Krishi Jagran Punjabi Magazine November 2016

Page 1

ISSN 2455-1112

n?Zw-J/-;h- feqPh ikroD fe;kBK dh fjsekoh, d/P Go ’u gj[zu ;kvh

www.krishijagran.com

NwkNo dh |;b ’u g"X ;zoePD GoiVAW dy prjIvI rog, rokQwm Aqy bcwau kxk dy bIj Kud iqAwr kro

;kb 18 ^ nze 11 ^ Btzpo 2016 ^ o[gJ/ 35

+91 9891 405 403




www.krishijagran.com

sseok

sseok

n?Zw.J/.;h. feqPh ikroD Gkos dh gqw[Zy gfotkoe wkf;e gZfsqek

o"kZ 18 vad 11 uoacj 2016 #i;s 35 ;zgkde fBd/Pe

n?wH;hH v'wfBe PkfJBh fJwkB[tb n?wHihH tk;B ekoiekoh ;zgkde vkH e/HNhH uzvh oftzdo s/tfsnk nfiE thHnkoH seBheh ;zgkde vkH phH;hH fp;tk; wkoehfNzr w[yh ;zi/ e[wko fpiB; j?v n?;HJ/HghH i/H ;kp{ iBob w?B/io iB;zgoe cojk ykB ;jkfJe ;zgkde o{ph i?B ;'Pb whvhnk w[yh nfBe/s f;Bjk ;hBhno g~soeko fJwokB ykB ;hBhno w?B/io e/Hi/H ;oB:k w?B/io ;kok ykBk w/xk Powk w[ez[dB BkfJo wkoehfNzr ;jkfJe nc;kBk wfbe uz[eh G{Nhnk g{Bw ftPteowk fozeh g[zvho ;'Bhnk wjkiB fPckbh wjkiB bePwh gKv/ j/wk Powk fgqnzek wzvktohnk gq;ko gqpzXe fBPKs Nk~e okj[b f;zx npd[; ;wd ;jkfJe gqpzXe gqPKs Powk c[oekB e[o?Ph w'fjs nze{ :kdt ezuB f;zx efoPwk b/joh gqhsh u"jkB nkfJPk ykB g~g{ okJ/ gtB e[wko gtB nkir/ Bo/Ado P/oskN/ fPteKs T[gkfXnkJ/ nkoHn?BH u"p/ feqPB fpjkoh ni/ e[wko jowBgqhs f;zx ezr fBd/P dwkEhnk i;ftzdo f;zx fY~b'A nekT{AN; T[fds fw~sb e/HphH fJzdok ekƒBh ;bkjeko n?uH n;w[dhB fvIkJhfBzr :'r/P e[wko fteow f;zx d|soh ;jkfJe d/t/Ado f;zx irdhP ikBk oftzdo ikBk okiht laiknd] çdk'kd] eqnzd ,oa Lokeh ,e-lh- Mksfefud ,e-,-lh- Ñf"k tkxj.k % 60@9 rhljk ry] ;wlqQ ljk; ekfdZV] utnhd xzhu ikdZ eSVªks LVs”ku] ubZ fnYyh&110016 ds }kjk ,pVh- ehfM;k izsl ch 2] lsDVj&63] uks,Mk&201301] ftyk&xkSrecq) uxj ¼;w-ih-½ *lokZf/kd lqjf{kr U;k; {ks= fnYyhA bl if=dk esa çdkf'kr ys[k ,oa fopkj ys[kdksa ds futh gSaA çdk'kd@laiknd blds fy, mRrjnk;h ugha gSaA

dqy ist 68 Ph. : 011-26511845, 26517923, 45503170 Email : info@krishijagran.com Web : www.krishijagran.com

04

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

y/sh ;wkuko ..........................08

fw~Nh goy ..........................50

eμgBh ;wkuko .........................14

pRofkt lWc ........................56

fJzNoftT{ .........................24

GftZy ..........................58

fJzNoftT{ .........................28

Kwxw Kjwnw ..........................60

T[gbpXh .........................30

g"X ;zoePD ......................32

o'r o'eEkw .........................40

y/b irs ..........................62

ਰਾਜਨੀਤੀ .........................64

ਿਫਲਮ .......................66

Subscribe

phi T[sgkdB .........................44

wzvhekoh .......................47

Krishi Jagran Magazine Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Bengali, Telugu, Assamese, Odia, Tamil, Malayalam & English

Nishant Taak

9953756433, 9891889588

laiknd] çdk'kd] eqnzd ,oa Lokeh ,e-lh- Mksfefud ,e-,-lh- Ñf"k tkxj.k % 60@9 rhljk ry] ;wlqQ ljk; ekfdZV] utnhd xzhu ikdZ eSVªks LVs”ku] ubZ fnYyh&110016 ds }kjk ,p-Vh- ehfM;k izsl ch 2] lsDVj&63] uks,Mk&201301] ftyk&xkSrecq) uxj ¼;w-ih-½ *lokZf/kd lqjf{kr U;k; {ks= fnYyhA bl if=dk esa çdkf'kr ys[k ,oa fopkj ys[kdksa ds futh gSaA çdk'kd@laiknd blds fy, mRrjnk;h ugha gSaA

To Join Krishi Jagran Kisan Club

9891405403 Kerala Office Ramachandra Towers, Behind GHSS,Pattom, Thiruvananthapuram - 4


Pesh s[jkv/ jZEK ’u s[;hA ;kv/ T[sgkdK d/ fgZS/ dh Pesh j'

j'Avk gkto gq'veN; ftPtk; eodh j? fe ;kvh gSkD s[jkv/ Bkb j?. s[jkv/ ;[gB/ ;kƒ e[M tZyok T[sgkd pDkT[D bJh gq/fos eod/ jB i' s[jkv/ ihtB ftu PeshPkbh pdbkU fbnk ;eD. b'eK dh ;jkfJsk eoBk ns/ ekoi g{o/ eoBk.


;zgkdeh 21 (1996-2016)

fe

j~eK s'A tKM/ fe;kB

;kB Gkos dh PkB jB. fJ; d/P dh nwkBs jB. fJj rZb ne;o fgzvK ftu j[zd/ fe;/ B/sk d/ GkPD ftu n;hA ;[D ;ed/ jK. fJj ed/ fe;/ B/ BjhA ;'funk fe d/P dh fJ; nwkBs dh ;fEsh eh j? < T[;ƒ nkgD/ jZeK d/ pko/ ftu gsk th j? iK BjhA < nkws"o s/ d/yD ’u nkT[Adk j? fe fe;kB nkgD/ w"fbe jZeK s'A g{oh soQK nBikD jB. fe;/ th soQK dh yohdkoh d/ ;w/A fe;kB tho ;wkB d/ pdb/ fpb b?Dk G[Zb iKd/ jB. fJjh BjhA i/eo p?Ae ftu nkgDk g?;k b?D iK yks/ dh ikDekoh b?D th iKd/ jB iK fco ;fjekoh ftek; ew/Nh s'A e'Jh ikDekoh b?Dh j't/ sK fe;kB thoK ƒ jw/Pk jh w"i{dk nc;oK s'A vKN^cNeko ;[DBh g?Adh j?. fJ; d/ bJh fe; ƒ fIzw/tko mfjokfJnk ikJ/, fe;kB ƒ iK fco T[; nc;o ƒ, i' ;oekoh e[o;h T[~s/ p?mk j'fJnk j? < fJ; dk w[Zy ekoB f;oc fJe' jh j? fe fe;kBK ƒ nkgD/ jZeK d/ ftP/ ftu g{oh ikDekoh BjhA j?. fJjh ekoB j? fe T[j J/Bk ;G ;fjD eodk j?. jkbKfe fe;kBK ƒ ikro{e eoB bJh S'N/ gZXo s/ eJh fe;kB nfXeko ;zrmB pDkJ/ j'J/ jB go fJj efjDk w[Peb j? fe T[j fezBk ezw eo oj/ jB. fJjh ;tkb ;oeko T[~s/ th bkr{ j[zdk j? fe ;oeko fe;kBK d/ jZeK bJh fezBk ezw eo ojh j?. ;Zu sK fJj j? fe ;oeko fdB'^fdB y/sh :'iBktK bkr{ eoB ’s/ brh sK j'Jh j? go nfijhnK :'iBktK dh eh bkG fizBK dk n;bhns ftu fe;kB tho bkG BjhA b? ;ed/. :'iBktK sK pknd dh rZb j? b/feB fe;kBK ƒ T[BQK d/ jZeK s'A tKMk ofjDk nfjw w[Zdk j?, fi; d/ ekoB T[j nkgD/ jZeK s'A

nBikD sK ofjzd/ jh jB Bkb jh T[j fe;/ th :'iBk dk ;jh bkG BjhA b? gkT[Ad/.

jo ;kb o/b piN ns/ nkw piN g/P ehsk iKdk j? go e'Jh y/sh gqXkB d/P bJh y/sh piN iK fe;kB piN dh rZb feT[A BjhA eodk id'A fe;kB d/P dh ihvhgh ftu nfjw fjZ;/dkoh fBGkT[Adk j? sK T[; d/ bJh fe;kB nk:'r ns/ fe;kB piN feT[A BjhA pDkfJnk iKdk < T[Ai sK fe;kB fJ; d/P dh ohVQ jB go fJ; ;w/A ;G s'A ewI'o ns/ p/;jkok fJjh BIo nkT[Ad/ jB. S'N/ gZXo ’s/ p?m/ ;oekoh nc;o fJ; ohVQ ƒ ewI'o eoB bJh fe;kBK ƒ go/PkB eoB s'A fgZS/ BjhA jNd/ ns/ Bk jh T[BQK ƒ g{oh ikDekoh T[gbpX eokT[Ad/ jB. fe;kBK dh I[pkBh i/eo ;[DhJ/ sK T[j fJjh efjzd/ ;[DkJh d/Dr/ fe n;hA nkgD/ jZeK s'A g{oh soQK tKM/ jK. T[BQK wk;{w fe;kBK ƒ sK fJj th BjhA gsk fe T[BQK bJh fejVhnK :'iBktK ns/ ;j{bsK jB. fJ; d/ bJh ;oeko th e'Jh edw BjhA u[e ojh. :kBh ;oekoh szso g{oh soQK Bkb c/b j?. ;oekoh szso d/ Bkekw j'D ’s/ ;tkb fJj T[mdk j? fe fet/A fe;kB nkgD/ jZeK pko/ ikD ;e/rk< fJ; ;w/A b'V j? fe;kBK bJh e[M tZyok eoB dh. T[BQK ƒ T[BQK d/ jZeK s'A ikD{ eokT[D dh, T[BQK bJh ubkJhnK ik ojhnK :'iBktK dk g{ok bkG d[nkT[D dh. fJ; d/ bJh ;oeko ƒ th ikrDk j't/rk ns/ fJe BthA ikrqsh fe;kBK d/ ftueko fbnkT[Dh j't/rh, sd/ d/P d/ jkbks p/jso j' ;eDr/. n?~wH;hH v'wfBe Email : dominic@krishijagran.com

21 Years. 12 Languages. 21 States. 22 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170

Email : info@krishijagran.com

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com

info@krishijagran.com, editor@krishijagran.com, advt@krishijagran.com, circulation@krishijagran.com

06

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016



y/sh ;wkuko

www.krishijagran.com

:'fre y/sh Bkb tX/rk T[sgkdB L okXkw'jB

|

;b T[sgkdB tXkT[D bJh ;oeko j[D nfXnksw dk ;jkok b?D dh fsnkoh ftu j?. fXnkB oj/ fe ;oeko |;b T[sgkdB tXkT[D bJh fe;kBK ƒ gq's;kfjs eo ojh j?. fJ;/ f;bf;b/ ƒ nZr/ tXkT[Ad/ j'J/ j[D ;oeko fJ; BthA ftXh ƒ nwbh ikwk gfjBkT[D bJh gozgokrs feqPh ftek; :'iBk (ghe/thnkJh) dh wdd bt/rh.

;zp'fXs eod/ j'J/ T[BQK B/ fejk fe ;ekokswe ;'u dk gqfeosh s/ gP{XB ’s/ rfjok n;o g?Adk j?. e[M b'e ftPtk; BjhA eod/ go fJ; ftu ftfrnkBe ;ZukJh j?. n;hA :'fre y/sh bJh fJ; ftuko dk ;woEB eoB ik oj/ jK. okXkw' j B f;z x B/ fejk fe gqfeosh ;kv/ fdwkr ƒ gVQdh j? ns/ ftukoK dh Pesh dk y/sh d/ y/so ftu gqGkth T[g:'r ehsk iKdk j?. y/sh wzsoh B/ df;nk, fJ; ;zdoG ftu Gkos s/ ftd/PK ’u y'i ekoi ehs/ ik oj/ jB.

fJ; s/ y/sh wzsoh okXkw'jB B/ fejk fe d/P ftu y/sh T[sgkdB tXkT[D bJh ;oeko :'fre y/sh ƒ pVktk d/t/rh. T[BQK B/ fJj rZb Xkofwe ;z;EkB pqjwe[wkoh tb'A nk:'fis fJe gq'rokw u ejh. gozgokrs i?fte y/sh s/ nk:'fis g'qrokw ƒ

wz

Jh^Bkw d/ sfjs fwbDr/ 10 bZy o[gJ/

vhnK dh ;fEsh ƒ fInkdk wIp{s pDkT[D bJh ;oeko brksko edw u[Ze ojh j?. e/Adoh feqPh ns/ fe;kB efbnkD wzsoh okXkw'jB f;zx B/ fejk fe d/; dhnK 271 y/sh wzvhnK ftu ;tZSsk w[fjzw ubkJh rJh. fJ; s'A fJbktk ;tZSsk ekoi :'iBk th pDkJh rJh j? fi; d/ sfjs fJj fBoDk fbnk frnk fe Jh^Bkw 08

;ehw d/ sfjs ftnoE gdkoE gqpzXB gbKNK dh ;EkgBk bJh jo/e wzvh ƒ 10 bZy o[gJ/ T[gbpX eokJ/ ikDr/. fJ; d/ Bkb y/sh, ;fjekfosk s/ fe;kB efbnkD ftGkr tb'A gqpzfXs cb?rfPg ;ehw nkoe/thtkJh d/ sfjs yIkB/ dk fJe gqshPs m'; ns/ sob ftnoE gdkoE gqpzXB T[~s/ you ehsk ikJ/rk. fJ; :'iBk

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

Bkb wzvh ftu nkT[D tkb/ fe;kBK ƒ f;ZXk bkG fwb/rk. fJj :'iBk wzvh ftu puD tkbhnK ;pIhnK ns/ cbK dh ofjzd^yz{jd ƒ fXnkB ftu oy e/ pDkJh rJh j?. fJBQK ftnoE gdkoEK Bkb ezg';N fsnko ehsk ikJ/rk fi; d/ sfjs 583 wzvhnK ftu t/;N w?B/iw?AN gbKN ;Ekgs ehs/ ikDr/.


13.6 x 28

380


y/sh ;wkuko

www.krishijagran.com

S~sh;rVQ ƒ fwfbnk n?rohebuo bhvofPg g[o;eko wZSh phi nk:kse BjhA pbfe gqw[Zy fBo:kse oki pfDnk SZsh;rVQ oki d/ y/sh wzsoh fpqiw'jB nrotkb ƒ fJj g[o;eko T[~so gqd/P d/ okigkb okw BkfJe, jfonkDk d/ okigkb egskB f;zx ;'bzeh ns/ oki ;Gk d/ T[g^gqXkB ghHi/H e[ohnB tb'A ;KM/ s"o ’s/ gqdkB ehsk frnk. ;qh nrotkb B/ fejk fe fJj g[o;eko n;b ’u SZsh;rVQ d/ bZyK fe;kBK dh fwjBs dk ;BwkB j?. T[BQK B/ fejk fe SZsh;rVQ B/ wZSh phi T[sgkdB d/ y/so ftu fIeo:'r ;cbsk jk;b ehsh j? ns/ j[D fJj phi nk:ks eoB dh pikJ/ d{;o/ okiK Bz{ phi fBo:ks eoB tkbk oki pD frnk j?. fJ; dk i; th ;kv/ fwjBseP wZSh T[sgkde fe;kBK ƒ fdZsk ikDk ukjhdk j?.

wZ

Sh phi dk nk:ks eoB tkbk oki SZsh;rVQ j[D nk:kse oki BjhA pbfe fBo:kse oki pD frnk j?. wZSh phi T[sgkdB ns/ wZSh gkbB d/ y/so ftu oki B/ tZvh T[gbpXh jk;b ehsh j?. fJ; d/ bJh oki ƒ BthA fdZbh ’u nk:'fis n?rohebuo bhvofPg n?tkov Bkb ;BwkfBs ehsk frnk.

eDe d/ p|o ;Nk~e ftu eN"sh eo/rh ;oeko

e

De dhnK ehwsK ftu nkJh s/Ih o'eD bJh e/Ado ;oeko eDe d/ p|o ;NkZe ftu eN"sh eo/rh. ykX ns/ T[gG'rsk wkwb/ wzsoh okwftbk; gk;tkB B/ dZf;nk fe y[ZbQ/ pIko ftu fteoh :'iBk (Un?wn?;n?;) d/ sfjs eDe dh ;gbkJh pIko ftu tXkT[D bJh e/Ado ;oeko s?n wkBeK d/ nB[;ko eDe d/ p|o ;NkZe ftu ewh eo/rh. :kd oj/ fe s?n wkBeK d/ fj;kp Bkb 1 ngq?b 2017 ƒ 74H6 bZy NB eDe dk p|o ;NkZe j'Dk ukjhdk j? idfe e/Adoh g{b ftu 1 nes{po ƒ 216H75 bZy NB eDe dk Gzvko w"i{d j?. fgSb/ ;kb 1 nes{po 2015 ƒ 324H50 bZy NB eDe dk Gzvko w"i{d ;h. T[BQK B/ fejk fe uhBh dhnK ehwsK ;fEo pDh j'Jh j? fco th e/Ado ;oeko brksko uhBh dhnK ehwsK T[~s/ BIo oy ojh j?. 10

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

T[BQK B/ df;nk fe SZsh;rVQ ’u wZSh gkbB d/ y/so ftu, oki rmB d/ ;w/A fiE/ 25 eo'V wZSh phi T[sgkdB eoe/ 22t/A ;EkB ’s/ ;h. T[E/ w"i{d ;w/A 149 eo'V s'A fInkdk wZSh phi T[sgkdB eoe/ oki 6t/A ;EkB ’s/ nk frnk j?.


Mob.: 9727760130, 8195800220

“IwhB pbtkB sK fe;kB XBtkB”

jo c;b bJh nfs T[g:'rh

fe;kBK dh ;/tk ’u jw/Pk fsnko ykd dk ftPkb Gzvko T[gbpX

fe;kBK bJh jo soQK dh


y/sh ;wkuko

www.krishijagran.com

NwkNo dh fJ; BthA t?okfJNh s'A fe;kB b? ;eDr/ Gog{o |;b fsnko ehsh rJh NwkNo dh BthA t?okfJNh j?. fJ; dk BK sePD oePe ofynk j?. sePD oePe d{;ohnK fe;wK d/ w[ekpb/ 4 r[Dk fInkdk T[sgkdB d/Adk j?. ;odh ’u fJ; d/ fJe p{N/ T[~s/ 20 feb' NwkNo ns/ rowh ftu 9 s'A 15 feb' se NwkNo brd/ jB.

