De res ult van tw aten ee jaar Regiop ro Braban fiel tStad maakt het
SAMEN BOUWEN AAN EEN STERK KUNST- EN CULTUURKLIMAAT
VOORWOORD INHOUDSOPGAVE
In Brabant werkten gemeenten, provincie, culturele
Het traject van de voorbije twee jaar heeft van
organisaties en makers, de afgelopen twee jaar
veel mensen enorm veel gevraagd. We bedanken
intensief samen om de topregio die we zijn, te ver-
iedereen die daaraan heeft bijgedragen. Veel in het
stevigen en uit te breiden. Daartoe is eind 2018 in
traject was ook een kwestie van al werkend ont-
co-creatie het Regioprofiel ‘BrabantStad maakt het’
dekken. We hebben geleerd en zullen ook uit de
opgesteld. In 2019 en 2020 hebben we mogelijk-
evaluatie van de harmonisering van de subsidies nog
4
LANDELIJKE ZICHTBAARHEID EN MOOIE SAMENWERKING
heden onderzocht, geëxperimenteerd, kansen
lessen trekken. Dat neemt niet weg dat we trots zijn
7
BRABANTSTAD EN OCW
geboden en successen bereikt. In dit magazine
met de opbrengsten zoals die in dit magazine zijn
zijn de resultaten van twee jaar samenwerken ver-
verwoord.
9
PROGRAMMALIJN INTERNATIONALISERING
21
PROGRAMMALIJN CULTUUREDUCATIE EN -PARTICIPATIE
25
PROGRAMMALIJN PUBLIEKSWERKING
De operationalisering van het regioprofiel ging via
WIL VAN PINXTEREN – GEDEPUTEERDE PROVINCIE
29
PROGRAMMALIJN TALENTONTWIKKELING
vier inhoudelijke programmalijnen – Internatio-
NOORD-BRABANT
nalisering, Cultuureducatie en -participatie,
MARIANNE DE BIE – WETHOUDER BREDA
3
VOORWOORD
zameld.
31
WAARDE VAN CULTUUR
Publiekswerking en Talentontwikkeling - en twee
MONIQUE LIST – WETHOUDER EINDHOVEN
33
SUBSIDIEREGELING PROFESSIONELE KUNSTEN 2021-2024
instrumentele lijnen – Waarde van cultuur en
ANTOINETTE MAAS – WETHOUDER HELMOND
Meerjarenregelingen. Dit waren geen nieuwe aan-
MIKE VAN DER GELD – WETHOUDER ’S-HERTOGENBOSCH
dachtsgebieden, er is gekozen voor continuering
MARCELLE HENDRICKX – WETHOUDER TILBURG
of versterking van thema’s die al prominent op de agenda van BrabantStad stonden. De samenwerking in de programmalijnen is een stimulans geweest om bestuurlijk steviger met De resultaten van twee jaar Regioprofiel ‘BrabantStad maakt het’ is een uitgave van de werkgroepen en taskforce Regioprofiel Cultuur BrabantStad.
elkaar op te trekken in het cultuurbeleid. Ieder vanuit
COVID-19
eigen kracht en verantwoordelijkheid, samen voor
De maatregelen in het kader van COVID-19
een krachtige regio. Vanzelfsprekend was ook de
raken ons allemaal en zeker ook de culturele
samenwerking in de werkgroepen van de ambte-
sector. De impact is groot. Het heeft direct
projectleiding
naren en de medewerkers van Kunstloc Brabant
consequenties voor allerlei activiteiten en
Allies Swinnen
intensief. Daarnaast is ook de cultuursector regel-
initiatieven. Ook voor de operationalisering
matig betrokken in het proces. Het verheugt ons dat
van het regioprofiel bracht het wijzigingen
we, naast de concrete resultaten, ook in de samen-
met zich mee. Werkbezoeken, netwerkbij-
werking gegroeid zijn.
eenkomsten en publieksactiviteiten zijn in
concept en eindredactie Ilonka de Ridder-Lebon interviews Simone Vos – Schrijfbureau Vos
deze periode niet mogelijk. Online en telefonisch werken bestuurders, ambtenaren, het
ontwerp & vormgeving
projectteam en de werkgroepen in deze tijd
Tessa Hofman – Studio TweeKlank
aan het ondersteunen en ontwikkelen van de
www.studiotweeklank.nl
culturele sector op gebied van internationa-
december 2020
lisering, talentontwikkeling, cultuureducatie,
www.regioprofielbrabant.nl
-participatie en publiekswerking.
VOORWOORD INHOUDSOPGAVE
In Brabant werkten gemeenten, provincie, culturele
Het traject van de voorbije twee jaar heeft van
organisaties en makers, de afgelopen twee jaar
veel mensen enorm veel gevraagd. We bedanken
intensief samen om de topregio die we zijn, te ver-
iedereen die daaraan heeft bijgedragen. Veel in het
stevigen en uit te breiden. Daartoe is eind 2018 in
traject was ook een kwestie van al werkend ont-
co-creatie het Regioprofiel ‘BrabantStad maakt het’
dekken. We hebben geleerd en zullen ook uit de
opgesteld. In 2019 en 2020 hebben we mogelijk-
evaluatie van de harmonisering van de subsidies nog
4
LANDELIJKE ZICHTBAARHEID EN MOOIE SAMENWERKING
heden onderzocht, geëxperimenteerd, kansen
lessen trekken. Dat neemt niet weg dat we trots zijn
7
BRABANTSTAD EN OCW
geboden en successen bereikt. In dit magazine
met de opbrengsten zoals die in dit magazine zijn
zijn de resultaten van twee jaar samenwerken ver-
verwoord.
9
PROGRAMMALIJN INTERNATIONALISERING
21
PROGRAMMALIJN CULTUUREDUCATIE EN -PARTICIPATIE
25
PROGRAMMALIJN PUBLIEKSWERKING
De operationalisering van het regioprofiel ging via
WIL VAN PINXTEREN – GEDEPUTEERDE PROVINCIE
29
PROGRAMMALIJN TALENTONTWIKKELING
vier inhoudelijke programmalijnen – Internatio-
NOORD-BRABANT
nalisering, Cultuureducatie en -participatie,
MARIANNE DE BIE – WETHOUDER BREDA
3
VOORWOORD
zameld.
31
WAARDE VAN CULTUUR
Publiekswerking en Talentontwikkeling - en twee
MONIQUE LIST – WETHOUDER EINDHOVEN
33
SUBSIDIEREGELING PROFESSIONELE KUNSTEN 2021-2024
instrumentele lijnen – Waarde van cultuur en
ANTOINETTE MAAS – WETHOUDER HELMOND
Meerjarenregelingen. Dit waren geen nieuwe aan-
MIKE VAN DER GELD – WETHOUDER ’S-HERTOGENBOSCH
dachtsgebieden, er is gekozen voor continuering
MARCELLE HENDRICKX – WETHOUDER TILBURG
of versterking van thema’s die al prominent op de agenda van BrabantStad stonden. De samenwerking in de programmalijnen is een stimulans geweest om bestuurlijk steviger met De resultaten van twee jaar Regioprofiel ‘BrabantStad maakt het’ is een uitgave van de werkgroepen en taskforce Regioprofiel Cultuur BrabantStad.
elkaar op te trekken in het cultuurbeleid. Ieder vanuit
COVID-19
eigen kracht en verantwoordelijkheid, samen voor
De maatregelen in het kader van COVID-19
een krachtige regio. Vanzelfsprekend was ook de
raken ons allemaal en zeker ook de culturele
samenwerking in de werkgroepen van de ambte-
sector. De impact is groot. Het heeft direct
projectleiding
naren en de medewerkers van Kunstloc Brabant
consequenties voor allerlei activiteiten en
Allies Swinnen
intensief. Daarnaast is ook de cultuursector regel-
initiatieven. Ook voor de operationalisering
matig betrokken in het proces. Het verheugt ons dat
van het regioprofiel bracht het wijzigingen
we, naast de concrete resultaten, ook in de samen-
met zich mee. Werkbezoeken, netwerkbij-
werking gegroeid zijn.
eenkomsten en publieksactiviteiten zijn in
concept en eindredactie Ilonka de Ridder-Lebon interviews Simone Vos – Schrijfbureau Vos
deze periode niet mogelijk. Online en telefonisch werken bestuurders, ambtenaren, het
ontwerp & vormgeving
projectteam en de werkgroepen in deze tijd
Tessa Hofman – Studio TweeKlank
aan het ondersteunen en ontwikkelen van de
www.studiotweeklank.nl
culturele sector op gebied van internationa-
december 2020
lisering, talentontwikkeling, cultuureducatie,
www.regioprofielbrabant.nl
-participatie en publiekswerking.
REGIOPROFIEL BRABANTSTAD MAAKT HET:
LANDELIJKE ZICHTBAARHEID EN MOOIE SAMENWERKING
“Deze samenwerking tussen de B5-steden en de
Tijdlijn
provincie is er één van veel investeren (tijd en geld). Gemeenten en provincies zagen het belang ervan,
�
omdat ze er vertrouwen in hebben dat het iets op-
BrabantStad stuurt regioprofiel naar
levert. Per programma moesten we goed afstem-
minister
men en het was fijn dat Kunstloc daarin meedacht”, vertelt Bert. “Elke partner heeft de neiging eerst
�
Taskforce start operationalisering
of haar oplevert. Maar iedereen realiseert zich dat
regioprofiel
er een gezamenlijk én een individueel belang is. De programmaleiders van Kunstloc dachten mee in
�
OCW ondersteunt culturele vernieuwing
de programma’s. Dat maakt dat we sneller konden
in regio’s
handelen.” Raad voor Cultuur bevestigt koers
“We mogen trots zijn als ik zie wat de resultaten zijn
BrabantStad in brief aan minister
van onze samenwerking. We hebben een gezamenlijke Subsidieregeling Professionele Kunsten 2021-
�
17 mei 2019
2024 opgezet, de Cultuureducatie met Kwaliteit-
OCW ondersteunt Proeftuin Inter-
regeling samen aangevraagd, een heel succesvolle
nationalisering
Proeftuin Internationalisering gerealiseerd én mede daardoor meer landelijke zichtbaarheid gekregen”,
�
11 juni 2019
gaat Chris verder. “De komende vier jaar is er
Minister presenteert Uitgangspunten
meerjarig acht miljoen per jaar meer aan subsidies
Cultuurbeleid 2021–2024
“Daarnaast hebben we met alle grote steden
beschikbaar voor het veld. Dat is uiteraard de ver-
lijk een regioprofiel opgesteld. Daarin hebben we
(met uitzondering van Eindhoven) één aanvraag
dienste van het veld, maar ook het resultaat van
onze gedeelde visie op cultuur vastgesteld. Deze
ingediend bij het Fonds voor Cultuurparticipatie
het regioprofiel.”
regionale visie was de basis voor het verhaal en
voor de nieuwe periode Cultuureducatie met Kwa-
onze lijnen richting de landelijke overheid”, vertelt
liteit. Daardoor zijn we de grootste aanvrager uit
“Het grootste succes is dat we deze samenwerking
Bert Doedens. “Het was de volgende stap in de
Nederland en een belangrijke gesprekspartner. Die
zijn aangegaan. Het was geen overleg om te over-
goede samenwerking die we al jaren hebben in
landelijke invloed is belangrijk voor Brabant”, zegt
leggen, maar we hebben echt wat bereikt. De
BrabantStad-verband. De samenwerking was al
Chris. Ook voor Bert is dat van belang. “We beogen
samenwerking gaat door, maar we moeten wel
eerder opgestart rondom de Culturele Hoofdstad
meer invloed te krijgen op wat er vanuit het Rijk
kijken hoe. We beperken ons niet tot de B5, maar
en die hebben we verder uitgebouwd. Samen-
beschikbaar komt. Als wij als regio laten zien wat we
kijken nadrukkelijk ook naar de overige gemeenten”,
werken heeft meerwaarde en daardoor hebben
belangrijk vinden op cultureel gebied, dan is dat een
zegt Bert. “De volgende stap is om te koesteren wat
we meer bereikt.”
signaal naar de landelijke overheid. Het regioprofiel
we hebben en de uitvoering goed te laten verlopen.”
�
Juni 2019 Start activiteiten met en voor culturele veld
�
3 juli 2019 reactie BrabantStad op uitgangspunten
�
22 januari 2020 Reactiebrief op BIS-aanvragen
�
23 januari 2020 Info- en werksessie werkgroepen en taskforce
Ook voor Chris is de volgende fase vooral moni-
“Brabant is door deze samenwerking naar buiten
Samenwerken en meer bereiken
toren en vasthouden. “We houden de projecten
toe beter zichtbaar geworden. Ik zit in veel landelijke
“De bereidheid tot samenwerking zit in het DNA van
uit de Meerjarensubsidies Professionele Kunsten
overleggen en merk daarin dat ze met bewondering
Brabant. Daarnaast heeft onze provincie niet één
in de gaten en evalueren de regeling komend jaar.
naar Brabant kijken, hoe we hier samenwerken en
grote stad waar alles gebeurt, zoals Amsterdam. Dat
Daarnaast voeren we het Cultuureducatie met Kwa-
wat daarbij tot stand komt”, aldus Chris van Koppen.
zorgt ervoor dat heel Brabant meedoet. Dat gevoel
liteit-programma uit en zijn er samenwerkingen op
“Vanuit het regioprofiel hebben we aangedragen
van collectiviteit en gemeenschappelijkheid heerst
het gebied van cultuurparticipatie ontstaan. En: de
welke instellingen volgens ons in de landelijke BIS
hier sterk”, aldus Chris. Ook helpt het enorm dat we
zichtbaarheid die Brabant op landelijk niveau heeft
horen en die zijn daar nu allemaal in opgenomen.
een sterke provinciale uitvoeringsorganisatie hebben
gekregen, die moeten we koesteren om haar suc-
Dat is geen toeval.”
die Brabant-breed meedenkt”, vult Bert aan.
cesvol in te zetten.”
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
7 mei 2019
Trots op Brabant
is heel instrumenteel daarvoor geweest.”
4
26 april 2019
de organisatie en afstemming van de visie binnen
“De provincie en vijf grote steden hebben gezamen-
Meer landelijke zichtbaarheid
15 maart 2019
naar het eigen belang te kijken en wat het voor hem
�
Brabant is een innovatieve culturele regio. De provincie onderscheidt zich door een stevige makerstraditie waarbij innovatie, samenwerking en cross-overs tussen verschillende disciplines eerder regel dan uitzondering zijn. Om deze positie te versterken en uit te breiden, is het Regioprofiel ‘BrabantStad maakt het’ ingezet. Bert Doedens, Programmamanager Cultuur, Sport en Erfgoed bij Provincie Noord-Brabant en Chris van Koppen, directeur van Kunstloc Brabant, blikken terug op hun samenwerking en de opbrengsten daarvan.
10 oktober 2018
�
23 maart 2020 Reflectiebrief BrabantStad naar minister
�
5 juni 2020 Advies Raad voor Cultuur
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
5
REGIOPROFIEL BRABANTSTAD MAAKT HET:
LANDELIJKE ZICHTBAARHEID EN MOOIE SAMENWERKING
“Deze samenwerking tussen de B5-steden en de
Tijdlijn
provincie is er één van veel investeren (tijd en geld). Gemeenten en provincies zagen het belang ervan,
�
omdat ze er vertrouwen in hebben dat het iets op-
BrabantStad stuurt regioprofiel naar
levert. Per programma moesten we goed afstem-
minister
men en het was fijn dat Kunstloc daarin meedacht”, vertelt Bert. “Elke partner heeft de neiging eerst
�
Taskforce start operationalisering
of haar oplevert. Maar iedereen realiseert zich dat
regioprofiel
er een gezamenlijk én een individueel belang is. De programmaleiders van Kunstloc dachten mee in
�
OCW ondersteunt culturele vernieuwing
de programma’s. Dat maakt dat we sneller konden
in regio’s
handelen.” Raad voor Cultuur bevestigt koers
“We mogen trots zijn als ik zie wat de resultaten zijn
BrabantStad in brief aan minister
van onze samenwerking. We hebben een gezamenlijke Subsidieregeling Professionele Kunsten 2021-
�
17 mei 2019
2024 opgezet, de Cultuureducatie met Kwaliteit-
OCW ondersteunt Proeftuin Inter-
regeling samen aangevraagd, een heel succesvolle
nationalisering
Proeftuin Internationalisering gerealiseerd én mede daardoor meer landelijke zichtbaarheid gekregen”,
�
11 juni 2019
gaat Chris verder. “De komende vier jaar is er
Minister presenteert Uitgangspunten
meerjarig acht miljoen per jaar meer aan subsidies
Cultuurbeleid 2021–2024
“Daarnaast hebben we met alle grote steden
beschikbaar voor het veld. Dat is uiteraard de ver-
lijk een regioprofiel opgesteld. Daarin hebben we
(met uitzondering van Eindhoven) één aanvraag
dienste van het veld, maar ook het resultaat van
onze gedeelde visie op cultuur vastgesteld. Deze
ingediend bij het Fonds voor Cultuurparticipatie
het regioprofiel.”
regionale visie was de basis voor het verhaal en
voor de nieuwe periode Cultuureducatie met Kwa-
onze lijnen richting de landelijke overheid”, vertelt
liteit. Daardoor zijn we de grootste aanvrager uit
“Het grootste succes is dat we deze samenwerking
Bert Doedens. “Het was de volgende stap in de
Nederland en een belangrijke gesprekspartner. Die
zijn aangegaan. Het was geen overleg om te over-
goede samenwerking die we al jaren hebben in
landelijke invloed is belangrijk voor Brabant”, zegt
leggen, maar we hebben echt wat bereikt. De
BrabantStad-verband. De samenwerking was al
Chris. Ook voor Bert is dat van belang. “We beogen
samenwerking gaat door, maar we moeten wel
eerder opgestart rondom de Culturele Hoofdstad
meer invloed te krijgen op wat er vanuit het Rijk
kijken hoe. We beperken ons niet tot de B5, maar
en die hebben we verder uitgebouwd. Samen-
beschikbaar komt. Als wij als regio laten zien wat we
kijken nadrukkelijk ook naar de overige gemeenten”,
werken heeft meerwaarde en daardoor hebben
belangrijk vinden op cultureel gebied, dan is dat een
zegt Bert. “De volgende stap is om te koesteren wat
we meer bereikt.”
signaal naar de landelijke overheid. Het regioprofiel
we hebben en de uitvoering goed te laten verlopen.”
