kh3 ee «sh6¬ \klugj hslkH 5vld eh32kH hu2;.

dpaw]i 9;]

«z;glk 8jwj jz p[yk ;i3 9kjX z;glk au]kj

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

39


oigjk 'kgo3 g4hd

www.krishijagran.com

hf2FQwj 'kg'¬

vk3hf ;hj tkFtkgj hylkH hU'di2k hufk -4hfx ol;i2kx fyjXx gv1F6x ykl8i hu dkj haed tkFtkgj hylkH olk `;k ;kgakgjgj 'Ì ;j; 9kjX $) huf ek>d jk4;x h; jkhda[Ek zÌrk vlkH `k;;.

zksmJi  @)) hl_ akfi  @ h;_mJk_ ;j¥j akd  @ h;_mJk_ 8d[jkj akd  @ h;_mJk_ d[lzij akd  @ h;_mJk_ 9hsdkj akd  @ h;_mJk_ fkoi]5[lj akd  @h;_mJk_ mjXj gmk'j  %)) mJks 9kuk 'k gv1F6  % h;_mJk_ fisj akd  @ h;_mJk_ g'lj akd  @ h;_mJk_ ;gfjj akd  !) hl_gm1sqQ  %)) mJks -4hf hahv 'k ;kh3  %)) mJks fyjX  %)) mJks ykl8i hahv

9Eh8 aJg2km< H2k; e2 sky-lg; aJg2km ;hj' akgj. zkE8kfdk 

!_ GH upaw]i 9;]; ek>d jk4;.

@_ H2k; jkhda[Ek m8qhl hylkH `k;;.

eh30Ek< @)) hl_ akfid % j ajk * hl_ upaw]i 9;] hslkH eh32kH hu2;.

-d2kj ;jkj h'h8< z']aJ`gs G3k A+khB3;j uJksd @)) hl_ akfi hu dkj haed fisx ;j¥x jnklk0x 8d[jkx g'lx d[lpix 9ksx 9hsdkx fko]ij akdj

'kd]k< ;Tb; z;gl hfoj gYQd ;s akfi 9`]k¯ 4jk, gYQd H2kd jkzk2hf; g4hd 9kjX uksi -y Rk' 9kjX {¯akuf ;hs Rk'. H2kd Gg;'kgj 5vl zskAd gykEkj h'au 9khy Rk2. jkzk2hf; g4hdd gjkm hfgo lkgm. hfoj g4hd h'auj ajk 'vkH oigjk 'kgo3 'k aJk;Thd; g4hd mJyw ;j;.

aJZDd;d]k< ;Thb okmjw

svlkH ;gj sklkskl e[ ;jkj HVekgj sf[br \2 ;hj' fklkgm. h; ahPvs ',mj g'kmHmk0>j 9klis[fgfvkH0 Ggf h;e[ ;ks ;hj gu4[EkH. gd0> Gsh'G ;jkj haed svlk {gurkmd ykd hug2. \kmrH gd0>j lm hug2 9kjX gd0>j 'rEzk2 vhl Rk2. aJ`gs gd0> hfoj \kHj lmd ;Thb {a;jw -d2kj ;jkj ;ks ;gj h; gd0>j sfd Z'k8ifd 'rEzk2 ;jkj 9khel. gd0> ;2 gR 9kjS\hwj ajkH 9kskj g'glm h'hogfv ;jkj sf 9khelx gd0>j GH HVek; a[jk ;hj'j 'kg' gd0>j $ ofi \fi fkhosk 4kd[fx f[j fyk' g'msx f[j gfvvk g'msx 95jXok 4kd[fj lmd svlk {gurkm Zykhad ;gj. \kHj lmd gd0> & 'ej ;ks ;gj 9kjX \kHg;k ahjpJs ;jk guh4 gd0> 'y[d aJ\khEd y2. gd0>j ajk gaJjwk -l 9klis[fgfvkH gd0>j 9kvkj 9kjX svlkj 'rEzk2 9kjS\ ;gj. gd0> hfoj \fij zygRkmj ajk z;glk 8jwj svlkj

40

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

9klis[f ;Thb aJup]fi gslkd -d2kj; -l gag;ho, 9kjX htokHhf,-lg; ;gj. 9klis[fgfvkH ',m aJk¡j aJ`s Ggf gekEkli y2 hR Z'k8if \kgE hfoj {gurkm Zykhad ;hjge. gd0> ;2 gR skyd aJk2 hdhf lk4 3;k-lg; svlk h'Qªi y2. hfoj \hjd h`2 -y gd0> 9fr gekEkli gaJhjd ;hjge.



;l {¯akuf g4hd

www.krishijagran.com

;lj 9k8[hf; {¯akuf g4hd

9k

galj haed ;l h'P'j hU'di2 m[jXd¾aqw] 5l y2. 8kfx gc>y[ 9kjX mk4ij {¯akufj haed GHg3k s[6 {¯akufj uThB3gj vd[`] m[jXd¾aqw] 4kur zksmJi y2. \kjdj GHg3k G; 9hd aJkvif 5l y2 Rkj zkskho; 9kjX 9kh`]; u[g2k hupd m[jXd¾aqw]dk 9kge. \kjdj {Dj aq'] gYQd ;l 0}bh8j j§add h'h\Í gjkmj hvh;¯zkj 'kg' 'rEykj ;jk y2. \kjdj s[6 5l {¯akufd ;lj 9,p #!_&@ pdk,p y2. H2kd ;lj g4hd {b 9kjX fhdpigdkb ol'k2[d z5ldkgj ;jk Rk2. dkhslfkt[ gYQ5l 9kjX s[6 {¯akuf u[g2kgj uThB3gj \kjdd ;l {¯akuf gYQd 9kmjw[Ek y2 h; aJhd gy:3j {¯akufj uThB3gj sykjkB3J aJ`s y2. \kjd'b]d @)@) -lg; ;l {¯akuf lYr @% hshl2f 3f j4k -mge. GH lYrj aJkhAdj 'kg' GHg3k 9kEpr; y2 gR ;lj {¯akuf 9kjX {¯aku;dk u[g2kgd 'Th ;jk {¯akuf 9kjX aJhd gy:3j {¯aku;dk 'g kEkj uj;kj y2 gR ahjB;Td {¯akuf g3;hf;j 'Ty¯ ahjskgw {agRkm ;jk {¯akufj z;glk gYQ gRgf

42

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

a[hl aJ'Ìf gjkawx hz£fx {']j;j aJg2km zshF'd ;i3 9kjX gjkm aJ'Ìf Hdrkhuj 0ajd Rg`khvd 8rkf hu2k Rk0;. {¯aku;j hfoj aJtk:3j {hvd sqlr ak0; dkj 'kg' 9kEpr; y2 gR ;lj \kFtkjw 9kjX h'awfj 5kgl h'gpb 8rkf hu' lkgm. hRgyd[ GHg3k G; pigcJ gykEk 5l y2 9kjX 9kskj gupd \kFtkjwj Ysdk zihsd y2. ajiYwj U'kjk H2kj h'h\Í aJtk:3j hfs]kwd m[wmd 'Th 9fkj uj;kj y2. ;lj {¯akuf 9kjX gYQ5l !((( d gmkg3H h'P'd *_*! g;kh3 3f ;lj {¯akuf -yhel R®d @x# \km a;k ;hj g4kEkj gRkmr ;l 9khel 9kjX !x3 \km akvhlj ;lj. Ghe2kd s[6 ;l {¯akufj 9k8k \km {¯akuf y2. \kjd h'P'j z;glkd-; tknj ;l {¯aku; jkB3J y2. \kjdd $_^$)) gy:3j gYQ5lj ajk aJk2 !_% g;kh3 3f ;l {¯akuf y2. GH zs2d 9h8; {¯akuf -yge. ;lj 'rEzkh2; g4hd {b 9kjX fkhdpigdkb ahjhZyhdd \kjdd aJk2 @# 4f jkord y2. H2kj g4hd \kjdj g;El gzH jkorgdH


;l {¯akuf g4hd

www.krishijagran.com ol h';kpj 'rEZyk 9kjX \qhsd gakb; dD¾j {aR[Dª Zdj 'ok2 jkh4'j 'kg' zkj 9kjX {']j;j aR]kAd skQk hu' lkgm. G; Ggf sThD;k R®d 9S+i2dk g'he fk`kh; ;k']hf; auk`] aR]kAd `kg;x fkH3Jgofx 5v5jkv 9kjX a3kej skQ zsqhvd `g;. GHg3k ;lj g4hdj 'kg' {Ds y2. ;lj aJokhd

fy2 R®d 9drkh8; 6kFtk agj. hyskvl aJgupx ak¥kEx oSs[ 9kjX ;kPsijx h'ykj aq'x {Dj aJgupd ;lj g4hdj 9zis zS\kEfk 9kge. Ghd2k {Dj aJgupd g;El !#)) gy:3jd H2kj g4hd y2 9kjX H2kj {¯aku;dk @&_%$ 3f aJhd gy:3j y2. ;Thb ol'k2[ 9kjX {Íd {¯akuf ;lj g4hdj 'kg' 9kup] dkaskf @) j ajk #) htmJi gv_hv_ y2. H2kj 0ajd dld ;lj 'Th aJ\khEd y2. !) htmJi gv_hv_ d-; dlj dkaskfd a[hlj 'Th jh4 Rk2. Rhu ;lj g`k; 6kFtk hufd 0lkH gdhd2k H 6kFtk gykEkj ;kjgw aJ\khEd y2 9kjX m[h3j 'Th ;hs gRkEkj ;kjgw als-; aqj6 y2 zjX gykEkj ;kjgw 9drkh8; 6kFtkj ;kjgw g`k; g;hd2k'k/g;hd2k'k tklj h\djd 5hv `kg; 9kjX h'lS'gj tklj 5khl 'khyj-l 0lkH 9kge. mhdg; 9drkh8; 6kFtk 9kjX mjs u[g2kgd ;lj {¯akuf ykhf;kj; y2. g4hdd akfi osk gykEkj ;kjgw H2kj 'Th ; aJ\khEd ;gjx h; ;l akfi; 9h8; aeFu ;jk 5vl y2. ;kj a[hlj mjs 9kjX di'J 'dkyj ajk jYkj ;jkj {gUuprgj 'k2[ gjk8; a[hl 'k 'TY g4hdj h;fkjd 'k 9khld lmk' lkgm. ;lj m[h3; !@/!# htmJi gv_hv_ gdH G3k Zykfj ajk 9kf G3k Zykfd -l Rk' lkgm ;kjw {Dª dkaskfd P'zf z;glkd-; ;s y2. {Vv dkaskfd a[hlj 0glkEk zS\kEfk `kg; h; mjsd %) pdk,p ek>d ;lj g4hd ;hj' ajk Rk2. 'b]kj old 9k8khjd g4hdgdk @% hs_hs_ 'b]k zAdky aR]kAd y2 9fr`k hz£fj 9kEpr; y2.

jkgoFuJ ;Thb h'P'h'urkl a[vkj ;lj !)) d-; 9h8; aJokhd {urkf mgEbwk g;FuJ ykoia[jd z,mJhyd y2. \kjdd aJk2 %)) aJokhd mgokEk Rk2. h; G3kH aJokhdj h'h\Í gYQd h\Í h\Í fks `kg;. ;lj a[hl h'fk pk4k; sl tkglgj hfhs]d y2 Rkj {Vvdk !_* hs_ j ajk -l ^ hs_ -lg; y2. H2k tkl; 9kskzi tkl '[hl g;kEk y2x ;kjw GHg3k akdj dlj z,mJygwgj -d2kj y2. 9kzl tkl \qhsj dld `kg;x Rk; aJ;Fu '[hl g;kEk y2. H2kj s8rEd]i \kmj ajk a[BaQªs 0lkH. gYQ h'gpbj 9f[zkgj aJk2 @) 3k aJokhd 'khwhor; {gUuprgj mgokEk -mge. h'h\Í jkord mgokEk ;lj aJokhd 9zs< gjk\Z3kx sklg\kmx 9Lafk tEk5] ;kg']hftvx gm1hj2kx s[h62k ;v;lx 'divk.

