Krishi Jagran Odia Magazine October 2016

Kéhò RûMeY ISSN 2455-1074

KéhKu jòZKûeú, iûeû ù\gùe _j«ê

www.krishijagran.com

ahð 1 @u 4 ùiù_Ö´e 2016 cìfý: 35

+91 9891 405 403

_âZò [e cûUòe cjK cùZ MûñKê UûYò @ûYêQò...

- ^aûRêŸò^þ Happy Diwali

www.krishijagran.com

Kéhò RûMeY _âz\ _âiw..........8

ùK^ûf RkùiPòZ @õPkùe Rk^òdªY I @]ôK `if C_ôû\^...........48

Kéhò icûPûe.......10

cé òKû _eúlû, cûUò cû'e iêelû.............52

A`þùKû KéhK................18

Pò^û aû\ûc Pûh..................55

_âZò [e cûUòe cjK cùZ MûñKê UûYò @ûYêQò : ^aûRêŸò^þ iòŸòKú iûlûZþKûe..........32

_âWKÖ fõP.........56

iVòKþ _âùdûM..........36

ÊûiÚýþ................58

bûeZe @MâYú cûiòK _ZâòKû

Odia

Year 1 Issue 4 October 2016

iµû\K iõPûkK Kû~ðýKûeú iµû\K

aò_Y^þ cêLý cjûaýaiÚû_K ijûdK iµû\K ùiûgò@ûfþ còWò@û cêLý aeòÂ _ZâKûe aýaiÚû_K

aò_Y^ ijûdK

aòZeK _âcêL ijûdK aýaiÚû_K ijûdK _âa§K

ùfLû_ûk WòRûA^òõ

Kû~ðýûkd ijûdK

Rs. 35/-

Gcþ.iò. ùWûcò^òKþ gûA^ú Acû^êafþ Gcþ.Rú. aûi^ Wû. ùK.Uú. PûõWú eaú¦â ùZaZòdû ifcþ eiêf Lû^þ iõRd Kêcûe `ejû Lû^þ eêaò ùR÷^ @^òùKZ iòjÜû Aceû^þ Lû^þ ùK.ùR ie^ý iûeû Lû^þ ùiøeb Kêcûe ùcNû gcðû @`iû^û cfòK PêõKú bêUò@û _ê^cþ aògßKcðû eòKú _êŠúe ùiû^ò@û cjûR^ ùg`ûkú cjûR^ flàú _ûùŠ ùePf ùSûaòde ùjcû gcðû _âòZú ùPøjßû^ cú^û _ûùŠ _òâdû Zâò_ûVú @ûdgû Lû^þ aòKûg ZýûMú eò^þKú aògßKcðû ^ògû« UûKþ eûjêf iòõj @aþ\êiþ ic\ _âgû« gcðû @u ~û\a ùcûjòZ __ê eûd `êeKû^þ Kêùegú iûjùRaþ @jc\þ _a^ @ûRþùM ^ùe¦â ùgeZûùU @ûe.G^þ. ùPøùa Ké¾û aòjûeú gòaKû« C_û¤ûd Riaò¦â iòõj Xòùfû @Rd Kêcûe ùK.aò. A¦òeû @kKû Mê¯û ù~ûùMg Kêcûe KòeY ùMûeùf ù\ùa¦â iòõj

iµû\K, _âKûgK, cê\âK Gaõ Êûcú Gcþ.iú. ùWûcò^òKþ GcþGiú, Kéhú RûMeY : 60/9 ZéZúd cjfû, dêiê`þ ieûd cûùKðU, Mâú^þ _ûKð ùcùUâû ùÁi^ Raf, ^ì@û\òfäú-110016 \ßûeû GPþ.Uú. còWò@û ù_âiþ aò.2, ùiKÖe-63, ù^ûGWÿû-201301 Ròfäû-ùMøZcaê¡ ^Me (dê._ú.) ‘iaðû]ôK iêelòZ ^ýûd ùlZâ \òfäú û Gjò _ZâòKûùe _âKûgòZ ùfLûMêWÿòK aògòÁ aòPûe ù~ûMý ùjùf _âKûgòZ ùjûA[ûG û _âKûgK/iµû\K Zýûfû Raûa\ûe ^ûjòZ.

Total Page 68 , 45503170

04

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

PYûe iùcKòZ KúU Gaõ ùeûM _âa§^ ...........38

eûgò`k............60

eaò `if _ûAñ ùlZ _âÉêZò I aúR ùeû_Y..............41

Lû\ý eêPò.........62

Kéhò aòmû^ ùK¦â MR_Zò \ßûeû @û\òaûiú KéhKcû^u _ûAñ ~ûªòK `ûcð............43

ùLk.................64

@ûZ Pûh I _KâòdûKeY cû¤cùe @ûcô ^ò~êqò................46

46

iòù^cû...............66

Subscribe

Krishi Jagran Magazine Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Bengali, Telugu, Assamese, Odia, Tamil, Malayalam & English

Nishant Taak

9953756433, 9891889588

To Join Krishi Jagran Kisan Club

9891405403 Kerala Office Ramachandra Towers, Behind GHSS,Pattom, Thiruvananthapuram - 4

Mjúe

\ûcþ Kcþ, iêaò]û @ù^K

@Zýû]ê^òK ùUùKÜûùfûRò Cy c KßûfòUò~êq WòRf Kcþ Lyð

iêaò]ûùe elYùalY \úNð\ò^ _~ðý« Pûfò_ûùe

Mjúe jûùað Á e UâûKÖe PûkòZ K´ûA^þ jûùaðÁe 4 PK Z[û 2 PK aògòÁ PkûAaû _ûAñ C_f² û

Mjúe ùÆâ Rò _µ 580

Mjúe ùf¬e ùfaf~êq

iµû\Kúd

iµû\Kúd

I

www.krishijagran.com

KéhK Kû¦òùa !

eKûe KjêQ«ò Kò KéhKcû^u @ûdKê \êA MêY ùjûA~òa Kò«ê Gjû Kò_eò i¸a ùja ? K’Y ieKûe I ieKûeú KcðPûeú Gjû Pò«û KeòQ«ò ? Gjû Keòaû _ûAñ K’Y K’Y @ûagýK ? aWÿ \êbðûMýe aòhd Kò ù\ge Kéhò iõiÚû^e iaêVûeê aWÿ iõiÚû @ûAiòG@ûe (bûeZúd Kéhò @^êi§û^ _eòh\) Gaõ eûRý Éeúd Kéhò aògßaò\ýûkd \ßûeû KéhKcû^uê ùKak Mjc, jeWÿ I ]û^e Kòic \ò@û~ûCQò Pûh Keòaû _ûAñ û Gjò ù\gùe KéhKcû^u K’Y ùja ~\ò ^òR ùlZùe Kµû^úMêWÿòK KéhKcû^u ùiaû _ûAñ Z_ôe ^ùjùa ùZùa Z ùicûù^ Kû¦òaû jó iûe ùja û @ûRò ùKøYiò c¤ iû]ûeY KéhKKê _Pûeòùf Zû’jûe _ûUòùe ^òR ùlZe Kµû^úe ^ûc @ûiò[ûG û Kò«ê ieKûe ùWwêeû _òUêQ«ò Kò ùK¦â ieKûe KéhKcû^u @ûdKê \êAMêêY aé¡ò KeòaûKê PûjêñQ«ò Kò«ê Kò_eò bûaùe Gjò @ûd \êAMêY ùja Gùa _~ðý« Gjû iõgd _eòiÚòZò c¤ùe ejòQò û

ù\ge KéhKcû^u @ûd ~\ò aXÿûAaûe ejòQò ùZùa Kéhòùe ^aûPûe @û]ê^òK ùKøgke icûùag KeòaûKê _Wÿòa ö iê_âòcþùKûUð \ßûeû ^ì@û ùKøgkKê ùeûKû ~òaû `kùe ù\ge KéhKcû^u _ûAñ \êbðûMý iéÁò ùjûAQò û ùMûUòG _Uùe ieKûe RúGcþ ùiûeòh ùZfe aòù\geê @ûc\û^ú KeêQ«ò û @^ý_lùe ù\ge KéhKcû^uê RúGcþ ùiûeòh C_ôû\^ _ûAñ _âZòa§K fMûCQ«ò ö Gjû C_ùe KòQò aêSû_Wÿê^ûjó, ùfûK KjêQ«ò Kò Gjò ùiûeòhKê Rcòùe Pûh Keòaû `kùe

cjêcûQòu Kê@ûùWÿ aò^ûg ùjûA~ûCQò ö ùKjò @ûcKê bâc ù\LûAaû _ûAñ G_eò KjòQ«ò ? ùZùa K’Y @ûùceòKû I dêùeû_ ù\gùe icÉ cjêcûQò ceòMùfYò Kò ? ^òRe Êû[ð \éÁòeê ieKûe @ûc ù\ge KéhKcû^u ùMûWÿùe ùaWÿò _KûA _Qeê UûYò ]eòQ«ò, Gjû @_ûVê@û KéhKcûù^ aêSò_ûeê ^ûjû«ò û @ûc ù\ge @[ð ùiûeòh ùZf @ûc\û^ú Keòaûùe fMû ~ûCQò û Kò«ê ~\ò ùKøgk ijòZ Gjò @[ðKê @ûc ù\ge KéhKcû^uê còkòa ùZùa @ûùc @^ý ù\g @ù_lû @]ôK cûZâûùe ùZf e¯û^ò Keòaûe lcZû eLô_ûe«ê ö @ûce @ûd ^ò½d bûaùe \êAMêY ùjûA_ûe«û ö ^ì@û ùKøgk, ^ì@û aúR, _ûYò, iûe, KúU^ûgK Gaõ ùeûM iùcKòZ _âa§^ ijòZ C c bûaùe C_ôû\^ aé¡ò Keò_ûe«ê û Kò«ê @ûce ù\gùe Kéhò aòbûMe _âiûe aòbûM GK\cþ gì^ý @ùU û _òfûUò \ò^eê ù^A Keò @ûRò _~ðý« cêñ @ûce Mâûcùe ùMûUòG c¤ Kéhò _âiûe aòùghmuê ù\Lô ^ûjó û Gjû \êbðûMý @ùU Kò KéhKcû^uê gòlòZ Keòaû K[û Pò«û ^Keò Gjò aòbûM @^ý Kû~ðýùe aýÉ ejò[û«ò û Kéhò RûMeY Gjû Pò«û Kùe Kò KéhKcû^u @ûd \êAMêYû KeòaûKê ùjùf Gcû^uê gòlòZ Keòaû Lêaþ @ûagýK @ùU û G[ô_ûAñ ùa÷mû^òK, KéhK, ieKûeú iõiÚû^ I ^òR Kµû^úMêWÿòKê GKRêUþ ùjûA ù\ge ùlZKê aýaiûdòK Gaõ fûb\ûdK KeòaûKê _Wÿòa û

- Giþ.iò. ùWûcò^òKþ Email : dominic@krishijagran.com

12 Languages (11 Indian & 1 Global), 21 States, 2 Portals - 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-265111845, 26517923, 45503170

06

Email : info@krishijagran.com

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

_âz\ _âiw

www.krishijagran.com

@ûgûeê @]ôK còkòfû, R^þ Wòdeu ^òKUeê... i¹êLú^ KeòaûKê _Wÿò[ûG û Gjû C_ùe ]ýû^ eLô i¬d UâûKÖið ùÆdûe _ûUiðe aýaiûd @ûe¸ Keò[ôùf û Gjò aýaiûdùe KéhKcû^uê icÉ _âKûe iûjû~ý Keòaû _ûAñ ùicû^u Ne _~ðý« ùÆdûe _ûUið _jñPûAaû Z[û UâûKÖiðùe ùjC[ôaû ùUKþ^òKûfþ iciýûKê Z\ûeL Keòaû _ûAñ LêaþgúNâ _jñPò ~ûA KéhKcû^uê iûjû~ý Keòaû ùjZê Zûue GK ÊZª ùfûK_âòdZû iéÁò ùjûA~ûA[ôfû KéhKcû^u ^òKUùe û ^òRe _eògâc I flý @ûMKê aXÿòaûùe i¬duê ùagþ ijûdZû _â\û^ Keò[ôfû û ùi 1993 ùe GK UâûKÖe Wòfegò_þKê @ûe¸ Keò[ôùf û KéhKcû^u ijòZ C c iµKð eLô[ôaû ùjZê ùi ^òR ùlZâùe ùcgò^úKeYKê aXÿûAaûe Kû~ðý Keò[ôùf, ~ûjûe `kÊeì_ KéhKu C^ÜZò ijòZ bûeZ UâûKÖið @ûŠ ùcûUiðe C^ÜZò Keòaûùe fûMò_Wÿò[ôùf û

ùKû

jäû_êee R^þ Wòde UâûKÖið @]ôKéZ aòùKâZû bûeZ UûâKiÖð @ûŠ ùcûUieð iõPûkK @U«ò i¬d ùPøjû^ ö UûâKiÖð RMZùe GK @Zò RYûgYêû ùPùjeû e_ìùe @ûab ò ûða ùi ùjûAQ«ò û Kéhò RûMeY _leê gâú ùPøjû^u ijòZ GKþ aýqòMZ Lûiþ iûlûZþKûeeê RYû_Wÿòfû Kò UâûKÖið @ûŠ ùcûUið Gùa ^ìZ^ _âMZò _[ùe _jñPò iûeòQò û

bûeZùe UâûKÖið @ûŠ ùcûUiðe iÚû_^û 1974 ciòjûùe ÊMðZü gâú WòIßû eûcP¦â ùPøjßû^ cjûeûÁâùe flû]ôK Zjiòfùe Keò[ôùf û aýaiûd @ûe¸ Kûkùe ùi Kûee ùÆdûe _ûUði aòKâò Keòaû @ûe¸ Keò[ôùf û Gjò iõiÚû icd Kâùc Lêaþ CyKê CVò ^ì@û @ûdûcKê QêAñ _ûeòQò û @ûùc K[û _âiwùe bûeZe UâûKÖið @ûŠ ùcûUiðe iõPûkK gâú i¬d ùPøjû^u ijòZ Keò[ôfê, ~òGKò @ûRò ùKûjäû_êeùe Gjò `ûcðùe KûcKeò ùagþ i`kZû fûb Keò gòLe ù\gùe _jñPò _ûeòQ«ò û Gjò @uùe @ûùc @û_Yu ^òKUùe Zûuê _jñPûA_ûeòQê û Zûue i`kZûe KûjûYúKê Zûu ÊcêLeê gêY«ê ...û 1972 ciòjûùe R^à MâjY Keò[ôaû i¬d ^òRe gòlû _ì‰ð Keòaû _ùe 1987ùe Zûu _òZûu aýaiûdKê aXÿûAaû _ûAñ Zûuê ijù~ûM Keòaûe jûZ aXÿûA aýaiûd @ûe¸ Keò[ôùf ö i¬du _òfûUò \ò^eê jó Kéhò Kû~ðýùe Lêaþ cù^û^òùag ejò[ôfû û KûeY ùi KéhKcû^u ijòZ RWòZ [ôaûeê Gjò aýaiûd KeòaûKê ^ò‰ðd ù^A[ôùf û ^òRe aýaiûd @ûe¸ @aieùe ùi RûYò[ôùf KéhKcû^u Kû~ðý ùlZâùe ùicû^ue ùÆdûe _ûUðie C_f²Zû _ûAñ Lêaþ @iêaò]ûe 08

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

KéhKcû^u C^ÜZò Keòaû _ûAñ ùi ^òRe Gjò ùcgò^þùe ùicû^u @ûagýKZû \éÁòeê i¬d 2015ùe R^þ Wòdeu ijòZ cògò Gjò ^ìZ^ _að @ûe¸ Keò[ôùf û i¬d @ûcKê KjòQ«ò Kò R^þ Wòdeu ijòZ iõù~ûM ùjaû Zûu Rúa^e iaêVûeê C c ^ò‰ðd ejò[ôfû û iõRd R^þ Wòdeu Kû~ðý _âYûkú Lêaþ _âbûaòZ ùjfû û Gù^A i¬d Kjò[ôùf Kò bûeZùe UâûKÖið @ûŠ ùcûUið I R^þ Wòdeu còg^ GK @ùU û KéhKcû^uê ^ì@û-^ì@û KéhòùKøgk @ûWKê cêjûñAaû Z[û Kcþ icd c¤ùe Kcþ Rcòùe @]ôK C c `if C_ôû\^ Keòòaû, Gjòiaê i¸a ùjûAQò ùKak UâûKÖiðe C^ÜZò ùKøgk ù~ûMêñ, ~ûjûKò R^þ Wòdeu UâûKÖið _eò C c ùKjò ùjùa ^ûjó û i¬d @ûjêeò Kjò[ôùf Kò Wòdeu ^ì@û ùKøgk JDLINK aòhdùe ~ûjûKê ùKûjæû_êee KéhKcûù^ Lêaþ _âgõiû KeòQ«ò û Gjò ùKøgkùe KéhK Nùe aiò ^òRe ùcûaûAfþùe UâûKÖiðùe C_êRê[ôaû iciýûKê icû]û^ Keò_ûeòùa û UâûKèiðùe ùjC[ôaû ùUKþ^òKûfþ iciýû aòhd ù~_eò Kò Gde `äòUe Leû_, Kêfee Zû_cû^ aXÿûAaû, A¬ò^þe iciýû @û\òKê ù^A icÉ iciýû C_ùe Kµû^úKê @aMZ Keòaû _ùe Gjò iciýû iùw iùw ùicû^ue \ìe ùjûA~ûA[ûG ö ùi Kjò[ôùf Kò Gjò ùKøgkùe iaêVûeê @]ôK _i¦ @ûiòQò, GjûKê ibðòiþ eòcûŠe UâûKÖiðVûeê @]ôK _i¦ Keû~ûAQò û KûeY Gjû\ßûeû MâûjKcû^u ijòZ Wòfecûù^ c¤ @ûiò[û«ò û ~ûjû`kùe KéhKKê VòKþ icdùe icÉ ibòðiþ ù\aûKê ijR ùjûA[ûG û

_âz\ _âiw

www.krishijagran.com MâûjKcû^u RòmûiûKê icû]û^ Keò gû« Keò[û«ò û Cy @]ôKûeúcû^uê Wòdeu Kû~ðý _âYûkú ijòZ RWòZ ùjûA Kûc KeòaûKê Lêaþ ijR Gaõ iêaò]ûR^K ùjûA[ûG û

i¬d R^þ Wòdeu \ßûeû ^òcðòZ _ûIße eòaiðf UâûKèið aòhdùe Kjò[ôùf, ~ûjûKò aò^û KäPþ \aûA Gjò UâûKÖiðKê @ûM _Q Keòaûùe iaê]û ùjûA[ûG, Gjû ^òR ùlZâùe Wòfe ùWûRe C_ù~ûM Keê[ôaû C\ýcúu ^òKUùe _j*ûA[ûG Z[û Gjò UâûKÖiðe _eòYûc Lêþaþ C›ûja¡ðK ejòQò, @ûMûcú \ò^ùe Gjûe C\ýc RMZùe @ûagýKZû @ûjêeò aXÿòaûe i¸ûa^ûKê GWûA \ò@û~ûA_ûeòa ^ûjòñ ùaûfò i¬d \éXÿZûe ijòZ KjòQ«ò û i¬d KéhKcû^uê C c ibðòi ù\aû _ûAñ _âZòa¡ @U«ò, ^òRe 25 ùUKþ^òiò@û^þ Uòcþu ijòZ KéhKcû^uê C c ibðòiþ ù\aû _ûAñ i\ûiað\û ùi Z_ôe ejò[û«ò, ùi Kjò[ôùf Kò Gjò UâûKÖið C_ùe ùKjò c¤ Leû_ ùaûfò @bòù~ûM Keò_ûeòùa ^ûjó û Kµû^ú \ßûeû icÉ ùUKþ^òiò@û^þcû^uê Lûiþ ùUâ^òõ \ò@û~ûA Kêgkú I \lZûiµ^Ü Keû~ûAQò [ûG û Gjò UâûKÖið @ûMûcú \ò^ùe ùKøYiò c¤ R^ Wòdeu DTAC iòÁcþKê _âgõiû Keòaû ùjZê i¬d Kjò[ôùf Kò iêaò]û @^ý icÉ UâûKÖið Kµû^úe ejòQò, Kò«ê R^þ Wòde UâûKèið iùaðû c ibðòi _â\û^ Keòaûùe ijûdZû _â\û^ Keò[ûGû Gjûe `kÊeì_ JD POWER ASIA \ßûeû 2016ùe iùaðû c ibðòiþe @ûIßûWð R^þ Wòdeuê jó còkòQò û i¬d ^òRe MâûjKcû^uê R^þ Wòdeu \ò@û~ûA[ôaû GK ahð @Zòeòq MýûùeõUò C_ùe c¤ aòùgh @ûùfûP^û Keò Kjò[ôùf Kò R^þ Wòdeu ^òRe _âWKÖ C_ùe beiû ejòQò, ~ûjûKò iVòKþ bûaùe Pûfò[ûG, Gjû @Zòeòq MýûùeõUò _â\û^ Keû~ûAQòö ùi KjòQ«ò Kò Gjò beiû _ûAñ R^þ Wòdeuê 2016ùe ^òRe icÉ C_ôû\e MêYa û I Kû~ðý _ûAñ iaðùgâ _e`ecû^è @ûIßûWð JD POWER ASIA _â\û^ Keû~ûA[ôfû û ^òRe C c aýajûe _ûAñ c¤ ùi Lêaþ bf ibòðiþ ù\aûe @^ý GK KûeY @ùU, ~ûjû i¬d @ûRò ùKûjæû_êee UâûKÖe RMZùe MâûjKcû^u iaðûwú^ C^ÜZò KeòaûKê aûjûeòQ«ò û i¬d I R^þ Wòde cjûeûÁâe Wòfe _âZò^ò]ô c¤ @U«ò û i¬d R^þ Wòdeuê Cy @]ôKûeúcû^u aòhdùe Kj«ò Kò Kµû^úe icÉ @]ôKûeú còk^e iûMe @U«ò, ù~Cñ[ô _ûAñ ùi

GjûKê aòÉûeòZ bûùa Kjòaû Z ùi KjòQ«ò Kò R^þ Wòdeuê aòMZ \êAahð bòZùe ùRWò _ûIßûe Giú@û \ßûeû 40-50 GPþ_òe iùaðû c UâûKÖiðe i¹û^ còkòQò û i¬d KéhKcû^ue icÉ Wúfiðu Ze`eê R^þ Wòde @]ôKûeúcû^u ijòZ K[û ùjûAQ«ò 40-50 GPþ_ò UâûKÖið ~ûjûe Kò Lêaþ býûfêý ejòQò û (@]ôK C_ôû\KZû lcZû aògòÁ, @]ôK Kûc, Kcþ ùZf Lyð) û G_eò jòñ GK cûZâ UýûKÖe 30-40 GPþ_ò _â\û^ Keò_ûeòQò ù~Cñ[ôùe lê\â KéhKcûù^ Gjûe fûb ù^A _ûeòùa û i¬d KjòQ«ò ù~, Kµû^ú Gjû C_ùe Kûc Keòaû ijòZ 5036 Wò’e eì_ùe GK bûfêý UâûKÖið ù\AQò, ~ûjûKò MâûjKcû^uVûeê C c `òWþ aýûKþ còkò_ûeòQò û R^þ Wòdeu ijòZ KéhKcûù^ RWòZ ùjaû `kùe Kcþ iê]ùe ùfû^þ ù^A WòdeuVûeê `ûA^û^èùe GjûKê KòYòaûùe Lêaþ ijûdZû _â\û^ Keò[ûG KéhKcû^uê û Kcþ icd Z[û Kcþ KûMR_ZâKê aýajûe Keò iê] ù\aûùe R^þ Wòde `ûA^û^è MâûjKcû^uê Lêaþ ijù~ûM Keò[û«ò û ^òRe 15 RY i\iýuê ùifþi Uúcþ ijòZ iõù~ûM Keò iõRd @]ôK MâûjKcû^u ^òKUùe Rû^þ Wòdeu ùUùKÜûùfûRòKê _j*ôaûùe ilc ùjûA_ûeòQ«ò û i¬du ^òRe _êeû Uòcþ ijòZ GK _eòaûe ejòQò, ~ûjûuê aýajûe Keò[û«ò MâûjKcûù^ û i¬d Zûue icÉ Wòfið Uòcþcû^uê ^òRe Ne i\iý cû^ò[û«ò I ùicûù^ Kµû^úe _âMZò _ûAñ ^òR Rúa^ fMûA ù\A [û«ò û R^þ Wòdeu ijòZ RWÿòZ ùjaû _ùe @û_Yuê @^ý ùKøYiò Kµû^ú ijòZ cêKûaòfû KeòaûKê _WÿòQò ? Gjò _âgÜe C eùe i¬d Kjò[ôùf, _â[ùc Z ù_ûLeúùe [ôfê Gùa icê\âùe @ûiò _jñPò~ûAQê û ^òRe baòhýZ aòhdùe i¬d Kj«ò Kò Zûue \êA _êZâ iZýcþ I gêbcþ c¤ Gùa aýaiûd ijòZ RWòZ ùjaûKê _âÉêZ @Q«ò û iZýcþ A¬ò^òdeòõe gòlû MâjY Keò KéhKcû^u _ûAñ ^ì@û ùKøgk _jñPòûAaû _ûAñ _\ùl_ ù^AQò û R^þ Wòde Zûue Gjò còg^ùe iaêùaùk iû[ô ùjûA QòWÿû ùjûA[û«ò I @ûMKê c¤ Gjò_eò \êjóue iõù~ûM ejòa û Gjû Zûue \éXÿ aògßûi û i¬d @ûMKê c¤ KéhKcû^uê @aòeZ ùiaû _â\û^ Keòaûùe ^òRKê ^òùdûRòZ eLôùa, Gjû cêñ aògßûi ù\CQò û ùi @ûjêeò Kjò[ôùf Kò, ùcûe c¤ aògßûi ùjûA~ûAQò Kò R^þ Wòdeu ijòZ RWòZ ùjaû ùcû Rúa^e iaêVûeê C c Pò«û]ûe [ôfû û

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

09

Kéhò icûPûe

www.krishijagran.com

Kéhò RûMeY ijòZ iõù~ûM ùjfû @ûC GK @¤ûd

Kê

j«ò Kò ùKøYiò iõiÚû^ aû iõMV^e cêLý CùŸgý ^òZò ^ì@û ^ì@û C_f² _ûAaû û Gjò CqòKê iû[ðK Keòaû ijòZ Kéhò RûMeY còWÿò@û Mâê_þ _âMZò @ûC GK _û\ @ûMKê aXÿò ~ûAQò I G[ôùe @^ý GK @¤ûd ù~ûWÿò ùjaû ijòZ cûfûdûfcþ bûhûùe _ZòâKûe Cù^àûP^ Keû~ûAQò û

Kéhò RûMeYe ^ûc ùKøYiò _eòPd aû cjZûRþ ^êùjñ û Kéhò _ZâòKûMêWÿòKê Kéhò RûMeYe ^ûc iað _â[c ù^AQò û aòMZ \ò^ùe Kéhò RûMeY ^òRe cûfûdfûcþ bûhûùe _âKûgòZ _ZâòKûKê Cù^àûP^ Keòòaû ijòZ @^ý GK

C_f² jûif Keò _ûeòQò û Gjò C_f² C_ùe ùKeke Zòeê@^«_êecþ eûRýe Kéhò cªú aò.Giþ. iê^òf Kêcûe _ZòâKûe Cù^àûP^ Keòaû ijòZ KjòQ«ò Kò Kéhò RûMeY @agý KéhKcû^u _ûAñ ae\û^ _âcûYòZ ùjûAQò û KéhK bûAcûù^ _ZâòKû cû¤cùe Kéhò ùKøgk, Kéhò ù~ûR^û aòhdùe RûYò_ûeòùa Gaõ C^ÜZ ùlZ Keòaû _ûAñ ù_âeòZ ùjùa ö Gjò @aieùe Kéhò RûMeYe _â]û^ iµû\K Gcþ.iú. ùWûcò^òKu ij iµû\K @Rú[ aú. @ûe. I ijee @^ý cû^ýMYý @Zò[ô C_iÚòZ ejò[ôùf û

25ahð _ì òð @aieùe ùjaûKê [ôaû 25ahðùe 25 fl i\iý ù~ûR^û

Kéhò RûMeY _eòaûe ijòZ iõù~ûM ùjaûe iêL\ cêjì ð bûeZe KéhK ^òR K[û C_ùe @û]ûeòZ ‘Kéhò RûMeY’ cûiòK _ZòâKûe 25 ahð _ì ðò @aieùe _ûVKcû^u _ûAñ @ûYòQò Cc @aie û KòQò C c _âgÜe C e ù\A Kéhò RûMeY ijòZ iûcòf ùjûA~û@û«ê û @ûi«ê Gjò @aie aòhdùe RûYòaû ö

_âgÜ : AUûfúe Kµû^ú G^þiúcþe ]^ò@û aúR bûeZúde aRûeùe ùKCñ ^ûcùe C_f² ùja ? ùeWÿ Gùeûcû

aäë Gùeûcû

Mâú^þ Gùeûcû

Gùfû Gùeûcû

K’Y _Xÿòaû- Kéhò RûMeY GK MâûcúY _ûeòaûeòK _ZâòKû @ùU ~ûjû Kò @û_Yuê Kéhò icûPûe, Kµû^ú icûPûe, ^ì@û C^ÜZ aòj^e _eòPd ù\A[ûG, KúU^ûgK, `ifMêWòK iûcdòK Z[ý C\ýû^òK, cjê cûQò _ûk^, _gê_ûk^, aýûaiûdòK Z[ý, iûlû}ûe, _âMZògúk KéhKcû^u I igq cjòkûcû^ue C_f²ú, ÊûiÚý, ^ì@û C_ôû\, `òfà mû^, eûR^úZò, Lû\ý-iµ\ @û\ò ijòZ ^ìZ^ PûKòeò i´§úd Z[ý c¤ G[ôeê còkò[ûG û Kò_eò RWòZ ùjùa - Gjò _ZòâKûùe _âZò cûiùe Kéhò i´§úd aòhd C_ùe @û]ûeòZ 1 _âgÜ _âKûgòZ Keû~òa û Cq _âgÜe Raûa Gjò @uùe Keû~òa ~ûjûKê ù\LôKeò @û_Y @ûcKê cýûùiRþ _VûA_ûeòùa û _â[c 100 RYu iVòKþ C e ù\A[ôaû _ûVKcû^uê GK ahðe i\iýZû, @fMû 100-200 _ûVKcû^uê 6 cûieê 3 cûie i\iýZû ^òügêKæ \ò@û~òa ö G[ôijòZ 10,000_ûVKcû^uê GK cûi _~ðý« _ZâòKûKê aò^û cìfýùe \ò@û~òa û Gùa ù`û^þ CVû«ê Gaõ ùMûUòG ijR _âgÜe C e \ò@«ê Gaõ Kéhò RûMeYe i\iýZû jê@«ê û