N

wkNo fJe nfijh ;pIh j? fi; ƒ eJh o{gK ftu fJ;s/wkb ehsk iKdk j?. fe;kB NwkNo dh y/sh s'A uzrh ewkJh eo b?Ad/ jB. i/eo fe;kB ƒ NwkNo dh y/sh ftu j'o th fInkdk w[Bk|k fwb ikJ/ sK fJ; s'A uzrh rZb T[;d/ bJh eh j't/rh. fJzvhnB fJz;NhfuT{N nkc n?vtK; fo;ou d/ ftfrnkBe d[nkok

p?Arb[o{ d/ fJe fe;kB B/ d/;h oePD oePe ƒ 5 J/eV ftu brkfJnk sK fJ; T[~s/ 10 bZy dh bkrs nkJh. fe;kB ƒ brGr 1 eo'V dh ewkJh j'Jh. fJ; t?okfJNh dh ;G s'A yk; rZb fJj j? fe ;odh d/ w";w ftu fJ; t?okfJNh ƒ d/P ftu fes/ th brkfJnk ik ;edk j?.

gqXkB wzsoh y/sh f;zikJh :'iBk dh gfjbh fePs ikoh ikJh :'iBk d/ sfjs gq d/XkBP ftuwzsohnX{y/oshnKh f;zgJhnK f;zikJh :'iBktK Bz{ ;wK pZX sohe/ Bkb g{ok eoB bJh e/Adoh ftZs wzsoh no[D i/Nbh B/ Bkpkov d/ wkfXnw Bkb gqdkB ehsh ik ojh oew dh gfjbh fePs d/ o{g ftu 1500 eo'V o[gJ/ dh oew dk u?e, e/Adoh ib ;z;kXB wzsoh ;qhwsh T[wk Gkosh ƒ gqdkB ehsk. fJ; wjZsteKyh gfo:'iBktK d/ nXhB 80 jIko eo'V o[gJ/ dh bkrs Bkb 2019 se 99 nX{ohnK gJhnK gfo:'iBktK Bz{ g{ok ehsk 12

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

ikJ/rk. fJ; ;kb fJ; d/ bJh 20 jIko eo'V o[gJ/ dh oew ikoh ehsh ikJ/rh. ew/Nh d/ gqXkB fpqiw'jB nrotkb B/ dZf;nk fe fJ; :'iBk d/ wkfXnw Bkb brGr ;tk d' eo'V J/eV tkX{ y/so ’u f;zikJh dh ;j{bs fwb/rh. T[BQK B/ dZf;nk fe fJBQK gfo:'iBktK ’u'A 60 gqshPs gfo:'iBktK ;'ek ghVs fJbkfenK ftu jB. T[BQK B/ fejk fe :'iBk ƒ fJ; soQK pDkfJnk frnk j? fe fJj bzw/ ;w/A s'A nX{ohnK gfo:'iBktK ƒ ;w/A pZX sohe/ Bkb nrb/ fszB ;kbK ftu g{oh eoB ’u ;cb j't/rh.



eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

;'Bkfbek d/ fBo:ks ’u 79 gqshPs dk tkXk doi

d/

P dh wzBh^gqwzBh No?eNo ezgBh ;'Bkfbek No?eNo f;oc y/soh pIko ftu jh BjhA pbfe nzsookPNoh wkoehN ftu th brksko tkXk doi eodh ik ojh j?. ;kb 2016 ftu ezgBh B/ nes{po wjhB/ ftu 70 gqshPs fBo:ks tkXk doi eoB d/ Bkb 1248 No?eNo fBo:ks ehs/ idfe ;kb 2015 ftu ezgBh B/ 735 No?eNo fBo:ks ehs/ ;B. ;'Bkfbek nkJhNhn?b dh ftek; do jo ;kb p/jso j' ojh j?. ;'Bkfbek d/ n?e;g'oN fvthIB B/ fgSb/ 7 wjhfBnK d"okB 20 gqshPs dk tkXk doi ehsk j?. fgSb/ 7 wjhfBnK d"okB ezgBh B/ e[b 7056 No?eNo fBo:ks ehs/ jB idfe fgSb/ ;kb fJ;/ ;w/A d"okB fJj nzeVk 5939 fojk ;h.

ezgBh d/ fJ; gqdoPB s/ ezgBh d/ gqpzX fBd/Pe dhge fwZsb B/ fejk fe fJ; tkXk jk;b eoBk ;'Bkfbek bJh wkD dh rZb j?. fJ;/ ntXh ftu n;hA d[BhnK d/ fInkdkso ftef;s No?eNo pIkoK ftu nkgDh ;cb w"i{drh pDk bJh j?. eJh d/PK ftu y/sh d/ y/so ftu wPhBheoB ƒ ngBkT[D dk o[MkB t/yd/ j'J/ ;kƒ g{ok Go';k j? fe nkT[D tkb/ ;w/A ftu fBo:ks pIko ’u j'o fInkdk s/Ih nkJ/rh. Gkos dh fe;/ j'o No?eNo fBowksk ezgBh dh s[bBk ftu ;'Bkfbek B/ ;G s'A gfjbK fInkdk n?uHghH No?eNoK fit/A 110 n?uHghH ns/ 120 n?uHghH ƒ nzsookPNoh rkjeK bJh g/P ehsk j?. ;kvh ezgBh nbihohnk, B/gkb ns/ fwnKwko tor/ d/PK ftu wkoehN bhvo j'D d/ Bkb^Bkb ncohek ftu ntZb Bzpo T[~s/ j?.

rqht; gkto i/B;/N j't/ Bkb HHH sKjh pD/ r~b

;/tktK fg gqSb/dkB50eo;kbKojhs'A wzd/BPh^gqƒwzBnkgDhnK h ezgBh rqht;

ekNB fbwfNv. fJj ezgBh nkgD/ yk; ns/ nkX[fBe seBhe tkb/ p/jso gkto T[geoDK bJh ikDh iKdh j?. jkb ftu jh fJe gqdoPBh ’u ezgBh tb'A fjZ;k b? oj/ ezgBh nfXekoh ;[Bhb ;kX B/ dZf;nk fe ezgBh d/P ftu sK nkgD/ rkjeK dh b'VK ƒ g{ok eo jh ojh j? Bkb jh nzsookPNoh pIko ftu th ezgBh B/ nkgDh fJe yk; gSkD pDkJh j?. rqht; gkto pqKv BK Bkb ezgBh nkgD/ gkto T[sgkd Gkosh pIko ftu rkjeK ƒ T[gbpX eok 14

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

ojh j?. ezgBh dk w[Zy T[sgkd rqht; gkto i/B;/N j? i' tZy^tZy wkvbK ftu T[gbpX j?. fJj i/B;/N tgkoe gq:'r bJh fNekT{ j? fi; ftu 2H5 e/thJ/ s'A 500 e/thJ/ se d/ i/B;/N T[gbpX jB. ;qh ;kX d;d/ jB, ;kv/ rkje jh ;kvk Go';k jB. fJ;bJh n;hA T[BQK dhnK T[whdK T[~s/ yok T[soD bJh gqshpZX jK. fJjh ekoD j? fe n;hA nkgD/ rkjeK ƒ uzrh seBhe tkb/ T[sgkd w[jZJhnk eotkT[Ad/ jK.



eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

gP{ gkbeK dhnK T[whdK ’s/ yok j? ftop/e

g

P{ gkbB fe;kB dh ewkJh dk nfjw Iohnk j?. y/sh ns/ gP{ gkbB d/ IohJ/ jh fe;kB nkgDk o'Irko ubkT[Ad/ jB. T[j gP{ gkbB sK eod/ jB go T[BQK d/ ;kjwD/ ;G s'A tZvh ;wZf;nk gP{nK dh d/yGkb dh jz[dh j?. T[BQK ƒ vo ;skT[Adk ofjzdk j? fe fet/A T[j gP{nK ƒ szdo[;s oZy e/ fInkdk d[ZX T[sgkdB b? ;ed/ jB. y/sh w/b/ ’u Gkr b?D nkJh gP{nK bJh dtkJhnK pDkT[ D tkbh ;z ; ko dh wzBh^gqwzBh ezgBh ftop/e d/ ;hBhno fpIB; nfXekoh gtB e[wko r[gsk B/ dZf;nk fe ftop/e gP{ gkbB d/ y/so ftu 24 s'A fInkdk d/PK ’u nkgDh ;/tktK d/ ojh j?. Gkosh gP{ gkbeK ƒ ezgBh T[BQK dh b'V d/ nB[;ko T[sgkd T[gbpX eok ojh j?. gP{nK ’u ne;o j'D tkbh y[ogek, w{zjgek, rbx'N{ ns/ EB?bk torhnK phwkohnK d/ Bkb T[BQK ’u e?bPhnw dh ewh ƒ d{o eoB bJh ezgBh e'b tZvh frDsh ’u T[sgkd T[gbpX jB.

ns/ G/v gkbB bJh Io{oh ;kohnK dtkJhnK ns/ Io{oh T[sgkd ftpo/e T[gbpX eok ojh j?. ;qh r[gsk dZ;d/ jB fe wkfjoK dh Nhw jw/Pk fgzv^fgzv ik e/ fe;kBK ƒ fJ; y/so Bkb ;pzXs g{oh ikDekoh w[jZJhnk eokT[Adh j?. ;w/A^;w/A s/ fe;kBK ns/ gP{ gkbeK ƒ eh edw u[ZeD/ ukjhd/ jB fJ; pko/ ’u th T[BQK ƒ ikro{e eoe/ Io{oh ikDekohnK d/Ad/ jB. ftop/e fJj Nhuk b? e/ uZb ojh j? fe fe;kB gP{ gkbB ’u fInkdk bkG b? ;eD ns/ fInkdk s'A fInkdk fJ; y/so ’u ngDkJh ikD tkbh nkX[fBe wZSh gkbB, gP{ gkbB, w[orh gkbB seBhe d/ ftP/ ’u ikro{{e ofjD.

gP{nK dh f;js, nb/wfpe d/ Bkb

g

P{gkbeK ƒ nkgD/ s'A fInkdk nkgD/ gP{nK dh f;js dh fuzsk ofjzdh j? feT[Afe T[BQK gP{nK d/ wkfXnw Bkb T[BQK dh o'Ih o'Nh ubdh j?. gP{nK ƒ i/eo ;w/A f;o dtkJhnK ns/ g"PfNe G'iB fwbdk oj/ sK uzrk j[zdk j?. gP{ gkbeK dhnK ;kohnK go/PkBhnK dk jZb T[gbpX eok ojh j? J/Phnk dh wzBh^gqwzBh ckowkf;T{Nheb ezgBh nb/wfpe. i/eo fJ; ezgBh d/ gP{ gkbB ftGkr dh rZb eohJ/ sK fJj gP{nK Bkb ;pzXs jo/e T[sgkd fe;kBK ƒ w[jZJhnk eok ojh j?. fJ; d/ w[Zy T[sgkdK ftu n?;ekb r'bv, n?btkJhN^n?w, fwzE'b p'b; Poe'c'ob, g'okB s'A fJbktk j'o eJh T[sgkdK dh tZvh o/Ai j?. 16

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

ezgBh d/ okPNoh ;/bI gqpzXe oki/P e[wko Powk B/ dZf;nk fe fJj ezgBh d[BhnK Go ’u 75 s'A fInkdk d/PK ftu ezw eo ojh j?. ezgBh dk T[d/P j? nkgD/ rkjeK ƒ ;jh ns/ ekoro T[sgkd w[jZJhnk eokT[Dk. ;qh Powk dZ;d/ jB fe T[BQK dh fJe Nhw jw/Pk fe;kBK ƒ ikro{e eoB ’u bZrh ofjzdh j? i' fe g/Av{ gZXo ’s/ ekoi oedh j?. ezgBh dh e'fPP fJjh ofjzdh j? fe fe; soQK Bkb gP{ gkbeK ƒ uzr/ T[sgkdK d/ IohJ/ T[BQK ƒ bkG gjz[uk ;ehJ/.



eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

fe;kBK dh g;zd e';kt/N cofN;

y/

sh d/ y/so ’u wzBh^gqwzBh y/sh o;kfJD ezgBh ;bco fwbI fbwfNv B/ fe;kBK d/ fdb ftu fJe yk; EK pDkJh j?. Gkosh w{b dh fJj pj[okPNoh ezgBh 80 s'A fInkdk d/PK ’u fe;kBK dh g;zd pD u[Zeh j?. fJj ezgBh vpfbT{vhih s/ n?;H;hH seBhe ’u ;z;ko gqf;ZX j?. nZi g{o/ Gkos ftu ;bco fwbI ft;fsqs B?Ntoe d/ Bkb ezw eo ojh j?. ezgBh d/ T[sgkdK dh yk; rZb fJj j? fe ;ko/ T[sgkd gfonktoD fjs?Ph jB. jkb ftu jh fj;ko dh fJe' fJe tZvh y/sh gqdoPBh ’u fjZ;k b?D nkJ/ ;bco fwbI d/ ;hBhno ;/bI n?rIhfeT{fNt fdbpkr f;zx B/ dZf;nk fe vbfbT{HihH Bkb pfDnk fJj fJe' fJe nfijk T[sgkd j? fi; ftu vpfbT{HihH d/ o{g ’u 90 gqshPs ;cbo w"i{d j?. T[BQK B/ dZf;nk fe e';kt/N cofN; fJe' fJe nfijh ykd j? fi; dk gq:'r fpikJh d/ Bkb s/ fpikJh s'A pknd ehsk ik ;edk j?. fJ; T[sgkd d/

fJ;s/wkb Bkb iVQK dk ftek; j[zdk j? ns/ p{fNnK d[nkok fwZNh d/ ;ko/ g'Pe sZs ;'y bJ/ iKd/ jB. fJ; Bkb p{N/ wip{s ns/ jo/^Go/ ofjzd/ jB. fJjh BjhA fJ; Bkb fInkdk g?dktko th fwbdh j?. fJ; T[sgkd d/ fJ;s/wkb Bkb IwhB ftu th ;[Xko j[zdk j?. e';kt/N cofN; ƒ

;kohnK c;bK ’s/ fJ;s/wkb ehsk ik ;edk j?. ;qh f;zx B/ dZf;nk fe fJe fwZNh g'Pe sZs d/ o{g ftu fJj T[sgkd fe;kBK dh gfjbh g;zd j?. T[BQK B/ fejk, n;hA fe;kB thoK Bkb tkndk eod/ jK fe T[BQK ƒ jw/Pk nfij/ jh r[DtZsk Gog{o T[sgkd T[gbpX eokT[Ad/ ofjDr/.

j[D v/noh ;Ekgs eoBk j'fJnk j'o th n;kB

X T[sgkdB d/ w[ekpb/ ’u Gkos B/ nkgDh fJe yk; d[ZgSkD pDkJh j?. Gkos ftu ;c?d eqKsh s'A pknd d[ZX

T[sgkdB s/Ih Bkb tfXnk j?. fe;kB tho d[ZX T[sgkdB d/ Bkb v/noh ;Ekgs eoe/ uzrk eko'pko eo ;ed/ jB. fJ;d/ bJh Io{oh j? fe T[BQK ƒ fJ; y/so dh g{oh ikDekoh j't/. fe;kBK ƒ eko'pko dk j'o ftebg d/D ns/ T[BQK ƒ ;w/A^;w/A s/ BthnK ikDekohnK d/D bJh rkIhnkpkd dh ezgBh ;[wzrbw v/noh ckow ;'fbT{PB gqkJht/N fbwfNv B/ phVk u[fenk j? fi; d/ sfjs ckow gbkfBzr, v/no P?~v fvIkJhfBzr nkfd d/ jZb T[gbpX eok ojh j?. fJj ezgBh v/noh fJe:{gw?AN ftu th vhb eodh j? ns/ v/noh Bkb ;pzXs ;kohnK ;j{bsK T[gbpX eokT[Adh j?. ezgBh d/ ;/bI gqpzXe fis/Ado dZ;d/ jB fe ezgBh d/PGo ftu ezw eo ojh j? ns/ v/noh ftu Pkwb ;ko/ T[~u r[DtZsk Gog{o T[geoD gP{ gkbeK bJh pIko ftu n;kBh Bkb T[gbpX jB. 18

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016



eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

fe;kBK bJh yk; nkfJPo d/ d’ d' ;[go

n

kfJPo ƒ nZi e"D BjhA ikDdk. wIp{s ns/ dwdko No?eNoK dh pd"bs nkgDh fJe yk; gSkD pDkT[D tkbh fJ; ezgBh B/ fe;kBK d/ ftueko nkgDh ;ky pDkJh j?. fJe ftPkb y/sh gqdoPBh d/ w"e/ nkfJPo tb'A iBob w?B/io nfBb fpdkBh ns/ fvgNh w?B/io wkoehfNzr gqthD i/Nbh B/ nkgD/ d' Bt/A ;[go nkfJPo 380 nko bkJhB ns/ nkfJPo 333 ;[go gbZ; bKu eod/ j'J/ fe;kBK d/ Bkb fJBQK No?eNoK dhnK y{phnK ƒ ;KMk

ehsk. T[~E/ gqthD i/Nbh B/ dZf;nk fe nkfJPo 380 nko bkJhB ƒ nkX[fBe o'Nkt/No seBhe d[nkok pDkfJnk frnk j? fi; Bkb fJj No?eNo n"y/ s'A n"yk ezw eoB ftu ekoro j?. fJ; s'A fJbktk nkfJPo 333 ;[go gbZ; ƒ 6 ;[go d/ Bkb T[skfonk frnk j?. gkto ftu ;[go :kBh 36 n?uHghH Pq/Dh, NkfJo ’u ;[go (13H6%28) d/ tZv/ NkfJo po/fezr ftu ;[go (;[go po/e;), r/no ’u ;[go (j?th fvT{Nh r/no

pke;), pus ns/ ;NkJhb ’u ;[go (JhAXB dh xZN ygs ns/ fyZu Gog{o fvIkfJB) ’u T[gbpX j?. ;qh i/Nbh B/ dZf;nk fJBQK yk; y{phnK dh tiQk Bkb fe;kBK B/ fJj No?eNo bKfuzr d/ w"e/ jh pZ[e eok fdZs/ jB. nkfJPo B/ fe;kBK d/ ftueko nkgDh yk; gSkD pDkJh j?. fJ; ezgBh ’s/ fe;kBK dk ftPtk; pfDnk j'fJnk j? fi; dh pd"bs fJj ezgBh nkgD/ rkjeK d/ Go';/ ’s/ yok T[so ojh j? ns/ T[BQK ƒ r[ D tZ s k Gog{ o T[ s gkd w[jZJhnk eok ojh j?.

wIp{sh Bkb ;toki dk jkJhvq'fbe Nqkbh

y/

sh ’u fJ;s/wkb j'D tkb/ T[geoD i/eo uzr/ j'D sK Bk jh fe;kB ƒ go/PkBh j[zdh j? ns/ Bk jh ezgBh ƒ. fJj sK ;Zu j? fe fe;kB y/sh ’u BthnK seBheK ƒ ngDkT[Ad/ ik oj/ jB go fJ; d/ Bkb nkX[fBe seBhe tkb/ y/sh :zsoK dk T[g:'r th pj[s Io{oh j?. fJjh ekoB j? fe ;toki nkN'w'fNt; fbwfNv fe;kBK ƒ gktoc[Zb ns/ nfs^nkX[fBe seBhe Bkb b?; jkJhvq'fbe seBhe tkbk No?eNo Nqkbh T[gbpX eok ojh j?. ezgBh d/ fpIB; w[yh no[D no'Vk d;d/ jB fe n?;J/n?b ;toki pqKv BK Bkb fJj Nqkbh wkoehN ftu fe;kBK bJh T[gbpX j?. ;G s'A yk; rZb fJj j? fe fJ; Nqkbh ƒ yk; sohe/ Bkb fvIkfJB ehsk frnk j?. fJj gfjbk nfijk Nqkbh j? fi; dh po/e No?eNo dhnK po/eK d/ Bkb brdhnK jB. fJj Nqkbh Gkos 20

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

;oeko tb'A wkBsk gqkgs j?. ;qh no'Vk d/ nB[;ko fJ; dk yk; fvIkfJB fe;kBK ƒ pj[s g;zd nk fojk j? i' fe 6 wkvbK ftu T[gbpX j?. fJj f;zrb n?e;b tjhb ’u 10 ns/ 12 c[ZN ftu T[gbpX j? ns/ vpb n?e;b ’u 12 c[ZN 4 tjhb ’u T[gbpX j?. fJj Nqkbh fszB gkf;nK s'A y[ZbQdk j? fi; Bkb ;wkB bkj[D ftu e'Jh w[Peb BjhA nkT[Adh. 11 NB s'A 22 NB se tIB fJ; Nqkbh Bkb u[Zfenk ik ;edk j?. fJ; dk ihtBekb th bzwk j?.


eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

ezgBh dk dkntk, ;fe~go Bkb fwb/ fInkdk

f;z

ikJh ’u seBhe ƒ pVktk d/Ad/ j'J/ y/sh f;zikJh T[sgkd pDkT[D tkbh ezgBh ;feZgo gkJhg; ƒ ;ko/ ikDd/ jB. ;feZgo Bk f;o| f;zikJh ftu tos/ ikD tkb/ gkJhgK dk fBowkD eodh j? pbfe ezgBh d/ T[sgkd eJh d/PK ’u nk:ks ehs/ iKd/ jB. ezgBh f;zikJh ’u fJ;s/wkb j'D tkb/ gkJhgK d/ Bkb gbzfpzr s/ fcfNzr gkJhg th pDk ojh j?. ;feZgo dh yk;hns j? fe T[j nkgD/ rkjeK dh g;zd nB[;ko jh T[sgkdK dk fBowkD eodh j?. fJ;/ d/ Bkb ezgBh T[sgkdK dh r[DtZsk ns/ y'i T[~go ekch fXnkB fdzdh j?.

ezgBh B/ fjZ;k fbnk fiZE/ ezgBh d/ y/soh gqpzXe GiB f;zx B/ dZf;nk fe ;feZgo dk g{ok fXnkB fe;kBK dhnK ;wZf;nktK ƒ ;wM e/ T[BQK ƒ d{o eoBk j? feT[Afe fe;kBK ƒ i/eo r[DtZsk Gog{o T[sgkd jh BjhA fwbDr/ sK T[BQK ƒ j'o fInkdk go/PkBh j't/rh. n;hA g{oh e'fPP ’u ofjzd/ jK fe fe;kBK ƒ n?;/ T[sgkd d/JhJ/ i' bzw/ ;w/A se uZbD ns/ fe;kB fInkdk bkG b? ;eDr/. fJ; w"e/ ’s/ ;feZgo Nhw B/ jkb ftu jh fJe y/sh w/b/ ftu fJ; fe;kBK ƒ T[sgkdK d/ ftP/ ftu ikDekoh fdZsh.

