Krishi Jagran Marathi Magazine January 2017

Page 1

ISSN 2455-1090

www.krishijagran.com

'ksrd&;kaP;k fgrkps] ns'kHkjkr vfLrRo vkeps www.krishijagran.com

o"kZ 20 vad 11 uoEcj 2015 #i;s 35

o"kZ 4 vad 1 tkusokjh 2017 #- 35/& +91 9891 405 403

22 n

ANNIVERSARY

...




www.krishijagran.com

AZwH«$_{UH$m

laiknd lapkyd dk;Zdkjh laiknd rduhdh laiknd foi.ku çeq[k fc>usl gsM ,,lih egkO;oLFkkid tulaidZ lgk¸;d laiknd lks'ky ehfM;k eq[kh ofj"B i=dkj i=dkj ofj"B O;oLFkkid foi.ku O;oLFkkid foi.ku foi.ku lgk¸;d

foi.ku lgk¸;d ds-ts- ,oa vkbZds,l,y O;oLFkkid izlkj lgk¸;d O;oLFkkid izlkj

ys[kkiky dk;ns'khj lYykxkj lhfu;j fMtkbuj dk;kZy; lgk¸;d

,e lh M‚efud 'kk;uh bekuqoy ,e- th- oklu MkW- ds-Vh- paMh johaæ rsofr;k vftFk oh-vkj MkW- ch-lh- fclokl lat; dqekj ts lkcq Qjgk [kku :ch tSu vfudsr flUgk bejku [kku fofiu feJk lehj frokjh ds-ts- ljU;k lkjk [kku es?kk 'kekZ eqdqanu uk;j vQlkuk efyd pqadh HkwfV;k ique fo'odekZ fjadh iqUMhj lksfu;k egktu f'kQkyh egktu y{eh ikaMs gsek 'kekZ izhfr pkSgku fiz;adk eaMkofj;k mikluk dkeu efgek iqy;kuh fu'kkar Vkad jkgqy flag vCnql len ç'kkar 'kekZ Qqjdku dqjS'kh eksfgr vadw ;kno dapu flag dfj'ek ysgjh fizfr pkSgku vk;'kk [kku iIiw jk; iou dqekj uqiqj nkl iou vktxs ujsaæ “ksjrkVs f'kodkar mikè;k; vkj-,u- pkScs Ñ".k fcgkjh vt; dqekj gjeuizhr flag dax fnus'k nekfFk;k tlfoanj flag f<Yyksa mfnr feÙky ds-ch- baæk ,p- vleqnhu ;ksxs'k dqekj fcdze flag nsosaæ flag txnh'k tkuk johaæ tkuk jktho

dqy ist 68 , 45503170

04

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

ikÅy iMrs iq<s---------------------08 daiuh ckrE;k----------------------10 ikÅy iMrs iq<s---------------------20 eqyk[kr-----------------------------40 eqyk[kr-----------------------------42 eqyk[kr-----------------------------44 gGn çfØ;k m|ksx----------------46 eRL;lao/kZu----- ------------------50 dhMko` r-----------------------------56 z jktdkj.k---------------------------58 flusek-------------------------------60

oin

^maVmMo AJ«oga H$m¡Qw>§{~H$ _m{gH$

Language Marathi | Year 4 | Issue 1 | January 2017 | Rs. 35/-

To J

H¥$fr OmJaU

AZwH«$_{UH$m

Krishi Jagran Kisan Club 9891405403 Subscribe

KRISHI JAGRAN MAGAZINE

Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Bengali, Telugu, Assamese, Odia, Tamil, Malayalam & English

Nishant Taak 9953756433, 9891889588

SOUTH ZONE KERALA OFFICE Ramachandra Towers, Behind Ghss, Pattom, Thiruvananthapuram - 4 Mob: 9891 899 064 E: ajith@krishijagran.com EAST ZONE ASSAM OFFICE 65, Japorigog Bikrampr, Dispur-781005, Guwahati Mob: 9891 956 956 Email: upasana@krishijagran.com

laiknd] çdk'kd] eqnzd ,oa Lokeh ,e- lh- Mksfefud ,e-,-lh- Ñ"kh tkxj.k 60@9 frljk etyk] ;wlqQ ljk; ekdZsV] xzhu ikdZ eSVªks LVs'ku toG] uoh fnYyh&110016 }kjk ,p-Vh- ehfM;k izsl ch 2] lsDVj&63] uks,Mk&201301] ftyk&xkSrecq) uxj ¼;w-ih-½ lokZf/kd lqjf{kr U;k; {ks= fnYyhA ;k if=dsr çdkf'kr ys[k vkf.k fopkj ys[kdkaPks O;fDrxr vkgsr- çdk'kd@laiknd R;kyk tokcnkj ukghr-


'käh rqeP;k gkrkr ! rqEghp vkgkr 'käh, vkeP;k mRiknukekxph

vkeps vfLrRo gs rqeP;keqGs vkgs] vls vkEgkyk gksaMk i‚oj çksMDV~le/;s okVrsrqeph LoIua vkEgkyk mRiknua r;kj dj.;klkBh çsj.kk nsrkrT;keqGs rqeP;k vk;q";kr 'kfä'kkyh Qjd fnlwu ;srks--- ^xks"Vh iw.kZRokl us.;klkBh yksdkauk lká*-

Honda Honda Generator Tiller F300 Ep1000

Honda Honda Siel Diesel Back Pack Sprayer Water Pump WV30D WJR2525

nd

Honda Brush Cuter UMK435T UENT

MUMABAI : A-212,2 floor, Sagar Tech Plaza, Saki Naka, Andheri (E), Mumbai- 400072 Ph: 022-28511342/3874/6854,9845298422 E-mail- ao.mum@hspp.com

Missed call number 18002004007


laikndh; 21 (1996-2016)

fMthVy 'ksrdjh cu.;klkBh ikfgtsr vk.k[kh lqfo/kk

'ks

rd&;koj ns'kkps vkfFkZd xf.kr voyacwu vlrs- R;kaP;keqGs ns'kkrhy tursps iksV Hkjrs- ljdkj 'ksrd&;kP;k fgrklkBh dk;e ç;Ru'khy vlrs- vyhdMs ns'kkr fMthVy Hkkjrkyk cjsp çksRlkgu feGrs vkgs- v'kk ifjfLFkrhr ljdkj ns'kkP;k 'ksrd&;kyk cjsp egÙo nsrs vkgs- bZ&cktkjisB] bZ&i'kwcktkj iksVZy] —"kh foKku dsaækauk ,dk IyWVQ‚eZlkscr tksMys tkrs vkgs- fOgfM;ks d‚UQjfUlax vkf.k 'ksrd&;kauk tkLrhr tkLr ekfgrh ns.;kps dke v‚uykbu iksVZy bR;knh ekQZr ns.;kr ;srsokLrfod 'ksrdjh eksBîk la[;sus LekVZ Qksupk okij djr vkgsr- [kklxh {ks=krhy vusd daiU;k 'ksrd&;kauk fMthVy cuo.;kr egÙokph Hkwfedk ctkor vkgsr- [kkld:u [krs] 'ksrhfo"k;d midj.ks ;kaP;k O;frfjä dkgh brj daiU;k v'kk vWfIyds'kuph fufeZrh djr vkgsr] T;keqGs cktkjHkko] gokekufo"k;d ekfgrh] fidkaoj iM.kkjk jksx vkf.k R;kaP;k funkukph ekfgrh 'ksrd&;kauk feGsy- R;kpk mi;ksx d:u 'ksrdjh vkiys ihd fodw 'kdrks- ek= ;k loZ lqfo/kk ,dk e;kZnsi;aZr fuf'pr vkgsr- ,[kknh dkgh jkT;kaiqjrh e;kZnhr vkgs] rj dkgh iqjs'kh midj.ks ulY;keqGs! vkrk ç'u vlk mifLFkr gksrks dh] ;k loZ lqfo/kk ,dk 'ksrd&;kyk fMthVy cuo.;klkBh iqjs'kk vkgsr \

fcYdqy ukgh! iksVZy] vWi rj 'ksrd&;kauk loZ ekfgrh ns.;kdfjrk cuo.;kr vkyh vkgsrxkokae/;s eksckbZy dusDVhfOgVh rlsp ;kfo"k;h tkx:drk gh vkrk R;kaP;kleksjph eksBh leL;k vkgs- ljdkjus lq: dsysyh eksghe dsoG mn?kks"k.kkaiqjrh e;kZnhr vkgs- ;klkBh xzkmaM ysoyoj ljdkjph dks.krhgh Vhe dke djr ukgh fdaok ljdkjP;k —"kh ea=ky;kP;k çlkj foHkkxkdMwu dkgh gkypky gksrkuk fnlr ukghfMthVy Hkkjrkpk çlkj gk xkoka e /khy xYY;ka,soth 'kgjkae/;s ikgk;yk feGrks vkgs;kfBdk.kh lxGh ekfgrh yksdkauk iwohZiklwu yksdkauk vkgs- ;kph [kjh vko';drk xkokae/;s vkgs- dkj.k bFks ljdkjus lq: dsysY;k lqfo/kk fcYdqy iqjs'kk ukghr- R;klkBh ljdkjyk lokZr vko';drk vkgs rh xkokr baVjusV lqfo/ksph vkf.k lokZr egÙokph vkgs rh tkx#drk! tsOgk 'ksrd&;kyk iqjs'kk lqfo/kk feGrhy rsOgkp rks fMthVy 'ksrdjh gksbZy- —"kh foHkkxkus vkiY;k e;kZnhr ifj?kkrwu ckgsj ;sÅu iq<s ikÅy Vkdys ikfgts- rsOgkp fMthVy Hkkjr vkf.k fMthVy 'ksrd&;kps LoIu iw.kZi.ks 'kD; gksbZy-

,e- lh- M‚fefud Ã&esy – dominic@krishijagran‐com

22 Years. 12 Languages. 22 States. 23 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

info@krishijagran.com, editor@krishijagran.com, advt@krishijagran.com, circulation@krishijagran.com

06

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017



ikÅy iMrs iq<s

Hkkjrh; d` "kh {ks=kP;k fodklkr efgykapk lkFkhnkj &fVªaxks

xs

Y;k dkgh o"kka Z r Hkkjrh; —"kh O;olk;kr efgykaph mifLFkrh y{k.kh; jkfgyh vkgs- ijarq] tkLrhr tkLr osGsl efgykaph Hkwfedk gh iM|kekxhy dykdkjkph vlrs- cnyR;k dkGkuqlkj —"kh {ks=krgh dke dj.;klkBh efgykauk çksRlkgu ns.ks xjtsps vlY;kps vkrk —"kh {ks=krhy eaMGhauk dGwu pqdys vkgs- ghp xks"V y{kkr ?ksÅu vkEgh fVªaxksP;k ek/;ekrwu —"kh {ks=k'kh lacaf/kr efgykauk çksRlkgu nsr vlwu R;kaP;k f'k{k.kkdMsgh vU; 'ksrdjh cka/kokaps y{k os/kwu ?ksr vkgksrfVªaxks gh daiuh VªWDVj o vU; —"kh midj.ks 'ksrd&;kauk HkkMs rRokoj iqjo.;kps dke djrs- 12 efgykauk ,d= vk.kwu vkEgh O;oLFkkiu o foØh foHkkxkph ,d [kkl Vhe cuoyh vlwu gh nksUgh dkes dsoG efgyk c?krkr vkf.k vkepk O;olk; lqjf{kr gkrkae/;s vlY;kps vkEgkyk lek/kku okVrs—"kh {ks=krhy vk/kqfud ra=Kkukph ekfgrh 'ksrd&;kai;aZr iksgkspo.ks] VªWDVlZ vkf.k vU; —"kh midj.kkauk vk/kqfud #i ns.;kP;k –"Vhus dYiuk lqpfo.ks vknh egRoiw.kZ Hkwfedk vkeP;k r:.k efgyk çfrfu/khaP;k gkrh lksio.;kr vkY;k vkgsr- fVªaxks gce/khy O;oLFkkiu foHkkxkP;k egRokP;k inkaoj T;k&T;k efgyk deZpkjh dk;Zjr vkgsr] R;k lokaZuh caxGq: ;sFkhy vxzhdYpjy lk;Ulsl fo|kihBkarwu —"kh vfHk;kaf=dhph inoh çkIr dsyh vkgs- R;kaps f'k{k.k R;kauk nksu çdkjs enr djrs- ,d Eg.kts 'kS{kf.kd ik'kZ~oHkweh vlY;keqGs —"kh {ks=kr çR;{k dke djrkuk R;kaP;kr vkRefo'okl vlrks rlsp] R;k efgyk 'ksrd&;kauk R;kaP;k leL;kaps fujlu yhy;k d:u nsrkr- nqljh xks"V v'kh dh] ;k loZ efgyk deZpkjh ;k 'ks r djh dq V w a c krhyp vlY;kus f'k{k.kkvHkkoh mn~Hko.kkj~;k leL;k R;kauh toGwu ikfgY;k vkgsr;kp dkj.kkaeqGs] fVªaxks daiuhr R;kauk pkaxY;k gqí~;koj mÙke ntkZps dke dj.;kph la/kh feGrs vkgs- R;keqGs] 'ksrd&;kaP;k leL;k toGwu letwu ?ksÅu R;koj dke dj.ks] R;kauk lgt'kD; gksrsEgSlwj ;sFkhy gqYykgYyh gqcGh ;sFks dk;Zjr vlysY;k gc O;oLFkkid jf{krk xkSMk gh eqyxh vR;ar egRokdka{kh vkgs- fryk 'ksrdh ;a=kacíy iw.kZ ekfgrh vlwu rh —"kh midj.kkapk okij dlk djkok ;kps f'k{k.k 'ksrd&;kau nsrs- frphp ,d lgdkjh fouq;k gh gEikiqjk ;sFks gc lkaHkkG.;kps dke djrs- ;kaP;kdMs 2 gtkjkagwu vf/kd 'ksrdjh ;srkr vkf.k R;k nks?kh 08

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

'ksrd&;kaP;k çfrfØ;kaoj [kw"k vkgsr- brdsp uOgs] rj eSlwj ;sFkhy fpDd;kupa=k gce/;s O;oLFkkid Eg.kwu dke ikg.kkj~;k ufyuh fgyk VªWDVj pkydkaP;k leL;k nwj dsY;kcíy daiuhrQsZ iqjLdkjgh ns.;kr vkyk- eqyh d'kk dk; gc lkaHkkGw 'kdrhy] v'kh yksdkauk 'kadk okVr gksrh] rsOgkpk gk dkG gksrk- ;kaiSdh cj~;kp'kk efgyk vkikiY;k dqVwackiklwu ykac jkgr vlwugh fVªaxksrQsZ miyC/k d:u ns.;kr vkysY;k O;klihBkpk okij d:u vki.k tkLrhr tkLr 'ksrd&;kaP;k leL;k d'kkçdkjs nwj d: 'kdw ;kdMsp ;k efgykaps y{k os/kysys vlrs- dhFkhZ] iwtk] vuqtk ;k eqyhns[khy dukZVd jkT;kar nwjxE; Hkkxkr jkgr gksR;k- R;k eSlwj ;sFks —"kh {ks=kr dkghrjh d:u nk[kowu vkiys Hkfo"; ?kMfo.;klkBh vkY;k gsr;k efgykauk Lolaj{k.k] ;s.;k&tk.;kP;k leL;k rlsp] d"Vkph dkes d:u gkr [kjkc d:u ?ks.;klkj[;k leL;k okVr vlrhy] vklk fopkj rqEgh djhr vlky- ijarq] gk rqepk fopkj vlw 'kdrks] ;k eqykauk ;k leL;kaps dkghlq)k okVr ukgh- vkeP;k fVªaxksP;k gc O;oLFkkid efgyk dks.kR;kgh dBh.k ifjfLFkrh'kh lkeuk dj.;kl l{ke vkgsr- jkst ;kaP;kdMs uouohu dYiuk vlrkr o vkikiY;k gce/;s ;k efgyk fofo/k miØe jkcor vlrkr- ;k efgyk vkiyh LoIus lkdkj djhr vkgsr o R;klkBh vkEgh R;kauk enr djhr vkgksr] ;kpk fVªaxks daiuhyk vkuan gksrks-



daiuh ckrE;k

xq.koÙkkiw.kZ fLdij ikbZIl

viksyksus ftadys 'ksrd&;kaps eu

fL

dij fyfeVsM gh ,d çfl) daiuh vkgs- ;k daiuhps eq[; dk;kZy; caxkye/;s vkgs- ;k daiuhus çkeq[;kus i‚oj] ihohlh ikbZIl vkf.k —"kh {ks=kr mi;qä ikbZIl lknj dsys- daiuhP;k çfrfu/khauh ekfgrh fnyh dh] 'ksrd&;kaps gs ikbZIl vk/kqfud ra=Kkukus cufo.;kr vkys vkgsr- ts vkarjjk"Vªh; xq.koÙkk ekudkaoj vk/kkjhr vkgsr- R;kauh lkafxrys dh] gs mRiknu xzkeh.k {ks=kr okijklkBh vkgs- R;kf'kok; lhihohlh ] ;qihohlh] ,lMCY;wvkj vkf.k cksjosy ikbZi eq[; mRiknus vkgsr- fLdij fyfeVsMps dke ns'kHkjkr lq: vkgs- R;kf'kok; nql&;k ns'kkae/;s ns[khy fLdij ikbZi fu;kZr djrs-

tSfod mRiknukauk i;kZ; ck;ksfQVpk---

o

k<R;k yksdla[;seqGs [kk|kUukpk iqjslk iqjoBk dj.ks gh ,d ftdhjhph ckc cuyh vkgs- ;keqGs 'ksrdjh tSfod 'ksrh dj.;kdMs eksBîk çek.kkr cGr vkgsr- ljdkjpklq)k tSfod 'ksrhoj eksBîk çek.kkr Hkj vkgs- dsoG —"kh mRikndrk ok<o.kkj~;kp uOgs rj fidkaps laj{k.kgh dj.kkj~;k tSfod mRiknukaph fufeZrh ck;ksfQV ;k daiuhus dsyh vkgs- iq.ks 'krsdjh esGkO;kr daiuhus vkiyh fofo/k lknj dsyh- ;kr fLVefjp] ck;ks % 15] d‚UlaVªsVsM l‚bZy gsYFk ,UgkUlesaV ra=Kku] bUVDV vknh mRiknukapk lekos'k vkgs10