�
Juni 2019 Start activiteiten met en voor culturele veld
�
3 juli 2019 reactie BrabantStad op uitgangspunten
�
22 januari 2020 Reactiebrief op BIS-aanvragen
�
23 januari 2020 Info- en werksessie werkgroepen en taskforce
Ook voor Chris is de volgende fase vooral moni-
“Brabant is door deze samenwerking naar buiten
Samenwerken en meer bereiken
toren en vasthouden. “We houden de projecten
toe beter zichtbaar geworden. Ik zit in veel landelijke
“De bereidheid tot samenwerking zit in het DNA van
uit de Meerjarensubsidies Professionele Kunsten
overleggen en merk daarin dat ze met bewondering
Brabant. Daarnaast heeft onze provincie niet één
in de gaten en evalueren de regeling komend jaar.
naar Brabant kijken, hoe we hier samenwerken en
grote stad waar alles gebeurt, zoals Amsterdam. Dat
Daarnaast voeren we het Cultuureducatie met Kwa-
wat daarbij tot stand komt”, aldus Chris van Koppen.
zorgt ervoor dat heel Brabant meedoet. Dat gevoel
liteit-programma uit en zijn er samenwerkingen op
“Vanuit het regioprofiel hebben we aangedragen
van collectiviteit en gemeenschappelijkheid heerst
het gebied van cultuurparticipatie ontstaan. En: de
welke instellingen volgens ons in de landelijke BIS
hier sterk”, aldus Chris. Ook helpt het enorm dat we
zichtbaarheid die Brabant op landelijk niveau heeft
horen en die zijn daar nu allemaal in opgenomen.
een sterke provinciale uitvoeringsorganisatie hebben
gekregen, die moeten we koesteren om haar suc-
Dat is geen toeval.”
die Brabant-breed meedenkt”, vult Bert aan.
cesvol in te zetten.”
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
7 mei 2019
Trots op Brabant
is heel instrumenteel daarvoor geweest.”
4
26 april 2019
de organisatie en afstemming van de visie binnen
“De provincie en vijf grote steden hebben gezamen-
Meer landelijke zichtbaarheid
15 maart 2019
naar het eigen belang te kijken en wat het voor hem
�
Brabant is een innovatieve culturele regio. De provincie onderscheidt zich door een stevige makerstraditie waarbij innovatie, samenwerking en cross-overs tussen verschillende disciplines eerder regel dan uitzondering zijn. Om deze positie te versterken en uit te breiden, is het Regioprofiel ‘BrabantStad maakt het’ ingezet. Bert Doedens, Programmamanager Cultuur, Sport en Erfgoed bij Provincie Noord-Brabant en Chris van Koppen, directeur van Kunstloc Brabant, blikken terug op hun samenwerking en de opbrengsten daarvan.
10 oktober 2018
�
23 maart 2020 Reflectiebrief BrabantStad naar minister
�
5 juni 2020 Advies Raad voor Cultuur
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
5
BRABANTSTAD EN HET MINISTERIE OCW INFORMEREN ELKAAR MEER:
‘DAT IS EEN MOOIE ONTWIKKELING’
“De lijnen zijn kort en de contacten zijn open. Het is goed – zeker in een tijd met zoveel uitdagingen – nauw samen te werken in BrabantStad.”
Van Gogh-Roosegaarde fietspad – foto Brabant Brand Box
Samen met makers van kunst, werkplaatsen, podia en andere culturele organisaties heeft BrabantStad eind 2018 het Regioprofiel ‘BrabantStad maakt het’ opgesteld. Taskforce Regioprofiel Cultuur BrabantStad ging aan de slag met de operationalisering van het regioprofiel. Tanja Mlaker, directeur van Cultuur Eindhoven vertegenwoordigt één van de partners in BrabantStad: Eindhoven. Ze vertelt over de samenwerking en hoe het gesprek ook op landelijk niveau plaatsvindt.
“De samenwerking in de regio BrabantStad bestond
Zelf investeren
al langer, dat was al een bewezen en stabiele band.
“Het is minstens zo belangrijk om naar onze eigen
Sinds we in 2018 het regioprofiel hebben ingediend,
provincie te kijken, bij bijvoorbeeld het openstellen
is het gesprek met de landelijke overheid ook inten-
van subsidies. Als we de landelijke overheid vragen
siever geworden, dat komt doordat het ministerie
om in onze regio te investeren, dan moeten we zelf
regulier overleg heeft met stedelijke cultuurregio’s”,
ook laten zien dat we achter culturele organisaties
vertelt Tanja Mlaker. “We waren altijd al in gesprek,
staan en daar subsidie aan verstrekken”, gaat Tanja
maar ik merk dat er meer in samenspraak gaat
verder. “Die ambities van het regioprofiel hebben we
met het ministerie. We overleggen nu echt aan de
onder meer vertaald in de gezamenlijke Subsidie-
voorkant: het ministerie van OCW en BrabantStad
regeling Professionele Kunsten 2021-2024. Ik denk
informeren elkaar beter en dat is een mooie ontwik-
dat we daarin consistent zijn. Zowel in de ambities
keling.”
als in de honorering laten we zien dat we naar verbreding in samenhang kijken.”
Eigen handelen “Bij het opstellen van het regioprofiel hebben we
“Dat is een belangrijke stap vooruit voor Brabant:
niet alleen gekeken naar het ministerie, maar ook
een uitgesproken ambitie op landelijk niveau laten
naar hoe we zelf handelen en waar we beter konden
zien en aan die boodschap vasthouden”, zegt Tanja.
samenwerken”, zegt Tanja. “Daarnaast hebben we
“De invloed van BrabantStad is duidelijk zichtbaar
ons uitgesproken over een aantal Brabantse instel-
en dat zorgt ervoor dat zowel het Rijk als Brabant
lingen die volgens ons in de landelijke BIS horen.
investeert.”
Achteraf kunnen we zeggen dat ze allemaal succesvol zijn geweest. Maar: de organisaties moeten zelf alsnog een goede aanvraag indienen en positief advies van de Raad voor Cultuur krijgen.”
WIL VAN PINXTEREN – GEDEPUTEERDE VRIJE TIJD, CULTUUR EN SPORT, PROVINCIE NOORD-BRABANT
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
7
BRABANTSTAD EN HET MINISTERIE OCW INFORMEREN ELKAAR MEER:
‘DAT IS EEN MOOIE ONTWIKKELING’
“De lijnen zijn kort en de contacten zijn open. Het is goed – zeker in een tijd met zoveel uitdagingen – nauw samen te werken in BrabantStad.”
Van Gogh-Roosegaarde fietspad – foto Brabant Brand Box
Samen met makers van kunst, werkplaatsen, podia en andere culturele organisaties heeft BrabantStad eind 2018 het Regioprofiel ‘BrabantStad maakt het’ opgesteld. Taskforce Regioprofiel Cultuur BrabantStad ging aan de slag met de operationalisering van het regioprofiel. Tanja Mlaker, directeur van Cultuur Eindhoven vertegenwoordigt één van de partners in BrabantStad: Eindhoven. Ze vertelt over de samenwerking en hoe het gesprek ook op landelijk niveau plaatsvindt.
“De samenwerking in de regio BrabantStad bestond
Zelf investeren
al langer, dat was al een bewezen en stabiele band.
“Het is minstens zo belangrijk om naar onze eigen
Sinds we in 2018 het regioprofiel hebben ingediend,
provincie te kijken, bij bijvoorbeeld het openstellen
is het gesprek met de landelijke overheid ook inten-
van subsidies. Als we de landelijke overheid vragen
siever geworden, dat komt doordat het ministerie
om in onze regio te investeren, dan moeten we zelf
regulier overleg heeft met stedelijke cultuurregio’s”,
ook laten zien dat we achter culturele organisaties
vertelt Tanja Mlaker. “We waren altijd al in gesprek,
staan en daar subsidie aan verstrekken”, gaat Tanja
maar ik merk dat er meer in samenspraak gaat
verder. “Die ambities van het regioprofiel hebben we
met het ministerie. We overleggen nu echt aan de
onder meer vertaald in de gezamenlijke Subsidie-
voorkant: het ministerie van OCW en BrabantStad
regeling Professionele Kunsten 2021-2024. Ik denk
informeren elkaar beter en dat is een mooie ontwik-
dat we daarin consistent zijn. Zowel in de ambities
keling.”
als in de honorering laten we zien dat we naar verbreding in samenhang kijken.”
Eigen handelen “Bij het opstellen van het regioprofiel hebben we
“Dat is een belangrijke stap vooruit voor Brabant:
niet alleen gekeken naar het ministerie, maar ook
een uitgesproken ambitie op landelijk niveau laten
naar hoe we zelf handelen en waar we beter konden
zien en aan die boodschap vasthouden”, zegt Tanja.
samenwerken”, zegt Tanja. “Daarnaast hebben we
“De invloed van BrabantStad is duidelijk zichtbaar
ons uitgesproken over een aantal Brabantse instel-
en dat zorgt ervoor dat zowel het Rijk als Brabant
lingen die volgens ons in de landelijke BIS horen.
investeert.”
Achteraf kunnen we zeggen dat ze allemaal succesvol zijn geweest. Maar: de organisaties moeten zelf alsnog een goede aanvraag indienen en positief advies van de Raad voor Cultuur krijgen.”
WIL VAN PINXTEREN – GEDEPUTEERDE VRIJE TIJD, CULTUUR EN SPORT, PROVINCIE NOORD-BRABANT
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
7
PROGRAMMALIJN
INTERNATIONALISERING
DOEL Verstevigen van de internationale positie van Brabant en de Brabantse culturele sector.
AANPAK • Inzetten op kennisontwikkeling en -uitwisseling, via werkgroep, kenniscafés, uitwisselings- en presentatiemomenten. • Bereikbaar maken van internationale financiering, via bijdragen uit de proeftuin in het veld. • Vergroten van internationale netwerken, via bijdragen uit de proeftuin in het veld. • Aantrekken van meer Brabants publiek bij internationaal aanbod, via bijdragen uit de proeftuin in het veld.
De Proeftuin Internationalisering laat met zijn globale spreiding, 91 gehonoreerde initiatieven en vijftien deelnemers aan de marketingopleiding, zien hoe rijk en veelzijdig het internationaal initiatief in Brabant is. Onder meer door deze resultaten kunnen we vaststellen dat de proeftuin in een grote behoefte bij makers en instellingen voorziet.
instelling positief.
“Door samen te werken hebben we veel meer kunnen bereiken dan als individuele steden. Niet alleen in onze positie naar het Rijk, maar juist ook onderling. We begrijpen elkaar beter en ons gevoel van collectiviteit is versterkt – in Brabant doen we het samen.”
Ook de kennisuitwisseling over internationalisering
BRAM VAN DEN EINDEN – GEMEENTE TILBURG
De aanpak levert positieve geluiden op van BraBredaPhoto – foto Ron Magielse
“We hebben ons de afgelopen periode met veel energie ingezet voor een sterk kunst- en cultuurklimaat. En met ‘we’ bedoel ik gemeenten, Provincie Noord-Brabant en natuurlijk makers en culturele organisaties. Ik zie dat we een plus hebben kunnen zetten op het prachtige cultuurklimaat dat Brabant al heeft. Waar we onder meer trots op mogen zijn, zijn de initiatieven die zijn uitgevoerd in het kader van de Proeftuin Internationalisering en de versterkte samenwerking op het gebied van cultuureducatie. Persoonlijk merk ik ook dat de lijnen tussen alle partners in Brabant kort zijn en er samen een drive is om verder te komen. Gezien de gevolgen van de corona-crisis voor de culturele sector is het bundelen van krachten in BrabantStad-verband meer nodig dan ooit.”
bantse makers en organisaties die er beroep op hebben gedaan. Verschillende proeftuindeelnemers noemen de toegankelijkheid, het laagdrempelig karakter, de ruimte voor eigen signatuur per gemeente en het eigen initiatief per maker of
die tussen de BrabantStad-partners onderling plaats heeft, is waardevol. Het leidt tot groei in kennis,
MARIANNE DE BIE – WETHOUDER GEMEENTE BREDA
afstemming en onderlinge inspiratie voor beleidsontwikkeling.
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
9
PROGRAMMALIJN
INTERNATIONALISERING
DOEL Verstevigen van de internationale positie van Brabant en de Brabantse culturele sector.
AANPAK • Inzetten op kennisontwikkeling en -uitwisseling, via werkgroep, kenniscafés, uitwisselings- en presentatiemomenten. • Bereikbaar maken van internationale financiering, via bijdragen uit de proeftuin in het veld. • Vergroten van internationale netwerken, via bijdragen uit de proeftuin in het veld. • Aantrekken van meer Brabants publiek bij internationaal aanbod, via bijdragen uit de proeftuin in het veld.
De Proeftuin Internationalisering laat met zijn globale spreiding, 91 gehonoreerde initiatieven en vijftien deelnemers aan de marketingopleiding, zien hoe rijk en veelzijdig het internationaal initiatief in Brabant is. Onder meer door deze resultaten kunnen we vaststellen dat de proeftuin in een grote behoefte bij makers en instellingen voorziet.
instelling positief.
“Door samen te werken hebben we veel meer kunnen bereiken dan als individuele steden. Niet alleen in onze positie naar het Rijk, maar juist ook onderling. We begrijpen elkaar beter en ons gevoel van collectiviteit is versterkt – in Brabant doen we het samen.”
Ook de kennisuitwisseling over internationalisering
BRAM VAN DEN EINDEN – GEMEENTE TILBURG
De aanpak levert positieve geluiden op van BraBredaPhoto – foto Ron Magielse
“We hebben ons de afgelopen periode met veel energie ingezet voor een sterk kunst- en cultuurklimaat. En met ‘we’ bedoel ik gemeenten, Provincie Noord-Brabant en natuurlijk makers en culturele organisaties. Ik zie dat we een plus hebben kunnen zetten op het prachtige cultuurklimaat dat Brabant al heeft. Waar we onder meer trots op mogen zijn, zijn de initiatieven die zijn uitgevoerd in het kader van de Proeftuin Internationalisering en de versterkte samenwerking op het gebied van cultuureducatie. Persoonlijk merk ik ook dat de lijnen tussen alle partners in Brabant kort zijn en er samen een drive is om verder te komen. Gezien de gevolgen van de corona-crisis voor de culturele sector is het bundelen van krachten in BrabantStad-verband meer nodig dan ooit.”
bantse makers en organisaties die er beroep op hebben gedaan. Verschillende proeftuindeelnemers noemen de toegankelijkheid, het laagdrempelig karakter, de ruimte voor eigen signatuur per gemeente en het eigen initiatief per maker of
die tussen de BrabantStad-partners onderling plaats heeft, is waardevol. Het leidt tot groei in kennis,
MARIANNE DE BIE – WETHOUDER GEMEENTE BREDA
afstemming en onderlinge inspiratie voor beleidsontwikkeling.
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
9
Tijdlijn
LAAGDREMPELIGE AANPAK VERSTEVIGT EN VERSNELT
Landelijke zichtbaarheid vergroot Brabant heeft zichzelf met de Proeftuin Internatio-
�
�
�
�
Mei 2019
nalisering in de kijker gespeeld. Landelijk wordt onze
De Proeftuin Internationali-
de BrabantStad-partners. Op
Proeftuin-subsidie OCW toegekend
aanpak gevolgd. Zo is er een goede samenwerking
sering toont een positieve
deze manier leidt de inter-
en gematcht
met DutchCulture – de netwerk- en kennisorgani-
werking door haar toeganke-
nationale uitwisseling en
satie voor internationale culturele samenwerking –
lijkheid en laagdrempelige
samenwerking tot een stevi-
Oktober 2019
tot stand gekomen en wordt er gesproken met het
contact met de initiatieven
gere positie van de makers en
Openstelling eerste ronde
Fonds voor Cultuurparticipatie over aansluiting bij de
die een bijdrage hebben
de instellingen en draagt de
nieuwe regeling voor internationalisering.
ontvangen. De proeftuin
proeftuin bij aan een creatieve
December 2019
is gebaseerd op het ver-
en slimme regio.
Resultaten eerste ronde
trouwen in en het versterken
Februari 2020 Openstelling tweede ronde
�
stuurt gericht op partner- en eigenaarschap, aansluitend bij de uitgangspunten van
“Een simpele regeling op basis van vertrouwen werkt in ieders voordeel. De aanvrager kan snel
BRAM VAN DEN EINDEN – GEMEENTE TILBURG
CEES DE GRAAFF – DIRECTEUR DUTCHCULTURE
Juni 2020 Eerste geslaagde marketeersopleiding
Impact COVID-19 De corona-crisis heeft vanzelfsprekend ook impact
�
van het eigen initiatief en
Maart 2020 Resultaten tweede ronde
�
“Brabant is de meest ambitieuze provincie op het gebied van internationale culturele samenwerking. Sinds jaar en dag gebeurt er ook zoveel, het zit in de genen.”
aan de slag en zijn of haar plannen realiseren. De gemeenten zien daarmee meteen resultaat van hun investering. Want dat is waar internationalisering uiteindelijk over gaat; de resultaten die de makers op internationaal gebied behalen.”