“T[~u r[Dtsk, fInkdk g?dktko”

;{oi jzrkwk

;{oi s/bk

;{oi r'gkb

;{oi pqjwk

;{oi wNo

;{oi rqhB gob

(SCMH-1401)

(SCMH-1402)

(SCTH-1451)

(SCTH-1452)

(SM-1801)

(SM-1802)

;{oi todkB

;[oi eohBk

(SCMH-1403)

(SCMH-1404)

;{oi ukjs (SCTH-1453)

;{oi p;zs pjko ;{oi ;gBk (SCM-561)

(SCM-562)

;{oi feqPBk

;{oi no;h

(SCM-563)

(SCM-564)

;{oi Sgkek

;{oi nr/sh

(SCM-565)

(SCM-571)

;{oi eBe ;{oi r'bvB gob (SCM-567)

(SCM-569)

;{oi M[wyk

;{oi g/Av{bk

(SCM-572)

(SCM-570)

;{oi ghbk ;'Bk (SCM-568)

;{oi eq'g;kfJzf;I fbfwfNv, r[ioks f surajcropsciences

+91 076210 00448

Website : www.surajcropsciences.com

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

21


eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

;hn?Bn?u fJzv;Nqhnb pfDnk No?eNo nk| Jhno 2017 f\skp fdZsk frnk.

wzBh No?eNo ezgBh ;hn?Bn?u d[fJzBhnKv;NqdhhnbwzBh^gq nzsookPNoh pIko d/ Bkb^Bkb

Gkos ftu th nkgDh gSkD pDk u[eh j?. fJj ezgBh nkgD/ wIp{s ns/ r[DtZsk Gog{o No?eNoK bJh ikDh iKdh j?. jkb ftu jh ezgBh B/ fJNbh d/ p'b'rBk ftu EIMA 2016 ftu fjZ;k fbnk fi; ftu Case IH dk gqdoPB ehsk frnk. gqdoPBh d/ d"okB ;hn?Bn?u fJzv;Nqhnb ƒ No?eNo nkc dh Jhno 2017 dk

fJ; f\skp bJh 4 Pq/DhnK ’u No?eNoK dh u'D j'Jh fi; ftu No?eNo nk| dh Jhno, p?;N :{NhfbNh, p?;N ;g?PbkJhi/PB ns/ p?;N fvIkJhB w[Zy ;B. ;hn?Bn?u fJzv;Nqhnb B/ fszB e?NkrohnK ftu fJj f\skp fiZfsnk. fJ; d/ bJh :{og d/ wzB/^gqwzB/ y/sh ;wkuko gZsoK d/ gZsoekoK ƒ i{oh ftu fpmkfJnk frnk. Case IH ;hohI d/ nkgNw 300 CVX No?eNo ƒ fwZNh dh ;zxDsk xZN eoB ns/ JhAXB dh ygs xZN eoe/ ekoi ;woZEk ƒ tXkT[D bJh pDkfJnk frnk j?. fJ; No?eNo ƒ ;hn?Bn?u d/ nk;Nqhnk ;fEs tb/AfNB gbKN ftu fBT{ chuo ns/ jbe/ s/ yk; vhIkfJB d/ Bkb fsnko ehsk iKdk j?. fJj rkjeK dh b'V d/ nB[o{g 250 s'A 300 jko; gkto ftu j?. T[E/ p?;N :{NhfbNh Pq/Dh ftu th fBT{ jkb?Av n?rohebuo B/ f\skp fiZfsnk. fJ; No?eNo ƒ fJNbh ftu i/;h ;fEs gbKN ftu fsnko ehsk iKdk j?. fJj No?eNo v/noh dk eko'pko eoB tkfbnK bJh pj[s tXhnk j?. ezgBh nkgD/ rkjeK d/ nB[;ko jh nkgD/ T[sgkd T[gbpX eok ojh j?. fJ; gqdoPBh ftu 40 s'A fInkdk d/PK dh 1,900 s'A fInkdk ezgBhnK B/ fjZ;k fbnk fi; ftu 50,000 s'A fInkdk y/sh wPhBoh ns/ j'o T[geoDK ƒ gqdofPs ehsk frnk.

No?eNo dh okj n;kB eo/ vqkJhtk~ JhtkZb b

I

d'A rZb j't/ ;jh rsh ns/ ukb dh sK ;G s'A gfjbK IfjB ftu fJe' fynkb nkT[Adk j? fe ;G s'A p?;N b{pohe?AN fejVk j? fi; d/ fJ;s/wkb Bkb ioe coh No?tfbzr ehsh ik ;e/. fJ;/ rZb ƒ fXnkB ’u oyd/ j'J/ iowB dh ezgBh vqkJhtkZb B/ jkb ftu jh jfonkDk d/ fj;ko ’u nk:'fis feqPh doPB n?e;g' ’u fjZ;k fbnk ns/ ezgBh d/ T[sgkdK Bkb o{po{ j'D dk w"ek doPeK ƒ fdZsk. fJj ezgBh w[Zy o{g ’u b{pohe?AN d/ Bkb roh; T[sgkdB ns/ fJ; Bkb ;pzXs ;/tktK eJh d/PK ƒ w[jZJhnk eok ojh j?. Gkos 22

’u ezgBh d/ ohIBb w[yh r[oihs f;zx ;?Bh dZ;d/ jB fe fJj ezgBh Gkos ftu nkgD/ d' w[Zy T[sgkdK dh wkoehN T[~s/ c'e; eo ojh j? fi; ’u w[y o{g ftu vqkJhtkZb fBT{bkJhc Nop' ns/ vqkJhtkZb gqkJhwNq?e; jB. Gkos ftu fJj T[sgkd wfjzdo, Nkc/, n?;e'oN; ns/ ;toki torhnK ezgBhnK d/

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

No?eNo ’u fJ;s/wkb j[zd/ jB. ;qh ;?Bh B/ fejk fe vqkJhtkZb fBT{bkJhc w[Zy o{g Bkb ewoPhnb rZvhnK ns/ gqkJhwNq?e; y/sh ftu fJ;s/wkb j'D tkb/ No?eNoK bJh T[g:'rh jB. ezgBh dk Nhuk Gkosh fe;kBK ƒ n?;/ T[sgkd w[jZJhnk eokT[Dk j? fiBQK d/ IohJ/ T[j nkgD/ No?eNo dk bzw/ ;w/A se fJ;s/wkb eo ;eD.


eμgBh ;wkuko

www.krishijagran.com

feq;Nb eqkg gq'N?ePB dk BtK BdhBkPe J/ ;h n?;^9

e

eDe T[rkT[D tkb/ Gkosh fe;kBK bJh todkB ;kfps j' ;edk j?

De, Gkos dh w[Zy nBkih c;b j'D d/ Bkb^Bkb d[BhnK d/ eo'VK b'eK bJh nfjw G'iB th j?. Gkos, ftPt d/ d; d/PK ftu'A fJe j?, fiZE/ eDe dh c;b T[rkJh iKdh j? ns/ Gkos ftu e[b T[sgkdB 9H575 eo'V NB 2H98 eo'V j?eN/no oep/ ftu'A fbnk ik fojk j?. eDe dh c;b ;w/A nkT[AdhnK d{ihnK ;wZf;nktK Bkb'A ;G s'A tZvh ;wZf;nk BdhBK dh j[zdh j?, fi; ekoB g?dktko ’s/ wkVk n;o g?Adk j?. eDe dh c;b ftu ;G s'A tZvh ;wZf;nk r[Zbh vzvk$wzv{;h (Phalaris) dh j[zdh j?, fi; dh o'eEkw eoBk pj[s jh w[Peb j[zdk j? ns/ fJ; BdhB s'A ekch B[e;kB j[zdk j?. otkfJsh seBhe Bkb BdhBK dh o'eEkw eoBh w[Peb j[zdh j?. j[D eDe dh c;b ftu'A BdhBK dh o'eEkw bJh ;G s'A uzrk ns/ n;odko sohek BdhBBkPe jh jB. go fJe' soQK BdhBBkPeK dh brksko tos'A eoB Bkb r[Zbh vzvk$wzv{;h ftu BdhBBkPeK gqsh ;fjD dh Pesh g?dk j' rJh j?. fJ; ekoB gzikp, jfonkDk ns/ T[~so gqd/P d/ fe;kBK ftu fJ; BdhB dh ;wZf;nk Bkb BfiZmD bJh fJe tZvh w[Peb dk ;kjwDk eoBk g? fojk j?. Gkos dh wPj{o ehN$BdhBBkPe ckow{b/N eoB tkbh ezgBh feq;Nb eqkg gq'N?ePB gqkJht/N fbwfNv tb'A fJe gqh^fwe;, eDe dk BdhBBkPe J/ ;h n?w^9 (ACM-9) wkofeN ftu g/P ehsk ik fojk j?. J/;hn?w^9 fJe g/N?AN T[sgkd j? ns/ fJj d' soQK dk ezw eodk j?. J/;hn?w^9, pj[gZyh BdhBBkPe j? ns/ eDe d/ w[Zy BdhBK (fit/A L S'Nh gZsh ns/ tZvh gZsh d/ BdhBK) dh uzrh soQK o'eEkw eoB ftu ;woZE j?. J/;hn?w^9 ftu nfij/ d' N/eBheb jB, i' gqh^fwe; (gfjbK s'A x[Zb/ j'J/) j'D eoe/, S'Nh ns/ tZvh gZsh d/ BdhBK dh o'eEkw eoB ftu Ipod;s skes oZydk j?. J/;hn?w^9 BdhBBkPe eDe dh c;b ftu'A BdhBK dh o'eEkw eoB d/ Bkb^Bkb nrbh c;b bJh th ;[oZfyns j?. J/;hn?w^9 G?V/ n;oK s'A w[es j'D eoe/ wB[ZyK dh f;js bJh th ;[oZfyns ;wfMnk ik ;edk j?. fJ; dh tos'A Bkb IwhBh gkDh gqd{fPs BjhA j[zdk ns/ d{i/ g?;N^w?B/iw?AN sohfenK Bkb th tofsnk ik ;edk j?. J/;hn?w^9 ftu S{j okjhA feqnkPhb Pesh j?. J/;hn?w^9 ibdh Bkb ftef;s j' oj/ BdhBK (2^3 gZshnK) i' fe nkws"o ’s/ c;b dh fpikJh s'A 30^35 fdBK pknd ;kjwD/ nkT[Ad/ jB, dh ekoro Yzr Bkb o'eEkw eodk j?.

fpBk BdhB^BkPe tos'A tkbk y/s

J/;hn?w^9 tos'A tkbk y/s

J/;hn?w^9 dh 240 rqkw wksok gqsh J/eV bJh f;ckoP ehsh rJh j? ns/ fJ; ƒ (fpikJh s'A 21^25 fdBK pknd) ftP/P NhHe/HghH^4 cbZv i?N B'Ib okjhA gfjbh f;zikJh d/ 10^12 fdBK pknd fSVeDk ukjhdk j?. fJ; ;w/A fSVekU eoB ’s/ izw/ j'J/ BdhBK dh fiZE/ o'eEkw j[zdh j?, T[E/ Bkb jh Bt/A g?dk j' oj/ BdhBK dk ysok th xNk fdzdk j?. J/;hn?w^9 BdhBBkPe d/ ;go/n eoB s'A pknd s/Ih Bkb BdhBK ƒ 10^14 fdBK ftu ekp{ eo fdzdk j?. J/;hn?w^9 g{o soQK BdhBK ƒ ysw eoB ftu ;woZE j'D eoe/ fe;kBK ƒ y/sh d/ d{i/ ekoiK ƒ eoB ftu ekch ;wK fdzdk j?. J/;hn?w^9 BdhBBkPe xZN youhbk j?. fJj BdhBK dh ;wZf;nk ƒ s/ih Bkb o'eEkw eoe/ T[jBK ftu nkg;h w[ekpb/pkIh ƒ ysw eoe/ eDe dh c;b ƒ ihtB dkB fdzdk j?. J/;hn?w^9, eDe dh c;b bJh g{oh soQK ;[oZfyns j? ns/ fe;/ th soQK dk wkVk gqGkt c;b ’s/ BjhA gkT[Adk, i/eo BdhBBkPe dh g{oh wksok ns/ f;ckoP seBhe okjhA ;go/n ehsh iKdh j?. fJ; BdhBBkPe dh ;G s'A tZvh y{ph fJj j? fe w[Zy c;b eDe dh rzGho (critical) ;fEsh (30^40 fdBK dh) ftu'A BdhBK dh o'eEkw eoe/ wIp{s c;b bJh ;jkfJsk gqdkB eodk j?. fJ; soQK fe;kB ƒ tX/o/ MkV ns/ g?dktko fwbdh j?. n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

23




fJzNoftT{

www.krishijagran.com

gq;s[sh ^ feqPh ikroD

feqFh ikroD

/I

t fyZuo k b fd T[gj

fe;kB ekov

fdb T[gj fyZut/I ko

feqFh ikroD @fe;kB ekov# s'I gkU fJe bZy dk d[oxNBk phwk ns/ Gkoh S{N Bkb eJh j'o fJBkw u[D' nkgDk ekov Important Kisan Card Important Farmer Card Very Important Kisan Card Very Important Farmer Card Very Very Important Kisan Card Very Very Important Farmer Card

(IKC) (IFC) (VIKC) (VIFC) (VVIKC) (VVIFC)

Very Very Important Farmer Card yodjp ;sr ibdh vkgs

S{N

nk fojk j?

NAME : ADD : : ID ISSUE :

fJe bZy dk d[oxNBk phwk feqFh T[sgkdK s/ S{N feqFh T[geoDK s/ S{N feqFh ftGkr ftu gqrshFhb fe;kBK d/ BK ns/ s;tho 21 Years. 12 Languages. 21 States. 22 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170

26

Email : info@krishijagran.com

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

Web: www.krishijagran.com, hindi.krishijagran.com



fJzNoftT{

www.krishijagran.com

;z;EkB g{oh soQK fe;kBK ƒ ;wofgs

n

^vkH n?;HvhH ;ktzs

e;o fgzv ’u ofjD tkb/ ftneshnK dh o'Ih o'Nh y/sh^pkrtkBh T[~s/ fBoGo j[zdh j? ns/ y/sh d/ y/so ftu tZv/ gZXo ’s/ Gkos ftu pkrtkBh j[zdh j?. d/; d/ eJh nfij/ gqw[Zy oki jB fiBQK ’u tZv/ gZXo s/ cb, ;pIhnK dh pkrtkBh ehsh iKdh j?. nzr{o dh pkrtkBh th tZv/ gZXo s/ ehsh ik ojh j?. jkb ftu jh feqPh ikroD B/ ;z;EkB d/ vkfJo?eNo vkH n?;HvhH ;ktzs Bkb uouk ehsh fe fe; soQK Bkb ;z;EkB fe;kBK d/ Bkb edw Bkb edw fwbk e/ ezw eo fojk j?. g/P jB T[BQK Bkb rZbpks d/ w[Zy nzP L^

okPNoh nzr{o nB[;zXkB ;z;EkB d/ ftP/ ’u ft;Eko Bkb d~;' < okPNoh nzr{o nB[;zXkB e/Ado dh P[o{nks fe;kBK ƒ bkG gj[zukD bJh vkH n?;HvhH fPykwDh dh nrtkJh j/m 19 ;kb gfjbK ;zB 1997 ftu j'Jh. Gkos ’u nzr{oK d/ T[sgkdB dk brGr 85 gqshPs fjZ;k wjKokPNo ftu j[zdk j?. T[; ;w/A vkH f;ykwDh ƒ jh ;z;EkB dk vkfJo?eNo pDkfJnk frnk. vkH ;ktzs B/ dZf;nk fe ;z;EkB dk w[Zy ekoi nzr{o ’s/ y'i eoBk j?. ftfGzB y'iK d/ nXko ’s/ n;hA fJj 28

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

gsk brkT[Ad/ jK fe nzr{o ftu fpwkohnK dh o'eEkw bJh Io{oh ezw, ;w/A f;o ehN gqpzXB ns/ BthnK fe;wK dh y'i eod/ jK.

Gkos ftu nzr{o dk eko'pko fej' fijk j?< i/eo t/fynk ikJ/ sK Gkos ftu nzr{o dh y/so s'A b? e/ nzr{o dk eko'pko ekch uzrk j?. fJ; y/so ’u fe;kB s/Ih Bkb y/sh eo oj/ jB. wjKokPNo fJe' fJe nfijk oki j? fiZE/ d/P ’u j'D tkb/ nzr{o T[sgkdB dk brGr 85 gqshPs T[sgkdB j[zdk j?. j'oBK okiK ftu eoBkNe s/ fwi'ow dk BK th Pkwb j?. Gkos


fJzNoftT{ ftu fJ;dk T[g:'r w/t/ d/ o{g ftu fInkdk ehsk iKdk j? idfe j'oBK d/;K ftu fJ; ƒ cb d/ o{g ftu jh fJ;s/wkb ehsk iKdk j?. d{;o/ d/;K ’u fJ;dk fJ;s/wkb w[Zb tkXk eoe/ nbe'jb ns/ tkJhB d/ o{g ftu fInkdk ehsk iKdk j? idfe Gkos ftu fJ; dk tkJhB d/ o{g ftu gq:'r 1^2 gqshPs se jh j?.

Gkos ftu nzr{o dh ;G s'A uzrh fe;w fejVh j? < Gkos ftu nzr{o dh y/sh ’u d' tko go{fBzr (SNkJh) j[zdh j?. fJ;dh pkrtkBh eoB tkb/ fe;kB d' tko go{fBzr eoe/ c;b th d' tko b?Ad/ jB. T[Ai sK fe;kB eJh fe;wK brkT[Ad/ jB. Gkos ftu Ekwg;B ;hvb?; fe;w fe;kBK ftueko ekch b'efgqn j?. fJ; fe;w dk nzr{o neko ftu bzwk j[zdk j? fi; dh ygs Gkos ftu fInkdk j?.

nzr{o dh pkrtkBh ƒ fInkdk ftef;s eoB bJh s[;hA eh BtK eo oj/ j' < ;z;EkB pkrtkBh eoB tkfbnK ƒ jh ;wofgs j?. ;z;EkB d/ ftfrnkBe jo ;w/A nzr{o dh pkrtkBh eoB tkfbnK dh ;/tk bJh fsnko ofjzd/ jB. nZiebQ ;z;EkB d/; d/ d{;o/ okiK ftu th nzr{o dh y/sh ƒ gq's;kjB d/D bJh e'fPP eo fojk j?. fit/A fe wb/oe'Nbk ns/ pfmzvk tor/ okiK ftu gfjbK nzr{o dh y/sh j[zdh ;h go j[D BjhA j[zdh. n;hA nfij/ okiK ftu e'fPP eo oj/ jK fe fco d[pkok nzr{o T[rkJ/ ik ;eD. fJ; d/ Bkb

www.krishijagran.com n;hA j'oBK okiK fit/A fjwkub ns/ pzrkb d/ e[M fjZf;nK ftu fJ; dh y/sh dh P[o{nks eoB bJh brksko ezw eo oj/ jK.

