نامێلکه‌ی تایبه‌ت به‌ بۆنه‌ی 25ی نوامبر رۆژی نه‌هێشتی توندی وتیژی دژی ژنان.

‫ﻻﭘﻪرهی ‪68 :‬‬

‫‪Page : 68‬‬

‫ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژن دﯾﺎردهﯾﻪﮐﯽ ﻧﺎﺳﻪردهﻣﯿﺎﻧﻪﯾﻪ‬ ‫ﺣ‪‬ﺑﯿﺒ‪ ‬ﻋ‪‬ﺑﺪو‪‬ﯾﯽ‬ ‫ﺋﻪﮔﻪر ﭼﯽ ﺑﻪراﻧﺒﻪری دﯾﺎردهی ﻧﺎﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿـﮋی رهﺧﻨـﻪی رۆﺷـﻪﻧﺒﯿﺮی ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ ﺋﺎراﺳـﺘﻪ دهﮐـﺮێ ‪،‬ﺑـﻪ ﺷـ‪‬ﻮهی ﺟﻮراوﺟـﯚر ﺑﻪراﻧﺒـﻪری ﺋـﻪم رهوﺷـﻪ ﻧﺎرهزاﯾـﻪﺗﯽ ﮔﺸـﺘﯽ دهردهﺑـ‪‬درێ ‪ .‬ﺑـﻪ‪‬م‬ ‫رووداوهﮐﺎﻧﯽ ھﻪ‪...‬ﻧﺎوی ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﺑﻪ ﺋﺎراﺳﺘﻪﯾﻪﮐﯽ ﺟﯿﺎواز ﻟﻪﻣﻪ دا ﺗ‪‬ﺪهﭘﻪرن ‪.‬ﮔﺮﯾﻨﮕﺘﺮﯾﻦ ھﯚﮐﺎری ﭘﻪرهﺋﻪﺳﺘﺎﻧﺪﻧﯽ دﯾﺎردهی ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿـﮋی‬ ‫ﻣﻮﺗﻮرﺑﻪﮐﺮدﻧﯽ ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﭼﻪواﺷﻪو ﻋﻪﻗﻠﯿﯿﻪﺗﯽ ﻧ‪‬ﺮ ﺳﺎ‪‬ره ﮐﻪ ﺑﯚ ﭘﻪﯾﺮهو ﮐﺮدﻧﯽ ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﺳـﺎوی ﺑ‪‬ﺒﻨـﻪﻣﺎ دهﺑﻪﺳـﺘ‪‬ﺖو ھﻪو‪‬ـﺪهدا رهواﯾـﯽ‬ ‫ﺑﻪ دﯾﺎردهی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺑﺪات‪.‬ﮔﺸﺖ ﻟ‪‬ﺪوانو ﺋﺎراﺳﺘﻪﮐﺎﻧﯽ رهﺧﻨـﻪﺋﺎﻣﯿﺰ دژی دﯾـﺎردهی ﺋﺎﻣـﺎژه ﺑـﯚ ﮐـﺮاو ﺑـﻪ داﺧـﻪوه ﺗـﻪﻧﯿﺎ ﻟـﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ـﻮهی‬ ‫ﺗﻪﺳﮑﯽ دروﺷﻤﺪا ﻣﺎوهﺗﻪوهو ﺑﯚ ﺑﻨﻪﺑ‪‬ﮐﺮدﻧﯽ ھﻪﻧﮕﺎو‪‬ﮑﯽ ﺋﻪوﺗﯚ ھﻪ‪‬ﻨﻪﮔﯿﺮاوه‪.‬ﮐﺎﺗ‪‬ﮏ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﺗﻮوﺷﯽ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻪﮐﺎﻧﯽ ﻧﺎﻟﻪﺑﺎری ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿـﮋی‬ ‫دهﺑ‪‬ﺖ ﻗﺴﻪی ھﻪﻣﻮان ھﻪو‪‬ـﺪان ﺑـﯚ ﻗﻪدهﻏـﻪ ﮐﺮدﻧـﯽ ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿﮋﯾﯿﻪ‪،‬ﺑـﻪ داﺧـﻪوه ﮐـﻪ ﮐﺎرهﺳـﺎﺗﻪﮐﻪ ﺗ‪‬ﭙـﻪری ھﻪو‪‬ـﻪﮐﺎن ﻧـﻪزۆک دهﻣ‪‬ﻨﻨـﻪوهو‬ ‫ﺋﻪﻣﻪﯾﻪ ﮐﺎرهﺳﺎﺗﻪﮐﺎن دووﭘﺎت و ﭼﻪﻧﺪ ﭘﺎت دهﺑﻨﻪوه‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺸﺘﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی دﯾﺎردهی ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی رهﮔﻪزی ﻧ‪‬ﺮ ﺳﺎﻻره‪ ،‬ﮐﻪ ﻟﻪ ﭘ‪‬ﮕﻪی دهﺳﮑﺮدو ﻋﻪﻗﻠﯿﯿﻪﺗﯽ ﮐﯚن ﻟـﻪ ھـﻪو‪‬ﯽ ﺑـﻪردهوام‬ ‫ﺑﻮوﻧﯽ ﺋﻪم رهوﺷﻪی ﺧﯚی داﯾﻪ‪.