ijoy dh oSKkfud [ksrh ,oa ikS/k lqj{kk

\qhsj z,jvfk hR g;kgfk sThD;k; ;lj g4hdj 'kg' {aR[Dª ;hj'j 'kg' uj;kj y2 sThD;k z,jvfkj p[8gjkEkj. {Dl ol h';kpj 'rEZyk Rk2x Rhu0 ;l $_% j ajk *_) -lg; ha_GHv_ skfj sThDd;k mgokEk Rk' akgj. H2kj g4hdj 'kg' sThD;kj zg']kDs ha_GHv_ skfj ajk -l &_% -lg; y2. sThD;kj z,jvfkj 9kpkj sgd p[8jkEj 'kg' 9kEpr; y2 dkd ;k']hf; auk`]j \ja[j hsglkEk Rk2x 9h8; sThD;kd {Ds

ahPvs ',m< gl;3fx vSakx 9s]dzkmjx ;Fyklix ok2F3x m\]fj. h'ykj< gjk\Z3kx gvfi vSakx sklg\kmx 'kmfjx gsk,zx hvhf2k.

sykjkB3J< hzFujfix 98]ka[jix jkgolix gauklgv yf[skfx 'mk g'lvi jnkg'lvi. 9ÌJaJgup< vk:;j ;lx gskFyfx gjk\Z3kx 9sB3dEkfi gRfkm['Ìk. ;w]k3;< aq\kfx gjtEfkfkx gfuJf akli2f ;kuf gskFyfx Hlk\koykt]x ;kji'kgl. m[ojkd< tEk;] ;k']hftvx ;kja[jkx gmJFtgfgf yjieklx mwguEi. h3v[r ;klvkjx {D; z,'Ì]f h'h8 GH h'h8j U'kjk -d2kj ;jk a[hlj ajk ;lj g4hd ;hjgl 9gf; lk\ y2x GHg3k a[hl z[Zy gjkm s[Dª y2. a[hl zskf j§gagj 'Th ;gjx mhdg; zs a[hld a[Ba 5lf ;3k aJk2 Gg;lgm y2x Rkj ;kjgw h'awfd z[h'8k y2. 5lj 9k;kj/aJ;kj G; zskf 9kjX a[Ba `kg;. aJ;Fuj d[lfkd {D; z,' ]fj U'kjk -d2kj ;jk a[hld 5lf aJk2 %)/^) huf aqg'] -y Rk2. Ggfugj gjkawj haed !#/!% skygdH ;lj aJ`s 5vl aJkAd y2x h; aJ;Fuj ajk -d2kj

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

43


gykEk a[hlj ajk aJ`s 5vl !& sky haed gakEk Rk2. {D; z,'8]f h'h8gj -d2kj gykEk a[hlj ajk mg= {¯akuf #)/#% h;_mJk_ aJhd a[hl-lgl gakEk Rk2. aJ`s 5vl glkEkj haed hU'di2 5vl 4[h3 «gj3[f¬ d tk6 */!) skyj h\djd a[fj 9khy Rk2. Ggfugj @$/@% skyd ;lj u[3k 5vl l' ajk Rk2x h; aJ;Fuj ajk -d2kj gykEk gjk\kZ3 aJokhdj a[hlj ajk aJk2 Ggf zS\E fy2. Ggf a[hlj gjkawj ajk zs2 9kjX 8fj gvh\, y2. ahjwksd a[>oi a[jk gykEk pigcJ y2x h; {agjkDª z;glk lk\ gdhd2k ak' gRhd2k sThD;k a[hlj 'kvhf 'y[d zkE8kgfgj ;jk Rk2 9kjX haed gvkEkhvdkd a[jk 8rfk hu2k Rk2. {D; z,'8]f h'h8j U'kjk a[hl; -d2kj ;jkj h'h\Í aR]k2 y2. skdT a[hlj 'kvhf 'iokw[ s[Dªx skdT a[hl; hvhyªd ;jkx a[hlj ajk z,Qªsw h'hyf {D; -d2kj ;jkx aJg2kmpklkd z,' ]fj U'kjk {Ds 'y[m[w 9kjX fEokd a[hlj ahjgEpj 9f[j§ga phDªpkli y2 9kjX 9khy' lmi2k 'rEykhj; zszrkj 98r2f ;gj. sThD;k aJ'Ìf ;lj hpak dFQ hzvhjd `kg; hR g4hd ;jkj ;kjgw YhdmJZd y®' akgj. mhdg; ajdd \kl gykEk 5vl; l' fklkgm. ;lj 9kjS\hw vkhj skyj 'kg' 9La 9Eh8j 5vl; 9¡j'd]i2 5vlj j§ad glkEkj z hB3 ;jk Rk2. gRgf/'Ìk;h'x 5[l;h'x 9kl[x ykl8ix sqlk.

^

www.krishijagran.com

;ld aJk;Thd; gjhtg2kGh:3\ `kg; ;kjw H2kd 9h8; skQkd ag3he2ks gakEk Rk2. h'P'd aJk2 !))) d-; 9h8; aJ;kjj ;lj me gakEk Rk2 Rj ajk 9h8;k,p 3kf y2. gmkLth5,mkj aJokhd; ;lj gzkEkd 9kgalj ugj lkgm. h'P'd !)) h'hl2f ;lj gzEf 'b]\jd ;jk Rk2. gc>y[x vk{l 9kjX sk-;j haed ;l vd[`] aeFuj ;jk ;Thb aJtk:3 y2. ;ld Ghsgfk Ghetx h3JgA3k5f A+kv h\3khsf h'^ gakEk Rk2 hR vka; ;s ;jkd m[jXd¾aqw] \qhs;k aklf ;gj.

^

;l {¯akuf g4hd

-d2kj ;jk a[hl gjkawj 'kg' {aR[Dª y2. 8rkf GHg3k hu' lkgm gR skh3j haFti \khn gRkEkj aqg'] \jk hu2k mkdj skgo skgo skh3j haFtij zskf zjX mkd ;hj a[hl; hv8k ;hj' lkgm. hpak; fB3 f;hj haFti vkhj05kgl skh3 \jk \klugj u'kH hu' lkgm Rkgd hz£fj zs2d skh3d mkd fagj. g'he m\ijdkd gjkaw ;kR] ;hj' fklkgm. g;El a[hlj haFti-lg; skh3 \jk' lkgm. g;El a[hlj haFti-lg; skh3 \jk' lkgm.

ijoy dh oSKkfud [ksrh ,oa ikS/k lqj{kk

g;hd2k0 jnklk0 'm]i2 akvhl; 9¡j'd]i2 5vlj j§ad l' fklkgmx ;kjw GH 5vlj ajk 'iokw[ gjkmj h'2ha gRkEk 9pk,;k y2. g4hdj aJZDhd g4hdd u[H/hdhf 'kj ykl g'kEkj haed %)9kjX%)9kjX%) ge_hs_ 9k;kj mkd 4khFu !_%9kjX!_% hs_ vkaj aJokhdj 'kg' 9kjX @9kjX@ hs_ uicl aJokhdj 'kg' uqjd mkd 4khFu l0;. mkdj 4Fukj ;ks gs®/o[Hd ;hj' lkgm. 4Fukj haed gzH 9EZykd mkd; !% hufj 'kg' Ghj hu' lkgm. mkdj gjkawj ajk !% huf aqg'] ;gSakZ3 9kjX skh3j !<! hspJgwgj \jkH hu' lkgm. mkdj skh3 @) h;_mJk_ gmlk gmk'jj zkj ;gSakZ3 G; h;glk 9kjFtij 'k fisj 4L+i @) mJks H{jktf skh3d hslkH hu' lkgm. mkd \jkj haed hz£f ;jkj uj;kj y2x Rj ajk mkdj skh3 'hy Rk2. {Dj z,' ]f U'kjk -d2kj ;jk a[hlj gjkaw ahlh`fj g'm; v[;k ;3khj 'k g"+gtgj ;kh3 g'glm ;hj hug2 9kjX a[hl; {hl2kH l2x h; ahlh`f g'md */!) Hh£ 04 {D; z,' ]fj U'kjk 44

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

zcf gjkakfj fd[f a hd

GH h'h8d {¯akuf 'kg x h; lmgd g4hdj 4jv ;gs. {']j; 9kjX akfij zsqhvd 9kjX zg']kDs {agRkm -y Rk2. gjk\B3Jk 9kjX 'jvkH aJokhdj a[hlj z,4rk gy:3j ' kH 9h8; {¯akuf aJkAd ;hj' ajk Rk2. aJ;Fuj z,4rk G3k Zykfd fkjkh4 hdhf3k jk4; 9kjX a[hlj ajk a[hl 9kjX a,hDªj ajk a,hDªj uqjd¾ @9kjX# hs_ aJhd gy:3j jkh4 %))) 3k a[hl jkh4' ajk Rk2. H2kd fkH3Jgof 5v5jkv 9kjX a3kej @% pdk,p skQ ajSajkmd gjkawj d[lfkd ' k' lmi2k y2. GH 'rEZykj 5lZ'j§gagj {¯akufd {gL+4fi2 'Th zS\E y2. zcf gjkaw h'h8j 9¡m]d ;kgaFtiv zsqyj ;l; hpak a,hDª aJhdd lgmkEk z hB3 ;jk Rk2. GH h'h8gj hz£f 3a; h'h8j U'kjk ;jkj ajksp] hu2k Rk2. H2kj g;H'k3k0 lk\ 9kge. ;lj aJ`s skQ {b ok'k2[d !)/!! skyd l' ajk Rk2 9kjX {¯akuf ;gs0 ^) 3f-lg; gakEk Rk2. m[h3j m[wmd 'y[d \kl y2. gjkawj zs2 ahPvs 9kjX {Dj \kjdd ;l lgmkEkj z;glkd-; \kl zs2 uhYw 9kjX ahPvs sfv[fj


;l {¯akuf g4hd 9kjS\hw 9`]k¯ o[f/o[lkH sky y2. uhYw \kjdj g;gjlkj sklk\kj \kmd gegAdS'j 9g:3k'jd 9kjX h;e[skf gYQd htgvS'jd ;l lgmkEk y2. ahPvs',mx h'ykj 9kjX 9zsd sfv[f 9kjS\ gykEkj haed o[fx o[lkHd ;l lgmkEk y2. h'ykjd ;l 9kmZ3 aJ`s zAdkyj haed lmk' fklkgmx ;kjw Ggf 8jgw lgmkEk ;ld m\ij hpakd 0lkH. hR 9drkh8; 6kFtk gykEkj ;kjgw als-; 'kg . lmgd 9kZ3d lgmkEk 5vlj gjkawj ajk ;3k-lg; 9Eh8 9drkh8; uicl y2x ;kjw 6kFtkj ;kjgw 5l; -d2kj gykEkd 9h8; zs2 lkgm. hz£f \kjdi2 ahjhZyhdd ;lj g4hd aJ\kEpkli hz£f dFQj U'kjk z[zh¢d y®' lkgm. sThDd;k sHvj ;sj 9k8kjd s[6 sHvjj $) pdk,pj sHvj `;kd hz£f ;hj' lkgm. zk8kjwgd ;ld @) 'kj hz£fj uj;kj y2. gakbw zkskfr 'kfZahd; 'Th j 'kg' @)) j ajk @%) mJks a[hl fkH3Jgof hu' lkgm. fkH3Jgof a[jk gykEk zskfr j§gagj H{hj2kj j§ad ;gj. 'kfZahd; 'T h j s[ 4 r vkhj3k 9EZyk 9kge. gjkawj #)x&%x!@) 9kjX !^% huf haed 9kjX aJoff;kji 9EZykgjk s[4r hdhf3k 9EZykd `kg;. @!)x @%% 9kjX #)) huf haed gjkawj aJk2 !%) mJks fkH3Jgof; vkhj3k zskf \kmd \km ;hj 'kfZahd; 'Th j 9EZykd aJg2km ;hj' lkgm. Ggfugj %) mJks fkH3Jgof; # 3k \kmd \km ;hj aJhd a[hlj ugjgj aJoff;kji 9EZykd hu' lkgm. 9h8; {¯akufj 'kg' fkH3Jgofj @% pdk,p gmlk ;gSakZ3j j§ad hfPv2 aJg2km ;hj' lkgm. ;ld 5v5jkvj aJg2kmj 9kEpr;dk ;s y2. v[akj 5vg53j j§ad !)) 9kjX !%) mJks a[hlj ugjgj 5v5jkv hu' lkgm. 5v5jkvj zSaqw] skQk; gjkawj zs2gdH skh3d hu' lkgm.