nzr{o dk fBo:ks fe~E/^fe~E/ ehsk iKdk j?< i/eo n;hA nzr{o d/ fBo:ks dh rZb eohJ/ sK ;kb 1990 s'A Gkos B/ nzr{o ƒ n?e;g'oN eoBk P[o{ ehsk. Gkosh nzr{oK dh wzr ftd/PK ftu pj[s uzrh j? ns/ jo ;kb fJj nzeVk tXdk jh ik fojk j?. ftd/PK ftu fJ;dk gq:'r tkJhB ns/ n?be'jb pDkT[D bJh j[zdk j? fJ; bJh fJ; dk fBo:ks fInkdk j?. jkbhA se fBo:ks dk nzeVk 1500 eo'V ;h go jo ;kb brGr 8 gqshPs d/ tkX/ Bkb j[D n;hA 3000 eo'V o[gJ/ s'A fInkdk dk eko'pko eo oj/ jK. fe;kBK ƒ eh ;zd/P d/Dk ukj'r/ < fe;kBK ƒ w?A fJjh efjDk ukjKrk fe fJ; y/so ftu fe;kBK bJh ewkJh s/ eko'pko d/ uzr/ w"e/ jB. fe;kB nzr{o T[sgkdB d/ Bkb^Bkb nkgDk eko'pko th eo ;ed/ jB. T[j fco tkJhBoh d/ o{g ftu, ;[Ze/ w/t/ d/ o{g ftu iK fco dtkJhnK d/ o{g ftu fJ; dk eko'pko eo e/ nkgDh nkwdB tXk ;ed/ jB. fJwokB ykB ;hBhno gZsoeko feqPh ikroD, BthA fdZbh w'pkfJb L 9582957538 Jhw/b^imran@krishijagran.com

marketmirchi.com dk beF rkjeK Bkb f;ZXk ;zgoe      

fpBK fe;/ ftu’bhJ/ d/ f;ZX/ p}ko ftu nkgD/ ckow T[sgkd_;/tktK fgzvK ftu fe;/ ezw dh w[cs n?vtoNkfJ}w?IN bJh ;zgoe eo'- www.marketmirchi.com fgzv ns/ Ffjoh p}ko ~ i'VD tkbh nB{mh t?p;kfJN i/ s[;hI T[sgkdK_;/tktK ~ rqkwhDK ~ t/u oj/ j' sK marketmirchi.com ftu Ffjoh eVh d/ sfjs ofi;No eo'. i/ s[;hI y/sh T[sgkdK, rqkwhD T[sgkdK dh fteoh eo oj/ j' sK rqkwhB eVh d/ sfjs ofi;No eo'. gziheoD d/ pknd s[;hI nkgDh n?vtoNkfJ}w?IN fteoh, o'}rko ns/ dkfyb/ bJh w[cs g';N eo f;ZX/ nkgD/ rkjeK se gj[zu ;ed/ j'. s[;hI nkgD/ rkjeK ~ rqkwhB, g;zd, pkjoh g;zd ns/ T[jBK ~ f;ZX/ c'B eo ;ed/ j'. ftu’bhnK ofjs rqkwhB wkoehfNzr nkXkfos n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

29


oftT{ T[fJzgNbpXh

www.krishijagran.com

s&l ikswn: gurpRIq isMG

ie`

k ikswn dw jIvn imhnq, lgn Aqy smrpx nwl BirAw huMdw hY[ ausdw KyqI pRqI jzbw ausnUM iksy nw iksy au~cy mukwm qy lY jWdw hY Aqy auh hor dUjy lokW iv`c ie`k s&l ikswn v`joN jwixAw jwx l`gdw hY[ Aijhw hI ie`k s&l ikswn hY s. gurpRIq isMG[ ipMf mihrwj izlHw biTMfw dw vsnIk s. gurpRIq isMG kul 60 eykV zmIn au~qy KyqI kr irhw hY[ Awpxy KyqW iv`c mu`K qOr qy kxk Jony qoN ielwvw m`kI, kmwd, AwlU, mUMgI, qyl bIj &slW, cwrw &slW, l`sx, ipAwz Aqy mOsmI sbzIAW Aqy dwlW dI kwSq krdw hY[ ies dy nwl nwl ies ny Awpxy KyqW dy iv`c kuJ &ldwr bUty vI lgwey hoey hn ijvyN kylw, AmrUd, mOs`mI, byrI, Anwr, AWvlw Awid[ s. gurpRIq isMG KyqI dy nwl nwl kuJ KyqI shwiek DMdy vI krdw hY[ sB qoN pRmu`K hY fyArI dw DMdw[ ies DMdy dy AMqrgq ies kol ku`l 20 pSU hn ijnW iv`c 15 m`JW Aqy 5 gwvW hn ijnHW qoN pRwpq du`D nUM ieh Awpxy Gr dy leI vI vrqdw hY Aqy vpwrk p`Dr qy vyc ky

30

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016


oftT{ T[fJzgNbpXh

www.krishijagran.com

vDIAw kmweI vI krdw hY[ Biv`K iv`c ies DMdy nUM hor v`fy vpwrk p`Dr qy krn pRqI s. gurpRIq isMG ny keI XojnwvW bxweIAW hoeIAW hn[ ies qoN ielwvw s. gurpRIq isMG ie`k hor KyqI shwiek DMdw vI krdw hY auh hY kmwd qoN guV S`kr bxwauxw[ s. gurpRIq isMG dy kol hr AwDuink KyqI mSInrI mOjUd hY ijvyN Jony dI is`DI ibjweI krn vwlI mSIn, zIro itl ifRl, cOpr slweIfr (prwlI nUM kuqr ky zmIn iv`c hI vwhux vwlI mSIn), rIpr, bY~f plWtr, AwlU plWtr, if`gr, hYpI sIfr, sb suAwielr, v`fy spRyA pMp Awid[ iehnw mSInW qoN ielwvw hr CotI v`fI mSIn ijs dI KyqIbwVI iv`c zrUrq pYNdI hY[ pwxI Aqy vwqwvrx dI sMBwl pRqI s. gurpRIq isMG pUrI qrHW nwl icMqq hY iehnW dI sMBwl leI Xog auprwly krdw hY[ Awpxy KyqW iv`c isMcweI leI nihrI Aqy itaUbvY~l dy pwxI dI vrqoN bhuq hI sMXm nwl krdw hY[ AwpxIAW KyqI ijnsW dy vDIAw mMfIkrn leI ieh pUrI qrW nwl sucyq hY[ s. gurpRIq isMG Awpxy izlHy biTMfw qoN ielwvw rwmpurw &Ul, mukqsr, hirAwxw Awid iv`c vI AwpxIAW KyqI ijnsW nUM vycx leI lY jWdw hY Aqy vDIAw mu`l hwsl krdw hY[ s. gurpRIq isMG KyqI mwihrW Aqy ivigAwnIAW dy sMprk iv`c rih ky hI AwpxI KyqI nUM kwmXwb krdw hY[ ies nUM KyqIbwVI iv`c vDIAw kMm krn leI ipMf p`Dr, ijlHw p`Dr Aqy rwj p`Dr dy keI v`fy snmwn pRwpq ho cuky hn[ pMjwb KyqIbwVI XUnIvristI luiDAwxw, pMjwb dy v`K v`K ivBwgW vloN vI ies nUM vDIAw KyqI dy kMm krn leI snmwnq kIqw jw cukw hY[

18 YEARS (1999-2015)

Servi

ng Farming Community

s. gurpRIq isMG dw pUrw pirvwr pUrI qrW nwl nSw mukq hY Aqy KyqI iv`c iesdw pUrw swQ idMdw hY[ s. gurpRIq isMG AwpxI KyqI nUM vDIAw bxwaux leI vDIAw KyqI swihq Bwv AY~m. ey. sI. ikRSI jwgrx pVHdw hY Aqy AwpxI KyqI iv`c in`q nvyN qzrby krdw rihMdw hY[ s. gurpRIq isMG dw KyqI s&r inrMqr cldw jw irhw hY Aqy AsIN Aws krdy hW ik Biv`K iv`c vI ieh inrMqr c`ldw rhy Aqy hr kwmXwbI s. gurpRIq isMG dy kdm cuMmyN[

idnyS dmwQIAw jsvMq ngr, jlMDr[ 94177-14390

n?wHJ/H;h feqFh ikroD

feqFh ikroD gZfsqek ~ xo xo ftu fbikT[D bJh pbke gZXo s/ w?B/io, n?r}hfeT{fNt dh }o{os j?.

fibk ftgBD nfXekoh

;Bkse (3-4 ;kb dk s}opk)

sBykj ns/ j'o g?e/i

pbke n?r}hfeT{fNt

10th gk; (s}opk - fe;kBK Bkb w/bi'b)

;zgoe eo'L fBFKs Nke, nkb fJzfvnk ;oe[b/FB nfXekoh, c'BL 09953756433, 09891263263 60_9, sh;oh wzf}b, :{;c ;okJ/ wkoehN, rohB gkoe w?No' ;N/FB d/ B}dhe, BthI fdZbh - 110016 c'BL 011-26511845, 26517923, 45503170 Jhw/bL circulation@krishijagran.com t?p;kJhN L www.krishijagran.com

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

31


g"X ;zoePD

NwkNo dh |;b ’u g"X d ;zoePD N

wkNo fJe pj[s g"PfNe ns/ nkofEe fdqPNh Bkb wjZstg{oB c;b j?. Bo;oh ftu phi dh fpikJh s'A b? e/ c;b gZeD dh nt;Ek se NwkNo ftu eJh soQK d/ ehfVnK ns/ o'rK dk jwbk j[zdk j?. i/eo ;w/A f;o fJBQK d/ fB:zsqD d/ T[gkn BjhA ehs/ ikD sK eJh tko g{oh c;b popkd j' iKdh j?. fi; ekoB fe;kB ƒ pj[s tZvk nkofEe B[e;kB jz[dk j? i/eo fe;kB g"X ;[oZfynk d/ sohfenK ƒ T[fus ;w/A s/ ngDkT[Ad/ ofjD sK NwkNo dh c;b s'A j'D tkbh nkwdB ftu eJh r[Dk tkXk j' ;edk j?. NwkNo dh Bo;oh ftu g"X ;[o~fynk phi dk fJbki phiK ƒ phiD s'A gfjbK 2 rqkw e/gNkB iK EkJhokw iK ekopBvkfiw gqsh feb'rqkw phi d/ fj;kp Bkb fJbki eo'. IwhB dk fJbki ;G s'A gfjbK Bo;oh tkbh EK ƒ uzrh f;zikJh d/ e/ vz{xh tkjh eoe/ s/I X[Zg ftu y[Zbh SZv d/Dh ukjhdh j? sKfe IwhB ftu w"i{d ehV/, ccz{d ns/ ;{so feqwh (fBw'N'v) BPN j' ;eD. Bo;oh ftu gqw[Zy o{g Bkb brD tkb/ nkdqrbB (vzfgzr nkc) s'A pukn bJh IwhB ftu brGr 15^20 ;?HwhH T[~uh T[mh j'Jh ;hN p?v fsnko eo' fi; ftu'A gkDh fBek;h dk ;jh fJzsIkw j' ;e/. ;{sofeqwh (fBw'N'v) rq;s fJbkfenK ftu ;{sofeqsh gqsho'Xe fe;wK brkU ns/ 8^10 rqkw ekop'fcT{okB 3ih$tor whNo dh do Bkb Bo;oh dh fwZNh ftu fwbkT[Dh ukjhdh j?. g[zroB wro'A Bo;oh ftu fSVekU Bo;oh ftu phi fit/A jh g[zroB sK e/gNkB 0H2# (2 rqkw dtkJh$bhNo gkDh) d/ x'b Bkb fenkohnK dk fJbki eo'. g[zroB s'A 15 fdB pknd vkJhfwE'fJN 30 JhH;hH 1 fwHbhH$bhNo ns/ w?Ae'i/p 2 rqkw$bhNo dtkJhnK ƒ fwbk e/ Bo;oh ftu fSVe'. y/s ftu gBhoh brkT[Dh id'A Bo;oh ftu gBhoh 4^5 jcs/ dh j' iKdh j? T[; ;w/A fJ; ƒ fsnko y/sh ftu brkT[Ad/ jB. gBhoh brkT[D s'A gfjbK g"fdnK dhnK iVQK ƒ ekopBvkfiw 32

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

www.krishijagran.com


g"X ;zoePD

www.krishijagran.com 1 fwHbhH$bhNo d/ x'b Bkb fJbki eo'. gBhoh brkT[D wro'A c;b ;[o~fynk ehN fB:zsqD NwkNo dh c;b ftu brD tkb/ gqw[Zy ehV/ ns/ fJBQK dk fB:zsqD fJ; soQK j?—o; u{;D tkb/ ehV/ fit/ A ;c? d wZ y h, goDihth, jok s? b k ns/ J/fcv—fJj ehV/ gZshnK dh j/mbh ;sj ’s/ ofjzd/ jB. fJj ehV/ gZshnK ns/ e'wb fjZf;nK dk o; u{; e/ T[BQK ƒ ewI'o eo fdzd/ jB fi; Bkb gZshnK ftu wkEkpzdh j' iKdh ns/ c;b dk tkXk o[e iKdk j?. fB:zqsD vkJhfwE'J/N 0H2 fwHbhH$bhNo iK w'B'e'ck; 36 n?;Hn?bH iK w/bkfE:kB 50 JhH;hH 1 fwHbhH$bhNo iK J/;hc/N 75 n?;HghH 0H5 rqkw$bhNo gkDh dh do Bkb fSVekU eo' s/ fszB jcs/ pknd w[V d[jokU Bkb jh fJe ehNBkPe ƒ d' tko gq:'r Bk eo'. bhc wkJhBo fJ; ehV/ d/ gqe'g Bkb g"fdnK dhnK gZshnK dh T[gobh ;sj T[~s/ ftzrhnK N/YhnK ;[ozrB[wk XkohnK fd;dhnK jB. fB:zsqD L T[go'es dZ;/ nB[;ko. cbS/de (co{N p'oo) w?bkfE;kB 50 JhH;hH 1 fwHbhH$bhNo dk 15 fdBK d/ nzso Bkb fSVekU eo'. eN{nk ehN (eN tow) wNw?b/ ozr dh fJj ;[zvh oks ƒ fBeb e/ g"fdnK ƒ IwhB dh ;sj s'A eZN fdzdh j? ns/ fdB Go IwhB ftu S[gh ofjzdh j?. fB:zsqD L ekopkfob 5# T[;N 25 feb'$j?eN/no d/ fj;kp Bkb fSNk fdU. o'r fB:zsqD ftPkDz{ o'r bhc eob—fJj o'r NwkNo dh c;b dk fJe nkw o'r j? i' fe ftPkDz{ okjhA c?bdk j?. fJ; o'r d/ ekoB g"fdnK dhnK gZshnK ;z[rVh iKdhnK jB ns/ g"d/ p"D/ ofj iKd/ jB ns/ g{o/ g"d/ T[~s/ M[oVhnK g? iKdhnK jB. w'i/e—fJj NwkNo dk ;G s'A fGnzeo o'r j?. fJj th fJe ftPkDz{ o'r j?. fJ; ftu gZshnK w'NhnK s/ T[BQK dk nkeko ftrV iKdk j? ns/ g"fdnK dk tXDk o[e iKdk j?.

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

33



STAFF REQUIRED KRISHI JAGRAN GROUP OF PUBLICATIONS Krishi Jagran, World's Largest Circulated Multilingual Agri Rural Family Magazine with 12 Languages (11 Indian & 1 Global), 21States, 2 Portals – 10 Million combined readership ( Krishi Jagran Hindi, Punjabi, Gujarati, Marathi, Kannada, Telugu, Bengali, Assamese, Tamil, Odia, Malayalam, Agriculture World) .

Staff Required for all State Capitals Marketing Team  

Trainee Executives (120) Marketing Executives (60)

Marketing Managers (21)

General Manager (4)

The person should be graduate, smart, well mannered with excellent communication skills in respective vernacular languages and English. For 2nd and 3rd positions experience in the same field is must. Trainee need not be graduate but must have keen interest for a career in marketing. If you think you are the right person. resume to : response@krishijagran.com

Editorial Staff  

Journalist (21) Reporters (42)

 

Translator (12) Editorial Staff (12)

To strengthen our editorial team we are looking for fresh talents. The candidate should be graduate from a renowned university and should have flare to write. Knowledge of different Languages will be an added advantage. Freelance Journalist: We welcome journalists who want to contribute to our publication as well as portal. The remuneration will be attractive. resume to : editor@krishijagran.com

Io{os j?

fIbQk gZXo s/ w?B/io ns/ n?rIhfeT{fNt dh

feqPh ikroD d[BhnK dh ;G s'A b'efgqn, ;G s'A fInkdk xo xo ftu gVQh ikD tkbh y/shpkVh ;zpzXh gfotkfoe gZfsqek fjzdh, gzikph, r[ioksh, wokmh, eBZV, s/br{, pzrkbh, n;kwh, sfwb, T[Vhnk ns/ wfbnkbw GkPktK ftu T[gbpX j?. ;kvh gZfsqek nkgD/ fJZeht/A ;kb ftu dkfyb j' u[eh j? ns/ jo wjhB/ d; bZy xoK ftu gj[zudh j?. feqPh ikroD gZfsqek Bz{ gqrshPhb fe;kBK se b? ikD bJh fIbQk gZXo s/ w?B/io ns/ n?rIhfeT{fNt dh Io{os j?. fIbQk wkoehfNzr nc;o (f;Zfyne :'rsk^siopk 3^5 ;kb) T[whdtko xZN' xZN ;Bkse j't/ ns/ y/sh ftu phi, ehNBkPe, ykd ns/ y/sh d/ T[geoDK nkfd dh wkoehfNzr ftu fszB s'A gzi ;kb dk sIopk oZyd/ j'D. T[whdtko dk gqrshPhb fe;kBK Bkb w/b i'b ns/ ikDekoh j'Dk Io{oh j?. sBykj ns/ j'o g?e/i brGr fJe bZy o[gJ/ ;kbkBk j'Dr/. b'eb wkoehfNzr nfXekoh L (f;Zfyne :'rsk ns/ siopk) T[whdtko b'eb fe;kBK Bkb rZbpks eoB d/ ekfpb j't/. b'eK se nkgD/ ftuko gj[zukT[D dh ebk ftu wkfjo j't/. xZN' xZN d;thA ebk; gk; j't/. sIopk xZN j'D s/ th i/ s[jkv/ ftu ezw eoB dh fdqV fJZSk Pesh j? sK s[;hA ngbkJh eo ;ed/ j'. uzrh sBykj. nkgDk fpB/^gZso Jhw/b eo'L

resume to : circulation@krishijagran.com

KRISHI JAGRAN 60/9, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi - 110016 Tel: 011-26511845 / 26517923 / 45503170 Email: info@krishijagran.com, www.krishijagran.com


g"X ;zoePD

www.krishijagran.com gZshnK nkyoeko M[b; iKdhnK jB. feBkoh d/ XZp/ fdykJh fdzd/ jB. j"bh^j"bh fJj XZp/ tXd/ iKd/ jB ns/ cbK T[~s/ ccz{dh r[ZfSnK d/ o{g ftu fdykJh d/D brdh j?. o'rh cb fro iKd/ jB iK ;V iKd/ jB fi; Bkb g?dktko ftu sK ewh nkT[Adh jh j? Bkb jh c;b dh r[DtZsk th gqGkts j[zdh j?. o'eEkw fJ; fpwkoh th phi s'A g?dk j[zdh j? fJ;bJh fpikJh bJh szdo[;s cbK d/ phiK ƒ ekopBvkfiw Bkwe ccz{dhBkPe Bkb fJbki eoe/ phiDk ukjhdk j?. skwq ccz{dhBkPe fit/A ekgo nke;h eb'okJhv (0H25^0H5#) x'b dk c[Zb nkT[D wro'A 15^15 fdBK d/ coe Bkb fSVekU eoBk ukjhdk j?. p/Bkfwb (0H10#) x'b d/ fSVekU Bkb th fpwkoh dh o'eEkw ehsh ik ;edh j?.

fB:zsqD ftPkDz{ s'A g?dk j'J/ o'rK dk gq;ko ehfVnK okjhA jz[dk j?. fJ; bJh fJ; o'r d/ fB:zsqD bJh T[go d;/ ehNBkPeK dk 15 fdBK d/ coe Bkb fSVekU eod/ ofjDk ukjhdk j?. e'boo'N$iVQ rbB fJ; o'r d/ gqe'g Bkb g"d/ dk IwhB dh ;sj s'A T[go tkbk sD/ dk fjZ;k ekbk g? e/ ;[ZeD br iKdk j? ns/ j/mK iVQK ;VB brdhnK jB. fB:zsqD phiK ƒ phiD s'A gfjbk 2 rqkw w/Ae'i/p iK ekopBvkfiw gqsh feb'rqkw phi Bkb fJbki eo' fJ; s'A fJbktk o'r dk gqe'g j'D s/ 2 rqkw ’u e'i/p$bhNo gkDh dk x'b pDk e/ sD/ d/ e'b ns/ IwhB T[~s/ fSVe'. b'V g?D s/ 15 fdBK pknd c/o d[jokU. M[b;k iK pbkfJN fJ; o'r ftu gZshnK T[~s/ g{o/ ozr d/ r'b ns/ nfB:fws nkeko d/ XZp/ pDd/ jB fiBQK d/ ekoB

36

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

g~sh X~pk (bhc ;gk~N) fJj fpwkoh ;oe';g'pk e/g;heh Bkwe ccz{dh Bkb j[zdh j? ns/ fJ; o'r s'A ghVs g"fdnK dhnK gZshnK T[~s/ r'bkeko ns/ nfB:fws neko d/ p/ozr/ XZp/ pD iKd/ jB. fInkdk ghVs gZshnK cb gZeD s'A gfjbK jh MV iKdhnK jB, fi; Bkb g?dktko ftu ekch ewh nkT[Adh j?. o'eEkw phiK ƒ ekopBvkfiw ccz{dhBkPe Bkb fJbki eo'. fJj fpwkoh 0H1# ekopBvkfiw, 0H1# p/B'fwb, 0H2# w/Ae'i/p ftu'A fe;/ fJe dk 15 fdBK d/ coe Bkb 4^5 fSVekU Bkb o'eh ik ;edh j?. fwou dk rbkBh o'r fJj fpwkoh fcT{i/ohnw n?B[nw Bkwe ccz{dh okjhA j[zdh j?. fJ; ccz{dh d/ gqe'g Bkb g"d/ w[oMkD iK rbkBh nk iKdh j? ns/ Bkb jh gZshnK dk T[go'A ns/ feBkfonK s'A nzdo tZb w[VBk nozG j' iKdk j?.