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

v

iksyks Vk;lZ ekxP;k 44 o"kkaZiklwu 'ksrd& ;kalkscr dk;Zjr vkgs- gs viksyks Vk;j R;kaP;ki;aZr tkLrhr tkLr çek.kkr iksgkspkos ;kdfjrk —"kh çn'kZukr R;kapk lgHkkx vlrks- viksyks Vk;lZP;k vf'kdk&;kauh ;k Vk;lZcíyph ekfgrh 'ksrd&;kauk fnyh- viksyksus —"kh Vk;je/;s QkeZfdax] ,Q,Dl] —"kd xksYM vkf.k —"kd fçfe;e gs eq[; czWUM vlY;kps lkafxrys-'ksrdjh —"kh çn'kZukae/;s viksyksus vkiY;k loZ Vk;lZps çn'kZu 'ksrd&;kaleksj dsys- ;kosGh daiuhps mPp vf/kdkjh mifLFkr gksrs;k njE;ku 'ksrd&;kalkBh ,d ydh Mª‚ Li/ksZps vk;kstugh dj.;kr vkys gksrs- ;k Li/ksZr 'ksrd&;ka}kjs ydh Mª‚ dwiu Hk:u ?ks.;kr vkys- çn'kZukr frl;k fno'kh ydh Mª‚ dwiu dk<.;kr vkys- T;ke/;s mPp vf/kdk;kaP;k mifLFkrhr nksu gfj;k.kk vkf.k e/; çns'kP;k 'ksrd&;kauh ydh Mª‚ ftadyk- T;k Mª‚ uarj fotsR;k 'ksrd&;kauh vkiY;k ethZus ,d VªWDVj fuoMykdaiuhP;k vf/kdk&;kauh ;kosGh lkafxrys dh] daiuhpk mís'k 'ksrd&;kauk çksRlkgu ns.;kpk vkgs- R;klkBh daiuh 'ksrd&;kalkBh osGksosGh ;kstuk vk[krs- fdlku çn'kZukr viksyksP;k LV‚yoj 'ksrd&;kauh cjhp ekfgrh feGoyh-

daiuhps foØh O;oLFkkid ckckth ccu Mqacjs ;kauh lkafxrys dh] vkeph mRiknus fidkaps laj{k.k o mRikndrk ;k nksgksalkBh mi;ksxh vkgsr- vkeph mRiknus 'ksrdj~;kae/;s yksdfç; >kyh vkgsr- ck;ksfQV daiuhph mRiknus laiw.kZ Hkkjrkr miyC/k vkgsr-


fidkauk lksusjh ia[k ykxys] ;qih,yP;k vokUlj Xyks laxs

,d mÙke ra=Kku ts ijns'kkr xktY;kuarj ifgY;kankp Hkkjrkr ;srs vkgs- vokUlj Xyks gh ,d uohu ;qxkrhy ra=Kku vkgs- gs jksxkyk vVdko djrs lkscr fidkyk lq–< cuors- T;keqGs fidkr o`)h ;srs vkf.k xq.koÙkk ok<orsMkÅuh feYMîw

ikoMjh feYMîw

jsu QkLV VsDuksy‚th

gfjr fida

jksia cyo/kZd

ouLifr cyo/kZd izHkko

vWUFkzkDukst

yhQ Li‚V~l

mRiknukr ok<


daiuh ckrE;k

'ksrd&;kae/;s VªWDVj daiU;kapk cksyckyk

o

"kZ 2016 ljys vkf.k uohu o"kkZph lq#okr >kyh- 'ksdMks —"kh esGkO;kaps vk;kstu dj.;kr vkys gksrs- ;ke/;s ns'kkryk lokZr eksBk esGkok ^fdlku* gk Bjyk- R;kr 500 gwu vf/kd daiU;k vkf.k 15000 is{kk vf/kd 'ksrd&;kauh lgHkkx ?ksryk- VªWDVj daiU;kauh ;k esGkO;kae/;s 'ksrd&;kauk vkiY;kdMs vkdf"kZr dsys- ;ko"khZ lgHkkxh >kysY;k daiU;k &

lkes&|qt Qkgjpk nenkj VªWDVj

l

kes&|qt Qkgj gh txkryh çfl) bVyhP;k ,lMh,Q xzqiph daiuh vkgs- ;k daiuhps eWusftax Mk;jsDVj eklZYyks ilsZusuh ;kauh vkiY;k uO;k VªWDVj 3042 bZ ps y‚Up dsysgk VªWDVj Hkkjrh; —"kh cktkjkçek.ks cuo.;kr vkyk vkgsdaiuhps vf/kdkjh lfpu , ?kksjiMs ;kauh lkafxrys dh] gk VªWDVj Hkkjrh; 'ksrd&;kaP;k vko';drsuqlkj fM>kbZu dj.;kr vkyk vkgs42 ,pihP;k ;k VªWDVje/;s 'kfä'kkyh baftu vkgs- R;keqGs VªWDVj dks.kR;kgh voLFksr dke d: 'kdrks- ;k VªWDVje/;s Mk;Ýse dYp vkgsR;kf'kok; rsy;qä fMLd czsd vkgs- T;keqGs lgt VªWDVjyk doj ns.;kr ;srs- ;kpk ,Dlsy iw.kZi.ks lhy dsyk vlwu R;keqGs pkaxyh lqj{kk feGrslokZr egÙokph xks"V Eg.kts ;k Js.khr ifgY;kank o‚fuaZx vykeZ lekfo"V dj.;kr vkyk vkgs- lfpu lkaxrkr dh] i‚oj LVhvfjax lkscr ;ke/;s VªWDVj 1250 fdyksxzkei;aZr otu mpy.;kr l{ke vkgs- gk VªWDVj Hkkjrh; 'ksrd&;kalkBh lokZr mÙke vlwu R;kaP;k ctsVe/;s miyC/k vkgs- R;kf'kok; lkes&|qt QkgjP;k nksu brj ekfydk vWxzkseWDl fljht vkf.k vWxzksyDl fljhtP;k vlrkr- T;ke/;s VªWDVjph vusd eq[; e‚Msy vkgsr-

t‚u fM;j ftFks le`) 'ksrdjh frFks

l

k/kkj.k 170 o"kkaZis{kk tquk bfrgkl vlysyh daiuh t‚u fM;j txHkjkrhy 'ksrd&;kauk ;'kkP;k fn'ksus ?ksÅu tkrs vkgs- t‚u fM;j —"kh {ks=kr dsoG ,d daiuh ulwu 'ksrd&;kalkBh ekxZn'kZd Eg.kwu ns[khy dke 12rs vkgs- Hkkjrh; 'ksrd&;kauk tkxfrd Lrjkojhy VªWDVj miyC/k d:u nsr R;kauk pkaxyh lsokgh iqjo.;kr ;srs- T;k —"kh çn'kZukr t‚u fM;jpk LV‚y vlrks] frFks 'ksrdjh Lor: ekfgrh ?ks.;klkBh iq<s ;srkrt‚u fM;j 'ks r d&;ka u k Vª W D Vj fod.;klks c r çf'k{k.kgh iq j orks - t‚u fM;jdMs 35 ,p- ih- iklwu 75 ,p-ih- i;aZr VªWDVj vkgsr- lokZr egÙokph ckc Eg.kts daiuh 'ksrd&;kauk foÙk lká ns[khy nsrsR;keqGs 'ksrdjh t‚u fM;jdMs eksBîk çek.kkoj vkdf"kZr gksrkr- t‚u fM;j Eg.kts nksu ikoys iq<s vls R;kaps ?kks"kokD; vkgs- —"kh esGkO;kr t‚u fM;jyk lokZf/kd pkaxyk çfrlkn feGkyk12

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017



daiuh ckrE;k

nenkj U;w g‚yaM 9010 'ksrd&;kalkBh

dqcksVk VªWDVje/;s vkgs ne

t

lh

,u,p baMLVªh;y —"kh midj.k fo'ks"k d:u VªWDVj fuekZ R ;kP;k #ikr vkarjjk"Vªh; cktkjkr txkrhy yhMj cuyk vkgsvkiY;k VªWDVjpk txçfl) cz¡M U;w g‚yaMlkscr ;k daiuhus Hkkjrh; 'ksrd&;kae/;s pkaxyh vksG[k fuekZ.k dsyh vkgs- fdlku esGkO;kr R;kaP;k LV‚yoj eksBîk çek.kkoj xnhZ ikgk;yk feGkyh- VªWDVjph cjhp e‚MsYl 'ksrd&;kaleksj lknj dj.;kr vkyh;k VªWDVlZph xq.koÙkk vkf.k ra=KkukP;k fo"k;kr 'ksrd&;kauh lfoLrj ekfgrh ?ksryhU;w g‚yaM 9010 e‚Msy 'ksrd&;kauk [kwi vkoMyk- gk 90 ,pih Js.khpk VªWDVj vlwu R;kr 4 flysaMjlkscr 'kfä'kkyh baftu vkgs- ;k VªWDVje/;s 12 fx;j fjolZ vkf.k 12 fx;j Q‚joMZ vkgsR;kf'kok; 2000 rs 2500 fdyksi;aZr otu mpy.;kr rks l{ke vkgs- gk VªWDVj ;kf'kok; c&;kp lks;hus ;qä vkgs-

xkr vkiyh osxGh vksG[k fuekZ.k dj.kk&;k tikuh daiuh dqcksVkus Hkkjrh; 'ksrd&;kaps eu ftadys- dqcksVkdMs 'kfä'kkyh VªWDVjph eksBh Js.kh vkgs- dqcksVkP;k eq[; VªWDVlZe/;s 21 ,p-ih- rs 55 ,p-ih-ps VªWDVj vkgsr- ;k daiuhph eq[; e‚MsYl A211N] L3408 L4508] MU5501 vkf.k B2420 eq[; VªWDVj vkgs- 'ksrd&;kauh MU5501 fo"k;kr cjhp ekfgrh xksGk dsyh- gk VªWDVj dqcksVkP;k 55 ,p-ih- Js.khryk mÙke VªWDVj vkgs- 4 o‚Yo flLVhe] Mcy Dyp] vf/kd Hkkj okg.;kph {kerk ;klkscr VªWDVje/;s vWMtLVscy ÝaV ,Dly vkgs- E‐CDIS baftueqGs ba/kukph cpr gksrs- gs baftu tkLr daiu djr ukgh] vkoktgh djr ukghdqcksVk VªWDVjph ghp [kkfl;r vkgs- tks 'ksrdjh ;k VªWDVjph [kjsnh djrks R;kpk usgehp Qk;nk gksrks-

lksukfydk & deh [kpkZr eksBh dekbZ

lks

14

ukfydk gh Hkkjrkph lqçfl) VªWDVj fuekZrk daiuh vkgs- Hkkjrkrp uOgs rj vkarjjk"Vªh;

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

cktkjkr ;k daiuhus Lor:ph ,d vksG[k fuekZ.k dsyh vkgs- lksukfydkdMs 20 ,pih rs 110 ,pihps VªWDVj miyC/k vkgsr- ;k daiuhr 150000 gw u vf/kd Vª W D Vj mRikfnr dj.;kph {kerk vkgs- brj ns'kkae/;s gh daiuh eksBîk çek.kkoj VªWDVj ,DLiksVZ djrslksukfydk 'ksrd&;kai;aZr iksgksp.;klkBh lkrR;kus çn'kZukr Hkkx ?ksr vlrsfdlku çn'kZukr daiuhus vkiY;k VªWDVjP;k jsatps çn'kZu dsys- ;k —"kh esGkO;kr Mhvk;&750] Mhvk;& 745 cíy 'ksrd&;kauh ekfgrh feGoyh- daiuhP;k çfrfu/khuh lkafxrys dh daiuhps y{k vkarjjk"Vªh; vkf.k Hkkjrh; v'kk nksUgh cktkjkaoj vkgs-



daiuh ckrE;k

vkeps LçsvlZ vkgsr 'ksrd;kauk ijoM.kkjs % /kesZ'k Hkykuh

vk vusd oSf'k"Vîkauh ;qä vkgsr i‚ojyW.Mps VªWDVlZ ---

ikW

ojyW.M —"kh VªWDVj okgu çk;OgsV fyehVsM ¼ih,VhOghih,y½ ;k daiuhus 'ksrd&;kalkBh NksVs VªWDVlZ cuoys vkgsr- daiuhps laLFkkid ukjk;.k ih- ukbZd ;kauh lkafxrys dh] Hkkjrh; 'ksrd&;kalkBh dkgh ukfoU;iw.kZ djk;yk gos] vls ek>s LoIu gksrs- gsp LoIu y{kkr Bsowu vkEgh 'ksrd&;kalkBh ,d NksVk VªWDVj r;kj dsyk- vkt brD;k o"kkaZuarj Hkkjrh; 'ksrd&;kauk vls oSf'k"Vîiw.kZ VªWDVlZ fnY;keqGs vkips gs LoIu lkdkj >kys vkgs- vkepk gk VªWDVj ckxk;rh 'ksrdjh rlsp] Qqys] QGs ;kaph 'ksrh dj.kk&;k 'ksrd&;kalkBh Qk;ns'khj Bjr vkgsdaiuhP;k laLFkkidkauh lkafxrys dh] vkeP;k ;k VªWDVjps LVsvfjaxp ;kps oSf'k"Vî nk[kowu nsrks- ;k VªWDVjpk mi;ksx 'ksrhlaca/khph vusd dkes dj.;klkBh dsyk tkÅ 'kdrks- gk VªWDVj ukaxj.kh djrkuk] r.kuk'kdkaph Qokj.kh djrkuk rlsp] dks.kR;kgh lkekukph ,dk tkxso:u nqljhdMs okg.kh dj.;klkBh] leqækoj xLr Bso.;klkBh] dhVduk'kdkaph Qokj.kh dj.;klkBh okijkr vk.krk ;srksvkepk gk VªWDVj esd bu bafM;k ;k miØekarxZr loZ çdkjP;k rkaf=d ckchaps la'kks/ku o vH;kl dsY;kuarjp cktkjkr vk.kyk xsyk vkgs- vkeP;k ;k VªWDVje/;s fM>syoj pky.kkjs baftu clo.;kr vkys vkgs] ts.ksd:u 'ksrd&;kauk ba/kukokjh dehrdeh [kpZ ;sbZy rlsp] dkegh tkLr djrk ;sbZy- vkeP;k ;k VªWDVjP;k ;k loZ oSf'k"VîkaeqGs 'ksrd&;kauk cjksp Qk;nk gks.kkj vkgs-

16

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

/kqfud txkr flapu dj.;kP;k i)rh o Lo#ikrgh vkeqykxz cny >kys vkgsr- v'kk ifjfLFkrhr fofo/k daiU;k flapuk'kh lacaf/kr ;a=s fodflr djhr vkgsr- ;k lokaZr v‚yekbZVh vWxzksVsd çk;OgsV fyehVsM gh daiuh vxzslj vkgs- vkyki vW.M feyki gs ;k daiuhps nqljs uko vkgs- ;k daiuhph R;k/kqfud mRiknus ikg.;klkBh iq.ks ;sFkhy 'ksrdjh esGkO;kr yksdkauh eksBh xnhZ dsyh gksrh;k daiuhus esGkO;ke/;s vkiys uohu Lçsvj lknj dsys- ;kr bysDVª‚fud o u‚u bysDVª‚fud LçsvlZpk lekos'k gksrk- —"kh tkxj.kP;k çfrfu/kha'kh cksyrkuk daiuhps foi.ku çeq[k çeksn dqekj ekS;Z ;kauh lkafxrys dh] ;k esGkO;kr vkEgh LçsvlZph ,d eksBh jsat lknj dsyhdaiuhps lapkyd /kesZ'k Hkykuh ;kauh lkafxrys dh] vkeph daiuh bysDVª‚fud vkf.k u‚u bysDVª‚fud v'kk nksUgh çdkjkarhy LçsvlZ cuors- brj daiU;kaP;k rqyusr vkeph mRiknus LoLr vlwu R;kaP;k ns[kjs[khlkBhgh deh [kpZ ;sr vlY;kus 'ksrdj~;kaph ;kauk fo'ks"k ilarh feGkyh vkgs-



daiuh ckrE;k

chdsVh dekaMj vkf.k jsfM;y 'ksrd &;kalkBh ojnku

ch

dsVh gh toGtoG 29 o"kkaZiwohZ LFkkiu dj.;kr vkysyh Vk;lZps mRiknu dj.kkjh vxzslj Hkkjrh; daiuh vlwu —"kh midj.kkae/;s okijY;k tk.kkj~;k Vk;lZP;k fufeZrhus ;k daiuhph lq:okr >kyh- vkt chdsVh Vk;j ;k daiuhP;k ;wjksi] dWuMk] vkf'k;k vkf.k vesfjdk [kaMkarhy cgqrka'k ns'kkar dk;Zjr vkgs- txHkjkrhy 7 gtkjkagwu vf/kd deZpkjh ;k daiuh'kh tksMys xsys vkgsr- ;k O;frfjä chdsVh daiuhP;k 4 midaiU;kgh vkgsrchdsVh gh daiuh tkxfrd Lrjkojhy xq.koÙkkiw.kZ mRiknukaph fufeZrh djrs- —"kh midj.kkaiklwu vkarjjk"Vªh; fØMk çdkjkar okijY;k tk.kkj~;k okgukaps Vk;lZgh gh daiuh cuors- ;kr nqpkdh] pkjpkdh o vusd pkdkaP;k eksBîk okgukapkgh lekos'k vkgs- ;k Hkkjrh; daiuhph vkiY;k ns'kkrhy cktkjkr] fo'ks"kr% —"kh midj.kkaP;k cktkjkr cjhp pyrh vkgs- chdsVhps nksu Vk;lZ 'ksrd&;kalkBh [kkl vkgsr- jsfM;y vkf.k dekaMj gh R;kaps ukos vkgsr- jsfM;y Vk;jckcr cksyk;ps >kys rj] ;k Vk;jyk xorh tfeuhoj okij.;klkBh cuo.;kr vkys vkgs- Vk;jyk etcwrh feGkoh ;klkBh ;k Vk;je/;s uk;y‚u i‚yhLVjpk okij dj.;kr yk vkgs- ;keqGs Vk;jps vk;q"; o dk;Z{kerk ok<rs- dekaMjckcr lkaxk;ps >kys rj] ;k Vk;jP;k v{kkaph jpuk fof'k"V i)rhus dj.;kr vkyh vkgs- fp[ky fdaok T;k tfeuhoj 'ksrh djrkuk Vk;lZ Qlrkr fdaok ?kljrkr] frFks vR;ar l{kersus dekaMj gs Vk;lZ dke d: 'kdrkr- ;keqGs VªWDVlZojgh tkLr Hkkj ;sr ukghtkLrhr tkLr 'ksrd&;kai;aZr iksgksprk ;kos] ;klkBh daiuhus fofo/k —"kh esGkO;kae/;s lgHkkx ?ksryk] rlsp] 'ksrdjh ifj"knspsgh vk;kstu dsys vkgs- chdsVh ;k daiuhus

nenkj Qsjh jksVkosVj

m

RiknukP;k etcwrhpk fo"k; ;srks rsOgk 'ksrdjh vxksnj R;kph xq.koÙkk ikj[kwu ?ksrks- etcwr vkf.k xq.koÙkk ;qä mRiknu ,dk 'ksrd&;klkBh vfr'k; egÙokps vlrs- R;kdfjrk ,e- ih- ç‚MD'ku fyfeVsM 'ksrd&;kaph gh xjt iw.kZ djrs vkgs- gh daiuh VªWDVj vkf.k eksVj ikVZ~l