Kéhò RûMeY ijòZ RWÿòZ jê@«ê I i\iýZû ù^aû _ûAñ ù~ûMûù~ûM Ke«ê- @aþ\êiþ ic\ 9891889588, _âgû« gcðû 9891263263 12 Languages (11 Indian & 1 Global), 21 States, 2 Portals - 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-265111845, 26517923, 45503170

10

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

Kéhò icûPûe

www.krishijagran.com

aòâKþi ù\geê Wûfò C_ôû\^ Keû~òa

ù\

gùe _â[c [e aâòKþi ù\gMêWÿòKe Kéhò cªúcû^u c¤ùe GK ùa÷VK iµ^Ü ùjûA~ûAQò, ~ûjûe @¤lZû Keò[ôùf Kéhò I KéhK KfýûY cªú eû]û ùcûj^ iòõj û ùi Kjò[ôùf Kò aòKgòZ ù\g Wûfò C_ôû\^ Keòùa, ~ûjû`kùe bûeZùe Wûfòe @bûaKê _ìeY Keû~ûA_ûeòa û

ùi @ûjêeò Kjò[ôùf Kò bûeZùe ÊûiÚý aúcû I _â]û^cªú Kéhò iòõP^ ù~ûR^û ( iìlà iò*^)e cû¤cùe KéhKcûù^ cìk]^Kê Kcþ Lyð Keû~òaûKê _âdûi Keû~òa û gâú iòõj Rkaûdê iìlà iòõP^ _âûù\ýûMòKKê ù_âû›ûjòZ Keòaû I iìP^û @û\û^ _â\û^ lcZûùe iêelû @ûYòaûe iõKÌ aýq Keò[ôùf û iù¹k^ùe ù\gùe ùjC[ôaû iõ~êq eûÁâ cjûibûe ùNûhYû

@ûicùe _âÉêZ ùjfû RòGcþ aòj^

bû

eZe iûeû \ê^ò@ûùe Wûfò iaêVûeê aWÿ C_ôû\K I @ûc\û^ú ù\g @ùU û Kò«ê KòQò \ò^ ùja Wûfòe @ûc\û^ò Kcò~òaû ùjZê ieKûeuê Wûfò ^òRÊ e¯û^ò KeòaûKê _WÿêQò û Wûfò C_ôû\KZûKê aXÿûAaû _ûAñ bûeZ ieKûe cêLýZü bûùa @û[ðòK _eûcgð\ûZû @eaò¦ iêaâcYýcþ iõùgû]ôZ Wûfòe C_ù~ûM _ûAñ iê_ûeòg KeòQ«ò û

ùi KjòQ«ò ù~, C_ôû\^Kê aXÿûAaû _ûAñ RòGcþ Wûfò I RòGcþ ùiûeòhKê _âùdûMùe @ûYòaûKê ùja û iìP^ûù~ûMý ù~, @ûiûcùe Kéhò aògßaò\ýûkd RòGcþ _¡Zòùe PYû I jeWÿKê iõùgû]ôZ Keò Pûh KeêQ«ò û ~ûjû`kùe cjûeûÁâe i^Mâú iúWcþ Kµû^ú aòKûg KeêQò û aògßûi Keû~ûCQò Kò @ûiûcùe _eòÃéZ ùjûA[ôaû aúR Wûfò C_ôû\^ùe ^ìZ^ Kâû«ò @ûYò_ûeòa û

12

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

@^êeìù_ 2016Kê @«üeûÁâúd Wûfò ahð ùNûhòZ Keòaû C_ùe ijcZò aýq Keò[ôùf û ùa÷VKùe aâûRòfþ, Ehþ, Pú^ I \lòY @û`âòKûe Kéhò cªúcûù^ bûM ù^A[ôùf ö aâòKþi ù\gMêWÿòKùe Kéhò cªúcû^u i¹òk^úùe iZZü Kéhò _ûAñ cùWf aòKgòZ Keòaûùe iûjû~ý Keòaû ù^A ijcZò aýqò Keò[ôùf û Gjò c* bPêð@ûfþ iêaò]û _â\û^ Keòa I Gjûe CùŸgý Lû\ý iêelûKê ù_âû›ûjòZ Keòaû ö `kùe iZZü eì_ùe Kéhòe aòKûg ùja Z[û MeòaúKê \ìe Keò _ûeòa û

Kéhò icûPûe

aû\ûcþ ùZf \e Kcòa

a

ðcû^ Leò` EZê PûfòQò û Gjò icdùe aû\ûc aêYòaû _ûAñ ajêk bûaùe Gjûe C_ôû\^ ùjaûe @^êcû^ Keû~ûCQò û G[ô_ûAñ @ûMûcú \ò^ùe @ûc\û^ú Gjûe aXÿòaû ù~ûMêñ Gùa aû\ûc ijòZ Gjûe ùZ÷k \e c¤ Kcòaûe @^êcû^ Keû~ûCQò û C_ôû\K còWò@û iìZâeê _âKûg ù~, Gjò icdùe aû\ûc 5,000eê 5,400 Uuû _âZò Kßò<ûf ejòQò, ù~ùZùaùk Gjûe 10fòUe \e _âZò 1,190 ejòQò û Kò«ê a ðcû^ Leò` EZêùe aû\ûc C_ôû\^ aXÿò[ôaû ùjZê 46. 93 fl ùjKÖe Rcòùe Gjû ùjûA[ôaû ù\LôaûKê còkòQò û cìfý jòiûaùe aû\ûc \û^ûe C_ôû\^ùe Gjò @aieùe 23.75 _âZògZ Gùa Zûjû aXÿò ~ûAQò û 1,819.94 ùKûUò Uuû ùjûAQò ù~ùZùaùk Kò aòMZ ahðùe icû^þ @a]ôùe 1,470.67 ùKûUò Uuû e¯û^ò ùjûAQò û

www.krishijagran.com

]^ò@û bŠûeY Keòaûe ^òdc @Zò ijR

K

ùcûWòUò @ûŠ ùWeòùbUòbþ GKèùR¬ (G^þiòWòAGKè)e cû^ýZû _âû¯ bŠûeMéjMêWÿòKùe Kûeaûe \ßûeû ]^ò@û bŠûeòKeY Keòaûùe RWòZ ùjûA[ôaû Z\ûeLe ^òdcMêWÿòK gq ùjûAQò û Gjò ^òdc bŠeMéj ùiaû _â\ûZûcû^u _ûAñ fûMê Keû~ûAQò Kò Pûfê[ôaû ùjZê _âûd 50 _âZògZ ]^ò@ûe bŠûeò KeYeê Gjò iZýZû RYû_WÿòQò û GKèùP¬ aRûeùe @õgMâjY Keò[ôaû i\iýcûù^ Gjû @bòù~ûM Keò[ôaû ù\LôaûKê còkòQò Kò GKèùP¬ ÊúKéZ bŠûeòKeYùe Leû_ MêYa û~êq ]^ò@ûKê bŠûeKeY Keû~ûCQò û ù~Cñ KûeYeê GKèùP¬ G_eò _\ùl_ ù^aûKê aû]ý ùjûAQò û GKèùP¬ Zû’e GK adû^ùe KjòQò Kò G[ôùe aòbò^Ü _âKûee ùK¦âùe ^òR @]ôKûeúcû^uê \ûdòZß \ò@û~òaû ijòZ bŠûeòKeYùe MêYa ûe @ûKk^ Keòaû _ûAñ ÊúKéZ bŠûeMéjùe ÊZª aòùgæhKuê ^ò~êqò c¤ Keû~ûAQò û ~ûjû`kùe ]^ò@û bŠûeY Keòaûùe ^òdc @Zò ijR bûaùe ùjûA_ûeòa û

KéhKuê còkòa 24 Nû c¤ùe aòKâd C_ôû\e _âû_ý

a

ðcû^ KéhKcû^u _ûAñ Lêiòe Lae gêYòaûKê còkòQò û KéhKcûù^ ^òRe C_ôû\òZ `ife aòKâò Keò[ôaû _ûCYû @ûC ùagò \ò^ Kûjû _ûLùe _Wÿò ejòa ^ûjó û KûeY ieKûe iò]û KéhKcû^u C_ôû\Kê Leò\ Keòùa û G[ôijòZ ieKûe KéhKcû^u C_ôû\ aòKâòe cìfý 24 Nû c¤ùe ù\ùa ùaûfò RYû_WÿòQò û ieKûe KéhKu `if Leò\ Keòaû ù~ûMêñ Gjûe ùPKþ _â\û^ Keòùa ~ûjûKò @û]ûe KûWð Reò@ûùe AùfKþùUâû^òKþ C_ùe KéhKcû^uê ùicû^u _âû_ý _â\û^ Keû~òa û bûeZúd Lû\ý ^òMc Gùa @û]ûeKûWð ù~ûùM KéhKcû^uê ùicû^ue

14

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

C_ôû\e _ûCYû AùfKþùUâû^òKþ R e ò @ û ù e _ûA_ûeòùa ö Gjû aòhdùe iaòùgh RûYòaû _ûAñ Lû\ý cªûkd G_þiú@ûA KjòQò ù~, NùeûA aRûeùe Wûfò Leò\ Keò Gjò KéhKcû^uê AùfùKÖâû^òKþ cû¤cùe @[ðeûgò _â\û^ Keû~òa, ~ûjû`kùe KéhKcûù^ 24 N<û c¤ùe `ife aòKâòe @[ð _ûA_ûeòùa û G[ôijòZ KéhK Wûfò Leò\ Keòaû _ûAñ ieKûe 200 ùK¦â ùLûfòaûKê ^ò¿ ò ù^AQ«ò I G`þiò@ûAe ùlZKê ~ûA KéhKcûù^ iò]û Wûfò Leò\ KeòaûKê Kêjû~ûAQò û

Kéhò icûPûe

www.krishijagran.com

UcûUe \e @ûjêeò gÉû ùja

I

Wgòÿûùe @ûZuú @ûKcâYe _b â ûa Gùa UcûUe GKùè_ûUð C_ùe c¤ _WQòÿò û MZ GK i¯ûj ùja bûeZ I _ûKÉ ò û^ùe ùjaûKê [aôû GKùè_ûUeðê 50 UKâþ UcûùUû Kcþ ùjûAQò û GcZòùòe NùeûA aRûeùe UcûUee \e aXòÿ ~ûAQò û

A

Pò^ò Kcþ

Šò @ û^þ iê M ûe cò f þ i @ûùiûiò G g^þ e 2017 ciòjûùe _ûAñ Pò^ò C_ôû\^e _â[c @^êcû^ Rûeò KeòQò û Aiàû @^êiûùe MZ ahð ù\gùe _âûd 234 fl U^ Pò^ò C_ôû\^ ùjûA_ûeòa ~ûjû Kò ahð 2016e 251 fl U^ C_ôû\^ùe Lêaþ Kcþ ùja ö ^òKUùe Gjò ahð _ûAñ 75 fl U^ aûKò ÁKþ ijòZ MZahð _âûd 256 fl U^þ Pò^òe C_f² NùeûA aRûeùe Pûjò\ûKê _ìeY Keòaû _ûAñ ilc ùja `kùe Pò^ò C_ôû\^ Kcòaûe i¸ûa^û ejòQò û

_¬ûa, eûRiÚû^ I MêReûUe WòcûŠùe UcûUee \e jûeûjûeò, 50 _âZògZ Kcþ ùjûAQò û Gjò eûRýùe UcûUee \e 1500 Uuû KêA<ûf _~ðý« ejòQò û cû^òaûKê ùja Kò @ûMûcú \ò^ùe UcûUe @ûjêeò gÉû ùja û ~[ûi¸a ^ùb´ee _â[c i¯ûjùe Gjò ^ì@û `if c¤ @ck @ûe¸ ùjûA~òa û

_^ò_eòaû \ûcþ gÉû ùja

aû

õfû ù\g ieKûe _^ò_eòaûe aXÿê[ôaû \eKê ùeûKòaû _ûAñ ùi Lêaþ aòPkòZ bûaKê ùgh Keòaû _ûAñ Gùa @<û bòWÿò[ôa ù\LôaûKê còkòQò û ù~Cñ KûeYeê KéhKcûù^ _^ò_eòaûKê @ûRòKûfò iò]û ùKûfWþ ùÁûeùe eLô_ûeòùa û eûRýùe Kéhò aRûe cªú Z_^ ù\gMê¯û KjòQ«ò ù~, eûRýùe @ûkê, _ò@ûR I @^ý _^ò_eòaûe \e fMûZe bûaùe aXÿòaûùe fûMòQò, ~ûjûe \eKê ùeûRòaû _ûAñ ieKûe Gjò _âZòa¡Zû ù^AQ«ò û G aûa\ùe ieKûe ùKäûWþ ùÁûecûfòcû^u ijòZ K[û ùjûAiûeòQ«ò û Gùa KéhKcûù^ iò]û ùÁûeùe ^òRe _^ò_eòaû eLô_ûeòùa û G_eò ùjaû `kùe Ké h Kcû^u @[ð Kcþ Lyð ùjaû ijò Z _^ò_eòaûe \eeKê ùeûKòaûùe ijûdZû _â\û^ Keòa û

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

15

@bòaýqò

flý ùKCñVò CùŸgý K’Y ?

bû

eZ ùjCQò Khéeò ù\g û bûeZùe jûeûjûeò 65 _ZâgòZ ùfûK Khéò Kû~ýð C_ùe ^b ò eð Ke[òû«ò û GYê ~\ò Gjû Kjêû~ûG Kò bûeZe cLêý aýaiûd ùjCQò Khéò ùZùa KQòò @Zýêqò ùja ^ûjó û K«òê Gjû aWò´^û ù~, Khéeò ù\gùe jó KhéKcû^uê _û\Zùk PKUò \@òû~ûCQò û GK @Zò ^còÜ ]eYe _eúlû Keû~aò Z KhéKcû^u @«ee ùKûj ^ReKê @ûi_òûeaò û ~\ò @ûùc KòQò i¸âû« KéhKcû^u K[û ^ Kjò iúcû« KéhKcû^u K[û Kjòaû ùZùa bûeZùe Kéhò C_ùe ]ýû^ ù\C[ôaû ùKjò G_eò RùY c¤ KéhK Lêiòùe \ò^ aòZû«ò ^ûjû«ò û ^òKU @ZúZùe ieKûe KéhKcû^u _ûAñ iùPZ^ Reêeú ùjûAQ«ò, Kò«ê ùKøYiò ùVûiþ ù~ûR^û _âÉêZ Keò[ôaû ^ReKê @ûiò_ûeò^ûjó û Êû]ú^Zûe icdeê jó KéhKcû^u _ûAñ ajê ù~ûR^û cû^ ùjûA ejòQò, Kò«ê Gjûe ùKøYiò Lûiþ _âbûa KéhKcû^u C_ùe _Wÿê^ûjó û ùKøYiò ùMûUòG ù~ûR^ûe Gjò KûeY ejòQò Kò KéhKcûù^ @û[ðòK, iûcûRòK I eûRù^÷ZòK ÉeKê CZêeò _ûeê^ûjû«ò û a ðcû^ ieKûe 50fl ùK¦âúd KcPðûeúcû^uê Lêiò Keòaû _ûAñ 7c ùaZ^ fûMê Keò ù\AQ«ò, Kò«ê KéhKcû^u _ûAñ KòQò ZßeòZ Kûc Keû~ûA ^ûjó û KéhKcû^u jòZ _ûAñ ù~ûR^ûMêWÿòK Z ùjûAQò ~\ò Gjûe _âbûa ùja ùZùa G[ô_ûAñ ùKøYiò _âKûee Rcòe _âdûi Keû~òa ^ûjó û ieKûe Gjò ù\ûjeúKeY \éÁò_ûZ KûjóKò @û_YûAQ«ò?

16

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

www.krishijagran.com ieKûe KjêQ«ò Kò KéhKcû^u @ûdKê \êAMêY Keû~òa ~\ò KéhKcû^u a\kùe ùK¦âúd Kéhò KcðPûeúcû^u @ûd \êAMêY Keò\ò@û~ûG û KcðPûeúcû^u ùaZ^ aXÿûAaû `kùe 7c ùaZ^ fûMê ùjaûe c¬ê e ò c¤ còkò~ûAQò û Kò«ê KéhKcû^u _ûAñ ù~ûR^ûe KòQò c¤ ù\LôaûKê còùk ^ûjó û jêGZ GA[ô_ûAñ Kêjû~ûAQò ùKCñVò flý, CùŸgýK K’Y ? Gjò @û¯aûKýUò ieKûeu _ûAñ ~[û[ðùe CŸòÁ ö _â]û^cªú `if aúcû ù~ûR^û, Rúa^ aúcû KûWð ù~ûR^û, iòõP^ ù~ûR^û bkò `k_â\ ù~ûR^ûcû^ ùKCñ ùKCñ V ò cûuWþ P ò Z þ cûeò cé Z _â û d ùjûAMfûYò û aùRU i ð @^êiûùe @[ðcªú @eêY ùRUfú _â]û^cªú `if aúcû ù~ûR^ûKê Kâòdûa« Keòaû _ûAñ 5,500 ùKûUò Uuû c¬êe KeòQ«ò Kò«ê Gjò aúcûe ùKøYiò \ìeMûcú _eòYûc ù\LôaûKê còkò ^ûjó û ^òKUùe Lae @^êiûùe CPòZgMWÿe Qò¦IßûWð ù]ûeûUòKeû, _ûUYû I KêP^_êe Mâûcùe iõLýû @^êiûùe ù\Lôùf Gjò Mâûcùe 3,429 KéhKuê 25 Uuû _âZò ùjKÖe \eùe 1fl 27 jRûe 336 Uuû 75 _Aiû b û \ò@û~ûAQò û _â]û^cªú Kéhò iòõP^ ù~ûR^û _ûAñ 50,000 ùKûUòe _âÉûa ^òKUùe ùjûAQò Kò«ê aòW´^û Gjû @ùU Kò, ùKøYiò KéhK Gjò aòhd KòQò ùicû^uê RYû^ûjó û ~\òaò cû^ò ù^aê ùZùa Gjò ù~ûR^ûùe KéhKcû^ue fûb còkòQò, ùZùa Gcûù^ c¤ G[ôùe i«êÁ ^êjñ«ò, KûjóKò ^û Gjò ù~ûR^ûe fûb ù^aû _ûAñ KéhKcû^uê Kéhò Kû~ðýûkdùe ùKùZ [e ù~, PKÑe KûUòaûKê _WÿêQò Zû’e KòQò jòiûa ^ûjó û KéhKcûù^ `if iòõP^e @bûa ù~ûMêñ ùicû^u `if ceêWÿò ùjûA~ûCQò û G[ôùe iê]ûe @ûYòaû _ûAñ Kû\ê@ c¤ùe P_f _gòMfû bkò @aiÚû KéhKcû^uVûùe ù\LôaûKê còkòQò û Gjò icÉ c¤ùe ieKûe Gjû KjòQ«ò ù~, @ûùc 2022 ùakKê KéhKcû^u @ûdKê \êAMêY Keòù\aê ~\ò Gjû aêSû~ûG ùZùa ùghùe ieKûe Kò_eò Gjò KûcKê _ì‰ð Keòù\ùa Zûjû ù\LôaûKê aûKò ejòfû ? ù~ùZùaùk Kò @ûùc RûYòQê Kò aXÿê[ôaû ieKeú KeY I Iù\ýûMòKúKeY KûeY aýZúZ CaðeK iûelZ I KúU^ûgK \ûcþ c¤ fMûZe bûaùe aXÿòaûùe fûMòQò ù~CñKûeYeê KéhKcû^u cìk ]^ \ò^Kê \ò^ @]ôK Lyð KeòaûKê _WêQò û G_eò _eòiÚòZòùe ieKûe K’Y Keò_ûeòùa Zûjû icd Kjòa û

aò_ò^þ cògâû

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

behû ù~CñVò @ûe¸ ùiAVò

C

aeK iûe iaêVûeê aWÿ C_ôû\K I aò_Y^ K ðû Kµû^ú AŠòdû^þ `ûcið `UòðfûARið-Kê @_ùeUe fòcòùUWþ (A`þùKû)ùe ùa÷gßòK Ée C_ùe eiûd^ I @MâYú Rû_û^ú Kµû^ú còZþiêaògú Kù_ðûùeg^ ijòZ GK iõ~êq C_Kâc A`ùKû Gcþiò Kâû_þ iûA^è _âûAùbUþ fòcòùUWþe @ûe¸ KòòQò icd _ìaðeê KeòQò û

Gjò Kµû^ú bûeZùe MêYa û~êq Kéhò eiûd^e ^òcðûY I Kc \ûcùe MêYa û~êq C_ôû\e aò_Y^ Keòaûùe @MâYú bìcòKû ^òbûAQò û KéhKcû^u jòZ _ûAñ Kû~ðý Keò[ûG û Kµû^ú Gjò iõ~êq C_KâcKê Pûfòaû ijòZ GjûKê KûMê@û I ~êKZû ^ûc \ò@û~ûAQò, ~ûjûe _âbûaú C_ôû\ aRûe _âùag KeòQò û Kµû^úe ùRù^eûfþ cûùKðUòõ GKþRòKêýUòbþ @^òf aògù^ûA KjòQ«ò ù~, KûùaðŠRcòþ 12 _âZògZ ijòZ ùcùKûRòaþ 63 _âZògZ faþfWê, _ò.ùi ^òcðòZ KûMê@û ijòZ ùcùKûùRaþ 63 _âZògZ Waäëý, _ú ùi. ^òcðòZ ö KûMê@û ùMûUòG _âbûa_ì‰ð iêelûKûeú , G[ôùe C_PûeKûeú `òµò^ûgK ejòQò û Gjò Kµû^ú ùeûMe ù\ûjeò iêelû I _âbûa_ì‰ð C_ûdùe ùeûKò[ûG û KûMê@û Pò^ûaû\ûc I _ZâùKûaò , a§û I eZê@û ùeûM Z[û ]û^ `ife ijicûeú ùeûMe _âbûaúKê ^òdªY Keò[ûG û GjûKê aýajûe Keò aúR C_Pûe, cûUòKê _âÉêZ Keò[û«òö _âK¦/ K¦ C_Pûe Z[û _‰ðûd iòõP^ eì_ùe Keû~ûA[ûG û KûMê@û `òµòe @uêeY aûjûe Keò aòKûg, Gù_âùiûeò@û ]úùe ]úùe I cûAiòfò@û aé¡ò I `òµò G^þRûAcþ Kû~ðý_âYûkúKê @aùeû]K Keò[ûG û Gjû aòbò^Ü

`ifùe `òµòR^ý ùeûM _ûAñ GK aýû_K Rße C_ùe _âbûa _Wÿòaûeê ^òRKê ^òùdûRòZ Keò aòKûg, Gù_âùiûeò@ûKê _ZâùcûWÿû I cûùfiò@û aé¡ò I `òµòR^ý ùeûMe GK aýû_K ùe¬ C_ùe _âbûaKê ^òdªY Keò[ûG ö Gjû 100, 250 I 500 _ýûKòõùe C_f² ùjûA[ûG û ùijò A`þùKûKê `òfØ cýûù^Re Wûü ]ecaúe ~û\a KjòQ«ò Kò aêý_ùeûù`Sú^þ 25 _âZògZ Giþ.iú. ~êqò~êq iõÆgðú, C\eúd KâòdûgúkZû ~êq, KúU aé¡ò ^òdªK I ajêC_ù~ûMú KúU^ûgK @ùU, ~ûjû KûAUò^þ iõùgæhY C_ùe ùeûK fMûA[ûG û ~êKZû iìPK KúUMêWÿòK gògê @aiÚû ùeûKòaûùe ijûdZû _â\û^ Keò[ûGö Gjû iaðiû]ûeY Éeùe aýajûe Keû~ûA[ôaû KúU^ûgKMêWÿòK I `òµò^ûgK ijòZ C c @^êKêkZû \gðû~ûA[ûG û Gjû 250 còfò, 500 còfò I 1 fòUe _ýûKòõùe C_f² ùjûA[ûG û G[ôùe aýajûe Keû~ûC[ôaû 35 \ò^ bòZùe gògê KúUMêWÿòK (^ò¶)Kê cûeò ù\A[ûG, KûjóKò ^û Gjûe C_PûeòZ bûMùe @ûjûe Keò _ûùe ^ûjó û Gjò ^ò¶ Gaõ fûbðûùe _âiûeòZ KâòdûKê ùeûKòaûùe ijûdZû _â\û^ Keò[ûGö ~ûjû\ßûeû Gjò MQ ceò ~ûCQò û Gjò KúUMêWÿòKùe _ê^eêû^ _âbûa C_ô^Ü ùjûA_ûeê ^ûjó û ~êKûZûe G_eò aýajûe K_û, fuû, @û´, @wêe I ]û^ùe Keû~ûA[ûG ö

jêŠûe ^ì@û Uòfe _âÉêZ

Rû

_û^ú ùjûŠû ùcûUiðe bûeZ iÚòZ ijù~ûMú Kµû^ú ùjûŠû iòGfþ _ûIßûe _âWKÖi fòcòùUWþ ‘ùcKþ A^þ AŠò@û’ @bò~û^ùe @«MðZ bûeZúd KéhKcû^u @ûagýKZû @^êeì_ùe ^ì@û ùjûŠû Uòfe cùWfþ G`þ 300 _âÉêZ KeòQò û Gjû GK gqò PûkòZ aòWÿe @ùU ~ûjûKò _^ò_eòaû, @ûLê, K_û, K\kú, `êf`k, aMòPû @û\òùe aêYòaû Kû~ðý _ûAñ C_~êq @ùUö

`ifMêWÿòKùe aòbò^Ü ùeûMKúU C_ù~ûMú Z ßKê ùgûhY Keò ù^A[ûG, ~ûjû`k Êeì_ C_ôû\^ Kcþ ùjûA[ûG ö ùjûŠû ùeûUûeú Uòfe ùeûMù_ûKKê RWÿeê aûjûe Keò ù\A[ûG, ~ûjûKò `ifKê bìcòùe bìe_êe ù_ûhK Z ß còkò[ûG û G[ôijòZ CaðecûUòeê còkò[ôaû Lû\ý aélKê aXÿòaûùe ijûdZû ùjûA[ûG û 18

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

a ðcû^e gâcòKcû^u Kcò I @Zý]ôK _ûeògâcòKe \ûaò Keê[ôaû gâcòKcû^u KcþKê Gjû GK fNê KéhK _ûAñ C_ù~ûM ~ª @ùU û gqògûkú 4 ùÁâKþ 1.5 KòùfûIßûUþe GWþbû^è Ibe jýûŠ aäûKþ~êq RòGiþKè 80 ù_ùUâûf PûkòZ A¬ò^~êq Gjò ùeûUûeú Uòfee IR^ cûZâ 37 KòùfûMâûc @ùU û

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

MâûjKcû^u beiû @ûÁâf _ûA°

@û

Áâf _ûA°Kê @ûRòj ~êMùe icùÉ RûYòQ«ò û MêReûUe Gjò Kµû^ú bûeZùe ^êùjñ, aeõ aògße ajê cêLý ù\gMêWÿòKùe ^òRe _eòPd iéÁò KeòQò û ^òKUùe Kµû^ú GK Kéhò _â\gð^úùe bûM ù^AQò û Gjò baý Kéhò _â\gð^úùe @ûÁâf _ûA°Kê KéhKcûù^ Lêaþ _i¦ KeòQ«ò I Kéhò iò*^ùe _â~êq ùjC[ôôaû aòhdùe RûYòaû ijòZ aòbò^Üþ _âKûe ^ìZ^ Z[ý _ûAaûùe ilc ùjûAQ«ò û

Kµû^úe _âZò^ò]ô \gðK eûIßf KjòQ«ò ù~, @ûÁâf _ûA° ù\gùe @MâYú _ûA_þ ^òcðûZû Kµû^ú @ùU û ~\ò Kµû^ú cêLý eì_ùe ùWûùcÁòKþ _ûA_þ, Kéhò _ûA_þ, AùfKÖâòKûfþ _ûA_þ I @^ý _âKûee _ûA_þ Zò@ûeò Keû~ûA[ûG û Kéhò ùlZâùe Gjò Kµû^úe cêLýZü \êAUò aâûŠ ejòQò ~ûjûKò @ûÁâf GKèûùi`þ I @ûÁâf ùaûùLfþe ^ûceê RYû ~ûA[ûG û ùi

KjòQ«ò ù~, Kµû^ú Lêaþ gúNâ ^ì@û _ûA_þ Giþ-ùa÷f fõP Keòa ~ûjûKê aýajûe Keòaûùe cêLý eì_ùe ùaûeùIßfþ _ûAñ Keû~ûA[ûG û ùi Kjò[ôùf Kò @ûce cêLý ]ýû^ Gjò icdùe KéhKcû^u G_eò C_ôû\ C_f² Keòaû C_ùe ejòQò û ~ûjû Lêaþ \úNð icd _~ðý« ejòaûe Uú®Yú I aýajûee MêYa û @ûùc C_ùe Lûi bûaùe ]ýû^ ù\A[ûC û

_âZò KéhKu aògßûi ùKûùeûcŠk GMâòùKû C_ùe

bû

eZe @Zò RYûgêYû KúU^ûgK, `òµò^ûgK, ùeûM ù_ûK ^ûgK Zò@ûeò Keòaû _ûAñ Kµû^ú ùKûùeûcŠk GMâòùKû, _âû.fò. K_û `ifKê Cy MêYa û I @]ôK C_ôû\ aRûe _âùag KeòQò ~ûjûe _eòYûc Lêaþ iKeûcôK ùjûAQò û UòŠò ù_ûK ]eòaû _ìaðeê Ieû GKèGfKê C_ù~ûM ùWfþcòKè ijòZ Keòaûùe ùKak ùWfòcòKè ijòZ Keòaûùe ùKak KúU C_ùe ^òdªY còkò[ûG û ù~ùZùaùk Kò Gjûe C_ôû\^ @]ôK ùjûA[ûG û

iìP^û ù~ûMý Kò 4 \gKeê Kµû^ú KúU^ûgK `òµò^ûgK I ùeûMù_ûK ^ûgK Jh] Zò@ûeòùe ùgâÂZß _âû¯ KeòQò û ùKak Gjû ^êùjñ, Kµû^ú ^òKUùe Cy MêYa û~êq aél I ùeûM ù_ûK cûeòaû _ûAñ c¤ C_ôû\ ejòQò û ~ûjû`kùe ^ìZ^ ùKøgkKê aýajûe Keò ^òcðòZ Keû~ûA[ûG û Kµû^úe ùRù^eûfþ cýûù^Re eûùRg ^ûM_ûf Kjò[ôùf Kò @ûùc KéhKcû^u fûb _ûAñ, icûR I _~ðýûaeY _ûAñ Kû~ðý KeêQê û @ûùc _âZòa¡ @Uê Kò @ûce icÉ C_ôû\ _~ðûaeY @^êKìk @ùU û ùi Kjò[ôùf Kò ùKûùeûcŠke Gjò KòQò Kµû^úMêWÿòKùe ~ûjû \ßûeû ^òRe ù_ûUðù`ûfòùdûùe ^òcÜ Éeùe GfþWú 50 C_ôû\Kê jUûA

20

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

\ò@û~ûAQò û KûjóKò ^û @ûùc KéhKcû^uê Cy MêYa û~êq C_ôû\ I C c ùiaû ù\aû @ûagýK cû^ò[ûC ö ùi Gjû Kjò[ôùf Kò ùKûùeûcŠke Gjò ùKùZûUò Kµû^úùe ùMûUòG @ùU ~ûjûKò ^òRe ù_ûUðù`ûfòùdûùe ^òcÜ Éeùe GfþWú 50 C_ôû\^Kê aû\ ù\A ù\AQò û KûjóKò ^û KéhKcûù^ Cy MêYa û~êq C_ôû\ I C c ùiaû _â\û^Kê ùagþ _i¦ Keò[û«ò û ùicûù^ Gjû c¤ KjòQ«ò ù~, @ûce CùŸgý aâûŠòõ ijòZ Gjò \éXÿZû ejòQò Kò @ûce MêYa û~êq C_ôû\ C_ùbûqûuê ùcûjòZ Keòù\A[ûG ö iìP^ûù~ûMý Kò Gjò Kµû^ú @ûe¸ 1968 ùe ù~ùZùaùk Kò 1973-74e GMâúcûiþ ùKcòKûfþi _âû.fò. icìj Kµû^úe @^ê~ûdú @ûe¸ ùjûAQò ö Gjò Kµû^úKê cê´ûA ÁKþ GKèùP¬ùe 1994ùe iÚû^ còkòQò û Gjûe KòQò ahð _ùe @^ý icìj Kµû^ú ùLûfòaû _ùe aò[ûRþ GùMâûùKcòKûfþi fòcòùUWþe @ûe¸ ùjûA[ôfû û 1982ùe ùjûA[ôaû ùiùaVûeê ù^A Gùa _~ðý« Kµû^úe ùKøYiò _âbûaòK C_ôû\ _âÉêZ PûfòQò û ~ûjûKò KéhKcû^u c¤ùe Lêaþ ùfûK_âòdZû aé¡ò KeòQò û

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

KéhKu @ûgûKê \ßòMêYòZ KeêQò Äò®e _ûA_þ

_úaúiú _ûA_þ , _ä ´ ò õ _ûA_þ I ùaûeùIßfþ _ûA_þe @MâYú ^òcðûZû hò iõP^e @û]ê^òK ùKøgkMêWÿòK C_ùe @ûce @ùU û ù\Lû~ûG Z Äò_e _ûA_þ Gjò KéhKcûù^ fMûZûe bûaùe iõ~êq ùjûA cûcfûùe C c MêYa û~êq ejêQ«ò û iòõP^ _ûAñ ùaûeùIßfþ _ûA_þe @ûagýK ùjûA[ûG û _Wÿò[ûG û Kò«ê KéhKcû^u \ßûeû iVòKþ I MêYa û~êq Kµû^úe cýûù^Re Kù_ðûùeUe Kcêý^òùKg^ KfýûY gûj KjòQ«ò _ûA_þ ^ fMûAaû KûeYeê iaêùaùk Gjûe lZò ù~, Gjò Äò_e ^òRe C_ôû\^MêWÿòK @^êiûùe I MêYa ûKê _ì‰ð \éÁò eLôaû CVûAaûKê _Wÿò[ûG ö _ûA_þ ^ MfûAaû KûeYeê ijòZ Gjû aRûeKê ù^A @ûiò[ûG û Kµû^úe cêLý ù`ûKiþ Gjò icdùe ùlZùe i\ûiað\û @ù^K lZò ijý KeòaûKê _Wÿò[ûG Kéhòùe _â~êq _ûA° C_ùe ùK¦âòZ ùjûAejò[ûG KûjòñKò ^û KéhK Gùa û _ûA_þ jê G Z `ûUò ~ ûA[ûG aû _ê Y ò Leû_þ Kéhòe ^ì@û ùKøgkMêWÿòK @û_YûA ù^CQ«ò û G_eò c¤ Kéhò GK ajêZ aWÿ ùjûA~ûA[ûG û ~ûjû\ßûeû _ì‰ð eì_ùe iòõP^ ùlZùe ùlZâ @ùU û Kµû^úe _âZò^ò]ô Kj«ò Kò Äò®e _ì‰ð bûaùe KéhKcû^uê ùjûA_ûùe ^ûjó, @^ý_lùe _ûYò ^Á ùjûA~ûA[ûG û ic_ðòZ ejòQò û KéhKcûù^ c¤ Gjò Kµû^úKê bf `òWþaýûKþ ù\AQ«ò Äò®e cêLý eì_ùe Kéhò Kûcùe _â~êq _ûA_þ @ùU, ~ûjû\ßûeû Gjû KéhKcû^u aògßûiKê @û]ûe Keò aRûe _âùag KeòQò û

Ké

G^þiòcþ Mâú^þ Gùeûcû @û_Yû«ê, iûeû ahð fûb _û@û«ê

aò

j^ C_ô ò Keòaû @ûce Kû~ðý I Gjû MêYa û~êq ùjaûe @ûce flý û _ìeû aògßùe _âLýûZ AUûfúe RYûgêYû ]^ò@û aòj^ C_ôû\^ Kûeú Kµû^ú G^þiòcþ Gjò CùŸgý ijòZ bûeZùe ]^ò@ûKê iaðùgâ aòj^ C_f² Keòaû _ûAñ _û\ aXÿûAQò û LêaþgúNâ bûeZúd aRûee G^iþcòeþ ]^@òû ajò^ Múâ^þ Gùeûcûe ^ûc C_f² ùja û G[iôjZò Kjêû~ûAQò Kò KhéK iûeû ahùðe Gjò ùlZ Keò bf fûb KcûA _ûeaò û Kµû^ú \ûßeû fMû~ûA[aôû ]^@òû ajò^e iaVêûeê cLêý c¤ Gjûe aûiûÜKê iVKòþ eLaò û GjûKê ajê [e KUû~ûA_ûeaò û ùKak GZKòò ^ùêjñ Gjûe _Zâ c¤ f´û @ùU û @]Kô Zû_cû^ ijaòûe lcZû eL[ôaôû KûeYeê Múâ^ Gùeûcû Mec I ahûð EZùêe KgêkZû_aìKð Gjû ahiðûeû fMû ~ûA_ûeaò û iPì^ûù~ûMý Kò Kµû^úe @ûe¸ 1952cijòûùe ùjûAQò I iûeû agòùße ^Ròe _ePòd iÁéò Ke[òaôû Gjò Kµû^ú bûeZúd aRûeùe Lêaþ cj ß ejòQò û 22

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

G^iþúcþ 1500 KhéKcû^uê ijû~ý Keaòûùe 5000 ùjKeÖ Rcò C_ùe aúR C_ûô\^ Ke[òûG û _ùâZýK iRò^òùþe Kµû^ú \ûßeû ^û ùKak ]^@òû aúR aeõ @^ý _^_òeaòe aúRKê c¤ C_ûô\^ Keû~ûA[ûG û ù~Cñ KûeYeê Gjûe e¯û^ò 50eê @]Kô ù\gùe Keû~ûA[ûG û iûeû ahð G^iþcòþ \ûßeû 300eê @]Kô ab ò ^òÜ _Kâûee ]^@òû Pûh Keû~ûA[ûG û Kµû^ú cû^«ò ù~, Gjò ahð \ûcú aheð g¡ ê Zû I MYêa ûùe i]êûe @ûYaòû CPZòþ û ù~Cñ KûeYeê KhéKcû^u Azû C_ûô\ _û⯠ùjûA[ûG û Kµû^ú iue _@òûR I iue _ZùâKûaò aúR c¤ C_f² Ke[òûG û

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

aògßûie _âZúK @uêe aòj^

c

jûeûÁâùe ^òcðòZ @uêe iúWþi Kµû^ú \ßûeû ^òcðòZ aòj^ KéhKcû^u c¤ùe aògßûi iÚû_^û Keò iûeòQò û Kµû^ú Lûiþ bûaùe iue aúRKê ^òcðûY Keò[ûG û 1976ciòjûùe ^ûM_êeùe ùQûU Méj c¤ùe @ûe¸ ùjûA[ôaû Gjò Kµû^ú @ûRò _ìeû bûeZùe ^òRe _û\Kê _âiûeòZ Keò PûfòQò û 40 ahð ^òRe Gjò f´û @bò~û^Kê @ûRò @uêe iúWþi 16 `if 115eê @]ôK MêYa û aúR C_ôû\^ Keò KéhKcû^u c^Kê ùcûjò _ûeòQò û Gùa Kµû^ú Zû’e _âPûe _ûAñ ^òRe @^êi§û^ ùK¦âùe ùgû] @^êi§û^ Keû~ûCQò û

^òKUùe Kµû^ú Mjc _ûAñ @uêeòZ cùwg ^ûcùe iê]ûeòZ Mjc aûjûe KeòQò, ù~Cñ[ôeê @]ôK ùKûfû I f´û aûfò aûjûe Keòaû I G[ôùe aXÿò@û `êU ùjûA[ôaû ù\LôaûKê còkòQò û Kµû^ú aeòÂ ùUeòùUûeú cýûù^Re ù~ûùMg Kêcûe KjòQ«ò ù~, Gjò Kòice `if @a]ô 130- 135 \ò^ ùjûA[ûG û Gjò iòPòõZ _eòiÚòZò _ûAñ C_~êq Kòic @ùU û @ûKûg ewe aWÿ @ûKûeùe \êAUò KûeYeê KéhK Kòicùe Lêaþ _i¦ Keû~ûCQò û G[ôùe Zò@ûeò ùjûA[ôaû aWÿ @Uûe eêUò Lêaþ ^ec I Êû\òÁ ùjûA[ûG û ùi Kjò[ôùf Kò Gjò Kòice Lûiþ K[û Gjû Kò G[ôùe C c C_ôû\ _âû¯

ùjûA[ûG û cùwg GK c¤c -f´û @a]ô Kòic ejòQò ù~Cñ[ôùe `êf ]ûeY lcZû 93-95 _âZògZ CaðeK _âZò @^êKâòdû Lêaþ aXÿò~ûA[ûG Gaõ G[ôùe \û^û aûjûeòaûùe ijR ùjûA[ûG û @uêe iúWþie iaêVûeê bf MêY ùjfû Gjò Gjû bf C_ôû\^ I `ifùe C^ÜZ ùlZKê cû¤cùe ^aú^ ùKøgk _ì‰ð C_ûdKê @af´^ Keò KéhK fûbû^ßòZ ùjûA[ûG û ùi Kjò[ôùf Kò Kµû^ú cû^òQò Kò ùMûUòG ùQûU aúRùe aògûk aéle @ûKûe ù^A[ûG û Gjûe aýajûe jòñ @ûùc _âùZýK aúRe MêYa û C_ùe ]ýû^ ù\A[ûC û Kµû^ú K_û ijòZ `òfØ Kâ_þùe iue aûReû, iue cKÑû, ]û^, Mjc I _^ò_eòaûùe UcûUe, ZebêR, RjÜò, ùbŠò, cìkû, KLûeê, KûKêWÿò, _ò@ûR, Mê@ûñe, eûRcû, ]^ò@û, fuû, _ZâùKûaò, `êfùKûaò, aûAMY, fûC, Kfeû, ùbŠò, aûCiþ @û\òe aúR C_f² ùjûA[ûG û

ùlZ iûcMâú, Gùa còkòaû ijR

aòj^

jûAùUKþ ùlZ

ùeû_Y iûcMâú

Kéhò C_KeY

iûe

`if iêelû

iòõP^

~ª_ûZò

@]ôK iìP^û _ûAñ jßUþi @_þ Ke«ê

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

23

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

ùR÷^ AeòùMg^þe bûeZùe A^þùiKÖòiûAWþi ^ì@û A^þùbg^ fòcòùUWþ _eòPd jû~ûG Kò aò^û _ûYòùe iaê KòQò gì^ û @ûmû jñ, ~\ò _ûYò Kê ^ûjó ùZùa Rúa^e KÌ^û Keò ùja ^ûjó, _ûYòe iéÁò Kfû @bûaùe Rúa-R«êVûeê ù^A Keò aél-fZû _~ðý« ceYûi^Ü @aiÚûKê @ûiò~ûA_ûe«ò û _ûYòe ù~ZòKò @ûagýKZû geúe _ûAñ ejòQò, ùiZòKò `if _ûAñ c¤ ejòQò û

bû

eZùe A^þùiKÖòiûAWþi fòcòùUWþ Kµû^úe ^ûc ù_ÁòiûAWþ ^òcðûY _ûAñ @MâYú @ùU û Gjò Kµû^ú aélKê @ûagýK eiûd^ ù~ûMûA[ûG û Gjò Kµû^úe 6 ùc^ê`ýûPeòõ dê^òUþ ejòQò ù~Cñ[ôùe 160eê @]ôK aâûŠþi ^òcðûY ùjûAQò û Gjò Kµû^úe C_ôû\ 70Uòù\gKê e¯û^ò Keû~ûCQò û ^òKUùe Kµû^ú ùKûfKûZûùe @ûùdûRòZ GK ùicò^ûe @ûùdûR^ Keò[ôùf, ù~Cñ[ôùe awkû I IWÿògû eûRýe Wòfiðcûù^ bûM ù^A[ôùf û

ùicò^ûeùe C_iÚòZ Wòfiðcû^uê iù¸û]ôZ Keòaû ijòZ Kµû^úe WûAùeKÖe ]ùcðg Mê¯û KjòQ«ò ù~, @ûce Kµû^ú ù_ÁòiûAWþ ^òcðûY Keòaûùe @MâYú @ùU û @ûùc @^ý Kµû^úMêWÿòKùe c¤ _âWKÖ Zò@ûeò KeêQê û @ûce Kµû^ú `ifMêWÿòK _ûAñ icÉ Reêeú eiûd^ ^òcðûY KeòQò ~ûjûe _âûd icÉ eûRýMêWÿòKe KéhKcûù^ ejòQ«ò ö Kµû^úe WûAùeKÖe ùRù^eûf cýûù^Re, Wûü i¦ú_ _ûfþ KjòQ«ò ù~, aê¦û-aê¦û _ûYòeê jó NWò _ì‰ð ùjûA[ûG û GYê @ûùc @ûce Kµû^úe C_ôû\Kê bûeZùe ùKùa c¤ ùlZâùe C_f² jó Keòaê ~ûjûe fûb KéhKcûù^ _ûA_ûeòùa û

24

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

~\ò iVòKþ icdùe `ifùe iòõP^ Keû ^~ûG ùZùa iaê gêLôfû _Wÿò ceêWò ùjûA~òa û _êYò iaê KòQò ùPÁû Keòaû iù ß `ifKê elû Keû~ûA_ûeòa ^ûjó û ceêWÿò, `if _ûAñ @bògû_ icû^ ùjûA[ûG û ceêWÿòKê cêKûaòfû Keòaû _ûAñ, ùR÷^ AeòùMg^þ Kµû^ú- ^ì@û ^ì@û C_KeY aòKgòZ Keòaûùe fûMòQò û Gjò Kµû^ú iòõP^ _ûAñ C_~êq icÉ _âKûee C_KeY ù~_eò ùi÷Š `äòfþUe, ùeûùUû Käò^þ `äòfUe, WòKèò^þ `äòfUe AZýû\ò ^òcðûY KeòQò ö Kµû^úe iò^òde cýûù^Re @ûgòh KjòQ«ò ù~, @ûce Kµû^ú iûeû bûeZùe Kûc KeêQò û @ûce C_ôû\ùe iòõP^ _ûAñ Lêaþ C_ù~ûMú @ùU, ~ûjûKò KéhKcû^ue ajêk bûaùe \ûaò ejòQò û

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

aòUùKûe C_ôû\ aògßi^úd

aò

UùKû AŠò@û _âûAùbUþ fòcòùUW Kµû^ú _gêcû^u _ûAñ ùKøYiò _âKûee `êWþ i_æòùcþ, ^êýùUâg^þ I @^ý C_ôû\ Zò@ûeò Keò[ûG û Kµû^úe _âZò^ò]ô MêePe^ iòõj KjòQ«ò ù~, Kµû^ú _âZò _âWKÖ C_ùe Mj^ ùiû] Keòaû _ùe Gjò _âWKÖKê aRûe _âùag Keû~ûAQò û KûjóKò ^û C_ùbûqûu Azûùe C c _âWKÖ còkò _ûeòa û a ðcû^ Kµû^ú ajê _âKûee _âWKÖ bkò

WûGeú `ûcð, ù_ûfþUâò ùlZâ I _gê c û^u _ûAñ @û<ò a ûùdûUò K þ Zò@ûeò KeòQò û Kµû^úe cû^òQò Kò ~\ò eòiyð C_ùe ]ýû^ \ò@û~ûG ùZùa _â W KÖ @]ô K Zò @ ûeò ùjûA_ûeòa û Gjò KûeY ùjCQò Kò Kµû^ú _âZò [e ^òRe _âWKÖiùe KòQò ^û KòQò ^ì@û KeòaûKê ùPÁû KeòQò û ajê [e Kµû^ú KéhKcû^u @ûagýKKê ]ýû^ ù\A c¤ ùÆgûf _âWKÖ Zò@ûeò KeòQò, ~ûjû\ßûeû @]ôK KéhK G[ôeê fûb _ûAQ«òö

AùŠûMä` Kâû_þ iûAùiiþ : Áûe GKè_Uð jûCiþ

aû

YòRý Gaõ Cù\ýûM cªûkd \ßûeû ^òKUùe AùŠûMfþ` Kâû_þ iûAùiiþe Áûe GKè_Uð jûCiþ ÁûUiþe \eRû \ò@û~ûAQò û Kµû^úe Gjò i¹û^ aòù\gú aýû_ûe _ûAñ WûAùeKÖe ùRù^eûfu \ßûeû \ò@û~ûAQò û G[ô i jò Z Kµû^úKê aûYò R ý Gaõ Cù\ýûM cªûkd (WòRòG`þUú) \ßûeû Áûe GKèù_ûUð jûCiþe cû^ýZû \ò@û~ûAQò û Gjò i¹û^Kê Kµû^ú ùMøeaû^ßòZ bûaòQò û AŠòùMû Kâû_þ iûA^þùiiþ (Rdgâú eiûd^ Cù\ýûM

1 2 3 5 10 15

26

12 24 36 60 120 180

420 840 1260 2100 4200 6300

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

40 140 260 600 1700 3300

fòcòùUWþ ) Kéhò eiûd^, `if ù_ûhY, ùKøgk I `ûcêýùfg^þe ^òcðûY I ^ò‰ðûdK Kµû^ú @ùU û Kµû^úe C_ôû\ùe ùKak NùeûA aRûe ^êùjñ aeõ Giò@û, @û`âòKû, ùfUò^þ, @ûùceòKû I còWòf Bið ù\gMêWÿòKê c¤ _Vû~ûCQò û AùŠûMfþ`e PûeòUò C_ôû\^ iõiÚû^ ejòQò ù~Cñ KûeYeê Kêk ùlZâ`k, 90,000 ùÄ.cò.eê @]ôK ejòQò û G[ôùe 1 ùUKÜòKûfþ iòù^Úiòiþ _äû<þ I 3 `ûcêýùfg^ _äû<þi bûeZùe c¤ @aiÚòZ ö _âùZýK iõiÚû^ C_ùe MêYa ûe I cû_\ŠMêWÿòK C_ùe ]ýû^ \ò@û~ûA[ûG û ùKak Gjò KûeY ^êùjñ, C_ôû\MêWÿòKe MêYa û _ûAñ Kµû^ú @ûAGiþiú 9001 I _~ð ý ûaeY iê e lû _ûAñ @ûAGiþ I 14001 cû^ueê @]ô_âcûYòZ ùjûA ejòQò û

380 700 1000 1500 2500 3000

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

‘KâòÁfþ iò¡û«’ _âPûe _ûAñ @ûùdûRòZ ùjfû ùcMû `òfþW ùgû’

G

ùMâû ùKcòKûfþ ùlZâùe _âbûa aò É ûe Keò [ ô a û Kâ ò Á f Kâ û _þ ù_â û ùUKþ g ^ ^ò R e @Mâ Y ú KU^þ ‘jûAaâòWþ iò¡û«’Kê ùWùcû ^òcù« Mâ û cùe GK ùcMû `ò f þ W ùgû’e @ûùdûRòZ Keû~ûAQò ö Gjò Mâûc ùjfû bòIßû^ò I SêõSê^ì Ròfäûe iúcû C_ùe @aiÚòZ û PùXÿA I _*ûdZ icòZòe ùPdûecýû^þ I eûRiÚû^e Kýûaòù^Uþ cªú iê¦e fûfþ ùcNIßûfu _êZâ ùK÷kûg ùcNIßûf KéhKcû^uê iù´û]ôZ Keòaû ijòZ ‘iò¡û«’ _â\gð^ Keò _âgõiû Keòaû ijòZ Kéhòcû^uê ù_âû›ûjòZ KeòQ«ò , KâòÁf \ßûeû Keû~ûA[ôaû Gjò ùgû’ MZòaò]ô Kµû^úe ùWùcûùÁâg^ùe ijûdZû ùjûAQò û Gjò @aieùe Kêjû~ûAQò ù~, iêRù\øfû, jcòc_êe, \êfû^òdû, _ú_fú, ùcûeIßû, fXÿê LûWfû I LêUû^òdû Mâûce ie_* c¤ C_iÚòZ ejò[ôùfö Mâûc fòLûIßûe KéhK aòù^û\ ]ûeúIßûf ^òRe 5 GKe ùlZùe jûAaâòWþ KU^þ ‘iò¡û«’e c¬ò aêYò icÉ @ûKhðYe ùK¦â aò¦ê _ûfUòQ«ò û

Gjò @aieùe ajê ùMøeûa^ßòZ I Lêiò @^êba Keê[ôaû ]ûeúIßûfþ KjòQ«ò, ‘\úNð \ò^ _ùe ùcûe ùlZùe Gjò MêYa û iµ^Ü @]ôK K_ûe `if ùjûAQò I Gjûe _ìeû ùgâd KâòÁf iê_e KUð^ jûAaâòWþ iò¡û«Kê cêñ ù\aò û G[ôijòZ ùi Kjò[ôùf Kò iò¡û«ùe @MâYú KUð^ jûAaâòWþ Zò@ûeò Keòaûùe icÉ MêY cjRêZ ejòQò û iaêVûeê aWÿ K[û ùjfû Gjû K_û `ife lZò _j*ûC[ôaû ]kû cûQò Lêaþ Kcþ ùjûA[û«ò û iò¡û«e MQùe CyZû \ò^Kê \ò^ Lú_â bûaùe aXÿò[ûG, C c I ajêk iõLýûùe

K_û `êf I `k \û^ûe ZkÉeùe ùUŠò fûMòaû @ûe¸ ùjûA~ûA[ûG û ~ûjû`kùe K_û gêLôaûùe ijR ùjûA[ûG û GcòZò KòQò flY ejòQò ~ûjû ùKak iò¡û«ùe ù\LôaûKê còkò[ûG û Gjò Kéhò Kû~ðýKâcKê ù\Lôaû _ûAñ ajê iõLýûùe KéhK ù~ûM ù\A[ôùf û cjû_âa§K (iòWþi) _uRþ iòõj ùaûeû Gjò @aieùe GKûVò ùjûA _âûd 3000 KéhKcû^uê iù´û]ôZ KeòQ«ò û ùi KéhKcû^uê KUð^ jûAaâòWþ iò¡û«Kê @û_YûA `ûA\û ù^aû aòhdùe KjòQ«ò û gâú iòõju @^êiûùe Gjò Kòic jûAaâòWþ K_û Pûh Keê[ôaû KéhKcû^u C e eûRý _ûAñ Lêaþ C_~êq @ùU, KûjóKò ^û G[ôùe ]kû cûQò I @^ý eiKê ùgûhê[ôaû KúU Kcþ fûMò[û«ò û ùi KjòQ«ò Kò Gjûe MQMêWÿòK Lêaþ cRbêZ ùjûA[ûG I G[ôùe aWÿ @ûKûee UòùŠ géLkûa¡ C_ûdùe fûMòaûe C}éÁ lcZû ejò[ûG û MYcû¤cùe _âPûeòZ ùjûC[ôaû Gjò Kµû^úe ‘aòj^eê `if’ _~ðý« C_ôû\ ù_ûUðù`ûfòùdû C_ùe ùRûe ù\A[ûG, ~ûjû KéhK _ûAñ K*û cûfþ bkò aúR, aéle iêelû _ûAñ KúU^ûgK, ùÆâ _µþi, jûùbðÁið I @^ý Kéhò i´§úd C_ôû\ Gaõ ùiaûMêWÿòK C_f² ijRùe Kµû^ú _leê còkò[ûG û ùi KjòQ«ò ù~, aòj^ Kûeaûe K[û Kjòaû Z Kµû^úKê _ì‰ð ]ýû^ cêLý `ifMêWÿòK bkò K_ûi, ]û^, cKÑû, I aûReû C_ùe jó ejòQò Mj^ @^êi§û^ _ùe aRûeKê Gjû _âùag KeòQò û Gjò @aieùe jeòdûYûe aýaiûd cêLý aòùR¦â aûfòdû^þ, Wò@ûeGcþ (iòWþi) eùcg aò\ûgeû, Wò@ûeGcþ.Wú.ùK. gcðû, iÚû^úd Uò@ûA iêùe¦â cêLý eì_ùe C_iÚòZ ejò[ôùf û

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

27

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

KéhKuê gòlû ù\a : ùaeòKèe _i¦

I

ùcKòZ Gaõ _âûKéZòK KúU _âa§^e ùKøgkMêWÿòK Gaõ

C_ôû\ Kéhò ùlZâùe @ûRòe icdùe \ûaò ejòQò û KéhK ^òRe `ife iêelû Gaõ KúU ^òdªYKê @^ý iû]^ C_f² ùjûA ^[ôaû KûeYeê KúU^ûgKKê @§û\ê^ò@û bûaùe ùÆâ Keê[ôùf û Kò«ê Gùa KúU ^òdªYe @^ý iû]û^MêWÿòKê _âùdûM Keòaûùe Gcû^u ÊûiÚýùe cûUòe CaðeZû Gaõ aûZûaeY C_ùe _û\âìbûa _Wÿò ejò[ûG û KéhK bûA @^ý iû]^û aòhdùe ù~ûR^û Keò ^[û«ò û `kùe @aiÚû G_eò ùjûA~ûA[ûG Kò Gcûù^ ùlZ-aûWòKê QûWÿòKeò @^ý fûb\ûdK aýaiûd @ûWÿKê @Mâie ùjûA[û«ò G[ô_ûAñ KéhKcû^uê iùcKòZ KúU _âa§^e C_f², ùKøgk Gaõ C_ôû\ aòhdùe @aMZ Keòaûe @ûagýK ùjûA~ûAQò û ~ûjû\ßûeû Gjò @ûagýK ^òRe Rúa^ ùg÷kú Éeùe _j*ôQò û KéhKcû^u ÊûiÚý Gaõ ùlZùe C_ôû\òZ ùjûA[ôaû C_ôû\^MêWÿòKê C c MêYa û _ûAñ @ûagýK ejòQò Kò icÉ \ûaò\ûe Ké h Kcûù^ CPò Z þ ùKøgkKê @û_YûAaû _ûAñ ù_âû›ûjòZ ùjaû

KéhKe aògßûiKê RòYòaû Lêaþ KVò^ ùjûA~ûA[ûG û ùa÷eòKè GùMâûiûAõùiiþ aògße GKcûZâ Kµû^ú ~ûjû Kµû^úMêWÿòKe KúU ^òdªYe ùa÷KÌòK iû]^ûKê C_f²Zû aòùdùe gòlòZ Keòaûùe @MâYú bìcòKû ù^A[û«ò û KéhK bûA ùKøYiò c¤ C_ôû\Kê ù\Lôaû _ùe @û_YûA[û«ò û ùa÷eòKèe Uúcþ \ìe\ìeû«e MâûcKê ~ûA KéhKcû^u ù`ùeûùc^þ Uâò_þ aòhdùe aêSòaû ijòZ Gjûe fûb aòhdùe Kjò[û«ò û 2011 ciòjûùe Kµû^ú 80,500 KéhKcû^ue Gjû ^òRe aûZûaeY ùc÷Zâú C_ôû\MêWÿòK _â\gð^ Keò[û«ò û ùaeòKè _leê _âùZýK cûiùe jRûe jRûe iõLýûùe Kéhò _â\gð^ú Keû~ûCQò û G[ôijòZ KéhKcûù^ @ûMûcú \ò^ùe `if C_ôû\^ Keòaû[ôaû cìk eûgòe fûb CVûA _ûe«ò ùaûfò KjòQ«ò û

ùaeò K è u bkò Kµû^úMê W ÿ ò K ê KéhKcû^u ijûdZû _ûAñ ^a^còðZ C_ôû\ Zò@ûeò KeêQê

ùfûùKg cûK^, iúAI ùaeòKè GùMâûiûA^è

eûc ùMøWÿû, Kéhò @]ôKûeú

\ìe\ìeû« Mâûcùe KéhKcû^u _ûAñ ùKøgk _j*ûAaû jó ^òR ^òR c¤ùe GK _i¦ @ùU û KéhK ^òR ùlZ C_ùe ùKøYiò c¤ @û]ê^òK ùKøgkKê LêaþgúNâ @û_YûA _ûeê^ûjó û KéhKcû^u KúU _âa§^e ^ì@û iùcKòZ ùKøgke aòhdMêWÿòK aêSòaû I GjûKê Gjò _¡Zòùe C_ù~ûM Keòaû _ûAñ ù_âeòZ Keòaû ^òùR ^òR c¤ùe GK Lêaþ KÁKe Kûc û

KéhKcûù^ GVûùe icd-icdùe ~ûA ùicû^u aòPûe i´§ùe c¤ Kµû^ú _Pûeò aêSòQò û ^òKUùe Gjò Kû~ðý ajê KÁKe ùjC[ôfû I @]ôK cj ß_ì‰ðùe Kéhò ùlZâùe icÉ _âKûe \ûaò\ûe GKûijòZ cògòKeò KéhKcû^uê KúU ^òdªY ùa÷KÌòK iû]^û aòhdMêWÿòKùe RûYò_ûeòùa KûjóKò^û KúU^ûgKKê @§û\ê^ò@û bûaùe aýajûe Keòaûeê cêqò còkò_ûeòa û