www.krishijagran.com vkhj0 5kgl skh3 cqhl Rk2 9kjX a[hl 0glkEkd dlj 5kgl 9la g';k y2 9kjX di'J 'dkyd {glk3k -y gRkEkj zS\kEfk `kg;. akdj ;3k 9kjX vk5/hv;[f a[hl gRhd2kH 'Th y2x dlj akd p[;kH Rk2. p[;kf akdj ajk m[h30 YhdmJZd y2. p[;kf 9kjX gjkm mJZd a[hl; v[;k ;3khjgj zsg2 zsg2 ;kh3 `kh;' lkgm. GH hQª2kj ajk gjkm h'2gakEk ;hs Rk2. 'dky 9kjX aJ;kp dl-lg; -m ak2. Rj ajk ;i3j z,4rk0 ;hs Rk2. 9h8;ds {¯akufj 'kg' !# j ajk !% akgdH aR]kAd y2. zyk2 ;jk ;lj g4hd; di'J 'dykj ajk0 h'au `kg;. g;hd2k'k vQªEkdj aJg;kaj ajk gmkg3H 5vl fB3 y2. mhdg; uicli2k aJokhdd zyk2 hu2k 9hd 9kEpr; y2. ;lj m[h3j g6kak m8qj gykEkj ;kjgw a[hl dlj 5kgl ahj Rk2. Rhu dkj zyk2 f;gj gdhd2ky®gl g'2k -y Rk2. mhdg; u[3k 'k>y 'khÌ jkh4' lkgm. g6kak 0glkEk zs2d zyk2 ;hjgl lk\uk2; y2. g6kak; 7;k 9kjX fja[Baj ;3k

ijoy dh oSKkfud [ksrh ,oa ikS/k lqj{kk

ag3he2ksj \qhs;k ;lj g4hdd 9hd m[jXd¾aqw] y2x ;kjw H2kj h'h\Í aJ\kE 9kge. GH g4hdd z[jhYd jkh4' gfkEkgj 9kjX H2kj {aládk dkaskfj U'kjk aJ\khEd y2. m\ijd m[h3 lgmkEk zs2d a3kej hfj¡gj a[jk 9kEpr; y2x ;kjw m\ijd m[h3 lmkj aJhQª2kd H2kj m[jXd¾aqw] \qhs;k `kg;. ;lj 'kfZahd; 'Th j zs2d Gp mJks ag3he2ks; u[3k h;hZdd m[h3 -d2kj gykEk zs2 hu' lkgm. gmkg3H 5vl 9Eh8; #)) mJks a3ke hu' lkgm. skh3 gaglkEk 'b]kj haed zuk2 skh3 hu' lkgmx ;kjw a[hlj

a[hld g6kak 9khy gRkEkd gzHg3k dl 5kgl ahj Rk2. Rhu dkj ahj gRkEkj aqg'] 'k uhYwaqg'] 'k uhYwj 5kgl `kg;x gdhd2k m[h3 di'J j®uj ajk g'2k -y Rk2. mhdg; ;lj g6kak 0ajj akgdgj 7kh;' lkgm. g6kakj 9mJ\km hR fja[Ba y2x m[h3j h'fk 'kh Rk2. ;lhtl m[h3 aqw] skQd lkhm gRkEkj haed dk; ;kh3 g'glm ;hj' lkgmx Rj ajk gzHg3k g\kor auk`] -l m[h3j 'Th ; 9Egjk8 ;hj' gfkEkgj 9kjX H2k; g'hv 9hdhjDª 9k2 aJkAd ;hj' akgjx ;kjw ;j'kd H2kj aJg2km akvhld ;gj. fja[Baj ;3k 'jb[wd ;jkgdk uj;kj y2x ;kjw H2kj ajk ;lj j, 9kjX 9k;b]wi2 y2. {b 9kjX fhdpigdkb ol'k2[d m[h3j akjup]i heuJR[Dª ahlh`gfgj 7kh;gl !% j ajk @) pdk,p {¯akuf 'Th y2 9kjX m[h3 & j ajk !) huf aqg'] ahja:; y2. gRhd2k-lg; 'rEykjd ahjEd] f fkgy gdhd2k-lg; oiEfd hpYk fkak2. ahjEd]f gdhd2k y2 gRhd2k d`r h\dj-lg; Rk2. 9¡s]f; Zap] ;gj. g'he\km ;Tb; oiEfd gzH;kjgw 9z5l y2x ;kjw gd0>glk;j uYdkj 9\kE fy2 'j, gzH;kjgw y2 ;kjw gd0>glk;j {gUupr ;s y2. j'iFuJ fk` gv1g' aJmhdpil 9kjX zSskhfd ;Tb; gzEk g;FuJ tk; ',lkj zhsax 'kvhty holk/'khl2k «{_aJ_¬ gsk_/)($%#%&&&#@

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

45


a3lj g4hd

www.krishijagran.com

^

a3l; H,jkoid aHgF3t mkgt]k '[hl g;kEk y2. G3k a3lj ajk 9khs @) g;lhj aJkAd ;gjk. H2kj -ucr] @/^ Hh£ 9`]k¯ %/!% ge_hs_ -lg; y2. GHg3k gakb; dD¾gj \ja[j y2 R®d h\3khsf Gx h\3khsf h'!x h\3khsf h'@ 9kjX h\3khsf hv gakEk Rk2. akvf phDª ' kHx ga3 gjkmx 0of ;s ;gjx jDª vk5k ;gjx "+kt v[mkj 9kjX ;glB3Jl; hf2hFQd ;hj jkg4.

^

a3lj -'Okhf; g4hd 9kjX a[hl z[jYk

a

3l akvhlj G; jnklk0 'm]i2 5v ly2.

uqjd¾ G; hs3kj 9kjX a[hlj ajk a[hlj uqjd¾ %)

GHg3k 'í'bi]2 a[hl y2 Rkj sdk 9kjX skH;i

ge_hs_ jk4;.

5[l g'glm g'glm a[hld lkgm. H2kj g4hd ;hj GH gYQj ;Tb; 9h8; lk\ 9ho]d ;hj' akgj.

zkj 9kjX {']j; % 3f gmlk gmk'jj zkj 'k ;SaZ3 &) h;_mJk_

\qhsj aJZDhd

tkH Ggskhf2ks 5vg53j lmd #@ h;_mJk_ ag3he2ks

G'kj skh3 \klugj vykH u[H hdhf 'kj ykl 'kH

vklg53 aJhd G;jj ugjgj \qhsd hslkH hu2;. dkj

;hj gjkawj 'kg' flk 'k mkd 4khFu dkd ;k']hf;

haed @) 3k H{hj2k gjkawj @)/@% hufj h\djd

zkjj zSaqw] skQ 9kjX jkzk2hf; {']j;j 9kjS\hw

u['kjd 3a guJhv, ;j; 9kjX #@ h;_mJk_ ag3he2ks

skQ \qhsd hslkH hu2;.

vklg53j 3a guJhv, gjkawj hdhf sky haed ;j;.

a[hl gjkawj zs2 a[hl gjkawj {aR[Dª zs2 9g:3k'jj ajk okf[Ekji y2.

g3Jhf, a3lj ldk; okl akhd 'kh ' hugl 5vlj m[wmd 9kjX {¯akuf 'kh Rk2x mhdg; a3lj g4hd

a[hl gjkaw

okl aJhdgj ;hj' lkgm.

a[hl gjkawj zs2d 8rkf hu2; gR skH;i a[hl

vk5/hv;[f

9kjX sdk a[hlj 9f[akd (<! y2. a[hl gjkawj uqjd¾< G3k \kmj ajk 9kfg3k \kmj

46

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

5vlj zSaqw] oiEf vQªs aJgYQ 9aTwfkp; s[Dª y®' lkgm. 5vlj 9kjS\hw 9EZykgdH skh3


a3lj g4hd

www.krishijagran.com GHg3k ;i3 5[l; 4kH. H2kj hf2FQwj ;k']hjl 8qhl !) h;_mJk_ aJhd G;j ugjgj aJg2km ;j;. #_ m[h3 9kjX tkl geu; GH ;i3j hf2FQwj 'kg' h;{fl 5v 'k hs`kHl gajkh`2kf 'k 5vg5khstf ! hs_hl_ aJhd hl_ akfij ugjgj eh32kH hu2;. '_ gjkm 'rkh8 hf2FQw !_ akd ahj gRkEk

galkH hu' lkgm Rkgd ;ks aqw] ;hj' akgj.

!_% mJks aJhd hl_ akfij ugjgj ;k']Ftkhos eh30Ek !) hufj 9¡jkld ;j;.

hz£f

hvnk

a3lj 5vld pju d[d */!) huf 9kjX mJiBs d[d $/% hufj 9¡jkld 9la hz£fj uj;kj y2.

a[hl gjkawj #/$ sky haed hvnk ;ks 9kjS\ -y Rk2.

5vl z[jYk

{¯akuf

9_ ;i3 hf2FQw

a3lj m= {¯akuf %) j ajk ^) ;[HF3l aJhd G;= y2.

!_ jnk ;3[ 'i3l GH ;i3j aJg;ka g5'JXEkjij ajk GhaJlj s8rd y2. hf2FQwj 'kg' ;k']hjl ! hs_hl_ aJhd akfij ugjgj eh32kH hu2;.

suflkl gscEklx t) aJpk¡ okS'[l;jx t) jgsp 'k'[ 9kjX t) h'_Gl_ gjkd jkoZykf ;Thb sykh'urkl2/{u2a[jx ;Thb mgEbwk g;FuJ 'k>z'k=k «jkoZykf¬ ;Thb h'Okf g;FuJ/t[,mka[j «jkoZykf¬

ijoy dh oSKkfud [ksrh ,oa ikS/k lqj{kk

@_ h"+B3kj 'i3l

2 b]wi ; k j 9 yk {a

;Thb okmjw

h;pkf ;kt]

9k; {a b]wi2 ykj

;Thb okmjw ­h;pkf ;kt]® j ajk ak0; G; lk4 3;kj uqc]3fk 'isk 9kjX 'Ty¯ gjykHj lmd 9frkfr a[jZ;kj

öîöìŠé !˜˜ xyþ™˜yîû „þyvÅþ Important Kisan Card Important Farmer Card Very Important Kisan Card Very Important Farmer Card Very Very Important Kisan Card Very Very Important Farmer Card

(IKC) (IFC) (VIKC) (VIFC) (VVIKC) (VVIFC)

Very Very Important Farmer Card

kH

gjy

yodjp ;sr vkgs

gzkf;kgl 9khy 9kge

NAME : ADD : : ID ISSUE :

lk4j uqc]3fk 'isk ;Thb aJtk:3j 0ajd gjykH ;Thb {a;jwj 0ajd gjykH ;Thb h'\kmd aJmhdpil ;Tb;j fks 9kjX 5g3k 22 Years. 12 Languages.