18

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

iq.ks ;sFkhy fdlku ;k —"kh esGkO;kr rlsp] xqaVwj ;sFkhy esGkO;krgh lgHkkx ?ksryk gksrk- nksUgh esGkO;kae/;s daiuhP;k LV‚yoj 'ksrd& ;kauh cjhp y{kos/kh xnhZ dsyh gksrh- ;k osGh chdsVhP;k çfrfu/khauh 'ksrd&;kauk mÙke ntkZP;k Vk;lZph ekfgrh fnyh- nksUgh esGkO;kae/;s 'ksrd&;kauh jsfM;y o dekaMj ;k Vk;lZuk ilarh n'kZoyhpkaxyh mRiknus ns.;klkscrp daiuh vkiY;k xzkgdkauk pkaxY;k lqfo/kkgh nsrs- 'ksrd&;kauk tkLrhr tkLr Qk;nk o cpr Ogkoh] ;k gsrwus chdsVh ;k tkxfrd ntkZP;k daiuhps la'kks/kugh lq: vlrs- Eg.kwup] 'ksrd& ;kauk daiuhrQsZ o‚jaVh o foØhmÙkj lsokgh fnY;k tkrkr- la'kks/ku o fodklkP;k ckcrhr chdsVh daiuh dks.krhgh dlwj ekxs lksMr ukgh- daiuhps tkxfrd ntkZps la'kks/ku o fodkl dsaæ vkgs- ;k la'kks/ku dsaækr rTKkaph Vhe lrr dk;Zjr vlrscj~;kpnk daiuhps çfrfu/kh 'ksrd&;kauk Lor% HksVrkrdaiuhP;k ,dk çfrfu/khauh lkafxrys dh] 'ksrd&;kauk mR—"V ntkZph mRiknus ns.ks] gsp daiuhps çeq[k /;s; vkgscuors- ek= vyhdMs —"kh {ks=kr daiuhus vk/kqfud ra=Kkukpk jksVkosVj 'ksrd&;kalkBh Hkkjrh; cktkjkr lknj dsyk- gk jksVkosVj 'ksrd&;kaP;k 35 ,p ih rs 60 ,p ih i;aZr VªWDVjoj lgt pkyrks- daiuh ;k jksVkosVjyk Qsjh czWUMus fodrs vkgs- Lis'ky LVhyus r;kj dj.;kr vkysY;k CysM~leqGs vxnh lgt gs tfeuhyk mRiknu{ke cuorsvyhdMsp ;k daiuhus ns'kkrhy lokZr eksBîk —"kh çn'kZukr Hkkx ?ksryk- ftFks 'ksrd&;kadMwu pkaxyk çfrlkn feGkyk-


QVhZl pkaxyh xq.koÙkk vf/kd çek.kkr mRiknu tkLr mRiUu feGok

çek.k% ३&६ fdyks/,dj

lko/kku

vktp QVhZl [kr vk.kk


ikÅy iMrs iq<s

lkjs dkgh R;kaP;klkBh &iq"ik tks'kh 1999 iklwu efgykacjkscj dke d:u R;kaP;k leL;k toGwu tk.kwu ?ks.;kph la/kh feGr xsyh- mÙkjk[kaMe/khy MksaxjkG Hkkxkr jkg.kkj~;k efgykaps vk;q"; vR;ar dBh.k vkgs- R;kauk ewyHkwr lk/kukalkBhgh nwjoj çokl d:u tkos ykxrs- tG.kklkBh ykdMs ?;k;yk tk;ps vlks ok tukojkalkBh pkjk feGok;yk vlksdks.kR;kgh çdkjP;k lqfo/kk MksaxjkG Hkkxkai;aZr iksgkspysY;kp ukghr- fdrhrjh efgyk vkiys dqVwac o tukojkaP;k xjtk Hkkxo.;klkBh ik;hp nwjoj çokl djrkr- v'kh d"Vkph dkes dsY;kuarj dks.kR;kgh xzkeh.k la?kVus'kh Lor%yk tksMwu ?ks.ks gs [kjsrj vkokgu vlrsijarq] ;sFkhy efgyk lkekftd la?kVuka'kh tksMY;k tk.;kpk ç;Ru djrkr- ex R;k laLFkk ,uthvks vlksr ok ,[kk|k daiuhrQsZ cuo.;kr vkysyh la?kVuk vlksl/;k ljdkjh o [kklxh v'kk nksUgh çdkjP;k la?kVuk mÙkjk[kaM ;sFkhy efgyk 'ksrd&;kaoj y{k dsafær djhr vkgsr- dkj.k] iq#"kkauh ;k {ks=krwu dk<rk ik; ?ksrY;kus efgyk —"khrhy dkes eksBîk ftíhus d: ykxY;k vkgsr'ksrkae/;s isj.kh] ukaxj.kh] dki.kh vknh dkes efgyk mÙke çdkjs djrkr- v'kkpçdkjs mÙke dk;Z dsys vkgs] mÙkjk[kaM ;sFkhy 'ksrdjh efgyk iq"ik tks'kh ;kauh- R;k tSfod 'ksrh dj.;klkBh efgykauk çksRlkgu nsrkr rlsp] R;kauk çf'k{k.kgh nsrkr-

20

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

;kp dkj.kkLro loZ ljdkjh o [kklxh la?kVukarQsZ 'ksrh O;olk;krhy vk/kqfud ra=Kkukph ekfgrh o çf'k{k.k loZ 'ksrd&;kauk fnys tkr vkgs- —"kh {ks=krhy vk/kqfud ra=Kkukph ekfgrh o çf'k{k.k efgyk eksBîk çek.kkr ?ksr vkgsr o R;klkBh ;k efgyk vkiY;k xkokckgsj iMr vkgsr- xkokckgsjhy —"kh foKku dsaæ] fodkl [kaM rlsp] vU; laLFkkae/kwu f'k{k.k ?ks.;klkBh efgyk ckgsj iMr vkgsr- ;keqGs ;sFkhy efgykae/khy vkRefo'okl ok<r pkyyk vkgs- lokaZr egRokph xks"V Eg.kts loZ efgyk tSfod 'ksrhoj y{k dsafær djhr vkgsr dkj.k] lokaZukp vkrk vkiY;k LokLF;kph dkGth ykxwu jkfgyh vkgs- vkrk 'ksrd&;kauk gs ekfgr >kys vkgs dh] jklk;fud mRiknukapk 'ksrhe/;s okij dsY;kus R;kpk fidkaoj o ifj.kkeh xzkgdkaP;k rCcsrhoj foifjr ifj.kke gksrks- ehns[khy ;kps egRo vksG[kwu efgykauk çf'k{k.k ns.;kps Bjfoysvkrk xzkeh.k Hkkxkrhy efgyk LFkkfud tSfod mRiknus QsMjs'kuP;k ek/;ekrwu eq[; cktkjisBsr vk.krkrk o R;krwu vkiyh miftfodk Hkkxorkr- R;keqGs] la?kVuk fdaok QsMjs'ku rlsp] dqVwackP;kgh vkfFkZd xjtk ;keqGs iw.kZ gksrkrefgyk Lor%P;k ik;kaoj mH;k vkgsr] ;kpk eyk Qkj vkuan gksrks- R;kaP;k ;'kkr eh ek>s ;'k ikgrs-



daiuh ckrE;k

dsvk;vks,y--- fo'oklkgZ d` "kh mRiknd daiuh

fd

yksZLdj baftu vk;y fyehVsM ¼dsvk;vks,y½ ;k daiuhph LFkkiuk LokraR;ZiwoZ dkGkr Eg.kts 1946 e/;s >kyh- rsOgkiklwup ns'kkyk fofo/k {ks=kr gh daiuh lsok iqjfor vkgs- ;k loZ {ks=kae/;s fo'ks"kr% —"kh {ks=kr gh daiuh eksBîk çek.kkr dke djhr vkgs- daiuhps ojh"B O;oLFkkid vkfnR; 'kekZ ;kauh daiuhP;k —"kh mRiknukackcr ekfgrh fnyh- rs Eg.kkys dh] vkeP;kdMs 3 v'o'käh rkdnhiklwu 130 v'o'kähi;aZrph —"kh mRiknus vkgsr;k mRiknukae/;s çkeq[;kus baftu] o‚Vj iEilsV vkf.k i‚oj fVyj ;kapk lekos'k vkgs;kO;frfjä] Vª W D Vj] vW x z k s baMLVªh;y] iEilsV~l] ejhu vkf.k vkS|ksfxd {ks=ka'kh fuxfMr 25 gwu vf/kd vfIyds'kUl vkgsr- ;k daiuhph Hkkjrh; —"kh cktkjisBsr toGtoG 15 VDds Hkkxhnkjh vkgs- Jh- 'kekZ ;kauh lkafxrys dh] daiuhph loZp

v

mRiknus gh vk;,lvks}kjs çekf.kr dj.;kr vkyh vkgs- —"kh çn'kZuknjE;ku tsOgk 'ksrdj~;kauh eksBîk la[;sus ;k daiuhP;k LV‚yoj gtsjh ykoyh] rsOgk ;k daiuhph yksdfç;rk igk;yk feGkyh- yodjp gh daiuh vkiys vk.k[kh ,d —"kh mRiknu cktkjkr vk.k.kkj vkgs-

'ksrhlkscr dsyk Lor pk O;kikj

k;q";kr iq<s tk;ps vlY;kl ek.klkyk lxGa dkgh f'kdkos ykxrs - xq t jkrP;k uolkjh ;s F ks jkg.kk&;k vftrk csu ;kapk ;k mähoj fo'okl vkgs- vftrk csu ;kauh 10 oh i;aZr f'k{k.k ?ksrys vkgs- R;kapk fookg lat; uk;d ;kaP;k'kh >kyk- yXukuarj c&;kp efgyk ;k x`fg.kh curkr- ek= vftrk ;kauk irhpk vk/kkj feGkyk vkf.k R;kauh Lor:ps f'k{k.k lkFkZdh ykoysR;ka u h uolkjh fo|kihBkrw u ew Y ; lao/kZukps çf'k{k.k ?ksrys- vkiY;k 8

gsDVjP;k vkaC;kP;k ckxsr R;kauh vkaC;kps oWY;w vWMh'ku ihd ?ks.;kl lq#okr dsyh- R;kauh vkaC;kps yks.kps] tsyh rlsp vkaC;kph brj mRiknus cufo.;kl lq#okr dsyh- vkrk R;k eksBîk çek.kkoj O;kikj djr vkgsrbrdsp dk; rj vftrk ;kauh vk.k[kh 45 efgykauk çf'k{k.k fnys vkgsR;klkBh baVjuW'kuy baVysdP;qvy vphoesaV vWo‚MZ vkf.k vWxzh yhMj'khi vWo‚MZuh lUekfur dj.;kr vkys vkgs-

vYekl 22

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017



daiuh ckrE;k

dBksj esgurhus Lor ps vksG[k fuekZ.k dsyh

ts

Ogk vki.k eukiklwu dkghrjh dj.;kps Bjorks] rsOgk fdrhgh vMp.kh lkeks&;k vkY;k rjh jLrk Lor%gwu vkiY;kiq<s mHkk jkgrks- gsp /;s; mjk'kh ckGxwu Hkkjrhcsu iVsy ;kauh vkiyh Lor%ph vksG[k fuekZ.k dsyh- xqtjkre/khy Mkax ftYákrhy o?kkbZ ;k xkoh jkg.kkj~;k Hkkjrhcsu usgehp dkghrjh osxGs d:u nk[ko.;kph bPNk ckGxwu gksR;k- yXukuarj ,[kknh v'kh laLFkk R;k 'kks/kr gksR;k] th laLFkk R;kauk ekxZn'kZu o enr d: 'kdsy- rsOgkp ftYgk fodkl xzke ,tUlh o efgyk eaMGkauh Hkkoukcsu ;kauk enrhpk gkr fnyk vkf.k Hkkoukcsu ;kauh Lor%çek.ksp vk[k.kh 10 efgykauk ;k laLFksP;k lHkkln cuoys o ,d lewg LFkkiu dsykHkkoukcsu ;kaP;k ;k xVkus ykMw] rkanwGkps ikiM ¼ikiMh½] bMyh] Mkslk vkf.k <ksdGk ;kalkj[ks inkFkZ r;kj djrkr- Hkkoukcsu ;kaP;k usr`Rok[kkyh ;k lewgkus ,d csdjh lq: dsyh vkf.k ;k csdjhP;k ekQZr uku[kVkbZ] dqdht] VksLV vkf.k c‚uZfoVklkj[ks is;gh r;kj dsys- Hkkoukcsu ;kauk ;k dkeklkBh vusd iqjLdkj ns.;kr vkys- Hkkoukcsulkj[;k efgyk brjkalkBh dk;ep ,d çsj.kkLFkku curkr ;kr dkgh 'kadk ukgh-

24

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

dksBkjhph mRiknus ,dne Hkkjh----

ik

bZIlP;k fufeZrhP;k ckcrhr dksBkjh ;k daiuhps uko vxzslj vkgs- ;k daiuhP;k ihOghlh ikbZIlph rwyuk brj dks.kR;kp mRiknuk'kh gksÅ 'kd.kkj ukghvkiY;k mPp ntkZP;k mRiknukalkBhp dksBkjh gh daiuh ukoktysyh vkgs- ;k daiuhP;k mRiknukauk iw.kZ Hkkjrkr çpaM ekx.kh vkgsgh daiuh ihOghlh ikbZIlO;frfjä IykfLVdps ,vj fjyht OgWY;w] vY;qfefu;e ,vj fjyht OgWY;w] c‚y psd OgWY;w] cVj¶yk; OgWY;w ;kaph fufeZrh djrs- daiuhçeq[k jekdkar xksGs ;kauh lkafxrys dh] 'ksrdj~;kaP;k loZ xjtk y{kkr ?ksÅu daiuh vkiyh mRiknus cuors- dkj.k flapukf'kok; 'ksrdjh usgehp grcy gksrks- v'kk ifjfLFkrhr tj pkaxY;k ntkZph flapu mRiknus feGkyh rj lksU;kgwu fioGs gksrs-



daiuh ckrE;k

lq[klks;haps nqljs uko vkgs lhOghth

x

knhoj yksGr jkg.ks dq.kkyk lq[kkowu tkr ukgh--O;äh NksVh vlks ok eksBh-- çR;sdkyk dks.kR;k uk dks.kR;k xknhoj fdaok [kwphZoj cl.;kph bPNk vlrs'ksrdjh tsOgk VªWDVjP;k lhVoj clrks] pkyd tsOgk pkjpkdh] cl fdaok VªdP;k lhVoj clrks] rsOgk R;kps eu vfHkekukus Hk:u xsysys vlrs- lhVcíy cksyrkuk lhOghth lhfVaXl bafM;k çk;OgsV fyehVsM ;k daiuhpk mYys[k >kyk ukgh] rj dk; mi;ksx-- gh daiuh loZ çdkjP;k okgukaP;k lhV~l cuo.;kps dke djrsdaiuhps foi.ku O;oLFkkid jkgwy ;kauh lkafxrys dh] okgus pkyorkuk pkydkauk cjkp osG lhV~loj ,dkp çdkjs clkos ykxrs o R;keqGs R;kaph ikB o dacj nq[kw ykxrs- okgus pkyorkuk pkydkauk ;s.kkj~;k vMp.kh y{kkr