September 2020
op de initiatieven in de proeftuin. Veel van de
DutchCulture on tour – editie Brabant
makers hebben hun project moeten uitstellen of
Samenwerkingsverbanden – De 91 proeftuin-initiatieven hebben wereldwijd 134 samenwerkingsverbanden tot stand gebracht
schakelden om naar een alternatieve opzet. Er werd omgedacht en plannen werden bijgesteld. Daar is uiteraard ruimte voor geboden. Het betekent wel dat de opbrengsten in plaats van in juni 2020 grotendeels hopelijk in 2021 bekend zijn. Zodra de corona-maatregelen het toestaan, worden de geplande resultaatdagen alsnog georganiseerd. Dan kan bij de initiatieven de kennis en ervaringen worden opgehaald die de proeftuinprojecten hebben opgeleverd.
13
6
89
4
21
1
NOORD AMERIKA
ZUID AMERIKA
EUROPA
AFRIKA
AZIE
OCEANIE
VS (10) Canada Mexico
10
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
Suriname Chili Argentinië Brazilië Colombia
België (15) Italië Spanje Portugal Duitsland (11) Frankrijk (10) Verenigd Koninkrijk (11) Rusland Zweden Griekenland Bosnië Polen Noorwegen Finland Denemarken Hongarije Litouwen Kosovo Bulgarije Servië Ntb
Westelijke Sahara Uganda Somalië Zuid-Afrika
India Indonesië Korea China Taiwan Nepal Japan Turkije Iran Hong Kong
Austrialië
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
11
Tijdlijn
LAAGDREMPELIGE AANPAK VERSTEVIGT EN VERSNELT
Landelijke zichtbaarheid vergroot Brabant heeft zichzelf met de Proeftuin Internatio-
�
�
�
�
Mei 2019
nalisering in de kijker gespeeld. Landelijk wordt onze
De Proeftuin Internationali-
de BrabantStad-partners. Op
Proeftuin-subsidie OCW toegekend
aanpak gevolgd. Zo is er een goede samenwerking
sering toont een positieve
deze manier leidt de inter-
en gematcht
met DutchCulture – de netwerk- en kennisorgani-
werking door haar toeganke-
nationale uitwisseling en
satie voor internationale culturele samenwerking –
lijkheid en laagdrempelige
samenwerking tot een stevi-
Oktober 2019
tot stand gekomen en wordt er gesproken met het
contact met de initiatieven
gere positie van de makers en
Openstelling eerste ronde
Fonds voor Cultuurparticipatie over aansluiting bij de
die een bijdrage hebben
de instellingen en draagt de
nieuwe regeling voor internationalisering.
ontvangen. De proeftuin
proeftuin bij aan een creatieve
December 2019
is gebaseerd op het ver-
en slimme regio.
Resultaten eerste ronde
trouwen in en het versterken
Februari 2020 Openstelling tweede ronde
�
stuurt gericht op partner- en eigenaarschap, aansluitend bij de uitgangspunten van
“Een simpele regeling op basis van vertrouwen werkt in ieders voordeel. De aanvrager kan snel
BRAM VAN DEN EINDEN – GEMEENTE TILBURG
CEES DE GRAAFF – DIRECTEUR DUTCHCULTURE
Juni 2020 Eerste geslaagde marketeersopleiding
Impact COVID-19 De corona-crisis heeft vanzelfsprekend ook impact
�
van het eigen initiatief en
Maart 2020 Resultaten tweede ronde
�
“Brabant is de meest ambitieuze provincie op het gebied van internationale culturele samenwerking. Sinds jaar en dag gebeurt er ook zoveel, het zit in de genen.”
aan de slag en zijn of haar plannen realiseren. De gemeenten zien daarmee meteen resultaat van hun investering. Want dat is waar internationalisering uiteindelijk over gaat; de resultaten die de makers op internationaal gebied behalen.”
September 2020
op de initiatieven in de proeftuin. Veel van de
DutchCulture on tour – editie Brabant
makers hebben hun project moeten uitstellen of
Samenwerkingsverbanden – De 91 proeftuin-initiatieven hebben wereldwijd 134 samenwerkingsverbanden tot stand gebracht
schakelden om naar een alternatieve opzet. Er werd omgedacht en plannen werden bijgesteld. Daar is uiteraard ruimte voor geboden. Het betekent wel dat de opbrengsten in plaats van in juni 2020 grotendeels hopelijk in 2021 bekend zijn. Zodra de corona-maatregelen het toestaan, worden de geplande resultaatdagen alsnog georganiseerd. Dan kan bij de initiatieven de kennis en ervaringen worden opgehaald die de proeftuinprojecten hebben opgeleverd.
13
6
89
4
21
1
NOORD AMERIKA
ZUID AMERIKA
EUROPA
AFRIKA
AZIE
OCEANIE
VS (10) Canada Mexico
10
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
Suriname Chili Argentinië Brazilië Colombia
België (15) Italië Spanje Portugal Duitsland (11) Frankrijk (10) Verenigd Koninkrijk (11) Rusland Zweden Griekenland Bosnië Polen Noorwegen Finland Denemarken Hongarije Litouwen Kosovo Bulgarije Servië Ntb
Westelijke Sahara Uganda Somalië Zuid-Afrika
India Indonesië Korea China Taiwan Nepal Japan Turkije Iran Hong Kong
Austrialië
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
11
BEZOEKERSPROGRAMMA’S
INTERVIEWS Voor de Proeftuin Internationalisering konden makers projecten indienen voor zeven verschillende aandachtsgebieden (zie figuur). Per aandachtsgebied is een maker gevraagd iets te vertellen over het project en het effect van de proeftuin. Hun ervaringen staan beschreven op de volgende zeven pagina’s.
PAULIEN MANDOS – MANAGER MARKETING & COMMUNICATION PLAYGROUNDS, EINDHOVEN/BREDA ceerd. Ook voor onze sprekers, allemaal makers, is deze samenwerking interessant. Deze media hebben geen budget om hierheen te komen, maar door hen naar Eindhoven te halen, heb ik waardevolle contacten gelegd. Ik had anders nooit zo’n goede relatie opgebouwd met hen.” De toekomst Dit project heeft heel goed gewerkt. Het was voor mij een testcase en ik heb gemerkt dat het veel op heeft geleverd. Het was belangrijk voor de mediawaarde en ik heb relaties opgebouwd. Zonder deze subsidie had ik waarschijnlijk niet vier, maar misschien één of twee platforms uitgenodigd.
Aandachtsgebieden
Daarnaast was dit een mooie manier om het team en bestuur te laten zien wat zo’n samenwerking oplevert. Nu nemen we standaard budget op in ons
2
11
programma om ieder jaar platforms en magazines
AANBOD
BEZOEKERSPROGRAMMA’S
uit te nodigen.” Aanpassingen door corona
24
NETWERKEN
91
27
REIS/WERKBEURZEN
7
PUBLIEKSPILOTS
6
SEED FUNDING
12
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
14
RESIDENTIES
“In Eindhoven verschillende communities en makers
“Het festival vond in oktober 2019 plaats, dus toen
van games, illustratie, animatie en films bij elkaar
had corona geen effect op The Art Department.
brengen, dat is het doel van The Art Department
Maar dit jaar heeft het festival online plaatsge-
van Playgrounds. Voor The Art Department zochten
vonden en dat maakt een groot verschil. Als ik een
we samenwerking met een aantal toonaangevende
fysiek festival had gehad, was er weer een net-
internationale (online) platforms en magazines: Ima-
werkmoment geweest en ook een moment voor
gineFX Magazine, Digital Arts, Firestarter Magazine
de sponsoren van het festival om met de makers te
en ArtStation om ons bezoekersprogramma nog
praten en sparren.”
sterker te maken”, aldus Paulien Mandos. De proeftuin Grootste winst?
“Ik vond het mooi om te merken dat er ruimte voor
“De lezers van deze platforms en magazines, dat
experiment is binnen de proeftuin. Het voelde als
zijn de mensen die wij willen bereiken. We willen
een gesprek over mogelijk- en onmogelijkheden, vol
graag meer internationale bezoekers naar Eindhoven
flexibiliteit. ‘Kom maar met een plan en dan hebben
krijgen en meer mediapartnerships opzetten. Dat is
we het erover’, dat voelde fijn. De snelheid die erin
met deze samenwerking zeker gelukt. Er was veel
zit, is mooi. Normaal gesproken duurt een subsidie-
aandacht voor Playgrounds op deze platforms en
aanvraag heel lang en dit past veel beter bij hoe het
naderhand zijn er artikelen en interviews gepubli-
culturele veld werkt.
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
13
BEZOEKERSPROGRAMMA’S
INTERVIEWS Voor de Proeftuin Internationalisering konden makers projecten indienen voor zeven verschillende aandachtsgebieden (zie figuur). Per aandachtsgebied is een maker gevraagd iets te vertellen over het project en het effect van de proeftuin. Hun ervaringen staan beschreven op de volgende zeven pagina’s.
PAULIEN MANDOS – MANAGER MARKETING & COMMUNICATION PLAYGROUNDS, EINDHOVEN/BREDA ceerd. Ook voor onze sprekers, allemaal makers, is deze samenwerking interessant. Deze media hebben geen budget om hierheen te komen, maar door hen naar Eindhoven te halen, heb ik waardevolle contacten gelegd. Ik had anders nooit zo’n goede relatie opgebouwd met hen.” De toekomst Dit project heeft heel goed gewerkt. Het was voor mij een testcase en ik heb gemerkt dat het veel op heeft geleverd. Het was belangrijk voor de mediawaarde en ik heb relaties opgebouwd. Zonder deze subsidie had ik waarschijnlijk niet vier, maar misschien één of twee platforms uitgenodigd.
Aandachtsgebieden
Daarnaast was dit een mooie manier om het team en bestuur te laten zien wat zo’n samenwerking oplevert. Nu nemen we standaard budget op in ons
2
11
programma om ieder jaar platforms en magazines
AANBOD
BEZOEKERSPROGRAMMA’S
uit te nodigen.” Aanpassingen door corona
24
NETWERKEN
91
27
REIS/WERKBEURZEN
7
PUBLIEKSPILOTS
6
SEED FUNDING
12
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
14
RESIDENTIES
“In Eindhoven verschillende communities en makers
“Het festival vond in oktober 2019 plaats, dus toen
van games, illustratie, animatie en films bij elkaar
had corona geen effect op The Art Department.
brengen, dat is het doel van The Art Department
Maar dit jaar heeft het festival online plaatsge-
van Playgrounds. Voor The Art Department zochten
vonden en dat maakt een groot verschil. Als ik een
we samenwerking met een aantal toonaangevende
fysiek festival had gehad, was er weer een net-
internationale (online) platforms en magazines: Ima-
werkmoment geweest en ook een moment voor
gineFX Magazine, Digital Arts, Firestarter Magazine
de sponsoren van het festival om met de makers te
en ArtStation om ons bezoekersprogramma nog
praten en sparren.”
sterker te maken”, aldus Paulien Mandos. De proeftuin Grootste winst?
“Ik vond het mooi om te merken dat er ruimte voor
“De lezers van deze platforms en magazines, dat
experiment is binnen de proeftuin. Het voelde als
zijn de mensen die wij willen bereiken. We willen
een gesprek over mogelijk- en onmogelijkheden, vol
graag meer internationale bezoekers naar Eindhoven
flexibiliteit. ‘Kom maar met een plan en dan hebben
krijgen en meer mediapartnerships opzetten. Dat is
we het erover’, dat voelde fijn. De snelheid die erin
met deze samenwerking zeker gelukt. Er was veel
zit, is mooi. Normaal gesproken duurt een subsidie-
aandacht voor Playgrounds op deze platforms en
aanvraag heel lang en dit past veel beter bij hoe het
naderhand zijn er artikelen en interviews gepubli-
culturele veld werkt.
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
13
NETWERKEN
AANBOD
JULIENNE TULLEMANS – PROGRAMMEUR EXPOSITIES BIJ DE CACAOFABRIEK, HELMOND
MARIEKE MACHADO-VEEKENS – ZAKELIJK LEIDER KAMERATA ZUID, TILBURG
“Met Bram Braam hebben we in ons proeftuin-
naar Helmond werd ingewikkelder, maar het is
te leren kennen, de Argentijnen zijn veel relaxter
project de groepsexpositie Berlin Baustelle opge-
gelukt. Niet alle kunstenaars konden bij de opbouw
en minder gehaast. Mooi om daarmee te mogen
zet met kunstenaars uit Berlijn. Bram woont sinds
zijn, ongeveer de helft was er. Daarnaast hebben we
werken en van elkaar te leren.”
2011 in Berlijn en heeft in 2018 een solo-expositie
geen opening gehad en is de randprogrammering
gehad in De Cacaofabriek. We wilden graag een
thema Berlijn erg ingeperkt. Gelukkig konden we
“Daarnaast hebben we voor het concert op 17
expo mét kunstenaars uit zijn netwerk maken en hen
de expositie verlengen tot 20 december, dat maakt
september het IC-personeel van het Elisabeth-
naar Nederland halen. Dat is met dit project gelukt”,
wat goed.”
ziekenhuis in Tilburg uitgenodigd, om ze te bedanken voor al hun werk. Het is troostende muziek,
vertelt Julienne Tullemans.
heel warm en mooi. Nino neemt de hele zaal mee
“Voor mij was de proeftuin zo fijn omdat het laag-
met zijn stem.”
“We hebben met deze expositie het netwerk
drempelig was om een aanvraag in te dienen en het
vergroot, zowel van de kunstenaars als ons eigen
goed is georganiseerd. Echt complimenten daar-
netwerk. Bram is helemaal ondergedompeld in de
voor. Ons plan paste goed in de proeftuin en we
kunstwereld van Berlijn en haalt daardoor andere
konden snel in actie komen. Het voorgesprek dat
kunstenaars naar Nederland dan als we het zelf zou-
ik had over de aanvraag, was heel prettig. Dit was
den doen. Juist doordat de makers hier meewerk-
fijn voor ons: snel indienen, snel antwoord, dat is
ten aan de opbouw, raak je in gesprek en komen er
ideaal voor een organisatie zoals wij, met een snelle
nieuwe ideeën naar boven bij hen en bij De Cacao-
doorloop.”
foto Ron Eskens Soowpictures
De proeftuin Grootste winst?
fabriek. Een van de deelnemende kunstenaars heeft
De toekomst “Het liefst willen wij naar Argentinië om daar met ons orkest op tournee te gaan en samen te werken met andere orkesten. Een uitwisseling opzetten met
contact met het Deense digitale kunstplatform
internationale artiesten, dat is onze droom.”
Artland. Met dit contact is het gelukt om een “Onze aanvraag heeft een samenwerking tussen
3D-registratie te maken van de tentoonstelling.
Kamerata Zuid en twee Argentijnse musici in Til-
Aanpassingen door corona
De toekomst
burg mogelijk gemaakt. Frank Adams, onze artistiek
“Het was in eerste instantie de bedoeling om de
“Ik zou graag een expositie ontwikkelen met de
leider en dirigent, heeft goede contacten in Argen-
hele concertzaal van Theaters Tilburg vol publiek te
buitenlandse groepen die in Helmond goed ver-
tinië en voelt zich verbonden met het land. Het leek
hebben. Helaas kon dat door corona niet en moch-
tegenwoordigd zijn. Een groep Poolse of Turkse
ons mooi om een internationale samenwerking aan
ten we maar 220 kaarten verkopen. Daarnaast was
kunstenaars naar Helmond halen bijvoorbeeld.
te gaan en zo met Tilburg Troost met Chamamé
het heel spannend of Nino en Milagros wel naar
Het zou interessant zijn om in Turkije of Polen
Sinfónico de Argentijnse volksmuziek Chamamé
Nederland konden komen. Gelukkig lukte dat en is
contacten te leggen.”
naar Brabant te halen”, vertelt Marieke Macha-
het optreden heel goed verlopen.”
do-Veekens. De proeftuin
Aanpassingen door corona Grootste winst?
“Voor mij is de proeftuin geslaagd, omdat de inter-
niveau. Het transport van de werken van Berlijn
“Chamamé zanger Nino Zannoni en bandoneonist
nationale samenwerking gestimuleerd wordt. Die
Milagros Caliva en het Kamerata Zuid-orkest heb-
samensmelting van culturen is zoiets moois. Door
ben samen de Chamamé geïntroduceerd in Neder-
nog meer vanuit je passie te werken en van elkaar
land. Dit genre was niet bekend in Nederland en dat
te leren, wordt je werk alleen maar beter. Daarnaast
maakt dit zo mooi. Bij deze internationale samen-
vind ik het mooi dat we Brabant nieuw cultureel
werking vind ik het bijzonder om een andere cultuur
aanbod hebben gegeven op deze manier.”
foto ED
“Corona heeft veel invloed gehad op het stress-
14
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
15
NETWERKEN
AANBOD
JULIENNE TULLEMANS – PROGRAMMEUR EXPOSITIES BIJ DE CACAOFABRIEK, HELMOND
MARIEKE MACHADO-VEEKENS – ZAKELIJK LEIDER KAMERATA ZUID, TILBURG
“Met Bram Braam hebben we in ons proeftuin-
naar Helmond werd ingewikkelder, maar het is
te leren kennen, de Argentijnen zijn veel relaxter
project de groepsexpositie Berlin Baustelle opge-
gelukt. Niet alle kunstenaars konden bij de opbouw
en minder gehaast. Mooi om daarmee te mogen
zet met kunstenaars uit Berlijn. Bram woont sinds
zijn, ongeveer de helft was er. Daarnaast hebben we
werken en van elkaar te leren.”