‬ﺑﻪ در‪‬ﮋاﯾﯽ ﻣ‪‬ﮋووی ژﯾﺎﻧﯽ ﻣﺮۆﭬﺎﯾـﻪﺗﯽ ﺋـﺎدهﻣﯿﺰاد ﮔﯿـﺮۆدهی ﺋـﻪم ﭘﻪﺗﺎﯾـﻪ ﺑـﻮوهو ﻟـﻪ ﺑﻪرﺑـﻪرهﮐﺎﻧﯽ دا ﻟـﻪ ﮔـﻪ‪‬ﯽ ژﯾـﺎوه‪ ،‬ﺧـﻪﺑﺎﺗﯽ ﻟـﻪ دژی ر‪‬ﺨﺴـﺘﻮوه ‪،‬ﻟـﻪو ﭘ‪‬ﻨﺎوهﺷـﺪا‬ ‫ﺗﻮوﺷﯽ ﮔﻪﻟ‪‬ﮏ ﺳﻪرﮐﻪوﺗﻦ و ﺗ‪‬ﮑﺸﮑﺎن ھﺎﺗﻮوه‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧــﺪو ﺗﯿــﮋی دهﺗــﻮاﻧﯽ ﺑــﻪ ﭘ‪‬ــﯽ زهﻣــﻪن و ﮐﯚﻣــﻪ‪‬ﮕﺎ ﻟ‪‬ــﮏ ﺟﺒﺎوازهﮐــﺎن ﭘ‪‬ﻨﺎﺳــﻪی ﭼﻪﺷــﻨﺎو ﭼﻪﺷــﻦ ﻟــﻪ ﺧــﯚی ﺑﮕﺮ‪‬ــﺖ ‪.‬ﻟــﻪ ھﻪرﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾــﻪک دا و ﺑــﻪ ﺳــﻪرﻧﺞ دان ﺑــﻪ ﭘ‪‬ﮑﮫﺎﺗــﻪ ﮐــﻪﻟﺘﻮوریو ﻣﺎدﯾﯿــﻪ‬ ‫ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯿﻪﮐﺎن ﭘ‪‬ﻨﺎﺳﻪی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی دهﮔـﯚردرێ ‪.‬ھﻪرﭼﻪﻧـﺪ ﻟـﻪ ﻧـﺎو ﺧـﻮودی ﮐﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎ ﭘﯿﺸﻪﯾﯿﻪﮐﺎﻧﯿﺸـﺪا ﺑـﻪ ﭼﻪﺷـﻨﯽ ﺧـﯚی ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿـﮋی دژی ژﻧـﺎن ﺋﻪﻧﺠﺎﻣـﺪهدر‪‬ﺖ ﺑـﻪﻻم ﭘ‪‬ﮑﮕﺮﺗﻨـﯽ ﭼﻪﺷـﻨﯽ ﺋـﻪم‬ ‫رهوﺷﺎﻧﻪ ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺟﯚری ﺋﻪم ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋﯾﯿﺎﻧﻪی ﻟﻪ ﻧﺎو ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﻧﻪرﯾﺘﯿﻪﮐﺎن دا ﺑﻪر‪‬ﻮه دهﭼ‪ ‬ﺟﯿﺎوازی ﺑﻪرﭼﺎوی ھﻪﯾﻪ‪.‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧﻪ ﺋﻪﮔﻪر ژﻧﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣـﻪ‪‬ﮑﺎ ﭘ‪‬ﺸـﮑﻪوﺗﻮوهﮐﺎن ﺑـﻪرهوو رووی ﺑﯿﺮۆﮐـﻪی ﺑـﻪ‬ ‫رهﮔﻪزی ﻧ‪‬ﺮ ﮐﺮدﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎن ‪،‬ژﻧﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﻧﻪرﯾﺘﯿﻪﮐﺎن ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯿﮏ ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕﯽ ﺑﻪرﻓﺮاواﻧﺘﺮ ھﻪرهﺷـﻪﯾﺎن ﻟ‪‬ـﺪهﮐﺎت ‪ .