?ksÅu R;k vMp.kh nwj OgkO;kr o pkydkauk vkjkenk;h çokl djrk ;kok] ;klkBh lhOghth daiuhus vkjkenk;h lhV~lps mRiknu dsys vkgs- R;kauh iq<s lkafxrys dh] daiuhph cMksnk] iq.ks vkf.k /kkjokM v'kk rhu fBdk.kh mRiknu dsaæs vkgsr- rs Eg.kkys dh] vkeP;k lhV~l vkjkenk;h vkf.k fVdkÅ vlY;keqGs ns'kkrhy çR;sd jkT;kr ;k mRiknukyk [kwi ekx.kh vkgs-

Lo;apfyr lhM fMªy tylap; dj.ks vkrk ;a=keqGs osGsph gksrs >kys lksis -cpr ik

.ks ;sFks uqdR;kp ikj iMysY;k 'ksrdjh esGkO;kr iqcyns o vxzks bafMfuvfjax ;k daiuhus Lo;apfyr lhM fMªy ;a=s lknj dsyh- daiuhps foØh O;oLFkkid e;wj jkcjk ;kauh —"kh tkxj.kP;k çfrfu/kha'kh cksyrkuk lkafxrys dh] vkEgh ygkueksBîk 'ksrdj~;kauk mi;ksxh iM.kkj~;k loZ çdkjP;k Lo;apfyr lhM fMªyph fufeZrh djrks;k lhM fMªypk okij dsY;keqGs fc;k.ks isj.;ke/;s ykx.kkjk osG deh gksrks rlsp] 'ksrkae/;s ,dleku i)rhus fc;k.ks isjrk ;srs- rs iq<s Eg.kkys dh] ;k fMªyP;k lkákus tfeuhr [kksyoj ukaxj.kh dj.ks 'kD; gksrs] T;keqGs fc;k.ks vR;ar [kksy tkÅ 'kdrs o R;kaph vadqj.k{kerk ok<rs- 'ksrdj~;kauk lgt ijoM.kkj~;k ;k Lo;apfyd lhM fMªyP;k ns[kjs[khlkBh [kpZgh deh ;srksLo;apfyr lhM fMªyyk laiw.kZ Hkkjrkr eksBh ekx.kh vkgs;kph mi;qärk ikgrk 'ksrdj~;kaph ;kyk eksBîk çek.kkr ilarh ykHkyh vkgs26

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

.;kpk derjrk y{kkr ?ksrk vktdky tylap; dj.ks vR;ko';d cuys vkgs- ik.;kf'kok; thou v'kD; vkgs vkf.k Eg.kwup tylap; dj.;klkBh fofo/k i)rh vaeykr vk.kY;k tkr vkgsr- iq.ks ;sFks uqdR;kp ikj iMysY;k 'ksrdjh esGkO;kr ,e-ch- baMLVªht fyehVsM ;k daiuhus tylap; dj.;kps fofo/k ç;ksx lknj dsysdaiuhps lapkyd edjan vIiyokj ;kauh lkafxrys dh] vkeP;k daiuhus ik.;kph deh Hk:u dk<.;kpk foMk mpyyk vkgs- fidkaP;k flapuklkBh vkEgh cjsp dke dsys vkgsvkEgh o"kkZuqo"ksZ fVdw 'kdsy v'kk rhu FkjkaP;k IykfLVdph fufeZrh djrks- ;k IykfLVde/;s ik.;kpk ,d Fksacgh f'k: 'kdr ukgh- 'ksrdjh vkeP;k ;k mRiknukP;k lkákus eksBîkr eksBîk rykokph fufeZrh d: 'kd.kkj vkgsr rlsp] iq<P;k o"kZHkjkP;k ik.;kph lkBo.kwd djrk ;s.kkj vkgs- 'ksrdjh dks.kR;kgh Lo#ikr ;kpk okij d: 'kdrkr-


daiuh ckrE;k

fØLVyus y‚Up dsyk ckfoLVuph VhOgh tkfgjkr "kh jlk;u {ks=kr vxz.kh daiuh fØLVyus —ckfoLVu y‚Up dsyk gksrk- tks vf/kdkf/kd 'ksrd&;kai;aZr iksgkspfo.;klkBh daiuhus vkiyh VhOgh def'kZ;y ¼Vhohlh½ y‚Up dsyh- tj 'ksrd&;kauk vkiys 'ksr fgjosxkj Bsok;ps vlsy rj ckfoLVu R;kaP;kdfjrk vko';d vkgs vlk lans'k ;k tkfgjkrhrwu ns.;kr vkyk vkgs- gh tkfgjkr vfr'k; çHkkoh i)rhus 10] 20 vkf.k 30 lsdanklkBh r;kj dsyh vkgs- eq[; okfgU;k vkt rd] bafM;k VhOgh] ,chih ek>k] >h 24 rkl] MhMh lákæh] VhOgh 1] lk{kh VhOgh] ifCyd VhOgh vkf.k bZVhOgh rsyqxw oj v‚u,vj

dj.;kr vkyh;kosGh daiuhps ,eMh vadqj vxzoky ;kauh lkafxrys dh] gh tkfgjkr y‚Up d:u vkEgkyk vfr'k; vkuan >kyk vkgs- R;keqGs fØLVy vk.k[kh yksdkai;aZr iksgkspw 'kdsy- T;kpk Qk;nk 'ksrd&;kauk feGsy- daiuhps flfuvj okbZl çsflMaV ekdsZVhax lh,l 'kqDyk ;kauh lkafxrys dh] ckfoLVu 'ksrd&;kalkBh fo'olkrys mRiknu vkgs- ;k VhOgh tkfgjkrhP;k ek/;ekrwu vf/kdkf/kd 'ksrd&;kauk ;k mRiknukpk mi;ksx d:u ?ksrk ;sbZy vkf.k R;kauk pkaxys mRiknu ns.ks gsp vkeps y{; vkgs-

25 o"kkZiwrhZps vkSfpR; lk/kwu - 25 o"kZ 25 yk[k lnL; ;kstuk

Ñ"kh tkxj.k

dqVqacklkscr ,d= ;s.;kph lqo.kZla/kh Hkkjrkrhy 'ksrd&;kapk cqyan vkokt Þ—"kh tkxj.kß ;k ekfldkus 25 o"kZiwrhZ fufeÙk okpdkalkBh lqo.kZla/kh miyC/k d:u fnyh vkgs- dkgh lksI;k ç'ukaph mÙkjs |k vkf.k —"kh tkxj.k dqVqacklkscr tksMys tk- vkrk tk.kwu ?;k R;kcíy -

ç'u - VªWDVj 3042 bZ dks.kR;k daiuhus y‚Up dsys\ 1 lksukfydk 2 efgaæk 3 lkes nkSt Qkgj 4 ;kiSdh ,dgh ukgh

dk; okpky - —"kh tkxj.k gs ,d xzkeh.k dkSVqafcd fu;rdkfyd vkgs- T;kr rqEgkyk —"kh ckrE;k] vk/kqfud fc;k.kkaph ekfgrh] fofo/k dhVduk'kd] fidkaph ,df=r ekfgrh] ckxdke] e/kek'khikyu] O;kolkf;d ekfgrh] eqyk[krh] çxrh'khy 'ksrdjh vkf.k l'kä efgykauk la/kh] vkjksX;] uohu mRiknua] flusek Kku] jktdkj.k] ikd—rh bR;knhaph uohu ekfgrh lekfo"V vkgsrlaidkZr dls ;ky - fu;rdkfydkr nj efgU;kyk ;kp fo"k;kaoj vk/kkfjr 1 ç'u çdkf'kr dj.;kr ;sbZy- R;k ç'ukps mÙkj R;kp vadkr vlsy- rs 'kks/kwu rqEgh vkEgkyk ikBow 'kdrk- vxksnj 100 ç'ukaph ;ksX; mÙkjs ns.kk&;k okpdkauk ,d o"kkaZps lnL;Ro] iq<P;k 100&200 okpdkauk 6 efgus rs 3 efgU;kaps lnL;Ro eksQr fnys tkbZy- lkscr 10000 okpdkauk efgukHkj fu;rdkfyd eksQr fnys tkbZy- rj ex] mpyk Qksu vkf.k |k lksI;k ç'ukps ;ksX; mÙkj vkf.k Ogk —"kh tkxj.k dqVqackps lnL;-

d`"kh tkxj.k ;k vkf.k lnL; cu.;klkBh laidZ djk & vCnql len 9891889588 iz'kakr 'kekZ 9891263263

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

27


ikÅy iMrs iq<s

'ksrhe/;s egRoiw.kZ Hkwfedk ctkos; Hkwfedk d bPNk] ,d LoIu] ,d Hkwd] ,d ekr`çse- ;k lokaZuh ,feGw u r;kj >kysys :i Eg.kts L=h:i- efgyk vkt çR;sd {ks=kr vkiyk Blk meVor vkgsr- pwy vkf.k ewy lkaHkkG.kk&;k efgyk tsOgk gkrkr ys[k.kh idMrkr rsOgk dkxnlq)k cksyw ykxrks- tsOgk ,[kknh efgyk ys[k.kh lksMwu ukaxj gkrh ?ksrs] rsOgk ;'kkph ,d uoh f'kMhp rh ikj djhr vlrs- e/;çns'k jkT;krhy gjnk ftYákrhy igVdyk xkokr jkg.kk;k Hkwfedk dye ;k efgysusgh v'khp ;'kkph f'kMh p<yh vkgsHkwfedk dye ;kapk tUe ,dk lkekU; dqVwackr >kyk- 15 ,dj tehu vlY;keqGs ;kaps loZ dqVwac 'ksrh djhr vls- R;kaps oMhy vR;ar eukiklwu 'ksrh O;olk;kr dk;Z djhr gksrs- 'ksrh O;olk;kr dkghrjh osxGs d:u nk[ko.;kph R;kaph Qkj bPNk gksrh- ijarq] u'khc dks.k VkGw 'kdrs dk-- oMhy xsys] rsOgk Hkwfedk Qkjp ygku gksrh- NksVîk Hkwfedkus ;k dBh.k çlaxhgh Bkei.ks mHks jkgwu vkiys f'k{k.k iw.kZ dsys- f'k{k.k iw.kZ >kY;kuarj R;kauh i=dkfjrk {ks=kr ikÅy Bsoys- R;kaps i=dkfjrsrhy djhvj pkaxys lq: vlys] rjhgh ofMykaps LoIu lkdkj dj.;kph bPNk R;kaP;k eukr ?kj d:u gksrh- R;keqGs] i=dkfjrk lksMwu R;kauh FksV 'ksrkrp mMh ekjyh vkf.k ys[k.khP;k tkxh gkrkr R;kauh ukaxjp /kjykHkwfedk ;kauh lkafxrY;kçek.ks] R;k l/;k vkiY;k 'ksrkr rwj]

cktjh vkf.k v'kh vusd fids ?ksrkr] T;krwu R;kauk pkaxyk Qk;nk feGrks vkgs- Hkwfedk ;kauh lkafxrys dh] R;k 'ksrh dj.;klkscrp brj 'ksrd&;kauk 'ksrhrhy uohu ra=Kkukph ekfgrhgh nsrkrR;keqGs] 'ksrd&;kauk Qk;nk gksrks o R;kauk vkfFkZd–"Vîk l{ke gks.;kl enr gksrs- nhnh ;k ukokus çfl) vlysY;k Hkwfedk dye R;kaP;k ftYáke/;s ,d vkn'kZ cuY;k vkgsr- ftYákrhy 'ksrdjh Hkwfedk ;kaP;kdMwu çsj.kk ?ksÅu jkst uohu ra=Kku f'kdr vkgsr-

tSfod 'ksrhP;k tksjkoj feGoys cf{kl---

lh

dj ;sFkhy csjh xkokr jkg.kkj~;k larks"k pkS/kjh ;kaps ygkui.kkiklwup 'ksrh O;olk;k'kh ?kVV~ ukrs vkgsijarq] 2008 e/;s R;kauh —"kh {ks=kar vkHkkGkyk lkn ns.;klkBh ç;Ru lq: dsys- Jherh larks"k ;kaps irh lhdj ;sFksp gksexkMZ Eg.kwu uksdjh djr gksrs- R;kaps mRiUu [kkl ulY;kus rlsp] rhu eqykaps ikyuiks"k.k dj.ks lgt 'kD; gksr uls- Eg.kwup] Jherh larks"k ;kauh Lor%P;k ik;kaoj mHks jkg.;kpk fu.kZ; ?ksryk- R;kauh —"kh m|ku foHkkxkdMwu MkfGackps fid ?ksrysdkgh dkGkuarj R;k fidkauk QGs ;s.;kl lq:okr >kyhfMªi flapu i)rhus R;kauh ckxse/;s flapu dj.;kl lq:okr dsyh- 2011 e/;s R;kauh —"kh m|ku foHkkxkyk 400 xzWe MkfGac fodys- brdsp ukgh] rj R;kauk nj efgU;kyk 30 fdyks MkfGackps ihd feGw ykxys- R;kauh dki.khP;k vk/kqfud ra=Kkukpk okij d:u dPP;k fidkaph dki.kh dj.;kl lq:okr dsyh- ifj.kkeh] R;kauk pkaxys vkf.k eksBîk vkdkjkps MkfGackps ihd feGw ykxys dkj.k] v/kZoV fidysY;k fidkae/;s iks"k.krRos u tkrk rh ljG QGkae/;s tkrkr- brdsp uOgs] rj R;kauk brdk Qk;nk feGkyk dh] R;kauk 1 gs D Vj 'ks r kr 230 MkfGackph >kMs] 150 csykph >kMs vkf.k 140 ekslackph >kMs ykoyh- rlsp] vfrfjä mRiUu feGo.;klkBh R;kauh

28

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

10 fyackph >kMs o 10 is:ph >kMsgh ykoyhJherh larks"k lkaxrkr] dh R;k Lor% jklk;fud o tSfod [krs cuorkr- thoke`rkr lw{erRos vlrkr o Eg.kwup gs fidkauk iks"k.k o ok< ns.;kl enr djrkrR;kauh lkafxrys dh] dhVduk'kds r;kj dj.;klkBhgh R;k tSfod mRiknukapkp okij djrkr- R;kauk MkfGackP;k foØhrwu okf"kZd 3-5 yk[k #i;s mRiUu feGrs rj] dsoG MkfGackps fc;k.ks r;kj d:ugh R;k o"kkZyk 6-5 yk[k #i;s dekorkr- tSfod mRiknukaP;k okijkeqGs fidkae/;s eksBîk çek.kkr ok< >kyh o ifj.kkeh] çR;sd QGkps oteu 770 xzWe Hk: ykxys- xsyh lgk o"ksZ Jherh larks"k tSfod 'ksrh djhr vkgsr vkf.k R;kiklwu R;kauk [kwi Qk;nk >kyk vkgs-


daiuh ckrE;k

vkn'kZ i'kqikyukus t;kcsuuk fo'ks"k egÙo

,

d dke ek.klkyk lkekU;kiklwu vlkekU; cuors vls Eg.krkr- tqukxM ;sFkhy nsoyh xkokrY;k 43 o"khZ; t;kcsu ;kaP;klkscr dkghls vlsp ?kMys- çR;sd ek.klkr dkghrjh dj.;kph egÙokdka{kk vlrs- t;kcsu ;kapk ck.kkgh vlkp gksrk- R;kauh eksBîk ftíhus i'kqikyu dj.;kpk fu'p; dsyk- lq#okrhyk R;kaP;ktoG 3 tukojs gksrh- R;keqGs R;kauh 10 ,dj 'ksrkr pkjk vkf.k HkkT;kaps ihd ?ks.ks lq: Bsoys- T;keqGs vkt R;kaP;kdMs 20 tukojs vkgsr- R;klkscr R;k oehZdaiksLV vkf.k ck;ksdaiksLV [krgh cuorkrvkiY;k tfeuhrgh R;k ;kp [krkpk okij djrkrt;kcsu ;kauk o"kkZyk 5-50 rs 6 yk[kka p k Qk;nk gksrks- lkscrp R;k vkiY;k 'ksrkr 'ksrh djrkr- T;keq G s R;kauk pkaxys mRiknu vkf.k mRiUu feGrs-

mRiknukaP;k xq.koÙksus dk;e feGsy ykHk

M‚

fYQu ikbZIl vkt jk"Vªh; vkf.k vkarjjk"Vªh; Lrjkojhy çfl) uko vkgs- —"kh dk;kaZe/;s vkiyh mRiknus ,pMhihbZ ikbZIl] fMªi flapu ikbZIl vkf.k ikbZi fQfVaxP;k ek/;ekrwu 'ksrd&;kae/;s vkiyh osxGh vksG[k fuekZ.k dsyh vkgsiq.;kP;k fdlku esGkO;kr M‚fYQu i‚yh IykLV çkfy- daiuhps Mk;jsDVj 'kSys'k fyEckfl;k ;kauh lkafxrys dh] vkeps y{; 'ksrd&;kauk xq.koÙkkiw.kZ mRiknukapk iqjoBk dj.;kps vkgs- T;keqGs vkeP;koj 'ksrd&;kapk fo'okl jkghy- R;kauh lkafxrys dh] daiuhph LFkkiuk 1998 e/;s jktdksVyk >kyh gksrh- vkt M‚fYQu i‚yh IykLVph loZ mRiknus vk;,lvks çekf.kr vkgsr- vkeP;k mRiknukaph fo'ks"krk Eg.kts rh xatjks/kd vkgsr] otukus gydh vkgsr- R;keqGs 'ksrd&;kaph ;k mRiknukauk ilarh vlY;kps fnlrs- vkeP;k M‚fYQu i‚yh IykLV çk- fy- us l[kksy la'kks/kukuarj loZ mRiknus cktkjkr miyC/k d:u fnyh vkgsr- M‚fYQu i‚yh IykLV çk- fy- e/;s vkeP;klkscr rTKkaph Vhe vkgs- T;keqGs lkrR;kus la'kks/ku d:u mÙke mRiknus ns.;kpk vkepk ç;Ru vlrks- vkEgh 'ksrd&;kauk opu nsrks dh] vkeP;k xq.koÙkkiw.kZ mRiknukaeqGs R;kauk usgehp Qk;nk feGr jkghy-