KéhK ^ì@û C_ôû\ bkò ù`ûùeûcýû^þ Uòâ_e i`kZû aòhdùe _ì‰ð eì_ùe bâcòZ I GjûKê aýajûe Keòaû _ìaðeê Gjû Gjûe MêYa ûKê ù\Lòaû CPòZþ û G[ôijòZ KòQò Kµû^ú ~ûjûKò ù`ûùeûùc^þ Uâò_þùe \lZû c¤ ^ûjó û aRûeKê @ûiò ù`ùeûùc^þ ùUâ_þ C_ôû\MêWÿòK KéhKcû^uê ^ûK ùaeò K èe C_ôû\^ Z ù k _ K û A C c _eòcûY cògòQò I ù \ A [ û G I @^ý KéhKcû^u _ûAñ c¤ Gjò C_ôû\e KéhK bûA ^òRKê _â ù dûM Keû~ò a ûe ^òùR VKþ ùaûfò _eûcgð ù\A[ûGö @^êba Keò[û«ò û

ieKûeu \ûdZòKßê RûYaòûKê ù\aû I @ûùM^ðKòþ ùlZKê aXûÿAaûKê ù\aû ijZò ieKûe C_ûô\MWêKòÿe MYêa ûe ^d ò ûcK Z@òûeò Keaòû Gjò C_ûô\MWêKòÿ Le\ò Keaòû C_ùe ejòûZeò _ûâa§^ ùjaû CPZò û Wf ò iu ð @ûagýK ejQòò Gjò C_ûô\^MWêKòÿ ahòdùe KhéKcû^uê Kjaòû û Kµû^úMê W ÿ ò K e Cy MYêa û~q ê cêñ ùaeòKè C_ôû\MêWÿòK _âZò C_ô û \ Zò @ ûe ò i«êÁ @Qò I ùR÷aòK ùlZKê Keaòû CPZò Z[û aXÿûAaû ù\aû _ûAñ GjûKê iõÉêZò KeêQò û KéhKcû^ue @^ý bûAcûù^ c¤ G[ôùe ù_â e ò Z ùjaû aòKâc IñKûe, GùR^èò K‰ðûUK CPZòþ û

Mwû]e Êûcú, KéhK, K‰ðûUK 28

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

G j ò _eòiÚòZòMêWÿòKùe

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

Wòfe còUþ \gðûAfû ù_âûce C_Kûe

^

cð\û aûùdûùKcþ Kéhò ùlZâùe @ZòRYûgêYû Kµû^ú û ^òKUùe Gjò Kµû^ú _¬ûae Rk§eVûùe Wòfe còUþe @ûùdûR^ KeòQò û Gjò Wòfið còUþùe _¬ûa @*ke @]ôKZe Wòfiðcûù^ bûM ù^A[ôùf û Gjò còUþe _âcêL CùŸgý ùlZùe ùR÷aòK C_ôû\^Kê aýajûe Keòaûùe aXÿûA ù\aû C_ùe @ûùfûP^ûe CùŸgý eLû~ûA[ôfû û Gjò @aieùe Kµû^úe _âa§^ ^òùŸðgK \òù^g _ùUf Wòfecû^uê iù´û]ôZ Keò KjòQ«ò Kò ùlZùe eûid^òK C_ôû\MêWÿòKê aýajûe Keò @ûcKê Lêaþ lZò ijý KeòaûKê _WÿêQò û

ùi Kjò[ôùf Kò _¬ûa bkò eûRýùe eûiûd^òK CZ_ôû\MêWÿòK @]ôK C_ù~ûM ùjûA[ûG û ~ûjû `kùe KéhKcû^uê ajê [e lZò c¤ ijý KeòaûKê _WÿòQò û GjûaýZúZ @ûce geúeùe c¤ Gjò eiûd^òKMêWÿòK @]ôK lZò _j*ûCQò û Kµû^úe _âa§^ ^òùŸðgK \òù^g _ùUf Gjûe aòKÌ C_ùe @ûùfûP^û Keò[ôùf ö G[ô_ûAñ WòG_úe cêKûaòfû Keòaû @ûagýK, Gjû @]ôK `k_â\ I gÉû c¤ ùja û ùZYê ùi @ûjêeò

30

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

Kjò[ôùf Kò ù_âûc aòhdùe KéhKcû^uVûeê Gùa _~ðý« _ûA[ôaû `òWþ aýûKþ eì_ùe bf ùeiþ_^è còkòQò û _¬ûa Kµû^úe iú @ûŠþ G`þ A^þPûRð @ceRòZþ iòõj Lêeû^û c¤ Wòfecû^ue ù_âûc aòhdùe aòÉéZ eì_ùe @ûùfûP^û Keò[ôùf û @ceRòZþ iòõj Kjò[ôùf Kò ^cð\û aûùdûùKcþ KéhKcû^u _ûAñ GK Kµû^ú @ûe¸ KeòQò, ~ûjû\ßûe KéhKcû^uê ùR÷aòK ùlZ aòhdùe RûMéZ Keû~ûA_ûeòa û

Kµû^ú icûPûe

www.krishijagran.com

KâòÁfþ Kâ_þ ù_âûùUKþg^ RòZòfû iaðùgâ _êeÄûe

Ké

hò ùlZâùe @Zò RYûgêYû Kµû^ú KòâÁfþ Kâ_þ ù_âûùUKþg^ ^òKUùe jó C e _âù\ge ie\ûe afäb bûA _ùUf Kéhò aògßaò\ýûkdùe ùjûA[ôaû Kéhò ùckûùe bûM ù^AQò ö ù~Cñ[ôùe Kò Kµû^úKê iaðùgâ _âZòù~ûMòZû I @ûIßûWð RòZòQò û Gjò ùckûùe _âûd 250 Kµû^ú @õgMâjY Keò[ôùf, ù~Cñ[ôùe Kò KâòÁfþ Kâ_þ ù_âûùUKþg^ iað_â[c iÚû^ùe ejòQò û

ùckûùe cêLý @Zò[ô bûeZúd Kéhò @^êi§û^ _eòh\u C_cjû^òùŸðgK _âiûe Wûü G.ùK. iòõj I aògßaò\ýûkde Kêk_Zò Wûü Mdû _âiû\ C_iÚòZ [ôùf û Kµû^úe Uòcþ Gjò ùckûùe Ké h Kcû^u `ifMê W ÿ ò K ùe KúU^ûgKMê W ÿ ò K _âùdûMùe ùjC[ôaû lZòKûeK, ùacûeò I GjûKê ùeûKòaû

aòhdùe aòùgh iìP^û _â\û^ Keû~òa û KâòÁfe Áfþùe KéhKcû^uê Kéhò aòhdùe mûZaý iìP^û _ûAaû ^òcù« KéhKcûù^ Gjò ùckûùe ajêk bûaùe GKRêUþ ùjûA[ôùf û KâòÁf Uòcþ Gjò @aieùe fKò Wâ’e @ûùdûR^ Keò[ôùf û ùckûùe KâòÁf _leê _ò.ùK. _ûùŠdu ù^ZéZßùe Kêcûe, @eaò¦ gcðû I A¬ò^òde ùeûg^ iòõj fMûZûe Zò^ò \ò^ _~ðý« KéhKcû^u bûhûùe ùicû^uê _âgòlY ù\A[ôùf û `kùe KéhKcûù^ Cq ùckûùe Lêaþ C›ûjòZ ù\Lû~ûA[ôùf I ùgh \ò^ùe KâòÁf Kµû^ú iaðùgâ ùjaûe ùMøea fûb Keò_ûeò[ôfû ö

1 - _âgÜ : Mjc ùlZ _ûAñ @ûagýK @ùU? iõdZ Zû_cû^ iõdZ ahðû Cbd Gjûc¤ùe KòQò ^êùjñ 2 - _âgÜ : aògßùe @]ôKûõg Lae KûMR ùKCñVûeê @ûiêQò? gõKêaélú _ZSW a^ ùc÷ùMâûa a^ ahðû _âPêe a^ 3 - _âgÜ : \úNð ùÁ_òf Kòice K_ûi cêLýZü ùKCñ ù\gùe Pûh Keû~ûA[ûG ? bûeZ còge Mâúiþ Pú^û

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

31

iûlûZþKûe

www.krishijagran.com

_âZò [e cûUòe cjK cùZ MûñKê UûYò @ûYêQò : ^aûRêŸò^þ iòŸòKú

^ò

Re GK ^ì@û _eòPd iéÁò KeòaûKê @Qò, KòQò @fMû Keòaûe Azû ejòQò û Gjò \ê^ò@ûe bòWÿ bòZùe iaêVûeê @fMû PûfòaûKê ejòQò, Gjò ^úZò _âùZýKu c^ùe @ûi[òûG K« ò ê iõNhð ^ûce g± ajZ ê @Rúa @ùU û iõNhð Keòaû icdùe cYòhe Z @ûMKê aXÿò~ûA[ûG _êYò Zû’e aògßûi jûeò ~ûA[ûG û ~òG KWÿû iõNhð Keò[ûG Gaõ iaêùaùk @ûMKê aXÿò[ûG û GcòZò RùY aýqò ~òGKò Rúa^e _âZò _û\ùe KWÿû iõNhð Keò[û«ò Kò«ê Zû’e @ûcôaògßûi I Azû GjûKê jûeòaû _ûAñ @ûMKê Nê*ôaûKê \òG ^ûjó û jêGZ Zûu Kýûeòde K[û ùjC _êYò Zûue ^òR Rúa^e i`kZû _û\ Pê´òaû _ùe c¤ Gjûe cûUò, ^òRe ùlZ KéhK còZâcû^u ijòZ RWòZ ùjûA ejòQò û GVûùe K[û ejòQò Kò `òfà \ê^ò@ûùe @Zò RYûgêYû KkûKûe ^aûRêŸò^ iòŸòKú û ùi RùY G_eò aýqòZß @U«ò ù~ Kò @iû]ûeY ùjûA[ôùf c¤ iû]ûeY bûaùe Rúa^ aòZûAaûKê Lêaþ _i¦ Keò[û«ò û a\fû_êe, bûARû^þ bkò i`k `òfàùe Kûc Keò ^aûRêŸò^þ \úNð \ò^ _~ðý« _ì‰ð iõNhð Keòaûùe i`kZû jûiòf KeòQò û i`kZû _ûAaû _ùe c¤ ùi @ûRò c¤ ^òRe Mâûce cûUò ijòZ iµKðKê QûWÿò _ûeê ^ûjû«ò û ^òKUùe C e _âù\g ieKûeu \ßûeû ^aûRêŸò^ iòŸòKuê icûRaû\ú KéhK Gaõ iaðjòZ aúcû ù~ûR^ûe aâûŠ @û´ûiûWÿe eìù_ Pd^ Keû~ûAQò û Kéhò RûMeYKê ^aûRêŸò^þ iòŸòKú Lûiþ iûlûZþKûe _â\û^ KeòQ«ò û ùZùa @ûi«ê RûYòaû Gjò iûlûZþKûee _âcêL @õgûUò ijòZ RWòZ @Q«ò, Kò_eò @^êba KeêQ«ò ?

Gjò K[û VòKþ û cêñ RùY KkûKûe, ù~ùjZê cêñ RùY @]ôKûõg KkûKûe ùZYê cùZ ajê aòhd C_ùe ]ýû^ eLôaûKê _Wÿò[ûG û ù~còZòKò cùZ ùcû Mûñ cûUò ijòZ RWÿòZ ùjaû K[û _PûeòQ«ò KûeY Gjò cûUòùe cêñ R^à ùjûAQò I GjòVûùe jó ùcû Ne ö GYê GVûeê aûjûeò ~òaû K[û jó ùKùa Pò«û Keò _ûeòaò ^ûjó û cùZ bf fûMò[ûG ùcûe KéhK a§êcû^uê I Mâûcaûiúuê û ^òR cûUò ^òKUKê @ûiòaû ùcûe ^òR ùfûKcû^u ij cògòaûKê GK Lêiò còkò[ûG û cùZ cûUòe cjK _âZò [e MûñKê UûYò @ûYò[ûG û KéhKcû^uê @û_Y Kò_eò ù_âeYû ù\A[û«ò ?

RùY KkûKûe ùjaû ijòZ cêñ c¤ RùY KéhK @ùU I KéhK Z ^òùR @^ý _ûAñ ù_âeYûe ùiâûZ i\ég û ~òG \ò^-eûZò 32

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

ùlZùe _eògâc Keò C c `if C_ôû\^Kê @ù_lû Keò ejò[ûGö cêñ Gjû jó Kjòaò Kò KéhKcû^uVûeê @ûùc ù_âeYû ù^aû CPòZþ KûjóKò ^û ù\ge R^Zûu ù_U KéhKcû^u \ßûeû jûWÿbwû _eògâc Keòaû _ùe jó @ûccû^ue ù_U _êeò[ûG û bûeZe KéhK G[ô_ûAñ @ûce @ûce ù_âeYû @U«ò û cùZ bf fûùM Kò ùfûK cùZ ù_âYûe ùiâûZ eì_ùe ù\L«ê iVòKþ cû^ýZû c¤ùe i`kZûe _û\ Pìcòaû _ûAñ ùi _âZò[e ùMûUòG Lûiþ bûaùe Kûjû _ûAñ ù_âeYûe ùiâûZ @U«ò û bûeZúd KéhKcû^u @û[ðòK iÚòZòKê Kòò _âKûe ù\Lô [û«ò ? icùÉ RûYò[û«ò Kò bûeZ _â[ùc Kéhò _â]û^ ù\gùe ejòQ«ò û bûeZùe Kéhò ùlZâ ajêZ aWÿ ejòQò Kò«ê Gjû ijòZ Gjû c¤ @ûcKê ÊúKûe KeòaûKê ùja Kò ù\gùe KéhKcû^u

iûlûZþKûe @aiÚû VòKþ ^ûjó û Gjûe _Qùe ùKøYiò KûeY ~\ò ejòQò ùZùa fMûZe _ûYòe Ée C_ùe Kûc ùjaû CPòZþ, Rkaûdê _eòa ð^, iòõP^ aýaiÚû VòKþ ^ûjó , Cy MêYa ûe aúR KéhKcû^u C_f² ^ ùjaû, iVòKþ iìP^û _ûAaû @û\ò û Gjò icÉ Pò«ûe aòhdMêWÿòK ejòQò KûjóKò ^û G[ôùe ^û ùKak KéhKcû^u lZò ùja Zûjû ^êùjñ aeõ Cù\ýûM RMZ I @ûc R^ZûKê c¤ baòhýZùe Pò«û ùjûA_ûeòa û Gjò iciýûe cê K ûaò f û Keò a û _ûAñ @ûùc KéhKbûAcûù^ _âÉêZ ejòaûKê ùja û @ûMûcú \ò^e _úXÿò aòhdùe Pò«û KeòaûKê ùja KûjóKò ^û @ûùc ùlZ Kûc KeêQê Kò«ê @ûMûcú _òXÿò Gjò iciýû fûMò ejòùf ùlZ Kò_eò ùjûA _ûeòa Gjò Pò«ûe aòhd ùjûAQò û KéhKcû^u _eòiÚòZòKùe iê]ûe @ûYòaû _ûAñ iKeûeuê lê\â KéhKcû^u _ûAñ GK iù_ûUð iòÁc Zò@ûeò KeòaûKê ùja G[ôùe @û[ðòKiÚòZòùe iê]ûe @ûiò_ûeòa û G_eò K’Y ejòQò Kò \úNð\ò^ @aie _ùe NeKê @ûiòaû _ùe c¤ @û_Y @]ôKûõg icd ùlZùe jó aòZûA [û«ò ? cêñ RùY KéhK _eòaûe i«û^ û Kéhò ijòZ ùcûe iµKð _òfûUò \ò^eê , _òfûUò \ò^eê ùlZ ijòZ ejòQò û G[ô_ûAñ cùZ Gùa c¤ ùlZùe icd aòZûAaûKê bf fûùM û aòMZ \ò^ùe cêñ ùlZùe @û]ê^òK iòõP^ ùKøgkKê iÚû_òZ KeòQò ù~Cñ[ôùe `if C_ùe iò*^ Keû~ûA[ûG û Gjû C_ùe Gùa Kûc Pkû~ûAQò û ~\ò Gjû i`k ùja ùZùa @ûùc Gjûe @^ý KéhKcû^u _~ðý« c¤ _j*ûAaûKê ùPÁû Keòaê û Gùa @ûce ùlZùe ùiûeòh aêYòaû _ûAñ _âÉêZò PûfòQò û ùcû ùlZ _âZò ùcûe Lêaþ bf_ûAaû beò ejòQò û Gjû ùcûe cûUò @ùU GjûKê cêñ ùKùa aò QûWÿò _ûeòaò ^ûjó û ù~_eò RùY cû’ ^òRe _òfûuVûùe bf _ûAaû beò ù\A[ûG, VòKþ ùijò_eò RùY KéhK _ûAñ Zû’e ùlZ c¤ icû^þ ùjûA ejò[ûG, ~ûjûe ùKøYiò c¤ ~ªYû KéhKKê ejò[ûG û ^òKUùe @û_Y icûRaû\ú `if Gaõ iaðjòZ aúcû ù~ûR^ûe aâûŠ @û´ûiûWÿûe ùjûA~ûAQ«ò, GjûKê ù^A @û_Yue K’Y ù~ûR^û ùjûAQò ? ieKûeu \ßûeû Gjò ù~ûR^ûe aâûŠ @û´ûiûWÿûe eìù_ Pd^ ùjûA~òaû _ùe ^òùR ^òRKê ùMøeaû^ßòZ @^êba KeêQê û GVûùe aúcû Keòaû ù~ûR^û RùY

www.krishijagran.com

KéhKu @ûagýK ejòQò û G[ô_ûAñ ùPÁû KeòaêKê ù~ûR^û _âùZýK KéhKcû^u ^òKUùe _j*ôa KûjóKò ^û G[ôùe KéhKKê iò]û fûb còkòa û iaêùaùk KéhKcûù^ `if _ûAñ lZò jiò[û«ò, G[ô_ûAñ @ûagýK ejòQò @]ôK KéhKcûù^ Gjò ù~ûR^ûe fûb ^ò@«ê û G[ô_ûAñ @]ôKeê @]ôK KéhK RûMeêK ~\ò ùjùa, ùZùa ùKøYiò c¤ ù~ûR^û i`kZû _âÉêZ ùjûA_ûeòa û @^ý KkûKûecû^ue ùKøYiò bû«ò @û_Y KéhKcû^u _ûAñ KòQò _\ùl_ CVû«ê ? ~ûjûu c¤ùe _â[ùc c¤ Kjò iûeòQ«ò Kò KéhKcûù^ ù\ge aòKûgùe ajêZ @jõ ù~ûM\û^ ejòQò G[ô_ûAñ Gjûuê ù~ZòKò ù_âû›ûjòZ Keû~ûCQò ùiZòKò jòñ Kcþ ùja û ù~CñVûùe Kò ùcû KéhKcû^uê iù_ûUð Keò[ôaû _âgÜKê iaêùaùk Gjû ijòZ ejòQê û Zûjûu _âZò i¸a iûjû~ý _ûAñ Z_ôe @Uê û KéhKcû^uê K’Y iù¦g ù\aû CPòZþ ? ù\ge KéhKcû^u _ûAñ Z aûiþ GZòKò jó KjòaûKê ùja Kò Gcûù^ fMûZe ùlZùe _eògâc Keòùa û Zûue Azûe `k ^ò½d còòkòa û KéhKcûù^ aòfþKêf c¤ ^òRe @ûcôaògßûi Kc ^ Keòaû _ûAñ ùPÁû Keòùa Kéhò i´§úd ^ì@û iìP^ûe Z[ýù\aûKê @ûce @_ùWUþ ùjC[ôôaû ^ìZ^ ùKøgkKê @û_Yû«ê ö Aceû^þ Lû^þ aeò iû´û\òK, Kéhò RûMeY, ^ì@û\òfäú ùcûaûAf: 9582957538 A-ùcf-imran@krishijagran.com

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

33

MAP

MAP

_eûcgð

www.krishijagran.com

iVòKþ _âùdûM

I

aòùgh RûYòa CPòZþ û cêLýZü eì_ùe GjûKê KòYòaûVûeê @ûe¸ Keò _âùdûM Keòaû _~ðý« iûa]û^ bûaùe Gjûe C_ù~ûM Keòaû CPòZ û iaêVûeê @]ôK ]ýû^ Gjûe _âùdûMe cûZâû C_ùe ejò[ûG û Gjû `if Gaõ @û_Yu C_ôû\ C_ùe _KûC[ôaû _âbûa C_ùe ù~_eò Lýûiþ ]ýû^ ejòaû CPòZþ û KúU^ûgK _â ù dûM Keê [ ô a û Ké h Kcû^uê Gjûe \ê¿âbûa geúe C_ùe iéÁ ùjC[ôaû iciýû C_ùe C_Pûe aòhdùe c¤ iìP^û _â\û^ Keû~ûA[ûG û

 KéhK KúUcû^u lZò ~\ò ùlZùe ù\Lò[û«ò ùZùa ^òRe ^òKUùe [ôaû Kéhò C_ùe @bòm KéhK aû G^þRòI, Kéhò aòmû^ ùK¦â aû Kéhò KúU^ûgK aòùKâZûuVûeê _eûcgð @agý ù^A Rcòùe KúU^ûgK _âùdûM Ke«ê û

 KúU^ûgK _âùdûM ~\ò @Zý]ôK @ûagýK ejòQò, ùZùa Gjûe iêelòZ _âùdûM Keòaû _ûAñ Gjû aòhdùe ^ò½d _â[ùc bf bûaùe RûYòù^aû CPòZþ û

 KúU^ûgK KòYòaû ùaùk _â[ùc KéhK aû C_ù~ûMK ðûu _ûLeê KúU^ûgK Leòaûe _~ðýû¯ I iêelòZ iÚû^ ejò[ôaû @ûagýK û ù~CñVûKê Kò _òfû I _gê ~ûA _ûeòùa ^ûjó û

 Gjû iê^ò½òZ Keò ^ò@«ê Kò _ûYòe _~ðû¯ cûZâû C_f² ejòQò KûjóKò ^û KúU^ûgKe iòõP^ Keòaûe ~ªKê i`û _ûYòùe ù]ûA ù^aû CPòZþ û G[ôijòZ ^òRKê c¤ bf bûaùe i`û Keòù^aû CPòZþ û

 KúU^ûgK iòõP^ùe C_~êq K_WÿûKê i`û _ûYòùe ù]ûAaû _ùe @Zý]ôK Leûùe @agý gêLûA \ò@«ê û

 KúU^ûgK Kù<ù^UeKê iaêùaùk _äûÁòKþ aýûMþ aû KûMR MêWÿûA Kbe Keò eL«ê û

 KúU^ûgK _âùdûM Keòaû icdùe ~ªMêWÿòK ~ûõP iê^ò½òZ Keò ^ò@«ê û ùKCñVûùe KòQò ù~_eò ùaûjò ^~ûG û G[ô_âZò ]ýû^ \ò@«ê û

 iòõP^ Keòaû _ìaðeê ~ûõP Keò ^ò@«ê ~ªûõgùe aû C_KeY C_ù~ûM KeêQò Kò ^ûjó û

 ieKûeu \ßûeû cû^ýZû _âû¯ KúU^ûgKKê _âùdûM Ke«ê ö  KúU^ûgK Leò\ Keòaû _ìaðeê Gjûe _qòõKê bf bûaùe ~ûõP Keò \ò@«ê û ùKøYiò KòQò Leû_ ejò~ûA ^ûjóZ û

 KéhK KúU^ûgK _ûAñ ~òaû icdùe Gjû ]ýû^ eL«ê Kò KúU^ûgKKê Lû\ý _\û[ð, _gê]^ I @^ý ~ûZâúcû^uVûeê \ìeùe eL«ê û

 KúU^ûgKe cògâY _âÉêZò Keòaû ùaùk Lêaþ iûa]û^ú @af´a^ Keòaû CPòZþ ùfaf C_ùe \ò@û~ûA[ôaû cûZâû @^êiûùe GjûKê _âùdûM Keòaû CPòZþ û

 KúU^ûgKe ùaûZfe aû Kù<^eKê _ê^ü _âùdûM Keòaûeê \ìùeA eêj«ê û Lûiþ bûaùe _gêcû^u _ûAñ _ûYò aû @^ý bŠeY _ûAñ K\û_ò _âùdûM Ke«ê ^ûjó û Kûjó^û Gjû Raú^ ù^aû _âcûYòZ ùjûA_ûùe û



KúU^ûgK Kù<^iðKê LûcþLò@ûfòùe ^Á Keòaû CPòZþ ^êùjñ û ùc<ûf ùK^þ I WâcþKê _uPe Keò RkûA ù\aû CPòZþ û ~\ò Gjû KûMR Kò´û KûUê^þùe I _äûÁòKþ aýûMþKê c¤ RkûA ù\A ^Á Keòù\aû CPòZþ û

 KúU^ûgK KòYòaû icdùe Gjûe GKè_ûeú ùWUþ iÚòZòKê @agý ~ûõP Keòaû I ù\ûKû^úVûeê aòfþ @agý ^ò@«ê û

 ùÆâ Keòaû icdùe jûZùe ùMäûaþi I @û_â^þ, cûÄ I PhcûKê _âùdûM Keòaû jòZKe ùjûA[ûG û KúU^ûgKKê Lûfò jûZùe ^ QêAñaû bf ö

 G_eò Kò aò_eúZ \òMùe ùÆâ @ûù\ø Keòaû CPòZþ ^êùjñ û

 KéhK ~\ò _ûV_Xÿò ^[û«ò ùZùa KúU^ûgK KòYòaû icdùe Kµû^ú I iVòKþ KúU^ûgKKê PòjÜò iê^ò½òZ ùjaû _ùe Kò´û @^ýKûjûKê ùfLû_Xÿû RûYò[ôaû aýqòuê ùaûZf C_ùe fòLòZ _òâUòõKê _XÿûA ^ò½òZ ùjaûùe Leò\ Ke«ê û

36

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

ùK. Uú. PŠú Kû~ðýûKeú iµû\K Kéhò RûMeY, \òfäú

PYûùe iùcKòZ KúU

www.krishijagran.com

PYûe iùcKòZ KúU Gaõ ùeûM _âa§^

Wû

fò `ifùe PYû _âcêL iÚû^ ù^AQò û Gjû eaòe cêLý `if @ùU, aòùgh bûùa Wûfò `ifMêWÿKe @«MðZùe @ûiò[ôaû ùlZâ`ke _âûd 27 _âZògZ Rcòùe PYû Pûh Keû~ûA[ôaû ù\LôaûKê còkò[ûG Z[û iû]ûeY bûùa ù\LôaûKê Mùf Wûfò `if C_ôû\^e _âûd 33 _âZògZ PYû ùjûA[ûG û C^ÜZ ùKøgk Gaõ aél iõelYe _âYûkú I CPòZþ C_ù~ûM ^ Keòaû KûeYeê GjûKê eûÁâúd C_ôû\K cûZâùe 624 KòMâû _âZò ùjKÖeùe ejò~ûAQò û cêLýZü eì_ùe KúUMêWÿòKe `if ùb\K, K ð^ KúU, ùPµû aû G`òWþ \úcK I ùicòf_êe ajêZ lZò _j*ûA[ûG û Gjò iciýûMêWÿòKê ^òaûeY Keòaû _ûAñ PYû `ifùe GKúKéZ ^ûgòRúa _âa§^Kê @û_YûAaûe _âùdûMKê Kcþ Keòaûe aûZûaeY \ìhòZ ùjaûeê elû Keû~ûA_ûeòùa û _âcêL KúU : `kùb\K KúU (ùjùfûùKûIß_ðû @ûcðòùRûeû):

Gjò KúU adÄ c¤c @ûKûee jk\ú-]ìie ewe ùjûA[ûG û @fMû _e bûaùe ]ìie ewùe @û]ûeòZ ùjûA[ûG Z[û Gjû C_ùe ic _eòcûYe cû¦û KúU _ZâMêWÿòK C_ùe ^ò½k~êq @Šû ù\A[ûG û ùMûUòG cû¦û Rúa^ Kûkûùe _âûd 5eê 1000 _~ðý« @Šû ù\A[ûG û Gjò @Šûùe 3eê 10 \ò^ bòZùe `êUò ~ûA[ûG I G[eê iaêR CRßk ewe iê‹òõ aûjûeò[ûG û _âûe¸òK @aiÚûùe gê‹ò cêLZü PYû _ZâMêWÿòK, KXÿ I `êfKê LûAù\A[ûG û _ùe gê‹ò aòKgòZ ùjûA PYûe `kò

38

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

bòZeKê _gò \û^ûKê LûAù\A[ûG û Z[û `kòMêWÿòK `µû ùjaû KûeYeê SWÿò _WÿògêLô~ûA[ûG û Gjû`kùe C_ôû\^ C_ùe iò]û Gjûe _âbûa _Wÿò[ûG û LûAaû icdùe Gjûe gê‹òe _Q bûM `kùe Gjû aûjûeò [ûG û aû @ûe¸eê _ì‰ð Keòaû _ûAñ gê‹òe bòZeKê _gò~ûA[ûG û K ð^KúU (GMâûUòiþ Giòfû^þ ): KúU PYûe aýZúZ ùiûùf^òdiú _eòaûee aél Z[û K_û Gaõ Wûfò `if C_ùe c¤ @ûKâcY Keò[ûG ö Gjû eûZòe aûZûaeYùe aûjûeò ^e I cû¦û iù¸ûM Keò[û«ò I _ZâMêWÿòK _ùe @Šû ù\A[û«ò ö Gjûu Rúa^ PKâ Kâòdûe aûZûaeY jòiûaùe GK-\êA cûiùe _ì‰ð ùjûA~ûA[ûG û Gjûe gê‹ Rcòùe PYû MQ ^òKUùe còkò[ûG Z[û Rcòe gZû]ôK MQùe Z[û Gjûe iõLýûMêWÿòKê 30-34 \ò^e @a]ô _~ðý« KûUò[ûG û ùicòfê`e (_äëiòdû @ûeòùPfòþidû) : Gjò KúUe gê‹ùe _âZò ewe ùjûA[ûG ~ûjûe _òVò C_ùe CVò[ûG @[ðûZþ @]ðfê¯ ùjûA[ûG G[ô_ûAñ GjûKê ùicòfê_e Kêjû~ûA[ûG û Gjû _ZâMêWÿòKê LûA ù\A[ûG ö ùMûUòG cû¦û ^òRe Rúa^Kûk c¤ùe 400-500 @Šû ù\A[ûG û ~ûjûKò 6eê 7 \ò^ c¤ùe gê‹ò aûjûe Keò[ûG, ~ûjûKò 30-40 \ò^ _~ðý« iKâòd ejò _ì‰ð aòKgò ùjûA~ûA[ûG û _ì‰ð aòKgòZ gê‹ò M[e _ZâMêWÿòK bòZeKê _âùag Keò MQKê `µû Keòù\A[ûG ù~Cñ[ôùe ùMûUòG \êAUò i¯ûj _ùe iêù^fò ewe _Zw aûjûeò [û«ò û

PYûùe iùcKòZ KúU

www.krishijagran.com

\úcK (@ŠûùUûUcòðK Iùaùiiþ ) :

`kòaû]K KúUe cû¦ûKê a[ê@û aél C_ùe PYû @ù_lû @]ôK eaò `ifMêWÿòKùe jû^ò _j*ûC[ôaû iûcû^ý KúU @Šû ù\A[ûG û GYê PYûe `êf aûjûeòaû _ìaðeê a[ê@û ùlZeê ùgâYúùe Gcûù^ @ûiò[û«ò ö iûcû^ýZü Gjò cêLý jû^òKûeK aûjûeòaû CPòZþ ^êùjñ û @Šû ù\aûe @aiÚû ùgh ùjûA[ûG a[ê@û KúUe @«MðZùe @ûiò ^[ûG Kò«ê aûeû^ò @aiÚûMêWÿòKùe Gjûe aéleê aûjûe Keò ^Á Keòù\A[ûG û _âùKû_ @]ôK ù\Lûù\A[ûG û \úcK cêLýZü céZRúaú _û\_ iòõP^ : _\û[ðMêWÿòK C_ùe jó ^òRe Rúa^~û_^ Keò[ûG ö Kò«ê ùbûRý PYû `ifeê @]ôK iòõP^ Keê[ôaû aýqò KúU _âùKû_eê _\û[ðMêWÿòK Kcò ùjaû icdùe iRúa aél I RWMêWÿòKê ^òRe @]ôK ùjûA[ûG KûjóKò ^û G[ôùe PYûeê còkê[ôaû ùcøkòK @cæ ùbûR^ Keòaû @ûe¸ Keò ù\A[ûG û gâcòK \úcK iRúa aélKê Kcþ ùjûA~ûA[ûG û GYê @]ôK iòõP^ Keû~ûA ^ [ûG û ^òRe ùbûR^ùe MâjY Keò[ûG û Gjò aéle \û^û ijûeûùe CaðeK : iêXw Zò@ûeò Keò aéle ùPe _~ðý« _j*ô Gjûe lZò _j*ûA[ûG @]ôK ^ûAùUâûR^þ ~êq CaðeK ù\aû _ûAñ PYû `ife û ù~Cñ KûeYeê aél SûCñkò _Wÿòaû @ûe¸ ùjûA[ûG I ùghùe aé¡ò ùjûA[ûG, ~ûjû\ßûeû KúU RûZòMêWÿòK \ßûeû lZò ùjûA[ûG, gêLô~ûA[ûG û \úcKùe _âbûaòZ aél ijRùe jûZ UûYò ù~ùZùaùk Kò ù_ûUûg KûeYeê icÉ KúUMêWòKe lZò Kcò ùjûA~ûA[ûG û gêLôfû _Wÿò[ôaû iÚòZòùe \úcKe _âùKû_ LWÿò ~ûA[ûG û `ifùe @]ôK ù\Lû ù\A[ûG û _âZòùeû]ú RûZò : _âa§^ : `kòùaû]K KúU _ûAñ ^òcÜ RûZò _âZòùeû] @ùU giý KâòdûMêWÿòK \ßûeû ^òdªY: Rò.G^þ.Rú. 158 @ûA. iú.iú.aò.-71 KòQò @^ý KßûfòUò~êq aêYòaûe icd : `kòa]K _âZòùeû]ú Kòic aòKgòZ Keòaû _ûAñ Pd^ @iò*ôZ ùlZâùe @ùKÖûaeùe @«òc i¯ûj _~ðý« Gaõ Keû~ûA[ôaû bkò _òWòA- 2 _òWòA -5 I @ûAiòiò -738008 iòõPòZ ùlZâùe Kcþ @a]ô ~êq Kòic bkò _òWÿòRò 84-10 Kê I @ûAiòiò-506 û `kòaû]K KúUMêWÿòK _ûAñ _âZòùeû]K 25 ^ùb´e _~ðý« ù\aû CPòZþ û @ùMZò aêYò ù\aû _ûAñ Kòicùe Gjûe _âùKû_ @]ôK ùjûA[ûG û GYê ILVû~êq PYûe `k I QûfKê KùVûe Keò ù\A[û«ò, ~ûjû\ßûeû `ke ùlZâùe Gjò KòicKê aêYû~ûA ^[ûG ö ùa÷]ôK KúU gê‹ò bòZùe _gò_ûeòa ^ûjó Gaõ PYû KúU lZò ~ûªòK ^òdªY : ùjaûeê a*ôZ ùjûA~û@û«ò û GK MY^û @^êiûùe _âùZýK cû¦û PYû `kòaû]K KúU MQe _Zâ C_ùe ùMûUòG 0.04 _âZògZ `kòe aû]Ke lZò C_ùe 0.02 Kßë<ûf ùMûUòG @Šû ù\A[û«ò û GYê PYû `êf aûjûeòùf _ìað @aiÚû ùjKÖe C_ôû\ NUò[ûG û _~ðý« bûwòaûùe @Šû Gaõ ùQûU fUûKê ^Á Keò Kcþ Keò Kêk aél C_ùe iõLýû: ù\A[ûG û PYû `ifùe cûyð cûiùe `kòaû]Ke @ûKâcY PYûùe _âZò ùjKÖe aélùe iõLýû @]ôK ùjaû C_ùe ùRûe _Wò~ûA[ûG û GYê G_eò iÚû^ùe aélùe ùMûUòG KúUMêWÿòK @ûKâcY @]ôK ùjûA~ûA[ûG I Gjû iò¡ ùjûA~ûAQò aMðcòUee K_Wÿû aòUòõ iòUþùe SWÿòaû `kùe gê‹ò _Wÿò~ûA[ûG Kò `ifKê 20X 5 ùicò aû 20X 10 ùicò C_ùe ~ûjûKò, KúU^ûgK AZýû\òe _âùdûMùe ceò ~ûA[ûG û aêYû~ûA[ôaû KúU @ûKâcYeê @]ôK ùjûA[ûG û GYê PYûe aêYòaû @û[ðòK @ûKk^ : _ûAñ 30X 10 ùicò aû 45X 10 KeòaûKê PûjêñQê ~ûjû\ßûeû KúU ^òdªùe KúU^ûgKMêWÿòK GK cj ß_ì‰ð bûaùe bûM KúU @ûKâcY Kcþ ùja C_ôû\ @]ôK còkò[ûG û ù^A[û«ò I KúU^ûgKe i`kZû c¤ @û[ðòK ù\jkò C_ùe @«eûgiý `if : ^òbðe Keò[ûG û G[ôeê RYû_Wÿò[ûG Kò @]û còUe _ûAñ 30 ùicò PYû `ifùe @ifú, ùiûeòh, Mjc I ]^ò@û @û\ò PCWÿûe ]kû K_WÿûKê \êA Cceû c¤ùe aòQûA Keò \êA _Ueê @«eûgiý `ifeì_Kê aêYòaûùe aû]K KúUe lZò Kcþ ùjûA[ûG û PYû Kòic aúRú-261 I _úWú.84-16 MQKê SûWÿ«ê û _Wÿò ~ûA[ôaû gê‹òu iõLýû MY«ê û Gjò Kâòdû @«eûgiý _ûAñ iùaðû c @ùU û Mjc ijòZ aêYòaû _ûAñ 2:2 I ùMûUòG ùlZùe 6 eê 7 iÚû^ùe _ì‰ð Ke«ê gê‹òMêWÿòK ijòZ ùiûeòh ijòZ 4:2 @^ê_ûZe PYû @«egiý eì_ùe @û_Yû ù~ûWÿò ùjûA aûjûeò [ûG ö PYû `ifùe KòQò KúU _ûAñ Gjò ~ûA[ûG û _âùdûMMêWÿòK Gjò ^òÃhð aûjûe Keò[û«ò PYû Éeùe KòQò RûY«ê û-

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

39

PYûùe iùcKòZ KúU

ùR÷aòK ^òdªY: KýûùµûfUòiþ ùKäûeòWú : Gjò KúU _âKéZò ^ùb´eeê ù`aédûeú _~ðý« còkò[ûG û ù~ùZùaùk Kò G[ôùe icd `kò aû]K iêiê¯ @aiÚûùe ejò[ûG û Gjò @aieùe _âbûaòZ `kòa]K gê‹òMêWÿòK 85 _âZògZ _~ðý« ceò ~û@û«ò û ù`µòfUòiþe cû¦û KúU `kòa]K KúU _â[c I \ßòZúd @aiÚûe cû¦û KúU `kòaû]K KúU _â[c I \ßòZúd @aiÚûe cû¦û KúU `kòùa]K KúU _â[c aòKûg I @^ý i‹òMêWÿòK Ukò _Wò[ûG I Gjû bòZeKê _gò ~ûA[û«ò I bòZe _ì‰ð bûaùe aòKgòZ fûb Keò igeúe ]ûeY Keò aûjûeKê aûjûeò [ûG, ~ûjû`kùe PYûùe gê‹ò ceò~ûA[ûGö _eblú PùXÿA : `kòaû]K ^òdªYeê elû _ûAñ PùXÿAe GK cj ß_ì‰ð bìcòKû ejò[ûG û Lûiþ bûaùe Gjò cû^ýZû ejò[ûG Kò Gjû ùWâûùwû _lú ùjûA[ûG û GYê 200 KûVKê ù^A Uò @ûKéZòe 3.5-4 `êUþ CyZû aògòÁ _âZò LŠùe ùjKÖe _âcûYòZ ùlZ ejòQò, ~ûjû\ßûeû KúU ^òdªYKê aXÿûAaûKê ùeûKò [ûG, ~ûjû\ßûeû KúU ^òdªYùe ajê bûaùe ùjûA[ûG û KûjóKò ^û Gjò PùXÿA MQùe fUKò ejò[ôaû KúU ^òKUKê ~ûA GjûKê ]eò _êYò ^òRe iÚû^Kê @ûiò aiò ejò GjûKê LûA[ûG û GYê icd I gqòeê a*ôaû _ûAñ KûVe LŠKê Zò@ûeò Keòaû `kùe `if _ûAñ fûb_â\ _âcûYòZ ùjûA[ûG û GK @¤d^eê Gjû RYû_WÿòQò ù~,

www.krishijagran.com PùXÿAMêWÿòK iÚû^û«eYKê ùeûKòaû _ûAñ KúU ^òdªYKê aXÿûAaû _ûAñ ùlZ ^òKUùe _ûYò ùÈûZ ùjaû CPòZþ û aòhûYêe _âùdûM : `kòaû]K KúU ^òdªY _ûAñ G^þ_òaò. (^êýKäòde _ûfòùjùWâûiòiþ bûAeiþ)Kê ùLûRò ^ò@û~ûAQò û G[ôùe iõKâcòZ fUû aélùe IfUò fUKò ejò[ûG I ùghe ceò~ûA[ûG û Gjû\ßûeû ^òdªY _ûAñ 250 Gfþ.A. _âZò ùjKÖe `ifùe `êf~êq @aiÚûùe iòõP^ Keò[ûG û RúaûYêe _âùdûM : ùaiòfiþ dêYòRòG^þiòiþ ñ ^ûcK RúaûYê c¤ `kò aû]K KúUKê fUKûA _âbûagûkú ^òdªY Keò[ûG û _âbûaòZ fUû LûAaû a¦ Keò ù\A[ûG û geúeùe ]ìie ewKê ZûRû I geúe `UûAaûùe gê‹MêWÿòK ceò~ûA[ûG û Gjûe C_ôû\ c¤ aRûeùe ajê ^ûcùe C_f² ùjûA[ûG û geúeùe ]ìie ew I ZûRû geúe `ûUòaû `kùe gê‹ò ceò ~ûA[ûG û G[ôùe C_ôû\ c¤ aRûeùe ajê ^ûcùe C_f² ùjûA[ûG, ~ûjû`kùe 75 còfòeê 1 fòUe cûZâûùe _âZò ùjKÖe \eùe `êf ~êq @aiÚûùe iò*^ Keòaû CPòZþ û aòhûYêMêWÿòKe \êAUò @^ý RûZò ejòQò, Zò^ò `òµò RûZúd ù_âûùUûRûIKê \êA ^òùcùUûWe ùMûUòG RûZò c¤ùe KúU ^òdªY bûM ù^A[ûG ö ù`ùeûcýû^þ _â*e _âùdûM : GjûKê _âùdûM Keò @û[ðòK ùPZûa^úe MY^ûùe @]ôK C_~êq ejò[ûG ö C\ûjeY _ûAñ 6eê 7 `kòa]K ^e KúU _âZò ù`ùeûcýû^þ _â* C_ùe còkò[ôaû ù\Lû~ûA[ôaû ^e KúU `iò ~ûA[û«ò û GYê Gjò KòQò cûZâû _~ðý« KúU ^òdªYùe ijù~ûM c¤ ù\A[ûG KûjóKò ^û G[ôùe fòwû^ê_ûZùe aû]ôZ ùjûA~ûA[ûG û eûiûd^òK ^òdªY : PYûe `kò a û]K KúU ^ò d ªYùe eûiûd^ò K KúU^ûgKMêWÿòK GK cj ß_ì‰ð ù~ûM\û^e Zêe« _âbûa _ûAñ KéhK Gjûe _âùdûM iùaðû c cû^ò[û«ò û `êf @ûiòaû _ìaðeê Z[û `kò fMûAaû _ùe ùcfû[ôdû^ 5 _âZògZ aû Kêý^ûf`ûið 1.5 _âZògZ Pì‰ðKê 25 Kò.Mâû. cûZâû _âZò ùjKÖe beò ejò[ûG û ù~ùZùaùk `ifùe _ìeû 90 _âZògZ `êf @ûiò ~ûG @ûagýKZû^êiûùe ùMûUòG bûeò @ûC [ùe iò*^ Ke«ê û _ûYòe C_f²Zû ~êq iÚû^ C_ùe `êf @ûiòaû icdùe `ê^ûfÞi 20 _âZògZ aû iûùd`eùc[ô^þ 3 _âZògZ KúU^ûgK 1.25 fòUe cûZâûùe _âZò ùjKÖe aû cûù^ûùKâûùUû`ûiþ _ûAñ GK fòUe aû _eùc[âò^þ 25 A.iò.e 400 còfò cûZâ _ûAñ 500fòUe _ûYò _âZò ùjKÖeùe _âcûYòZ jòaûiùe iòõP^ Ke«ê û iêùeg Kêcûe RûUþ KúU aòmû^ aòbûM, eûRiÚû^ Kéhò cjûaò\ýûkd, C\d_êe

40

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

eaò `if _ûAñ ùlZ

www.krishijagran.com

eaò `if _ûAñ ùlZ _âÉêZò I aúR ùeû_Y

~û

Mú Rcòeê @]ôK C_ôû\^ _ûAñ ùa÷mû^òKcûù^ Gaõ KéhKcû^u _ûAñ _i¦úd Kû~ðý _ûAñ @<û bòWÿòQ«ò û G[ôùe Kéhò C_ôû\^ aXÿòaû ijòZ C^ÜZ Kéhòe ùKøgke cj ß_ì‰ð iÚû^ ejòQò û Kéhòùe C^ÜZ ùKøgke C_ù~ûMú Keòaû I C_ôû\^ aXÿòaû ijòZ cìk]^Kê Kcþ Keò KéhòKê fûbKeú aýaiûd Keû~ûCQò û eaò EZêùe Mjc, PYû, ùiûeòh Gaõ ~@ @û\ò cêLý `if Pûh Keû~ûA[ûG û C_ùeûq `ifMêWÿòKê C^ÜZ cû^e ùKøgk gâú^Me gâúMwû^Me iÚòZ Kéhò @^êi§û^ ùK¦â \ßûeû iê_ûeòg Keû~ûA, _òI_òùe iûcòf ùjûAQò û ~ûjûKê C_ù~ûM Keò KéhK bûA Gjò `ifMêWÿòKeê @]ôKZc C_ôû\^ _ûA_ûeòùa û @ùKÖûae _â[c i¯ûjùe eaò EZê `ifMêWÿòK _ûAñ ùlZ _âÉêZò I aêYòaû icd @ûe¸ ùjûA~ûAQò û Gjò @ûùfL cû¤cùe C_ùeûq `ifMêWÿòKe C^ÜZ C_ôû\^ ùKøgk C_ùe iìP^û \ò@û~òa KéhKcû^uê ~ûjûKò KéhKcû^u ùlZâùe Gjû Lêôaþ C_ù~ûMú _âcûYòZ ùja û PYû aêYòaûe icd : 20 @ùKÖûaeeê 15 ^ùb´e _~ðý« (iòõPòZ ùlZâùe) iaêVûeê D_~êq icd 25 @ùKÖûaeeê 5 ùiù_Ö´e _~ðý« aûeû^ú PYû aêYòaû C_~êq icd ^ùb´ee _â[c i¯ûjùe Keòaû jó VòKþ ejò[ûG û PYûe aòj^ C_ûPe : 1. RfMf^ Gaõ CùLWû ùeûMù_ûKKê ùeûKòaû _ûAñ 10 Mâûc UâûAùKûWecû jeùR^òdc (ùR÷a _ûCWÿe @û]ûeòZ ) aû 1.5 Mâûc Kûùaðû^þWRòcþ (aûaòÁò^þ) _âZò Kòùfû aúRùe \eùe C_PûeòZ ùjûA[ûG û

2. \òcK _âbûaòZ ùlZâùe PYûe aúRKê ùKäûùeû_ûdeú`ûiþ (20 Aiò)e 400 còfò, _âZò Kßò<ûf aòj^e jòiûaùe C_ûeòòZ Keû~ûA[ûG û C^ÜZ Kòic : ù\gú Kòic : RòG^þRò, 1958 (ceê]e), Rú.G^þ.Rú.

1581 (MYùMøe), RúG^þRú, 663 (ZâòùaYú), RúG^ Rú 1499 (ùMøeú), RúG^þRú 1292 \eùe aêYòaû _ûAñ : RúG^þRú 1488 (iõMc) aúRe cûZâû : PYûe _âbûaòZ Rúa 15 Kòùfû _âZò GKe Éeùe _âùdûM Ke«ê û ùcûU \êAUò KòicKê 18 KòùfûMâûcþ aòj^ _âZò GKe Rcòùe aêYòaû _ûAñ ù^A_ûeòùa û CaðeK : PYûKê bf bûaùe C_ôû\^ Keòaû _ûAñ 5 KòMâû ^ûAUâûAR^þ Gaõ 10 KòMâû `iþù`ûeiþ _âZò GKe aòj^ aêYòaû _ìaðeê ùWâf Keò ^ò@«ê û aûeû^ú ùlZâùe C_ùeûq Caðee @]û cûZâû aêYò ù\A[û«ê û Gjò @aieùe 11 KòMâû dêeò@û Gaõ 62.5 KòMâû iòwf iê_e `iþù`Uþ _âZò GKe _âùdûM Ke«ê û ~@: aêYòaûe icd : c¤ @ùKÖûae ^ùb´e _~ðý« ~@ùe aòRC_Pûe û 1. \òcKe ùeûKòaû _ûAñ ùKäûùeû_ûdeú`^è (20 Aiò) 450 còfò _âZò 100 Kòùfû aòj^Kê @ûagýKZû @^êiûùe GKeê 5 fòUe _ûYò ijòZ cògûA ùNûk _âÉêZ Ke«ê û

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

41

eaò `if _ûAñ ùlZ 2. aòj^ \ßûeû aýû_ê[ôaû ùacûeòMêWÿòK @ûaé KûŠ Gaõ ]ûeMêWÿòKe _Zâ ùeûM Kakeê `ifKê elû Keòaû _ûAñ aòj^ aêYòaû _ìaðeê 2 Mâûc _ûe\ `òµò^ûgK aû 2.5 Mâûc ùcùKÜûùaRþ (75 Waäëý _ò.) aû 3 Mâûc [ûdec _âZò Kòùfû aòRKê C_PûeòZ Keòaû CPòZ û 3. ù~Cñ[ôùe @^ûaé KûŠ ejò[ûG, GVûùe 2 Mâûcþ KûeùaûKèò^þ (70 Waäëý._ú.) _âZò KòùfûMâûc aúRe cûZâû : PYûe aòj^ C_PûeòZ Keû~ûA[ûG û Kûeùaû^òKèò^þ (70 Waäëý _ú.)e aúR C_ûeòZ Keòaû _ùe @^ý ùKøYiò `òµò^ûgK C_Pûe @ûagýKZû ejò ^[ûG û aúRe cûZâû : 100 KòùfûMâûc aúR _âZò ùjKÖe C^ÜZ Kòic û @ûe.Wò. 2035, @ûeWÿò, 2052, @ûeWò2660, @ûeWÿò, 2592, @ûeWò, 2552 cfþUò ù~Cñ Kòic : Wò Waäëý @ûe.dê.aú 64, Wò. Waäëý, @ûe.dê. aú 52 @ûe Wò. 2503 CaðeK : ùLZùe aòR aêYòaû _ìaðeê 8eê 10U^ C c iXÿû Lû\ý Zò^ò ahðùe [ùe aêYòaûe GK cûi _ìaðeê ù\aû CPòZ û ~ûjûKò C c C_{ _ûAñ 80 KòMâû UûAùUâûùR^ Gaõ 40 KòMâû `iþ`eiþ _âZò ùjKÖe \e _âùdûM Ke«ê û Mjc : iVòKþ icdùe aêYòaû : 5 ^ùb´eeê 25 ^ùb´e _~ðý« (iaêVûeê) C_~êq icd 10 ^ùb´eeê 20 ^ùb´e _~ðý« aêYò_ûeòùa û _òQòfû aêYòaû icd : 25 ^ùb´eeê 15 Wòùi´e _~ðý« (iaêVûeê C_~êq icd 25 ^ùb´eeê 7 Wòùi´e _~ðý« ejòa û Mjc _ûAñ aòj^ C_Pûe : 1. \òcK _âbûaòZ ùlZâùe 400còfò, ùKfûùeû_ûdeò`ûiþ (20 Aiò) aû 200 còfò. AcòWûùKäû`âòWþ (17.8 Giþ.Gfþ)Kê _û* fòUe _ûYòùe ùNûk _âÉêZ Ke«ê û

42

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

www.krishijagran.com aúRKê iûeû eûZò bòRûA _Zkû _eÉùe gêLûA \ò@«ê û Zû’ _e\ò^ iKûkê aòj^ Rcòùe ùeû_Y Ke«ê û 2. Mjc aúRKê AWòWûùKäû_âòWþ (600 G`þGiþ)ùe 2.5 còfò _âZò Kòùfû aúR \eùe C_Pûe Ke«ê û 3. GùRûùUûùaKÖ e Gaõ _ú.Giþ . aò . KfPe (`iþ`eiþe ùNûkKê aúRûYê) \ßûeû aúR C_Pûe Ke«ê ^ûAùUâûùR^þ I `iþ`eiþ Caðeeê \ìùeA eêj«ê û aúRe cûZâû : icd @^êiûùe aêYòaû : 25 KòùfûMâûc aúR _âZò GKeùe û _Qòf ò û aY ê a ò û icd : 35 KùòfûMûâc aúR _Zâò GKeùe û C^ÜZ Kòic : icd @^êiûe aêYòaû : eûR 1482, eûR 3077, eûR 4037, GPþ Wò 2967, eûR 4120, GPþWò 3086, Waäëý GPþ 1105, _ò aú Waäë 550, aò.aò. Waäëý 502 û ùWeòùe aêYòaû _ûAñ : eûRþ 3777, eûR 3765, _òaò Waäëý 373, eûRþ 3077, eûR 40 83 LZ I iûe : aêYòaû icdùe : 24 KòMâû dêeò@û + 22 KòMâû WòG_ò + 10 KòMâû Gcþ.I._ú. GKe _âZò û iò*^ icd : 30 KòMâû dêeò@û GKe _âZò _â[c iòõP^ icd û ùK¦âùe KéhKcû^uê ùjfþ_ fûA^þ ùcûaûAfþ ^õ.

9828840302 C_ùe Gjò ùiaû Kû~ðý \òaiùe ^òügêKæ C_f² ejò[ûG û KéhK bûAcûù^ `if ùlZ i´§ùe iìP^û _ûAaû _ûAñ C_ùe \ò@û~ûA[ôaû ùcûaûAfþ ^´eùe ù`û^þ Ke«ê û `ifùe iciûcdòK RûYòaû _ûAñ KéhK bûAcûù^ ùjfþ_ fûA^þ C_ùe _âû¯ Ke«ê û

gâú iêùe¦â Kêcûe aeò @^êi§û^ @¤l (A-K_ûi _eòù~ûR^û) Wû. aò.Giþ cú^û),

_âû¤û_K (Kéhò _âiûe) Kéhò @^êi§û^ ùK¦â, gâúMw^Me-335001)

Kéhò aòmû^ ùK¦â MR_Zò

www.krishijagran.com

Kéhò aòmû^ ùK¦â MR_Zò \ßûeû @û\òaûiú KéhKcû^u _ûAñ ~ûªòK `ûcð C_Kâc : MR_Zò Ròfäû IWÿògûe Meòa Ròfäû c¤ùe @^ýZc û 2006ùe ù\ge 250Uò _Qê@û Ròfäû c¤ùe MR_Zò iÚû^ _ûA[ôfû û _â]û^cªúu 100Uò Meòa Ròfäû c¤ùe MR_Zò iÚû^ _ûA[ôfû û ~ûjû 31Uò @]ôK \ûeò\â _âbûaòZ Ròfäû Most Extremist Affected Districts (MEAD) c¤ùe ejò[ôfû û Gjû IWÿògûe 19 Zc \eò\â Ròfäû eìù_ _eòPòZ ùjûA[ôfû û ~ûjû @û*kòK @[ð ù~ûR^û Kû~ðýKâcùe _Qê@û @*k bûùa lZò_ìeY MâjY Keò[ôfû û Gjû c¤ GK \kúZ Ròfäû bûùa RYûgêYûö 2011, R^MY^û @^êiûùe Gjò Ròfäûe @û\òaûiú R^iû]ûeYu iõLýû 54% Ròfäûe 73 _âZògZ ùfûKu c¤eê 19% lê\â Pûhú @U«ò û Ròfäûe cêLý Pûh ]û^, cûŠò@û, cKÑû, iaêR PYû, aêU, jeW AZýû\ò û Ròfäûe KéhòKû~ðýùe ~ªûõg aýajûe Keò KéhòKê C^ÜZò Keòaû _ûAñ ùPÁû Keû~ûCQò û a\k I _gêu a\kùe Kéhò Kû~ðýùe ~ªûõg aýajûe iû]ûeY bûùa @ù^K iÚû^ùe Keû~ûCQò û @û]ê^òK ~ªûõg ù~ûMêñ Kcþ ùlZùe Gjò iaê ~ªûõg aýajûe Keû~ûA C_ôû\^Kê aé¡ò Keû~ûAQò û MR_Zò Ròfäûùe Kcþ Rcò I Meòaú ù~ûMêñ @û]ê^òK ~ªûõgòKeY eûÉûùe aû]K iéÁò KeòQò û ù\gùe @]ôKûõg C_ôû\òZ ùlZ LŠòZ ùjûA_WÿòejòQò û Gjû ajêk bûaùe ~ªûõg aýajûe Keòaûùe @«eûd iéÁò KeêQò û GYê Ròfäûùe Kéhò ~ªûõgKeY MzòZ ejòaûe flý ejòQò, ùlZe \lZûùe iê]ûe @ûYòaûö ùQûU Kêgk, KéhK gâcòK I ak\e aýajûe @ûRò c¤ Gjò _Qê@û aMð @*kùe _âiûeòZ ùjûA ejòQò , ~ûjû`kùe Gjò Ròfäûùe Kéhò ùlZâùe ùKøYiò C^ÜZò ùjûA_ûeê

^ûjó û Ròfäûùe PkòZ ahð ~ªûõg C_ù~ûM Keòaû ijòZ Gjûe _â\gð^ I Zûfòc Kû~ðýKâcKê aòbò^Ü IG`þUò, G`þGfþWÿò \ßûeû ùKbòùK RM_Zòe ]û~ðýKê _ìeY Keòaû _ûAñ _\ùl_ ^ò@û~ûAQò û 1. C^ÜZ fêjûe Gcþaò fwke aýajûe : Gjû GK a\k PûkòZ lê\â fêjû fwk û ~ûjûKò jk Keòaûùe iõPûk^ _ûAñ aýajûe Keû~ûA[ûG ö Gjû ùjCQò jûfêKû Áòfþ ùKûYúd, `äûUþ I Pû\e bkò û GjûKê iû]ûeY bûùa GK aWÿ KûV aòcþùe ù~ûPû ~ûA[ûG û Gjò Gcþaò fêjû fwkKê \êAUò a\k ù~ûPû ùjûA ùMûUòG f´û KûV aúcþ G[ôùe iõù~ûM ùjûA[ûG û Gjò ~ªûõg C_ù~ûM Keòaû `kùe RcòKê ijRùe jk Keò ùjûA[ûG û Gjû cûUòKê ùLûkò IfU_ûfU Keòaû Kûcùe C_ù~ûM ùjaû ijòZ cûUòe cûUûk @õgKê bûwò Pì^û Keòaûùe ijûdZû _â\û^ Keò[ûG û jk iõPûk^e PCWÿû _âûd 200 cò.cò ùjûA[ûG û

ùMûaò¦_êe ùcûj^ûùe _â\gð^ Keû~ûC[ôaû ~ªûõg

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

43

Kéhò aòmû^ ùK¦â MR_Zò

cùj¦âMWÿùe Wâcþ aòj^ aêYû ùcgò^e _â\gð^ û Gjû 1 GKe RcòKê Pûh Keòaû _ûAñ 18eê 20 N<û ù^A[ûG û ù~Cñ[ôùe Pûh _ûAñ 800-1200 Uuû Lyð ùjûA[ûG û Pûhú Gjò kwkKê 75% eòjûZòùe Ròfäû Kéhò aòbûMeê KòYò _ûeòùa û 2. a\k PûkòZ _ýûùWÿfe aýajûe : Gjò _ýûùWÿf aòbò^Ü WòRûA^þ~êq C_f² ùjûA[ûG, Gjûe @ûKûe ùQûU Gaõ aWÿ c¤ ejòQò û Gjûe aýajûe Kéhò ùlZâùe aòbò^Ü Kû~ðýùe C_ù~ûM Keû~ûA[ûG û _âKéZùe Kéhò iõiÚû^ `ûcðùe ùjûA[ûG û Gjû Áòfþ ùaäWþ Z[û iò]û bûaùe ^òR Azû]ô^ iÚòZòùe ejò[ûG û Gjû ^òRÊ Xwùe @Zò ]úe bûaùe Nìeòaû @ûe¸ Keò[ûG û @^ý_lùe iòUþ C_ùe @_ùeUe @Zò ijRùe aiò Kû\ê@ùe Pûfòaû _eòaù ð @ûecùe aiòejò[û«ò û Gjò ùcgò^e IR^ @]ôK ejò[ûG Gaõ _ýûWfòõ _ûAñ C_ù~ûMú ùjûA[ûG û @Zò iìlà bûaùe ùaäWe iûAWùe aòbò^Ü iÚû^ùe fûMò cûUòKê PòKÑY Keòaûùe ijûdZû ùjûA[ûG û Gjò ~ªûõg MûWÿòKê ù~ûWÿò ak\ UûYò[û«ò û Cq _ýûùWfe PCWÿû, 1.5 còUe Kûc KeòaûKê 1 cò eê bò^Ü ùjûA[ûG û Gjò ~ªûõg GK GKe RcòKê _ýûùWfòõ Keòaû _ûAñ 3.4 N<û icd fûMò[ûG ö ù\gú jk Pûeò [eùe ù~Cñ KûcKê iµì‰ð Keò[ûG, Gjò _ýûùWfòõ ak\ UûYê[ôaû MûWÿò GKû [ùe ùijò KûcKê _ì‰ð Keò[ûG û Gjûe \ûc aòbò^Ü _âKûeùe ejòQò û 4000-8000 û GjûKê IWÿògûe Kéhò aòbûM \ßûeû 75% eòjûZòùe KéhKcûù^ GjûKê KòYò _ûeòùa û 3. a\k PûkòZ aòj^ aêYòaû Wâcþ ùcgò^e aýajûe : aòj^ aêYòaû ùcgò^þ, GK aúR Wâc ejò[ûG, cêLýZü Gjû Lêaþ iìlà ùjûA[ûG û Gjûe \êA _Uùe \êAUò PK fûMò[ûG û Kcþ _eòcûY aòj^ @ûagýKZû @^êiûùe aòYêaû _ûAñ Gjò Wâc _âÉêZ ùjûA[ûG û 10 còcò aýûiùe aúR @^êiûùe Cq Wâcùe ùQ\ Ke~ûA[ûG û G[ôùe iõLýû \û^û 200 còcò ùMûUòG _õqò _ûAñ Lûfò _eò]ôiÚk GK ùXÿûf i\ég ùjûA[ûG û Gjûe GKû [eùK 8Uò fûA^þùe aòj^ aêYòaûe lcZû ejò[ûG û G[ôijòZ fûA^þ @^êiûùe iò]û bûaùe aòj^ Rcòùe aêYòaû _ûAñ G[ôùe iìlà Qò\âcû^ ùjûA[ûG û Gjò ùcgò^þ 12 cò cò. PCWÿûe ùjûA[ûG I 25 còcò f´û _~ðý« `äûUþ ÆòKþ ùeûùUg^þKê ^òRÊ bûaùe icû«e bûaùe PK \êAUò Rcò ijòZ iûcòf ùjûA ~ûA[ûG û GjûKê ùMûUòG KWÿKê @YûA aòfùe Kûc Keòaû `kùe Gjûe ùQ\ @õgeê aòj^