2011 in Berlijn en heeft in 2018 een solo-expositie
geen opening gehad en is de randprogrammering
gehad in De Cacaofabriek. We wilden graag een
thema Berlijn erg ingeperkt. Gelukkig konden we
“Daarnaast hebben we voor het concert op 17
expo mét kunstenaars uit zijn netwerk maken en hen
de expositie verlengen tot 20 december, dat maakt
september het IC-personeel van het Elisabeth-
naar Nederland halen. Dat is met dit project gelukt”,
wat goed.”
ziekenhuis in Tilburg uitgenodigd, om ze te bedanken voor al hun werk. Het is troostende muziek,
vertelt Julienne Tullemans.
heel warm en mooi. Nino neemt de hele zaal mee
“Voor mij was de proeftuin zo fijn omdat het laag-
met zijn stem.”
“We hebben met deze expositie het netwerk
drempelig was om een aanvraag in te dienen en het
vergroot, zowel van de kunstenaars als ons eigen
goed is georganiseerd. Echt complimenten daar-
netwerk. Bram is helemaal ondergedompeld in de
voor. Ons plan paste goed in de proeftuin en we
kunstwereld van Berlijn en haalt daardoor andere
konden snel in actie komen. Het voorgesprek dat
kunstenaars naar Nederland dan als we het zelf zou-
ik had over de aanvraag, was heel prettig. Dit was
den doen. Juist doordat de makers hier meewerk-
fijn voor ons: snel indienen, snel antwoord, dat is
ten aan de opbouw, raak je in gesprek en komen er
ideaal voor een organisatie zoals wij, met een snelle
nieuwe ideeën naar boven bij hen en bij De Cacao-
doorloop.”
foto Ron Eskens Soowpictures
De proeftuin Grootste winst?
fabriek. Een van de deelnemende kunstenaars heeft
De toekomst “Het liefst willen wij naar Argentinië om daar met ons orkest op tournee te gaan en samen te werken met andere orkesten. Een uitwisseling opzetten met
contact met het Deense digitale kunstplatform
internationale artiesten, dat is onze droom.”
Artland. Met dit contact is het gelukt om een “Onze aanvraag heeft een samenwerking tussen
3D-registratie te maken van de tentoonstelling.
Kamerata Zuid en twee Argentijnse musici in Til-
Aanpassingen door corona
De toekomst
burg mogelijk gemaakt. Frank Adams, onze artistiek
“Het was in eerste instantie de bedoeling om de
“Ik zou graag een expositie ontwikkelen met de
leider en dirigent, heeft goede contacten in Argen-
hele concertzaal van Theaters Tilburg vol publiek te
buitenlandse groepen die in Helmond goed ver-
tinië en voelt zich verbonden met het land. Het leek
hebben. Helaas kon dat door corona niet en moch-
tegenwoordigd zijn. Een groep Poolse of Turkse
ons mooi om een internationale samenwerking aan
ten we maar 220 kaarten verkopen. Daarnaast was
kunstenaars naar Helmond halen bijvoorbeeld.
te gaan en zo met Tilburg Troost met Chamamé
het heel spannend of Nino en Milagros wel naar
Het zou interessant zijn om in Turkije of Polen
Sinfónico de Argentijnse volksmuziek Chamamé
Nederland konden komen. Gelukkig lukte dat en is
contacten te leggen.”
naar Brabant te halen”, vertelt Marieke Macha-
het optreden heel goed verlopen.”
do-Veekens. De proeftuin
Aanpassingen door corona Grootste winst?
“Voor mij is de proeftuin geslaagd, omdat de inter-
niveau. Het transport van de werken van Berlijn
“Chamamé zanger Nino Zannoni en bandoneonist
nationale samenwerking gestimuleerd wordt. Die
Milagros Caliva en het Kamerata Zuid-orkest heb-
samensmelting van culturen is zoiets moois. Door
ben samen de Chamamé geïntroduceerd in Neder-
nog meer vanuit je passie te werken en van elkaar
land. Dit genre was niet bekend in Nederland en dat
te leren, wordt je werk alleen maar beter. Daarnaast
maakt dit zo mooi. Bij deze internationale samen-
vind ik het mooi dat we Brabant nieuw cultureel
werking vind ik het bijzonder om een andere cultuur
aanbod hebben gegeven op deze manier.”
foto ED
“Corona heeft veel invloed gehad op het stress-
14
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
15
RESIDENTIES
REIS- EN WERKBEURZEN
CORRY SMOLDERS – PROJECTLEIDER EN OPRICHTER STICHTING SCHIP, HELMOND
MONIQUE BROEKMAN – BEELDEND KUNSTENAAR ‘DAT WAT BLIJFT’, ’S-HERTOGENBOSCH
“In Helmond hebben we een artist in residence-
Zo ontmoeten ze toch nieuwe culturen. Daarnaast
“Dat wat blijft wordt een multidisciplinaire tentoon-
kunsthistoricus Alexandra van Dongen onderzoek ik
huisje (AiR Helmond), waarin we elke maand een
houden we er veel contacten aan over, bijna alle
stelling waaraan bewoners en ondernemers die
de diversiteit aan verhalen en objecten die we aan
buitenlandse kunstenaar verwelkomen. We heb-
kunstenaars willen terugkomen of brengen anderen
langs de Zuid-Willemsvaart van Den Bosch tot aan
het kanaal tegenkomen. De kast is een introductie
ben een proefjaar gedraaid met subsidie vanuit de
op ideeën. Ook de gemeente en de woningbouw-
Luik wonen, meewerken met hun kanaalverhalen,
daarop. We leggen nieuwe contacten en fysieke en
gemeente, maar het is een groeiproject waarbij
vereniging reageren enthousiast op het project,
zichtbaar in hun objecten en/of foto’s. Het doel is
inhoudelijke verbanden. Ik woon zelf aan het kanaal
iedere kunstenaar een volgend zaadje plant, dus we
want het brengt de buurt iets unieks.”
om in 2021 en 2022 op een binnenvaartschip over
in Den Bosch, dus ik bezoek mijn buren.”
wilden door. Nu hadden we open calls uitgezet om
de Zuid-Willemsvaart te varen met de expositie en
kunstenaars uit te nodigen hun idee in te sturen.
De toekomst
onderweg verhalen en objecten op te halen. Een
De toekomst
Het idee is dat de kunstenaar de wijk ingaat en met
“In maart 2021 mag er pas weer een kunstenaar
selectie verhalen verfilmen we en de geselecteerden
“In 2021 willen we in de zomer met het schip varen
de bewoners in gesprek gaat. Uit elke werkperiode
fysiek komen, een Italiaanse deze keer. Tot die tijd
krijgen een op hun verhaal gebaseerd kunstwerk.
en het project zo verder uitrollen. In 2022 is het
komt een creatief eindwerk dat de kunstenaar als
willen we verschillende Nederlandse onderzoekers,
Voor het doen van research in België, hebben we bij
tweehonderd jaar geleden dat het kanaal is gegra-
het ware teruggeeft aan de buurt”, aldus Corry
redacteuren van kranten en andere inspirerende
de proeftuin subsidie aangevraagd”, vertelt Monique
ven en varen we in België. Dan komen we terug in
Smolders.
creatievelingen een plekje geven. Het is belangrijk
Broekman.
Nederland met de eindmanifestatie van Dat Wat
om dat creatieve proces te laten zien en dat is een Grootste winst?
grote verdienste.”
“Iedere kunstenaar die in de AiR komt, brengt iets
Blijft. Die maken we met Fabriek Magnifiek in VegGrootste winst?
hel en het Noord-Brabants Museum in Den Bosch.”
“Nu reist er een fysieke kanaalkast met brieven-
teweeg in de wijk. Er komt steeds meer interactie
Aanpassingen door corona
bus naar de verschillende plekken waar wij straks
Aanpassingen door corona
en buren vragen er ook naar: ‘Wanneer komt er
“We hebben veel aangepast vanwege corona.
aanmeren. Die staat vol films die we tijdens ons
“Het is een organisch project, dus wat dat betreft is
weer een nieuwe kunstenaar?’. We wilden graag
Normaal gesproken krijgt een kunstenaar een
pilotproject maakten en verzamelde objecten die
het corona-proof. We kunnen het aanpassen naar
buitenlandse kunstenaars in het huisje, omdat veel
welkomstdiner met twaalf andere Helmonders die
symbool staan voor de diverse steden. Ik merk
alle omstandigheden. Op het dek van het schip is
buurtbewoners zelf niet naar het buitenland gaan.
interessant zijn voor kennismaking met de gast-
nu al zoveel verschil in culturen, dat is mooi. Met
van alles mogelijk, en de expositieruimte in het schip
kunstenaar, dat hebben we kleinschalig gehouden.
is 35 meter diep, dus afstand houden is geen pro-
Daarnaast werden kunstenaars minder uitgenodigd
bleem. We wilden graag een reis naar België maken
om bij mensen binnen te komen en een grote eind-
om daar contacten te leggen met musea en andere
presentatie zat er niet in. In maart hebben we een
geïnteresseerden en om onderzoek te doen, maar
open call gedaan voor een online project. We boden
dat ging helaas niet. Gelukkig kan het onderzoek
een virtuele werkperiode aan kunstenaars aan. Een
deels digitaal.”
jonge Italiaanse kunstenaar bedacht het idee om mensen brieven te laten schrijven naar wildvreem-
De proeftuin
den. In die brief beantwoordden ze dan allemaal drie
“Het experimentele en open karakter van de proef-
vragen over hun situatie in coronatijd.”
tuin spreekt mij aan. Het is laagdrempelig om een aanvraag in te dienen en dit project past er goed
De proeftuin
in. Ons project is een proeftuin op zich. Ik vind het
“Door de proeftuin hebben we een nieuw zaadje
moedig dat beleidsmakers zo’n traject opzetten en
mogen planten in onze eigen proeftuin. We zijn voor
zo nieuwe inzichten opdoen.”
een deel afhankelijk van zulke subsidies en merken dat er mooie resultaten uit het project komen. De kunstenaars zitten zo dicht op de samenleving op deze manier, dat is echt interessant.”
16
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
17
RESIDENTIES
REIS- EN WERKBEURZEN
CORRY SMOLDERS – PROJECTLEIDER EN OPRICHTER STICHTING SCHIP, HELMOND
MONIQUE BROEKMAN – BEELDEND KUNSTENAAR ‘DAT WAT BLIJFT’, ’S-HERTOGENBOSCH
“In Helmond hebben we een artist in residence-
Zo ontmoeten ze toch nieuwe culturen. Daarnaast
“Dat wat blijft wordt een multidisciplinaire tentoon-
kunsthistoricus Alexandra van Dongen onderzoek ik
huisje (AiR Helmond), waarin we elke maand een
houden we er veel contacten aan over, bijna alle
stelling waaraan bewoners en ondernemers die
de diversiteit aan verhalen en objecten die we aan
buitenlandse kunstenaar verwelkomen. We heb-
kunstenaars willen terugkomen of brengen anderen
langs de Zuid-Willemsvaart van Den Bosch tot aan
het kanaal tegenkomen. De kast is een introductie
ben een proefjaar gedraaid met subsidie vanuit de
op ideeën. Ook de gemeente en de woningbouw-
Luik wonen, meewerken met hun kanaalverhalen,
daarop. We leggen nieuwe contacten en fysieke en
gemeente, maar het is een groeiproject waarbij
vereniging reageren enthousiast op het project,
zichtbaar in hun objecten en/of foto’s. Het doel is
inhoudelijke verbanden. Ik woon zelf aan het kanaal
iedere kunstenaar een volgend zaadje plant, dus we
want het brengt de buurt iets unieks.”
om in 2021 en 2022 op een binnenvaartschip over
in Den Bosch, dus ik bezoek mijn buren.”
wilden door. Nu hadden we open calls uitgezet om
de Zuid-Willemsvaart te varen met de expositie en
kunstenaars uit te nodigen hun idee in te sturen.
De toekomst
onderweg verhalen en objecten op te halen. Een
De toekomst
Het idee is dat de kunstenaar de wijk ingaat en met
“In maart 2021 mag er pas weer een kunstenaar
selectie verhalen verfilmen we en de geselecteerden
“In 2021 willen we in de zomer met het schip varen
de bewoners in gesprek gaat. Uit elke werkperiode
fysiek komen, een Italiaanse deze keer. Tot die tijd
krijgen een op hun verhaal gebaseerd kunstwerk.
en het project zo verder uitrollen. In 2022 is het
komt een creatief eindwerk dat de kunstenaar als
willen we verschillende Nederlandse onderzoekers,
Voor het doen van research in België, hebben we bij
tweehonderd jaar geleden dat het kanaal is gegra-
het ware teruggeeft aan de buurt”, aldus Corry
redacteuren van kranten en andere inspirerende
de proeftuin subsidie aangevraagd”, vertelt Monique
ven en varen we in België. Dan komen we terug in
Smolders.
creatievelingen een plekje geven. Het is belangrijk
Broekman.
Nederland met de eindmanifestatie van Dat Wat
om dat creatieve proces te laten zien en dat is een Grootste winst?
grote verdienste.”
“Iedere kunstenaar die in de AiR komt, brengt iets
Blijft. Die maken we met Fabriek Magnifiek in VegGrootste winst?
hel en het Noord-Brabants Museum in Den Bosch.”
“Nu reist er een fysieke kanaalkast met brieven-
teweeg in de wijk. Er komt steeds meer interactie
Aanpassingen door corona
bus naar de verschillende plekken waar wij straks
Aanpassingen door corona
en buren vragen er ook naar: ‘Wanneer komt er
“We hebben veel aangepast vanwege corona.
aanmeren. Die staat vol films die we tijdens ons
“Het is een organisch project, dus wat dat betreft is
weer een nieuwe kunstenaar?’. We wilden graag
Normaal gesproken krijgt een kunstenaar een
pilotproject maakten en verzamelde objecten die
het corona-proof. We kunnen het aanpassen naar
buitenlandse kunstenaars in het huisje, omdat veel
welkomstdiner met twaalf andere Helmonders die
symbool staan voor de diverse steden. Ik merk
alle omstandigheden. Op het dek van het schip is
buurtbewoners zelf niet naar het buitenland gaan.
interessant zijn voor kennismaking met de gast-
nu al zoveel verschil in culturen, dat is mooi. Met
van alles mogelijk, en de expositieruimte in het schip
kunstenaar, dat hebben we kleinschalig gehouden.
is 35 meter diep, dus afstand houden is geen pro-
Daarnaast werden kunstenaars minder uitgenodigd
bleem. We wilden graag een reis naar België maken
om bij mensen binnen te komen en een grote eind-
om daar contacten te leggen met musea en andere
presentatie zat er niet in. In maart hebben we een
geïnteresseerden en om onderzoek te doen, maar
open call gedaan voor een online project. We boden
dat ging helaas niet. Gelukkig kan het onderzoek
een virtuele werkperiode aan kunstenaars aan. Een
deels digitaal.”
jonge Italiaanse kunstenaar bedacht het idee om mensen brieven te laten schrijven naar wildvreem-
De proeftuin
den. In die brief beantwoordden ze dan allemaal drie
“Het experimentele en open karakter van de proef-
vragen over hun situatie in coronatijd.”
tuin spreekt mij aan. Het is laagdrempelig om een aanvraag in te dienen en dit project past er goed
De proeftuin
in. Ons project is een proeftuin op zich. Ik vind het
“Door de proeftuin hebben we een nieuw zaadje
moedig dat beleidsmakers zo’n traject opzetten en
mogen planten in onze eigen proeftuin. We zijn voor
zo nieuwe inzichten opdoen.”
een deel afhankelijk van zulke subsidies en merken dat er mooie resultaten uit het project komen. De kunstenaars zitten zo dicht op de samenleving op deze manier, dat is echt interessant.”
16
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
17
SEED FUNDING
PUBLIEKSPILOTS
MICHIEL VAN DER KLEY – STUDIO MICHIEL VAN DER KLEY, TILBURG
MANJA GEIJSEL – VOORZITTER EN KOORLID STRIJPS KAMERKOOR, EINDHOVEN
“Ik ben een enorme jazzmuziek-liefhebber en ben
De proeftuin
“Met ons project ‘Falling leaves, raising voices!’