‬ﺋﻪﮔـﻪر ﺷـ‪‬ﻮازی ﮐﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎی ﯾﻪﮐـﻪم ﺑـﻪ ﺋﺎﺳﻤﯿ‪‬ﺳـﻮن ﮐﺮدﻧ‪‬ﮑـﯽ رهﮔﻪزﯾﯿـﻪﺗﯽ ﻧ‪‬ـﺮ‬ ‫ﺳﺎ‪‬ر ﺑ‪‬ﻨﯿﻨﻪ ﺋﻪژﻣﺎر ‪ ،‬ﺋﻪوا دهﺑﯽ ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕﻪﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﻧﻪرﯾﺘﯿﻪﮐﺎن ﺑﻪ رهو روو ﺑﻮوﻧﻪوه ﻟﻪ ﮔﻪڵ ژﯾﻨﯚﺳﺎﯾﺪی ﺑﻪرﻓﺮاواﻧﯽ رهﮔﻪزی ژن ﺑ‪‬ﻨﯿﻨﻪ ﻧﺮﺧﺎﻧﺪن‪.‬‬ ‫ﺋﻪوهی ﻟﻪ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﮐﻮردی دا ﺑﻪ ﮔﺸﺘﯽ وهک ﻧﺎﺳﻨﺎﻣﻪی دﯾﺎردهی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی د‪‬ﺘﻪ ﻧﺮﺧﺎﻧﺪن ﻟﻪ راﺳﺘﯽ دا ﭘ‪‬ﻨﺎﺳﻪﯾﻪﮐﯽ ﺷ‪‬ﻮاوه ﺋﻪﻣﻪش ﺑﻪم ھﯚﯾﻪوه ﮐﺎرهﺳﺎﺗﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺘ‪‬ﮑﯽ ﺑـ‪ ‬ﺳـﻨﻮور‬ ‫دا ﻟﻪ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻪر‪‬ﻮه دهﭼ‪‬ﺖ ‪،‬ھﻪر ﻟﻪ ﮐﻮﺷﺘﻦ رهﮔﻪزی ﻣ‪‬ﯿﻨـﻪ ﺑـﻪ ﻧـﺎوی ﭘﺎراﺳـﺘﻨﯽ ﺷـﻪرهﻓﻪوه ﺗـﺎ دهﮔﺎﺗـﻪ ﻟ‪‬ـﺪانو ﮐﻮﺗـﺎﻧﯽ ﺟﻪﺳـﺘﻪﯾﯽو ﺑ‪‬ﺤﻮرﻣـﻪﺗﯽ ﭘ‪‬ﮑـﺮدن ﺑـﻪ ژن و ر‪‬ﮑﺨﺴـﺘﻨﯽ ﮐﯚﯾـﻪک ﻟـﻪ ﺑﯿـﺮو‬ ‫ﺑﺎوهری ﭘﺎﺷﮑﻪوﺗﻮواﻧﻪی ر‪‬ﮑﺨﺮاوی ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﮔﻪﻧﺪهﻟﻪوه ﺑﮕﺮه ﺗﺎ دهﮔﺎﺗﻪ ﺑ‪‬ﺒﻪش راﮔﺮﺗﻨـﯽ ژن ﻟـﻪ ھـﻪر ﭘ‪‬ﮕﻪﯾـﻪﮐﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽو ﺋـﺎﺑﻮوری ﮐﯚﯾـﻪک ﻟـﻪو ﻏـﻪدرو ﺗﺎواﻧـﻪ ﺑ‪‬ﺌﻪژﻣﺎراﻧـﻪن ﮐـﻪ دهﮐـﺮێ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺑ‪‬ﻨﻪ ﺋﻪژﻣﺎردن و دهﺑ‪ ‬ﺑﯚ ﺑﻨﺒﺮ ﺑﻮوﻧﯿﺎن ﮐﻪرهﺳﻪﯾﻪﮐﯽ زۆری ﻣﺎددی و ﻣﻪﻋﻨﻪوی ﺗـﻪرﺧﺎن ﺑﮑﺮ‪‬ـﺖ ‪.‬ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ﺋـﻪوهی دا ﮐﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎی ﮐـﻮردی ﮔﻪﯾﺸـﺘﯚﺗﻪ ﺋﺎﺳـﺘﯽ ﺷﺎرﺳـﺘﺎﻧﯿﯿﻪتو ﺑـﻮوﻧﯽ ﺷـﺎره‬ ‫ﮔﻪورهﮐﺎنو ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﺑﻪری ﺑﻪ ﺑﻪﺷ‪‬ﮏ ﻟﻪ ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿﮋﯾﯿـﻪﮐﺎن دژ ﺑـﻪ ژﻧـﺎن ﮔﺮﺗـﻮوه و دﯾـﺎردهی ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ ﻟـﻪو ﭼﻪﺷـﻨﻪی ﺑ‪‬ﺒﺎﯾـﻪخ ﮐـﺮدووه ﺑـﻪ‪‬م ﭘـﻪﯾﺮهو ﮐﺮدﻧـﯽ ﺋـﻪم دﯾﺎردهﯾـﻪ ﻟـﻪ ﻗـﻪﺑﺎرهی‬ ‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﺧﯚی دا ﺑﻮوﻧﯽ ھﻪﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﮔﻪﺷﻪ ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﮐﻪﻟﺘﻮوری رۆﺷﻨﺒﯿﺮیو ﻣﺎددی ھﻪر ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾﻪک ﮐﺎرﺗﯿﮑﻪری راﺳﺘﻪو ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻪم دﯾﺎردهوه ھﻪﯾﻪ ‪.‬ﺑﻪ‪‬م ﻧﺎﺑ‪ ‬ﺋﻪم ﻓﺎﮐﺘﻪره ﻟﻪ ﺑﯿﺮ ﺑﮑﻪﯾﻦ ﮐﻪ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﮐﻮردی ﻟﻪم ﺑﺎرهوه ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺘ‪‬ﮑﯽ‬ ‫ﺋﻪوهﻧﺪه ﻧﺰم دا ﻧﯿﯿﻪ ﻟﻪ ﺑﻪراﻧﺒﻪر ﮐﺮدهوهی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی دا دهﺳﺘﻪوهﺳﺘﺎن ﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ژﻧﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺋﻪﮔﻪرﭼﯽ ﺗﺎ ﺑﻪ ھﻪﻧﻮوﮐﻪش ﻧﻪﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯿﻮه ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت رهھﻪﻧﺪ‪‬ﮑﯿﺶ ﻟﻪو دﯾﺎرداﻧﻪی ﮐﻪ وهک ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿـﮋی د‪‬ﻨـﻪ ﻧﺮﺧﺎﻧـﺪن ﭼﺎرهﺳـﻪر ﺑﮑـﻪن ﺑـﻪ‪‬ﮑﻮو ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ﮐﯚﻣـﻪﻟ‪‬ﮏ ﺋﺎﺳـﺘﻪﻧﮕﯽ ﺗـﺮ‬ ‫ﺑﻪرهورووﺑﻮون ﮐﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﮐﺮاون ھﻪوﻟ‪‬ﮑﯽ ﭘﺘﺮ وهﮐﺎرﺑ‪‬ﻨﻦ ‪،‬ﺋﻪﻣﻪﯾﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ واﻗﯿـﻊ ﺑﺰاﭬـﯽ ژﻧـﺎﻧﯽ ﮐـﻮرد ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﯽ ﺑـﻪ وﺷـﯿﺎر‪‬ﮑﯽ ﻟﻮﺗﮑﻪﯾﯿﯿـﻪ‪،‬ﺗﺎ ﺑﺘـﻮاﻧﯽ ﺑﮕﺎﺗـﻪ ﺋﺎﺳـﺘﯽ رزﮔـﺎری ﻟـﻪ ﭼـﻪﻧﮓ ﺑ‪‬ـﺪادی ﻧ‪‬ـﺮ‬ ‫ﺳﺎ‪‬ر‪‬ﻮه‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﮑﺪاﻧﻪوهی ھﯚﮐﺎرو ر‪‬ﮕﻪ ﭼﺎره و ﺑﻪرﺑﻪرهﮐﺎﻧﯽ ﮐﺮدﻧﯽ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺗﻪک ﮔﺸﺖ رهھﻪﻧﺪهﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﻧ‪‬ﺮ ﺳﺎ‪‬ر ی ﮐﻮردی ھﻪم ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﭘ‪‬ﺪاﭼﻮوﻧﻪوهﯾﻪﮐﯽ ﺑـﻪردهوام و زاﻧﺴـﺘﯿﺎﻧﻪﯾﻪ‪،‬‬ ‫ھﻪﻣﺪﯾﺲ ﻟﻪ ﺳﻪر ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﮐﻮردهواری دﯾﮑﺎﺗﻪ ﺋﯿﺠﺒﺎر‪‬ﮏ ﺑﯚ ﻧﻪھ‪‬ﺸﺘﻨﯿﺎن ‪.‬ﭼﻮوﻧﮑـﻪ ﻧـﻪک ھـﻪر ﮐﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎی ﮐـﻮردی ﺑـﻪ‪‬ﮑﻮو ﺑـﻪ ﺋـﻪزﻣﻮون دهرﮐـﻪوﺗﻮوه ﺑـﻪ ﺑـ‪ ‬رزﮔـﺎری ژﻧـﺎن ﻟـﻪ ژ‪‬ـﺮ ﮐـﯚت و ﺑﻪﻧـﺪ دا‬ ‫رزﮔﺎری و د‪‬ﻤﻮﮐﺮاﺗﯿﺰه ﮐﺮدﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ ﺑ‪‬ﻤﺎﻧﺎ ﺑﻮوه و ﮔﺮﯾﻨﮕﯽ د‪‬ﻤﻮﮐﺮاﺳﯽ ﻟﻪ ھﻪر ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾﻪک ﺑﻪ رادهی داﺑﯿﻦ ﺑﻮوﻧﯽ ﻣﺎفو ﺋﺎزادﯾﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎﻧـﻪوه ﮔﺮ‪‬ـﯽ ﺧـﻮاردووه ‪.‬ھـﻪر وهک ﮔـﻪوره‬ ‫ﺳﻪرﮐﺮدﯾﻪﮐﯽ ﮐﻮرد ده‪‬ﯿﺖ‪ ":‬ﭘ‪‬ﻮهری ﺋﺎزادی ﻟﻪ ھﻪر ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾﻪک ﺑﻪ رادهی ﺋﺎزادی ژﻧﺎﻧﯽ ﺋﻪو ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾﻪوه ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ھﻪﯾﻪ"‬ ‫رهﭼﺎو ﮐﺮدﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی واﺗﺎی دهﺳﺘﻪ وهﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﺮۆﭬﯽ ﭘﯿﺎو ﺳﺎﻻره ‪،‬واﺗﺎی ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﻟﯚژﯾﮏ و ﻧﻪﻧﺎﺳﯿﻨﯽ ر‪‬ﮕﻪ ﭼﺎرهﮐﺎﻧﯽ ﺳـﻪردهﻣﯿﺎﻧﻪﯾﻪ‪.‬ﭘـﻪره ﭘ‪‬ﺪان‪،‬ﭘﺎﺳـﺎو ھ‪‬ﻨﺎﻧـﻪوهی ﺑ‪‬ﺒﻨـﻪﻣﺎ ﺑـﯚ ﭘـﻪرهﮔﺮﺗﻨﯽ‬ ‫دﯾﺎردهی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﻧﺎ ﺷﺎرﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﯿﺸﺎﻧﺪاﻧﯽ ﻧﻪﺗﻪوهی ﮐﻮرد ﺑـﻪ ﺑﯿـﺮو رای ﮔﺸـﺘﯽ ﻧ‪‬ـﻮ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯿـﻪ‪ .‬ﺑﻪرژهوهﻧﺪﯾﯿـﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐـﻪﻟﺘﻮوری و رۆﺷـﻨﺒﯿﺮی ﻧﻪﺗﻪوهﮐـﻪﻣﺎن ﻟ‪‬ﻤـﺎن دهﺧـﻮازێ ﺑـﯚ ﺑﻨﺒ‪‬ﮐﺮدﻧـﯽ ﺋـﻪم‬ ‫دﯾﺎرده ﻧﺎﻟﻪﺑﺎره ﭘ‪‬ﺸﻪﻧﮓو داھ‪‬ﻨﻪری ﺋﻪم رهھﻪﻧﺪهی ﺧﻪﺑﺎﺗﯽ ﮐﻮرداﯾﻪﺗﯿﻤﺎن ﺑﯿﻦ ‪.