44

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

www.krishijagran.com iêaò]ûùe aûjûeò [ûG û \êA _Ueê aòj^ aûeò~òaû ù^A Gjûe _âZòa§ Êeì_ ùeûKòaû _ûAñ c¤ ù_äUe iêaò]û ejòQò û G[ôijòZ Rcòùe ~\ò _ûYò @]ôK [ûG ùZùa G[ôùe ù^øKû KêŠ ejòQò ~ûjûKò _ûYò Rcòeê C_eKê KûXÿò cûUòùe c¬ò aêYòù\aûe lcZû Gjò ùcgò^e MêYa û @ùU û Gjò ùcgò^þ 2.5-3 N<ûùe ù\gùe GKe Rcò aêYòaû ùgh Keò[ûG û Gjûe \ûcþ _âûd 13500 Uuû I eûRý Kéhò aòbûM \ßûeû ~\ò @û_Y Gjò ~ªûõg Leò\ KeòaûKê Pûjêñ[û«ò ùZùa @û_Yuê 75% eòjûZòùe KéhK bûAcû^uê Gjû ijRùe còkò_ûeòa û 4. cû^ê@ûfþ Uâû^è_äûù^Ue aýajûe : cýû^ê@ûfþ PûCk Uâû^è_äûù^Ue, iû]ûeY _äûGCWþùe Gjû Zò@ûeò ùjûA[ûG û GjûKê ^iðeú ùUâ c¤ Kêjû~ûA[ûG û ùMûUòG ùUâùe @^êKâcY @^êiûùe Pûeû ùeû_Y Keòaû _ûAñ Gjû KéhKKê ijûdZû _â\û^ Keò[ûG û Gjò Pûeû ùeû_Y cýû^ê@ûfþ Uâû^è_äûù^UeKê @_ùeUe UûYò UûYò jûZùe ù^A[ûG û _âZò @«e aýa]û^ùe [eKùe Qê*ô bkò cûUòùe \êAeê 3Uò Pûeû ùeû_Y Keò[ûG û Gjò ~ª GKû [eùe 3Uò fûA^þùe Pûeû ùeû_Y Keòaûe gqò ejò[ûG û G[ôijòZ _âZò _õqòe \ìeZû c¤ icû^ bûaùe eLô[ûGö 220 còcò RcòKê GKû [eùe ùeû_Y Keò_ûeò [ûG Gjò ùUâ û Gjò ùcgò^þ aýajûe Keò RùY KéhK 7-8 N<ûùe GK GKe Rcòùe Pûeû ùeû_Y ùgh Keò_ûeòùa û Gjûe jûeûjûeò \ûcþ ùjCQò 8500 Uuû ö \êA _õqò ~êq cûMð\gð^ Uâû^þ_äûù^Ue IWÿògûe Zò@ûeò Keòaûe ù~ûR^û eLôQ«ò û 5. C^ÜZ _âYûkúe aýajûe : Gjû ùaäWþ I jýûùŠfe _eòa ðòZ û ùaäWe Ròiþ Z @ûKûeùe auû ùjûA[ûG I Zûjû KûVe jýûùŠfùe _gò[ûG û Ròiþ KéhòKê ]û~ðý Keò[ûG, ùi[ôùe fûMò[ôaû Z @ûKûee akû\ßûe I Ròiþ aýajûe ùaùk KéhKe jûZKê iêelû _â\û^ Keò[ûG û ùaäWþ ^ec fêjû ù_äUùe Kò´û fêjû Æâòõùe Zò@ûeò ùjûA[ûG, KûUòaû @õgKê Zòlà Keû~ûG û Gjû aRûeùe `ûfK^þ C^ÜZ _âYûkú ^ûcùe còùk ~ûjûe \ûc 150Uuû û 6. _û\ PûkòZ ]û^ @ck ~ª : Zûe Rûfò iòfòŠe gqò C_ô^Ü _âYûkú, ^ec fêjû ùiUþ aWò Gaõ _ýûùWf \êAUò Qû*ùe L¬û ùjûA[ôaû U @ûKûee ]û^ @ck ZûeRûfò iòfòŠe ]û^ @ck iòfòŠe GK \Š C_ùe [ûG I GjûKê

_ò. ùMûaò¦_êeVûùe Kéhò ~ªûõge _â\gð^ Keû~ûCQò û

Kéhò aòmû^ ùK¦â MR_Zò

P¦âMòeòùe Kéhò ~ªûõg _â\gð^ gqò C_ô^Ü _âYûkú ijòZ iõ~êq Keû~ûA[ûG û aéjZþ còde Kò´û ùP^ \û«òKê _ýûùWf\Š ijòZ iõ~êq Keû~ûA[ûG û _û\ PûkòZ _ýûùWf \Š iað\û D¡ßð iÚû^ùe eùj û _ýûùWf C_ùe Pû_ _âùdûM \ßûeû ]û^ @ck ~ª aêfòaûKê @ûe¸ Keò[ûG û iòfòŠe aûe´ûe aêfòaû \ßûeû _ýûùWf Zk C_e ùjûA[ûG û Gjò Kû~ðý \ßûeû jûZùe [ôaû ]û^ UòYeê ]û^ aûjûeò iòfòŠeùe eùj û Zûe Rûfòùe ]û^ UòYe @McûWÿò ùjaû \ßûeû giý @ck ùjûA[ûG û ~ªe lcZû 48 ùKRò/GPþ Gjûe a ðcû^e \e 6000 Uuû I Gjû Pûhúuê Kéhò aòbûM Ze`eê 75 _âZògZ eòjûZòùe C_f² ùjûA[ûG û 7. ak\ PûkòZ aòj^ I iûe Wâòfþ ùcgò^ : Gjò C_KeY cûcêf _eòa ð^ ijòZ PûCk, cKÑû, Pò^ûaû\ûc, aêU, iaêR PYû bkò aòbò^Ü `if _ûAñ aýajûe Keû~ûA[ûG û Gjò aúR I CaðeK ùjû_e, ù`âcþ, aòj^ Uêýaþ, ù_cûAg Zª, KêŠ ifûcú I Rcòùe PKû ijòZ cògòKeò Zò@ûeò ùjûA[ûG û fûA^þ fûA^þKê iõ~ª iûjû~ý Lûfò Keòù\aû ijòZ aúR Uêaýeê iûcû^ý bûaùe aòj^ aûjûeò icù~ûR^ûùe Gjò ~ªõgKê Zò@ûeò Keû~ûAQò û Cbd aòj^ I CaðeK Gjò ùcgò^ùe GKû ijòZ C_ù~ûM Keû~ûA[ûG û ak\ PûkòZ Gjò ~ªPûkòZ ùcgò^ GKû[eùe 5fûA^þ GKZâ bûùa c¬ò ijòZ CaðeK Wâòfþ ùjûA cûUòùe aêYò ùjûA~ûA[ûG û Gjò Caðe Wâòfþ ùcgò^þùe 2.5 N<ûùe 1 GKe RcòKê aêYòaû _ûAñ icd

www.krishijagran.com ù^A[ûG û Gjûe jûejûeò cìfý 16600 Uuû û ak\ Zò@ûeò GK _õqò aòj^ I iûe Wâòf ù\gú jkKê ijòZ Gjû iõfMÜ Keû~ûA[ûG û Gjò ~ªûõge \e 4400 Uuû _Wÿò[ûG ö \êAUò ~ûK ùcgò^e @býûi Gùa eûRý Kéhò aòbûM \ßûeû ùifòùaâg^ 75% c¬ò C_ùe KéhKcû^u C_f²ùe ùKøYiò ùlZâùe @_ùeg^ ùjaû _ìaðeê Keû~òaû CPòZþ û ùgh K[û : aòùghm I KéhKcû^u c¤ùe ùjûA[ôaû aòbò^Ü _â\gð^ú Kû~ðýKâceê Gjû _âcûYòZ ùjfû ù~, MRMZò Ròfäûe KéhKcûù^ ùa÷hdòK aýajûe _âZò AzêK ùjùf Z[ýe @õgeê I ~ªûõge \e

ùMûUòG fûA^þ aòj^ aêYòaû ijòZ iûe _âùdûM Keû~ûC[ôaû ùcgò^Kê _â\gð^ û _ûAñ Gjû Zûu ^òKUùe _j*ô _ûeê ^[ôfû û PkòZ ahð cìfò@ûu @bûaeê ]ûWò Pûhe Rcò Kcò~ûA[ôfû û ùKùZK ùlZâùe ùfûK PûCk @ck _ûAñ _û\ PûkòZ ~ª I _eòa ðòZ KéhòKê _Pûeê ^[ôùf \ßòZúd cêLý giý cKÑû, iaêùaùk ^òeûgR^K bûaùe _âaûbòZ ùjûA[ûG û KéhKcû^u ^òeûgûR^K _l @ûùa\^Kê ùKjò ae\ûÉ Keò_ûe«ò ^ûjó û G[ô_ûAñ cKÑûùe ~ªúKéZ ^òeûg GK C c icû]û^ ùjûA[ûG û Gjò ahð Kéhò aòmû^ ùK¦â MR_Zò iõ~êq @ûea @cúeûZ, IdêGUòe iûjû~ýùe CaðeK @û_äòùKUe ijòZ aûQêeò Zò@ûeò Keò iûõÄéZòK eòMòWe aòKûg Keòaû _ûAñ ùPÁû Keû~ûCQò û IWÿògûe RúaòKû ùjCQò ùcgò^þ (IGfþGcþ) ijòZ RM_Zòu ijûdZûùe Kéhò aòmû^ ùK¦â, MR_Zò GK ùQûU I aûQêeò iéÁò Keòaû GK iòÁc ùjûAQò ~ûjûKò _âùZýK _*ûdZ Éeùe ùK¦âe bò ò iÚû_^û Keû~ûCQò û ùMû_ûk^ Keû~ûAQò GVûùe C^ÜZ cû^e aûQêeò Zò@ûeò Keû~ûCQò û ~ûjûKò baòhýZùe ùKaòùK Ròfäûùe _âùZýK Mâûcùe ùcgò^úKeY _âiûe I _âiûe Keòaûe GK ^ìZ^ @¤ûd iéÁò Keòa û

Aõ. \ßûeòKû ùcûj^ \ûg (ùa÷mû^òK Kéhò @bò~ûªòK, ùKaòùK, MR_Zò,) dwarika.dmd@gmail.com,

_û* fûA^þ aòj^ aêYòaû ijòZ iûe _âùdûM Keû~ûC[ôaû ùcgò^ _â\gð^ û

ù`û^:- 8455826616 W. iêiàòZû cjû«ò (iò^òde ùa÷mû^òK I cêLý ùKbòùK RM_Zò)

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

45

@ûZ Pûh I _KâòdûKeY

ûZ

@ûZ Pûh I _KâòdûKeY cû¤cùe @ûcô ^ò~êqò

aû iúZû`k _ ðêMúR aYòKcû^u cû¤cùe @ûùceòKû cjûù\geê bûeZKê @ûiò[ôaûe @^êcû^ Keû~ûG ö @ûcù\gùe Gjû @û§â_âù\g, cjûeûÁâ, K‰ðûUK,aòjûe, IWÿògû, @ûiûc Gaõ Zûcòf^ûWê @û\ò eûRýùe _âûd 55000 ùjKÖe Rcòùe Pûh Keû~ûA[ûG û Gjû c¤ Necû^uùe \ò@û~ûA[ôaû aûWÿùe @^ûa^û bûaùe aò^û ~^ôùe aXÿò[ûG û

Gjû GK Mâúhà cŠkúd `k @ùU Gaõ Gjû Mâúhà Gaõ gêà Rkaûdê `êf ]eòaû icdùe I `k ]eòaû icdùe @û\â Rkaûdê \eKûe Keò[ûG û iû]ûeYZü ùc’ cûie Mâúhà I gêà Rkaûdêùe `êf @ûiò[ûG Gaõ ùcøiêcú ahðû @ûiòùf `k ]eò[ûG û aûhòðK ahðûe _eòcûY 50eê 80 ùi<òcòUe Kò´û @]ôK ùjaû \eKûe û Gjû _âûd iaê_âKûe cé òKûùe Pûh ùjûA_ûeòa cûZâ cûUò ^òMòWÿû ejòaû \eKûe ùjûA[ûG û iû]ûeZü @ûZe c¬ò cû¤cùe aõg aòÉûe ùjûA[ûG, Pûeûùeû_Y I Kfcú cû¤cùe c¤ Gjò Pûh Keû~ûA_ûùe, ahðû @ûiòaû _ìaðeê MûZ ùLûkû~ûA ùi[ôùe LZiûe, iê_e `iþù`Uþ ^ò´ Kò´û Ke¬ _òWÿò@û \ò@û~ûG I aê¦û RkùiP^ aýaiÚû Keû~ûA 6x 4 còUe aýa]ûùe Pûh Kùf bf `k còkò[ûG û LZ iûe _âùdûM\ßûeû `ke cû^ I C_ôû\^ aXÿòaû iùw iùw aMòPûe Rúa^ Kûk c¤ aXÿò[ûG û ~alûeRû^ @bûaùe _Zâ jk\ò@û jêG û `iþ`eiþ @bûaùe _Zâ @M Gaõ Gjûe ]ûe gêLô @ûùi I ù_ûUûiòdcþ @bûaùe _Zâ ]ûeùe \ûM ù\Lû\òG û ùZYê aýaiûdòK bò òùe Pûh Kùf C_~êq _eòcûYùe LZiûe ahðû @ûe¸ùe ù\aûKê _Wÿò[ûG û icÉ iûeKê MQcìkVûeê 30 ùicò. \ìeùe jk ùcfò[ôaû _eò]ô

46

www.krishijagran.com

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

_~ðý« cûUòùe bf bûaùe cògûA ù\aû CPòZþ û icdû^êiûùe @^ûa^û MQ i`û Keò\ò@û~òaû \eKûe û @ûZ MQùe @ù^K icdùe ùKùZK `k ùQûU ùjûA cûUò@û ew ùjûA[û«ò û GMêWÿòK MQùe ajêZ \ò^ eùj cûZâ _ûùP ^ûjó û @ûZ aMòPûKê _eòÃûe eLô C_~êq icdùe VòKþ cûZâûùe LZiûe _âùdûM I RkiùP^ Kùf Gjûe cûZâû Kcò~ûG û @ûZe aòbò^Ü C^ÜZ Kòic cû^ ùjfû aûfM^e,û aûeaûWþi iòWþfòw, ijûeû^_êe ùfûKûfþ, ]ûKðûiûjû^þ, AiâûGfò jûAaòâWþ IßûgòõU^þ AZýû\ò û @ûZ MQ 4-5 ahðVûeê @ûe¸ Keò 15-20 ahð ~ûG `kò[ûG û `ke ew iaêR jûfþKû ùjaû iùw iùw ùKûfû c¤ auû Uuû ù\Lûù\A[ûG û Gjû _ûKk ùjfû ùaûfò RYû_Wÿò[ûG û \lòY bûeZùe @MÁeê @ùKÖûae Gaõ C e bûeZùe ùiù_Ö´e-^ùb´e cûi c¤ùe @ûZ @ck Keû~ûG û K*û @aiÚûùe `k N^ iaêR I UûY ùjûA[ûG Gaõ @Zý]ôK _ûPòMùf Gjû @Zò ijRùe bûwò~ûG Gaõ `k c¤bûM Kkû _Wÿò~ûG û ùZYê Gjû @Zò _ûPò~òaû _ìaðeê @ck Keû~ûG Gaõ 3 \ò^ c¤ùe Gjû aýajûe C_ù~ûMú ùjûA[ûG û Gjò`kKê gúZk bŠûe Kò´û NùeûA ùe`âòùRUeùe eLô ùja ^ûjó û 8õ ùi<òùMâWþeê Kcþ Zû_cûZâûùe Gjû aû\ûcú ew ]ûeY Keò ^Á ùjûA~ûG û Gjò `kKê \êA jZûe _û_êfò c¤ùe Pû_ _KûAùf ijRùe \êALŠ ùjûA~ûG Gaõ GK PûcP iûjû~ýùe `kcŠKê @fMû Keû~ûG û `kcŠ ijòZ @ù^K MêWòG Kkûc¬ò

@ûZ Pûh I _KâòdûKeY c¤ [ûG, ~ûjûKê @fMû KeòaûKê ùjûA[ûG û Gjûe ùPû_û Lû\ý C_ù~ûMú ùjûA ^[ûG û `k cŠeê aòbò^Ü iêÊû\ê _û^úd û @ûAiþKâòcþ I @ûZ Rûcþ @û\ò _âÉêZ Keû~ûA _ûeòa û cûZâ `k cŠKê 65õ ùi<òùMâWþeê @]ôK Mec Kùf G[ôùe GK _âKûe \êMð§ iéÁò ùjûA[ûG Gaõ ùPû_ûùe [ôaû L\Wÿû @õg `k cŠùe cògòMùf Lû\ý C_ù~ûMú eùj ^ûjó û G[ô_ûAñ Lû\ý _âKâòdûKeY gòÌe Gjû ~ù[Á @û\éZ ùjûA_ûeò ^ûjó û Kò«ê C_~êq ~^ô ijKûùe _âÉêZ Kùf @ûZeê @ù^K eKce aRûe @ûZ iàûiþ -

1 ùKRò `k cŠ 1.5 fòUe _ûYò 1 ùKRò Pò^ò 5 Mâûcþ iûAUòâKþ â@cæ 2 Mâûcþ ùiûWòdcþ ùa^þùRûGUþ

b òð Keò eLû~òaû \eKûe û _òAaû _ìaðeê GjûKê 3 MêY _ûYòùe cògûA @ûZKê cé\ê _û^úd- 1 ùKRò `k cŠ 0.3 ùKRò Pò^ò 3fòUe _ûYò 3 Mâûc iûAUâòKþ @cæ _ûYò, Pò^ò I iûAUòâKþ @cæ ù^A GK Pò^ò iòeû Mec @aiÚûùe _âÉêZ Keû~ûG û G[ôùe @ûZcŠ cògûA MâûAŠe iûjû~ýùe Cfbûaùe cògû~ûG û Gjòbkò _âÉêZ _û^údKê KûPùaûZf Kò´û GPþWò_òA ùaûZfùe b òð Keò bf bûaùe Vò_ò fMûA a¦ Keû~ûG û iµì‰ð ùaûZfKê Mec _ûYòùe 15 cò^òU _~ðý«

`êUû~ûG û Gjû_ùe ùaûZf MêWÿòK aûjûe Keò [Šû Keû~ûG I ùfaf fMûA aRûeKê _Vû~ûG û Gjòbkò bûaùe _âÉêZ _û^úd _âûd 3cûi _~ðý« aRûe Cù_ûù~ûMú ùjûA[ûG ö Gjû_ùe _û^úde ew jûfþKû ùMûfû_úeê aû\ûcú @ûKûe ]ûeY Keò[ûG ö

www.krishijagran.com C_ù~ûMú cìfý a¡ðK _\û[ð Keû~ûA_ûeòa û

`þGiþGiþG@ûAe cûZâû @^ê~ûdú Äûiþùe 25%eê @]ôK `k cŠ, UòGiþGiþ 40eê 50% @cæZû 1%, Gaõ 350 _ò_ðòGc so2 Kò´û 600 _ò_òGcþ ùiûWÿòdcþ ùRù^ù^ûGUþ ejò_ûeòa û Äûiþ _âÉêZ _ûAñ _â[ùc _ûYò, Pòò^ò, I @cæ ù^A GK iòeû _âÉêZò Keû~òaû \eKûe û G[ôùe `kcŠ cògûA bf, bûaùe cògûA Gaõ ùiûWòdcþd ùa^ùWûGUþ ù\A û ùaûZfùe C_~êq _ûPò[ôaû i`û @ûZ @ûZ bûwò cŠ aûjûe Keòaû cŠeê c¬ò @fMû Keòaû Pò^òiòeû I `kcŠ cògûA MâûAŠeùe bf bûaùe cògûAaû ùKGcþGiþ/ GiþAWÿò, ùaû^þùRûGUþ cògûAaû ùaûZf b òð Keò Vò_ò I cjcþ ù\A eLôaû @ûZRûcþ : @ûZ `k cŠKê ic @^ê_ûZùe Pò^ò cògûA ajk ùjfû _~ðý« e§û~ûA Rûcþ _âÉêZò Keû~ûG û G`þG^þGiþG@ûAe cûZâû @^ê~ûdú G[ôùe 0.5eê 0.6 _âZògZ @cæ , 68_âZògZ UòGiþGiþ Gaõ 55 _âZògZeê @]ôK `k cŠ ejòaû \eKûe û @ûZ Rûcþ _âÉêZò _ûAñ _âûd 1 ùKRò `kcŠ, 1 ùKRò Pòò^ò 5 Mâûcþ iûAUâòKþ @cæ \eKûe ùjûA[ûG ö `kcŠ, Pò^ò I iûAUâòKþ @cæKê GKûVò cògûA e§û~ûG û Rûcþ _ûM ]eò @ûiòùf, GjûKê PûcPùe _KûAùf aêþ¦û @ûKûeùe ^ _Wÿò, Ée @ûKûeùe _Wòaû @ûe¸ Kùe, 750 còfòfòUe @ûZ Äûiþ ùaûZf _òQû _âÉêZò Lyð U25/- Gaõ 500Mâûcþ @ûZRûcþ ùaûZf _òQû _âÉêZ Lyð U 35/- ùjûA[ûG û GjûaýZúZ @ûZeê @ûAiþKâòcþ ùWfò Uâ`ò @û\ò c¤ _âÉêZò Keòùja û GK lê\â Pûhú aû Cù\ýûMú \ò^Kê _âûd 100 ùKRò Gaõ c¤c ]eYe Cù\ýûMú \ò^Kê _âûd 300eê 500 ùKRò @ûZ _âKâòdûKeY Keò_ûeòa û @ûZe c¬ò, ùPe I _ZâKê c¤ Jh] @ûKûeùe aýajûe Keû~ûG ö Gjûe c¬òùe _âûd 30% ùZf [ûG ~ûjûKê iûaê^þ Zò@ûeò I KúU^ûgK @ûKûeùe aýajûe Keû~ûG û @ûc eûRý IWÿògûùe @ù^Ku aûWÿòùe Gjò MQ ejòQò û cûZâ aýaiûdòK bò òùe Gjûe Pûh @ûe¸ ùjûA^ûjó û cûZâ Gjò `k Gaõ `k C_ôû\e aRûeùe @û\e ejòQò û @û§â_âù\g I cjûeûÁâ _âbéZò eûRýùe GjûKê aýaiûdòK bò òùe Pûh Keû~ûAQò û \ú_gòLû _ecRòZû aòhdaÉê aòùghm (Kéhò ~ûªòK) Wûü \ú_òKû iûjê, _âû¤û_K (C\ýû^Kéhò) Wû. aòjûe e¬^ iûjê, _âû¤û_òKû (Kéhò ~ûªòK)

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

47

ùK^ûf RkùiPòZ

I

ùK^ûf RkùiPòZ @õPkùe Rk^òdªY I @]ôK `if C_ôû\^

Wÿògûùe icê\ûd Pûh Rcòùe 35 _âZògZeê Kcþ Rcòùe RkùiP^e iêaò]û @Qò û ùZùa icê\ûd Lû\ýgiý C_ôû\^e 60 _âZgòZ, Gjò RkùiPòZ Rcòeê còkêQò û 65 _âZògZ Rcòùe `if C_ôû\^ ahðûRk C_ùe ^òbðe Keò[ûG û cûZâ ùcøiêcú ahðûe @^òdcòZZû ù~ûMêñ aéÁò_ûZ Rcòùe `if C_ôû\^ @]ôK aû]û_âû¯ ùjCQò û `kùe ùfûKcû^ue Rúa^]ûeYûe cû^ aé¡ò ùjûA_ûeê ^ûjó û Giaê @õPkùe @]ôK Kéhò C_ôû\^ _ûAñ @ûcKê ^òùcÜûq \òMMêWÿòK _âZò ]ýû^ ù\aûKê ùja û 1. iaê RcòKê RkùiP^ùe iêaò]û ù~ûMûA ù\aû û`

2. @YRk ùiPòZ @õPkùe Rk, aûdê I cûUòe i\ê_ù~ûM Keò I C_~êq `if _~ðýûd MâjY Keò @ck aXÿûAaû û iaê RcòKê RkùiP^e iêaò]û ù~ûMûAaû aýdajêk I icd iûù_l û 1950-51 ciòjûùe ùMûUòG ùjKÖe RcòKê RkùiP^e iêaò]û ù~ûMûAù\aûKê 1500 Uuû fûMê[ôaû ùaùk Gùa Gjû 2.0 fl Uuûùe _jñPòQò û 2050 ciòjû ùakKê @ûc ù\gùe ùfûK iõLýû 164ùKûUò ùja ùaûfò ùa÷mû^òKcûù^ KjòùfYò û Gjò 164 ùKûUò ùfûKuê 450 ^òdêZ U^þ Lû\ýgiý \eKûe _Wÿòa û G[ô_ûAñ @ûcKê _âZòahð 5-6 ^òdêZ U^þ @]ôK Lû\ýgiý

48

www.krishijagran.com

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

C_ôû\^ KeòaûKê _Wÿòa û G[ô_ûAñ Pûh Kûcùe @]ôK Rk ùiP^ \eKûe ùja û ùZùa @]ôK RkùiP^ Keòaû \êeêj aýû_ûe û jòiûaeê ù\Lû~ûAQò ù~ icÉ \òMeê icê\ûd C_f² RkKê aýajûe C_ù~ûMú Keò_ûeòùf, @ûùc 50 _âZòZgZeê @]ôK PûhRcòKê PkùiP^ iêaò]û ù~ûMûAù\A_ûeòaû ^ûjó û GjûQWÿû a ðcû^ ijKûeú I @]ôK KkKûeLû^û ù~ûMêñ KéhòùlZâ _ûAñ aýajéZ ùjC[ôaû Rke _eòcûY RcòKê ~ûCQò û bìZk RkÉe c¤ ^òcÜMûcú ùjûA @]ôK ZkKê Pûfò~òaûùe `ifùe RkùiP^ Keòaû KÁKe ùjûA_WÿòQò û ùcûU C_ùe @ûMûcú \ò^ùe Kéhò C_ôû\^ _ûAñ VòKþ icdùe I VòKþ _eòcûYùe Rk _ûAaû icÉu _ûAñ GK @ûjßû^ ùja û GK jòiûaeê ùa÷mû^òKcûù^ RYûQ«ò ù~, 1955 ciòjûùe @ûc ù\gùe cêŠ_òQû Rk _eòcûY 5300 N^còUe còkê[ôaû ùaùk 2007 ciòjûùe 1800 N^ còUe I 2050 ciòjû ùakKê 1200 N^còUe ùja û @ûùc ù\LêQê ù~, ùK^ûf RkùiPòZ @õPkùe Rke VòKþ aò^òù~ûM ùjC ^ûjó û _âPêe _eòcûeYùe Rk ùK^ûfùe @û«üiâaY jòiûaùe ^Á ùjûA~ûCQò û GjûQWÿû bêf Rk ^òdªY ù~ûMêñ @ûcû_ Rk ^Á ùjûA~ûCQò û ùZùa ùK^ûf RkùiPòZ @õPkùe ZîUò_ì‰ð Rk^òdªYe KûeY MêWÿòK ùjfû:1. ùK^ûfùe _ûYò _âûd ahðZcûc ajêQò û GK jòiûaùe ù\Lû~ûAQò ù~ júeûKê\ RkùiPòZ @õPkùe ùK^ûfùe _ûYò