Aanpassingen door corona
ontwerper. Ik maak onder meer werk met 3D-
“Ik vind het een goed traject, zonder de proeftuin
organiseren we drie kennismakingssessies rondom
“In eerste instantie wilden we de sessies in het
printing en zo kwam ik op het idee voor mijn pro-
was ik nooit zo ver gekomen. Ze zagen de kracht
zang voor expats in Eindhoven. Ze kennen vaak nog
voorjaar houden, onder de noemer ‘A new spring,
ject. Ik wil graag een ruimte 3D-printen, de cocon
ervan en honoreerden het. Dat is fijn, dat de door-
niet zoveel mensen en zitten misschien alleen thuis.
a new sound’. Dat is niet doorgegaan, maar we
noem ik het, waarin je achtstemmige muziek hoort
looptijd niet lang is en niet alles al dichtgetimmerd
Voor expats is dit een laagdrempelige manier om
hebben het dus verplaatst naar het najaar. De
en waarbij iedere stem of elk instrument uit een
is voordat je een aanvraag doet. Het is een soepele
nieuwe mensen te ontmoeten en voor ons is het een
kennismaking hebben we wel in februari gehou-
andere speaker komt. Je staat in een landschap van
samenwerking.”
kans om potentiële nieuwe zangers te ontdekken.
den, daarvoor zijn we bij Carola Eijsenring van
muziek en wordt helemaal weggeblazen. Hierbij
Letterlijk je stem laten horen en expats samen-
Indigo-Wereld aangehaakt. Zij verzorgt een tour
werk ik samen met twee jazzmusici die ik al lang
brengen met zangsessies: dat is ons doel”, vertelt
door Eindhoven voor expats op donderdagen en wij
ken: Jeroen van Vliet en Erik van der Westen. Ik
Manja Geijsel.
kregen een plekje in die tour om kennis te maken en
houd van hun muziek. Gekoppeld aan dit project,
wat zangoefeningen te doen met de aanwezigen.”
wil ik een reis langs zes landen in Europa maken en
Grootste winst?
daar een musicus uitnodigen om een nieuw stuk te
“De eerste sessie heeft pas plaatsgevonden en het
De proeftuin
componeren dat ook in de cocon zal klinken”, vertelt
viel mij op dat de mensen meteen na de zangsessie
“Ik voelde me heel welkom met ons idee. Het is een
Michiel van der Kley.
met elkaar in gesprek gingen. De expats hadden
fijne stimulans voor ons als koor om een financiële
samen muziek gemaakt, met onze dirigent en een
impuls te krijgen. Het project paste goed bij de
Grootste winst?
aantal leden van ons koor en daarna ontstond er
proeftuin internationalisering en ik vind het mooi dat
“Ik ben in januari naar Århus in Denemarken gegaan,
iets. Het is mooi om te zien dat mensen uit verschil-
het een plekje heeft gekregen in de culturele sector.”
om daar mensen te spreken over dit project en een
lende windstreken bij elkaar komen en muziek zo’n
goede locatie te zoeken. Daar was veel enthousi-
invloed heeft. De meesten hadden weinig ervaring
asme voor mijn project, ik merkte dat het idee veel
met zingen en juist daardoor is zo bijzonder dat er
potentie heeft. Ik ontmoette daar een ziekenhuis-
dan iets nieuws ontstaat. Binnen no time stonden ze
directeur die mijn project geschikt vond voor de
meerstemmig te zingen.”
wachtkamer op de oncologie-afdeling. Dat is een groot compliment.” Aanpassingen door corona
18
“Om dit project uit te kunnen voeren, ben ik ook
De toekomst
afhankelijk van de financiering van Brabant C en
“Met dit project komen wij in contact met nieuwe
die aanvraag ligt nu stil door corona. Daarnaast kan
culturen en mensen en verbinden we expats onder-
ik niet naar andere landen om daar onderzoek te
De toekomst
ling met elkaar. Die invloed van verschillende cultu-
doen en te netwerken, dus het project is even
“Ik weet dat het idee werkt, maar het is nu wachten
ren is goed in te zetten in ons koor. Zo krijgen we
stilgelegd. Het ontwerp voor de cocon is klaar.
tot de grenzen opengaan. En: ik kijk naar opties om
andere muziekinvloeden en dat is voor ons fijn. We
Door een 3D-print-techniek te gebruiken kan ik
het werk zo te maken dat er één persoon per keer
hopen een voicepool op te zetten uiteindelijk, waarin
een ruimte creëren die er voor zorgt dat er geen
in kan, corona-proof, in plaats van een gezamen-
mensen met elkaar zingen en wanneer mogelijk
nagalm ontstaat en het geluid optimaal is in de
lijke ervaring die ik voor ogen had. Daarnaast kijk ik
doorstromen naar het Strijps Kamerkoor. We heb-
cocon. Het duurt een jaar voordat de ruimte af is,
naar partners en financieringsmogelijkheden om het
ben relatief veel jonge mensen in het koor en dat
dus mijn project loopt zeker uit.”
werk te printen.”
willen we graag zo houden, mede door dit project.”
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
19
SEED FUNDING
PUBLIEKSPILOTS
MICHIEL VAN DER KLEY – STUDIO MICHIEL VAN DER KLEY, TILBURG
MANJA GEIJSEL – VOORZITTER EN KOORLID STRIJPS KAMERKOOR, EINDHOVEN
“Ik ben een enorme jazzmuziek-liefhebber en ben
De proeftuin
“Met ons project ‘Falling leaves, raising voices!’
Aanpassingen door corona
ontwerper. Ik maak onder meer werk met 3D-
“Ik vind het een goed traject, zonder de proeftuin
organiseren we drie kennismakingssessies rondom
“In eerste instantie wilden we de sessies in het
printing en zo kwam ik op het idee voor mijn pro-
was ik nooit zo ver gekomen. Ze zagen de kracht
zang voor expats in Eindhoven. Ze kennen vaak nog
voorjaar houden, onder de noemer ‘A new spring,
ject. Ik wil graag een ruimte 3D-printen, de cocon
ervan en honoreerden het. Dat is fijn, dat de door-
niet zoveel mensen en zitten misschien alleen thuis.
a new sound’. Dat is niet doorgegaan, maar we
noem ik het, waarin je achtstemmige muziek hoort
looptijd niet lang is en niet alles al dichtgetimmerd
Voor expats is dit een laagdrempelige manier om
hebben het dus verplaatst naar het najaar. De
en waarbij iedere stem of elk instrument uit een
is voordat je een aanvraag doet. Het is een soepele
nieuwe mensen te ontmoeten en voor ons is het een
kennismaking hebben we wel in februari gehou-
andere speaker komt. Je staat in een landschap van
samenwerking.”
kans om potentiële nieuwe zangers te ontdekken.
den, daarvoor zijn we bij Carola Eijsenring van
muziek en wordt helemaal weggeblazen. Hierbij
Letterlijk je stem laten horen en expats samen-
Indigo-Wereld aangehaakt. Zij verzorgt een tour
werk ik samen met twee jazzmusici die ik al lang
brengen met zangsessies: dat is ons doel”, vertelt
door Eindhoven voor expats op donderdagen en wij
ken: Jeroen van Vliet en Erik van der Westen. Ik
Manja Geijsel.
kregen een plekje in die tour om kennis te maken en
houd van hun muziek. Gekoppeld aan dit project,
wat zangoefeningen te doen met de aanwezigen.”
wil ik een reis langs zes landen in Europa maken en
Grootste winst?
daar een musicus uitnodigen om een nieuw stuk te
“De eerste sessie heeft pas plaatsgevonden en het
De proeftuin
componeren dat ook in de cocon zal klinken”, vertelt
viel mij op dat de mensen meteen na de zangsessie
“Ik voelde me heel welkom met ons idee. Het is een
Michiel van der Kley.
met elkaar in gesprek gingen. De expats hadden
fijne stimulans voor ons als koor om een financiële
samen muziek gemaakt, met onze dirigent en een
impuls te krijgen. Het project paste goed bij de
Grootste winst?
aantal leden van ons koor en daarna ontstond er
proeftuin internationalisering en ik vind het mooi dat
“Ik ben in januari naar Århus in Denemarken gegaan,
iets. Het is mooi om te zien dat mensen uit verschil-
het een plekje heeft gekregen in de culturele sector.”
om daar mensen te spreken over dit project en een
lende windstreken bij elkaar komen en muziek zo’n
goede locatie te zoeken. Daar was veel enthousi-
invloed heeft. De meesten hadden weinig ervaring
asme voor mijn project, ik merkte dat het idee veel
met zingen en juist daardoor is zo bijzonder dat er
potentie heeft. Ik ontmoette daar een ziekenhuis-
dan iets nieuws ontstaat. Binnen no time stonden ze
directeur die mijn project geschikt vond voor de
meerstemmig te zingen.”
wachtkamer op de oncologie-afdeling. Dat is een groot compliment.” Aanpassingen door corona
18
“Om dit project uit te kunnen voeren, ben ik ook
De toekomst
afhankelijk van de financiering van Brabant C en
“Met dit project komen wij in contact met nieuwe
die aanvraag ligt nu stil door corona. Daarnaast kan
culturen en mensen en verbinden we expats onder-
ik niet naar andere landen om daar onderzoek te
De toekomst
ling met elkaar. Die invloed van verschillende cultu-
doen en te netwerken, dus het project is even
“Ik weet dat het idee werkt, maar het is nu wachten
ren is goed in te zetten in ons koor. Zo krijgen we
stilgelegd. Het ontwerp voor de cocon is klaar.
tot de grenzen opengaan. En: ik kijk naar opties om
andere muziekinvloeden en dat is voor ons fijn. We
Door een 3D-print-techniek te gebruiken kan ik
het werk zo te maken dat er één persoon per keer
hopen een voicepool op te zetten uiteindelijk, waarin
een ruimte creëren die er voor zorgt dat er geen
in kan, corona-proof, in plaats van een gezamen-
mensen met elkaar zingen en wanneer mogelijk
nagalm ontstaat en het geluid optimaal is in de
lijke ervaring die ik voor ogen had. Daarnaast kijk ik
doorstromen naar het Strijps Kamerkoor. We heb-
cocon. Het duurt een jaar voordat de ruimte af is,
naar partners en financieringsmogelijkheden om het
ben relatief veel jonge mensen in het koor en dat
dus mijn project loopt zeker uit.”
werk te printen.”
willen we graag zo houden, mede door dit project.”
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
19
PROGRAMMALIJN
CULTUUREDUCATIE EN -PARTICIPATIE
DOEL
“Met de samenwerking in BrabantStad hebben we Brabant veel beter op de kaart gekregen in Den Haag en in de rest van het land. Het knappe is dat we daarbij de kracht van iedere partner hebben kunnen inzetten en profileren. Dat komt de provincie, de steden, maar ook onze culturele organisaties ten goede. En uiteindelijk natuurlijk de kunstenaars en het publiek.”
Kings of Colors Festival – foto Studio Giftig – artists Studio Giftig, David Mr.June Loef, Bart Smeets, TelmoMiel
Bewerkstelligen dat iedereen in Brabant een leven lang toegang heeft tot cultuur.
AANPAK • Voorbereiden BrabantStad-aanvraag voor regeling Cultuureducatie met Kwaliteit. • Verkenning mogelijkheden en kansen van de nieuwe landelijke regeling cultuurparticipatie.
Eind oktober diende Brabant een gezamenlijke aanvraag in voor de landelijke regeling Cultuureducatie met Kwaliteit 2021-2024 (CmK). Aangevuld met de adhesieverklaringen van de gedeputeerde van Provincie Noord-Brabant en wethouders van de gemeenten Breda, Helmond, ’s-Hertogenbosch, Oss en Tilburg is het voor het eerst dat voor CmK zo’n breed gedragen samenwerkingsaanpak – die uitgaat van lokale autonomie – is ontwikkeld. De gezamenlijke aanpak maakt Brabant de grootste speler onder de penvoerders van de regeling en geeft de provincie bij landelijke ontwikkelingen een grotere stem.
De uitvoerende organisaties Nieuwe Veste in Breda,
voering. De Stuurgroep CmK3 BrabantStad, met
CultuurContact in Helmond, Huis73 in ’s-Herto-
daarin de zeven uitvoerende organisaties, geeft
genbosch, CiST in Tilburg, De Muzelinck in Oss,
sturing aan de gezamenlijke Brabantse aanpak.
Kunstloc en Erfgoed Brabant gaan de komende jaren samenwerken om de kwaliteit van cultuureducatie
Voor 1 februari 2021 is bekend of de aanvraag is
in Brabant te versterken en de positie ervan beter
gehonoreerd en of er stevig doorgebouwd kan
te borgen binnen het onderwijs. De zeven partijen
worden op de fundamenten voor goed cultuur-
versterken elkaar in inhoud, expertise, instrumenten,
onderwijs die de afgelopen jaren zijn gelegd. De
netwerken en slagkracht.
samenwerkende organisaties willen in de periode 2021-2024 tenminste 750 scholen en daarmee
De samenwerking vergroot de efficiëntie door de MIKE VAN DE GELD – WETHOUDER GEMEENTE ’S-HERTOGENBOSCH
225.000 leerlingen bereiken.
centralisering van de administratieve penvoering door één penvoerder – Kunstloc Brabant – en creëert zo meer ruimte voor de inhoudelijke uit-
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
21
PROGRAMMALIJN
CULTUUREDUCATIE EN -PARTICIPATIE
DOEL
“Met de samenwerking in BrabantStad hebben we Brabant veel beter op de kaart gekregen in Den Haag en in de rest van het land. Het knappe is dat we daarbij de kracht van iedere partner hebben kunnen inzetten en profileren. Dat komt de provincie, de steden, maar ook onze culturele organisaties ten goede. En uiteindelijk natuurlijk de kunstenaars en het publiek.”
Kings of Colors Festival – foto Studio Giftig – artists Studio Giftig, David Mr.June Loef, Bart Smeets, TelmoMiel
Bewerkstelligen dat iedereen in Brabant een leven lang toegang heeft tot cultuur.
AANPAK • Voorbereiden BrabantStad-aanvraag voor regeling Cultuureducatie met Kwaliteit. • Verkenning mogelijkheden en kansen van de nieuwe landelijke regeling cultuurparticipatie.
Eind oktober diende Brabant een gezamenlijke aanvraag in voor de landelijke regeling Cultuureducatie met Kwaliteit 2021-2024 (CmK). Aangevuld met de adhesieverklaringen van de gedeputeerde van Provincie Noord-Brabant en wethouders van de gemeenten Breda, Helmond, ’s-Hertogenbosch, Oss en Tilburg is het voor het eerst dat voor CmK zo’n breed gedragen samenwerkingsaanpak – die uitgaat van lokale autonomie – is ontwikkeld. De gezamenlijke aanpak maakt Brabant de grootste speler onder de penvoerders van de regeling en geeft de provincie bij landelijke ontwikkelingen een grotere stem.
De uitvoerende organisaties Nieuwe Veste in Breda,
voering. De Stuurgroep CmK3 BrabantStad, met
CultuurContact in Helmond, Huis73 in ’s-Herto-
daarin de zeven uitvoerende organisaties, geeft
genbosch, CiST in Tilburg, De Muzelinck in Oss,
sturing aan de gezamenlijke Brabantse aanpak.
Kunstloc en Erfgoed Brabant gaan de komende jaren samenwerken om de kwaliteit van cultuureducatie
Voor 1 februari 2021 is bekend of de aanvraag is
in Brabant te versterken en de positie ervan beter
gehonoreerd en of er stevig doorgebouwd kan
te borgen binnen het onderwijs. De zeven partijen
worden op de fundamenten voor goed cultuur-
versterken elkaar in inhoud, expertise, instrumenten,
onderwijs die de afgelopen jaren zijn gelegd. De
netwerken en slagkracht.
samenwerkende organisaties willen in de periode 2021-2024 tenminste 750 scholen en daarmee
De samenwerking vergroot de efficiëntie door de MIKE VAN DE GELD – WETHOUDER GEMEENTE ’S-HERTOGENBOSCH
225.000 leerlingen bereiken.
centralisering van de administratieve penvoering door één penvoerder – Kunstloc Brabant – en creëert zo meer ruimte voor de inhoudelijke uit-
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
21
DE KRACHT VAN SAMENWERKING
Kinderen zijn onze toekomst. We willen dat ze zich ontwikkelen tot creatieve en kritische volwassenen met een brede blik. Met cultuur prikkelen we de fantasie op jonge leeftijd en wakkeren we de nieuwsgierigheid aan. Zo leren kinderen om zich staande te houden in een steeds veranderende samenleving. TEKST AFKOMSTIG UIT DE GEZAMENLIJKE AANVRAAG
“Binnen de werkgroep Cultuureducatie hebben zowel beleidsmakers als uitvoerende organisaties zoals centra voor de kunsten en bemiddelingsorganisaties samengewerkt aan een plan om cultuureducatie te verstevigen in Brabant. Het op deze manier verdiepen van een onderwerp als beleidsmaker, die toch vaak in hoofdlijnen denkt, sámen met projectleiders uit verschillende Brabantse culturele instellingen vond
Deelnemende gemeenten aanvraag CmK3 door BrabantStad
ik verfrissend en krachtig. Het zijn de centra voor de kunsten en de bemiddelingsorganisaties die dagelijks ‘met hun poten in de klei staan’. Zij zien wat er wel werkt en niet werkt. Zij weten waar scholen tegenaan lopen in hun afweging om wel of niet energie te stoppen in het volwaardig verankeren van cultuureducatie in hun curriculum.”
“Eindhoven diende wegens zijn eigen lokale situatie zelfstandig een aanvraag voor CmK3 in, maar zal op verschillende thema’s wel de inhoudelijke samenwerking met BrabantStad aangaan in de nieuwe CmK-periode.” SERIFE CETIN – CULTUUR EINDHOVEN
“Het is heel bijzonder hoe alle partijen in Brabant samen deze aanvraag hebben geschreven. Wij hebben
steeds de vraag gesteld hoe we door samen te werken, lokaal cultuureducatie kunnen versterken. Denk bijvoorbeeld aan het ontwikkelen van professionaliseringstrajecten voor leerkrachten en cultuuraanbieders. De aanvraag is op basis van gelijkwaardigheid in co-creatie tot stand gekomen. Ons uitgangspunt daarbij was dat men lokaal het beste op de
hoogte is van wat scholen nodig hebben. Dit leidde tot de hoofdvraag hoe we gezamenlijk lokale autonomie en activiteiten konden ondersteunen. Dit heeft van iedereen openheid gevraagd rond de eigen wensen en een bereidheid om tegemoet te komen aan de wensen van anderen.” MATTHIJS LEENDERTSE – ADVISEUR EN INHOUDELIJK REDACTIE VAN DE AANVRAAG
MARLEEN HUIJBREGTS – WERKGROEP CULTUUREDUCATIE
CULTUURPARTICIPATIE In het regioprofiel vormen
de samenwerking tussen het
samen inspelen op alle ontwik-
cultuureducatie en cultuur-
sociaal domein en de culturele
kelingen die er zijn’ en ‘welke
participatie een programmalijn.
sector.
ontwikkelingen zijn er’. In juni
Een logische combinatie die in
ben ik gaan kijken hoe we
veel beleidslijnen voorkomt.