n;bh cofN; dh gSkD, ohg gZsh dk fBPkB

e';kt/N

cofN;

| jh f;o ofN; c bh kt/N n; j? ; ' e 90# ykd |o ;b

wksok L 3^6 feb'$J/eV uzrh r[DtZsk, fInkdk T[gi ns/ fInkdk nkwdB gqkgs eo',

nZi jh cofN; ykd fbnkU ;b|o fwbI fbwfNv, w[zpJh


g"X ;zoePD

www.krishijagran.com

gZshnK ghbhnK g? iKdhnK jB ns/ j"bh^j"bh ;Z[e iKdhnK jB. fJj ccz{dh bzw/ ;w/A se IwhB ƒ fIzdk ofjzdh j?. o'eEkw fJ; fpwkoh ƒ c?bkT[D tkbh ccz{dh feT[Afe bzw/ ;w/A se IwhB ftu fIzdk ofjzdh j? fJ; bJh fJ; fpwkoh dh o'eEkw fwZNh d/ fJbki ns/ o'r gqsho'Xe fe;wK d/ gq:'r Bkb ;zGt j' ;edh j?. 0H1# p'ov' fwPoD iK ekgo nke;h eb'okJhv d/ x'b Bkb fwZNh dk fJbki eoe/ fpwkoh dh o'eEkw ehsh ik ;edh j?. gqw[~y ehV/ ns/ o'eEkw fEqg; (;eq'N'fEqg; v'o;/fb;) fJ; ehV/ dh ;[zvh ns/ pkbr d't/A jh gZshnK, c[ZbK ns/ e'wb NfjDhnK s'A o; u{;d/ jB. fJ; d/ ekoB gZshnK ;[zrV iKdhnK jB ns/ g"fdnK dk tXDk o[e iKdk j?. fEqg; d/ jwb/ Bkb 20^40# se g?dkeko ftu ewh nk ;edh j?. wkdk fEqg; gZshnK d/ feBkfonK s/ 40^80 se nKv/ d/AdhnK jB ns/ 10^20 fdBK ftu nkgDk ihtB uZeq g{ok eo b?AdhnK jB.

o'eEkw fJ; dh o'eEkw bJh nke;hfvw/N'B fwEkfJb 300^400 n?wHn?bH$J/eV iK fJwvkeb'fofgqv 40^50 n?wHn?bH$J/eV dk x'b pDk e/ fSVekU eoBk ukjhdk j?. wkJhN; wkJhN; g"fdnK dh j/mbh ;sj s'A o; u{; e/ B[e;kB gj[zukT[Adh j?. fJ; d/ ekoB g"dk ewI'o j' iKdk j? ns/ tkXk o[e iKdk j?. o'eEkw wkJhN; dh o'eEkw bJh fJfE:'B 50 JhH;hH dh 800 fwHbhH iK vkJhe'c'b 1H85 JhH;hH dh fJe bhNo dtkJh 600 bhNo gkDh ftu x'b pDk e/ fSVekU eoBk ukjhdh j?. wdB bkb w/xtkb, vkH gqPKs iKp[beo ns/ vkH ow/P pkp{ gkdg o'r ft:kfXeh ftfrnkB ftGkr, oki;EkB feqPh wjKftfdnkbk ns/ feqPh nB[;zXkB e/Ado, p'otN ckow pK;tkVk wjkokDk gqskg feqPh s/ seBheh :{Bhtof;Nh, T[d/g[o (oki;EkB)

25 ;kb g{o/ j'D s/- 25 ;kb 25 bZy w?Ipo :'iBk

feqFh ikroD

gfotko Bkb i[VD dk ;[fBjok w”ek Gkos d/ fe;kBK dh nkgDh nktk} @feqFh ikroD# wkf;e gZfsqek nkgD/ 25 ;kb g{o/ j'D s/ gkmeK bJh fbnkJh j? ;[Bfjok w”ek. e[M nk;kB ;tkbK d/ itkp fdU ns/ i[V ikU feqFh ikroD gfotko Bkb. nkU ikDd/ jK fJ; w”e/ d/ pko/-

1. e';kt/N cofN; fejVh ezgBh dk T[sgkd j? < 1 ftpo/e

2 nkfJPo

3 ;b|o fwbI fbwfNv

4 fJ|e'

eh gV'L feqFh ikroD fJe rqkwhB gfotkfoe gZfsqek j? fi; ftu s[jk~ feqFh ;wkuko, ezgBh ;wkuko, Bt/I T[BZs phi dh ikDekoh, fGzB fGzB ehNBkFe, c;bK dh ;w/I ;w/I s/ ikDekoh, pkrpkBh, wZX{ wZyh gkbB, gF{ gkbB, feZs/ pko/ ikDekohnK, fJzNoftT{, gqrshFhb fe;kBK ns/ wfjbktK dhnK T[gbpXhnK, ;/js, Bt/I T[sgkd, fcbwh frnkB, okiBhsh, ykDk-yikBk nkfd ikDekohnK fJ; ftu Fkfwb jB. fet/I i[VhJ/- gZfsqek ftu jo wjhB/ fJjBK ftfFnK s/ nkXkfos fJe ;tkb gqekfFs ehsk ikJ/rk. T[; ;tkb dk itkp T[;/ nze ftu j't/rk fi;~ bZGe/ s[;hI ;k~ w?;/i G/iDk j't/rk. gfjb/ 100 ;jh itkp d/D tkb/ gkmeK ~ fJe ;kb dh w?IpofFg, nrb/ 100-200 gkmeK ~ 6 wjhB/ iK 3 wjhB/ dh w?IpofFg coh fdZsh ikJ/rh. Bkb jh 10,000 gkmeK ~ fJe wjhB/ dh gZfsqek w[cs fdZsh ikJ/rh. u[e' c'B, fdU fJe nk;kB ;tkb dk itkp ns/ pD ikU feqFh ikroD gfotko d/ w?Ipo.

feqFh ikroD Bkb i[VD ns/ w?Ipo pBD bJh ;zgoe eo'- npd[; ;wd 9891889588, gqFKs Fowk 9891263263

21 Years. 12 Languages. 21 States. 22 Editions. 2 Portals & 10 Million combined readership

38

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016


ਜਰੂਰਤ ਹੈ ਪੰਜਾਬ ਚ ਡੀਲਰ / ਿਡਸਟੀਿਬਊਟਰ ਦੀ o' L ee o g z 0 ; 440 7 ^ 71 783

o'Nkt/No

fv;e foIo

No?eNo Nokbh

fv;e j?o'

o'N';hvo

o'Noh ;b?Po

n?w ph gb'

ebNht/no

p/ej'

i/;h ;fNqg; n?Av ck;NBo; gqkJht/N fbwfNv 386, c'eb g[nkfJzN, nzfwqs;o gzikp

fv;e gb'

b/Io n?Av b/tbo


o'r o'eEkw

www.krishijagran.com

GoiVAW dy prjIvI roGo g,iVAW dy prjIvI rog, rokQwm Aqy bcwau

p

rjIvI rog mu`K qOr qy 2 qrHW dy huMdy hn[iek jo SrIr dy bwhr rihMdy hn, aunHW nUM bwhrly prjIvI ikhw jWdw hY[dUjI qrHW dy jo SrIr dy AMdr rihMdy hn, aunHW nUM AMdrly prjIvI ikhw jWdw hY[ GoiVAW ivc iccV, m`KIAW Aqy jUMAW nwl hox vwlIAW prySwnIAW nUM swry pSU pwlk jwxdy hn, ienHW nwl hox vwlI KwirS dy kwrx, GoVw cMgI qrHW cwrw dwxw nhIN Kw skdw, ijs nwl aunHW dI ishq qy pRiqkUl Asr pYNdw hY[ bwhrI prjIvI ijnHW ivc iccVIAW pRmu`K hn, nw kyvl GoiVAW dw KUun cUsdIAW hn, sgoN kuJ Gwqk ibmwrIAW nUM PYlwaux ivc vI shwieqw krdIAW hn[ ienHW iccVW dy pRjnx leI bwirS jW bwirS qoN bwAd dw smW shweI huMdw hY[ iccV pSU dy FwirAW, drvwjy Aqy kMDW dIAW qryVHW, C`q jW hor iesy qrHW dIAW jgHw qy AMfy idMdIAW hn[ AMfy qoN iek b`cw (lwrvw) inkldw hY Aqy ieh pSU dw KUun cUsx qoN bwAd Pu`l ky v`fw ho jWdw hY, ies qoN bwAd ieh SrIr qoN if`g ky pSU Gr ivc ieDr auDr AMfy idMdI hY[ies qrHW ienHW dw jIvn c`kr cldw rihMdw hY[ iccV Kws qOr qy kMn dy prdy, grdn dy Q`ly dy ih`sy, QxW dI jgHw Aqy pUMC dy Q`ly imldI hY[ bybyisauiss dI ibmwrI vI ienHW iccVW duAwrw GoiVAW dw KUun cUsx nwl huMdI hY[ iccV jdoN ibmwr GoVy dw KuUn cUsdw hY qW aunHW dy SrIr dy KUun dy nwl hI bybysIAw dy prjIvI vI cly jWdy hn[ ieh iccV jdoN 40

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

dUjy ishqmMd GoVy dw KUn cUsdy hn qW aunHW ivc ieh prjIvI phuMcw idMdy hn[ kuJ idnHW bwAd GoVw ibmwr ho jWdw hY[ ieMj c`kr cldw rihMdw hY[ iccV hI nhIN, m`KIAW Aqy m`Cr vI GoiVAW dw KuUn cUsdy hn Aqy aunHW nUM qMg krdy hn[ m`KIAW KUun cUsx dy nwl hor rogW nUM PYlwaux dw swDn vI hn[ iBMn-iBMn prjwqI dIAW m`KIAW GoiVAW ivc srHw nW dI ibmwrI PYlwauNdIAW hn[ ibmwrI dy hor l`CxW qoN ibnHW ipClw DV kmjor hox dy kwrx jwnvr dw lMgVw ky c`lxw Aqy c`kr Kwxw mu`K hn[ pSU ibnW iksy kwrn qoN ieDr auDr GuMmdw hY[ KVHy hox leI ibmwr pSU kMD dw shwrw vI lYNdw hY Aqy bwAd ivc c`kr Kw ky if`g jWdw hY[ m`KIAW Aqy m`Cr izAwdwqr GoiVAW nUM G`t vwlW vwlI jgHw qy k`tdy hn[m`KIAW Aqy m`Cr sVy hoey pwxI dy iknwry, gohy dy FyrW Aqy gMdI jgHw qy AMfy idMdy hn qy pnpdy hn[ iccV dI iksm dw sUKm idKx vwlw prjIvI kIVw (mweIt), pSUAW ivc KOrw rog pYdw krdw hY[ies rog dI SurUAwq ivc pSUAW nUM KwirS huMdI hY, K`l KuSk hox l`gdI hY Aqy iPr vwl if`gx l`gdy hn[ K`l Ptx l`gdI hY Aqy AKIr ivc cmVI ivcoN KuUn vgxw SurU ho jWdw hY[ rokQwm GoiVAW nUM bwhrly prjIvIAW dy nukswn qoN hyT ilKy qrIikAW nwl bcwieAw jw skdw hY[


o'r o'eEkw

rokQwm Aqy bcwau

www.krishijagran.com kItnwSk dvweIAW dw smyN smyN qy iCVkwA krn nwl prjIvI kwbU ivc rihMdy hn[ qbyly dy Awsy pwsy jo gMdgI dy Fyr hox qW aunHW au~qy smyN smyN qy cUnw iCVkdy rho[ fyltwmYQRIn (ibautoks) dw 0.2-0.4 pRqISq Gol pSUAW dy aupr Aqy qbyly ivc spryA krnw cwhIdw hY[ izAwdw qyz Gol dw GoiVAW au~qy iCVkwA krnw nukswndyh ho skdw hY[ ibautwks jW koeI hor iehojI kItnwSk dvweI kMm ivc ilAwaux smyN Xwd r`Ko ik ies nUM d`sI mwqrw ivc hI vriqAw jwvy[dvweI dI SISI nuMU pSUAW Aqy b`icAW dI phuMc qoN dUr r`Ko[ bcy hoey Gol nUM Gr qoN dUr toAw pu`t ky fohl idau[ kItnwSk dvweIAW dw iCVkwA pSU icikqsk dI dyK ryK ivc hI kro[ jUMAW dw hmlw srdIAW ivc, kIiVAW Aqy m`KIAW dw hmlw bwirS dy mhIinAW, Awm qOr qy AkqUbr q`k rihMdw hY[ jy AsIN ienHW bwhrly prjIvIAW nUM srdIAW dy SurU jW bwirS dy mhIinAW ivc hI kwbU kr leIey qW ienHW qoN hox vwly nukswn qoN GoiVAW nUM bcwieAw jw skdw hY[ Awpxy GoiVAW nUM AMdrly prjIvIAW qoN rihq r`Ko

GoiVAW dy qbyly dI gMdgI nUM FwirAW, GoiVAW dy rihx vwlIAW swrIAW jgHw dy Awly duAwly iek`Tw nw hox idau Aqy aus nUM dUr iksy Kyq ivc toAw bxw ky dbw idau[ ies nwl nw kyvl cMgI kMpost Kwd bxygI sgoN AMfy Aqy ifMb vI mr jwxgy[ qbyly dy kol il`d, ipSwb Awid iek`Tw nw hox idau Aqy nw hI pwxI su`to[ Pwrm nUM ijQoN q`k ho sky su`kw r`Ko[ G`t igxqI ivc kIiVAW Aqy m`KIAW nUM h`Q nwl vI lwh skdy hW[ ies vwsqy pSUAW nUM KrKrw mwrnw cMgw rihMdw hY[ idn ivc do vwrI, svyry Kurwk dyx qoN pihlW Aqy Swm nUM kMm qoN vwps Awaux qy Kurwk Kwx smyN A`Dy GMty leI KrKrw krnw GoVy leI lwhyvMd hY[

Bwrq vrgy grm jlvwXU vwly dyS ivc AMdrly prjIvI (pyt Aqy AMqVI dy) Awm qOr qy huMdy hn[ ieh prjIvI Awpxy ivkws, pRjnx Aqy vwDy dy leI GoVy dy KUun qoN Kurwk lYNdy hn[ iesdy PlsrUp GoVw kmjor ho jWdw hY[ aus ivc KUn dI Gwt ho jWdI hY Aqy aus dw vwDw ivkws ruk jWdw hY, auqpwdn dw p`Dr vI if`gdw hY, cMgI Kurwk dyx qoN bwAd vI ausdI kMm krn dI SkqI Aqy pRjnx smrQw G`t ho jWdI hY[ ieho ijhy GoiVAW ivc hyT ilKy l`Cx swP qOr qy idKweI idMdy hn:  Bu`K G`t lgdI hY  dsq l`g jWdy hn  kbzI ho jWdI hY

note:- bot nwm dy AMdrly prjIvI qoN bcwaux dy leI iqMn mhIny dI aumr qy Awpxy GoVy dy vCyry/vCyrI nUM AweIvrmYkitn smUh dI dvweI idau[ n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

41


o'r o'eEkw

www.krishijagran.com qy prjIvI rihq krn dI dvweI idau[ iesdy leI pweIprwjIn smUh dI koeI vI dvweI dI isPwirS kIqI jWdI hY[  ieh koiSS r`Ko ik hr vwr dvweI bdl bdl ky idau[ ieko hI dvweI bwr-bwr nw idau[  jdoN vI Awpxy GoVy dI kMm krn dI smrQw nUM G`tdy vyKoN jW aus nUM dsq hovy jW iPr pyt ivc drd hovy, qW aus dI il`d dI jWc jrUr krvwau[ ies vwsqy izlHw p`Dr qy bxy pSU hspqwl Aqy pSU pwlx nwl sbMiDq XUnIvristIAW ivc pRXogSwlw dI suivDw aupl`bD huMdI hY[

vYtnrI fwktr duAwrw d`sI geI dtweI dI pUrI Kurwk idau, kdy vI G`t Kurwk nw idau[ 

 kdy kdy pyt ivc drd vI huMdw hY  ienHW prjIvIAW dy kwrx kdy kdy GoVy dI mOq vI

ho skdI hY

GoiVAW ivc prjIvI hyT ilKy mwiDAmW nwl SrIr AMdr jw skdy hn: jdoN GoVy ienHW prjIvIAW dy AMifAW nwl dUiSq cwrw KWdy hn[  ienHW AMifAW nwl dUiSq pwxI pINdy hn[  iesqoN ielwvw jy cwrwgwh ivc pihlW qoN hI ienHW

dy AMfy mOjUd hn qW auQoN vI GoVy prjIvI nwl gRisq ho skdy hn[ Awpxy GoiVAW nUM prjIvIAW qoN ikvyN bcwieAw jwvy? GoiVAW nUM ies lyK ivc d`sy gey prjIvI rihq pRogrwm nUM lwgU krky bcwieAw jw skdw hY[ swl ivc G`to G`t iqMn vwr prjIvI rihq krn dI dvweI dyxI cwhIdI hY-ijvyN pihlI Kurwk jnvrI, dUjI Kurwk ApRYl, qIjI Kurwk Agsq jW sqMbr ivc idau[ 

Awpxy GoVy dy vCyry vCyrI nUM 2-3 hPqy dI aumr

42

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

hmySw il`d nUM iksy toey ivc hI pwau[

 Awpxy GoVy nUM pIx leI swP pwxI idau, iksy gMdy qlwb qy aus nUM pwxI nw pIx idau[  svyry svyry Awpxy GoiVAW nUM crn leI nw C`fo[ iesy qrHW Swm nUM vI dyr q`k crn leI nw C`fo[  GoVy leI dwxw iBaux vwsqy Aijhy BWfy dw pRXog

kro, jo m`KIAW auqy gMdgI qoN rihq hovy[


nfGftnesh

www.krishijagran.com

ejhA go fBrkj/A ejhA go fBPkBk

Gk

os fe;kBK dk d/; j?. Gkos dh brGr 65 gqshPs npkdh y/sh ezwK T[~s/ fBoGo j?. fJ; bJh i/eo fJj fejk ikJ/ fe Gkos dk w[Zy eko'pko y/sh j? sK e'Jh nfseEBh BjhA j't/rh. go ftvzpBk fJj j? fe fe;kBK d/ d/P ftu fe;kB jh dZfpnk e[ufbnk j'fJnk j?. ;{yw gohyD ehs/ ikD sK fe;kB nzdo jh nzdo o'Adk, f;;edk BIo nkT[Adk j?. i/eo e[M oZi/^g[Zi/ fe;kBK dh rZb Bk eoe/ nkw fe;kBK dh rZb ehsh ikJ/ sK fJjh fejk ik ;edk j? fe Gkos ftu fe;kBK T[~s/ fXnkB d/D tkbk e'Jh BjhA j?. jkbKfe toswkB ;oeko fe;kBK gqsh ikro{e Io{o j? go fe;/ m'; :'iBk s'A fpBK ;G e[M nX{ok j?. nIkdh d/ ;w/A s'A jh fe;kBK bJh eJh :'iBktK pDhnK go T[; dk e'Jh yk; n;o fe;kB tor T[~s/ BjhA fgnk. e[M e[ :'iBktK sK f;oc fynkbh g[bkn pD e/ ofj rJhnK. PkfJd fJjh ekoB j? fe fe;kB nkofEe, ;wkfie s/ okiBhse o{g Bkb T[Go BjhA ;fenk. fgSb/ fdBhA ;oeko B/ 50 bZy ;oekoh eowukohnK ƒ y[P eoB bJh 7tK g/n ewhPB bkr{ eo fdZsk go fe;kBK bJh s[ozs e'Jh ezw BjhA ehsk frnk. fe;kBK d/ fjZs ftu :'iBktK sK pDhnK go T[; ƒ n;odko pDkT[D bJh IwhBh gZXo ’s/ fe;/ soQK :sB BjhA ehsk frnk. ;oeko fJj d{jok BIohnk feT[A ngDkn ojh j? < ;oeko efj ojh j? fe n;hA fe;kBK dh nkwdB d[rDh eoKr/ go fe;kBK d/ pdb/ ;oekoh eowukohnK dh nkwdB d[ r Dh j' rJh. eowukohnK dh sBykj tXkT[D bJh 7t/A g/n ewhPB Bz{ pekfJdk wBI{oh fwb rJh go fe;kBK bJh :'iBktK Bz{ nwbh ikwk BjhA gfjBkfJnk frnk. PkfJd fJ;/ Bz{ jh ejhA go fBrkj/A ejhA go fBPkBk ejKr/. gqXkB wzsoh c;b phwk :'iBk, fwZNh f;js ekov :'iBk, f;zukJh :'iBk torhnK ekoro :'iBktK fes/^fes/ dw s'V ojhnK jB. piN ;?PB d/ d"okB ftZs wzsoh no[D i/Nbh B/ gqXkB wzsoh c;b phwk :'iBk Bz{ bkr{ eoB bJh 5,500 eo'V

o[gJ/ wBI{o ehs/ go fJ; phwk :'iBk dk e'Jh d[orkwh gfoDkw BjhA fd; fojk. w"i{dk ypoK d/ w[skpe SZsh;rVQ d/ ShAdvKv, X"okfNeok, gNBk ns/ ezuBg[o fgzvK d/ nzefVnK Bz{ t/yhJ/ sK fJBQK fgzvK d/ 3,429 fe;kBK Bz{ 25 o[gJ/ gqsh J/eV dh do Bkb 1 bZy 27 jIko 336 o[gJ/ 75 g?;/ dk G[rskB ehsk frnk. gqXkB wzsoh feqPh f;zukJh :'iBk bJh 50,000 eo'V dk gq;skt gk; j'fJnk go ftvzpDk fJj j? fe eJh fe;kBK Bz{ fJ; d/ pko/ Iok th ikDekoh BjhA j?. i/eo wzB th bJhJ/ fe fJ; :'iBk Bkb fe;kBK Bz{ bkG fwb fojk j? sK th w?A fJ; s'A ;zs[PN BjhA jK feT[Afe fJ; :'iBk dk bkG b?D bJh fe;kBK Bz{ dcso d/ eJh uZeo eZND/ g? oj/ jB. fe;kBK dhnK c;bK f;zukJh dh xkN ekoB ;[Ze rJhnK, fJ; f;ZX eoB d/ uZeo ftu uZgbK fx; ojhnK jB. fJBQK ;G d/ ftueko ;oeko fJj efj ojh j? fe n;hA 2022 se fe;kBK dh nkwdB d[rDh eo d/tKr/ go fJj ;wM s'A goQ/ j? fe nkyo ;oeko fet/A fJ; ezw Bz{ nzikw d/t/rh< fJ; s'A fJbktk ykdK ns/ ehNBkPeK dhnK ehwsK th brksko tXdhnK ik ojhnK jB fi; d/ ekoB fe;kBK dh bkrs tXdh ik ojh j?. nfijh ;fEsh ftu ;oeko eh eo ;e/rh fJj nkT[D tkbk ;wK jh dZ;/rk. ftfgB fwPok n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