ç'u vkeps mÙkj rqeps] feGowu nsbZy Hkjiwj cf{kls lksek.kh lhM~l ç'uksÙkjh

lkekU; Kku o —"kh tkxj.koj vk/kkjhr ç'u dks.kR;k QGkyk xjhckaps QG EgVys tkrs\ 1 cksj 2 vkacs 3 dsGs jk"Vªh; æk{ka la'kks/ku dsaæ dqBs vkgs\ 1 ukf'kd 2 iq.ks 3 dksYgkiwj fuGh Økarh d'kkyk Eg.krkr\ 1 dqDdqVikyu 2 eRL;ikyu 3 cndikyu

4 loZ 4 vgenkckn 4 js'kheikyu

lwpuk : okpd vkiyh mÙkjs 15 fnolkaP;k vkr E-mail : ruby@krishijagran.com oj ikBow 'kdrkr9999142633 whatsapp fdaok SMS d: 'kdrkr- ;ksX; mÙkj ikBo.kk&;k ifgY;k rhu 'ksrdjh cka/kokuk Øe'k: 3, 2 vkf.k 1 gtkji;aZrph gk;czhM fc;k.kh c{khl #ikr lksek.kh lhM~lP;k orhus ns.;kr ;srhy- lkscr iq<P;k vadkr R;kaps uko çdkf'kr gksbZy- 'ksrdjh cka/kokuh vkiY;k mÙkjkleosr uko] iÙkk vkf.k eksckbZy Øekad vo'; ikBok- mÙkj ikBo.kk&;kae/;s 'ksrhfo"k;d vH;kl dj.kkjs fo|kFkhZ o efgyk 'ksrdjh lgHkkxh gksÅ 'kdrkr-

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

29


daiuh ckrE;k

dkslfey Mh,Qpk okij d:u mRiknu ok<ok ds f edYl gh —"kh lq fey jlk;ukae/;s vxzslj daiuh vkgs-

vkrk lqijfeuksrwu 'ksrdjh feGo.kkj Qk;nk

ç

R;sd 'ksrdjh mÙke mRiknu ?ks.;kph bPNk ckGxrks o R;klkBh rks fnolHkj 'ksrkr jkcr vlrks- ijarq] ,[kk|k v;ksX; mRiknukP;k okijkeqGs R;kyk cjsp eksBs uqdlku lgu djkos ykxrs- Eg.kwup] 'ksrd&;kauh usgeh mPp xq.koÙksP;k o ;ksX; R;kp tSfod mRiknukapk okij dj.ks vko';d vkgs;kplkBh] ck;ksxksYM baMLVªht gh daiuh 'ksrd&;kauk mR—"V ntkZph mRiknus iqjfor vkgs- ;k daiuhus ´lqijfeuks´ ;k cz W a M ukokus tS f od iks V W f 'k;e] f>a d vkf.k Q‚LQjl 'ksrd&;kalkBh cktkjkr vk.kys vkgs- daiuhps çca/k O;oLFkkid çnhi HkkfV;k ;kauh lkafxrys dh] pkaxY;k o fVdkÅ 'ksrhyk çksRlkgu ns.ks] gs ;k daiuhps eq[; mfí"V vkgs- ;klkBh vkEgh v'kk çdkjph tSfod —"kh mRiknus 'ksrd&;kauk nsr vkgksr] T;kapk okij dsY;kus 'ksrhrhy mRiknukr ok< gksÅ 'kdsydaiuh vkiY;k mRiknukaph fu;kZrgh djrs- daiuhdMs lqijfeuks v‚xWZfud iksVWf'k;e] lqijfeuks v‚xWZfud f>ad] lqijfeuks v‚xWZfud Q‚LQjl vkf.k lqijfeuks v‚xWZfud dWYekx gh mRiknus vkgsr-

fidkae/;s eksBîk çek.kkr ok< ?kMowu vk.k.kkjh mRiknus gh da i uh 'ksrd&;kauk nsrs- ;k daiuhP;k dkslehy Mh,Q ¼80 VDds MCY;wMhth xa/kd [kr½ ;k [krkpk okij d:u ftjs] eksgjh] p.kk vkf.k xOgkP;k mRiknukr ok< feGw 'kdrs- gs mRiknu tfeuhpk iksr lq/kkj.;klkBh vR;ar mi;ksxh vkgsdaiuhps foHkkxh; O;oLFkkid jfoaæ iokj ;kauh lkafxrys dh] ´'ksrdjh cka/ko brj [krkalkscrp dkslfey Mh,Qpk okij d: 'kdrkr-´ jfoaæ iq<s lkaxrkr dh] dkslfey gs mRiknu vkt jksikaph xjt cuwu xsys vkgs- dkslfeypk okij d:u fidkae/khy iks"kdæO;kaph derjrk Hk:u dk<.ks 'ksrd&;kauk lgt 'kD; gks.kkj vkgs- gs mRiknu MCY;wMhth feJ.kkoj vk/kkfjr vkgs- gs ,dek= vls xa/kd vkgs] T;kP;k isj.khuarj ;qfj;k vkf.k jsrhlkscr ,dtho d:u R;kpk fidkoj ç;ksx djrk ;srks- 'ksrdjh 3 rs 6 fdyks çfr ,dj ;k çek.kkr dks l feypk okij d: 'kdrkr- jfoa æ iokj ;ka u h lkafxrY;kuqlkj] gh daiuh 'ksrd&;kauk tkx#d dj.;klkBh rlsp] tkLrhr tkLr 'ksrd&;kauk ;k daiuhP;k mRiknukapk ykHk ?ksrk ;kok ;klkBh 'ksrdjh esGkO;kaps vk;kstugh djrs-

vkeP;k mRiknukaoj 'ksrdjh [kw"k % jksgeu lksaMdj

v

kiY;kyk l` – < jkg.;klkBh T;kçek.ks iks"kdæO;kaph vko';drk vlrs] R;kpçek.ks fids o jksikauk fujksxh Bso.;klkBh ik.kh o [krkO;frfjä brj iks"kdrRokaph vko';drk vlrs- th-,eck;kslkbZM~l çk- fyehVsM gh daiuhgh tSfod mRiknus cuo.;kr vxzslj vkgs- gh daiuh fidkalkBh fofo/k çdkjph mRiknus cuors- daiuhps foi.ku vf/kdkjh

jksgu lksaMdj ;kauh lkafxrys dh] vkeph mRiknus loZ çdkjP;k fud"kkaoj lq;ksX; Bjyh vkgsr- ;kapk okij dsY;kus fidksRiknu †å VDD;kauh ok<rs- fidkalkBh vkEgh fofo/k çdkjph mRiknus cuorks o 'ksrdj~;kaph R;kauk ilarhgh feGkyh vkgs- vktoj vkeP;k ,dkgh mRiknukckcr dks.krhgh rØkj vkysyh ukgh- vkeP;k mRiknukaoj 'ksrdjh [kw"k vkgsr-

www.marketmirchi.com Marketmirchi.com oj yk[kks xzkgdka'kh FksV laidZ  dks.kR;kgh e/;LFkkalkscr FksV cktkjkP;k gsrwus 'ksrh mRiknu / lsok xzkeh.k dk;Z gsrwlkBh eksQr tkfgjkrhdfjrk laidZ djk& www.marketmirchi.com  xzkeh.k&'kgjh cktkjkauk tksM.kkjh vfHkuo osclkbZV  tj rqEgh mRiknukaph foØh lsok xzkeLFk / 'ksrd&;kauk djr vlky rj marketmirchi.com P;k 'kgjh lk[kGh varxZr uksan.kh djk tj rqEgh —"kh mRiknu] xzkeh.k mRiknu fodr vlky rj xzkeh.k lk[kGh varxZr uksan.khdj.k djk ;k uksan.khdj.kkuarj rqEgh rqeph tkfgjkr foØh] jkstxkj vkf.k ços'kklkBh eksQr iksLV d:u FksV vkiY;k fe=eaMGhai;aZr iksgkspw 'kdrk rqEgh rqeP;k xzkgdka'kh FksV laidZ lk/kw 'kdrkvMrs&eqä xzkeh.k foi.kudsaæh

30

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017



daiuh ckrE;k

ftFks o‚VjeWu vlsy--frFks ik.kh vlsy

r

ls ikgrk çR;sd NksVk&eksBk 'ksrdjh 'ksrkr dkckMd"V djrks vkf.k flapuklkBh dks.kR;k& uk&dks.kR;k lk/kukapk mi;ksx rj djrksp- eksVj iailsV] eksuksCy‚d vkf.k lcejlhcy ;kalkj[kh midj.ks rj vkrk loZlkekU; >kyh vkgsr- ;kaph [kjsnh dj.ks dks.kR;kgh 'ksrdj~;kyk vkt lgt 'kD; vkgs- brj vusd daiU;kaçek.ks o‚VjeWu gh daiuhns[khy eksVj iai cuo.;kps dke djrs- daiuhps foØh O;oLFkkid 'kSysaæ ;kauh lkafxrys dh] o‚VjeWu ;k daiuhP;k mRiknukaoj yksdkapk xk<k fo'okl vkgs- dkj.k] xzkgd vkeP;k mRiknukaoj iw.kZi.ks [kw"k vlkosr] vls daiuhps /;s;p vkgsvkiys gsp /;s; lk/; dj.;klkBh daiuh ç;Ru'khy vkgs- R;kauh iq<s lkafxrys dh] vkeps eksuks Cy‚Dl vkf.k lcejlhcy deh fo|qrnkckrgh mÙke çdkjs pkyrkr o [kwi [kksyojps ik.khgh lgtxR;k dk<wu nsrkr-

lqn'kZu gs ukop iqjsls vkgs---

lkS

jÅtsZoj pky.kkjh midj.ks cuo.;kr lqn'kZu lkSj 'käh çk- fyehVsM ;k daiuhus Lor%ph osxGh vksG[k fuekZ.k dsyh vkgs- ;k daiuhyk Hkkjr ljdkjrQsZ loksZR—"V lsok vkf.k lokZf/kd foØhlkBh iqjLdkj ns.;kr vkys vkgsr- lqn'kZu lkSj gh daiuh xsY;k 26 o"kkaZiklwu ;k {ks=kr ;'kLohfjR;k dk;Zjr vkgsdaiuh vkiY;k mRiknukaP;k mPp ntkZeqGs xzkgdkae/;s yksdfç; vkgs- daiuhps ojh"V foi.ku vf/kdkjh lksiku ikVhy ;kauh lkafxrys dh] vkeps lkSj iWuy 100 rs 500 yhVj ik.;kyk 60 rs 70 va'k lsfYlvli;aZr xje d: 'kdrs- R;kauh iq<s lkafxrys dh] gs vkeps ewyHkwr e‚Msy vlwu ;kr dkpsP;k iV~Vîk clo.;kr vkY;k vkgsrgs iWuy vfr'k; xje ik.khns[khy lgu d: 'kdrs;kph ns[kjs[k dj.;klkBh d #i;kns[khy [kpZ dj.;kph vko';drk ukgh- gh daiuh egkjk"Vªkrhy vkSjaxkckn ;sFkhy vlwu laiweZ Hkkjrkr gh daiuh dk;Zjr vkgs- daiuhps 500 gwu vf/kd foØsrs vlwu daiuhyk çksRlkgu ns.;kps egRokps dk;Z rs djrkr-

uhj bfjxs'kue/kwu okg.kkj uhj ik.;kP;k deh gksr pkyysY;k çek.kkeqGs flapu daiuhus vkiyh fofo/k mRiknus lknj dsyh- ;kosGh Ik` gsFohojhy ,d eksBs vkokgu gksr pkyys vkgs- v'kk ifjfLFkrhr ;k daiuhP;k LV‚yoj 'ksrdj~;kauh eksBîk la[;sus dehr deh ik.;kr tkLrhr tkLr flapu gksÅ 'kdsy] ;klkBh fofo/k daiU;k mRiknus fuekZ.k djhr vkgsruhj bfjxs'ku gh daiuh ;kp fn'ksus eksBs dk;Z djhr vkgsiq.;kr uqdR;kp >kysY;k 'ksrdjh esGkO;kr uhj bfjxs'ku ;k

gtsjh ykoyh- daiuhps foØh vfHk;ark lrh'k ikVhy ;kauh lkafxrys dh] vkEgh loZ çdkjP;k vR;k/kqfud flapu midj.kkaph fufeZrh dsyh vkgs- vkEgh mÙke ntkZP;k ihOghlh ikbZIliklwu Qokj.kh ;a=kai;aZrph loZ mRiknus r;kj djrks- ;k mRiknukaP;k ns[kHkkyhlkBh dehrdeh [kpZ ;sr vlwu ;kp oSf'k"VîkeqGs ;k mRiknukauk ns'kHkjkr eksBh ekx.kh vkgs- vkeP;k mRiknukaoj 'ksrdjh [kw"k vkgsrGiven Below Are The Email Ids For The Marathi Language To Send Articles, News, Press Releases And Feedbacks. marathi@krishijagran.com editor@krishijagran.com

32

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017


daiuh ckrE;k

'ksrd&;kaph vk'kk xzksVsd

mRiknukus [kjh d:u nk[koyh

fo

dklklkBh dks.kkph okV ikgr clw udk v'kh f'kdo.k vkiY;kyk fulxkZus fnyh vkgs- xzksVsdph LFkkiuk dsY;kuarj vkeps ifgys y{; gs 'ksrd&;kauk xq.koÙkkiw.kZ mRiknu miyC/k d:u ns.;kps vkgs- xzksVsd daiuhps Mk;jsDVj lat; ikVhnkj vkf.k gsear vkjdksls ;kauh ,df=ri.ks gs fo/kku dsysR;kauh lkafxrys dh] xzksVsd daiuhph lq#okr 2007 e/;s dj.;kr vkyh gksrh- vkEgh 2010 e/;s xzksVsd —"kh foKku vkf.k la'kks/ku çk;OgsV fyfeVsMP;k ukokus lq: dsyh- vkEgh daiuhph lq#okr ,dk jksikçek.ks dsyh- rs isjY;kuarj vR;ar çsekus vkf.k esgurhus eksBs dsys- vkt gsp jksiVs 'ksrd&;kapk fo'okl laikfnr d:u oVo`{k cuys vkgs- vkeph iw.kZ Vhe 'ksrd&;kapk fo'okl feGo.;klkBh ç;Ru'khy vkgs- T;keqGs vkEgh iw.kZ Hkkjrkrhy 'ksrd&;kae/;s fo'oklkl ik= Bjyks vkgksrvkeph loZ mRiknus gh tSfod vkf.k vk;,lvks 9001 ekud }kjs çekf.kr vkgsrR;kauh lkafxrys dh] vkeph mRiknus rhu Js.khae/;s

tls dh] v‚xsZfud fMfotu] ek;Økscy fMfOgtu] IykaV U;qVªh;aV Lo:ikr cktkjkr miyC/k vkgs- vkEgh vkeP;k mRiknukaP;k #ikr 'ksrd&;kauk mÙke lsok ns.;klkBh dk;e rRij jkgw- vkeP;k daiuhyk vusd —"kh esGkO;kae/;s iqjLdkj feGkys vkgsr- ,o<sp uOgs rj la'kks/kukP;k ek/;ekrwu 'ksrd&;kauk l[kksy la'kks/ku d:u vf/kd pkaxys mRiknu ns.;klkBh ç;Ru'khy vkgksr-

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

33


Map


Map


daiuh ckrE;k

neu vkgs 'ksrd&;kalkBh nenkj--

ts

Ogk vki.k ihd ?ksrks] rsOgk R;kps mRiknu tkLrhr tkLr feGkos ] vls çR;s d 'ksrd&;kyk okVr vlrs'ksrd&;kaps gsp LoIu lkdkj dj.;klkBh isuf'kckvks okax çk;OgsV fyehVsM ;k vkarjjk"Vªh; cktkjisBsrhy daiuhus neu ukokps mRiknu Hkkjrh; —"kh cktkjkr vk.kys vkgsdaiuhps dukZVdps foHkkxh; O;oLFkkid mes'k iqtkjh vkf.k egkjk"Vªkrhy foHkkxh; O;oLFkkid vej f'krksy ;kauh lkafxrys dh] daiuhph loZ mRiknus gh tSfod vlwu ;k mRiknukaP;k okijkeqGs 'ksrd&;kauk pka x ys mRiUu feGr vkgs - da i uhdMs tS f od dhVduk'kds] cqj'khuk'kds] cht mRiknd lk/kus miyC/k vkgsr- ck;ks R303 neu A47 viksyks] tsu 001 gh dkgh daiuhph çeq[k mRiknus vkgsr-