22 States. 23 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

info@krishijagran.com, editor@krishijagran.com, advt@krishijagran.com, circulation@krishijagran.com

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

47


'io {akvkj

www.krishijagran.com

'io {akvkj 9kjX m[wmd hf2FQwj {ak2

'

ejj {hvd a[hl cfd¾ aJkAd ;hj'j 'kg' gjkmx ;i3 9kjX RkhFQ; Yhdj ajk s[Dª -l,hmm 9`'k 'kfZahd; aJ'h ]d zksmJi hR 5vl hzvk 9kjX gjkawj 'kg' aJg2km y2. 'io/ -l,hmm 'k 'kfZahd; aJ'h ]d zksmJix hR 5vl hzvk 9`'k gjkawj 'kg' aJg2kmj ;ksd 9kgy 9kjX hzvkj haed aJhd gYQ a[hlj HhVed z,4rk hu2k; 'io '[hl g;kEk y2. \kl m[wmdj 'io< p[ 'io hR gjkmx ;i3x 9adTwj 'iox 9fr 5vlj 'io 9kjX 9fr 'khyj 9hQª2 auk`]j ajk s[Dª 9kjX Rkj 9,;[jw Ysdk 9h8; y2x dk; m[wmd 'io '[hl g;kEk y2. \kl 'ioj h'gpbdk 'ioj g\1hd; p[ dk/ 'io 9fr 5vlj 'io 9kjX 9adTwj 'ioj ajk aqw] s[Dª y®' lkgm. 'iod hplx 5vlj 9Egpgbx skh3/8qhl 9khu `kh;' fklkgmx 9fr`k 5vlj {¯akufd 9f[;ql aJ\kE agj. 'ioj p[ dk¾p[ 'ioj \kj X !))% fs[fkj 'kg' 'ioj\kj

'iod sHvjj skQk< 'io; \kFtkhjd ;jk zs2x dkd !)/!% pdk, sHvj `kh;' lkgm. 'iod sHvjj skQk Okd ;hj'j 'kg'x sHvj 'ioj hfhPvd skQk; !%) htmJi gv_hv_d p[g;kEkj haed a[fj p[;kf 'ioj skQk Okd ;hj l2. 'ioj 9,;[jw Ysdk< 'io; hzvkj aqg'] dkj 9,;[jw Ysdkj Okf `;kj uj;kj y2 9f`rk 48

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

{¯akufd aJhd;[l aJ\kE agj. hzvkj 'kg' 9,;[jw Ysdk ()/!)) pdk,p `kh;' lkgm. 'ioj 9,;[jw Ysdk hfsC zqQj U'kjk Okd ;hj' ajk Rk2. 9,;[jw pdk,p¾ 9,;[hjd 'ioj z,4rk ajiYwj 'kg' glkEk 'ioj z,4rk

X!)) %

h3/g3Z3 ajiYwj h'h8 

GHg3k jzk2f 9la ykl8i2k jnj y2x hR ;[y[si2k akfid cqlfpil y2. H2kj ajk 'ioj |Xwd di'J mhdgj jnk j, 9ykj ajk 'ioj oiEf Ysdk 9kjX 9godk ms gakEk Rk2. oihEd |Xwd h'gpb 9avk2; G¥kHs `kg;x hR g33Jkgokhl2ksj zSa;]d 9ykd jnk j,d ahjEd]f -y Rk2.  ajiYw ;jkj aqg'] gmkg3H jkhd 'io; akfid hu hd2kH hu2k Rk2x Rj ajk 'io fjs -y Rk2. H2kj haed 'io; u[3k \kmd Ggfugj ;3k Rk2 Rj ajk |Xgwk u[3k zskf \kmd ;3k Rk2.  ;3k |Xwj G3k 9,p jkh4 l2 9kjX 9kfg3k galkH hug2. Ggfugj Gp3k |Xw ;kh3 9kjX |Xw l2. Ghd2k |Xwj ;3k \km; akfij ajk {hl3kH 4khl ga3Jkhtvd -` dkd G; pdk,p g33Jkgokhl2ks g:+kjHt3k 'k g'JkskHtj Hskf cqlf ;gj Rj ajk gmkg3H 'io t[h' Rk2 9kjX u[Hj ajk hdhf cF3k haed fihjYw ;gj hR 'io |Xw hohlh; jnk j,j -y oi2kH `kg;.


'io {akvkj 'ioj oiEf Ysdk< 'ioj oiEf Ysdk ajiYwj m[jXd¾aqw] h'h8 h3/g3Z3 'k g33Jkgokhl2ks ajiYw y2.

www.krishijagran.com gRgf/skjh;{hj; g:+kjkHtx gvgjvf g\3 9khu jzk2fj 8kf 9kjX ;akyj 'igokavkjd 'y[d aJvlf y2. 

'kuksj h3:;k gjkmd 'io; 5kgs]hlfj @/# pdk,p cqlfd #) hsh3 jk4;.

-4hfj 'io; gmlkj ajk j4k'j 'kg' "+kH3:z/%) j @ pdk,p cqlfd t['kH hu2;.

9kl[j Z;k5] fksj gjkmj ajk 5vl; 'vk'j 'kg' 9kl[j 'io; Ghj3f 'k g35vfj )_@% pdk,p cqlfd u[H hshf3-lg; t['kH hu2;.

;i3; fB3 ;hj'j 'kg' GH jzk2f; \kFtkjwj zs2gdH 'iod hslkH hu2;x h; gjkmkw]; fB3 ;hj'j 'kg' H2k; */!) huf aqg']H 'iod hslk' lkgm.

'igokavkj 'io 9gf; gjkmof; «cqfx oiEkw[x 'iokw[¬ ;i3 9kjX zqQ;Ths 9khuj 'ky; y®' akgjx hR \kFtkjwj zs2d 9`'k g4hdd 'io 9kjX 'io 5vl; Yhd ;gjx 'io m[wmd 9kjX {¯akufd yJkz ak2. h;e[skf 'iod aJz[hd 9kjX 9,;[jw 'k8; auk`]j {ahZyhd 9kjX 9kEpr;i2 oiEkw[j 9f[ahZyhdj ;kjgw 9,;[jw 'kh8d `kg;. 'io «vk5/hv;[f¬ j haed 'ioj lmd \kFtkjw 9`'k hzvkj aqg'] h;e[ g\1hd; 9kjX jkzk2hf; hQª2k ;jk Rk2x Rk; 'io {akvkj '[hl g;kEk y2. 'igokavkjj aJ;kjj 'io; h'h\Í aJ;kgjgj {avkhjd ;jk Rk2</ !_ g\1hd; {akvkj 

mjs akfigj {akvkj< GH h'h8d 'io; g;kgfk hfhPvd dkaskf 'k zs2-lg; jk4;x akfij ajk 'khyj-l {hl2kHx 6kFtk akfid t['kH 'khyjd p[;k' hu2;x gRgfugj gc>y[d 9fkEpr;i2 ;FtEkj 'k8k hu'j 'kg' %$ htmJi gv_hv_ dkaskfj akfid !) hshf3-lg; jk4;. go1j 9fkEpr; ;Ft'k j4k'j 'kg' 'ioj %$ htmJi gv_hv_ d mjs akfid !# hshf3-lg; jk4;. gz1j {b dk {akvkj< GH h'h8d gs®/o[fj skyd 'io; j®ud p[g;kEkj aqg'] @ cF3kj aJk2 6kFtk

#_ gmkuksd |Xw gmkukfs 'io; 'vk'j 'kg' hs`kHl g'JkskHt )_%/)_&% h;_mJk_ j ajk !))) cf 5[3 Zykf; @$ cF3k-lg; hslk' lkgm. 'io {akvkjd zkE8kfdk 'io {akvkj ;jk zs2d h;e[ zkE8kf gykEkj uj;kj YhdmJZd 'io< RkhFQ; YhdmJZd 'ioj {akvkjj haed gzkf;kgl hzhv' lkgm. akjui2 auk`]< akjui2 jzk2fj ajk 'igokavkj hzvkj ajk 9la zs2d «G;/gt sky¬ aqg'] ;hj' lkgm 9kjX {akvkhjd 'io; \kFtkhjd ;hj' fklkgm. \kFtkjw< {avkhjd 'io; 'khdd aQd ;s sHvj 9kjX ;s ga3j 9EZykd \kFtkhjd ;hj' lkgm.

akfid t['kH hu2;x dkj haed j®ud skh3d hzvhjd ;hj hu2;. H2kj 'kg' hufj dkaskf #)/$) htmJi gv_hv_ y®' lkgm. @_ jkzk2hf; {akvkj 'io; gjkmkw[ 9kjX oiEkw[fj ajk 'vk'j 'kg' jkzk2fj aJg2km ;gj. cqffkpij U'kjk {akvkj< jzk2f; cqhl aJg2km ;jk Rk2. 'io; h;e[ cF3k jkzk2fj cqld hd2kH j4k Rk2x Rj ajk 'ioj h\djd 'hy `;k gjkmof; shj Rk2 GH h'h8d 9kskj gupd aJk2 h;e[ akjui2 cqffkpi

{akvkj uj< 'igokakvkj jzk2fj 'kvhf 9kjX zh6; skQkj aJg2km ;hj' lkgm. 9h8; skQk 'io; Yhd ;hj' akgjx h; ; skQk 9aJ\kEi y2. 'iod sHvj< 'igokavkj ;s sHvjj 9EZykd ;hj' lkgm 9fr`k 'io; Yhd ;gj. {akvkjj Qªs< ;i3fkpij aJg2km cqffkpij lmgd 9`'k 9kmgd ;hj' lkgm. Rhu oiEkw[ hfgEpf {akvkgjk ;gj gdhd2k gzHg3k ;i3fkpi 9kjX cqffkpi {akvkjj haed ;hj' lkgm. H_ ajskfFu vky[x Gv_9kj_G5_x hv_9kj_ha_ 9f H_G_x H_ Z'hfl gv18[jix Gv_9kj_G5_x G_9kH_hv_9kjha_ 9f H_G_H_x g;FuJi2 ;Thb 9h\RkFQi; z,Zykfx g\kakl «s_aJ_¬ Z'hfl gv18[jix H_G_H_ 9h5vx 4Ft/9x hv_9kH_G_H_x fEi'kcx g'jhv2k gjktx g\kaklx s8r aJgup haf/$^@)#*x gsk/*@^(&!#%(#x ()&$*%(#&^ H/gsHl</swapnilfmp@gmail.com

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

49


{urkhmf g4hdj

www.krishijagran.com

{urkhmf g4hdj sk8rgsgj shylk z;lj oiEf a hd {Íd ;hj' akhj fgjp 'k'[x gohv oi\k 9kjX haJ2,;k vky[ 9kHhvG9kj/ shylkj 'kg' ;Thbd g;FuJi2 z,Zykf \qEgfP'j/@%!))#

G

H ;`k; zuhj 9kg;kEkhl l' lkhm gR shylkj ;kR] aJwkli \kjdi2 ;Thb gYQd 9kjX 9fr gYQd jk>oyk>=j \qhs;k aklf ;gj. {urkhf; g4hdg2 \kjdj 9`]fihd; zkEhll ;jkd m[jXd¾aqw] \qhs;k aklf ;gj 9kjX H2kj ajk mJksr 9£lj glk;j {ako]f 9kjX oiEf/aJwkli; {Íd ;gj. GH pzrj g4hdd pJs phDª; 'Th ;gj 9kjX mJksr 9£ld gjkomkj zThB3 ;gj. 5l/sql 9kjX akvhl 9drkh8; h\3khsfx hsfkgjlx aJ h 3fx 9kjX ;k']ykHguJ3 9khuj {¯z y2x hR h'lk; skf[yj gakb; dD¾j 'kg' 9hd 9kEpr; y2.