43


phi T[sgkdB

www.krishijagran.com

kxk dy bIj Kud iqAwr kro

s

wauxI dw sIjx dOrwn bIjIAW PslW dI ktweI dw kMm Kqm Aqy hwVI dI ru`q dIAW PslW dI ibjweI dw kMm SurU hox jw irhw hY, ienHW dohW ru`qW dIAW PslW dI ibjweI leI bIj dI zrUrq pYNdI hY[ bIj hI ie`k AijhI KyqI sm`grI hY ijs qy swrI Psl dI pYdwvwr inrBr krdI hY, jykr bIj hI shI nw hoieAw qW KwdW, kItnwSk, au~lInwSk Aqy hor sm`grI qy hox vwly Krcy dw bhuqw Pwiedw nhIN huMdw[ pMjwb iv`c hr swl qkrIbn 28 l`K hYktyAr rkby iv`c Jony Aqy bwsmqI dI ibjweI kIqI jWdI hY, ijs leI 20 iklo pRqI hYktyAr dy ihswb nwl qkrIbn 5 l`K 60 hzwr kuieMtl bIj dI zrUrq pYNdI hY[ ies bIj dI kImq AOsqn qkrIbn iqMn hzwr pRqI kuieMtl dy ihswb nwl 168 kroV hox kwrn bIj dw kwrobwr pMjwb iv`c v`fw ivaupwr dw rUp lY cu`kw hY[ iesy qrHW pMjwb iv`c qkrIbn 35 l`K hYktyAr rkby iv`c kxk dI ibjweI kIqI jWdI hY, ijs leI 35 l`K kuieMtl kxk dI Psl dy bIj zrUrq hY ijs dI kImq 2500/- dy ihswb nwl 875 kroV rupey bxdI hY[ kxk dI ibjweI leI loVINdy ku`l bIj iv`coN pMjwb srkwr v`loN 5 l`K 75 hzwr kuieMtl kxk bIj 50 PIsdI aupdwn qy ikswnW nUM dyx dw pRbMD kIqw igAw hY[ bwkI dw 29 l`K 25 hzwr kuieMtl bIj ikswnW v`loN GrylU p`Dr qy r`Ky bIj iv`coN jW pRweIvyt AdwirAW qoN lY ky vriqAw jwvygw[

ipCly kuJ smyN qoN ikswnW v`loN Agly swl leI loVIdy kxk jW Jony dw bIj r`Kx nUM qrzIh nhIN id`qI jWdI ikauNik ikswn smJdw hY ik bwzwr iv`coN jW srkwrI AdwirAW qoN swP suQrw bIj iml hI jwxw hY[ pMjwb dy ikswn dw ieh suBwA bx igAw hY ik hr swl nvIN iksm dw bIj bIjxw, ijs dy c`kr iv`c bhuqI vwrI ikswnW nwl DoKw huMdw hY[ ieh Awm dyiKAw igAw hY ik pRweIvyt AdwirAW qoN KRIdy bIj iv`c rlw inkldw hY, ijs kwrn ikswnW nUM BwrI muSklW dw swhmxw krnw pYNdw hY[ keI vwr ikswnW v`loN ijs iksm dw bIj bwzwr iv`coN KrId ky bIijAw huMdw hY, aus iksm dw nhIN inkldw jW 2-3 iksmW inkldIAW hn[ ies dw m`uK kwrn bIj auqpwdkW duAwrw Psl dI ktweI qoN pihlW kMbwien hwrvYstr dI sPweI qy vycxw, ktweI qoN pihlW Psl ivcoN hor iksmW dy bUitAW dI ktweI nW krvwauxw, purwxI iksmW nUM hor nwm dy ky vycxw Awid[ nvIn iksmW dI mMg hox kwrn keI vwr ikswn dw AwriQk SoSx vI huMdw hY[ kuJ AijhIAW iksmW jo pMjwb leI isPwrS-Sudw nhIN huMdIAW aunW nUM

44

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016


phi T[sgkdB

pRweIvyt AdwirAW v`loN koeI nvW nW dy ky mihMgy BwA vyicAw jWdw hY[ ienHW gYr isPwrS Sudw iksmW dI kwsq nwl ijQy pYdwvwr G`t imldI hY, auQy keI vwr ibmwrIAW Aqy kIiVAW dw hmlw izAwdw hox qy, ikswnW nUM ienHW ibmwrIAw Aqy kIiVAW dI rokQwm leI vwDU AwriQk nukswn auTwauxw pYNdw hY[ ies qrHW KyqI lwgq Krcy vDx nwl KyqIbwVI qoN Su`D Awmdn vDx dI bjwey G`tdI hY[ keI vwr qW AijhIAW iksmW dw mu`l vI mMfI iv`c G`t imldw hY[ so Aijhy hwlwqW nUM vyKdy hoey ikswnW nUM doglIAW iksmw qoN ielwvw kxk, Jony, dwlW, cwry Awid dw bIj Kud iqAwr krnw cwhIdw[

www.krishijagran.com

tI.AYl. bIj XUnIvristI jW hor iksy srkwrI Adwry ijvyN pnsIf, AYn. AYs. sI. jW hor iksy BrosyXog vsIly qoN bIj lY ky Kud iqAwr kr lYx qW bIj qy hox vwlw Krcw Gtx dy nwl nwl zrUrq Anuswr bIj vI iqAwr ho jWdw hY[ Agly swl leI loVINdw bIj iqAwr krn leI, Psl dIAW aunHW iksmW dI cox kro jo KyqIbwVI

bIj auqpwdn dw kMm buhqw AOKw nhIN Aqy kuJ Kws g`lW dw iDAwn r`K ky ikswn Kud bIj iqAwr kr skdw hY[ jdoN vI pI. ey. XU. v`loN iksy Psl dI nvIN iksm dw bIj jwrI kIqw jWdw hY qW bIj dI mwqrw sImq hox kwrn ikswnW nUM CotIAW imMnI ik`tW dy rUp iv`c Agly swl leI bIj iqAwr krn leI bIj auplbD krvwieAw jWdw hY[ jykr ikswn muFly bIj ijvyN PwaUNfySn, qsdIkSudw jW n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

45


phi T[sgkdB

www.krishijagran.com

ivBwg jW pMjwb KyqIbwVI XUnIvristI v`loN isPwrSSudw hox Aqy aus dI ibjweI dw smW shI hovy ikauN ik gYr-isPwrSSudw iksmW ijQy pYdwvwr Gtwaux iv`c shweI huMdIAW hn auQy ibmwrIAW Aqy kIiVAW nUM vI s`dw idMdIAW hn[ bIj pYdw krn leI Kyq dw rkbw ies g`l qy inrBr krdw hY ik ikswn nUM Agly swl ikMny bIj dI zrUrq hY[ bIj leI cuixAw Kyq isauNk Aqy ndInW qoN rihq hoxw cwhIdw[ bIj leI cuxy Kyq dy Awly duAwly 3 mItr dI dUrI q`k kxk dI hor iksm nhIN bIjI hoxI cwhIdI qW jo bIj vwlI Psl iv`c prpRwgx ikirAw nwl hor iksm dw rlw nw ho sky[ bIj vwlI Psl dI ibjweI qoN pihlW bIj nUM zrUr soD lYxw cwhIdw[

kxk dIAW swrIAW iksmW dy bIj (pI. fI. fbilaU 291, pI. fI. fbilaU 274, pI. fI. fbilaU 233, tI. AYl. 1210 Aqy tI. AYl. 2908 nUM C`f ky) nUM vItwvYks pwvr 120 gRwm jW 13 im.lI. pRqI 40 iklo bIj dy ihswb nwl soD lvo[ 13 im.lI. rYkisl nUM 30 im.il. pwxI Gol ky dwixAW nUM cMgI qrHW lgw dyxI cwhIdI hY[ bIj soDk frMm iv`c smr`Qw Anuswr bIj pw ky isPwrS kIqI mwqrw iv`c dvweI cMgI qrW rlw dyxI cwhIdw hY[ ies qoN ielwvw krnwl bMt nwmk ibmwrI dI rokQwm leI kxk dy is`ty inklx smyN 200 im.lI. lItr pRopIkonwzol pRqI eykV dw iCVkwA kr dyxw cwhIdw[ bIj KrIdx smyN ib`l lY ky aus nUM sWB lYxw cwhIdw[ ies qoN ielwvw bIj vwlw bYg Aqy ie`k iklo bIj dw nmUnw vI sWB lYxw cwhIdw qW jo jykr bwAd iv`c koeI sm`isAw Awvy qW koeI kwrvweI kIqI jw sky[

fw. AmrIk isMG KyqIbwVI ivkws APsr, gurdwspur 9463071919

;tkb ;kv/ itkp s[jkv/, fdbtk ;ed/ jB Y/o'A fJBkw

;'wkBh ;hvI gqPB'soh

nkw frnkB s/ feqPh ikroD ’s/ nXkos gqPB 1H iho/ ’u y[Pp{ fe; d/ ekoB nkT[Adh j? < TH feT{whBkb nH UfbUo/fiB JH J/fEB'b 2H IwhB dh Bwh wkgh iKdh j? < TH jkJhr'qwhNo Bkb nH g'N'whNo Bkb JH N/BhPUwhNo Bkb 3H n|bkNe;hB Bkwe o;kfJD fejVh c;b ftu j[zdk j? < TH foiek nH wz{rcbh JH pkiok

;H e?g;hf;e n?f;v ;H o/B r/I Bkb ;H wZeh

fBo/dP— gkme nkgD/ T[so 15 fdBK d/ nzdo Email:ruby@krishijagran.com ’s/ G/i ;ed/ jB, 9999142633 whatsapp iK SMS eo ;ed/ jB. ;jh T[so G/iD tkb/ gfjb/ fszB fe;kB thoK ƒ eqwtko 3, 2, ns/ 1 jIko se d/ jkJhfpqv phi fJBkw d/ o{g ftu ;'wkBh ;hvI tb'A fdZs/ ikDr/, Bkb jh nrb/ nze ftu T[BQK dk BK Skfgnk ikJ/rk. fe;kB tho T[so d/ Bkb nkgDk BK, gsk ns/ w'pkfJb Bzpo Io{o G/iD. T[so G/iD tkfbnK ftu y/sh ftfdnkoEh s/ fJ;sqh fe;kB th Pkwb j'

46

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016


wzvhekoh

www.krishijagran.com

KyqI mMfIkwrI ivigAwnk p`K

Ky

qI bwVI dy Kyqr iv`c nvIAw qknIkW Aqy swieMsdwnW v`loN eIjwd kIqIAW jw rhIAW invyklIAW qknIkW q`d hI lwgU krnIAW sMBv ho skdIAW hn jdoN q`k ik KyqI auqpwdn dI ivkrI suKwlI Aqy ikswn p`KI nhIN bxdI[ bdiksmqI nwl swfI KyqI Aqy ikrswnI dI KuShwlI iv`c mOjUdw KyqI aupj dI ivkrIkrn pRxwlI swfy ikswn dw hmySw hI SoSx krdI Aw rhI hY[ ikrswnI dy ies soSx krky ijQy swfw Awm ikswn KyqI Awmdn p`KoN sMquSt nzr nhIN Aw irhw auQy KyqI aupj dy Kpqkwr vIr vI KyqI pdwrQW pRqI Awpxy Awp nMU T`igAw ijhw mihsUs kr rhy hn[ KyqIbwVI dy ivkws leI hoNd iv`c AweIAW nvIAW qknIkW, nvIAW PslW, Aqy kwSq dy invy k ly FM g qrIikAW pR q I ikswnW dI audwsInqw vI is`Dy jW Ais`Dy qOr qy KyqI aupj dI mMfIkwrI nwl hI juVI hoeI hY[ pMjwb rwj iv`c pRclq JOny Aqy kxk dw PslI c`kr ies g`l dI gvwhI Brdw hY ik ikswn ies PslI c`kr nMU bdlx dw hONslw nhIN r`Kdw ikauNik auh jwxdw hY ik G`to G`t smrQn mu`l nwl juiVAW iehnW PslW qoN ikswn srkwrI KrId kwrn kuJ qW Awmdn hwisl kr hI skdw hY[ srkwr v`loN JOny kxk dy GoiSq kIqy jWdy G`t' G`t smrQnmu`l

auprMq srkwrI KrId ikswn leI iek inSicq Awmdn dw vsIlw bxdI hY Aqy ieho hI kwrn hY ik ikswn ies pRclq PslI c`kr iv`coN inklx dw joKm nhI auTwauNdw[ iehnW hwlwqW iv`c swfI KyqI aupj dI mMfIkwrI dy ivigAwnk p`K nMU ivcwrnw Aqy lwgU krn leI loNVIdy au~dm krny bhuq zrUrI hn ikauNik KyqI aupj iv`c mOjUdw KVOq, ipMfW iv`c byrozgwrI Awid vrgIAW iBAwnk sm`isAwvW dy h`l leI ij`Qy KyqI iviBMnqw byh`d zrUrI vrqwrw hY auQy ies aupj dI byh`qr mMfIkwrI vI swfy KyqI Biv`K leI Aihm hY[ ieQy izkrXog hY ik srkwr v`loN inrDwrq G`to G`t smrQn mu`l ny BwvyN swfI KyqI Awmdn nMU XkInI

pRdwn kIqI hY pr ikqy nw ikqy swfy iv`c ivigAwink mMfIkwrI dI soc nMMU vDx Pulx qoN vI roikAw hY[ ieho hI kwrn hY ik KyqI aupj dI swfy Bwrq vrgy sM G xI AwbwdI vwly mulk iv`c vI swnMU AwpxI KyqI aupj dI mMfIkwrI leI rulxw pYNdw hY[ swfy Awly-duAwly Aijhy bySumwr swDn Aqy KrIddwr mOjUd hn ijnHW nwl rwbqw kwiem krky AsIN AwpxI aupj dI mMfIkwrI sihjy hI kr skdy hW[ KyqIbwVI ivBwg pMjwb v`loN ikswn h`t dy rUp vjoN sQwipq KyqI mM f IkwrI dy mwfl ies ivigAink pihlU dw byh`d mh` q vpU r n sbU q hn[ Aijhy mwfl ipMfW , SihrW Aqy ksibAW Awid ADIn sQwipq krky AsI ApxI pYdw kIqI aupj nMU bVI AwswnI nwl Kpqkwr nMU vyc

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

47


wzvhekoh

skdy hW[ ieh is`DI mMfIkwrI dw mwfl bVI suDry FMg nwl KyqIbwVI ivBwg v`loN pMjwb dy keI izilHAW iv`c kwmXwbI nwl c`l irhw hY[ SurUAwqI dOr iv`c keI vwr muSkl BwvyN AwauNdI hY pr XkIn mMno ik jdoN Aijhy ikswn h`t hoNd iv`c AwauNdy hn qW ij`Qy Kpqkwr leI BrosyXog KyqI vsq ssqy BwA qy auplbD huMdI hY auQy ikswn dI aupj dI mMfIkwrI inSicq hox dy nwl nwl ipMfW iv`c KyqI ivaupwr dy rUp iv`c rozgwr dy vsIly vI pYdw hMudy hn[ AijhI soc nMU AmlI rUp dyx leI ipMfW iv`c Awpxy pirvwrW ivcoN byrozgwr nOjvwn muMfy kuVIAW dI inSwndyhI kIqI jw skdI hY Aqy AijhIAW QwvW dI cox krdy hoey iek sWJw Aqy sB dI rzwmMdI nwl pRogrwm bxwieAw jw skdw hY[ ies kMm nMU hor ivsQwr idMdy hoey iehnW svY mMfIkwrI leI sQwpq h`tW qoN KyqI aupj, fyArI Awid nwl sbMDq pdwrQ bxw ky vI ivkrI krn dy rwh isrjy jw skdy hn[ pMjwb Br iv`c Aijhy cwnx munwry mwfl ijlw rUpngr, huiSAwrpur, pitAwlw, PrIdkot Awid QwvW qy byh`d kwmXwbI nwl c`l skdy hn[ iehnW KyqI dy mwflW dI st`fI krn leI srkwr v`loN dws nMU QweIlYNf ivKy st`fI tUr qy ByijAw igAw sI[ QweIlYNf srkwr dI mdd nwl c`l rhy mwflW rwhIN QweIN ikswn b`s stYNfW, hvweI A`ifAW, rylvy stySnW, v`fyv`fy mwlz Awid qoN KyqI aupj Aqy pdwrQW dI