36

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

Cyw LVWfy;uP;k enrhus djk vk/kqfud 'ksrh "kh {ks=krhy cMîk daiU;k o laLFkkaiSdh ,d —vlys yh CywLVy gh daiuh —"kh Lçsvj vkf.k gfjrx`gs cuo.;kps dke djrs- gh daiuh 'ksrd&;kalkBh fo'ks"kr% dhVduk'kds Qokj.kh] rksM.kh ;kalkj[;k —"khdk;kaZlkBh ykx.kkjh loZ çdkjph mRiknus cuo.;kr vOoy vkgsdaiuhps lapkyd ijfoanj flag ;kauh lkafxrys dh] vkeph daiuh gfjrx`gs] i‚yh gkÅl] 'ksV usV gkÅl] dhVdfojks/kh tkGhph fufeZrh djrs- 'ksrd&;kaP;k xjtk y{kkr ?ksÅu vkeph daiuh vR;Yi fdaerhr loZ midj.ks miyC/k d:u nsr vkgs-



daiuh ckrE;k

vkeP;k mRiknukaph ekfgrh vWfIyds'kuojgh miyC/k & fnyhi Nrokuh

vk

/kqfud —"kh {ks=kr vktdky 'ksrdjh o 'ksrh'kh lacaf/kr xks"Vhaps mRiknd o foØsrs uouohu ra=Kkukpk o 'ksrhrhy uohu la'kks/kukpk vH;kl djrkuk fnlrkr- 'ksrd&;kaph mRlqdrk ikgrk] IykaVck;ksfVDl gh daiuh uohu —"khmRiknukaph fufeZrh dj.;kr O;xz vkgs- IykaVck;ksfVDl gh daiuh egkjk"Vª] e/; çns'k] xqtjkr o NÙkhlxM ;k jkT;kae/;s dk;Zjr vkgsdaiuhps e/; çns'k ;sFkhy foHkkxh; O;oLFkkid fnyhi Nrokuh ;kauh lkafxrys dh] vkeph daiuh ´mR—"V ra=Kkukrwu mR—"V tx´ ;k rRokoj —"kh {ks=kr dke djhr vkgs- Hkkjrh; 'ksrdj~;kauk tkxfrd ntkZph —"kh Riknus nsrk ;kohr] gs vkeP;k daiuhps çeq[k /;s; vkgsdaiuhus çkeq[;kus rhu çdkjkae/;s iY;k mRiknukaps oxhZdj.k dsys vkgs- ,d Eg.kts tSfod fu;a=.k] T;ke/;s jksxkaiklwu fidkaps laj{k.k dj.;klkBhph mRiknus ;srkrnqljk çdkj Eg.kts tSfod iks"k.k- ;kr fido`)h'kh lacaf/kr mRiknus ;srkr- rj] frljk çdkj Eg.kts e`nk vkjksX;- ;kr

daiksLV cuo.kkjs ftok.kq ;kalkj[kh ekrhpk iksr lq/kkj.kkjh mRiknus lekfo"V vkgsrdaiuhus HkkT;k] QGs&Qqys vkf.k fidkalkBhph fofo/k mRiknus o R;kaph ekfgrh LekVZQksupk okij d:u 'ksrdj~;kai;aZr iksgkspo.;klkBh uohu ra=Kkukpk pkaxyk okij dsyk vkgs- daiuhus ;klkBh ,d vW.Mª‚bZM vWi cuoys vkgs- gs vWi xqxy Iys LVksvjoj miyC/k vlwu … ,e-chMsVk oki:u dq.khgh 'ksrdjh gs MkÅuyksM d: 'kdsylokaZr pkaxyh xks"V gh vkgs] dh MkÅuyksV dsY;kuarj iqUgk baVjusVph vko';drk Hkkl.kkj ukgh- ;k vWi}kjs daiuhus 'ksrdj~;kauk thok.kw o cqj'khtU; fofo/k mRiknukaph ekfgrh fnyh vkgs-

'kk v lukp mi uqnku s yC/ k

iVsy vWxzks baMLVªht iVsy lsYl ,tUlh mRiknd% Jh mfe;k cz¡M fjOgflZcy Iy‚

okadkusj ३६३ ६२१ ftYgk eksjch ¼xqtjkr½ Hkkjr

38

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017


‘ksrhe/;s uohu fopkj uSlfxZd mipkj

xzksVsdph ek;Øksfc;y ¼lw{etho½ mRiknukaph Js.kh ck;ks QfVZyk;>j jk;>ksfc;e vW>sVkscWDVj] ,>ksfLçfjfy;e] Q‚LQsV lksY;qcyk;f>ax cWDVsfj;k] ,.Mksek;dksjkbZtk ¼ose½] iksVWf'k;e eksC;qyk;f>ax cWDVsfj;k] f>ad lksY;qcyk;f>ax cWDVsfj;k] vWlhVkscWDVj] dsfj;j vk/kkfjr dksulksjVh;k] rjy vk/kkfjr dksulksjVh;k

ck;ks isLVhlkbZM~l ¼tSfod dhVduk'kds½ Vªk;dksMekZ fojMh] Vªk;dksMekZ gkjftfu;e] ihlqMkseksul ¶ywjksufll] fcOgsfj;k cslh;kuk] cslhyl] lcLVhfyl isflyksek;fll fyykflul] oVhZflfy;e ysdkuh] oVhZflfy;e Dysek;MksLiksfj;e] cslhyl Fkqfjtsuslhl] ,uihOgh bR;kfn-

ouLirhfo"k;d dhVduk'kd vW>kMhjsDVhu

IykUV xzksFk çkseksVj th&,&3] Vªk;d‚uVsu‚y] IykUV xzksFk jsX;qysVj] oehZ dYpj] rlsp feDLpj lw{e vUuæO;s bR;knh-

mRiknukaps Qk;ns jlk;ufojfgr foLrkfjr la'kks/ku vkf.k ukfoU;iw.kZ miØekuarj lw{etho ?kVdfufeZrh] ekrhps vkjksX; vkf.k mRikndrsr lq/kkj.kk] i;kZoj.k;h; larqyu vkf.k fLFkjrk jk[k.;kl enr-

Happy Diwali

Happy Diwali

xzksVsd gh ,d i;kZoj.k Lusgh daiuh vlwu uSlfxZd [krs vkf.k dhVduk'kd fufeZrhr vLly la'kks/ku vkf.k fodklkyk çk/kkU; nsrks- R;kpçek.ks vUukpk ntkZ vkf.k vk;q";eku mÙke Ogkos ;k –"Vhus ekrhpk dl lq/kkjrks-

xzksVsd vWxzh lk;Ul vW.M fjlpZ çk;OgsV fyfeVsM

d‚iksZjsV dk;kZy; - 401, Cy‚d ,] 4 Fkk etyk] ihvkjds eWiy] ,- ch- jksM] jkÅ - ४५३३३१

banwj] ,e- ih-] Hkkjr

info@growtechagriscience.com

Call : 0731-2856994 09074961994 www.growtechagriscience.com


Ekqyk[kr

Hkkjrh; 'ksrdjh vk/kqfud cur pkyys vkgsr - eklsZYyks islksZusuh

ç

R;sd 'ksrdjh vkikiY;k 'ksrkr dBksj ifjJe ?ksrks vkf.k R;krwu pkaxY;k fidksRiknukph R;kyk vis{kk vlrs- pkaxys mRiknu feGo.;klkBh ftrdh esgur djkoh ykxsy] frrdh esgur rks 'ksrdjh usgeh djhr vlrks vkf.k R;klkBh fofo/k uohu ra=Kkukpk okij 'ksrdjh djrkr- 'ksrhP;k i)rh o ra=Kku ;ke/;s usgehp fofo/k cny gksr vlrkr- ;kiwohZ ukaxj.kh o isj.kh dj.;klkBh 'ksrkae/;s gLrpfyr ;a=kapk okij dsyk tkr vls- ijarq] vkrk ra=KkukP;k fodklkeqGs VªWDVjlkj[;k 'käh'kkyh ;a=kpk okij dsyk tkrks- VªWDVj gs ;a= 'ksrdj~;kP;k vk;q";krhy egRokpk Hkkx cuyk vkgs- ;keqGs 'ksrd&;kaph loZ dkes lqyHk cuyh vkgsr- lkes&|qt Qkgj bafM;k çk;OgsV fyehVsM gh daiuh toGtoG 89 o"kkaZiklwu tkxfrd ntkZps vR;k/kqfud ra=Kku oki:u VªWDVj r;kj djrs o 'ksrd&;kaps vk;q"; vf/kdkf/kd lks;hLdj cuo.;kpk ç;Ru djhr vkgs- lkes&|wt Qkgj gh bVyhfLFkr daiuh vlwu gh daiuh vk/kqfud ra=Kkukpk okij d:u d'kk çdkjs txHkjkrhy 'ksrd&;kauk uohu ra=Kkuk'kh tksMrs vkgs] ;kckcr daiuhps O;oLFkkidh; lapkyd eklsZYyks islksZusuh ;kauh —"kh tkxj.k'kh xIik ekjrkuk lkafxryslkes |wt Qkgj dks.kR;k {ks=kr dke djhr vkgs\ lkes&|wt Qkgj gh txçfl) ,lMh,Q daiuh vkgs- gk ,d eksBk lewg vkgs- vkeP;kdMs gqyheWu] |wt Qkgj vkf.k yWEcksfxZuhlkj[ks eksBs txçfl) cW.M~l miyC/k vlwu vkEgh VªWDVj fufeZrhP;k ckcrhr txçfl) daiuh Eg.kwu dk;Zjr vkgksrHkkjrkr lkes&|wt Qkgjps dk;Z d'kk çdkjs pkyrs\ eh vk/khp EgVY;kçek.ks lkes&|wt Qkgj gh tkxfrd Lrjkoj ;'kLohfjR;k dk;Zjr vlysyh daiuh vlwu l/;k vkEgh txkrhy 18 gwu vf/kd ns'kkar dk;Zjr vkgksr- Hkkjrkrhy vkeP;k m|ksxkckcr cksyk;ps >kys] rj Hkkjrkrhy egkjk"Vª] rkfeGukMw] e/; çns'k vkf.k xqtjkr ;k çeq[k jkT;kar vkeph daiuh 40

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

dke djhr vkgs- ;k O;frfjä vkEgh jktLFkku] mÙkj çns'k] iatkc] gfj;k.kk ;kalg brj egRokP;k jkT;kaoj y{k dsafær djhr vkgksr- Hkkjrkr vkEgh lkes&|wt Qkgjyk çeksV djhr vkgksrrqeP;kdMs dks.kdks.kR;k çdkjps VªWDVlZ miyC/k vkgsr\ vkeP;kdMs Hkkjrh; 'ksrd&;kaP;k xjtsyk lktsls 35, 40 vkf.k 42 v'o'käh rkdnhps VªWDVj miyC/k vkgsr- ;k O;frfjä 45 v'o'kähps VªWDVj vkEgh yodjp cktkjkr vk.k.kkj vkgksr- ;kpcjkscj vkarjjk"Vªh; cktkjisBsr xjtsP;k vlysY;k 80 v'o'kähP;k VªWDVlZph fufeZrhgh vkEgh djrks- ;k VªWDVlZph brj ns'kkar fu;kZr dsyh tkrs- vkEgh 20 vkf.k 25 v'o'kähps VªWDVlZ cuo.;kP;kgh r;kjhr vkgksr-


mRiknukaP;k xq.koÙksckcr dkgh lkaxk\ tj VªWDVlZP;k xq.koÙksckcr cksyk;ps >kys] rj loZp VªWDVj gs vkarjjk"Vªh; ntkZP;k xq.koÙksuqlkj cuo.;kr vkys vkgsr- vkeP;k mRiknukaps Hkkjrh; cktkjisBslg vkarjjk"Vªh; cktkjisBsrgh dkSrqd >kys vkgs- brj daiU;kaP;k rqyusr vkeps VªWDVj vf/kd 'käh'kkyh vlwu 'ksrd&;kauk 25 VDds ba/ku cpr djrk ;srsvesfjdk vkf.k ;qjksih; cktkjisBsr vkiY;k daiuhph dk; fLFkrh vkgs\ ;qjksi vkf.k nf{k.k vkfÝdk ;sFks vkEgh ,d vxzslj daiuh dk;Zjr vkgksr- nf{k.k vkfÝdsrgh vkEgh ;'kLohfjR;k dk;Z djhr vkgksr- mÙkj vesfjdsrhy U;w g‚yaM vkf.k t‚u fMvj ;k daiU;kapk O;olk; R;k Hkkxkr vf/kd eksBk vlwu vkeph daiuhgh frFks ;'kLoh gksr pkyyh vkgs- ;qjksi o vesfjdse/;s 80 v'o'kähps VªWDVj eksBîk çek.kkr okijys tkrkr- Hkkjrh; cktkjisBsr ek= 80 v'o'kähps VªWDVj deh okijys tkr vlwu ;kis{kk deh rkdnhps VªWDVj Hkkjrkr okijys tkrkrHkkjrkr vkiY;k daiuhpk O;kikj ok<o.;klkBh rqEgh dks.krs ç;Ru djhr vkgkr\ l/;k Hkkjrkr vkeps 100 gwu vf/kd foØsrs dke djhr vkgsr- gk vkdMs ;sR;k dkgh o"kkaZr vkEgh 50

VDD;kauh ok<o.kkj vkgksr- ;klkBh lkes&|wt Qkgj daiuhph vkeph Vhe eksBîk mRlkgkus dke djhr vkgsvkEgh iw.kZ ns'kkr vkeps tkGs cuo.;kP;k r;kjhr vkgksrHkkjrkr rqeps mRiknu dsaæ vkgs dk\ gks;- rkfeGukMw jkT;krhy jk.khisV ;k Hkkxkr vkeps mRiknu dsaæ vkgs- ;k dsaækr VªWDVlZps mRiknu dsys tkrs- gk çdYi tkxfrd ntkZP;k vk/kqfud ra=Kkukus ;qä vkgsHkkjrh; 'ksrd&;kaP;k ;k daiuhps ukrs d'kk çdkjps vkgs\ Hkkjrh; 'ksrdjh vR;ar letwrnkj vkgsr vkf.k rs vfr'k; deh osGkr vk/kqfud ra=Kku vkRelkr d: 'kdrkr- eyk okVrs dh Hkkjrh; 'ksrdjh fnolsafnol vf/kdp vk/kqfud cur pkyyk vkgs- R;kauk cjkscj ekfgr vkgs] dh dks.krs ra=Kku R;kaP;klkBh ;ksX; vkgs;k KkukeqGsp rs ;ksX; R;k mRiknukph fuoM d: 'kdrkrbejku [kku ofj"B i=dkj] —"kh tkxj.k] uoh fnYyh eksckbZy & 9582957538 bZesy - imran@krishijagran.com

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

41


Ekqyk[kr

uO;k ra=Kkukpk okij d:u 'ksrdjh Qk;nk dekow 'kdrkr &,ech vIiyokj bejku [kku] ofj"B i=dkj] —"kh tkxj.k] uoh fnYyh eksckbZy & 9582957538] bZesy - imran@krishijagran.com

e

uq";kus dkgh pkaxys dj.;kps eukiklwu Bjoys] rj fdrhgh vMp.kh vkY;k rjhgh vkiys /;s; lk/; dsY;kuarjp R;k ek.klkyk lek/kku ykHkrs- R;kyk fdrhgh esgur ?;koh ykxyh] rjhgh rks /;s; xkBrksp- vkiys /;s; xkBrkukp brjkaukgh R;kaph LoIus lkdkj dj.;klkBh R;kus enr dsyh] rj R;kyk vk.k[kh lek/kku feGrs- ,ech baMLVªhtps O;oLFkkidh; lapkyd edjan vIiyokjgh vlsp dkghls dke djhr vkgsr- vkiyh daiuh 'ksrd&;kalkBh dks.kdks.krs dk;Z djrs] gs R;kauh —"kh tkxj.kyk fnysY;k ,dk [kkl eqyk[krhr lkafxrys- lknj vkgs] R;kaphp dgk.kh R;kaP;kp 'kCnkar--eh lokaZr vk/kh lkaxw bfPNrks dh] dks.kR;kgh xks"Vhph lq:okr dj.;kekxs ,d fof'k"V /;s; vlrs- ;kp rRokçek.ks] ,echP;k LFkkiusekxsgh ,d mfí"V gksrs- daiuhph lq:okr 1994 e/;s edjan vIiyokj vkf.k fjadw vIiyokj ;kauh dsyh;k daiuhP;k ukokekxs ,d dFkk vkgs- ek>s ofMy ,ech vIiyokj gs ek÷;klkBh ,d vkn'kZ gksrs- R;kaP;kp ukoko:u vkEgh daiuhps uko ,ech baMLVªht vls Bsoys- eh rqEgkyk lkaxw bfPNrks dh] dks.kR;kgh xks"VhP;k lq:okrhyk ,d çpaM eksBk la?k"kZ djkok ykxrks] rks la?k"kZ vkEgkykgh djkok ykxyk- ijarq] vkt vkEgh ,d ;'kLoh m|ksxirh Eg.kwu vksG[k fuekZ.k dsyh vkgs- rykokr eRL;ikyuklkBh okijys tk.kkjs i‚.M yk;uj gs vkeps eq[; mRiknu vlwu ;k mRiknukeqGs ik.;kph vfrfjä uklkMh Fkkacork ;srs;kO;frfjä ;k mRiknukeqGs ik.kh ,df=r djrk ;srs rlsp] ek';kaukgh ;kpk Qk;nk gksrks- ;k mRiknukP;k xq.koÙkso:u vkEgh ;kps uko ´tylap;´ vls Bsoys vkgseh rqEgkyk lkaxw bfPNrks] dh vkEgh dsoG xq.koÙksojp y{k dsafær djrks- gks;] vki.k tsOgk xq.koÙkk fu;a=.kkckcr 42