Ghtvfx m[wmd a[hl {¯akuf 9kjX akvhlj 'ioj {¯akufj sk8rgsgj gjkomkj zThB3 ;hj' ajk Rk2. {urkhf; ;Thb gYQj s[lrEkf \km y2x hR ;Tb;; 'Ty¯ pzrj g4hd ;hj'-l z[h'8k hug2. H GgmJk/HFtkhB3J gYQg3k 'Ty¯ z[gRkm aJukf ;gj hR gjkomkj zThB3 ;jkj z[h'8k hug2. {urkhf; gYQH aJk2 @$_% pdk,p hohtha * pdk,p \qhsj ajk gRkmkf hug2. ;Thb h'gpb-; {urkhf; 9kjX zk8kjw g4hdd shylkj gRkmkf {Vv aR]k2j y2. akvhlj {¯akufd () pdk,pd-; 9h8; shylkj gRkmukf 9kge.

mhdg; GHh'lk; skf[yj oi2kH `;kj s[4r gakb; dD¾ 9kjX 4kur y2. {urkhf; pzr {¯akud @&&_#% hs3kj @$_!(GsGHvG Ghj2kj ajk @)!#/!$ «GfGHvh'x @)!$¬ y2. 9kmj d[d {¯akufj {aládk Ghd2k 'Th ;jk -ygex 9kjX akj g;hag3l 5lj ;kfoksvf $) j ajk *% mJks 9kjX 9kjX akvhl (^ j ajk !&% mJks y2. GHg3k shylk zkEli;jwj gYQd m[jXd¾aqw] \qhs;k aklf ;gjx skvjXs g4hdx 5[ljg4hdx aJgvhv,x g\l[r

h'h\Í mhdh'h8 gRgf hshpJd aJZDhdx ahlg'mx 'ioj gA+hF3,x 'iox ol hz£fx 3Jk£A+khF3,x gsgf[hj,x ykg\]hB3,x gmJht,x aJgvhv, 9kjX skg;]h3, 9khud shylj aJup]f {Vv aR]k2j y2. h'h\Í gYQd 9¡\[]Dª gykEkj 5lgdk Ghd2k0 shylk; 9kmd Zykf hu2k fkH. {urkhf; gYQd fkgv]hlx akvhl 5khs],x {Vv aR]k2j pzrj sqlrj z[jYkx 5[lj g5hd 9kjX gakZ3 ykg\]hB3, ahjvklfk 9khud shylk; z[gRkm hu2k Rk2x Rj ajk

50

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&


{urkhmf g4hdj

www.krishijagran.com

gd0>glk;j oiEf a hd {Íd y®' akgj.

zh6; oiEf a hdj z[jYkj g3;gfklho

{urkhf; gYQd {ako]fx gjkomkjx jAdkhf 9kjX {gurkhm; sqlrx gakb; dD¾x Z'kZyrx 9kjX shylkj h'h\Í oiEf a hdj z[jYkj gYQj {¯z y2.

!_ gjkawj m[wmd {¯akuf< g'he\km {urkhf; pzr fkgv]hjd 'Th akHge 9kjX dkj haed h5Ltd 3Jk£A+kgF3t. GHg3k zh6; 'ZD y2 hR 'io hpak 9kjX 'ioj z[Zydkx h'h\Í a[hlj z,4rk gyjXEkH hugex hR h'lk; 9drkh8; {¯akufd aJ\kE agj. mhdg; fkgv]hjd z[Zyr pzrj 'rEykj 9drkh8; lk\Ekf y2. ;Tb;j jXhvj 'kg' 'd]skf {Vv aR]k2j m[wmd a[hlj 'rEZyk 'Th akHge. cjXEk {urkhf; vkhyuk fmj 9£ld 'Th akHge. H2kj 5ld shylk z;lj 'kg' 9kh`]; {ako]f 'Th gakEkj z[gRkm ak2. ! gZ;kEkj hs3kjd zyogd @)) 3k A+khB3; g'm a[hl lmk' akgj.

!_ {ako]f 9kjX gjkomkjj {¯z< {urkhf; pzr 9kjX {Vv aR]k2j gc>y[j {¯zx h;e[ gYQd 5l 9kjX akvhl 9khu zh6; hvof; ;s ujd h'Qªi y2x h; 9drkh8; {¯akufd s[6 sgf3hj 9h8; cqjkH ak2. 95 hvofj {urkhf; pzr aJgdr; H{hf3 gvhjg2jl pzrj d[lfkd g'he {¯akuf 9kjX g'he 8f cqjkH ak2. h'h\Í gjkaw 'rEZyk 9kjX 'io {¯akuf {urkhf; pzr 9drkh8; 8f cqjkH ak' akhj. @_ jAdkhf 9kjX {gurkhm; sqlr< {urkhf; jAdkhfj ajk 9drkh8; 8f {ako]f ;hj' ajk Rk2. APEDA g2 h'h\Í {urkhf; pzrj hvfkDª ;hjgex hR jAdkhfj 'kg' \kl y2. \kjd vj;kgj jAdkhfj 0ajd ahjEyfj zkykRr huge. {urkhf; pzrj 'Th j m[jXd¾aqw] 'rEzkh2;x gakb; dD¾ 9kjX jAdkhfj gRkmrx shylkj \qhs;k 9h8; m[jXd¾aqw] y2. #_ hf{h3Jvgflx Z'kZyr 9kjX oiEf a hd {Íd< h'h\Í {urkhf; pzrx h'gpb-; h3{'kj pzr h'P'd gZ3al 5[t hyvkga 'rEykj ;jk y2. 5l/sql 9kjX akvhl 9drkh8; h\3khsfx hsfkgjlx aJh3fx 9kjX ;k']ykHguJ3 9khuj {¯z y2x hR h'lk; skf[yj gakb; dD¾j 'kg' 9hd 9kEpr; y2. mhdg; GHh'lk; skf[yj oi2kH `;kj s[4r gakb; dD¾ 9kjX 4kur y2. 5l 9kjX akvhl 9khu skHQªhf{h3Jg2F3x h\3khsf 9kjX hsfkgjl 9khuj {¯z y2 hR h'lk; Z'kZyrj 'kg' uj;kji y2. h'h\Í {urkhf; pzrj {Íhd 9kjX h';kpj lmdx 'ioj vkhyuk 9kjX zh6; gjkaw gupd 'Th akHge. GHg3k {Vv/g3; fkjgvhjj 9U\[d h';kp y2 hR mJksr 9£lj shylkj gjkomkj zThB3 ;jkj z[gRkm hug2.

;[;[jh'3 akvhlj gYQdx mg= h'Qªij 3;k aJk2 % g53v 'khb]; 9k2 !))) gZ;kEkj hs3kj y2. m[wmd {¯akufj 'kg' shylkj 'ioj ajk zk8kjwgd ;Thb shylkj 9drkh8; {¯akuf hu'x hR 9drkh8; uksj 9kjX 9drkh8; {¯akuf hfhug2. gaJk/g3J hvthl, {¯akuf g3;gfklho 9drkhu; {¯akuf hu' 9kjX a[hl; z[Zy ;hj jkh4'. GHg3k ajg3'lx zyo 9kjX shylkj ajk v[Hg3'l y2. hvthl, g3J «gaJk/g3J¬ sk8rsi2k h';kp «;g;kha`¬ y2. zjX htgaJvf «)_% hvGs¬ h5,mkjh3a skoj gvlj gaJk g3J aJup]f ;gj. ;g;kj lmd @)) j ajk #)) aJhd pdk,p sHvj 'rEykj ;jk y2 9kjX okjhsgfvf gykEk-lg; d¯Ywdk hz£fj uj;kj fagj. dkj haed g3J h'lk; aJgdr; hufk lkgy lkgy hz£f 'djj 9f[zkgj ;hj' akgj. )_# pdk,p akfij lmd gZaJ zkj «!( z;glk g3Jvj lmd¬ u['kj «!@ 9kjX @) huf aJup]fj haed¬ piakj h';kp 'Th ;gj. @_ akvhlj g4hd< \kjdi2 ;Thb gYQd akvhlj \qhs;k m[jXd¾aqw] y2 Rkj 5ld 4kurx gakb; dD¾ 9kjX 9kh`]; z[jYk 9kjX h'h\Í m[jXd¾aqw]x 9drkh8; {¯akuf 9kjX oiEf a hd {Íd ;hj' akgj. @) hshl32f 3fd-; ;s {¯akuf Z'k8ifdkj aqg'] akvhlj {¯akuf 'd]skf 'Th akHge !^@_*(

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

51


{urkhmf g4hdj

hshl2f 3f. akvhlj g4hdj gYQd ^x)(@ GsGHvG @))@/)# j ajk (_#( GsGHvG @)!#/!$ d 'Th akHge. 9kskj htskFt akvhlj gYQd @)@) d @@% hshl2f 9kjX @)#) d #%) hshl2f y2. #_ akvhl 9kjX 5[lj z[jYk< vifj haed \kjd h'P'j 9drkh8; akvhl {¯akuf ;jk gup y2. akvhl {¯akuf ;jkj haegdk gupj aJg2kofi2dk ;s y2. 'd]skf {¯akuf @^@_*( hshl2f 3f y2 9kjX @)@) -lg; @@% hshl2f y®'. mhdg; akvhlj z[jYk 9drkh8; uj;kji y2. H2kj {ahj0 {b fkhdpigdkb gYQdx akvhlj g4hd mJiBs 9kjX pidd aJ\kE agj. gupj akvhlj Ysdkj haegdk akvhlj z[jYk shylkj ;Thb gYQj 'kg' {ako]fj {¯z y2. {urkhf; u[4i2k ;Tb;j 'kg' {ako]fj hup y2 9kjX Rhu ;Thbj z[jYk ;jk y2 gdhd2k gd0>glk;j ;Thbj aJwkli «p[:+x @)!#¬ y2. ;Thbj z[jYk @%)/#)) aJhd hs3kj 'khb]; aJukf ;gj. GHg3k gpJB6 9hdhjDª 'rEykhj \qhs 9kjX 9fr z,zk8fj 'kg' {agRkmi y2. h'lkyix g;ahv;ks 9kjX 'J;hlj z[jYkj zs2 $% huf-l hagekEk' akhj. 5lj m[wmdx 9k;kjx j,x gzkEku 9khu \kl y2. GH 'rEZykj 9h8; uksd g'hv' akgjx gzH akvhl h'lk; -yge/ Gvakjmkvx hl;x h'lkyix h3>2yx 9kjX g;ahv;ks. $_ akvhlj 'io {¯akuf< akvhlj 'io {¯akuf shylkj 9k2 9kjX gjkomkjj {Íd ;jkd m[jXd¾aqw] \qhs;k aklf ;gj «'k'[x @)!!¬. 'ioj {¯akuf akvhl \kjdj pzr {¯akufj gYQd zihsd 'rEZyk y2. akvhlj 'kg' h'gpb dkaskfx ol'k2[ 9khuj uj;kj y2. ;s 9kjX s8rsi2k 4jvj mJifyk{v 'io {¯akufj 'kg' \kl y2. gdgfugj 'io {¯akuf {Vv aR]k2j pzr/h'lkyix g;ahv;ks 52

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

www.krishijagran.com

9kjX h3>2y z[jhYd ahjgEp ;ks ;gj. zgodkj 'rEZykj h'h\Í aR]k2d mJifyk{vj 98ifd {Íd ;hj' ajk Rk2x hR h'lk; -yge/5[l;h'x ha2ko 9kjX 'Ìk;h'. zh6; ahlgfvf 9kjX 5l 'rEhZyd ha2kox h3>2y 9khud gak;/ajXEk 5[l lmk zs2d cqhj 5[hj `kg;. GHg3k shylkj 'kg' \kl z[gRkm gR gd0>glkg; ahlgf3d pzr gRgf h'lkyix g'gnfkx ol;i2kx jnklk0x h'3kjmkt]x mk0> aR]k2d 'io {¯akuf ;hj' akgj. %_ 5[ljg4hd< \kjdd \mEkfj aqok 9kjX h'h\Í htokHfj {gUuprd 5[lj 'rEykj ;jk y2. GHg3k \klugj ofk Rk2 gR 5[lj g4hd aJkviw ;klj ajk ;jk -yge 9kjX hfoj 9k2 'Th ;jkj G; s[4r g4hd y2. h'h\Í {¯zE 9khud 5[lj uj;kj y2. mhdg; 5[lj vkhyuk 'okjd 9kge. shylk z;gl fkho]5[lx gmklkax gM+ht2kvx pJkvkf`ksks 9kjX h3{'gjko 5[l 9khuj g4hd ;hj 9k2 {ako]f ;hj' akgj. shylk 9kd©zyk2; gmk3 z;gl hshl 5[lj g4hd ;hj 9kh`];/zkskho; gZ33kvj j§ad Z'kElS'i y®' akgj. ^_ {Vv cf gjkaw s8[ji2ks g;fha aJ'Ìfj sk8rgsgj< shylk z;gl s8[ji2ks 9kjX 9fr 5lj g4hd hsgtk 9j;kjhu, g3;hf; 'rEykj ;hj zyogd {¯akuf ;hj' akgj. 5lj {¯akufj 'kg' gakyj G; s[4r 9khylk y2x 9kjX H H2kj h';kp 9kjX {Íd ;jkd s[4r \qhs;k aklf ;gj. me/mehfj lmgd h\mjv 9kjX cf g;fha {¯akuf ;s 9kjX gak;/ajXEkj gjkmj aJ\kE galkH. g;fhaj aJ'Ìfd mej h'g2hj; gyh'3j 0ajd hf\]j y2. ^_)x^_) hs3kj gZahv, «@&& 3k a[hl aJhd gy:3j¬ {Vv cf gjkaw gYQd aJgdr; gYQd H{hf3 {¯akuf y2. GH aJwkli a[hlj gjkawj gZav @Gsx!Gs «%)) a[hl aJhd gy:3j¬ y®' lkgm.