48

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

www.krishijagran.com ivkrI kr rhy hn[ ipMf Aqy blwk p`Dr qy dy QweIN ikswnW v`loN v`K-v`K kMmW leI kmytIAW dw gTn kIqw igAw hY ijs iv`c KyqI pYdwvwr kmytI, KyqI leI loVINdIAW vsqW dI KrId kmytI, KyqI aupj qoN pdwrQ bxwaux leI kmytI Aqy iPr ivkrI leI v`KrI kmytI[ iehnW kmytIAW iv`c ikswn pirvwr dy mYNbr hI Swiml kIqy jWdy hn jo ik ipMfW iv`c ro z gwr dw kwrn bxdy hn[ AwpxI kwblIAq dy ihswb nwl iehnW kmytIAW iv`c v`K-v`K ikswnI nwl sbMDq pirvwrk mYNbr ApxI pYdw kIqI aupj iv`c vYilaU AYfISn krdy hoey is`DI Kpqkwr q`k ivkrI krdy hn[ KyqI ivaupwr dy ies qrW dy QweIN mwflW rwhIN ikswn coKI Awmdn hwisl kr rhy hn[ ies qrHW dI QweIN ivaupwrk mwfl dI soc nMU ApxwauNdy hoey AsIN vI ApxI aupj dI mMfIkwrI inSicq krky shI mu`l pRwpq kr skdy hW[ Aijhy mwfl swfy pMjwbI ikswn dI sOc Aqy auplbD k`cy mwl Awid Anuswr ikswn rwhIN Awpxy pirvwirk qwxy-bwxy nMU Swiml krdy hoey vI bxwey Aqy clwey jw skdy hn[ hux qW ies sUcnw kRWqI dy dOr iv`c ikswn jW ikswn smUh AwpxI vYbsweIt/ vwtsAYp rwhIN vI ApxI pYdw kIqI aupj dI mMfIkwrI is`Dy Kpqkwr Awid nMU vyc skdy hn[ svY mMfIkwrI dI ies ivigAwnk soc rwhI swfw ikswn ApxI aupj is`DI Kpqkwr nMU vyc skdw hY[ ies qoN ielwvw AwpxI pYdw kIqI aupj qoN v`K v`K pdwrQ bxw ky vI AsIN ivkrIkrn dI pRxwlI iv`c Swiml huMdy hoey Pwiedw hwisl kr skdy hW[ ies mksd leI kxk qoN Awtw- ibsku`t, Jony qoN cwvl, dwlW, bysn, qyl bIjW rwhIN Kwx vwlw qyl, kmwd qoN guV Awid dI BrvIN mMg nMU pUrw krdy hoey AwpxI aupj qoN cOKI Awmdn hwsl kr skdy hW[ KyqIbwVI XUnIvristI luiDAwxw v`loN Aijhy cwhvwn au~dmIAW leI pRosYisMg dy Kyqr


wzvhekoh

www.krishijagran.com

leI isKlweIAW dw pRbMD vI hY[ v`K-v`K bYNk PUf pRosYisMg dy Kyqr iv`c Swml hox dy cwhvwn ikswnW leI krzy Awid dI shUlq vI dyx Aqyy nwl hI PUf pRosYisMg mMqrwly v`loN aupdwn Awid dw pRbMD vI kIqw jw irhw hY[ ies Dwrw iv`c Swml ho ik ij`Qy AsIN AwpxI aupj dI Kpq krn iv`c kwmXwb ho skdy hW auQy swfy byrozgwr nOjvwnW leI rozgwr dy nvyN swDnW dI isrjnw sihjy hI ho skdI hY[ KyqI Kyqr iv`c mOjUd iehnW Apwr sMBwvnwvW nMU AmlI jwmW pihxwaux leI ij`Qy invyklI ivigAwnk soc dI loV hY auQy Xojnwb`D qrIky nwl isKlweI pRwpq krdy hoey AwpxI pYdw kIqI aupj dI Kpq leI mMfIkwrI leI AgwaUN ieMqzwm krn dI Aihm zrUrq hY[ ijs qrHW iek vpwrI AwpxI aupj dI ivkrI leI cMgI pYikMg Awid krdy hoey Kpqkwr dw iDAwn iK`cdw hY, AsIN vI KyqI nMU vpwrk lIhW 'qy pwauNdy hoey AwpxI aupj dI ivigAwnk mMfIkwrI leI koiSSW ArMB skdy hW[ BwvyN myrw ieh suJwA keI ikswn BrwvW nMU Atptw ijhw l`gy pr ies g`l iv`c pUrI s`cweI hY ik swfy hI pRdyS dy keI ikswn vIr AijhI soc nMU kwmXwbI nwl ApxwauNdy hoey AwpxI pYdw kIqI aupj dI is`DI ivkrI dw kwrj AwswnI nwl kr irhy hn[ Aijhy sYNkVy ikswnW iv`coN kuJ ku dw nwm ies lyK rwhIN Awp

1 2 3 5 10 15

12 24 36 60 120 180

420 840 1260 2100 4200 6300

40 140 260 600 1700 3300

jI dI nzr kIqw jw irhw hY[ s. AmrjIq isMG ipMf cwhVky blwk Bogpur izlHw jlMDr, s. kuldIp isMG iFloN ipMf snOrw blwk Bogpur izlHw jlMDr, s. guridAwl isMG ipMf swlopur izlHw gurdwspur, s. ijMdr isMG izlHw rUpngr, s. nirMdr isMG izlHw huiSAwrpur, hrijMdr isMG Syrig`l Aqy s. Avqwr isMG izlHw swihbzwdw AjIq isMG ngr, mnjIq isMG Bu`lr ipMf F`ifAW izlHw PiqhgVH swihb, iehnW qoN ielwvw PYprO ikswn gru`p kMg mweI huiSAwrpur Awid ies qrHW dy bhuq swry ikswn gru`p AwpxI pYdw kIqI aupj is`DI ikswnW nMU vyc rhy hn[ Awau, AsIN vI KyqI dI ies bdldI nuhwr iv`c Awpxw bxdw ih`sw pwauNdy hoey AwpxI KyqI aupj dI ivigAwnk mMfIkwrI leI Tos Xqn krIey Aqy KyqI nwl r`l g`f DMdy ApxwauNdy hoey ijQy pirvwrk Awmdn iv`c vwDw krIey auQy pirvwr Aqy ielwky iv`c pUrw swl rozgwr dy vsIly pYdw krdy hoey Awpxy smwijk qwxy-bwxy nMU mjbUq krIey[

nryS kumwr gulwtI tRyinMg APsr KyqIbwVI ivBwg jlMDr mobwiel nMbr: 9781126255

380 700 1000 1500 2500 3000

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

49


fJzNNoftT{ fw~ h goy

www.krishijagran.com

im`tI prK krvwaxI ikauN jrUrI?

P

slW dI pYdwvwr vDwaux leI KwdW dI sMquilq vrqoN bhuq hI mh`qvpUrn hY[ KwdW dI vrqoN leI pMjwb rwj iek mohrI sUbw hY[ rwj iv`c KwdW dI Kpq swl 1950-51 iv`c isrP 66 hzwr tn q`q sI jo v`D ky swl 2013-14 dOrwn 30 imlIAn tn qoN v`D ho geI hY[ dyS dI AMn Aqy hor KyqrI vsqW dI loV ƒ pUrw krn leI pMjwb rwj dIAW zmInW iv`coN lgwqwr izAwdw JwV dyx vwlIAW PslW augweIAW jw rhIAW hn[ ijs nwl zmInW qy loV qo v`D boJ pY irhw hY[ PslW dI kwSq leI KwdW dI vrqoN qy kwPI lwgq AwauNdI hY[ PslW qoN lwhyvMd JwV lYx leI KwdW dI shI mwqrw iv`c, auicq smyN qy Aqy Xog FMg nwl vrqooN BoN prK irport dy AwDWr qy krnw auicq hY[ BoN prK nwl BUmI dI aupjwaU SkqI Aqy ishq bwry jwxkwrI imldI hY[ BoN prK AwDwr qy suqMilq KwdW dI vrqoN nwl aupj iv`c vI vwDw huMdw hY Aqy BUmI dI aupjwaU SkqI bxI rihMdI hY[ klrwTIAW zmIn iv`c suDwr kIqw jw skdw hY[ im`tI prK krvwaux nwl PslW dI shI cox krn iv`c mdd vI imldI hY[ im`tI prK qoN swnUM zmIn dI aupjwaU SkqI, KwrI AMg, jIvk kwrbn Aqy zrUrI KurwkI q`qW dI auplbDqw bwry jwxkwrI 50

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

imldI hY[ PslW iv`c KwdW dI shI vrqoN leI im`tI dw nmUnw lYx dw FMg ibnw im`tI ƒ ihlwey zmIn aupr jy koeI Gwh PUs hovy qW Krd idE[ zmIn dI auprlI qih qoN h`l dI fUMGweI 6 ieMc q`Q zmIn dy AMdroN im`tI dw nmUnw Krpy jW khI nwl ilAw jw skdw hY[ ies mksd leI 'vI' Skl dw k`t lgw ky dovyN pwisAW qo Krpy jW khI nwl iekswr im`tI dI prq lY lvo[ bgYr iksy Kws qrqIb dy iek eykV iv`c 6-7 QwvW qoN im`tI dy nmUny lYx ip`CoN


fJzNNoftT{ fw~ h goy

ienHW ƒ iksy swP k`pVy dI QYlI jW polIQIn ilPwPy iv`c pw lvo[ jykr KVI Psl vwly Kyq dI im`tI dw nmUnW lYxw hovy qW pOidAW dIAW kqwrW ivcly QW qoN im`tI lYxI cwhIdI hY[ ies qrHW Kyq dIAW v`K-2 QwvW qoN leI im`tI ƒ cMgI qrHW rlw lvo[ ies rlI im`tI iv`c A`Dw iklo im`tI nmUny vwsqy lvo[ ij`Qy Kwd iKlwrI geI hovy jW hor iksy QW qy ij`Qy purwxI

fw~Nh j?bE ekov

szdo[;s IwhB, y/s jok

www.krishijagran.com

vwV vwlI jgHw jW rsqy vwlI QW jW rUVI dw Fyr lgwieAw igAw hovy, au`Qy im`tI dw nmUnw nhIN lYxw cwhIdw[ im`tI dy nmUny nwl hyT ilKI jwxkwrI id`qI jwvy : Kyq dw nMbr, nmUnw lYx dI imqI, pqw, mMqv, ijs leI nmUnw ByijAw jw irhw hY, zmIn dw sQwnk nwA jy pqw hovy, iksm zmIn (syNjU jW brwnI) Aqy isMcweI dw swDn, pwxI dw kudrqI inkws, DrqI qy pwxI dI fUMGweI vrqIAW geIAW KwdW dw vyrvw[ jykr im`tI ig`lI hovy qW im`tI nUM CwvyN sukw ky QYlIAW iv`c pw lau[ BoN prK pRXogSwlw qoN imly im`tI ishq kwrf muqwbk hyT ilKy Anuswr KwdW dI vrqoN kIqI jw skdI hY[ nweItrojn: im`tI prK pRXogSwlw iv`c nweItrojn Kwd dI isPwrS jIvk kwrbn dI mwqrw dy AwDwr qy kIqI jWdI hY[ jIvk kwrbn dI mwqrw Anuswr zmInW nUM g`t (0.40%), drimAwnIAW (0.40-0.75%) Aqy v`D (0.75 qoN v`D)nweItrojn vwlIAW SRyxIAW iv`c vMifAW jWdw hY[ drimAwny drjy dIAW zmInW vwsqy KwdW dI isPwrS dy mukwbly, G`t drjy vwlIAW zmInW iv`c 25% izAwdw Aqy v`D drjy v`lIAW iv`c 25% G`t nweItrojn vrqx dI isPwrS kIqI geI hY[ PwsPors: im`tI iv`c PwsPors dI auplbDqw dy AwDwr qy im`tI nUM 4 SRyxIAW iv`c vMifAw igAw hY: G`t (5 iklo/eykV qoN G`t), drimAwnI (5-9 iklo/eykV), v`D (9-20 iklo/eykV) Aqy bhuq v`D (20 iklo/eykV qoN v`D)[ G`t PwsPors vwlIAW zmInW

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

51


fJzNNoftT{ fw~ h goy

iv`c drimAwnIAW zmInW leI isPwrs kIqI mwqrw qoN 25% v`D fwieAw Kwd pwau[ ies dy ault v`D PwsPors vwlIAW zmInW iv`c fwieAw Kwd dI mwqrw 25 % Gtw idau Aqy bhuq izAwdw PwsPors vwlIAW zmInW iv`c fwieAw Kwd dI iblkul hI zrUrq nhIN pr im`tI dI 2-3 swl bwAd dubwrw prK krvw lYxI cwhIdI hY[ m`kI Aqy kxk PslI c`kr iv`c jy zmIn ivclI PwsPors dI mwqrw 16 iklo pRqI eykV qoN v`D hovy qW donW PslW nUM fwieAw pwaux dI loV nhIN hY[ zmIn ivclI PwsPors qoN ielwvw jIvk kwrbn vI fwieAw Kwd dI imkdwr nUM inrDwrq krdI hY[ jy im`tI iv`c jIvk kwrbn 0.4-0.6 % hovy qW drimAwnI PwsPors vwlIAW zmInW iv`c PwsPors Kwd dI mwqrw G`t PwsPors vwlIAW zmInW iv`c 25% Aqy v`D PwsPors vwlIAW zmInW iv`c 50% mwqrw Gtw idau[ bhuq izAwdw PwsPors vwlIAW zmInW iv`c fwieAw Kwd pwaux dI iblkul zrUrq nhIN hY[jy im`tI iv`c jIvk kwrbn 0.6 % qoN izAwdw hovy Aqy PwsPors q`q 3-9iklo/eykV qW drimAwnIAW zmInW vwsqy isPwrS kIqI mwqrw nwloN A`DI Kwd

www.krishijagran.com

hI pwauxI cwhIdI hY pr jy im`tI iv`c PwsPors q`q 9 iklo/eykV qoN v`D hovy qW fwieAw Kwd pwaux dI zrUrq nhIN hY[ ijMnHW KyqW iv`c PwsPors 5 iklo /eykV qoN G`t, jIvk kwrbn BwvyN ikMnW vI hovy Aqy jy jIvk mwdw 0.4 pRqISq qoN G`t hY, PwsPors BwvyN ikMnw vI hovy qW isPwrS Anuswr PwsPors Kwd dI vrqoN kro[ potwS: jykr im`tI ishq kwrf Anuswr im`tI iv`c potwS 55 iklo/eykV qo G`t hY qW im`tI iv`c potwS dI Gwt huMdI hY[ AwmqOr qy ikswn vIr potwS dI vrqoN nhIN krdy ijs nwl PslW qoN pUrI pYdwvwr nhIN imldI[ ies leI zrUrI hY ik im`tI prK krvw leI jwvy qW jo pUrI pYdwvwr leI jw sky[ gurdwspur, pTwnkot izilHAW iv`c potwS dI Gwt Awm dyKx nUM AwauNdI hY[ ikswn BrwvW Æ’ bynqI kIqI jWdI hY ik KyqIbwVI ivBwg dy AiDkwrIAW/ krmcwrIAW nwl sMprk krky kxk dI ktweI qo bwAd im`tI dy nmUny lY ky Awpxy ielwky dI BoN prK pRXogSwlw qoN prK krvw ky v`D qo v`D lwB auTwaux[ ies irport Anuswr iSPwrS kIqI hoeI Kwd hI PslW iv`c vrqI jwvy[

fw. AmrIk isMG, BON prK APsr,pTwnkot 9463071919 52

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016


HELP LINE : 9779593111


gP{^gkbB, wZSh^gkbB ns/ v/noh ftek; ftGkr, gzikp ;oeko d/ ;fj:'r Bkb c?vo/PB nk| fJzvhnB u?Apo nk| ekwo; n?Av fJzv;Noh (fcZeh) tb'A okPNoh feqPh s/ gP{XB gqdoPBh 2016 d/ B"t/A ;z;eoD dk nk:'iB ehsk ik fojk j?. fJ; gqdoPBh dk T[dxkNB oki d/ w[Zywzsoh, ;odko gqekP f;zx pkdb, T[g^w[Zywzsoh ;odko ;[ypho f;zx pkdb, y/sh wzsoh ;odko s'sk f;zx, gP{^gkbB, wZSh^gkbB ns/ v/noh ftek; wzsoh ;odko r[biko f;zx okDhe/ tb'A ehsk ikJ/rk. fJj gqdoPBh Gkosh feqPh ns/ gP{XB y/so d/ ;q/Pm ns/ nkX[fBe fBowksktK, T[sgkdeK ƒ fpIB; gkNBofPg bJh fJe wzu gqdkB eodh j?. gqdoPBh ’u fJ; T[d:'r d/ Gkrhdko, Bhsh fBoXkoe, nB[ ; z X kB ;z ; EkB, fe;kB, y/ s h ftfrnkBh, n?BHihHUH ns/ Gkosh s/ ftd/Ph ezgBhnK fJe wzu ’s/ tZy^tZy eko'pkoh ftebgK Bkb o{po{ j'DrhnK.

5,500 ;e/H whH gqdoPBh ;EkB

brGr 4 bZy s'A fInkdk doPeK d/ nkT[D dh T[whd

9

gqdoPe 125 s/ 8 okPNoh r'PNhnK

20 okiK s'A 1 bZy s'A fInkdk fe;kB ns/ nk;Nq/bhnk s/ :{He/H s'A v?bhr/N;


seBheh feqPh s/ gP{XB

;K;feqse

gqdoPBh

gq'rokw B"thA okPNoh gP{XB gqsh:'rsk

;kb 2016 d/ ;G s'A tZv/ y/sh nk:'iB ’u Gkrhdkoh bJh nkgDh EK fBPfus eo'. irQk dhnK doK

gqdoPBh ’u irQk bJh ;zgoe eo'—eoB g[oh L O91 94789 53768 karan.puri@ficci.com gqsh:'rsk dh fInkdk ikDekoh bJh ;zgoe eo'—vkH ekb'B L O91 9501502564


pRfJz ofkt lWc NoftT{

www.krishijagran.com

d[BhnK dk ;G s'A gsbk b?gNkg ;ft|N^7

wz

Bh^gqwzBh b?gNkg fBowksk ezgBh n?;nko B/ Gkos ftu d[Bhnk dk ;G s'A gsbk b?gNkg ;ft|No^7 bKu ehsk j?. fJ; b?gNkg dh w'NkJh 9H98 fwbhwhNo j? i' fe 1 ;?HwhH s'A th xZN j?. fJ; b?gNkg ’u 13H3 fJzu dk c[b n?uHvhH e'ofBzr r'foZbk rbk; 5 dh gq'N?ePB w"i{d j?. fJ; dk tIB 1H1 feb'rqkw j?. ;Zst/A iBo/PB e'o nkJh 5 gq';?;o ns/ 4 ihph o?w Bkb b?; fJj b?gNkg 256 ihph jkov fv;e Bkb b?; j?. i/eo p?Noh p?enZg dh rZb eohJ/ sK fJ; dh p?Noh 9 xzN/ uZbdh j?. Btzpo s'A fJ; b?gNkg dh fteoh Gkos ’u P[o{ j' rJh j?.

Gkos ’u ;e'vk B/ bKu ehsh BthA o?fgv eko

wz

Bh^gqwzBh eko fBowksk ezgBh ;e'vk fJzvhnk B/ 2016 o?fgv c/;fb;N Gkos ’u bKu ehsh j?. BthA o?fgv^3 t/ohn?AN ftu T[gbpX j't/rh. n?efNt, n?AfpPB ns/ ;NkJhb. fJ; d/ g?No'b toIB dh n?e; P'^o{w ehsh 8H27 bZy o[gJ/ s'A P[o{ j' e/ 11H36 bZy o[gJ/ se j't/rh. T[~E/ fJ; d/ vhIb toIB dh ehws 9H48 bZy s'A b? e/ 12H67 bZy o[gJ/ se j't/rh. fJ; ftu ekb/ ns/ eohw ozr 56

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

dk p/jso fJzNhohno bZfrnk j'fJnk j?. fvIkfJBo b[Ze ns/ n?vtK; chuo Bkb b?; fJj eko nkN'w?fNe r/no Bkb Gkosh pIko ftu T[skoh rJh j?. ;wkB dh ;wZf;nk ƒ t/yd/ j'J/ rZvh dh fvZeh ƒ ekch ;g/; tkbk pDkfJnk frnk j?. fJ; d/ Bkb fJ; rZvh ftu fJBfpbN fwT{fIe f;;Nw ;wkoN c'B Bkb th ezNo'b ehsk ik ;edk j?.



fJzNoftT{ GftZy

www.krishijagran.com

wkf;e Gft~y

Btzpo 2016 ftqP

w/P fe;/ rZb ekoB wB ftu T[s;[esk oj/rh. uzrk p'b e/ s[ j kvhnK e' f PPK g{ o hnK j' ;edhnK jB. e[M b'e s[jkƒ nkgD/ Bkb i'VB dh e'fPP eoBr/. s[jkv/ wB dh rZb jo ;zGt Yzr Bkb efjD dh e'fPP eoBr/. s[;hA i' ej'r/ b'e T[; ƒ g{oh rzGhosk Bkb th ;[DBr/ ns/ ;fjws j'Dr/. gkoNBo d/ w{v dk fXnkB oy', ;zpzX ftrV ;ed/ jB. ftfdnkoEhnK Bz{ fInkdk fwjBs d/ pknd ;cbsk fwb/rh. d[oxNBk th j' ;edh j?, ;ktXkB oj'.

y[d ftu e[M pdbkt eoBk ukj[zd/ j' sK fJj ;wK s[jkv/ bJh uzrk j?. e?ohno d/ fbjkI Bkb th fJj wjhB/ s[jkv/ bJh :kdrko j' ;edk j?. nkwdB d/ Bt/A w"e/ th fwb ;ed/ jB. dcso ftu nkgD/ ftT[jko ftu fBwosk oy/. gfotko d/ Bkb uzrk ;wK phs/rk go you fInkdk j't/rk. wkBf;e sDkn wfj;{; eo'r/. ihtB ;kEh dhnK GktBktK dk ;BwkB eo'. fBt/P eoB s'A pu'. rb?wo irs ftu e?ohno pDkT[D tkb/ ftfdnkoEhnK Bz{ ;cbsk fwb/rh.

f;zx

eoe

fdwkrh ns/ ;ohoe s"o s/ o[M/tK oj/rk. wB dh rZb wB ftu jh ofjD fdU. nkgD/ ezw s'A fgZS/ Bk jN'. nkgD/ nksw ftPtk; d/ dw ’s/ s[;hA d{;fonK s'A tZyoh gSkD pDkT[D ftu ;cb oj'r. fXnkB Nhu/ T[~s/ oj/rk. ;zskB dh T[BZsh Bkb y[Ph j't/rh. fpiB; ftu BthnK :'iBktK pDBrhnK i' nr/ ik e/ bkGekoh ;kps j'DrhnK. ihtB ;kEh Bkb ;wK phs/rk. gq/w ;zpzX j'o uzr/o/ j'Dr/. ftfdnkoEhnK ƒ gqsh:'rsk gqhfynk ftu ;cbsk fwb/rh. ;w/A f;o G'iB ykU.