ùK^ûf RkùiPòZ ahðKê 270-285 \ò^~ûGñ @^aeZ ajêQò û Gjû\ßûeû Rcòùe _ûYò iaê\ò^ cûWÿêQò û @]ôK Rk^Á ùjCQò I Rcòùe @]ôK I iaê\ò^ _ûYò cûWÿòaû \ßûeû Rcòe `if C_ôû\^e gqò Kcò~ûCQò û ù\Lû~ûAQò ù~ júeûKê\ RkùiPòZ @õPkùe ùK^ûfùe _ûYò ahðKê 270-285 \ò^~ûGñ @^aeZ ajêQò û Gjû\ßûeû Rcòùe _ûYò iaê\ò^ cûWÿêQò û @]ôK Rk^Á ùjCQò I Rcòùe @]ôK I iaê\ò^ _ûYò cûWÿòaû \ßûeû Rcòe `if C_ôû\^e gqò Kcò~ûCQò û 2. ]û^ @ûc eûRýe _â]û^ `if û ùK^ûf RkùiPòZ @õPkùe PûhúbûAcûù^ ahðKê 2eê 3[e ]û^ Pûh Keò[û@û«òö ]û^ ùMûUòG @]ôK _ûYò \eKûe Keê[ôaû `ifö @]ôKûõg PûhúbûAcûù^ bûa«ò ]û^ùlZùe @]ôK Vò@û_ûYò eLôùf `if @ûc\û^ú @]ôK ùja û ùi[ô_ûAñ ùicûù^ ]û^ Rcòùe 15-30 ùi.cò. ~ûGñ Vò@û_ûYò eLêQ«òö Rcòùe @]ôK _eòcûYe _ûYò Vò@û ùjaû \ßûeû, cûUòùe ùføj Rcò~ûA UûY ùjûA~ûCQò, MQe ùPe cûUò bòZeKê bf bûaùe ~ûA_ûeê^ûjó û cûUòe CaðeZû ^Á ùjûA~ûCQò I cûUò ùeûMMâÉ ùjûA~ûCQò û _êYò Rcòùe @]ôK _ûYò Vò@ûùjaû\ßûeû ajêZ _ûYò cûUò bòZeKê @«ü _âùag Keò bìZkRkÉeKê aé¡ò KeûCQò û Gjûe _eòcûY Êeê_ Rk ^òÃûi^ùe @iêaò]û iéÁò ùjCQò û ajêZ ]û^ Rcò Gjò @]ôK Rkù~ûMêñ RkcMÜ ùjûA~ûCQò û cûUòùe

www.krishijagran.com RkùiP^ Kùf ajêZ Rk ^Á jêG, ùZùa ùK^ûfe RkcêŠùe [ôaû PûhúbûAcûù^ ]û^ a\kùe @Y]û^ Kùf @]ôK @ûc\û^ú _ûAùaö Gjò @Y]û^ `ifùe aêWÿû _âYûkúKê QûWÿò aê¦û aû iòõP^ RkùiP^ aýajûe @]ôK fûb còkòa; Kcþ _ûYòaò aýajûe ùja, _ûYò Kcþ Lyð ùjaö aê¦û I iòõP^ RkùiP^e \lZû 80 eê 90 _âZògZ cûZâ aêWÿû _âYûkúùe RkùiP^ Kùf Rk ùiP^e \lZû 40 _âZògZ _~ðý« còkò[ûG û 4. RkùiP^e cû¤cKê bêfò~òaû CPòZþ ^êùjñö @ûc eûRýùe ùK^ûf RkùiP^ @õPkùe _âûd iaê PûhúbûAcûù^ ùlZ ù\A RkùiP^ Keò[û@û«ò û Ke^ûkú _âûd ùicûù^ aýajûe Keò^[û«ò, ùlZeê ùlZ ù\A RkùiP^ Keòaû \ßûeû @[ôK _ûYò ^Á jêG û _êYò ùMûUòG PKùe ]û^ ij @Y]û^ `if Keòaû KÁKe ùjûA_ùWÿ û 5. C^ÜZ Kéhò _ûAñ ^òŸòðÁ icdùe ^òŸòðÁ _eòcûYùe Rk `ifKê còkòaû CPòZþö GjûVûeê Kc ùagò ùjùf aû ^òŸòðÁ icdùe @ûMeê aû _ùe RkùiP^ KeûMùf `ife @ck Kcòaû ^ò½òZö iêhc Rk aòZeY _ûAñ GK C_~êq ùiP_ûkò _¡Zò aû Ißûeûa¦òKê @^êieY Keòaû \eKûe û ùK^ûf RkùiP^ aýaiÚûùe aWÿ^ûkeê gûLû^ûk Gaõ gûLû^ûkeê Ke^ûkú\ßûeû aûjûeò[ûG û gûLû^ûk Gaõ Ke^ûkúeê ùQûU ^ûkú \ßûeû Pûh RcòKê _ûYò cWÿû~ûG û ùK^ûfe iaê @õPkKê _ûYò ù\aû_ûAñ Z[û C_~êq Rk ^òdªY _ûAñ ùK^ûfe ‘ùjWÿþ ùeMêùfUe’ ‘Kâi ùeMêùfUe’ I ‘fþ’ @û\òe ^òcðûY Keû~ûA[ûG û Zûjû cû¤cùe ùKCñ Ke^ûkúKê ùKCñ icdùe, ùKCñ icd _~ðý« _ûYò ù~ûMûA \ò@û~òa, Zûjû iÚòe Keû~ûA @cú^u Z ßûa]û^ùe Kjò \ò@û~ûA[ûGö ùiP^ ^òNðõU _ûAñ Rcòùe Rke \eKûe ùjC[ôaû _eòcûY I Rcòe ùlZâ`kKê ù^A icê\ûd ùKùZ N^ _eòcûY Rk \eKûe jòiûa Keû~ûGö Gjû_ùe Ke^ûkúùe NõUû_âZò ~ûC[ôaû _ûYòe _eòcûY jòiûaKê ^ò@û~ûG ö Rcòùe \eKûe ùjC[ôaû icê\ûd N^_eòcûY RkijòZ Gjò Ke^ûkúùe NõUû_âZò ù~ûMûA\ò@û~ûC[ôaû Rke _eòcûYKê bûM Kùf, ùKùZ icd~ûG, PKùe RkùiP^ Keòaû \eKûe RYû_Wÿòa, ùKùZ\ò^ _ûAñ Ke^ûkúùe _ûYò còkòa I ùKùZ _eòcûY _ûYò @ûagýK ejòQò Zûjû jòiûaKeò `ife _~ðýûd ^ò‰ðd Keòaû \eKûe û

faYZû aé¡ò_ûA cûUòe ÊûiÚýKê Leû_ Keòù\CQò , KòQò ahð_ùe Gjò Rcòùe @ûC ùKøYiò Pûhaûh KeòùjC^ûjó, ]û^QWÿû c¤ @^ý `if Gjò Rcòùe Keòaû @i¸a ùjCQò Vò@û Rkù~ûMêñ Rcòùe _Wÿê[ôaû iûe I Jh] _ûYò ijòZ ZkKê ~ûA bìZk RkÉeKê aòhûq Keòù\CQò I Rcòe C_ôû\òKû gqò Kcò~ûCQò, iÚk aòùghùe Rcò \f\fò ùjûA~ûCQò, ahðûEZê _ùe cûUòùe aZe @]ôK ejê[ôaûeê eaò `if aêYòaûùe aòk´ ùjCQò I eaò `ife @ûc\û^ú c¤ Kcò~ûCQò û IWÿògû Kéhò I ùa÷hdòK aògßaò\ýûkd @]ú^ùe [ôaû Rk^òdªY _âKÌe ùa÷mû^òK cûù^ MùahYû Keò RYûAQ«ò ù~ ]û^ `ifùe @]ôK Vò@û_ûYò eLôaû CPòZþ ^êùjñ û Zkò ùNeûùe ]û^ _ûAñ 15-20 ùicò _ûYò I Kû\ê@ _ûAñ 10-15 ùi.cò. _ûYò \eKûe û Zkò ùeûAaû ùaùk Rcòùe ^LaêWÿû _ûYò ejòùf Pkòa û Gjò ^LaêWÿû _ûYò ]û^ ùeûAaûe 1 i¯ûj ~ûG Rcòùe eL«ê û @^ý icdùe Rcòeê Vò@û _ûYò gêLô~òaûe 3 \ò^ _ùe Leò` EZêùe ]û^ùe 7 ùi.cò. _ûYò RkùiP^eìù_ \ò@«ê, ùijò_eò eaò EZêùe Vò@û_ûYò gêLô~òaûe 1 \ò^ _ùe 7 ùi.cò. _ûYò \ò@«ê û ]û^ @ckeê 15 \ò^ _ìaðeê iaê Vò@û_ûYò aûjûe Keò\ò@«ê û Gjò _¡Zòùe ]û^ùe RkùiP^ Kùf 20-30 _âZògZ Rk Kcþ Lyð ùja I Gjò iõPòZ Rkùe ùiûeòh, cêM, aòeò bkò @Ì Rk \eKûe Keê[ôaû `if @ûc\û^ú ùjûA_ûeòa û

ùiP_ûkò _¡Zòùe RkùiP^ Keòaû \ßûeû ùK^ûfe ZkcêŠ I C_ecêŠùe [ôaû Pûhúcû^u c¤ùe Rk_ûAaûe ZûeZcý ùfû_ _ûAa Gaõ _âùZýK Pûhú ù~ûR^ûeê icû^ iê`k _ûAùa û GjûQWÿû Pûhú C_f² Rke _eòcûY I icdKê ù^A ^òR `if _âÉêZ Keò_ûùe û ùMûUòG PKùe cògâòZ `if c¤ Pûh Keû~ûA_ûùe û

3. Rk^òdªYùe @ûC ùMûUòG aWÿ ZîUò ùjfû VòKþ _¡Zòùe RkùiP^ Keòaûö ùK^ûfe ZkcêŠùe Pûhú bûAcûù^ c¤ ]û^ Pûh KeêQ«ò û @ù^K Pûhú _êYò ahðKê \êA[e ]û^ Pûh KeêQ«ò ö Gjò ]û^ Rcòùe aêWÿû _âYûkúùe

ùK^ûf RkùiPòZ @õPkùe Rke iêaò^òù~ûM _ûAñ, aòbò^Ü `if ùKCñ ùKCñ icdùe ùKùZ Rk \eKûe Kùe, Zûjû ^òeì_Y Keòaû CPòZþö GjûQWÿû PKe ùKCñ iÚû^ùe Pûhú ùKCñ `if Keòa, Zûjû ^ò‰ðd Keòaû \eKûeö Gj_ùe

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

49

ùK^ûf RkùiPòZ Rkù~ûMûY I C_~êq _¡Zòùe RkùiP^ _ûAñ Kû~ðýKâc _âÉêZ Keû~ûA_ûeòa û Rke _eòcûY RûYòaû _ûAñ cé òKûe MêY, `ife @aiÚû Z[û _ûMe _eòiÚòZòKê jòiûaKê ù^aû CPòZþ û ^òcÜfòLôZ iûeYú-1ùe aòbò^Ü `ife \eKûe ùjC[ôaû jûeûjûeú icê\ûd Rke _eòcûY Z[û `ife ùKCñ @aiÚûùe RkùiP^ Keòaû ^òjûZò \eKûe, Zûjûe GK ZûfòKû \ò@ûMfû û cêKêUùe `êf CWÿûAaû, lúe ùXûKòaû `êf ]eòaû Ijk _âùag Keòa `êf ]eòaû I QêAñ _eò_éÁ icd Lað ]ûak _âÉêZò I @ûkêK¦û aûjûeòaû @uêùeû\Mc I `êf ]eòaû icd

www.krishijagran.com aXòaûe _â[c @aiÚûeê `êêf ]eòaû ~ûG Pûeû aXòaûVûeê `k ]eòaû Pûeû aXòaûVûeê `k ]eòaû `êf ]eòaû I `k _ûKk ùjaû Rk ^òdªYùe Cbd Pûhú I ùa÷mû^òK cû^ue bìcòKû MêeêZß_ì‰ð û Rke aýajûe _ûAñ Pûhú @]ôK iùPZ^ I còZaýdú ^ùjùf ùKøYiò RkùiP^ ù~ûR^ûeê iê`k còkò_ûeòa ^ûjó û @ûMûcú \ò^ùe Rk aòjêù^ iéÁò ^ûgKê GWÿûAaûKê ùjùf @ûc icÉuê GùaVê iùPZ^ ùjûA Rk iõelY I iõelòZ Rke iêaò^òù~ûM KeòaûKê ùja û

WKÖe akeûc _ûYòMâûjú I WÿKÖe RM\òg P¦â _ûf 50

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

cûUò cû'e iêelû

@û

cé òKû _eúlû, cûUò cû'e iêelû

c iõÄéZò I ibýZû cé òKû aû cûUò ijòZ ùag @wûwú bûùa RWòZ û cé òKûKê RûYòaû I Gjûe iê_eòPûk^û Keò `if C_ôû\^ Keòaû Z[û cûUòe iêelû aòhdùe iùPZ^Zû iéÁò Keòaû @ûce @ûbòcêLý û cé òKû GK Rúa« aÉê û aògß ùR÷a aòaò]Zûe GK PZê[ðûõg cé òKûùe jó [ûG û Gjûe iVòKþ _eòPûk^û \ßûeû GjûKê \úNð icd _~ýð« Rúa« eLû ~ûA _ûeòaû ijòZ Gjûe ùR÷a aòaò]ZûKê c]ý @ZêU eLû ~ûA _ûeòa û cûUòe ÊûiÚý, cûUòe ùbû÷ZòK, eiûd^òK I ùR÷÷aòK MêY\ßûeû _âbûaòZ ùjûA[ûG û Lû\ý C_ôû\^ cé òKûeê @ûe¸ û `if C_ôû\^ _ûAñ @ûagýK ù_ûhK ZZþZß, _ûYò, _a^ Gaõ ùR÷a @wûeK iû]ûeYZü cé òKû \ßûeû jó còkò[ûG û C_ôû\e MêYa û cé òKûe MêYa û \ßûeû _âbûaòZ ùjûA[ûG û cûUòe ÊûiÚýKê VòKþ eLûMùf cûUòùe _âùdûM Keû~ûC[ôaû Lû\ýiûe MQ VòKþbûùa _ûA[ûG I MQe aé¡ò Z[û @ck bf ùjûA[ûG û ùZYê ùK÷÷ûYiò `if Pûh Keòaû _ìaðeê cûUòe _eúlûKeò cûUòe ÊûiÚý aòhdùe RûYò Lû\ýiûe _âùdûM Keòaû Reêeú û aògß cé òKû \òai: K'Y I KûjñòKò?

cé òKû GK _âûKéZòK icßk û Gjû @^ý _âûKéZòK icßk ~[û ù_ùUâûfòdcþ Gaõ Mýûiþ bkò ^aòKeY ù~ûMý ^êùjñ û GK 52

www.krishijagran.com

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

ùi.cò. cé òKûe iéÁò _ûAñ gj gj ahð fûMê[òaû ùaùk Gjû @ûce @mZû I _eòPûk^ûMZ ZéUò ùjZê GK ahðeê Kcþ icdùe ^Á ùjûA[ûG û ùi[ô_ûAñ còkòZ RûZòiõNe 68Zc iû]ûeY @]ôùag^ùe 2015 ahðKê '@«RðûZúd cé òKû ahð' ùaûfò ùNûhYû Keû~ûA[ôfû û bìcò, cé òKû CaðeZû, Lû\ý ^òeû_ û Gaõ _eòùag iêelû C_ùe aòbò^Ü Kû~ðýKâc KeûA cé òKûe MêeêZß_ìYð bìcòKû aòhdùe iùPZ^Zû iéÁò Gjûe cêLý flý ejò[ôfû û còkòZ RûZòiõNe Lû\ý I Kéhò @^êÂû^ (FAO) Gaõ @^ýû^ý ieKûeú I ùaieKûeú iõiÚû^ Wòùi´e 5, 2014eê Wòùi´e 5, 2015 _~ðý« cé òKû CaðeZû I Lû\ý ^òeû_ û aòhdùe iùPZ^Zû Keòaû_ûAñ aòbò^Ü Kû~ðýKâc @^êÂòZ ùjûA~ûAQò û cûUòe MêeêZßC_ùe [ûAfûŠe eûRû bê^þRak @\êfýù\R _â[ùc @^êùcû\^ Keò[ôaûeê Zûue R^à\ò^Kê (Wòùi´e 5) _âZòahð aògß cé òKû \òai eìù_ _ûk^ Keû~ûG û cé òKû ld I @i«êk^e KûeY R^iõLýû aé¡ò ajêZ \éZMZòùe ùjC[ôaûeê C_ôû\^ aé¡ò _ûAñ Pû_ _WêQò û eiûd^òK iûe I KúU^ûgKe ajêk Z[û @i«êkòZ _âùdûM \ßûeû _eòùag _â\êhY ùjaû ijòZ cé òKû ißûiÚýùe c]ý KâcûMZ @a^Zò _eòflòZ ùjCQò û

cûUò cû'e iêelû

www.krishijagran.com ùjûA[ûG û ^ ùjùf KòQò ahð c]ýùe cûUòe CaðeZû ^Á ùjûA[ûG, Gaõ ceêbìcò bkò _eùòag iÁéò ùjûA[ûG û GùaVûe ê iùPZ^ ^ ùjùf @ûce baògýZ aõg]e iêelòZ ejò _ûeùòa ^ûjòñ û ùZYê @ûùc ^còf Ü LòZô ùam÷û^K ò C_ù\gKê RûYò Kû~ðýùe fMûAaû \eKûe û  `if cûUòe Lû\ýiûe

cûUòùe [ôaû Rúau c]ýeê @ù^K ceò ~òaûeê cûUòùe _a^, Rk, Lû\ýiûe Z[û RúaR«êu c]ýùe i«êk^ ejê ^ûjñò û GjûQWû Mjúe Pûh, jòWe @bûa, MQ Z[û Rwf Kcþ ùjaûeê cé òKû ld aXêQò û KâcûMZ bûùa Pûh Keòaû Z[û ùR÷÷aiûee Kc _âùdûM ùjC[ôaûeê PûhRcòùe @wûeKe _eòcûY Kcþ ùjûA[ûG û cûUòùe @cæ @]ôK ùjùf cûUò UûY ùjûA~ûG, Rk ]ûeY gqò Kcò~ûG Gaõ MQ cûUòeê @ûagýK C_û\û^ ijRùe _ûA ^ [ûG û GjûQWû ùeûMù_ûK @]ôK jêG I `ife C_ôû\^ Kcò[ûG û _eúlûeê RYû~ûG ù~ @ûc Ròfäûe ajêZ iÚû^e cûUòùe Ròuþ I ùaûe^þe @bûa ejòQò û GjûQWû aòbò^Ü iùbð I _eúlûeê RYû~ûAQò ù~ KéhKcûù^ @ûùc ~alûeRû^ iûee _â ù dûM @ûagýKZûVûeê @]ô K Keê [ ô a ûiÚ ù k _Uûiþ \eKûùeVûeê Kcþ _eòcûYùe aýajûe KeêQ«ò û ùZYê cûUòe _eúlû Keò cé òKû ißûiÚý KûWð Ke«ê û cé òKû ißûiÚý KûWðùe cûUò e @cæ Z û, ~alûeRû^, `i`ei, _Uûiþ, if`e, Ròu, ùaûe^, ùf÷÷ûj, cûwû^òR, Z´û Z[û ùR÷ ÷ a ò K Kûað ^ /@wûeK _eòcûY \ò@û~òaû ijòZ aòbò^Ü Pûh_ûAñ Lû\ýiûe ùKùZ ù\aûKê _Wòa Zûjû @^êùcû\^ Keû~ûG û

ù^A iì~ðýKòeY I _Zâe iaê R KYò K û \ß û eû Lû\ý _âÉêZ Keò MQe aòbò^Ü @õgKê _VûAaû \ßûeû MQ aùX Z[û `êf I `k ]eò[ûG û ùZYê ùK÷÷ûYiò `ifeê @]ôK @ck _ûAaûKê ùjùf cûUòe _eúlû Keò \eKûeú Lû\ýiûe ~[û[ð _eòcûY Z[û iVòKþ @^ê_ûZùe \ò@«ê û  Ne _Q _ùU GK KùµûÁ aû LZM\û iéÁò Keòaû ^òjûZò

Reêeú û LZ _âùdûM Keò cé òKûùe ùR÷aòK @õge cûZâû aé¡ò Ke«ê û Neê ^òMðZ @ûaRð^ûKê ùijò LZM\ûùe iûAZò eLû~ûA_ûeòùf Zûjû _ea ðú icdùe ùR÷aòK iûeùe eì_û«eòZ ùjûA cûUòe CaðeZû aXûAaûùe iûjû~ý Keò_ûeòa û Kéhò _ûAñ ùMû_ûk^Kê ^ò½òZ Keû~ûA_ûeòùf ùR÷÷aòK LZ ^òe«e C_f² ùjûA_ûeòa û `kùe eûiûd^òK iûe KòYû Lyðû«eê KéhKKê @ù^Kûõgùe Zâûjò còkò_ûe«û, @^ý_ùU ùR÷aòK LZ _âùdûM \ßûeû C_ôû\òZ giýe MêYa û I cû^ C c ùjûA_ûeòa û

ÊûiÚý aé¡ò _ûAñ KòQò C_ù\g cû'e ÊûiÚý VòKþ ejòùf _òfûe ÊûiÚý VòKþ ejò[ûG, ùijò_eò cûUòe ÊûiÚý VòKþ ejòùf `if bf

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

53

cûUò cû'e iêelû

www.krishijagran.com

 cé òKûe Zk I C_e bûMùe ùR÷a aòaò]ZûKê CiôûjòZ

@ûce g_[

Keòaû ^òjûZò Reêeú û `òµò ij cé òKûùe C_iÚòZ @YêRúaR^òZ Rúa« _eòùagKê iêelû I ic[ð^ ù\aû \eKûe û G[ô_ûAñ ùR÷aòK aû RúaûYê iûee aýajûe aé¡ò Ke«ê Z[û ~[ûi¸a ùR÷aòK KúU^ûgK aýajûe Ke«ê û Gjû\ßûeû cé òKûe ÊûiÚý \úNð\ò^ _~ðý« C c ejò_ûeòa û

PûhúbûA bCYúcû^uê @^êùeû] ^òR ^òR Rcòeê cûUòe ^cê ^ û iõMâ j Keò Rò f ä û cé ò K û _eúlûMûe @[aû bìaù^gßeùe @aiÚòZ IWògû Kéhò I ùa÷÷hdòK aògßaò\ýûkdùe cé òKûe _eúlû Keû«ê û ^cê^û iõMâj aòhdùe iaòùgh Z[ý _ûAñ Kéhò aòmû^ ùK¦âe ùa÷mû^òK aû Ròfäû eiûd^aòZþu ij _eûcgð Ke«ê û _eúlû `kû`k @^êiûùe i«êkòZ bûaùe Cbd ùR÷÷aòK I eiûd^òK iûe _âùdûM Keò @ûgû^êeì_ @ck _ûAaû iùwiùw fûbaû^þ jê@«ê Z[û @Mûcú _òXò I ^òe«e Kéhò _ûAñ cûUòe CaðeZûKê iõelòZ eL«ê û @ûRòe _eòù_âlúùe cé òKûe iê_eòPûk^û I cé òKû icß¡úd mû^ @ûjeY Keò @ûce @cìfý iµ\Kê elû Keòaû ijòZ cé òKûKê iêiÚ eLòaû _ûAñ ~ZÜaû^ ùjaû ^òZû« @ûagýK û @ZGa cû^a icûRe Lû\ý, _ûYò I gqò ^òeû_ û ^òcù« aògßÉeùe cé òKû i´ke iõelY Z[û ùa÷÷mû^òK _eòPûk^û Reêeú û

 @]ôK aélùeû_Y Keò @[aû `if Pûh Keò cûUòKê

@ûaéZ eLô cé òKû ld Kcþ Ke«ê û Rcò Lûfò eLôùf ahðûRk\ßûeû cé òKû ld ùjûA[ûG û _a^ I fêYû _âbûa \ûCeê aòbò^Ü cé òKû @icû^Zûùe aê¡òc ûe ij Pûh aû iaêR akd Zò@ûeò Keò cé òKûKê iêelû _â\û^ Ke«ê û ahðiûeû gZ _âZògZ cé òKûKê ùNûWûAaû aû @ûaeYe aýaiÚû Keòaû ijòZ ÊÌ Pûh Kûc Keò `if @agòõÁûgKê cé òKû C_ùe ]ûeY Keû«ê û Gjû QWû ^òdªòZ icd I ù~ûR^û bò òùe PûeYe iêù~ûM ù\ùf cé òKû ld Kcþ ùjûA[ûG û  cé òKûeê aûjûeê[ôaû Z[û Lyð ajêk Rúaûõg RûùkYò

\âaý, @YùR÷aòK iûe I KúU^ûgK C_ùe Lêaþ Kcþ ^òbðegúk ùjaû AZýû\ò û

\òfäú_ e¬^ hWwú, e¬^ Kêcûe cjû«, Zêhûe e¬^ iûjê, iêRûZû ùiVú, gòa cwk _âiû\ I c^òh ùPøeûiò@û Kéhò aòmû^ ùK¦â KUK, i^Ú_êe bûKé@^ê_-RûZúd ]û^ MùahYû @^êÂû^, KUK

Kéhò RûMeY

KéhK KûWð

úd @ûKhjðYûe C_

Kéhò RûMeY ‘KéhK KûWÿð’ùe _û@û«ê GK fle \êNðUYû aúcû I @Zý]ôK EY bûeeê cêqò ijòZ @^ý^ýû ajê iêaò]ûKê C_f² Ke«ê eòjûZò _i¦ Ke«ê ^òR KûWð

Very Very Important Farmer Card

Zêe« @ûiê@Q NAME ADD ID ISSUE

: : : :

Important Kisan Card Important Farmer Card Very Important Kisan Card Very Important Farmer Card Very Very Important Kisan Card Very Very Important Farmer Card

(IKC) (IFC) (VIKC) (VIFC) (VVIKC) (VVIFC)

1fle \êNðUYû aúcû Kéhò C_ôû\ C_ùe eòjûZò Kéhò C_KeY C_ùe eòjûZò Kéhò aòbûMùe _âMZògúk KéhKu ^ûc I `ùUû PòZâ 12 Languages (11 Indian & 1 Global), 21 States, 2 Portals - 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-265111845, 26517923, 45503170

54

Email : info@krishijagran.com

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

Pò^û aû\ûc Pûh

www.krishijagran.com

Pò^û aû\ûc Pûh @û

c eûRýùe Pûh Keû~ûC[ô a û ùZ÷ k aúR `ifcû^u c¤ùe Pò^ûaû\ûc _âcêL iÚû^ MâjY KeòQò ö ahðe iaê EZêùe Pò^ûaû\ûc Pûh Keû~ûA[ûG û ahðû EZê _ûAñ Rê^þ cûi, gúZ EZê _ûAñ @ùKÖûae -^ùb´e cûi I Mâúhà EZê _ûAñ Rû^ê@ûeú cûiùe aòj^ aêYû~ûG û

^òMòWÿû Z[û aûfò@û ù\ûeiû cûUòùe Pò^ûaû\ûc `if bf ùjûA[ûG û cûUò jûfêKû ùjûA[ôaû \eKûe û @]ôK @cæúd aû lûeúd cûUòùe Gjû bf jêG ^ûjó û cûUòe @cæ _eòcû_K cìfý 5.5eê 7.0 c¤ùe ejò[ôaû @ûagýK û Pò^ûaû\ûc `ife @ù^K C^ÜZ Kòic ejòQò û ùiiaê ùjfû GùK 12-24, ùRGfþ-24, ùR-11, Kòhû^, \Ißû^, RòRò-2, @ûAiòRòGiþ11, UòGcþbò-2, @ûAiòRòGiþ-44, iáZò, ù\aú, KòùfûMâûcþ ùMûUû aû\ûc @ûagýK û GjûKê QWÿûAùf _ûLû_ûLô 50 KòùfûMâûc c¬ò còkò[ûG û ùPû_û QWûAaû _ùe aòj^Kê @]ôK \ò^ iûAZò eLôaû @^êPòZþ û _âZò KòùfûMâûcþ aòj^ ijòZ 3Mâûcþ [ôeûc aû ù\XÿMâûcþ aûbòÁò^þ cògûA aòùgû]^ Keòù\aû CPòZþ û RúaûYê KfPe ijòZ ùMûkûA aòj^ aêYòùf @]ôK @ck còkò[ûG û aêYòaû _ìaðeê bf bûaùe jk Keò cûUòKê MêŠ Keòù\aû @ûagýK û Gjû\ßûeû Ijk cûUòùe _âùag Keòaû ijR ùjûA[ûG ùgh IWÿ Pûh ùaùk GKe _âZò 20-25 Kßò<ûf iXÿû ùMûae LZ _âùdûM Keòaû CPòZþ û aêYòaû ùaùk GKe _âZò 8 KòMâû ~alûeRû^, 16 KòMâû. `iþ`eiþ I 16 KòMâû, _Uûi iûe _âùdûM KeòaûKê ùja û G[ô_ûAñ 17 Kò.Mâû. dêeò@û, 100 Mâûcþ, iòwf iê_e `iþù`Uþ I 27 KòMâû cêýùeUþ @`þ _Uûi @ûagýK ùja û Gjû a\kùe GKe _âZò 72 KòMâû G^_òùK (10-26-26) I 4 KòMâû WòG_ò 27 KòMâû cêýùeUþ @`þ _Uûi I 4 KòMâû dêeò@û aýajûe Keû~ûA_ûeòa û Gjû a\kùe jòiûa Keò @^ýû^ý iûe c¤ _âùdûM Keû~ûA_ûeòa, ùaùkùaùk Pì^ I M§K @bûa ù~ûMêñ Pò^ûaû\ûce @ck jâûi _ûA[ûG û G[ô_ûAñ aòj^ aêYòaûe 2025 \ò^ _ùe GKe _âZò 100 KòMâûû Rò°i _âùdûM Keòaû CPòZþ û @^ûa^û Nûi ù~ûMêñ Pò^ûaû\ûc @ck Kcò ~ûA[ûG û ùZYê C_~êq icdùe Nûi \c^ Keòaû @ûagýK û MQ cìkKê LêiûA ù\ùf Nûi ceò~ûA[ûG û `êf @ûiòaû _ìaðeê Gjò Kû~ðý Keòaû @ûagýK û `êf @ûiòaû _ùe ùKûWû Lêiû Kùf `êf SWÿò_Wòaû I jk bûwò~òaûe @ûguû ejòQò û eûiûd^òK Jh] aýajûe Keò c¤ Nûi \c^ Keû~ûA_ûeòa û G[ô_ûAñ aòj^ aêYòaû _e\ò^ GKe _âZò 300 Mâûc ù_Šòcò[ûfò^þ aû ùcùUûùKäûe aýajûe Keû~ûA_ûùe û aêYòaûe 20\ò^ _ùe GKe _âZò 20 Mâûc

KêARûf`iþ A[ûAfþ Jh] _âùdûM Kùf @^ûa^û Nûi \c^ ùjûA[ûG û Nûiceû Jh] aýajûe ùaùk cûUòùe aZe [ôaû @ûagýK û gúZ\ò^ò@û I Leû\ò^ò@û `ifùe RkùiP^ Keòaû CPòZþ, aòj^ aêYòaû _ùe _ûYò cWûAaû CPòZþ û `êf @ûiòaû ùaùk, Ijk cûUòùe _âùag Kfû ùaùk I \û^û _ìeY ùjaû ùaùk cûUòùe Rke @bûa ùjaû CPòZþ ^êùjñ û cûUòe @ûagýKûZûKê Pûjó 10-15 \ò^ aýa]û^ùe _ûYò cWûAaû @ûagýK û Gjò `ifùe UòKû ùeûM, Kkuò ùeûM I KûŠ _Pû ùeûM ù\Lû~ûA[ûG û UòKû ùeûM ùjùf _Zâ C_ùe ùMûfûKûe Kkû \ûM ù\Lû~ûG û @]ôK @ûKâû« MQùe _Zâ SWÿò~ûA[ûG û Kkuò ùeûM_Zâe Zk bûMùe jk\ò@û aû\ûcú ewe PòjÜcû^ ù\Lû~ûG û cûUòùe @]ôK @û\âZû [ôùf, KûŠ_Pû ùeûM ù\Lû~ûG û Gjò ùeûM ùjùf KûŠe Zk bûMKê _Pû \ûM ù\Lû~ûG û _ea ðú icdùe MQ SûCñkò ceò~ûG û Giaê ùeûM \c^ Keòaû _ûAñ GKe _âZò 750 Mâûcþ cûùuûùRaþ aû 600 Mâûcþ K_e @KèòùKäûeûAWþ aû 300Mâûcþ KûùaðŠûRòcþKê 200fòUe _ûYò ijòZ cògûA ùÆâ Keòaû CPòZþ û Gjò `ifùe i´ûkê@û fûMòùf _ZâKê LûA \ò@«ò û CuêYò@û ù_ûK fûMòùf MQeê ei ùgûhò LûA\ò@«ò û GjûKê \c^ Keòaû _ûAñ GKe _âZò 500 còfòfòUe cûAfþ WòùcU^þ aû WûAcòù[GUþ Jh]Kê 200fòUe _ûYò ij cògûA ùÆâ KeòaûKê ùja ö MQe _Zâ jk\ò@û _Wÿò gêLôMùf Pò^ûaû\ûc @ck Keû~ûG û ùKû\ûkùe ùLûkò aû Pò^ûaû\ûc ùLûkû ~ª aýajûe Keò GjûKê @ck Keû~ûA[ûG û ahðû \òù^ GKe _âZò jûejûeò 6-8 Kßò<ûf @ck còkò[ûG û gúZ\òù^ Pûh Kùf GKe _âZò 810 Kßò<ûf @ck còùk û Wü jéhúùKg _ûZâ ijù~ûMú MùahYû ^òùŸðgK I Wü ^òZýc¬eò cògâ, K^ò ùa÷mû^òK (C\ýû^ aòbûM), IWÿògû Kéhò I ùa÷hdòK aògßaò\ýûkd, bêaù^gße