De werkgroep verkende de
landelijke, provinciale en lokale
Het ministerie van Onderwijs,
gemeenschappelijke delers
beleidslijnen zo optimaal op
Cultuur en Wetenschap, Fonds
uit het lokale cultuurpartici-
elkaar kunnen aansluiten. Een
voor Cultuurparticipatie en
patiebeleid van de Brabant-
heel boeiend proces! Want hoe
het Landelijk Kennisinstituut
Stad-partners en voerde
zorg je ervoor dat ieder zijn of
Cultuureducatie en Amateur-
veldgesprekken. Met de opge-
haar rol kan pakken? Afspraken
kunst kondigden begin 2020
haalde kennis zijn uitdagingen
maken en verwachtingen chec-
een nieuwe regeling voor
en ambities benoemd.
ken staan bij mij hoog in het
cultuurparticipatie aan. De
vaandel. Als we elkaar goed ver-
focus in dat programma lag
Na deze verkenning van het
staan, kunnen we samen mooie
echter niet in het verlengde van
beleid en de ruimte en het per-
dingen voor elkaar krijgen.
cultuureducatie, maar geheel
spectief die de nieuwe regeling
Daar ben ik van overtuigd. Ik
op de samenwerking tussen de
van FCP biedt, is besloten dat
kijk uit naar het vervolg van de
culturele sector en het sociaal
cultuurparticipatie een eigen
samenwerking in BrabantStad.
domein.
aanpak en werkgroep kreeg.
Daarbij houden we ook pro-
In Brabant gebeurt er op dit
Samenwerken in BrabantStad
buiten de B5. Want ook daar
front al veel. De provincie kent
“Ik ben in juni 2020 begonnen
gebeuren op het vlak van cul-
sterke, landelijk toonaange-
als projectleider Cultuurpartici-
tuurparticipatie mooie dingen.”
vende en vernieuwende initia-
patie, toen er een aparte werk-
tieven. Creatieve professionals
groep werd opgestart voor dit
EVELIEN NELEMANS –
experimenteren, pakken kansen
thema. Er was al veel nagedacht
PROJECTLEIDER PROGRAMMALIJN
en bedenken oplossingen in
over vragen als ‘hoe kunnen we
CULTUURPARTICIPATIE
jecten en initiatieven in het oog
22
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
23
DE KRACHT VAN SAMENWERKING
Kinderen zijn onze toekomst. We willen dat ze zich ontwikkelen tot creatieve en kritische volwassenen met een brede blik. Met cultuur prikkelen we de fantasie op jonge leeftijd en wakkeren we de nieuwsgierigheid aan. Zo leren kinderen om zich staande te houden in een steeds veranderende samenleving. TEKST AFKOMSTIG UIT DE GEZAMENLIJKE AANVRAAG
“Binnen de werkgroep Cultuureducatie hebben zowel beleidsmakers als uitvoerende organisaties zoals centra voor de kunsten en bemiddelingsorganisaties samengewerkt aan een plan om cultuureducatie te verstevigen in Brabant. Het op deze manier verdiepen van een onderwerp als beleidsmaker, die toch vaak in hoofdlijnen denkt, sámen met projectleiders uit verschillende Brabantse culturele instellingen vond
Deelnemende gemeenten aanvraag CmK3 door BrabantStad
ik verfrissend en krachtig. Het zijn de centra voor de kunsten en de bemiddelingsorganisaties die dagelijks ‘met hun poten in de klei staan’. Zij zien wat er wel werkt en niet werkt. Zij weten waar scholen tegenaan lopen in hun afweging om wel of niet energie te stoppen in het volwaardig verankeren van cultuureducatie in hun curriculum.”
“Eindhoven diende wegens zijn eigen lokale situatie zelfstandig een aanvraag voor CmK3 in, maar zal op verschillende thema’s wel de inhoudelijke samenwerking met BrabantStad aangaan in de nieuwe CmK-periode.” SERIFE CETIN – CULTUUR EINDHOVEN
“Het is heel bijzonder hoe alle partijen in Brabant samen deze aanvraag hebben geschreven. Wij hebben
steeds de vraag gesteld hoe we door samen te werken, lokaal cultuureducatie kunnen versterken. Denk bijvoorbeeld aan het ontwikkelen van professionaliseringstrajecten voor leerkrachten en cultuuraanbieders. De aanvraag is op basis van gelijkwaardigheid in co-creatie tot stand gekomen. Ons uitgangspunt daarbij was dat men lokaal het beste op de
hoogte is van wat scholen nodig hebben. Dit leidde tot de hoofdvraag hoe we gezamenlijk lokale autonomie en activiteiten konden ondersteunen. Dit heeft van iedereen openheid gevraagd rond de eigen wensen en een bereidheid om tegemoet te komen aan de wensen van anderen.” MATTHIJS LEENDERTSE – ADVISEUR EN INHOUDELIJK REDACTIE VAN DE AANVRAAG
MARLEEN HUIJBREGTS – WERKGROEP CULTUUREDUCATIE
CULTUURPARTICIPATIE In het regioprofiel vormen
de samenwerking tussen het
samen inspelen op alle ontwik-
cultuureducatie en cultuur-
sociaal domein en de culturele
kelingen die er zijn’ en ‘welke
participatie een programmalijn.
sector.
ontwikkelingen zijn er’. In juni
Een logische combinatie die in
ben ik gaan kijken hoe we
veel beleidslijnen voorkomt.
De werkgroep verkende de
landelijke, provinciale en lokale
Het ministerie van Onderwijs,
gemeenschappelijke delers
beleidslijnen zo optimaal op
Cultuur en Wetenschap, Fonds
uit het lokale cultuurpartici-
elkaar kunnen aansluiten. Een
voor Cultuurparticipatie en
patiebeleid van de Brabant-
heel boeiend proces! Want hoe
het Landelijk Kennisinstituut
Stad-partners en voerde
zorg je ervoor dat ieder zijn of
Cultuureducatie en Amateur-
veldgesprekken. Met de opge-
haar rol kan pakken? Afspraken
kunst kondigden begin 2020
haalde kennis zijn uitdagingen
maken en verwachtingen chec-
een nieuwe regeling voor
en ambities benoemd.
ken staan bij mij hoog in het
cultuurparticipatie aan. De
vaandel. Als we elkaar goed ver-
focus in dat programma lag
Na deze verkenning van het
staan, kunnen we samen mooie
echter niet in het verlengde van
beleid en de ruimte en het per-
dingen voor elkaar krijgen.
cultuureducatie, maar geheel
spectief die de nieuwe regeling
Daar ben ik van overtuigd. Ik
op de samenwerking tussen de
van FCP biedt, is besloten dat
kijk uit naar het vervolg van de
culturele sector en het sociaal
cultuurparticipatie een eigen
samenwerking in BrabantStad.
domein.
aanpak en werkgroep kreeg.
Daarbij houden we ook pro-
In Brabant gebeurt er op dit
Samenwerken in BrabantStad
buiten de B5. Want ook daar
front al veel. De provincie kent
“Ik ben in juni 2020 begonnen
gebeuren op het vlak van cul-
sterke, landelijk toonaange-
als projectleider Cultuurpartici-
tuurparticipatie mooie dingen.”
vende en vernieuwende initia-
patie, toen er een aparte werk-
tieven. Creatieve professionals
groep werd opgestart voor dit
EVELIEN NELEMANS –
experimenteren, pakken kansen
thema. Er was al veel nagedacht
PROJECTLEIDER PROGRAMMALIJN
en bedenken oplossingen in
over vragen als ‘hoe kunnen we
CULTUURPARTICIPATIE
jecten en initiatieven in het oog
22
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
23
PROGRAMMALIJN
PUBLIEKSWERKING
DOEL Toewerken naar een voor alle Brabanders passend cultureel aanbod.
AANPAK • Kennis ontwikkelen over publiekswerking bij Brabantse culturele organisaties en instellingen. • Zorgen voor inzicht in doelgroepen en voor manieren/instrumenten om dat inzicht blijvend te verkrijgen.
LocHal – foto Arjen Veldt Fotografie
“Door de samenwerking in BrabantStad hebben we onze positie als regio naar het Rijk versterkt: de verscheidenheid en kwaliteit van kunst en cultuur in Brabant is landelijk erkend en herkend. Dat blijkt onder meer uit de groei van het aantal instellingen dat is opgenomen in de landelijke Basisinfrastructuur. Voor Tilburg is het bijzonder dat nu Het Zuidelijk Toneel én het Textielmuseum/ Textiellab landelijke erkenning hebben. De kracht van dit gezamenlijke traject is ook dat we elkaar als partners in BrabantStad steunen en nu veel beter van elkaar weten wat er toe doet op cultureel gebied in onze steden en in de provincie.”
Bij het Brabantse culturele ecosysteem dat BrabantStad nastreeft, behoort een inclusief aanbod. Oftewel een cultureel aanbod voor iedere Brabander. Dat is een uitdaging in een samenleving die steeds pluriformer wordt. Publiekswerking kan worden ingezet door culturele instellingen die nieuwe doelgroepen willen bereiken. Het is meer dan marketing. Het is een vorm van samenwerken met specifieke doelgroepen. Door in dialoog te treden, ruimte te bieden aan nieuwe verhalen en aan een andere beleving, ontstaat een betere afstemming tussen vraag en aanbod, een meer inclusief aanbod en uiteindelijk een groter publiek.
De werkgroep Publiekswerking richt zich op de
2019 een inspiratiebijeenkomst over publiekswer-
kansen die publiekswerking biedt om publiek te
king. Marketingcommunicatieprofessionals van Bra-
binden aan instellingen en organisaties. Het gaat
bantse kunst- en cultuurorganisaties spraken over
hierbij om het verhogen van de kwaliteit van contact
de meerwaarde die publiekswerking kan creëren in
met bestaande bezoekers en het binden van nieuwe
de Nederlandse cultuursector. Ze leerden daarbij
doelgroepen. Om de resultaten hiervan inzichtelijk
van culturele instellingen die hebben ervaren wat
te maken, wordt ook gewerkt aan instrumenten die
publiekswerking kan betekenen voor (potentieel)
instellingen en overheden in staat stellen inzicht te
publiek, makers en de culturele instelling zelf.
krijgen in het publieksbereik. Landelijke presentatie Culturele smaak van Braban
MARCELLE HENDRICKX – WETHOUDER GEMEENTE TILBURG
Inspiratiebijeenkomst
ders 2020
In het kader van het regioprofiel organiseerden
In februari presenteerden Het PON en Kunstloc
Cultuurmarketing en Kunstloc Brabant in november
Brabant de Culturele Smaak van Brabanders 2020.
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
25
PROGRAMMALIJN
PUBLIEKSWERKING
DOEL Toewerken naar een voor alle Brabanders passend cultureel aanbod.
AANPAK • Kennis ontwikkelen over publiekswerking bij Brabantse culturele organisaties en instellingen. • Zorgen voor inzicht in doelgroepen en voor manieren/instrumenten om dat inzicht blijvend te verkrijgen.
LocHal – foto Arjen Veldt Fotografie
“Door de samenwerking in BrabantStad hebben we onze positie als regio naar het Rijk versterkt: de verscheidenheid en kwaliteit van kunst en cultuur in Brabant is landelijk erkend en herkend. Dat blijkt onder meer uit de groei van het aantal instellingen dat is opgenomen in de landelijke Basisinfrastructuur. Voor Tilburg is het bijzonder dat nu Het Zuidelijk Toneel én het Textielmuseum/ Textiellab landelijke erkenning hebben. De kracht van dit gezamenlijke traject is ook dat we elkaar als partners in BrabantStad steunen en nu veel beter van elkaar weten wat er toe doet op cultureel gebied in onze steden en in de provincie.”
Bij het Brabantse culturele ecosysteem dat BrabantStad nastreeft, behoort een inclusief aanbod. Oftewel een cultureel aanbod voor iedere Brabander. Dat is een uitdaging in een samenleving die steeds pluriformer wordt. Publiekswerking kan worden ingezet door culturele instellingen die nieuwe doelgroepen willen bereiken. Het is meer dan marketing. Het is een vorm van samenwerken met specifieke doelgroepen. Door in dialoog te treden, ruimte te bieden aan nieuwe verhalen en aan een andere beleving, ontstaat een betere afstemming tussen vraag en aanbod, een meer inclusief aanbod en uiteindelijk een groter publiek.
De werkgroep Publiekswerking richt zich op de
2019 een inspiratiebijeenkomst over publiekswer-
kansen die publiekswerking biedt om publiek te
king. Marketingcommunicatieprofessionals van Bra-
binden aan instellingen en organisaties. Het gaat
bantse kunst- en cultuurorganisaties spraken over
hierbij om het verhogen van de kwaliteit van contact
de meerwaarde die publiekswerking kan creëren in
met bestaande bezoekers en het binden van nieuwe
de Nederlandse cultuursector. Ze leerden daarbij
doelgroepen. Om de resultaten hiervan inzichtelijk
van culturele instellingen die hebben ervaren wat
te maken, wordt ook gewerkt aan instrumenten die
publiekswerking kan betekenen voor (potentieel)
instellingen en overheden in staat stellen inzicht te
publiek, makers en de culturele instelling zelf.
krijgen in het publieksbereik. Landelijke presentatie Culturele smaak van Braban
MARCELLE HENDRICKX – WETHOUDER GEMEENTE TILBURG
Inspiratiebijeenkomst
ders 2020
In het kader van het regioprofiel organiseerden
In februari presenteerden Het PON en Kunstloc
Cultuurmarketing en Kunstloc Brabant in november
Brabant de Culturele Smaak van Brabanders 2020.
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
25
ZONDER PUBLIEK GEEN KUNST TEUN VAN IRSEL – ADVISEUR FINANCIERING & MUZIEK BIJ KUNSTLOC MARC EYSINK SMEETS – DIRECTEUR FESTIVAL CIRCOLO TILBURG “Zonder publiek heeft kunst geen zin. Uiteindelijk
Dashboard
is een voorstelling of werk er om het met publiek
Teun: “De werkgroep Publiekswerking heeft beslo-
te delen”, vertelt Teun van Irsel. “Voor ons is het
ten een online tool te ontwikkelen waarmee culturele
belangrijk een relatie op te bouwen met het publiek
organisaties hun doelgroep beter kunnen bepalen.
van Festival Circolo. Het gaat niet alleen om de
We hebben Marc gevraagd of we zijn klanten-
kaartverkoop, maar ik wil het publiek meenemen in
bestand mochten analyseren. Samen met het PON
het hele product”, zegt Marc Eysink Smeets. “We
heeft Kunstloc die tool, een dashboard publieks-
zijn bezig met publiekswerking en betrekken de
bereik, gemaakt. Helaas, drie weken voordat Festival
bezoekers in het proces door te laten zien hoe pro-
Circolo zou starten, gooide corona roet in het eten.
ducties in elkaar zitten en een dialoog tussen makers
Daardoor waren er te weinig data om een goede
en het publiek te faciliteren.”
pilot uit te voeren.”
Het rapport is een update van de in 2013 versche-
Impact COVID-19
nen publicatie De Culturele Smaak van Brabant.
De corona-maatregelen beperkten de werkgroep
Marketing of publiekswerking?
Naast het ontwikkelen van de tool, wilden Teun en
Er is onderzocht welke veranderingen de afgelo-
en culturele partners in hun aanpak. Het organiseren
“Publiekswerking is iets anders dan marketing.
Marc in gesprek met die nieuwe doelgroepen. “Dat
pen jaren zijn opgetreden in het cultuurgedrag van
van pilots en experimenten met publiekswerking
Kaartverkoop is gemakkelijk meetbaar, maar de
is nog niet gelukt. Ook wilden we kennisuitwisseling
publieksgroepen. Dit heeft geleid tot een gewijzigde
moest worden uitgesteld. Het testen van de nieuw
impact van cultuur op mensen is veel lastiger te
faciliteren. Gelukkig gebeurt dat al veel. Festival
segmentatie met persona’s die beter aansluiten op
te ontwikkelen tool is eveneens uitgesteld.
meten”, zegt Teun. Marc beaamt: “Laten zien dat
Circolo heeft een eigen netwerk waarin ze hun ken-
de manier waarop mensen tegenwoordig cultuur
het bezoek aan een culturele activiteit meer biedt
nis delen bijvoorbeeld”, vertelt Teun.
consumeren.
dan vermaak, laat zich lastiger uitdrukken in cijfers.
Met het rapport startte de werkgroep PubliekswerTijdlijn
king de fase waarin instellingen met de persona’s aan de slag gaan en op basis van de gegevens meer data gedreven gaan werken aan publiekswerking.
�
November 2019
Door corona moet het culturele veld een grote groep
Onderzoek naar coronabeleving in culturele sector
mensen opnieuw aan zich zien te binden. Het is een
“In deze coronatijd doet het PON een onderzoek
herstelproces. Ik heb liever 5.000 intensief betrokken
naar de cultuurbeleving van mensen. Hoe verandert
bezoekers op het festival dan 10.000 mensen die
die beleving tijdens corona? We onderzoeken dit,
maar even blijven. Die vluchtigheid willen we niet.”
zodat we weten hoe we het in de toekomst moeten
Bijeenkomst voor cultureel marketeers uit Nederland en Vlaanderen
Dashboard publieksbereik Ook is een begin gemaakt met de ontwikkeling van
voor Brabanders, is belangrijk. Dat levert winst op
heeft Festival Circolo geholpen bij het maken van
lange termijn op.”
November 2019
een doelgroepenanalyse. Daardoor konden we
aan een inclusiever aanbod werken. Hierbij wordt
Sessie publiekswerking werkconferentie
onze voorstellingen koppelen aan de diverse groe-
samengewerkt met gespecialiseerde marketeers
amateurkunst
pen in Brabant. De grootste winst is dat we beter
een online tool, een dashboard, voor organisaties die
�
aanpakken”, aldus Teun. “Die waarde van cultuur “Het rapport Culturele Smaak van Brabanders 2020
en partijen uit het culturele veld. Festival Circolo, poppodium Mezz in Breda en Theater De Lievekamp
toespitsen op bepaalde groepen. Dat maakt de �
Maart 2020
in Oss zijn pilots gestart met het dashboard, die de
Publicatie De culturele smaak van Bra-
komende periode verder getest en eventueel aan-
bander 2020
publiekswerking beter.”
gepast worden. �
Mei 2020 Start testfase dashboard
26
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
27
ZONDER PUBLIEK GEEN KUNST TEUN VAN IRSEL – ADVISEUR FINANCIERING & MUZIEK BIJ KUNSTLOC MARC EYSINK SMEETS – DIRECTEUR FESTIVAL CIRCOLO TILBURG “Zonder publiek heeft kunst geen zin. Uiteindelijk
Dashboard
is een voorstelling of werk er om het met publiek
Teun: “De werkgroep Publiekswerking heeft beslo-
te delen”, vertelt Teun van Irsel. “Voor ons is het
ten een online tool te ontwikkelen waarmee culturele
belangrijk een relatie op te bouwen met het publiek
organisaties hun doelgroep beter kunnen bepalen.
van Festival Circolo. Het gaat niet alleen om de
We hebben Marc gevraagd of we zijn klanten-
kaartverkoop, maar ik wil het publiek meenemen in
bestand mochten analyseren. Samen met het PON
het hele product”, zegt Marc Eysink Smeets. “We
heeft Kunstloc die tool, een dashboard publieks-
zijn bezig met publiekswerking en betrekken de
bereik, gemaakt. Helaas, drie weken voordat Festival
bezoekers in het proces door te laten zien hoe pro-
Circolo zou starten, gooide corona roet in het eten.
ducties in elkaar zitten en een dialoog tussen makers
Daardoor waren er te weinig data om een goede
en het publiek te faciliteren.”
pilot uit te voeren.”
Het rapport is een update van de in 2013 versche-
Impact COVID-19
nen publicatie De Culturele Smaak van Brabant.
De corona-maatregelen beperkten de werkgroep
Marketing of publiekswerking?
Naast het ontwikkelen van de tool, wilden Teun en
Er is onderzocht welke veranderingen de afgelo-
en culturele partners in hun aanpak. Het organiseren
“Publiekswerking is iets anders dan marketing.
Marc in gesprek met die nieuwe doelgroepen. “Dat
pen jaren zijn opgetreden in het cultuurgedrag van
van pilots en experimenten met publiekswerking
Kaartverkoop is gemakkelijk meetbaar, maar de
is nog niet gelukt. Ook wilden we kennisuitwisseling
publieksgroepen. Dit heeft geleid tot een gewijzigde
moest worden uitgesteld. Het testen van de nieuw
impact van cultuur op mensen is veel lastiger te
faciliteren. Gelukkig gebeurt dat al veel. Festival
segmentatie met persona’s die beter aansluiten op
te ontwikkelen tool is eveneens uitgesteld.
meten”, zegt Teun. Marc beaamt: “Laten zien dat
Circolo heeft een eigen netwerk waarin ze hun ken-
de manier waarop mensen tegenwoordig cultuur
het bezoek aan een culturele activiteit meer biedt
nis delen bijvoorbeeld”, vertelt Teun.
consumeren.
dan vermaak, laat zich lastiger uitdrukken in cijfers.
Met het rapport startte de werkgroep PubliekswerTijdlijn
king de fase waarin instellingen met de persona’s aan de slag gaan en op basis van de gegevens meer data gedreven gaan werken aan publiekswerking.
�
November 2019
Door corona moet het culturele veld een grote groep
Onderzoek naar coronabeleving in culturele sector
mensen opnieuw aan zich zien te binden. Het is een
“In deze coronatijd doet het PON een onderzoek
herstelproces. Ik heb liever 5.000 intensief betrokken
naar de cultuurbeleving van mensen. Hoe verandert
bezoekers op het festival dan 10.000 mensen die
die beleving tijdens corona? We onderzoeken dit,
maar even blijven. Die vluchtigheid willen we niet.”
zodat we weten hoe we het in de toekomst moeten
Bijeenkomst voor cultureel marketeers uit Nederland en Vlaanderen
Dashboard publieksbereik Ook is een begin gemaakt met de ontwikkeling van
voor Brabanders, is belangrijk. Dat levert winst op
heeft Festival Circolo geholpen bij het maken van
lange termijn op.”
November 2019
een doelgroepenanalyse. Daardoor konden we
aan een inclusiever aanbod werken. Hierbij wordt
Sessie publiekswerking werkconferentie
onze voorstellingen koppelen aan de diverse groe-
samengewerkt met gespecialiseerde marketeers
amateurkunst
pen in Brabant. De grootste winst is dat we beter
een online tool, een dashboard, voor organisaties die
�
aanpakken”, aldus Teun. “Die waarde van cultuur “Het rapport Culturele Smaak van Brabanders 2020
en partijen uit het culturele veld. Festival Circolo, poppodium Mezz in Breda en Theater De Lievekamp
toespitsen op bepaalde groepen. Dat maakt de �
Maart 2020
in Oss zijn pilots gestart met het dashboard, die de
Publicatie De culturele smaak van Bra-
komende periode verder getest en eventueel aan-
bander 2020
publiekswerking beter.”
gepast worden. �
Mei 2020 Start testfase dashboard
26
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
27
PROGRAMMALIJN
TALENTONTWIKKELING
DOEL De innovatiekracht van de regio versterken door makers de mogelijkheid te bieden zich op artistiek en zakelijk vlak door te ontwikkelen.
AANPAK • Doorontwikkeling en verduurzaming van het multidisciplinair talentontwikkelingsprogramma TalentHub Brabant, met aandacht voor de in- en uitstroom bij de
“In BrabantStad hebben we de afgelopen twee jaar hard gewerkt aan een sterker kunst- en cultuurklimaat. Dit hebben we gedaan door onze kennis en netwerken te verbinden en door onze ambities te vertalen in acties. De grote gevolgen van de corona-pandemie voor de culturele en creatieve sector onderstreept het belang van onze samenwerking, zowel voor de makers van nu als de makers van de toekomst. Samen laten we zien wat er kan in Brabant.” ANTOINETTE MAAS – WETHOUDER
Cacaofabriek in Helmond – framed by Dave van Hout
talenthubs.
De werkgroep Talentontwikkeling heeft onderzocht hoe de B5 – vanuit bestaand gemeentelijk beleid voor talentontwikkeling in de professionele kunsten – aansluiting kan vinden bij de TalentHub Brabant. Dit met als doel het provinciale programma te versterken en te verduurzamen. Elke partner verricht inspanningen om jonge professionals en talenten ruimte voor ontwikkeling te bieden. In de werkgroep is informatie hierover uitgewisseld en is gezocht naar betere synergie.
Urban
Broedplaatsen
De werkgroep heeft zich georiënteerd op de ont-
De werkgroep heeft besproken in hoeverre de
wikkeling van urban talent binnen de professionele
gemeenten een grotere rol kunnen spelen bij de
kunsten. Het beleid van de verschillende gemeen-
instroom van talenten in het TalentHub Brabant-
ten richt zich namelijk met name op urban partijen
programma. In dat kader is er voor de monitor
binnen amateurkunst. Om te stimuleren dat urban
Waarde van cultuur 2020 een verkennend onder-
talent binnen de professionele kunsten aansluiting
zoek uitgevoerd naar de betekenis van broedplaat-
vindt bij TalentHub Brabant is er een begripsbe-
sen in de provincie. Dit heeft een beschrijving van
paling vastgesteld voor urban in relatie tot talent-
de verschillende typen broedplaatsen opgeleverd.
ontwikkeling in de professionele kunsten. Deze is
Ook is duidelijk gemaakt hoe bijvoorbeeld beleids-
toegepast in de nieuwe provinciale regeling 2020-
makers kunnen bijdragen aan de betekenis van
2022 die ten grondslag ligt aan het TalentHub
broedplaatsen. Het onderzoek is als onderdeel van
Brabant-programma.
de publicatie Waarde van cultuur opgeleverd.
IN HELMOND
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
29
PROGRAMMALIJN
TALENTONTWIKKELING
DOEL De innovatiekracht van de regio versterken door makers de mogelijkheid te bieden zich op artistiek en zakelijk vlak door te ontwikkelen.
AANPAK • Doorontwikkeling en verduurzaming van het multidisciplinair talentontwikkelingsprogramma TalentHub Brabant, met aandacht voor de in- en uitstroom bij de
“In BrabantStad hebben we de afgelopen twee jaar hard gewerkt aan een sterker kunst- en cultuurklimaat. Dit hebben we gedaan door onze kennis en netwerken te verbinden en door onze ambities te vertalen in acties. De grote gevolgen van de corona-pandemie voor de culturele en creatieve sector onderstreept het belang van onze samenwerking, zowel voor de makers van nu als de makers van de toekomst. Samen laten we zien wat er kan in Brabant.” ANTOINETTE MAAS – WETHOUDER
Cacaofabriek in Helmond – framed by Dave van Hout
talenthubs.
De werkgroep Talentontwikkeling heeft onderzocht hoe de B5 – vanuit bestaand gemeentelijk beleid voor talentontwikkeling in de professionele kunsten – aansluiting kan vinden bij de TalentHub Brabant. Dit met als doel het provinciale programma te versterken en te verduurzamen. Elke partner verricht inspanningen om jonge professionals en talenten ruimte voor ontwikkeling te bieden. In de werkgroep is informatie hierover uitgewisseld en is gezocht naar betere synergie.
Urban
Broedplaatsen
De werkgroep heeft zich georiënteerd op de ont-
De werkgroep heeft besproken in hoeverre de
wikkeling van urban talent binnen de professionele
gemeenten een grotere rol kunnen spelen bij de
kunsten. Het beleid van de verschillende gemeen-
instroom van talenten in het TalentHub Brabant-
ten richt zich namelijk met name op urban partijen
programma. In dat kader is er voor de monitor
binnen amateurkunst. Om te stimuleren dat urban
Waarde van cultuur 2020 een verkennend onder-
talent binnen de professionele kunsten aansluiting
zoek uitgevoerd naar de betekenis van broedplaat-
vindt bij TalentHub Brabant is er een begripsbe-
sen in de provincie. Dit heeft een beschrijving van
paling vastgesteld voor urban in relatie tot talent-
de verschillende typen broedplaatsen opgeleverd.
ontwikkeling in de professionele kunsten. Deze is
Ook is duidelijk gemaakt hoe bijvoorbeeld beleids-
toegepast in de nieuwe provinciale regeling 2020-
makers kunnen bijdragen aan de betekenis van
2022 die ten grondslag ligt aan het TalentHub
broedplaatsen. Het onderzoek is als onderdeel van
Brabant-programma.
de publicatie Waarde van cultuur opgeleverd.
IN HELMOND
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
29
WAARDE VAN CULTUUR DOEL The Ruggeds, Between Us – foto Little Shao
Inzicht in trends en ontwikkelingen op basis van diverse deelonderzoeken die samen
“De snelheid waarmee broedplaatsen mogelijkheden bieden voor presentatie, wordt sterk gewaardeerd. Dat geldt ook voor de mogelijkheid om niet direct een eindresultaat te moeten tonen maar in presentaties het proces te kunnen testen.”
leiden tot Waarde van cultuur 2020.
AANPAK • Monitor herhalen uit 2018 om een beeld door de tijd heen te creëren. • Bij elkaar brengen van vooraf afgestemde onderzoeken binnen één publicatie. • Meer afstemming tussen onderzoekspartners t.b.v. publicatie en presentatie cijfers in juni 2020. • Samenwerken met B5 bij datalevering. • Samenwerking met M7 vormgeven.
BrabantStad is de eerste regio in Nederland die in
Tegelijkertijd blijkt uit de onderzoeksresultaten
2018 breed onderzoek naar de waarde van cultuur
dat Brabant op dit moment een bescheiden
uitvoerde. In 2020 is de tweede editie gepubliceerd:
culturele infrastructuur heeft met een lage positie
Waarde van cultuur 2020. Met het onderzoeks-
ten opzichte van andere provincies als het gaat om
en monitoringsinstrument houdt BrabantStad zich
het aantal culturele voorzieningen en het culturele
een spiegel voor over actuele ontwikkelingen en
aanbod per hoofd van de bevolking. We staan
implementeert ze reflectie en feitelijke onderbou-
gemiddeld op plaats 7 van de twaalf provincies.
wing in de beleidscyclus.
Hoewel Brabant een bescheiden positie heeft met betrekking tot het aanbod van culturele voorzie-
Waarde van cultuur 2020 biedt bestuurders,
ningen ten opzichte van andere provincies, bezoekt
beleidsmakers en professionals in het culturele veld
men er relatief veel cultuur.
waardevolle inzichten. De monitor geeft hun handHENK VINKEN – PYRRHULA RESEARCH
vatten die beleidsontwikkeling en planvorming hel-
Cijfers van 53 Brabantse instellingen laten zien dat in
CONSULTANTS
pen vorm te geven. Juist wanneer het stelsel stevig
de periode 2013–2016 deze instellingen gemiddeld
onder druk staat, zoals nu met de maatregelen rond
bijna 2,3 miljoen bezoeken krijgen. In 2017 en 2018
COVID-19, is het belangrijk een goed overzicht te
is dat opgelopen naar respectievelijk 3,6 en 4,3 mil-
hebben van de sterke en zwakkere punten ervan. In
joen bezoeken.
“Binnen de werkgroep vonden de leden het waardevol om van elkaar te zien hoe zij met talentontwikkeling omgaan. Het was meer een proces dan dat het direct resultaat opleverde. Dat komt ook doordat de werkgroep is gewisseld van samenstelling. Maar dat proces heeft wel iets in gang gezet.”
Waarde van cultuur 2020 zijn op basis van feiten en cijfers tot eind 2019 de actuele trends en ontwikke-
Impact COVID19
lingen in de (Brabantse) cultuursector beschreven.
Ook de werkgroep Waarde van cultuur ondervond problemen door de corona-maatregelen. Een
Bevindingen
grootse lancering van de nieuwe monitor kon niet
Waarde van cultuur 2020 laat bijvoorbeeld zien dat
worden georganiseerd. Via diverse online kanalen
de sociale functie van kunst en cultuur steeds vaker
zijn bestuurders, beleidsmakers en professionals
wordt erkend en fungeert als belangrijk vehikel om
op de hoogte gesteld van de publicatie. Op 30 juni
IDUNA VAN DE VEN – PROJECTLEIDER
de samenleving te versterken. Steeds meer Braban-
hebben de onderzoekers via een livestream vragen
WERKGROEP TALENTONTWIKKELING
ders vinden dat cultuur bijdraagt aan het welzijn van
over de onderzoeksresultaten beantwoord.
mensen: van 58% in 2015 naar 68% in 2019. 30
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
31
WAARDE VAN CULTUUR DOEL The Ruggeds, Between Us – foto Little Shao
Inzicht in trends en ontwikkelingen op basis van diverse deelonderzoeken die samen
“De snelheid waarmee broedplaatsen mogelijkheden bieden voor presentatie, wordt sterk gewaardeerd. Dat geldt ook voor de mogelijkheid om niet direct een eindresultaat te moeten tonen maar in presentaties het proces te kunnen testen.”
leiden tot Waarde van cultuur 2020.
AANPAK • Monitor herhalen uit 2018 om een beeld door de tijd heen te creëren. • Bij elkaar brengen van vooraf afgestemde onderzoeken binnen één publicatie. • Meer afstemming tussen onderzoekspartners t.b.v. publicatie en presentatie cijfers in juni 2020. • Samenwerken met B5 bij datalevering. • Samenwerking met M7 vormgeven.
BrabantStad is de eerste regio in Nederland die in
Tegelijkertijd blijkt uit de onderzoeksresultaten
2018 breed onderzoek naar de waarde van cultuur
dat Brabant op dit moment een bescheiden
uitvoerde. In 2020 is de tweede editie gepubliceerd:
culturele infrastructuur heeft met een lage positie
Waarde van cultuur 2020. Met het onderzoeks-
ten opzichte van andere provincies als het gaat om
en monitoringsinstrument houdt BrabantStad zich
het aantal culturele voorzieningen en het culturele
een spiegel voor over actuele ontwikkelingen en
aanbod per hoofd van de bevolking. We staan
implementeert ze reflectie en feitelijke onderbou-
gemiddeld op plaats 7 van de twaalf provincies.
wing in de beleidscyclus.
Hoewel Brabant een bescheiden positie heeft met betrekking tot het aanbod van culturele voorzie-
Waarde van cultuur 2020 biedt bestuurders,
ningen ten opzichte van andere provincies, bezoekt
beleidsmakers en professionals in het culturele veld
men er relatief veel cultuur.
waardevolle inzichten. De monitor geeft hun handHENK VINKEN – PYRRHULA RESEARCH
vatten die beleidsontwikkeling en planvorming hel-
Cijfers van 53 Brabantse instellingen laten zien dat in
CONSULTANTS
pen vorm te geven. Juist wanneer het stelsel stevig
de periode 2013–2016 deze instellingen gemiddeld
onder druk staat, zoals nu met de maatregelen rond
bijna 2,3 miljoen bezoeken krijgen. In 2017 en 2018
COVID-19, is het belangrijk een goed overzicht te
is dat opgelopen naar respectievelijk 3,6 en 4,3 mil-
hebben van de sterke en zwakkere punten ervan. In
joen bezoeken.
“Binnen de werkgroep vonden de leden het waardevol om van elkaar te zien hoe zij met talentontwikkeling omgaan. Het was meer een proces dan dat het direct resultaat opleverde. Dat komt ook doordat de werkgroep is gewisseld van samenstelling. Maar dat proces heeft wel iets in gang gezet.”