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

cksyrks] rsOgk eyk vls okVrs dh ;k [kwi tqU;k xks"Vh vkgsrvkrk vki.k DokfyVh v';ksjUl Eg.ktsp xq.koÙksckcrP;k vk'oklukackcr cksyk;yk gos] ts.ksd:u xzkgdkauk vkiY;k mRiknukapk Qk;nk tkLrhr tkLr dkG d:u ?ksrk ;sbZyvkEgh iUuklgwu vf/kd ns'kkae/;s i‚.M yk;ujph fu;kZr djrks- gs mRiknu xzkgdkaP;k xjtsuqlkj cuo.;kr vkys vkgsmRiknu fufeZrhP;k osGh vkeps y{k dsoG R;kP;k xq.koÙksdMsp ulrs rj] 'ksrdjh vkeP;k mRiknukpk okij dsY;kuarj larq"V jgkok] ;klkBh vkEgh fo'ks"k ç;Ru'khy vlrks- ;k mRiknukph lapekaM.kh 'ksrd&;kauk lgtfjR;k djrk ;s.ks vko';d vkgs- ;kpcjkscj vkEgh 'ksrd&;kauk ekxZn'kZugh djrks- ;klkBh vkeps deZpkjh ewyLrjkoj dk;Zjr vkgsr- ;kplkscr 'ksrd&;kalkBh vkEgh d‚y lsaVjgh lq: dsys vkgs] ;k}kjs vkEgh 'ksrd&;kauk tkLrhr tkLr ekfgrh miyC/k d:u nsÅ 'kdrks- gs loZ dkgh vkEgh 'ks r d&;ka P ;k le` ) hlkBh djhr vkgks r - vkeP;k usVodZckcr cksyk;ps >kys] rj vkEgh Hkkjrkrhy egkjk"Vª o jktLFkku ;k nksu jkT;kar dk;Zjr vkgksr- 'ksrd&;kauk vkeP;k mRiknukpk okij dlk djkok ;kckcr ekfgrh ns.;klkBh çR;sd ftYákP;k rglhye/;s vkeps ,ech fe= dk;Zjr vkgsrvkEgh cW a d ka l ks c rgh la x uer ds y s vkgs - ;k mRiknuklkBh cWadk vkiY;k xzkgdkauk dtkZÅ jDde nsrkreh lkaxw bfPNrks dh] ;k mRiknukpk tkLrhr tkLr dkG okij djrk ;kok] ;klkBh 'ksrd&;kauh uohu ra=Kku vkRelkr dj.ks xjtsps vkgs- tj 'ksrd&;kauk pkaxY;k ra=Kkukus ;qä vlysY;k mRiknukapk okij dsyk] rjp R;kauk pkaxyk Qk;nk dekork ;sbZy-



Ekqyk[kr

vkEgh 'ksrd&;kauk vk/kqfud ra=Kku nsr vkgksr &gjs'k iVsy tjkr jkT; —"kh midj.kka P ;k xq fufeZ rhe/;s vxzslj vkgsr- c&;kp daiU;k pkaxY;k çdkjs —"kh votkjkaph fufeZrh 'ksrd&;kalkBh djr vkgsrR;kiSdhp ,d vkgs iVsy vWxzks baMLVªhtdaiuhps lapkyd gjs'k iVsy ;kauh —"kh tkxj.klkscr laokn lk/kyk- gjs'k iVsy lkaxrkr dh] Þeh 2012 e/;s daiuhph lq # okr ds y h- lq # okrhyk c&;kp leL;kapk lkeuk djkok ykxyk- ek= gGw & gGw lxGs fLFkjLFkkoj >kys vkeP;kleksj cjhp vkOgkua gksrh- ek= dkghrjh d:u nk[ko.;kpk –< ladYi gksrk- eh ,dk 'ksrd&;kpk eqyxk vkgsR;keq G s eyk 'ks r h midj.kka f o"k;h vkReh;rk okVr vls- vkEgh lq#okrhyk Vªk;yj lhMMªhy] Mkstj vkf.k fjolZcy Iykmph fufeZrh dj.;kl çkjaHk dsykfjolZcy Iykm ¼ukaxj½cíy vkEgkyk vxksnjp vkReh;rk okVr gksrh- R;keqGs vkEgh R;koj Qksdl dsyknjfno'kh R;kph xq.koÙkk lq/kkjyh- ;k Iykme/;s vk.k[kh pkaxys dk; nsÅ 'kdrks- R;kpkp ifj.kke Eg.kwu vkEgh 'ksrd&;kauk gk;Mªksfyd Iykm miyC/k d:u nsr vkgksrHkkjrkr lokZf/kd ukaxj cuo.kkjh daiuh Eg.kwu vkEgkyk lkSHkkX; feGkys vkgs- vkt vkepk ukaxj Jh mfe;k ukokus vksG[kyk tkrksvkeP;k ukaxjkaoj c&;kp jkT;kae/;s ljdkj}kjs vuqnku fnys tkrs- vkeP;k mRiknukae/;s eksBh Li/kkZ vkgsi.k vkeps çfrLi/kZdp vkEgkyk vf/kd pkaxY;k ntkZpk

1 2 3 5 10 15

44

12 24 36 60 120 180

420 840 1260 2100 4200 6300

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

40 140 260 600 1700 3300

ukaxj cufo.;klkBh çsj.kk nsrkr- R;keqGs Li/kkZ vko';d vkgs- vkepk gkp mís'k vkgs dh 'ksrd&;kauk pkaxY;kr pkaxys mRiknu miyC/k dls d:u nsrk ;sbZy- vkeP;k 15 ,pih rs 100 ,pihi;aZrP;k VªWDVjlkBh ukaxjkps loZ e‚MsYl miyC/k vkgsr-

bejku [kku] ofj"B i=dkj] —"kh tkxj.k] uoh fnYyh eksckbZy & 9582957538] bZesy - imran@krishijagran.com

380 700 1000 1500 2500 3000



gGn çfØ;k m|ksx

gGn çfØ;k m|ksx Hk

kjr gk gGn fido.kkjk ,d çeq[k ns'k vkgs- gGn gs ,d elkY;kP;k fidkrhy çeq[k uxnh fid Eg.kwu çpfyr vkgs- çfro"khZ „‡ yk[k çrh Vu elkys fidkps mRiknu gksrs- Hkkjrkrhy vusd jkT;kçek.ksp egkjk"Vªkrgh eklkysoxhZ; fidkP;k ykxoMh[kkyhy {ks=kr y{k.kh; ok< gksr vkgs- txkrhy ,dw.k mRiknukiSdh ‰ˆ% gyn Hkkjrkr gksrs- egkjk"Vªkr vankts ƒ] ƒ„] †‰„ gsDVj {ks=koj elkys fidkph ykxoM dsyh tkrs- egkjk"Vªkr gGn ykxoM çkeq[;kus lkrkjk] lkaxyh] dksYgkiwj] mLekukckn] ykrwj] ukansM] ijHk.kh] fgaxksyh] paæiwj vkf.k ukxiwj ftYgkr gGnhP;k {ks=kr dekyhph ok< >kysyh vkgsƒ½ gGn dk<.kh gGn dk<.;kP;k vxksnj [kkyhy ekfgrh vl.ks vko';d vkgs- csus ykoY;kiklwu Š rs ‹ efgU;kauh fid dk<.khl r;kj gksrs- ikus fioGh iMwu tfeuhoj yksGrkrdk<.kh lk/kkj.k QsC#okjh rs ,fçy i;aZr pkyrs- fidkph dk<.kh dj.;kiwohZ ƒ‡ fnol vk/kh fidkyk ik.kh ns.ks can djkos- tehu FkksM vksylj vlY;kl dan dk<.ks lksis tkrsdan dk<.;kiwohZ laiw.kZ ikus tfeuhyxr dkiqu ?;kohdqnGhus dan dk<wu R;krhy tsFks xìs osxGs djkos- dkUnkojhy eqys dkikos o ekrh LoPN ik.;kus /kqowu dk<koh- dk<.khP;k osGh xM~Mîkuk [kjpV.ks o t[ke gks.kkj ukgh ;kph dkGth ?;koh- çR;sd >kMkiklwu ljkljh ƒå rs „å dkU;kdan feGrkr„½ gGnhps mRiknu gGnhP;k dankps mRiknu çrh gsDVjh …åå rs †åå fDoaVy feGrs-…‡ rs †å fDoaVy ekr`dkankps mRiknu feGrsegkjk"Vªkr rlsp ekjkBokMîkr lokZr T;kLr lsye ;k ok.kkpk mi;ksx dsyk tkrks- rlsp ekxhy „ rs … o"kkZr çHkk] çfrHkk o —".kk ;k ok.kkpk okij ok<yk vkgs…½ gGn çfØ;k ¼f'kto.ks½ v½ ikjaikfjd i/nr

ikjaikfjd i/nrh}kjs f'ktowu r;kj >kysyh gGn 46

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

ikjaikfjd i/nrhe/;s xqG r;kj dj.;kP;k mFkG d<bpk ¼dgkyhpk½ okij djrkr- d<bZr dan HkjY;kuarj ikyk] xksuikV] ekrh] 'ks.kkpk Fkj Vkdwu ojps rksaM can djkos ykxrs- d<bZr e/;Hkkxh gGnhP;k dankph map jl djrkrrlsp d<bP;k dkBk[kkyh † rs ‡ ls-eh- ik.kh Hkjrkr] ifgY;k vk/kukl lk/kkj.k „-‡ rkl ykxrkrgGn f'ktr vlrkauk R;ke/kwu ika<j~;k jaxkph okQ iMwu fof'k"V okl vkY;koj ,[kknh vfudqphnkj dkMh gydqaMkr vkjikj tkr vlsy rj gGn f'ktyh vls letkos- gGn pkaxyh f'ktyh vlrkuk gydqaMkpk dMdi.kk o mxzokl deh gksrks- gydqaMkyk ,dlkj[k jax ;srks- rlsp okGouhyk osG deh ykxrksikjaikfjd i/nrhps rksVs ba/ku o osG T;kLr ykxrks- rGkrhy gGn T;kLr f'ktrs] e/kyh gGn Nku f'ktrs o 'ksaMîkojph gGn deh f'ktrs- 'ksukekrhpk okij dsY;kus gGnhpk vUuke/;s okij dj.;kl e;kZnk ;sÅ 'kdrs- ykdMîkP;k nkrkG;kus gGn d<bZrwu dk<Y;keqGs [kjpVyh tkrs o okGforkuk gGnhpk fioGsi.kk deh gksrksc½ lq/kkfjr i/nr ¼CFTRI½ ¼dsaæh; vUu ra=Kku la'kks/ku laLFkk fodflr½ ;k i/nrhe/;s gGn dan LoPNg /kqowu] ewG~;k dkiwu ?ksrkr- xìs dk<Y;kiklwu „&… fnolkr çfØ;k djkoh-


Mh>syP;k VkD;kiklwu ƒ-‡ QqV maph o „ QqV O;klkps lfPNæ Mªe cuwu ?;kos- ,dk Mªee/;s †‡ rs ‡å fdyks dPph gGn Hkjkoh o d<byk >kd.k ykokos- gyn f'ktforkuk R;ke/;s åå‡ rs å-ƒ VDds lksfM;e dkcksZusV o ˆå fdyks vksY;k gGnhlkBh „å xzWe lksfM;e ck;lYQkbZV o „å xzWe gk;MªksDyksfjd vWflM Vkdkos- „å rs „‡ fefuVs f'ktoY;kuarj ,[kknk rqdMk gkrkus dk<wu gkrkP;k vaxBîkus ojph lky dk<wu ikgrkr- lky tj lgt fu?kkyh rj gGn f'ktyh vls letkos- dkght.k ,[kknh xorkph dkMh f'kt.;kj~;k gGnhP;k rqdMîke/;s Vkspwu vkjikj xsyh rj gGn f'ktyh vls letrkr-gGn f'ktysyh vlrs R;kosGsl ik.;kps rkieku ‹Š rs ƒåå0C vlrs- gGn f'ktoY;kuarj ckacw MªeP;k dMîke/;s vMdowu Mªe nksu O;ähdMwu deh d"Vkr mpywu cktwyk djhrk ;srkr- d<bph cqMkph cktw lksMwu brj cktwoj rkieku jks/kd vkPNknu dsY;kl o lfPNæ Mªe BsoY;kuarj d<bps rksaM iqUgk dPph gGn Hk:u can djkos- Eg.kts ba/kukpk ;ksX; okij gksÅu gGn f'kto.;kpk osG dke gksÅ 'kdsylq/kkfjr i/nrhps Qk;ns gGn ,dlkj[kh f'ktrs- i‚yh'k dsY;koj gGnhyk vkd"kZd fioGk jax ;srks- xje ik.kh iqUgk okijY;kus ba/kukph o osGsph cpr gksrs- f'ktorkauk ik.;krhy ekrh gGdqaMkoj tek gksr ukgh- f'ktok;yk Bso.ks o ckgsj dk<.ks lksis tkrs-

†½ gGn okGfo.ks mPp çrhph o fVdkoÅi.kklkBh f'ktoysyh gyn ,dlkj[kh okGfo.ks- okykfo.;kph fØ;k Qj'khoj fdaok flesaV dksØhVoj djkoh- lk/kkj.k ‡ rs ˆ ls-eh- tkMhpk Fkj il:u Bsokok- ;kis{kk deh tkMhpk Fkj vlY;kl dqjdqfeups çek.k deh gksrs- rlsp gydqaMkps dke d:u okGoY;klfg m".krseqGs dqjdqfeu gs jaxæO; mMwu tkrs o gGnhl fQDdV jax ;srks- gG~n ,dlkj[kh okGkoh Eg.kwu v/kwu e/kwu xM~Mîkaph myFkkikyFk djkohmUgkr gGn okGfoY;kl ¼gGdqaMkrhy vkærk ‡ VDds½lqekjs ƒå rs ƒ‡ fnol ykxrkr- rkT;k xkM~MîkP;k otukP;k lqekjs „å VDds okGysyh gGdqaMs feGrkrgGn okGoh.;kph fo|qr i)r fo|qr okGo.kh ;a=kr gGn okGoh.;kl ‡ rs ˆ fnol ykxrkr- Vusy Mªk;j ¼i‚fygkml½ e/;s okGoh.;kl ‡ rs ˆ fnol ykxrhy- gGn 'ksMusV ¼‡å VDds lkoyh½ e/;s okGfo.ks ts.ks d:u gGnhrhy dqjdqfeu jaxæO;kps çek.k fVdwu jkgrs‡½ gGn i‚fy'k dj.ks gGn okGoqu pkaxyh V.kd >kY;kuarj i‚fy'k djkohi‚fy'k dsY;keqGs dBh.k dkGiV ¼lqjdqR;k/ [koys½ fu?kwu tkrkr o gGn LoPN gksÅu fioGh] pednkj o xqGxqGhr curs- i‚fy'k dsY;koj pkaxyk cktkjHkko feGrksi‚fy'k dj.;kP;k fofo/k i)rh v½ gkrkus pkyfo.;kps ;a= : ykdMh Mªec½ Lo;apfyr ;a= nksu ek.kls nksu rklkr ‡å rs ˆå fdyks gyn i‚fy'k djrkr- ;klkBh „ v'o'käh ph flaxy Qst eksVkj ykxrsˆ½ gGfnyk jax ns.ks/ ikoMj dksfVax dj.ks ¼CFTRI i)r½ gGdqaMkpk jax ,dtho ,dlkj[;k çek.kkr fioGh

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

47


gGn çfØ;k m|ksx

gGn f'ktoY;kuarj ckacw d<bP;k dMîke/;s vMdowu cktwyk djhrk ;srkr fnl.;klkBh i‚fyf'kax djrkauk gGnhps feJ.k ykokos- ƒ fDoaVy gGnhP;k i‚fyf'kaxlkBh [kkyhy æko.kkph f'kQkjl dsyh vkgsrqjVh -†å xzWe gGn ikoMj-„ fdyks ,jaMhps rsy -ƒ†å xzWe [kk.;kpk lksMk - …å xzWe i‚fyf'kaxeqGs gGdqaMkyk pdkdh o mtG /ked fioGk jax ;srks- i‚fy'k dsY;koj ƒ‡ rs „‡ VDds gGdqaMs feGrkri‚fy'k dsysyh gGdqaMs nqgsjh iksR;kr Hk:u xksnkekr lkBorkrgGdqaMs T;wVph iksrh] ykdkMhisVîk fdaok tkGhnkj dkMZcksMZP;k isVîkr lkBorkr- i‚fy'k u dsyhyh [kMcMhr gGdqaMs nksu rs rhu isokr lkBfork ;srkr‰½ gGdqaMkph xq.koÙkk ek.kds gGdqaMkphçr fg jax ¼dqjdqfeups çek.k½] vkdZ"kdi.kk o vkdkj ;koj Bjrs- gGdqaMkpk jax xnZ fioGk vlkok o dMwi.kk deh vlkok- gGdqaM „ rs Š ls-eh- ykac o ƒ rs „ lseh- tkM gs xq.k/keZ egRokps vlrkrgydqaMyk e/;Hkkxh rksMys vlrk rqVysyk Hkkx likV]

gG~n ,dlkj[kh okGkoh Eg.kwu v/kwu e/kwu xM~Mîkaph myFkkikyFk djkoh48

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

ukjaxh yky vlkok- gGdqaMkpk i`"VHkkx es.kpV o f'kUxklkj[kk fnlkok- gGdqaMkpk okl dLrqjh o dkG~;k fejhlkj[kk o Lokn fdafpr dMw vlkok- vksfyvksjsf>u/ HkwdkVhlkBh gGdqaMkps ygku rqdMsgh pkyrkrAGMARK ekuds ¼gGdqaMklkBh½ vkærk-‹ VDds] rqdMs& „ VDds] VkdkÅ inkFkZ&ƒ VDds] xksy xk<s -„ VDds] brj dpjk -ƒ VDdk] cqj'kh -„ VDdkgGn çfØ;siwohZ y{kkr Bsok;ps eqí~;s tsBs xìs o vaxBs xìsf'ktow u;s- gGn dk<.khuarj tkLrhr tkLr nksu fnolkr f'ktowu ?;koh- jksxV gGn çfd;klkBh ?ksow u;s- 'ks.kkus lkojysY;k i`"VHkkxkoj gGn okGw ?kkyw u;s- gGnhP;k pkaxY;k jaxklkBh gGnhP;k ikoMjkf'kok; dks.krsgh jlk;u oki: u;s- v/khZ vksyh vkf.k okGysyh gGdqaMs ,d= felGw u;sr- [kjkc iksR;ke/;s fdaok tkxsoj gGn lkBowu Bsow u;s- dqjdqfeups tkLr çek.k vlysY;k tkrhph fuoM djkoh- fid iDo gks.;kiwohZ dk<.kh d: u;s- dk<.kh djrkuk xM~Mîkuk btk gksow nsow u;sf'kto.;klkBh leçek.kkr m".krk |koh-