b?D^d/D ns/ pus d/ wkwfbnK ftu ;zihdk oj'. GftZy dhnK :'iBktK T[~s/ fXnkB fdU. ihtB ;kEh Bkb wsG/d ysw eoB dh e'fPP j't/rh. ihtB ;kEh dh GktBk ;wMD dh e'fPP eo'. ;zskB ;pzXh e'Jh uzrh ypo th s[jkƒ fwb ;edh j?. wksk^fgsk dh wdd fwbdh oj/rh. f;js yokp j' ;edh j?. ekoi y/so ftu fInkdk fwjBs eoBh gJ/rh. s[;hA o'wKfNe w{v ftu oj'r/. i'VK dk dod go/PkB eo/rk. f;js th mhe BjhA oj/rh.

s[bk nkgD/ ezweki d/ pko/ ’u rzGhosk Bkb ftuko eo'r/. d{finK dh ;bkj ’s/ fXnkB fdU. Bt/A b'eK Bkb w[bkeks j'D Bkb s[jkƒ e[M bkG th j'Dr/. :ksok d/ d"okB eJh BthnK rZbK s[jkƒ gsk br ;edhnK jB. ftnkj ;zpzXh uouk iK e'Jh ezw eki j' ;edk j?. s[jkƒ y[Pypoh fwb ;edh j?. fe;/ ftgohs fbzr d/ ftnesh Bkb s[jkvh bzph rZb j't/rh. e[M nihp ftuko s[jkv/ ezw ftu o[ektN pD ;ed/ jB. ihtB ;kEh dk ;fj:'r fwb/rk.

ftqPue nukBe bkG j't/rk. i/eo g?f;nK dh b'V j? sK e'Jh wddrko n;kBh Bkb fwb ikJ/rk. e[M nfij/ b'eK Bkb w[bkeks j't/rh i' s[jkƒ nkgDh ;'u pdbD bJh gq/fos eoBr/. gkoNBo s'A ;fj:'r fwb/rh. p/tikj ns/ S'NhnK^S'NhnK rZbK ƒ fInkdk Bk tXkU. tkd^fttkd s'A pu'. gkoNBo Bkb fgnko tX/rk. tkDh T[~s/ ekp{ oy'. ekoi y/so ftu e[M T[sko^uVkn nk ;ed/ jB. f;js mhe oj/rh. ;ohoe go/PkBhnK e[M xZN j' ;edhnK jB.

e[zG

weo ;z s kB s' A wdd fwb/ r h. fpiB; ftu fe;ws d/ ;fj:'r Bkb fInkdkso ezw g{o/ j' ikDr/. s[;hA ;ekokswe oj'r/. ;"d/pkIh dh ;fEsh ftu th s[jkvh ;fEsh uzrh oj/rh. i' th ezw eo'r/ T[; ftu b'eK dk ;woEB fwb/rk. r[Z;/ T[~s/ ekp{ oy'. e'Jh th c?;bk i'P ftu Bk eo'. nkgD/ wB dh rZb fe;/ Bkb th P/no Bk eo'. gq/w^gq;zr bJh ;wK mhe BjhA j?. bt bkJhc ftu T[sko^uVkn nk ;ed/ jB. f;js d/ wkwb/ ftu ;ktXB oj'.

58

fdwkr s'A ezw bU. s[jkv/ ihtB ftu eJh pdbkn nk ;ed/ jB i' pj[s;ekokswe ofjDr/. Bt/A b'eK Bkb d;sh ns/ ;z g oe pDkT[ D d/ :' r jB. s[ j kvk ftnefsst ns/ ;woZ E ktK ftef;s j'DrhnK. nkgDh tZyoh gSkD pDkT[D ftu s[;hA ;woE oj'r/. g/wh d/ Bkb ;zpzXK ftu ;[Xko j't/rk. bt bkJhc ftu e[M pdbkn j'D d/ th :'r pD oj/ jB. f;js dk fXnkB oy'. d[PwB s[jkv/ T[~s/ jkth j' ;ed/ jB. ;'u/ j'J/ ezw ftrV ;ed/ jB.

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

fwE[B ;ziw oy'. fi; dh s[;hA nDd/yh eod/ nk oj/ j' T[; t;s{ iK ;fEsh s[jkv/ bJh bkGekoh j't/rh. ;wkfie s"o s/ s[;hA pj[s feqnkPhb ns/ ;cb oj'r/. GktBkswe fdqPNh s'A s[;hA pj[s T[s;kfjs oj'r/. BtK gq/qw ;zpzX th P[o{ j' ;edk j?. ftfdnkoEhnK bJh th ;wK uzrk j?. e'Jh BtK ezw nkgD/ dw s/ Bk jh eo' sK uzrk j?. you fInkdk j'D Bkb sDkn oj/rk. f;js ftu th T[sko^uVQkn oj/rk. gq/whnK bJh uzrk ;wK j?.

ezfBnk wjhB/ dh P[o{nks ftu jh XB bkG ns/ fe;ws dk ;kE fwb ;edk j?. o[fenk j'fJnk g?;k nkT[D d/ :'r pDBr/. GoktK ns/ d';sK d/ ;fj:'r dh T[g/fynk Bk eo'. ftnkj[sk ihtB Bz{ ;zGkb'. ihtB ;kEh d/ Bkb E'VQk ;wK fpskU. e[M b[e/^S[g/ d[PwB s[jkv/ T[~s/ jkth j'D dh e'fPP eoBr/. GkJhtkbh d/ ezwK ftu B[e;kB j' ;edk j?. ;zGb e/ oj'. fJ; okPh d/ e[M b'eK dh GkJhtkbh N[ZN th ;edh j?. ;zskB dh f;js dh fuzsk oj/rh.

XB[ o'wK; ns/ fgnko d/ wkwb/ ftu wjhBk mhe oj/rh. s[;hA ;zpzXK dk wjZst ;wM'r/. foPfsnK Bkb i[V/ eJh gfjb{ s[jkv/ bJh yk; ofjDr/. o[e/ j'J/ ezw g{o/ eo', ;wK nB[e{b j?. ;ktXkB oj'. e[M rbs Bk j' ikJ/. i'P ftu j'P Bk SZv'. rbscfjwh ftu Bk oj'. gfotko ftu fttkd d/ :'r jB. e[M nfij/ b'e fwbDr/ i' s[ j kE' A ez w eYtkT[ D k ukj[ z d / j B. bt gkoNBo s'A XB bkG j't/rk. tkDh T[~s/ ekp{ oy'. wkBf;e sDkn oj/rk.

whB wksk^fgsk Bkb ;zpzXK ftu ;[Xko j't/rk. fe;/ d';s ƒ s[jkvh ;bkj Bkb pVk bkG j' ;edk j?. s[;hA e'Jh n?;k c?;bk eo ;ed/ j' fi; dk d{finK T[~s/ n;o g? ;edk j?. d';sK Bkb ;zgoe ftu oj'r/. ftnkj[sk ihtB th uzrk oj/rk. G'iB ;ktXkBh Bkb eo'. fttkd s'A pu'. rZvh ;ktXkBh Bkb ubkU. gkoNBo Bkb e[M rbscfjwh j' ;edh j?. ekoi y/so ftu fttkd ns/ o[ektNK dk :'r pD fojk j?.



www.krishijagran.com

Kwxw Kjwnw

gzikph nKvk w;kbk fezB/ b'eK bJh ^ 2 s'A 4 ;wK ^ 30 fwzN s'A 1 xzNk ;w~roh ^ 5 nKv/, 1 fgnkI, 2 uwu s/b, 1 s/igZsk, 1 uwu ihok, 1 uwu NwkNo g/;N, 2 uwu bkb fwou gkT{vo, nZXk uwu jbdh gkT{vo, 1 uwu XBhnk gkT{vo, Bwe ;tkd nB[[;ko, 1 uwu gh;h e;{oh w/Eh, nZXk uwu nwu{o gkT{vo, 1 uwu feuB fezr w;kbk, 3 eZg gkDh. g/;N pDkT[D dh ;w~roh ^ 2 fgnkI, 4 johnK fwouK, 1 fJzu ndoe dk N[eVk, 8 bZ;D dhnK ebhnK, 2 b"Ar, nZXk fJzu dkbuhBh, 1 uwu ;"Ac, 3 dofwnkB/ neko d/ NwkNo, ;iktN bJh XBhJ/ d/ gZs/. ftXh ^ nKv/ T[pkb e/ fSZb bU ns/ fJ; ftu pohe uho/ brkU, fi; Bkb fJBQK ftu ro/th n;kBh Bkb ou ;e/. 3 fgnkI fSZb' ns/ 1 fgnkI ƒ pohe eZN bU. pkeh 2 Bz{ tZv/ N[efVnK ftu ro/th pDkT[D bJh eZN'. j[D g/;N pDkT[D tkbh ;wZroh ƒ fwe;h d/ iko ftu gkU ns/ gh; e/ pohe g/;N pDkU. fJ; ftu NwkNo Bk fwbkU. NwkNo dh tZyoh fgT{oh fsnko eo'. wZXw nZr T[~s/ fJe eVkjh ftu s/b row eo' ns/ fJ; ftu s/igZsk s/ ihok gkU. fJ;s'A pknd fJ; ftu eN/ j'J/ fgnkI gk e/ 2 fwzNK se G[zB’ ns/ fgnkI tkbk g/;N pDk e/ 5 fwzN se wZXw nZr T[~s/ iK Ud'A se gekU id'A se ro/th s/b Bk SZvD br/. j[D fJ; ftu bkb fwou, XBhnk gkT{vo ns/ jbdh gkT{vo gk e/ uzrh soQK fwe; eo'. fco Nw?N' fgT{oh ns/ Bwe fwbkU. 5^7 fwzN se gek e/ fJ; ftu 3 eZg gkDh gkU. id'A ro/th rkVQh j' ikJ/ Ud'A fJ; ftu T[pb/ j'J/ nKv/ gk e/ wZXw nZr T[~s/ 10 fwzNK se gekU. fJ; s'A pknd fJ; ftu nwu{o gkT{vo ns/ e;{oh w/Eh gk e/ 2 fwzN se j'o gekU. j[D fJ; ftu feuB fezr w;kbk gkU. 2 fwzN j'o gekU ns/ r?; pzd eoe/ rowk^row ;ot eo'.

60

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016



y/b irs

www.krishijagran.com

w?A fti/Ado Bz{ ;pe f;yktKrk ^ u/ek

w?A

Gkos nkT[D bJh fsnko jK. w?A fJ; Gkosh w[Ze/pkI d/ pko/ ’u ekch ;[fDnk j?. w?A fJ;/ w[Ze/pkIh dk ;pe f;yktKrk. fJj rZb g{oh d[BhnK ns/ w"i{dk nz s o^wjKdhg u? A ghnB cq K f;; u/ e k B/ ejh. fXnkB:'r j? fe Gkos d/ ;Nko w[Ze/pkI fti/Ado f;zx nkgD/ g/P/to e?ohno d/ ;G s'A ;ys fto'Xh Bkb fGVBr/ ns/ vpfbT{ ph U ;[go fwvb t/N J/Phnk g?;hfce fyskp pukT[D bJh T[BQK dk ;kjwDk g{opb/ ftPt ns/ w"i{dk nzso^wjKdhg u?AghnB cqKf;; u/ek Bkb 17 d;zpo Bz{ fdZbh d/ fsnkr oki ;N/vhnw ftu j't/rk. sBikBhnk d/ 34 ;kbk nB[Gth w[Ze/pkI u/ek Bz{ 43 w[ekpfbnK dk nB[Gt j? fi; ftu T[BQK B/ 17 BkZe nkT{N ;fjs 32 fiZs doi ehsh j?. fIeo:'r j? fe fti/Ado B/ g/P/to w[Ze/pkIh ’u g?o oZyD s'A pknd nkgD/ ;Zs w[ekpb/ fiZs/ jB, fiBQK ftu'A S/ w[ekpb/ T[BQK B/ BkZe nkT{N d/ IohJ/ fiZs/.

fti/Ado B/ fejk^vpfbT{phU tb'A n?bkB/ fe;/ th gqshdtzdh Bkb fGVB bJh w?A g{oh soQK fsnko jK. w?ƒ g{ok :ehB j/ fe w?A nkgD/ f\skp dh oZfynk eo ;eKrk, T[j th UB/ jh wkD Bkb fit/A w?A fJ; ƒ fiZfsnk ;h. w?A 17 d;zpo Bz{ j'D tkb/ w[ekpb/ dk fJzsIko eo fojk jK ns/ T[whd eodk jK fe fJ; fdB fJfsjk; ofunk ikJ/rk. s[jkƒ dZ; d/JhJ/ fe u/ek B/ 16 ;kb d/ nkgD/ e?ohno d/ d"oB 300 okT{Av d/ w[ekpb/ bV/ jB idfe fti/Ado ƒ f;oc 27 okT{Av d/ w[ekpb/ y/vD dk nB[Gt j?.

w?A w?u fce;o BjhA ^ n?fbto' ghNo;B N?;N pZb/pki n?fbto' ghNo;B B/ feqeN g{ dZopb/ yDh ncohek (;hn?;J/) d/ fJBQK fJbIkwK ƒ ykfoi

eo fdZsk j? fe fgSb/ ;?PB ftu ok:Noh Nh^20 cq?AukJhI u?AghnBfPg d/ d"okB T[BQK B/ w?uK ƒ fce; ehsk ;h. i'jkfB;por ;fEs jkJht/bv bkfJB; d/ 35 ;kbk egskB T[~s/ ;hn?;J/ fGqPNkuko fBo'Xe ;fjzsk dk eJh soQK Bkb T[bzxD eoB dk fJbIkw brkfJnk frnk j? ns/ T[BQK ƒ n;EkJh s"o s/ y/v Bkb i[VB T[~s/ o'e fdZsk frnk j?. ghNo;B d/ tehb B/ fpnkB fdZsk j? fe n?fbto' B/ ed/ e'Jh w?u fce; BjhA ehsk. T[j fe;/ w?u ƒ fce; eoB s/ ;fjws BjhA j'J/ iK T[BQK B/ w?u fce; eoB d/ pko/ ftu BjhA ;'funk. T[BQK B/ fejk fe ghNo;B B/ ed/ w?u fce; eoB bJh fe;/ soQK dh foPts iK j'o soQK dk fJBkw ;theko BjhA ehsk iK ;theko eoB ’s/ ;fjwsh BjhA iskJh. 62

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016



www.krishijagran.com

ਰਾਜਨੀਤੀ

T[d:'rK d/ gbkfJB bJh pkdb fIzw/tko L e?gNB

e

Kro; dh gzikp fJekJh B/ T[d:'rK d/ gbkfJB bJh w[Zywzsoh gqekP f;zx pkdb ƒ fIzw/tko mfjoKd/ j'J/ fejk fe T[d:'fre soZeh s'A fpBK oki dh soZeh ;zGt BjhA. eKro; gqXkB e?gNB nwfozdo f;zx B/ fejk fe pkdb ;oeko dh T[d:'r fto'Xh BhshnK d/ uZbd/ gzikp s'A T[d:'r gbkfJB eo rJ/. oki dhtkbhJ/gB d/ ezY/ yVQk j?. oki ƒ eJh rzGho ;wZf;nktK dh ;fEsh ftu gj[zuk fdZsk j?. T[BQK B/ fejk fe eKro; ;Zsk ftu nkT[D s/ oki ƒ ftek; d/ okj ’s/ fbnkT[D bJh jo ;zGt isB eo/rh. T[BQK B/ fJj th fejk fe pkdb d/ dknt/ gqXkB

n

wzsoh Bfozdo w'dh dh w/e fJzB fJzvhnk w[fjzw d/ tZv/^tZv/ dknftnK d/ T[bN jB. T[BQK B/ o'; gqrNkfJnk fe oki ;oeko dk ;woEB Bk fwbD Bkb pj[s ;ko/ T[d:'r pzd j' rJ/ jB.

f;~X{ dh BIo j[D ftXkB ;Gk jbek e/Ado ’s/

rbhnK ftXkB ;Gk u'DK ƒ b? e/ f;js ftGkr gzikp dh ;kpek w[Zy ;z;dh ;eZso ns/ ;EkBe ftXkB ;Gk jbek g{oph s'A n?wHn?bHJ/H vkH Bti's e"o f;ZX{ dh BIo j[D fes/ Bk fes/ jbek e/Ado T[~s/ th brh j'Jh j?. fJjh ekoB j? fe T[j e[M ;w/A s'A ftu^ftu fe;/ Bk fe;/ pjkB/ jbek e/Ado d/ e[M fJbkfenK ftu fe;/ Bk fe;/ gq'rokw ftu fjZ;k b?D gj[zu ojh j?. fJ;/ d"o d/ ubd/ vkH f;ZX{ B/ jbek e/Ado d/ fJbkek r/N yIkBk ftu fJzvhnB ;N{v?AN; c?vo/PB tb'A nk:'fis fJe gq'rokw ftu c?vo/PB tb'A ;wki d/ gqsh ehsh ik ojhnK ;/tktK dh Gog{o gq;z;k ehsh. fJ; c?vo/PB dk w[Zy T[d/P B"itkBK ƒ BPhb/ gdkoEK d/ ;/tB d/ fybk| ikro{e eoBk s/ pkbwheh ;wki d/ ftek; bJh ekoi eoBk j?. T[BQK B/ fejk, ;kvk gzikp BPhb/ gdkoEK d/ ;/tB ftu fbgs j? fJ;bJh ;kvk coI j/ fe n;hA B"itkBK ƒ ;jh okj fdykJhJ/ ns/ T[BQK ikro{e pDkJhJ/. 64

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016


PUNJAB : 8288074480


ਿਫਲਮ

www.krishijagran.com

i?eh pD/ rzGho

fJ

e gVkn wro'A fInkdkso pkbht[Zv jho' y/soh f;Bw/ tZb o[\ eo b?Ad/ jB. okie[wko okt dh soI ’s/, fiBQK B/ pzrkbh fcbw fJBu ftu dwdko o'b fBGkfJnk ;h. i?eh Pok| B/ gzikph f;Bw/ tZb edw tXkT[Ad/ j'J/ ;odko ;kp fcbw ;kJhB ehsh j?. fJj gfjbh tko BjhA j? fe iZr{ dkdk e'Jh gzikph fcbw eo oj/ jB. T[BQK B/ gfjbK th eJh fcbwK ehshnK jB, go ;odko ;kp ftu T[BQK dk feodko pj[s jh dwdko BIo nkJ/rk. fJ; fcbw ftu i?eh dk feodko ekch rzGho BIo nk fojk j?. T[BQK B/ fJ; fcbw bJh nkgD/ b[e ftu pdbkt ehs/ jB sKfe T[j g{oh soQK Bkb f;Zy fd;D. f;o

T[~s/ grVh, jZE ftu eVk ns/ fujo/ T[~s/ dkVQh Bkb T[BQK dh b[e fJedw nbZr fd; ojh j?. T[BQK B/ fJ; ftu fJe NoZe vokJhto :{BhnB d/ bhvo dk feodko fBGkfJnk j? ns/ T[BQK dk ;kE d/ ojh jB u[bp[bh i{jh uktbk. fJj fcbw 16 d;zpo ƒ fobhI j't/rh. nfws gokPo d[nkok fBod/fPs fJ; fcbw ftu dbihs eb;h, r[Zr{ frZb, Bhs{ f;zx, ;[d/P p/oh, ftPt/Ado wjb, eowihs nBw'b, ;odko ;'jh th BIo nkT[Dr/.

nwfozdo BIo nkT[Dr/ ;otkB ftu nzek u'gVk, vkH wX{ u'gVk s/ dhgfPyk d/Pw[y tb'A pDkJh fcbw ;otkB ftu nwfozdo frZb, f;zwh fgq ufjb, fpB{ fYZbB ns/ oDihs pktk w[Zy G{fwek fBGkT[Ad/ BIo nkT[Dr/. fJj fcbw g{oh soQK Bkb

vokwk nXkfos j?. fcbw dk fBod/PB s/ ejkDh eoB r[fbnkBh tb'A fbyh rJh j?. fcbw dh gNeEk s'A jkbhA godk BjhA T[fmnk j? go wzfBnk ik fojk j? fe fcbw dh ejkDh pj[s jh dwdko j? i' doPeK ƒ ekch g;zd nkJ/rh. 66

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

n?ZwHJ/H;hH feqPh ikroD Btzpo 2016

62



Published on 24th & Posted on 26-27 of Every Month

RNI No. DELPUN/1999/06753 Postal Reg. No. DL-SW-1/4176/16-18


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.