Waarde van cultuur 2020 zijn op basis van feiten en cijfers tot eind 2019 de actuele trends en ontwikke-
Impact COVID19
lingen in de (Brabantse) cultuursector beschreven.
Ook de werkgroep Waarde van cultuur ondervond problemen door de corona-maatregelen. Een
Bevindingen
grootse lancering van de nieuwe monitor kon niet
Waarde van cultuur 2020 laat bijvoorbeeld zien dat
worden georganiseerd. Via diverse online kanalen
de sociale functie van kunst en cultuur steeds vaker
zijn bestuurders, beleidsmakers en professionals
wordt erkend en fungeert als belangrijk vehikel om
op de hoogte gesteld van de publicatie. Op 30 juni
IDUNA VAN DE VEN – PROJECTLEIDER
de samenleving te versterken. Steeds meer Braban-
hebben de onderzoekers via een livestream vragen
WERKGROEP TALENTONTWIKKELING
ders vinden dat cultuur bijdraagt aan het welzijn van
over de onderzoeksresultaten beantwoord.
mensen: van 58% in 2015 naar 68% in 2019. 30
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
31
SUBSIDIEREGELING PROFESSIONELE KUNSTEN 2021-2024 DOELEN • Harmonisatie en vereenvoudiging van bestaande regelingen. • Versterken van het cultureel aanbod van regionale en (inter)nationale betekenis.
AANPAK • Afstemmen subsidie- en adviestrajecten BrabantStad-partners.
“In Brabant hebben we een divers en onderscheidend cultuuraanbod. Met het gezamenlijk regioprofiel werken we meer samen en pakken we extra kansen om te komen tot versterking en verbreding van het cultuuraanbod” MONIQUE LIST-DE ROOS – WETHOUDER GEMEENTE EINDHOVEN
GLOW – foto Brabant Brand Box
• Werken met één aanvraagprocedure en een integrale beoordeling.
In 2019–2020 is in BrabantStad-verband gewerkt aan het harmoniseren van de verschillende regelingen voor de professionele kunsten. Breda, Eindhoven, ’s-Hertogenbosch, Tilburg en Provincie Noord-Brabant hebben hun meerjarige subsidieregelingen op elkaar afgestemd en er is gekozen voor één aanvraagprocedure en een integrale beoordeling door de Adviescommissie BrabantStad Cultuur. Het doel van de harmonisatieslag was meer effectiviteit: een eenvoudige aanvraagprocedure en sneller duidelijkheid bieden over de subsidieaanvragen. Met de afstemming beoogde de BrabantStad-partners tevens het culturele aanbod van bovenlokale en bovenregionale waarde te versterken en een impuls te geven aan het culturele ecosysteem in Brabant.
In juni ontvingen de aanvragers van de geharmoni-
Tilburg. ’s-Hertogenbosch besliste in november bij
seerde regelingen uitsluitsel. 53 Brabantse instellin-
de begrotingsbehandeling over vijf aanvragen.
gen krijgen per jaar ruim 9,9 miljoen euro subsidie van BrabantStad, 39 instellingen ontvangen subsidie
Met de toekenningen bieden provincie en gemeen-
van de provincie Noord-Brabant. Op drie instel-
ten de organisaties met een (boven)regionale functie
lingen na, ontvangen zij ook allemaal subsidie van
voor de professionele kunsten de mogelijkheid lang-
Breda, Eindhoven, ’s-Hertogenbosch of Tilburg. Een
jarig activiteiten te realiseren. Hierdoor zorgen deze
aantal wordt alleen door één van de steden gesub-
instellingen voor een basis van het culturele leven in
sidieerd: één in Breda, acht in Eindhoven en vijf in
heel Brabant en verbinden zij zich aan de Brabantse
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
33
SUBSIDIEREGELING PROFESSIONELE KUNSTEN 2021-2024 DOELEN • Harmonisatie en vereenvoudiging van bestaande regelingen. • Versterken van het cultureel aanbod van regionale en (inter)nationale betekenis.
AANPAK • Afstemmen subsidie- en adviestrajecten BrabantStad-partners.
“In Brabant hebben we een divers en onderscheidend cultuuraanbod. Met het gezamenlijk regioprofiel werken we meer samen en pakken we extra kansen om te komen tot versterking en verbreding van het cultuuraanbod” – WETHOUDER GEMEENTE EINDHOVEN
GLOW – foto Brabant Brand Box
• Werken met één aanvraagprocedure en een integrale beoordeling.
In 2019–2020 is in BrabantStad-verband gewerkt aan het harmoniseren van de verschillende regelingen voor de professionele kunsten. Breda, Eindhoven, ’s-Hertogenbosch, Tilburg en Provincie Noord-Brabant hebben hun meerjarige subsidieregelingen op elkaar afgestemd en er is gekozen voor één aanvraagprocedure en een integrale beoordeling door de Adviescommissie BrabantStad Cultuur. Het doel van de harmonisatieslag was meer effectiviteit: een eenvoudige aanvraagprocedure en sneller duidelijkheid bieden over de subsidieaanvragen. Met de afstemming beoogde de BrabantStad-partners tevens het culturele aanbod van bovenlokale en bovenregionale waarde te versterken en een impuls te geven aan het culturele ecosysteem in Brabant.
In juni ontvingen de aanvragers van de geharmoni-
Tilburg. ’s-Hertogenbosch besliste in november bij
seerde regelingen uitsluitsel. 53 Brabantse instellin-
de begrotingsbehandeling over vijf aanvragen.
gen krijgen per jaar ruim 9,9 miljoen euro subsidie van BrabantStad, 39 instellingen ontvangen subsidie
Met de toekenningen bieden provincie en gemeen-
van de provincie Noord-Brabant. Op drie instel-
ten de organisaties met een (boven)regionale functie
lingen na, ontvangen zij ook allemaal subsidie van
voor de professionele kunsten de mogelijkheid lang-
Breda, Eindhoven, ’s-Hertogenbosch of Tilburg. Een
jarig activiteiten te realiseren. Hierdoor zorgen deze
aantal wordt alleen door één van de steden gesub-
instellingen voor een basis van het culturele leven in
sidieerd: één in Breda, acht in Eindhoven en vijf in
heel Brabant en verbinden zij zich aan de Brabantse
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
33
Tijdlijn samenleving én aan de maatschappelijke opgaven
�
Maart 2019 Start werkgroep Harmonisatie Meer-
die hier actueel zijn.
jarenregeling De werkgroep heeft zich gebogen over de opzet van de monitoring van de projecten die een bijdrage
�
September ’19
‘MEER IN SAMENHANG NAAR HET CULTURELE VELD KIJKEN’
Start van informatietraject voor het veld
hebben ontvangen vanuit de Subsidieregeling Professionele Kunsten 2021-2024. �
November 2019 Presentatie subsidieregeling aan het veld
Evaluatie
MAAIKE VAN STEENIS – VOORZITTER ADVIESCOMMISSIE BRABANTSTAD CULTUUR VOOR SUBSIDIEREGELING PROFESSIONELE KUNSTEN 2021-2024
In het eerste kwartaal van 2021 evalueert de werkgroep de regeling en het adviestraject. Voor de
�
December 2019 “Een adviescommissie die de provinciale en
Onder de zaaglijn
gemeentelijke aanvragen gezamenlijk beoordeelt,
“Er is altijd minder budget dan dat er goede aan-
Februari 2020
zie je niet zoveel in Nederland. Terwijl het voor de
vragen zijn. Dat is voor sommige instellingen
Start Adviescommissie BrabantStad
aanvragende organisaties in beginsel veel makkelij-
schrijnend. Al is een aanvraag goed, als je net onder
Cultuur
ker en minder onzeker is”, vertelt Maaike.
de ‘zaaglijn’ zit, daar waar het geld op is, dan houdt
Aanvraagtermijn geopend
evaluatie worden aanvragers bevraagd. De komende jaren worden de uitgangspunten en strategie voor de subsidieregelingen 2025-2028 ontworpen.
�
het op. En: we beoordelen niet de instelling, maar �
Juni 2020
“Ik ben heel trots dat het op zo’n goede manier
de aanvraag. Dat is een belangrijk verschil, want we
Toekenningen
is verlopen. Het is echt Brabant-breed opgezet.
trekken het belang van de instelling niet in twijfel.”
De commissieleden zijn geselecteerd op basis van
TERUGBLIK OP SAMENWERKING
Maaike: “Voor Aline Knip, de coördinerend secre-
disciplines die er voorkomen. Voor sommige rege-
taris, en voor mijzelf, was het een intensief voorbe-
lingen zijn er subcommissies per discipline, maar
reidingstraject. Vooral in praktische zin. Maar ook
delijk eigenlijk al heel erg
dat hebben wij niet gedaan. We hebben naar de
tijdens de vergaderingen, want wij waren
op één lijn zaten. De meer-
samenhang in het culturele veld gekeken en niet alle
bij alle online vergaderingen aanwezig”, aldus
De afgelopen twee jaar heeft
organisaties uit andere steden,
jarige financiering in de
disciplines zijn zo zwart-wit te onderscheiden, dans
Maaike. “Dat moet ook, want er moet een continu-
de werkgroep Harmonisatie
waar je normaal gesproken
diverse steden en provincie
en theater zijn bijvoorbeeld al moeilijk in te delen”,
iteit in de beoordeling van de aanvragen zitten en
Meerjaren Subsidieregeling
minder contact mee hebt.
verschilde inhoudelijk niet
aldus Maaike. “Zo hebben we met dertien men-
dat waarborg je alleen, als je heel scherp bent en
zoveel van elkaar. Criteria
sen met verschillende achtergronden de aanvragen
alles meekrijgt. Soms had de online versie voorde-
bekeken.”
len. Mensen laten elkaar beter uitpraten en daardoor
Cultuur BrabantStad vorm en uitvoering gegeven aan de
Door de samenwerking:
zoals artistieke en orga-
programmalijn. Om aansluiting
• leerden de partners elkaars
nisatorische kwaliteit en
met het veld te houden, orga-
werkwijzen kennen. Het
publieksbereik staan bij elke
Het beoordelingsproces viel precies in de eerste lock
niseerde de werkgroep vijf
‘dwong’ hen kritisch naar de
partner centraal, wellicht in
down-periode. Maaike: “We zijn direct overgescha-
Rond de zomer overhandigde de commissie haar
bijeenkomsten voor en met
eigen patronen te kijken en
andere bewoordingen;
keld op online vergaderingen. Het belang voor de
adviezen voor besluitvorming aan Gedeputeerde
het culturele veld. De werk-
zich af te vragen of het ook
• is er een netwerk ontstaan
aanvragers was immers groot”.
Staten en de Colleges van Burgemeesters en Wet-
groep blikt kort terug.
anders kan. Dit betekent ook
van ambtenaren. Zij weten
dat de samenwerking inspi-
nu beter van elkaar wat ze
Gedurende het proces is het
rerend was in de zin dat het
doen in hun eigen stad, waar-
brede culturele veld betrokken
nieuwe ideeën kan opleveren
door het makkelijker is om
voor de eigen organisatie;
met elkaar contact op te ne-
geweest. We hebben feedback en reacties opgehaald, en deze
• is met een scherpe bril gekeken naar de instrumenten
wordt niet alleen uitgebreid
in de verdere ontwikkeling van
die er zijn voor de onder-
door deze directe contacten,
de regeling. Daarnaast waren
steuning van professionele
maar ook via de werkgroep
deze sessies belangrijk, omdat
kunsten;
naar andere collega’s in de
• bleek dat de partners inhou-
komt er nieuwe informatie naar boven.”
houders die meededen aan de regeling.
men bij vragen. Het netwerk
zoveel als mogelijk meegenomen
je hier ook de input hoort van
34
hun kennis van de culturele sector in Brabant en de
gemeente of bij de provincie.
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
35
Tijdlijn samenleving én aan de maatschappelijke opgaven
�
Maart 2019 Start werkgroep Harmonisatie Meer-
die hier actueel zijn.
jarenregeling De werkgroep heeft zich gebogen over de opzet van de monitoring van de projecten die een bijdrage
�
September ’19
‘MEER IN SAMENHANG NAAR HET CULTURELE VELD KIJKEN’
Start van informatietraject voor het veld
hebben ontvangen vanuit de Subsidieregeling Professionele Kunsten 2021-2024. �
November 2019 Presentatie subsidieregeling aan het veld
Evaluatie
MAAIKE VAN STEENIS – VOORZITTER ADVIESCOMMISSIE BRABANTSTAD CULTUUR VOOR SUBSIDIEREGELING PROFESSIONELE KUNSTEN 2021-2024
In het eerste kwartaal van 2021 evalueert de werkgroep de regeling en het adviestraject. Voor de
�
December 2019 “Een adviescommissie die de provinciale en
Onder de zaaglijn
gemeentelijke aanvragen gezamenlijk beoordeelt,
“Er is altijd minder budget dan dat er goede aan-
Februari 2020
zie je niet zoveel in Nederland. Terwijl het voor de
vragen zijn. Dat is voor sommige instellingen
Start Adviescommissie BrabantStad
aanvragende organisaties in beginsel veel makkelij-
schrijnend. Al is een aanvraag goed, als je net onder
Cultuur
ker en minder onzeker is”, vertelt Maaike.
de ‘zaaglijn’ zit, daar waar het geld op is, dan houdt
Aanvraagtermijn geopend
evaluatie worden aanvragers bevraagd. De komende jaren worden de uitgangspunten en strategie voor de subsidieregelingen 2025-2028 ontworpen.
�
het op. En: we beoordelen niet de instelling, maar �
Juni 2020
“Ik ben heel trots dat het op zo’n goede manier
de aanvraag. Dat is een belangrijk verschil, want we
Toekenningen
is verlopen. Het is echt Brabant-breed opgezet.
trekken het belang van de instelling niet in twijfel.”
De commissieleden zijn geselecteerd op basis van
TERUGBLIK OP SAMENWERKING
Maaike: “Voor Aline Knip, de coördinerend secre-
disciplines die er voorkomen. Voor sommige rege-
taris, en voor mijzelf, was het een intensief voorbe-
lingen zijn er subcommissies per discipline, maar
reidingstraject. Vooral in praktische zin. Maar ook
delijk eigenlijk al heel erg
dat hebben wij niet gedaan. We hebben naar de
tijdens de vergaderingen, want wij waren
op één lijn zaten. De meer-
samenhang in het culturele veld gekeken en niet alle
bij alle online vergaderingen aanwezig”, aldus
De afgelopen twee jaar heeft
organisaties uit andere steden,
jarige financiering in de
disciplines zijn zo zwart-wit te onderscheiden, dans
Maaike. “Dat moet ook, want er moet een continu-
de werkgroep Harmonisatie
waar je normaal gesproken
diverse steden en provincie
en theater zijn bijvoorbeeld al moeilijk in te delen”,
iteit in de beoordeling van de aanvragen zitten en
Meerjaren Subsidieregeling
minder contact mee hebt.
verschilde inhoudelijk niet
aldus Maaike. “Zo hebben we met dertien men-
dat waarborg je alleen, als je heel scherp bent en
zoveel van elkaar. Criteria
sen met verschillende achtergronden de aanvragen
alles meekrijgt. Soms had de online versie voorde-
bekeken.”
len. Mensen laten elkaar beter uitpraten en daardoor
Cultuur BrabantStad vorm en uitvoering gegeven aan de
Door de samenwerking:
zoals artistieke en orga-
programmalijn. Om aansluiting
• leerden de partners elkaars
nisatorische kwaliteit en
met het veld te houden, orga-
werkwijzen kennen. Het
publieksbereik staan bij elke
Het beoordelingsproces viel precies in de eerste lock
niseerde de werkgroep vijf
‘dwong’ hen kritisch naar de
partner centraal, wellicht in
down-periode. Maaike: “We zijn direct overgescha-
Rond de zomer overhandigde de commissie haar
bijeenkomsten voor en met
eigen patronen te kijken en
andere bewoordingen;
keld op online vergaderingen. Het belang voor de
adviezen voor besluitvorming aan Gedeputeerde
het culturele veld. De werk-
zich af te vragen of het ook
• is er een netwerk ontstaan
aanvragers was immers groot”.
Staten en de Colleges van Burgemeesters en Wet-
groep blikt kort terug.
anders kan. Dit betekent ook
van ambtenaren. Zij weten
dat de samenwerking inspi-
nu beter van elkaar wat ze
Gedurende het proces is het
rerend was in de zin dat het
doen in hun eigen stad, waar-
brede culturele veld betrokken
nieuwe ideeën kan opleveren
door het makkelijker is om
voor de eigen organisatie;
met elkaar contact op te ne-
geweest. We hebben feedback en reacties opgehaald, en deze
• is met een scherpe bril gekeken naar de instrumenten
wordt niet alleen uitgebreid
in de verdere ontwikkeling van
die er zijn voor de onder-
door deze directe contacten,
de regeling. Daarnaast waren
steuning van professionele
maar ook via de werkgroep
deze sessies belangrijk, omdat
kunsten;
naar andere collega’s in de
• bleek dat de partners inhou-
komt er nieuwe informatie naar boven.”
houders die meededen aan de regeling.
men bij vragen. Het netwerk
zoveel als mogelijk meegenomen
je hier ook de input hoort van
34
hun kennis van de culturele sector in Brabant en de
gemeente of bij de provincie.
Opbrengsten Regioprofiel BrabantStad maakt het
35
BrabantStad is een samenwerking tussen Provincie Noord-Brabant en de vijf grote Brabantse steden Breda, Eindhoven, Helmond, ’s-Hertogenbosch en Tilburg. Samen met het culturele veld heeft BrabantStad eind 2018 het Regioprofiel ‘BrabantStad maakt het’ opgesteld. www.regioprofielbrabant.nl