M‚- dsfou xoGh çeq[k —f"k foHkkx th- ,p- jk;lksuh fo|kihB] lkbZ[ksMk] e/;çns'k eks- u- ‹Š‹å‰††‰‹†



eRL;lao/kZu

'ksrrG~;kr vk/kqfud ra=k}kjs eRL;lao/kZu

M‚-vkj-,y-dkGs] fo"k; fo'ks"kK ¼eRL;'kkL=½] —-fo-ds-djMk] eks- 7350205746 Jh ,l-ds-ns'keq[k] dk;ZØe leUo;d] —-fo-ds-djMk] eks- +9422938764

'ks

rh lkj[khp rykokph e'kkxr d:u eRL;ksRiknu ok<fo.ks Eg.kts eRL;'ksrh ;ksx eRL;chtkph fuoM d:u o"kZHkj iqjsls ik.kh vkf.k vko';drsuqlkj [kr [kk| iqjoBk gh eRL; 'ksrhrhy e'kkxrhph dkes vkgsr- rykokrhy ik.;kr dkgh çek.kkr eklGhps vUu fulxZr% miyC/k vlrs R;koj mithfodk d:u e;kZnhr çek.kkr eklGhph ok< gksrs ek= Bjfod tkrhP;k eklGhps dehr deh tkxsr] [krs [kk|kpk okij d:u tkLrhr tkLr mRiknu ?ks.;klkBh lqfu;ksthr i/nrhus l/ku eRL;'ksrhps ra= voyafc.ks Qk;ns'khj Bjrs-

50

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

lk/kkj.ki.ks eRL;'ksrh ljkljh 20 gsDVj ty{ks=kis{kk deh vl.kk&;k ygku flapu] ik>j] xkao rykor] 'ksr rG~;kr dj.ks b"V jkgrs- ;kf'kok; ik.kFkG tkxk] fpoV o R;klkj[;k tfeuhr eqíke eRL;rGs cka/kwugh eRL;'ksrh djrk ;srs- jkT; o LFkkfud {ks=krhy ryko çk/kkU;kus LFkkfud eRL;O;olk; lgdkjh laLFkkauk BsD;koj feGrkrtso<h rykokph vkjkth tkLr rso<h çfr gsDVjh eRL;Riknukpk nj deh ;srks- R;keqGs eksB;k rykoklkBh çrh gsDVjh [kpkZl e;kZnk Bsokoh ykxrsik.kh Hkjiwj i.k 'ksrhlkBh fu:i;ksxh >kysY;k [kksyxV] iMhr ik.kFkG tkxsr] fpcM tfeuhr [kksnysys rGs eRL;'ksrhlkBh okijrk ;srs- o"kZHkj lqekjs 2 ehVj ik.;kph ikrGh jkgw 'kdsy ,o<îk çek.kkr ik.kh iqjoB;kph O;oLFkk vlkoh- tkxsph mi;qärk] ik.;kph miyC/krk] tfeuhph jpuk] ekrhpk çdkj] ik.kh fVdo.;kph {kerk] iqjkiklwu /kksdk] vkokxeukph lks;] [kksndkekps Lo:i bR;knh ckcrhr rikl.kh d:u eRL;rGs [kksnkosloZlk/kkj.k ifjfLFkrhr ljkljh 40x40x5 ehVj vkjkthP;k eqíke cka/kysys rGs ;klkBh mRiUu o vk/kqfud ra=kph ekfgrh nsr vkgksr- vkiY;kyk eRL;'ksrhr Hkkjrh; çeq[k dkiZ ek'kklkscrp xoR;k]



pansjh o ijns'kh lk;fçul ek'kkckcr ekfgrh vkgs- vkti;aZr O;kolkf;d–"V;k ;k ek'kkaph 'ksrh vki.k dsyh o djhr vkgksreRL; 'ksrhe/;s ;ksX; eklksGhaph fuoM dj.ks gh vfr'k; egRokph ckc vkgs- vkiY;kdMs miyC/k ik.;kpk lkBk] dkyko/kh] vkdkjeku o tfeuhph çr ;k loZ ckchapk fopkj d:up vki.k eRL;'ksrhdfjrk ek'kkaph fuoM djrks- Hkkjrkr ek'kkaP;k 2000 is{kk vf/kd tkrh vk<Grkr- R;ke/;s R;ke/;s lkxjh vkf.k xksM;k ik.;krhy ek'kkapk lekos'k vkgsxksM;kik.;kr Hkkjrh; çeq[k dkiZ eklksGhP;k trhlkscr brj çtkrhps lao/kZu dj.ks dkGkph xjt vkgs- R;kdfjrk xksM;k ik.;kr tyn ok<.kkjh ,d fof'k"V tkr Eg.kts iaxWfl;l lqph¼iaxl½ o ijns'kh tkr Eg.kts lk;fçul ¼d‚eu dkiZ½ lao/kZukckcr ekfgrh nsr vkgksr- vkiY;k ns'kkr if'pe caxky o vka/kzçns'k ;k jkT;kr iaxl eklksGhps lao/kZu eksB;k çek.kkr lq: vlwu ;kpk Qk;nk eRL; mRikndkauk gksr vkgs- iaxl eklksGhps oSf'k"V Eg.kts eklksGh dkiY;kuarj frps ekal ykylj jaxkps vlrs- iaxl eklksGhr dkV;kps çek.k deh vlY;keqGs xzkºdkauk gh eklksGh vkoMrs- ek= dVyk] jksgwP;k rqyusr iaxl deh ponkj vlrs- ijarq vkgkjkr çfFkus Eg.kwu ;kP;k eqY;kr dks.krhgh deh ukgh- iaxl eklk ojP;k Fkjkr jkg.kkjk vlwu lk;fçul gk eklk [kkyP;k Fkjkr jkg.kkjk vlY;keqGs rykokrhy [kk|kpk iqjsiwj okij ;k ek'kka}kjs dsyk tkrkslk;fçul ek'kkps çeq[k oSf'k"V Eg.kts ek'kkaP;k [koY;kaoj fofo/k jax fnlrkr- ;k ek'kkps 'kjhj #an vlrs- rksaM vk[kwM vlwu ojP;k o [kkyP;k tcM;kaoj çR;sdh nksu vk[kwM o ekaly fe'kk vlrkr- gk eklk 6 rs 8 efgU;kP;k dkyko/khe/;s çtuu{ke gksowu o"kkZrqu nksu osGsl çtuu djrks- ,dk o"kkZr ;k ek'kkph ok< ,d rs nhM fdyksi;aZr gksrs'ksrrG~;krhy eRL; lao/kZu& 'ksrrG~;kr eRL;'ksrh djko;kps BjfoY;kl ikolkG~;kiwohZ rG~;kr 30 fdyks pquk iljkok- rykokr rkts ik.kh Hk:u ?;kos- 300 fdyks 'ks.k[kr o 5 fdyks lqij 52

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

Q‚LQsV felGwu rykoHkj ik.;kr iljkos-gh O;oLFkk eRL;cht lksM.;kiwohZ ,d vkBoMk vk/kh djkohikolkG~;kP;k lq#okrhyk fudVP;k 'kkldh; eRL;cht dsaæko:u fdaok —"kh foKku dsaæ] djMk o:u iaxl o lk;fçul tkrhps eRL;cksVwdyh [kjsnhd:u rykokr lksMkosr- uewn dsysY;k ek=sr çR;sd efgU;kr jklk;fud o lsaæh; [krkaph ek=k lgk efgU;ki;aZr oki:u R;kiq<hy dkyko/khr vko';drsuqlkj [krkps çek.k deh dsys rjh pkysyik.;kpk jax ikjn'kZdrk] ckgs:u ?ks.;kr ;s.kkj;k ik.;kps çek.k] r;kj gks.kkjs Iyoax] lw{e çk.kh] ouLirh] fdM o eklGhph ok< ;kaP;kuqlkj [krkapk okij deh vf/kd djkok ykxrksiaxl tkrhP;k eklGhP;k vf/kd ok<hlkBh [krkalkscr eksB;k çek.kkr [kk|kpkgh okij dj.ks vko';d vkgs- ;k ek'kkadfjrk fof'k"V çdkjps rjax.kkjs [kk| vka/kzçns'k e/;s fofo/k eRL; [kk| fufeZrh fey}kjs r;kj dsys tkrs- rlsp —"kh foKku dsaæke/;s iWysVsM eRL;[kk| miyC/k >kysys vkgs- ;k [kk|kpk okij eklGhps [kk| Eg.kwu djrk ;srksueqn dsysY;k çek.kkr [kk|kpk okij djkok- ;ksX; çek.kkr [krs [kk| o ik.;kph ikrGh jk[krk vkyh rj lk/kkj.kr: 8 rs 10 efgU;kr eklGhph ok< ,d fdyks i;aZr gksrs- ¼—i;k rdrk igkok-½


eRL;lao/kZu fuoM dsysY;k eklGhP;k tkrh] rykokph mRikndrk eklsekjhph i/nr] lao/kZukoz dsysyk [kpZ] O;oLFkkiu ra= ;kuqlkj rykokph eRL;ksRiknu {kerk deh vf/kd gksÅ 'kdrs- lnjgw ekfgrh loZlk/kkj.k ifjfLFkrhr eRL;'ksrh dj.;klkBh çkFkfed Lo#ikph vlwu fof'k"V ryko o çdYikP;k ckcrhr vkiY;k ftYákrhy —"kh foKku dsaæ/ eRL;lao/kZu fodkl ;a=.kk/ ftYgk eRL;O;olk; fodkl vf/kdkjh dk;kZy;k'kh laidZ lk/kkok-

2- mRiUu& ,dw.k eklGhps mRiUu% 5000 fdyks eklGh fofØiklwu mRiUu ¼eklsekjkaph etwjh oxGwu½ :-60/& çfr fdyks çek.ks 300000/‐ otk [kpZ :150000/‐ fuOoG mRiUu :150000/‐

lwjt gaxkek

lwjt rstk

lwjt xksiky

lwjt czãk

(SCMH-1401)

(SCMH-1402)

(SCTH-1451)

(SCTH-1452)

lwjt ojnku

lwjt djhuk

lwjt pkgr

(SCMH-1403)

(SCMH-1404)

(SCTH-1453)

lwjt eVj lwjt xzhu iyZ (SM-1802)

(SM-1801)

lwjt clUr cgkj lwjt liuk (SCM-561)

(SCM-562)

lwjt Ñ".kk

lwjt vjlh

(SCM-563)

(SCM-564)

lwjt Nikdk

lwjt vxsrh

(SCM-565)

(SCM-571)

lwjt dud lwjt xksYMu iyZ (SCM-567)

(SCM-569)

lwjt >qE[kk lwjt isUMqyk (SCM-572)

(SCM-570)

lwjt ihyk lksuk (SCM-568)

lwjt Øksilk;Ulsl fyfeVsM] xqtjkr f surajcropsciences

+91 076210 00448

Website : www.surajcropsciences.com

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

53




dhMko` r z

,e,lMh usgehp ek>s d.kZ/kkj jkgrhy & dksgyh

Hk

kjrh; fØdsV Vhepk lokZr ;'kLoh d.kZ/kkj egsaæ flax /kks.kh ;kus vyhdMsp dlksVh fØdsV Vheps d.kZ/kkj in lksMys- ;ank o"kZ lq: gksrkuk ,e,lMh ;kus ,dfnolh; o Vh&20ps d.kZ/kkj in lksMys- okLrfod ;k ckrehus /kks.khP;k pkgR;kauk uDdhp fujk'k dsys- ek=

v

pkaxyh ckreh Eg.kts /kks.kh gk ,dfnolh; vkf.k Vh&20 e/;s [ksGr jkg.kkj vkgs- vkrk fØdsVP;k frUgh çdkjkar d.kZ/kkj in gs fojkVdMs vkys vkgsdksgyhus /kks.khps vkHkkj ekur EgVys dh] vki.k dk;ep ek>s d.kZ/kkj jkg.kkj vkgkr- rqEgh txHkjP;k fØdsViVwaps çsj.kkLFkku vlky-

VsfulP;k fnXXtkpk vyfonk dj.;kpk ladsr

ki.k pednkj dkjfdnhZP;k vafre VII;kr iksgkspyks vlY;kps ladsr fnXxt Hkkjrh; VsfuliVw fy,aMj isl ;kus fnyspsUubZ vksiudfjrk vkysY;k islus lkafxrys dh eh [ksGrks dkj.k eyk gk [ksG vkoMrks- vki.k ;k [ksGklkBh vfr'k; osMs vkgksr- i.k gk [ksG lksMkok ykxsy v'kh osGgh ;sbZy- rh osG ;s.;kiwohZ lokaZps

vkHkkj! gk çokl pkaxyk gksrk- rqEgh lokaZuh २० o"kkaZi;aZr ek>h lkFk fnyh R;kcíy vkHkkj!

56

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017



jktdkj.k

dstjhokykauh iarç/kkukaoj ykoys vkjksi

fn

fdVY;k pgkis{kk xje xqykcjko ikVhy f'k

Lr vkf.k fu;ekaph Hkk"kk dj.kk&;k f'kolsusr Hkkodhrhy okn vkf.k ykaxwypkyukps jktdkj.k pkaxysp ok<ys vkgs- ;kp fo"k;koj fpark egkjk"VªkP;k i'kqlao/kZu eaR;kaZP;k Hkk"k.kkrwu ,dk lkoZtfud O;klihBkoj fnlwu vkyh- R;kauh i{k çeq[kkaP;k mifLFkrhr i{kkrhy varxZr ekfgrh lokaZleksj ekaMrkuk EgVys dh] Þf'kolsusr pgkis{kk fdVY;kp tkLr xje vkgsr-ß xqykcjko ikVhy vkiY;k Hkk"k.kkr Eg.kkys dh] vkrk fuoM.kqdkaps fnol vkgsr- frfdVkaps okVi [kwip lkaHkkGwu >kys ikfgts- ek= frdhV nsrkuk vkiys dks.k vkf.k ijds dks.k gsp tkLr ikgk;yk feGrs- dkj.k pgkis{kk fdVY;kp tkLr xje >kY;k vkgsrikVhy ;kapk fu'kk.kk Li"Vi.ks R;kaP;k usR;kaP;k fn'ksus gksrk- ts fuoM.kqdhr mesnokjh nsrkuk i{kklkscr fu"Bk lksMwu dk;ZdrkZ Lor:P;k cktwus vl.kk&;k fu"Bsyk egÙo nsr vkgsr- v'kk usR;kauk ikVykuh FkksMD;k 'kCnkar lkafxrys dh] f'kolsuslkscr T;kauh&T;kauh csbZekuh dsyh] R;kauk fdaer pqdokoh ykxyh vkgs-

58

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017

Yyhps eq[;ea=h vjfoan dstjhoky ;kauh r`.kewy dkaxzslP;k nksu laln lnL;kaP;k vVdl=k:u iarç/kku ujsaæ eksnh ;kaP;koj fu'kk.kk lk/kyk- R;kauh ;kyk ^lqMkps jktdkj.k* EgVysvjfoan dstjhoky ;kauh V~ohV djr EgVys dh] gs eksnh ;kaps ^lwMkps jktdkj.k* vkgs- tks dks.kh uksVkcanh fo"k;h cksysy R;kyk lksMk;ps ukgh vlk lans'k R;kauk |k;pk vkgsgk çdkj vfr'k; fuanuh; vkgsvjfoan dstjhoky ;kaph fVi..kh ofj"B i=dkj jktnhi ljnslkbZ ;kaP;k V~ohVuarj vkyh vkgs- T;kr R;kauh EgVys dh] Vh,elh th,lVh ¼oLrw vkf.k lsok dj½ oj jktx ¼jk"Vªh; turkaf=d xBca/ku½ leFkZu djr gksrh] rsOgk vkEgkyk phV QaM çdj.kkr ,dgh 'kCn ,sdw vkyk ukghvkrk Vh,elh uksVkcanhoj dsaækP;k fo#) cksyrs vkgs rj R;kaP;k nksu laln lnL;kaP;k eqlD;k vkoGY;k xsY;kdstjhoky ;kauh FksV iarç/kku ujsaæ eksnh ;kauk y{; dsys-



flusek

eksjksDdkse/;s 'kwV 'Vk;xj ftank gS'

l

yeku [kku vkf.k drfjuk dSQ vfHkuhr fQYe ,d Fkk Vk;xjpk flDosy Vk;xj ftank gS ph r;kjh lq: >kyh vkgs- ;k fQYeps fnXn'kZu vyh vCckl tQj djrhy- fQYeps

'kqVhax eksjksDdkse/;s dj.;kr ;sbZy- iq<P;k o"khZ fØlelyk gk flusek çnf'kZr gksbZy- Vk;xj ftank gS e/;s iqUgk ,dnk drfjuk lyekulkscr fnlsy-

vkrk fdj.k xkrs; ejkBh xk.ks

t

y lao/kZuklkBh lq: dj.;kr vkysY;k lR;eso t;rs o‚Vj di vfHk;kuk varxZr vkehj [kku vkf.k R;kph iRuh fdj.k jko tutkx`rhdfjrk ,dk E;qf>d fOgfM;ksph ?kks"k.kk dsyh- ;ke/;s fdj.k Lor xkrs vkgs- vt;&vrqyus ;k fOgfM;ksps laxhr fnXn'kZu dsys vlwu vkehjph iRuh fdj.k fgpk xk;ukpk gk ifgykp ç;Ru vlsy- gs xk.ks ejkBh fQYe baMLVªhps lqçfl) xhrdkj xq: Bkdwj ;kauh fyfgys vkgs- fOgfM;kse/;s vkehjlkscr ejkBh fQYe lSjkVps dykdkjgh fnlrhy-

60

d` "kh tkxj.k tkusokjh 2017









Publised on 25th & Posted on 27th & 28th at NDPSO of Every Month RNI. NO.: DELMAR/2014/54725 Postal Reg. No. DL-SW-01/4180/17-19


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.