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

55

_âWKÖ fõP

www.krishijagran.com

_û^ûùiû^òKþe IßûUe _î`þ fû_þU_þ

C

q ùKøgkKê @ûùc Lêaþ gúNâ Lú_â bûaùe @û_YûAaûKê ~ûCQê û @ûRò _ìeû \ê^ò@ûùe @Zýû]ê^òK ùKøgk þ Lú_â bûaùe @ûMKê aXÿò PûfòQò û _êYò Pûjóùf K[û ùKøYiò c¤ ùlZâùe ùKøgke _â\gð^ Keòaû ùjZê Rû_û^e AùfKþùUâû^òKè Kµû^ú _û^ûùiû^òKþ

Gjò KµêýUeKê ^ì@û bið^ ‘U`þaêKþ iòG`þ20’ _âÉêZ KeòQò û Gjò KµêýUe Lûiþ K[û Gjû Kò Cq KµêýUe IßûUe _î`þ @ùU û cûù^ G[ôùe _ûYòe ùKøYiò _âbûa _Wÿòa ^ûjó û Kµû^ú _âZòùeû]ú cýûùMÜiòdcþ cògâòZ ]ûZêùe Zò@ûeò û fû_þU_þe IR^ cûZâ 1.76 KòùfûMâûcþ @ùUö G[ôijòZ Cq fû_þU_þ Lûiþ K[û ùjfû Kò WòRûAõ C c \ò@û~ûAQò û Gjò fû_þU_þ C_ùe _ûYòe ùKøYiò _âbûa _Wÿòa ^ûjó û _âûd @ûiû«û ahð ùakKê Gjò fû_þU_þ aRûeùe C_f² ùjûA~òaûe i¸ûa^û ejòQò û

Aù<Kè @ûYòQò 2400 Uuûùe 3Rú iàûUð ù`û^þ

@

Zò RYûgêYû ùcûaûAfþ Kµû^ú Aù<Kþi ^òRe ^ì@û iàûUðù`û^þ Aqua Eco 3G f* KeòQò û Gjò ù`û^þe Lûiþ Gjû ejòQò Gjûe aýûùUeú û Gjò ù`û^þùe 1400mAh e aýûùUeò \ò@û~ûAQò û Kµû^úe \éXÿZû ejòQò Kò ù`û^Uò 5 N<ûe UKþ UûAcþ I 9\ò^ _~ðý« ÁûŠþaûd UûAcþ \ò@û~ûAQò û Gjûe \ûcþ cûZâ2400 Uuû ejòQò û GùZ Kcþ \ûcþùe Gjò ù`û^þùe ajê _âKûe iêaò]û C_f² _â\û^ Keò[ûG Cq ùifþ û Wÿê@ûfþ iòcþ I ù`û^ aäë, aäûKþ I jßûAUþ Kfe C_f² ùjCQò û Kµû^úe Gjò ù`û^þ Lûiþ bûaùe 3Rú dêRið _ûAñ f* Keû~ûAQò û Kcþ aùRU~êq ùfûK Cq ù`û^þ Lûiþ Keò aýajûe Keò_ûeòùa û ùicûù^ ijRùe GjûKê Leò\ Keò_ûeòùa û Gjò ù`û^þùe 4 A*e Wòù_äe WVGA \ò@û~ûAQò û ~ûjûe _òKèf ùeùRûfêýg^þ 480x800 @ùU û Gjò ù`û^1GHz Wê@ûfþ -ùKûe GcþUúùK 6572 GKè ù_âûùiie I 246 Gcþaúe eûcþ \ò@û~ûAQò û ù`û^þùe 4.4 KòUùKUþ @_ùeUòõ iòÁcþ C_ùe Kûc Keò[ûG û ù`ûùUûMâû`ú _ûAñ G[ôùe 0.3 Gcþ_úe VGA `â< I ùede Kýûùceû \ò@û~ûAQò ö eòde Kýûùceû Wê@ûf LED `äûgþ I `â<þ Kýûùceû _ûAñ iòwf `äûiþ \ò@û~ûAQò û iaêVûeê Kù^KÖòbòUú _ûAñ G[ôùe aäëUê[þ, G`þGcþ ùeWÿòI, dêGiþaú 3.5 GcþGcþ ùjWþù`û^þ RýûKþ \ò@û~ûAQò û 56

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

ÊûiÚý

www.krishijagran.com

aû¡ðKý adiùe @ûfRûAceþie bd a di aXÿòaû iûwKê cYòh geúeùe ^û^û ùeûM ù\Lû\òG û ùi[ô c¤eê @ûfRûAceiþ c¤ GK ùeûM ~ûjû cYòhe iàéZò gqò C_ùe _âbûa _KûG û Gjò ùeûM 60ahðeê D¡ßð ùfûKcû^uVûùe ù\Lû~ûG û [ùe Gjò ùeûM ùjùf ijùR bf jêG ^ûjó û Gjò ùeûM ùjùf aýqòu aêSòaû gqò, GKûMâZû, ùKøYiò iÚòZò aû K[ûKê cù^_KûAaûùe @ic[ð ùjûA_ùWÿ û adi aXÿòaû ij ^òZò\ò^ Rúa^P~ðýûùe iûcû^ý _eòa ð^ jñ @ûfþRûAcið _eò ùeûMVûeê \ìùeA @û_Yu aû¡ðKý Rúa^Kê Keòa iêiÚý û ùZùa ùKCñ \òM _âZò ùjaûKê _Wòa iZKð RûY«ê ùi iµKðùe û IR^ KcûAaû: ~[û i¸a geúe IR^ Kcû«ê û adiVûeê @]ôK IR^ aXÿòùf baòhýZùe @ûfRûAcið _eò ùeûM ùjaûe i¸ûa^û ejòQò û IùcMû [e ô ú `ûUò GiW ò þ : aid aXa òÿ û ij _¿ ê UK ò e Lû\ý Z[û CùcMû [e ô ú be_e ê [a ô û Lû\ý LûAaû @ûagýK û ùKûùfÁùeûfþ ^òdªY : aû¡ðKý icdùe geúeùe ùKûùfÁùeûf cûZâû jVûZþ aXÿò~ûG û G\òM _âZò iZKð eêj«ê û ùKûùfÁâùeûfþ cûZâû aXÿòùf ]c^úKê \êaðk Keò_KûG û ^òdªòZ eqPû_ : eqPû_ aXÿòùf gòeû I ]c^ú ^Á

ùjaû ij cÉòÃKê eq iõPûk^ c¤ a¦ ùjûA~ûG û cÉòÃ iKòâd eL«ê : MùahYû @^ê~ûdú Lûfò aiò ^ ejò ^ìZ^ Z[ý iµKðùe RûY«ê, @[aû ùPiþ, _Rfþi @û\ò ùLkùe aýÉ ejò cÉòÃKê iKâòd eL«ê û ùeWþcòUþKê ^û: a¡ðòZ aidùe ùeWþcòUþ LûAaû ÊûiÚý _ùl lZòKûeK Gjû ùaâ^þ ùifþKê ^Á Keò[ûG û

^òZò\ò^ Lû\ýùe iûcû^ý _eòa ð^ \ìeKùe Kýû^þie bd aùeûùKûkò : aeùKûkò LûAaû \ßûeû cêLý, i«ý ~KéZ Kýû^ie jaûe @ûguû Kcþ [ûG û i¯ûjùe 2eê 3 [e GjûKê LûAaû @ûagýK û ZeKûeú I iê_þ _eòaù ð GjûKê iòSûA jûfêKû fêY ù\A LûAaû ÊûiÚý _ùl fûb \ûdK û Mâú^þ Uò : \ò^Kê 2 eê 3 [e Mâú^þ Uò _òAaû \ßûeû ùaâÁþ Gaõ ù_âûùÁÁþ Kýû^ie iciýû Kcò[ûG û

K

ýû^þie _eò cûeûcôýK ùeûMKê bf Keòaû _ûAñ a ðcû^ iê]û ùKøYiò _âKûee ^òŸòðÁ C_Pûe aûjûeò _ûeò^ûjó û @ûi«û 10eê 15 ahð c¤ùe Gjû @ûjêeò 70 _âZògZ aXÿò_ûùe ùaûfò aògß ÊûiÚý iõMV^ _leê iìP^û \ò@û~ûAQò û _âû[còK Éeùe Gjûe PòKò›û KòQò cûZâûùe i`k ùjûA[ôùf c¤ GK ^òŸòðÁ ùiû_û^ùe _j*ôaû _ùe PòKò›û `k_â\ ùjC^ûjó û ùZùa ù\÷^¦ò^ Lû\ýùe iûcû^ý _eòa ð^ @ûYò Kýû^ie ùeûMVûeê ^òRKê ijRùe \ìùeA eLô ùja ùaûfò RYû_WÿòQòö

58

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

aòfûZò : aòfûZòùe @û<ò @KþiòùW< cûZâû be_êe ejòQò, ~ûjû geúeùe ùeûM _âZòùeû]K bûùa Kûc Kùe û G[ôùe bòUûcò^þ ‘G’, iò’ Gaõ ‘A’e cûZâû c¤ ejòQò û Gjû ùaâÁþ Kýû^ie _eò iciýûeê \ìùeA eùL û aòfûZòKê Rêiþ Kò´û iûfûWþ cû¤cùe LûAaû ÊûiÚý _ûAñ bf û Rûcê ùKûkò : Kýû^þie ùeûMVûeê ^òRKê \ìeùe eLôaû \òMùe RûcêùKûkò LûAaû ùag C_ù~ûMú û Gjû Pec, É^ý Gaõ ~KéZ Kýû^ie RúaûYêVûeê geúeKê iêelû ù\A[ûG û

eûgò`k

www.krishijagran.com

^ùb´e

cûiòK

baòhýZ `k ùch

2016

aéh

cò[ê^

cûie @ûe¸ \ò^ _âûd icÉ ùfûK @û_Yu iù_ûUð ù e ejòùaö Pò«û Keò[ôaû Kûc ^ò½òZ _ìeY ùja û _eògâce i`kZû còkòa û aýaiûdùe bf iÚòZò ejòa û ùeûKò ùjûA _Wÿò[ôaû Kûc _ìeY ùja û ÊûiÚý cûcfûùe iûa]û^ eêj«ê û cûie ùgh \ò^ùe ùKjò @û_Yu aòùeû]ùe PKâû« Keò_ûe«ò û

cûie @ûe¸ \ò^ @û_Y Pò«ûùe ejòùa û Rcò I aûj^ i´§úd Kû~ðý _ìeY ùja û `ûfZê Lyð ijòZ Pò«û I Kû~ðý bûe f\ò ùjûA_Wÿòa û cûie ùgh \ò^ùe ]^ fûb ùjûA_ûùe û bf Kûc _ûAñ `k còkòa û @]ôKûeúcû^u ijù~ûM còkòa û

KKðU

iòõj

aýaiûd I PûKòeòùe cj ß_ì‰ð Kûc ùja û ùQûU-ùQûU K[û C_ùe eûM Keòaû `kùe Kûc aòMòWÿò ~òa û KòQò Kûc _ûAñ Pò«û aXÿòa û ù_âc iµKð cûcfûùe c¤ cûiUò KòQò \ò^ bfùe aòZò~òa û PZêeZû I aòùaK ù~ûMêñ i`kZû còkòa û ùiøK _ìeY Keòaû _ûAñ Lyð Keòùa ö

ù_âc Rúa^ bfùe KUòa û cZùb\ ùgh ùja û iûwcû^u ijù~ûM còkòa û aýaiûd iûcû^ý ejòa û Uuû _Aiû cûcfûùe ùKøYiò c¤ beiû ^ûjó û KòQò ieKûeú cûcfûùe `iò ~ûA_ûe«òö @ûkiý I [KÑû_Y fûMò ejòa û i¹û^ aXÿòa û ù_U ùeûM ùjûA_ûùeö

Zêkû

ùKøYiò @_âòd NUYû NUò_ûùe û `ûfþZê Kûcùe icd Leû_ ùja ö \ûµZý Rúa^ùe c]êeZû ejòa û ~ûZâû i`kZû_ìaðK ejòa û ieKûeú I ùKûUð KùPeò Kûcùe i`kZû còkòa û @ûd aXÿòaûe @aie _âû¯ ùja û ^ì@û Kûc c¤ Gjò cûiùe @ûe¸ ùja û

K^ýû `ûfþZê Lyð C_ùe Kù<âûf Ke«ê û Gjò cûie @ûe¸ùe KòQò cj ß_ì‰ð ^ò¿ ò ù^A_ûe«ò û aýaiûd iûcû^ý ejòa û _\ù^ÜûZò i´§úd Kûc ùja û @ô]Kûeòcû^u ^Re @û_Yu Kûc C_ùe ejòa û ÊûiÚýKê ù^A RûMeêKþ ejòùa û

]^ê

aòQû

A^þ K cþ ùiûið aXÿ ò a û iµKðúdu i´§ aXÿòa û PûKòeò Gaõ aýaiûdùe ^ì@û \ûdòZß aXÿò_ûùe û aýaiûdùe KòQò ^ò¿ ò ù^aû `kùe fûbû^ßòZ ùjùa û eûMùe Keû~ûC[ôaû Kûc Leû_þ ùjûA_ûùe ùZYê bûaò Pò«ò Kûc Keòaû CPòZþ û PûKòeò Keò[ôaû ùfûKuê i`kZû còkò_ûùe û

ù^Y-ù\Yùe iûa]û^ eêj«ê û @û_Y @ûMKê aXÿòaûKê _ì‰ð ùPÁû Ke«ê û ù_âc i´§ MQòZ ejòa û aýaiûd iûa]û^úùe @ûMKê aXÿ«ê û A^þKcþ Z ùjaû ijòZ Lyð c¤ aXÿò~òa û _eòaûe ijòZ icd aòZûAùa û @]ôKûeúcû^u ijù~ûM còkòa û

PKâ û « aû hWÿ ~ ªe gò K ûe ùjûA_ûe«ò û iûa]û^ ej«ê û Pò«û I Kûce ùaûS ejòa û ^òRe KûcKê MbúeZû bûùa Ke«ê û `ûfþZê Lyð C_ùe Kù<âûf Ke«ê û ùKøYiò aWÿ aýqòuê còkòùa û @`òiþ Kûcùe aýÉ ejòùa û

~û^aûj^ aû AùfKÖâòKþ iûcû^þ C_ùe Lyð ùja û @aòaûjòZ ùfûKuê aòaûj _âÉûa còkòa û cûi c¤û«ùe ùKøYiò aWÿ lZò ùjûA_ûùe ö cûie ùgh \ò^ùe Rcò I Ne i´§úd iC\û ùjaûe ejòQò û iµ òùe fûbû^òZß ùjùa û

_eòaûeùe ù_âc iµKð aXÿòa û i´§ cRbìZ ùja û cûi c¤ùe Pò«û [KÑû _Y ejòa û ÊûiÚýKê ù^A LûcLò@ûf Ke«ê ^ûjó û ~û^aûj^ _âZò iûa]û^úùe Pûf«ê û Rúa^ùg÷kúe _eòa ð^ @^êba Ke«ê û Kûc c^ ù~ûM _ìaðK Ke«ê û ùeûRMûe aXÿòa û ùfûK @û_Yu `ûA\û CVûA _ûe«ò û

Kê¸

cKe

cú^ \ûµZý Rúa^ c]êe ejòa û cûie @ûe¸ \ò^MêWÿòK @û_Yu ^òR aê¡ò I aûYúKê C_ù~ûM Keò aWÿ]eYe cj ß_ì‰ð Kûc _ìeY Keòùa û aýaiûd I PûKòeòùe ^ì@û _âùdûM fûb Keòùa û Rúa^iû[úe i´§ c]êe ùja û iù¦j I cZùb\eê \ìùeA eêj«ê û

ùeûPK Z[ý

60

SòUò_òUòe jé\d GK cò^òUþùe 1000 [e i¦òZ ùjûA[ûG û

Kê¸úe K\û_ò Rúb aûjûeKê aûjûe Kùe ^ûjó û

c^êhý ^òR Rúa^ùe 33 _âZògZ icd ùgûAaûùe aòZûA [ûG û

_òµêWò ùKùa gêG ^ûjó û

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

Lû\ý eêPò

www.krishijagran.com

_êe\ò@û iêRò AWþfú AUþfú _ûAñ iûcMâú 300 Mâûc iêRò, \jò 300Mâûcþ, 3/4 LûAaû ùiûXÿû, 2 PûcP ùZf, 1 PûcP eûA, 10 Uò bîgw_Zâ, 1 GK ZûUò@û aòeò Wûfò, ùMûUòG K*û fuû, Êû\ @^êiûùe fêY û _êe _ûAñ : 2Uò @ûkê iòSû, 1 K_þ KUû _ûkw, 1Uò K*û fuû, 1 PûcP @\û ù_Áþ, @]û PûcP fêY, 2 PûcP ùZf û _âYûkú: _â[ùc \jòKê ù`<ò \ò@«ê û ùMûUòG _ûZâùe iêRò, \jò I fêYKê ùMûkûA ù`<ò \ò@«ê I 15 cò^òUþ _ûAñ Xûuò \ò@«ê û _êe _ûAñ KWûjú ùZf Mec Keò eûAe ZWKû fMû«ê û Gùa G[ôùe @\û, K*ûfuû I _ûkw _KûA eû§ò \ò@«ê û G[ôùe fêY _Kû bf bûaùe cògûA _êe _âÉêZ Ke«ê û AWþfú _ûAñ :

AWþfò cògâY fêY ù\A cògûA \ò@«ê ö AWþfú ÁûŠùe ùZf fMûA PòKY Keò \ò@«ê û Gùa @Ì @Ì _êeù^A cògâY C_ùe eL«ê I _êYò _êe C_ùe @Ì cògâY ù\A GjûKê Kbe Keò ^ò@«ê û Gùa _êe AWþfú @û_Yu _âÉêZ ùjûAMfû û GjûKê Mec Mec ^Wÿò@û PUYú Kò´û @^ý PUYú ijòZ _ehò \ò@«ê û

KêKeùe 1-2 K_ _ûYò _KûA Mec Keò \ò@«ê G[ôùe

cêWêKò iûcMâú : PûC MêŠ, 1 K_, 1/4 MêŠ aòeò Wûfò, ùjwê 1/4 PûcP, Nò@ 2 PûcP, ]kû Liû 1 PûcP, QûYòaû _ûAñ ùZf, fêY Êû\ @^êiûùe û _âYûkú : ]ìkò aòeò Wûfò I PûCkKê bûRò ù_gò \ò@«ê û icÉ iûcMâúKê cògûA bf bûaùe GjûKê PKUò \ò@«ê û Gùa @Uûe ùQûU ùMûkû Zò @ ûeò Keò ùcgò^þùe beò \ò@«ê I Rùfaò _eò ùMûfþ-ùMûfþ Nìeû«ê û _ùe ]úcô @û*ùe ù\A cêWÿêKò QûYò \ò@«ê û GjûKê [Šû ùjaû _ûAñ eLô \ò@«ê û _ùe GK Gdûe UûAUþ Wÿaûùe beò GjûKê eL«ê û ù~ùZùaùk Azû ùja ùMûUòG ùMûUòG @ûYò Lû@û«ê û

62

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

STAFF REQUIRED KRISHI JAGRAN GROUP OF PUBLICATIONS Krishi Jagran, World's Largest Circulated Multilingual Agri Rural Family Magazine with 12 Languages (11 Indian & 1 Global), 21 States, 2 Portals – 10 Million combined readership ( Krishi Jagran Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Telugu, Bengali, Assamese, Tamil, Odia, Malayalam & Agriculture World

Staff Required for all State Capitals Marketing Team  

Trainee Executives (120) Marketing Executives (60)



Marketing Managers (21)



General Manager (4)

The person should be graduate, smart, well mannered with excellent communication skills in respective vernacular languages and English. For 2nd and 3rd positions experience in the same field is must.

Trainee need not be graduate but must have keen interest for a career in marketing. resume to : response@krishijagran.com

Editorial Staff  

Journalist (21) Reporters (42)

 

Translator (12) Editorial Staff (12)

To strengthen our editorial team we are looking for fresh talents. The candidate should be graduate from a renowned university and should have flare to write. Knowledge of different Languages will be an added advantage.

Freelance Journalist: We welcome journalists who want to contribute to our publication as well as portal. The remuneration will be attractive. resume to : editor@krishijagran.com

vko’;drk gS ftyk Lrj ds fy, eSustj] ,Dth+D;wfVo dh vko';drk gS Ñf"k tkxj.k] fo'o dh lcls yksdfiz;] lcls T;knk] ?kj&?kj esa i<+h tkus okyh Ñf"k ikfjokfjd if=dk fgUnh] iatkch] xqtjkrh] ejkBh] déM+] rsyxq] caxkyh] vleh Hkk’kkvksa esa miyC/k gS vkSj bl o’kZ rfey] mfM+;k ,oa ey;kye esa Hkh cktkj esa miyC/k gks tk,xhA gekjh if=dk vius bDdloas o"kZ esa izos”k dj pqdh gS vkSj gj eghus 8 yk[k ls T;knk ?kjksa esa igqaprh gSA Ñf"k tkxj.k if=dk dks izxfr”khy fdlkuksa rd ys tkus ds fy, ftyk Lrj ij eSustj] ,DthD;wfVo dh vko”;drk gSA ftyk foi.ku dk;Zdkjh % ¼'kSf{kd ;ksX;rk@vuqHko ¼3&5 o"kZ½ vkosnd de ls de Lukrd gks ,oa Ñf"k esa fo”ks"k dj cht] dhVuk”kd] [kkn ,oa Ñf"k midj.kksa vkfn ds foi.ku esa de ls de 3 ls 5 lky dk vuqHko j[krs gksaA vkosnd dk izxfr”khy fdlkuksa ls esy&tksy ,oa tkudkjh gksuk vko”;d gSA osru ,oa vU; iSdst yxHkx ,d yk[k #i;s okf"kZd gksaxsA LFkkuh; foi.ku dk;Zdkjh % ¼'kSf{kd ;ksX;rk ,oa vuqHko½ vkosnd LFkkuh; fdlkuksa ls ckrphr djus esa l{ke gksA yksxksa rd vius fopkj igqapkus dh dyk esa ekfgj gksA de ls de 10oha d{kk mÙkh.kZ gksA vuqHko de gksus ij Hkh vxj vki esa dke djus dh n`<+ bPNk ”kfDr gS rks vki Hkh vkosnu dj ldrs gSaA vkd’kZd osru viuk vkosnu bZ&esy djsaA resume to : circulation@krishijagran.com

KRISHI JAGRAN 60/9, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi - 110016 Tel: 011-26511845 / 26517923 / 45503170 Email: info@krishijagran.com, www.krishijagran.com

ùLk

www.krishijagran.com

KâòÁòdûù^û ù_ädûe @`þ \ Ade

ù

Æ^òiþ Käa eòdf ùcWòâWþ _ûAñ ùLkê[ôaû _ êðMûfe Kýû_ùU^þ I Áûe Áâ û AKe Kâ ò Á ò d ûù^û ùeû^ûfþùWûuê 2016e dêùeû_e ùaÁ `êUafe eì_ùe Pd^ Keû~ûAQò û Zûuê dêAG`þG ùaÁþ ù_ädûe @`þ \ Adeùe i¹û^ò Z Keû~ûAQò ö ùeû^ûfþ ù Wûu \cû\ûe _â\gð^Kê @û]ûe Keòaû _ùe eòdf ùcWâòWþ Gjò iòRò^þùe ù~CñVûùe Pûµòd^è fòMþ cêKêU RòZòaû _ûAñ i`k ùjûAQ«ò , Gjò V ûùe jó ùeû^ûfþ ù Wûe @MêaûAùe _ êðMûfe _â[c [e K_þ jûif KeòQ«ò û iìP^ûù~ûMý ù~, ùeû^ûfþùWû \ßòZúd [e _ûAñ Gjò K_þKê RòYòaûùe ilc ùjûA_ûeòQ«ò û ùeû^ûfØu ijòZ i¹û^e ù\øWe @«òc Zò^ò ùLkûkòcû^u c¤ùe Käae ùMâû[þ ùafþ I GK @^ý ùÆ^òg Käa G<fûUòKûe ùcWâòWþ ÁâûAKe Gù<ûAù^ MâòRcýû^þ iûcòf @Q«òö

ùMûfû_ú afþùe @ûC ùLkû~òa ^ûjó : @^êeûM VûKêe

Uò

cþ AŠò@ûe Pûfê ejò[ôaû NùeûA iìZâ @^êiûùe ùMûfû_ú afþ @ûC ùUÁþ Kâ ò â ù KUþ cýûPùe aýajûe Keû~òa ^ûjòñ û Gjû KjòQ«ò aòiòiò@ûA @¤l @^êeûM VûKêe û VêKûe Gjò adû^ùe bûeZe f´û NùeûA iìZâ C_ùe _â[c \ò^- eûZâòe ùUÁþ @aieùe Gjò @UKk fûMê Keò ù\AQ«ò û bûeZúd Uòcþ Gjò NùeûA iìZâùe 13 ùUÁþ cýûP ùLkòùa ~ûjû ù`aédûeú-cûyð _~ðý« Pûfòa û Zûuê fûMêQò Kò GjûKê aýajûe Keòaûe ^ò¿ ò Keòaû _ìaðeê \òfú_ Uâ`òùe c¤ Gjû _âùdûM @ûagýK ejòQò û @ùÁâfòdû Uòcþ _â[c Gjû @ûe¸ Keò iûeòQò û VûKêe KjòQ«ò ù~, ùMûfû_ú afþ aòhdùe KòQò c¤ Kjòaû Lêaþ @^ûagýK ùja û ùi KjòQ«ò ù~, ‘cùZ fûMêQò Kò @ûce @«òc ^ò‰ðd ù^aû _ìaðeê ùKøYiò ùlZâùe KòQò bêf ejò~ûA[ôaûKê c¤ ù\LôaûKê ùja û cêñ ^ò¿ ò ù^aû _ìaðeê ùa÷mû^òK C_ûdùe aòÉéZ Z[ý ù^aûKê PûjêñQò, Kò«ê Gùa @ûùc Gjò iìZâùe ùMûfû_ú afþKê fûMê Keòaû _ûAñ _âÉêZ ^ûjêñ û

64

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016

iòù^cû

www.krishijagran.com

ùRKþu ij ùWUþ KeêQ«ò ùUfe Êò`Ö

j

fòCWÿ @bòù^Zû Ucþ jòWfÁ^þu ijòZ iµKð ZêUòaû _ùe MûdòKû ùUfe Êò`Ö I @bòù^Zû ùRKþ G`âû^þu c¤ùe ùWUòõKê ù^A Pyðû ùRûe ]eòQò û Kò«ê Êò`Ö ùRKu ijòZ ^òRe ù_âc iµKð iê\éXÿ ùjaû aòhdùe aòùgh KòQò _ûUò ùLûfò ^ûjû«òò û iìZâ @^êiûùe ùUfe I ùRKþ iaêùaùk RùY @^ýRYu ijòZ ji Lêiò I […ûZûciû Keò[û«ò û G[ôijòZ \êùjñ GKûVò aêfûaêfò Keòaû I Wò^e Keê[ôaû c¤ ^ReKê @ûiòQ«ò û

ùIßfþKcþ aýûKþ Mû§òùe @^ê_cþ ùjùa eûR^òZm

a

fò C Wþ ù e @Zò RYûgê Y û @bò ù ^Zû @^ê _ c ùLe @ûMûcú `ò f à ‘ùIßfKcþ aýûKþ Mû§ò’ùe eûR^úZòm bìcòKûùe ^ReKê @ûiòùa û ùIßfþKcþ aýûKþ Mû§ò ec^û Kcêý^òùKg^þ \ßûeû ^òcðòZ @^ý `òfà @ùU û `òfàe CùŸgý cjûcôû Mû§òu @jòõiû @ûù¦ûk^e iò¡û«Kê iòù^cûe _e\ûùe _â\gðòZ Keòaû û @bòù^Zû Giþ. K^ûMeûRþ `òfàùe cjûcôû Mû§òu bìcòKûùe @^ê_cþ @aZú‰ð ùjùa û ~ûjûu Ê_Ü ùjCQò ù\gùe iùyûUZû _ì‰ð gûi^Kê aRûd eLôaû û

G aûfûKé¾ `òfà ^òùŸðg^û ù\A[ôaû ùaùk Gjûe _UK[û I Äâò_Ö c¤ ùfLôQ«ò û G[ôùe ù\LôaûKê còkòQò Kò Mû§òRú ~\ò @ûRò bûeZùe [ûù« ùZùa NUYûKâc K’Y ùjûA[û«û û

gòŸZ’eê RûjÜaú K_êe afòCWþùe _û\ [û_òùa

Lê

aþgúNâ afòCWþ @bòù^Zâú gâúù\aúu Sò@ RûjÜaú K_êe jò¦ú `òfàùe ^ReKê @ûiòùa û ^ì@û @bòù^Zâúuê ^òRe `òfàùe cCKû ù\aû _ûAñ aògòÁ `òfà^òcðZû KeY ùRûje RûjÜaúuê afòCWùe ùWaê Keòaûe ùcøKû ù\CQ«ò û MYcû¤cKê @ûiò[ôaû Lae @^êiûùe ‘2 ùÁ^i’e WûAùeKÖe @bòùhK acð^u @ûMûcú `òfà ‘gòŸZ’ùe RûjÜaú ^ReKê @ûiò_ûe«òö Gjû _ìaðeê Lae @ûiòQò Kò RûjÜaú `òfà ‘ÁêùW< @`þ \ Ade-2’ùe ^ReKê @ûiò_ûe«ò û Kò«ê Gùa _~ðý« G K[û C_ùe KòQò _âNU Keû~ûA^ûjó û Gjû aýZúZ Gjò ahð ajê @^ý ^ì@û Áûiðu _òfûcûù^ c¤ aWÿ _e\û C_ùe ~û\ê ù\LûAaûe _âÉêZò Gùa Rûeò eLôQ«ò û G[ôc¤eê ùi÷` @fäúu Lû^þu aW Sò@ iûeû Lû^þ, gûjeêLþu _ê@ @ûd^ Lû^þ I _uRþ K_êeu _ê@ Agû^þ L…e c¤ CfòCWþ G<òâ Keòaû _ûAñ ùag fûMò_WÿòQ«ò û

66

Kéhò RûMeY @ùKÖûae 2016