{urkhmf g4hdj

aJ[hf, mej 9k;kj aJ'Ìf 9kjX s8[ji2ks 5lj m[wmdj {Íd ;jkd s[4r \qhs;k aklf ;gj. GHg3k gYQd %)3k a[hl aJhd gy:3j 5lj {¯akuf gj;t] !% 3k a[hl aJhd gy:3jj d[lfkd zk8kjw gZahv, «^_)x^_) hs_ gZahv,¬ y2. GHg3k g3;flho gupj ;Tb; z;lj 9hd-; 9k;b]wj g;FuJ -yge 9kjX shylk z;gl GH a[hl zyogd ak' akgj. &_ gshthvgfl 9kjX Ggjkgsh3; a[hl g4hd< gshtg;l 9kjX Ggjkgsh3; a[hl \kjdj ofz,4rkj vhe9/;klvkgjl Z'kZyr gzEkj 'kg' m[jXd¾aqw] y2. GHg3k mJksr 9£lj oiEf hf']kyd gRkmkf 8gj. gshthvgfl a[hlj g4hdj sk8rgsgj shylk z;lj 9k2 'Th d m[jXd¾aqw] \qhs;k aklf ;gj. GH g4hdd ;s 4jvx ;s gvkEkhvdkd h';kp y2. shylk z;gl h'h\Í gshthvgfl 9kjX Ggjkgsh3; a[hl gRgf/ za]mÌkx m[ukskjix Gajkmkvx gZ3h\2kx d[lpix Gglkg\jkx gfs[x aklskjvkx hsF3x 'JkÜix ;glvx 'JX,mjkox 9;jk;jkx 9P'mÌk 9khu y2. aJk2 %)/&) pdk, sqlr Rhu shylk z;gl aJZDhd g\l[r Gt ;gj gdhd2k 'Th ;hj' akgj gRgf/p[;kf akd 9kjX ak{tkj. *_ h'h\Í pzrx 5l 9kjX akvhlj g\l[r Ghtvf< aZ3 ykg\]B3 aJ'Ìfx aJgvhv,x Z3gjo 9kjX akvhlj 'rEykj 9khu shylk z;gl cjgd ;hj' akgj. {urkhf; ;Thb aJdrY \kgE skf[yj Z'kZyrj lmd zSa;] Zykaf ;jkd m[jXd¾aqw] \qhs;k aklf ;gj. GH pzr g;El cjXEk ;ksgdH 'rEykj fy2 'j, h'h\Í aJtk:3 gRgf 9kvkjx z,jhYdx ga2 auk`]x gosx gohlx Z;[Ekv 9khu ;ksgdk 'rEykj y2x hR h'lk; mJksr 9£lj shylk gjkomkjj z[gRkm hug2. \kjd h'h\Í {urkhf; pzr {¯akufd 9kmd Zykf 9kgex h; aZ3 ykg\]B3 di'J mhdd yJkz

www.krishijagran.com akHge. ;[lgpJB6 9kjX alx «@)!#¬ hja3]j sgd aJk2 @@/$) pdk,p 5l 9kjX akvhl aJgdr; 'egj g'2k ykg\]B3 9k¡<mk`hfj 'kg' #))) g;kh3d-; 9h8; glk;vkf -yge. z']hfsC akj g;ha3k 5l 9kjX akvhlj aJg2kofi2dk 9f[zkgj !@) 9kjX @*) mJks aJhd hufd aJk2 ( hshl2f 3f 5l 9kjX $! hshl2f 3f akvhl aJgdr; 'egj ;s y2. GHg3k 9drkh8; ofz,4rk 'Th j 5ld 4kur 'rEZykj glk;vkf y2. 5l 9kjX akvhlj aJgvhv, HfuJkhB3 Hfg5h£ aJk2 !/@ pdk,p H2kj s[6 {¯akuf aJhQª2k &) pdk,p 'Jkhol 9kjX 9kgshj;kx &* pdk,p h5hlakHfx *) pdk,p uhYw 9k5Ji;kx *# pdk,p sklkg2he2k 9kjX #) pdk,p `kg2lFtj d[lfdk y2. mhdg; 4kur aJwkli gYQd 'Ty¯ z[gRkm y2x Rj ajk gjkomkj zThB3 ;hj zh6; 'rEZyk cqjkH hu' akhj. zskhAd< GHg3k zkmhj mJyw ;hj' lkhm' gR shylk z;gl {¯akuf 9kjX aZ3 ykg\]B3 {urkhf, ;Thb 9kjX H2kj 'Th j gYQd m[jXd¾aqw] \qhs;k aklf ;gj. {urkhf; 9km'kh 9yk g4hd y2x hR ;Tb; z;l; 'Ty¯ ahjskgw \khE'-l z[gRkm hug2. GHg3k GgmJk/HFtkhB3Jj gYQd 'Ty¯ z[gRkm hug2 Rj ajk gjkomkj 'Th y®' akgj. {urkhf; gYQd gjkomkj 'Th j lmgd z[bs 9kykjj z[jYk 9kjX shylk z;lj 9k2 'Th d m[jXd¾aqw] \qhs;k aklf ;gj 9kjX ;Tb; shylk z;l; oiEf a hd z[Fuj ;jkd zyk2 ;gj. gj5kgj£ !_ Gfhfsk{vx @)!$x \kjdi2 {urkhf; tk3kg'v @)!$. jkB3Ji2 {urkhf; g'kt]x ;Thb sFQkl2x \kjd vj;kjx m[jmk0>. @_ 'k'[ fgjpx Gv_g;_ pJi'kZdE 9kjX Gs aJ[hB3 @)!!. h'lkyi 'io {¯akuf< aJhshv, GF3kjaJkHv shylkj 'kg'x vk'[hosk !(<#^/#*. #_ ;[lgpJB6x uigfp 9kjX vQ aklx @)!#. aZ3 ykg\]B3 gEgZ3o akj g;ha3k \kjdj 5l 9kjX akvhl {aládkj aJ\kE. 9k¡jkB3Ji2 ogf]l g3Jt 9kjX -'hP'; 'rEzk2. @«$¬< ^%#/^%&. $_ p[:+x G_g;_ fgjp 'k'[ 9kjX ;[Fufx h;gpkj. @)!#. ;Thb g3;gfklho shylkj z[jYk. 9kHhvG9kj hf{o. !(«!¬< !^.

fgjp 'k'[ haJh£akl -'Okhf;x yh3];klvkj 9kHhvGj/;Thbd shylkj g;FuJi2 z,Zykx \qEgfP'j/&%!))# nareshhort@yahoo.co.in ;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

53


www.krishijagran.com

Z'kZyr

Rhu 9ka[hf ykH "+kt gaJvkj gjkmi y2 gdg¡ GHg3k 4k0; hu 9kgakfkj ykH "+kt gaJvkjj zszrk y2 gdg¡ Gs[h6 haZdk 4kgl "+kt gaJvkj fk'kg x ;kjw H2kd g'he ahjskgw 5kH'kjx GhF3 9:zigtF3 gakEk Rk2x hR "+kt gaJvkj ;s ;gj. H2kj 'kgu0 4kur 'rEZykd h;e[ 9fr 4kur auk`]j aJg2km ;hj 9ka[hf ykH "+kt gaJvkj hf2hFQd ;hj' akgj. fyjX < H2kd G; h'gpb 8jwj aJh3f `kg;x hR 9kskj jDª 'hy;k; ;F3Jl ;hj jkg4. H2kd `;k Ghtgfkhvf jDª 8shf; h'2akH hug2 9kjX "+kt gaJvkj ;F3Jl ;hj jkg4. g;vk fyjX g'he lk\uk2; y2. hdhf sky-lg; jkhda[Ek 4khl ga3d u[5[3k fyjX 4kgl "+kt gaJvkj hf2hFQd -y Rk2. y[ H 3mJ k v o[ v < ykHakjg3fvf gjkmij 'kg' y[H3mJkv 9sTdj ugj y2. H2kd gsmgfhe2ks 9kjX

R

ag3he2ks \ja[j skQkd `kg;. GHg3k hsfkgjl "+kt gaJvkj ;s ;jkd zyk2 ;gjx H2kj 9\kEd "+kt gaJvkj 'kg . jDª 8shf; pkh¡ hu pjijj ajk 9hdhjDª akfi 9kjX hfs4; 9kdjkH ag3he2ks "+kt gaJvkj; hf2hFQd ;gj. 9kl[x h'lkyix ;slkx akgl,x v2kh'fx 'kuksx gmk3k pzrx ukhl 9kjX 5lj zgdoj jzj ajk0 ag3he2ks gakEk Rk2. g;lhe2kgsgj \ja[j mk4ijx -ux akgl,x 4k'[li '[3x gsh`x o¾kjx 'kojkx 4kgl g'he vht2ksj aJ\kE ;hs Rk2. ykH "+kt gaJvkjj ;kjgw gsmgfhe2ks ;hs Rk2. gsmgfhe2ksj aJk;Thd; {¯zd gsEkx gmk3kx pzrx akvhl 9khu 9¡\[]Dª y2.

6kFtk hufd 9k6[ h'bj ajk ak0; s[hDª

6k

Ftk hufd 9k6[j h'b 'kh Rk2. GHg3k zszr gzH glk; z;l; gu4k Rk2 hR 9k6[j h'b 'k 9k`]jkh3vd mJZd `kg;. 6kFtk huf h;e[ {akvkj ;hj 9ka[hf GH zszrkj ajk s[hDª ak' akgj. akfi< H2kj 'kg' 'y[d akfi 4k0;. akfij gzEfj ajk 9kgakfkj pjijd phDª 9kgy 9kjX H2kj ajk 9kgakfkj pjijj yk>= 9kjX oHF3 z[Zy -y `kg;. o[dk< {HF3kj hvofd o[dk hahÌ `k;;x Rkgd 6kFtk 'dky 9kgakfkj zszrkd galk' gfkEkgj. hyl haÌkj ajk uqjd `k;;. H2kj ajk dl[Ek 9kjX mkh6j h'b y2. z hld g\kof < GH 'djd 9ka[hf g\kofj 0ajd 8rkf hu' lkgm. g\kofd 9kgakfk; z hld g\kofj uj;kj y2x Rkgd aJh3f 9kjX h\3khsf pjijj ajk ;s fy2. ;slkx 'Ìk;h'x akgl,x 9kjX h'lkyi \ja[j skQkd gzEf ;j;. g\kofd g;lhe2ksj 8rkf hu2;< 9kgakfkj mkh6j 'kg' 9ka[hf GHg3k 8rkf hu' lkgm gR 9kgakfkj g;lhe2ks ;s y®' fklkgm. g;lhe2ks pjijd `kh;gl 9kgakfkj yk>= 9kjX oHF3 z[Zy -y `kg;. sk4fx mk4ijx akgl, 9kjX gzH 4kur auk`] 4k' lkgm R®d h\3khsf ht aJv[j ahjskgw `kg;.

54

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&


aJtk:3 l£

www.krishijagran.com

gvsvk,j gmgl:zi G hvhjo Zsk3] g5kf

gv

svk, Hgl;3Jhf:z G glg3Z3 gmgl:zi G hvhjo Zsk3]g5kfx !^ gsmkha;gvlj hjg2j 9kjX 5JF3 g;gsjkj lmd l£ ;hjge. GHg3k 9kHha ^* gjh3,j lmd akfi 9kjX 8qhlgdk g'2k fy®'. GHg3k ht\kHv gsg3lj g5Jgsgj hfhs]d y2 9kjX H2kj haej \km #ht M+kvj y2. fd[f hvhjoj gmgl:zi G& 9kjX G% d #hoh' gjsx #@ hoh' 9fg'kt] gssji «Rk; @%^hoh' -lg; ' k' ajk Rk2¬. h; gmgl:zi G# d @hoh' gjs 9kjX !^hoh' gZ3kgjo 9kge Rk; @%^ hoh'-l ' k' ajk Rk2.

9khy' lmi2k G hvhjo ^_) skgv]gsl !_(hoGHvgou 9k;3k g;kj aJgvvgjgj glv y2. G# j 'kgu hR !_^hoGHvgou 9k;3k g;kj aJgvvjd ;ks ;gj. GHg3k fd[f hvhjox hj\kjhv'l H{Gvh' 3kHa hv akg3]k lgmkEk -mge. H{okv] hfoj aJkHg\3 tk3k; gv5h3j j§ad G3k g'glm 5Ltkjd gv\ ;hj' akhj' hR 'kg2kgsh3J; 9g`fh3g;vgfgj vkah3]\ y®'. vkhj3k ;klkjj g\hjg2F3d 9yk GH hvhjo okf[Ekjij ajkj jXhe2kd ak' 9kjX h;e[ zs2j ajk M+g'l skg;]3d fskj zS\kEfk 9kge.

hu 9ka[hf GAalj 9kHg5kf h;hf' h'vkgj gdg¡ Ghd2k (x(() 3;kd R 9kgakfkj 'kg' h'gpb z[gRkm 9kge. Ghd2k H/;s]kv gE'vkH3 h5+a;k3]j ajk GAal 9kHg5kf ^ g;El ((() h;hf' akhj' GAalj 3;kd h;hf' akhj'. h5+a;k3] H2kj 0ajd @@x))) 3;k-lg; G:zgv¥ 95kj hu 9kge. GHg3k 95kj !^hoh' 9kHg5kf ^ j gZav gmJ g\hjg2F3j 'kg'H {alá y2. G:zgv¥ 95kjj 'kgu0 GH g5kfd %x))) 3;kj g5+3 htv;k{gF3k hu 9kge. 9Egpr GH g5kfj 9kvl uks #%x(() 3;k y2. %x))) 3;kj g5+3 htv;k{}F3j lmd GH g5kf #!x(() 3;kd akH 9kge. Rhu mJky; Gh:zv g',; 'ko gQªht3 ;kt]j sk8rgsgj GH g5kfj 'kg' gagfF3 ;gjx gdg¡ % pdk,p HfgZ3F3 htv;k{gF3k ak'. g;kSakfig2 uk'i ;gj gR Gg:z¥ 95kjd gd0>glkg; 9hdhjDª @x))) 3;kj gjykH0 ak'. H2kj {ahj0 h5+a;k3]d GH g5kfj G\od @@x))) 3;k-lg; Gg:z¥ 95kj hu 9kge. Rhu 9ka[hf g5+3 htv;k{F3j lmd Gg:z¥ 95kj hslkH hug2 gdhd2k 9kHg5kfj 'd]skf {alá uks (x(() 3;k y2. GAal 9kHg5kfd 'y[gdk m[w 9kge. GH g5kf !^hoh'j y2. H2kj 'kgu0 H2kd !hoh' gjsx !^hoh' gjksx $_& Hh£ gjh3fk GHvht htvgA+x *Gsha aJkHgsji g;gsjkx !_@Gsha 5JF3x hlh`2ks 9k2f g'g3hjx G* hva 9kjX Gs* svf g;k/aJgvvj 9kge.

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

55


www.krishijagran.com

jÌf/aJwkli

9hf2f 3gsg3k j'k {Dkak zksmJi ! ;ka v[ho x ! ;ka g3'[l gZakf gdlx # ;ka g3'[l gZakf ;3k h'lkyix @ ;ka g3'[l gZakf ;3k ol;i2kx gdlx hzok'j 'kg' fkhj;l vk3hf $ ;ka g3'[l gZakf -ux hfs4 gzkEkuj 9f[zkgjx # ;ka g3'[l gZakf ha2kox # ;ka g3'[l gZakf ;3k 8fi2k aJhQª2k < G; m\ij 'k{ld v[hox -ux hfs4x 9kjX G;ka akfi hu \klugj hslkH l0;. 7k;hfgj 7kh; G; cF3k jk4;. G; ff hZ3; dkEk mjs ;hj dkj 9la akfi vh32kH hu2; 9kjX ;kgakgjgj s[hv l0;. dkEkd vks[v \j cqlkH hu2; 9kjX !@% hs_hl_ 'rkaj pd; cqjfi2k 9k;kjd hzvhjd ;hj hu2;. 0aj 9kjX h;fkjd gdl hu s8rsi2k o[Hd G; hshf3-lg; hzokH `k;;. lmgd 9k8k gZakf ha2kox 9k8k gZakf h'lkyi 9kjX 8fi2k 9kjX !x $ \km ol;i2k hu2;. \klugj hzho' hu' fkhj;l vk3hfgj gzEf ;j;.

9hsji 4sf zksmJi @) 3k 4sf 7;lkx @ ;k3 h3 gZakf zhj2y gdlx !x$ \km h3 gZakf hy,x @ ;ka g3'[l gZakf tkhlsukfkx @ ;ka g3'[l gZakf zgdo fkhj;lx

!;ka g3'[l gZakf gdlx @ ;ka h3 gZakf fyjXx g7 ;ka h3 gZakf ol;i2kx @ ;ka g3'[l gZakf havk gvfix @ ;ka g3'[l gZakf 8fi2kx # ;ka g3'[l gZakf 9kgal

aJhQª2k < g7k;lk G3k 'k{lj ajk {hl2kH m[hj ;hj G3k 5kgl jk4;. G3k g;jkyid gdl mjs ;hj zhj2y hu2;. gRhd2k 9la mjs y®' 8gj gdhd2k fyjXx ol;i2k 9kjX hy, hu2;x 9kjX ;s o[Hd \kho `kg; h;e[ geg;Ft. GH 'r¥fd g7k;lk m[hj ;hj hu2;. gvfix tkhlsukfkx 8hf2kx fkhj;l hu \klugj hslkH l0;. gzEf ;jkj aqg'] \klugj 9kgal hslkH l0;. dkj haed 4k0;.

56

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&



রািশফল

www.krishijagran.com

skhy;

g5'JXEkji

@)!&

\hEbr5l

'Tb

gsb 9kgakfkj 9Egylk GH skyd g4hlgshl y®' akgj. zs2d ujE l'-l fkakyhj' 9fr`k g'he gjkmd ahj' akgj. GH skyd oiEf lmji 9kjX z¡kfj lmd 'khyj-l 5[hj' Rk' akgj. gd0>glk;j 'rEykgj 9kgakfkj pkh¡ hu'.

'dj ahjEd]f zS'Ìi zszrkd ahj' akgj. jkhda[Ek 'rk2ks ;j;. GH skyd ahj2klj z;glk glk; pkh¡d `kh;'. ha;hf;j gA+f `kh;'. 9fkEpr; h''kuj ajk 'kv;. skyj 9kjS\hwd 9kgakfkj 4jv 'kh '. 9k2 ;s y®' 9kjX 4jv g'he y®'x h; skyj gpbd ;j'kd jh4

hz,y

;;]3 GH skyd 9kgakfkj Z'kZyr zkskfr `kh;'. gQªk8 f;hj sf; pk¡ ;hj jk4;. GH skyd z¡kfj 5klj ajk g;kgfk p[\ 'kdhj ak'. hsQ 9kjX ahjofj ajk aqw] zygRkm ak'. 9k2j fd[f {¯z 4[hl'. 'kyf h;fkj ;`k \khE'. aHvkj glf/gufd \klugj vkH hvhd l'.

9kgakfkj 9Egylk GH skyd g4hlgshl y®' akgj. zs2d ujE l'-l fkakyhj' 9fr`k g'he gjkmd ahj' akgj. GH skyd 9kgakfkj hsQH 9kgakfkj 9kh`]; zszrkj zsk8kf ;hj' akgj. 8kj glkEkj ajk 'kv;. 9k2j fd[f {¯z 4[hl'. 'kyf h;fkj ;`k \khE'.

d[lk 9kgakfkj 9Egylk GH skyd g4hlgshl y®' akgj. zs2d ujE l'-l fkakyhj' 9fr`k g'he gjkmd ahj' akgj. GH skyd 9kgakfkj ukSadr oiEf p[8hj'-l gvB3k ;j;. ahj2klj 'kg' zs2 {hl2k' gfkEkjkj ;kjgw 9ka[hf hvh¡d -y `kh;'.

'ThPv; Z'kZyr \kgl `kh;'. skfhz; pkh¡ ak'. cjd Hhd'kv; ahjgEp `kh;' h; h'gjk8ij ajk zkE8kf `k;;. g;kgfk'kH 9kgakfk; 9kckd ;hj' akgj. GH skyd djk 9kgakfkj lmd 9kge. ;kgjk'kj 'Th gykEk 9kjX 9k2j {¯z 4[hl'. GH skyd g;kgfk h'gpb 'rhDª; lm ak'.

;[S\

s;j z¡kfj Z'kZyr g'2k y®' akgj. o¾j 'k zk8kjw gjkmd {akvkj ;j;. GH skyd z¡kf aYj ajk g;kgfk p[\ 'kdhj ak'. hsQ 9kjX ahjofj ajk aqw] zygRkm ak'. aJakh3] 9kjX gP'2kj g'gvkgdk zkE8kf y0;.

58

GH skyd Z'kZyr \kgl `kh;'. skfhz; pkh¡ ak'. ukSadr oiEf; p[8jk'-l gvB3k ;j;. ahj2klj 'kg' zs2 {hl2k' gfkEkjkj ;kjgw hvh¡d `kh;'. aJakh3] 9kjX gP'2kj g'gvkgdk zkE8kf y0;.

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&

hs`[f 'he ;ks ;jkj 'kg' GH skyd 9kgakfkj Z'kZyr g'2k y®'. zs2d 9kjks ;j; 9kjX g4kEk/glkEkj 8rkf hu2;. GH skyd 9kgakfkj hsQH 9kgakfkj 9kh`]; zszrkj zsk8kf ;hj' akgj. 8kj glkEkj ajk 'kv;. skyj 9kjS\hwd 9kgakfkj 4jv 'kh '.

;frk GH skyd 9kgakfkj Z'kZyr \kgl `kh;'. skfhz; pkh¡ ak'. ahj2kld z;glk zkskfr -y `kh;'. g;kgfk a[jwk hsQ; lm ak'. skyj 9kjS\hwd 4jv 'kh '. 9k2 ;s y®' 9kjX 4jv g'he y®'x h; skyj gpbd ;j'kd jh4 gRkEk 8f cqjkH ak'.

8f[ GH skyd 9kgakfkj 9yosx gmex Ghehth3 9khuj zFs[4if y®' lmi2k y®' akgj. 'khyjj g\kof f;hj'. ahj2klj ahjgEp zkskfr `kh;'. sf pk¡ -y `kh;'. hsQj lmd sdg\u y®' akgj. ;s]gYQd 'k8k 9khy' akgj. Z3; skg;]3d hfgEp ;jk zs2d zkE8kf y0;.

sif g'he ;ks ;jkj 'kg' GH skyd 9kgakfkj Z'kZyr g'2k y®'. zs2d 9kjks ;j; 9kjX g4kEk/glkEkj 8rkf hu2;. gorB6j ;`kd 9kgakfkj sf g'2k y®' akgj. tknjj ;`k sfd 9fkj ahjEgd] gd0>glk;j ;`kd l[;kH `;k hpYk; mJyw ;jkj gvB3k ;j;.



Îàù±

www.krishijagran.com

gZaHfj h'jXg gth\v ;kad 9kdhj' lmi2k y2

\k

jdj aJhdhfh8 ;jk gYQd aeFuj 3[f]kgsF3j 'kvhf ;jk g4l[-E; ;g6kj z,'ku hu'j 'kg' gjkyf 'kakÍk; gth\v ;kaj ajk 'khyj ;gj ;kjw gd0> 9kckdj 'kykfkd gZaHfj h'jXg 9kdhjhel. G9kHh3G j zqQ sgdx ­Rhu g;kgfk g4l[-Eg2 gupj aJhd g4hl'j 'kg' h'gpb \kEfk fkjkg4 gdg¡ gd0>; 9kdjk'.® 'kvhf ;hshdj 98rY Gvha hspJkH -;hel gR g'kakÍk gZaHfj h'jXg 9kdjkj g;vd hf{hoglFtj h'jXg g4lj 'kg' 3isj 'kvhfj zs2d vv]k ;jk fkH. gd0> -;hel

gR hdhfof G;l 9kjX u[of R[ml g4l[-EHj 'kvhfj hfgu]p hu2k -mhel. g'kakÍ h'P' gj,h;, @* R[mld \kjdj z;glkd-; 9h8; gj,h;,j g4l[-EH y2 h; gd0>j 0ajd 9h\O hlg2Ftkj gav «h'P' gj,h;, %(¬ ; 9kmd Zykf hug2.

g;gAdf Gjkj haegdk g4hl `kh;' g8kfix g;kylij g;gAdf gakEkgdk hfhPvd fgu 9kjX h3/@) d g8kfig2 g;gAdf Gjkj haed h'jk3 g;kyli aJ'l aJk`]i y2. \kjdi2 hQªg;3 g'kt]j h'jk3 g;kylij 'kgu 9fr h';La fkH. lmgd g8kfij GH hz k¡j haed g3Z3j g;gAdf g;kylij z;glk 5gs]3d g;gAdf gykEk jkZdk 4[hl -mge.

Ek

'd]skf ahjhZyhd h'jk3 g;kyli; Ekfgu 9kjX h3/@) j g;gAdf au gakEkgdk aJk2 hfhPvd. lmgd h'jk3 g;kyli g;H'k skyj ajk gpJB6 5s]d vhl 9kge. g8kfi g4l[-EHj j§a {alá -y `kh;'x h; H,glFtd GHg3k 'ejd y®' lmi2k gvhSa2f 3Jh5 GHg3k ;`kj z,g;d y®' akgj gR gd0> g4l[-Ej j§ad @)!( h'P' ;ka-lg; g4hl'gf fkH. \kjdi2 hQªg;3 ;F3Jl g'kt] «h'hvhv9kH¬ G '[8'kgj GHg3k gckbwk ;gj. g8kfi H,glFtj h'jXg y®' lmi2k h3/@) 9kjX Ekfgud gfdTd¾ hfhu'x 9Egpr gd0> 3isj 'kvhfd {alá -y `kh;'. \kjd; u[3k h'P';ka 9kjX gvhSa2f 3Jha o2 ;gjkEk #% 'eji2k g8kfig2 H,glFtj h'jXg G; huEzi2 pT,4lk 9kjS\ gykEkj g;El !! huf aqg'] g;gAdf au Ghj h'P'; Zdá ;hj hug2. 60

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&



¿üËò÷±

www.krishijagran.com

9h\gfQi pJXhd ykvkgf ;2x ­gsk; a[jhw R[mj gjksk£ aeFu®

9

h\gfQi pJXhd ykvkgf ;2 gR gd0>; a[jhw R[mj gjksk£ 9k;hb]d ;gj. GHg3k 9la Ggf 8jwj Rj ajk HF3kjgf3 H{o ;jk 9khoj vks 'h£d y2. gd0> ;2x ­sH gskj gu{dkj lmd ;`k akhdheglk 9kjX gd0> -;hel gR 9k8k gaJs ;khyfi gzH;kjgw y®' akhjhelx ;kjw 9khs Ek3vEk3 'rEykj ;jk fkheglk 9kjX hfPv2 lm ;hjheglk 9kjX ;`k akhdheglk.® GHg3k gjks£gjH ukf 9khel gR hR GH @* 'eji2k 9h\gfQi; 9khy' lmi2k h5Ls ­'yf gykmi gdji® j 9,p gykEkj 9k;hb]d ;hjge. 9h\gfQi mjk;ig2 ;2x ­gsk; a[jhw huf ;`k sfd galkH \kl lkgm. gjksk£j gYQd gskj sd a[jfk Z;[lj y2. gsk; ­'yf gykmi gdji® d `;k ;`k \kl lkgm. GH h5Lsj zgdodk gpJB6 y2. gskj gjkskhF3; ;gsht \kl lkgm.®

­jHv® d vkhl hl2hfj ­gllk gs gllk® H 9h8; aJvhld ­h'm %)® d 9¡\[]Dª aa[lkhjh3j mJk5

'

hl{t G:3j P'kyjX4 4kfj 9km ; h5Ls jHvj gllk v,j h'bg2 9h8; pib]j 4'j -y ahjge. zk8kjwgd

vkhf hl2hf 9kjX P'kyjX4 4kfj 0ajd h5gLskEk GH mkf; Ghd2k-lg; %) hshl2f 9`]k¯ % g;kh3d-; 9h8; hy3v akHge 9`]k¯ Hskf glkg; H{h3{'d skf[gy vkHge. 8rkf hu2kj ;`k gR vkhf hl2hfj y3 j§aj GH v, hjhlo gykEkj g;El @# cF3kd *& lk4 hy3 aJkAd ;gj. jHv h5Lsj GH mid !(*) d 9yk ;[']kfi h5Lsj mid gllk 9 gllk j ajk glkEk -mge. jHvd P'kyjX4 4kfj lmgd akh;Zdkfi G:3j skhyjk 4kf 9kjX fEko[hUuf hvhUuh; 9kge. jHv h5Lsj ;khyfi !(*) j su 'rEzk2j ;khyfi y2. @% okf[Ekjid hjhlo y®' lmi2k GH h5Ls P'kyjX4j g5£ 9h8; 9gaYk ;hj 9kge. P'kyjX4j lmd aJ`s 'kj g;kgfk h5Ls skhyjk 4kf 9kjX vkhf hl2hfg2 ;ks ;hjge. 62

;Thb okmjw– okf[Ekji @)!&



Krishi Jagran & Agriculture World In A Progressive Farmers, Industry, Professionals & Scientists

China

3

Shanghai

1-3 March, 2017

The 18th China International Agrochemical & Crop Protection Expo 2017 1200 Exhibitors from 20 Countries, 30000 Visitors from 120 Countries Concurrently held with 8th 8th China China International International Fertilizer Fertilizer Show Show 2017 2017

7

Harbin (Ice city) - China, 21-23 April 2017 Dairy & Veterinary tour of China-8 days

International Dairy Expo & Summit China 2017 350 Exhibitors from 24 Countries 15728 Visitors from 36 Countries

Dairy Farm visits & sightseeing of Shanghai, Beijing & Harbin 5

Indonesia 22-24 March 2017

INPALME INPALME International Palm Oil Exhibition Pameran Kelapa Sawit, SDCC, Medan-Indonesia


ssociation With INORBIT Tours welcome to visit Agri Exhibitions Dairy Expos, Seminars Worldwide

Dubai

6

10-12 APRIL 2017 DUBAI INTERNATIONAL CONVENTION AND EXHIBITION CENTRE THE MIDDLE EAST'S LARGEST TRADE EVENT DEDICATED TO AGRIBUSINESS, POULTRY & LIVESTOCK

2

26 Feb - 2 March 2017

5000 Exhibitors - 120 Countries 93, 005 Visitors - 152 Countries

1

Nepal 17th Feb to 19th Feb 2017

Bhrikuti Mandap, Kathmandu, Nepal

4

Thailand March 15-17, 2017

VIV Asia 2017 Bangkok, Thailand

AGRICULTURE

W RLD

For More Details Contact : Mob.: 9654193353, 9891511144, 9891899064, 9891667686 9999142633, 9953756433, 9313301029, 9891724495


STAFF REQUIRED KRISHI JAGRAN GROUP OF PUBLICATIONS

;Thb okmjwj

s[4r 9£lj zygRkmi

pJi hfglp gv1ykf

gskyDj y[gvf

pJi gm1jE vg:vfk

'[jykfa[jx s8r aJgup gsk_ < ((*!#*!#*^

ahPvs ' gsk_ < (%^$*)#*)(

aili\idx {Dj aJgup gsk_ < ((!(@&)&)@

pJi gu'ku2[hd hvh;uj

pJi hz k`k] vgËkak8rk2

;sla[j 8lkHx hQa[jk gsk_ < (*^@$%&$#*

ykE=kx ahPvs ' gsk_ < (^$&$)*#)(

pJi g;pE gvklfx hyskvl aJgup

pJi hugfp 8shd2k

pJi Rp'¡ 8k;=

l[h82kfkx ak¥k' gsk_ < ($!&&!$#()

HgFukjx s8r aJgup gsk_ < &$!%%#*!%!

pJi ;[¡l gv3koi] '8]skf 9kjX gmklvix ahPvs ' gsk_ < (%#!&&($#&

gsk_ < (*!^)(#&&* eks-% 9816093778

pJi zdip vFuJk m,mEkj 5jX]4k'kux {Dj aJgup gsk_ < ($!%!(!@(&'k eks-% 9415191297

pJi gEjX lkl ;[sKykj «aJokahd¬

pJi gjkhyd ;[skj

g;k3kx jkoZykf gsk_ < ($!#!)%#!$

9kmjkx {Dj aJgup gsk_ < (%%&&##((^

pJi j§ak fkjk2w

pJi uia; hoFul

vSakx eDivm gsk_ < ())($#)^@*

hvjvkx yhj2kwk gsk_ < ($!^)&&##(

vko’;drk gS ftyk Lrj ds fy, eSustj] ,Dth+D;wfVo dh vko';drk gS Ñf"k tkxj.k] fo'o dh lcls yksdfiz;] lcls T;knk] ?kj&?kj esa i<+h tkus okyh Ñf"k ikfjokfjd if=dk fgUnh] iatkch] xqtjkrh] ejkBh] déM+] rsyxq] caxkyh] vleh Hkk’kkvksa esa miyC/k gS vkSj bl o’kZ rfey] mfM+;k ,oa ey;kye esa Hkh cktkj esa miyC/k gks tk,xhA gekjh if=dk vius bDdloas o"kZ esa izos”k dj pqdh gS vkSj gj eghus 8 yk[k ls T;knk ?kjksa esa igqaprh gSA Ñf"k tkxj.k if=dk dks izxfr”khy fdlkuksa rd ys tkus ds fy, ftyk Lrj ij eSustj] ,DthD;wfVo dh vko”;drk gSA ftyk foi.ku dk;Zdkjh % ¼'kSf{kd ;ksX;rk@vuqHko ¼3&5 o"kZ½ vkosnd de ls de Lukrd gks ,oa Ñf"k esa fo”ks"k dj cht] dhVuk”kd] [kkn ,oa Ñf"k midj.kksa vkfn ds foi.ku esa de ls de 3 ls 5 lky dk vuqHko j[krs gksaA vkosnd dk izxfr”khy fdlkuksa ls esy&tksy ,oa tkudkjh gksuk vko”;d gSA osru ,oa vU; iSdst yxHkx ,d yk[k #i;s okf"kZd gksaxsA LFkkuh; foi.ku dk;Zdkjh % ¼'kSf{kd ;ksX;rk ,oa vuqHko½ vkosnd LFkkuh; fdlkuksa ls ckrphr djus esa l{ke gksA yksxksa rd vius fopkj igqapkus dh dyk esa ekfgj gksA de ls de 10oha d{kk mÙkh.kZ gksA vuqHko de gksus ij Hkh vxj vki esa dke djus dh n`<+ bPNk ”kfDr gS rks vki Hkh vkosnu dj ldrs gSaA vkd’kZd osru viuk vkosnu bZ&esy djsaA resume to : circulation@krishijagran.com

;Thb okmjwj lmd oh=d y'-l gRkmkgRkm ;j;.

KRISHI JAGRAN 60/9, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi - 110016 Tel: 011-26511845 / 26517923 / 45503170 Email: info@krishijagran.com, www.krishijagran.com



RNI No. DELASS/2016/68949


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.