‬ﭼﻮوﻧﮑﻪ ﺑﯚ ﭘ‪‬ﮑﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾﻪﮐﯽ ﺗﻪﻧﺪروﺳﺖو ﺧﺎوهن داھﺎﺗﻮوﯾﻪﮐﯽ ﮔﻪش ﺑـﯚ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن و ﮐـﻮرد ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﻤﺎن ﺑـﻪ‬ ‫رهﻓﺘﺎری ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎراﻧﻪ ﻟﻪو ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪدا ھﻪﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚ‬ ‫‪29‬ی ﺋﯚﮐﺘﯚﺑﺮی ‪2010‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪67 :‬‬

‫‪Page : 67‬‬

‫ﺋﻨﯿﮑــﺎ ﻓﻠﻨﺰﺑــﻮرک ‪ ،‬ﺑﻪرﯾﻮﺑــﻪری ﮔﺸــﺘﯽ راﮔﻪﯾﺎﻧـــﺪﻧﯽ ﻋــﻪﻓﻮی ﻧﯿــﯚ دهو‪‬ــﻪﺗﯽ ﻟــﻪ ﭘـــﺮوژهی ﻧــﻮﯾﯽ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑــﻪ ژﻧــﺎن ﻟـــﻪم‬ ‫رﯾﺨﮑﺨﺮاوهﯾﻪ‪ ،‬دهﻟﯿﺖ ‪ /‬ژﻧﺎن ‪ /‬ﺗﻪﻧﯿﺎ ﻟﻪﺑﻪر ﺋﻪوهی ﮐﻪ ژﻧﻪ دهﮐﻪوﯾﺘﻪ ژﯾﺮ ﮔﻮﺷﺎری ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋﯾﻪوه ﻟﻪﻻﯾﺎن ﺑﻨﻪﻣﺎﻟـﻪ وه ﮐﻮﻣـﻪﻟﮕﺎوه‬ ‫‪ ،‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن وه ﮐﭽﺎن ﻟﻪ ﮐﻮﻣـﻪ‪‬ﮕﺎی وﻻﺗـﺎﻧﯽ ‪ ،‬ﻏـﻪرب ‪،‬ﺷـﯿﻮازﯾﯽ ﺟﯿـﺎوازی ھﻪﯾـﻪ ‪ ،‬ﺟﯿـﺎوازی ‪ ،‬ﻟﯿـﺪان ﺷـﻪرو ﺷـﻮ ‪،‬‬ ‫ھﻪﻟﺴﻮﮐﻪوﺗﯽ دهروﻧﯽ ﮐﻪ ﮐﺎر ﻟﻪ ﻧﺎﺧﯽ ﻣﺮوڤ ﺑﮑﺎت ﺑﻪﺷﯿﻮهی ﺑﻪﮐﻪم زاﻧﯿﻦ وه ﺑﻪرﮔﺮی ﺋﺎزادی ﻟﻪ ھﻪﻟﺴـﻮﮐﻪوﺗﯽ ﺗـﺎک ‪ ،‬وه ھﯿـﺮش‬ ‫ﮐﺮدن ﻟﻪﺳﻪر ﮐﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ وه دارﻣﺎﻧﺪن ﻟﻪ دهروﻧـﺪا ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺗﺎﯾﺒـﻪ ﻟـﻪﻻﯾﺎن ﮐﻪﺳـﻪﮐﺎران وه ﺑﻪﮔﺸـﺘﯽ ﻟـﻪ ﻻﯾـﺎن ﻣﯿﺮدهوه‪،‬دهﮐﻪوﻧـﻪ ﺑـﻪر‬ ‫ﮔﯚﺷﺎری ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋﯾﻪوه ‪.‬‬ ‫وﺗﻪﺑﯿﮋی راﮔﻪﯾﺎ ﻧﺪﻧﯽ ﻧﯿﻮ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻟﻪ درﯾﮋهی وﺗﻪﮐﺎﻧﯿﺪا دهﻟﯿﺖ وه ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪو ﺑﺎوهرهداﯾﻪ ﻟﻪ وﻻﺗﺎﻧﯽ رۆژ ﺋﺎواﯾﺪا ﻧﻤﻮﻧﻪوه ﺷﯿﻮازی ﺗﺎﯾﺒﻪت ﻟﻪ ﭼﻮﻧﯿﻪﺗﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﮐﻪ روﺑـﻪروی ژﻧـﺎن وه ﮐﭽـﺎن‬ ‫دهﺑﯿﺘﻪوه ‪ ،‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪ ﮔﺸﺘﯽ دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن وه ﮐﭽﺎن وه ﻣﻨﺪاﻻن دهﺑﯿﺘﻪوه ﺑﻪﺷﯿﻮهی ﻧﻪھﯿﻨﯽ وه ﻧﺎدﯾﺎره وه زۆرﯾﻨﻪی ﺋﻪو ژﻧﺎﻧﻪ ﻟﻪ ﻧﺎو ﺋﻪو ﮐﻮﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾﺎﻧﻪدا ﻟﻪ درﮐﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋﻪو راﺳـﺘﯿﺎﻧﻪ ﺧـﻮ ﻻدهدهن‬ ‫ﻟﻪ ﺳﻪر ﺋﻪوهی ﮐﻪ ﭼﯿﺎن ﺑﻪﺳﻪر دﯾﺖ وه ﺷﻪرم دهﮐﻪن وه ﺑﯿﺪهﻧﮓ دهﺑﻦ رﯾﮋهﯾﻪﮐﯽ زۆر ﮐﻪم ﺋﺎﻣﺎدهی ﺋﻪوهن ﻟﻪ ﺑﺎﺑﻪﺗﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﮐﻪ‬ ‫روﺑﻪرۆﯾﺎن دهﺑﯿﺘﻪوه ﺑﺪرﮐﯿﻨﻦ ‪ .‬ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﻧﺎو ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ ﮐﺎن ﮐﻪ ﺑﻪﮔﺸﺘﯽ ﻟﻪ ﭼﻮارﭼﯿﻮهی ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪی رۆدهدات ﮐﻪ ﺟﯿﮕﺎی ﺳﻪرﻧﺠﻪ ﺑﯚ ﻟﯽ ﮐﻮﻟﯿﻨﻪوهﮐﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﺑﮑﺮﯾﺖ ﻟﻪ دﻧﯿﺎ ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﺗﻮ ﻧﺌﯿﮑﺎ ﻓﻠﻨﺰ ﺑﯚرک‪ ،‬ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ژﻧﺎن ﻟﻪ و‪ ‬ﺗﺎ ﻧﯽ روژﺋـﺎواﯾﯽ واﺗـﻪ )ﻏـﻪرﺑﯽ ( ﻟـﻪ و ﺳـﺎﻻ ﻧـﯽ راﺑـﺮدودا ﺑﺎﺷـﺘﺮ ھﻪﻟﺴـﺎﻧﮕﺎﻧﺪ ﻧﯿﮑـﯽ ﻟـﻪ ﺳـﻪر دهﮐﺮﯾـﺖ ﺑـﻪﻻم ﺧـﺎﻟﯽ ﺳـﻪرهﮐﯽ ﺑـﻪ ﮔﺸـﺘﯽ‬ ‫ﻻوازﯾﻪک ﻟﻪ ﭼﻮﻧﯿﻪﺗﯽ ﻟﯿﮏ داﻧﻪوه ﺳﻪ ﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋی وهدی دهﮐﻪﯾﺖ ‪ /‬داﻣﻮ دهزﮔـﺎی ﯾﺎﺳـﺎﯾﯽ ﻟـﻪ و‪‬ﺗـﺎﻧﯽ رۆژ ﺋـﺎوا زورﺑـﻪی ھـﻪ ‪‬ﺴـﻮ ﮐـﻪوﺗﯽ ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿـﮋی دژ ﺑـﻪ ژﻧـﺎن ﺑـﻪﭘﯽ ﺑﻨـﻪ ﻣﺎﯾـﻪﮐﯽ‬ ‫ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑﺎﯾﻪﺧﯽ ﭘﯽ ﻧﺎدرﯾﺖ وه ﺑﻪ رهﺳﻤﯿﻪﺗﯽ ﻧﺎﻧﺎﺳﯿﺖ‪ ،‬ﻟﻪ ﮐﺎﺗﯿﮏ ﮐﻪ ژﻧﺎن ﻣﺎف وه دهرﺑﯿﻨﯽ ﺑﻮﭼـﯚﻧﯽ ﺧﯚﯾـﺎن ﻧـﯿﻦ ﻟـﻪ ﭘﯿﻨـﺎو ﻟﯿـﮏ ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧـﻪوه ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ھﺎوﺑـﻪ ﺷـﯽ ژﯾـﺎﻧﯽ ﺧﻮﯾـﺎن واﮐـﯚ ﻣﯿـﺮد ﯾـﺎن‬ ‫ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪ ‪ -‬ﮐﻪ ﻟﻪو ﮐﺎﺗﻪدا زور ﺟﯿﮕﺎی ﺑﺎﯾﺦ ﭘﯽ داﻧﻪ دهرﺑﺮﯾﻨﯽ رای ﺧﻮﯾﺎن ﮐﻪ ﺗﻪﺳﻤﯿﻢ ﮔﺮﺗﻦ ﺑﻮﯾﺎن زور ﺳﻪﺧﺘﻪ وه رﯾﮕﺎ ﭼﺎرهﯾﻪﮐﯽ دﯾﮑﻪش ﻟﻪ ﺑﻪردهم ﺧﯚﯾﺎن ﻧﺎﺑﯿﻨﻦ ﻟﻪو ﮐﺎﺗـﻪ دا ﺗﻪﻧﺎﻧـﻪت رﯾـﮋهی‬ ‫ﻣﺎﻻﻧﯽ ﮐﻪ ﭼﺎودﯾﺮی ﻟﻪ ژﻧﺎن دهﮐﺎت ﮐﻪﻣﻪ ﮐﻪ ﺑﺎری ﺋﻪﻣﻨﯿﻪﺗﯽ ژﻧﺎن ﺑﭙﺎرﯾﺰﯾﺖ ‪ ،‬ﭘﻪروهردهﮐﺎن وه وﺗﻮوﯾﮋهﮐﺎن ﺑﻪ ﺷﯿﻮهی راﺷﮑﺎواﻧﻪ وه ﺑﻪر ﭼﺎو ﻟﻪم ﺑﺎ ﺑﻪ ﺗﻪوه ھﻮﮐﺎرﯾﮑﻪ ﮐﻪ ژﻧﺎن وه ﻛﭽـﺎن ﺗﯿﺸـﮏ‬ ‫ﺑﺨﻪﻧﻪ ﺳﻪر ﺋﻪوهی ﮐﻪ روﺑﻪرو ﺑﻮﻧﻪوه ﻟﻪ ﻣﻪر دﯾﺎردهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﻧﺎو ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪ ﮐـﺎن دﯾﺎردهﯾـﻪﮐﯽ ﺋﺎﺳـﺎی ﻧﯿـﻪ وه ﻧﮑﻮﻟﯿﺸـﯽ ﻟـﯽ ﻧﺎﮐﺮﯾـﺖ ‪ ،‬ﺋﯿﺴـﺘﻪ ﻟـﻪ زۆرﺑـﻪی و‪‬ﺗـﺎﻧﯽ روژﺋـﺎوای واﮐـﻮ) ﺳـﻮﺋﯿﺪ(‬ ‫ﯾﺎﺳﺎﯾﻪﮐﯽ ﺑﺎﺷﯿﺎن ﺑﻮ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ﮐﺮدن ﻟﻪ ژﻧﺎن ﭘﯿﮏ ھﯿﻨﺎوه ‪ ،‬ﮐﭽﺎن زور ﺑﻪروﻧﯽ ﺑﻮﯾﺎن ﺋﺎﺷﮑﺮا ﺑﻮۆه ﮐﻪ ﺗﺎوان ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن داﯾﮑﯿﺎﻧـﻪوه ﻧﯿـﻪ ﺋـﻪﮔ‪‬ر ﻟـﻪ ﮐـﺎﺗﯽ روﺑـﻪروی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﺰی ده ﺑﻨـﻪوه ﻟـﻪ ﻧـﺎو‬ ‫ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪوه ‪.‬‬ ‫ﻟﯿﭙﺮﺳﺮاوی راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﻋﻪﻓﻮی ﮔﺸﺘﯽ ﻧﯿﻮ دهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﻟـﻪ ﭘﯿﻮهﻧـﺪی ﺑـﻪ ﺑـﻪرﮔﺮی ﮐـﺮدن ﻟـﻪ دﯾـﺎردهی‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﮐﻪ روﺑﻪروی ژﻧﺎن دهﺑﯿﺘﻪوه ﻟﻪ درﯾﮋهی ﻗﺴﻪﮐﺎﻧﯿﺪا دهﻟﯿﺖ ‪ ،‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﺑـﻪ‬ ‫ژﻧﺎن ﮔﻪورهﺗﺮﯾﻦ ﺷﻪرﻣﻪزارﯾﻪ ﻟﻪ ﺋﯿﺴﺘﺎی ﺳﻪردهﻣﯽ ﻧﻮۆی ﺑـﯚ ﻣـﺎﻓﯽ ﻣﺮوﭬـﻪ ﺋـﻪم ﮐﯿﺸـﻪﯾﻪ ﮔﯿﺮودهﯾـﻪ‬ ‫ﻟـﻪ ﻧـﺎو ﺗـﻪوای ﻓﻪرھــﻪﻧﮓ ‪ ،‬ﺋـﺎﯾﯿﻦ ‪ ،‬وه ﮐﻮﻣـﻪ‪‬ﮕﺎی ﻧــﻪدار وه دهوﻟﻪﻣﻪﻧـﺪ دا‪ .‬رﯾﮑﺨـﺮاوهی ﻋــﻪﻓﻮی‬ ‫ﮔﺸـﺘﯽ ﻧﯿــﻮ دهو‪‬ــﻪﺗﯽ ﻟــﻪ ﺳـﻪر ﺋــﻪم ﺑﺎورﯾــﻪ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﺑﺮاﻣﺒــﻪر ﺑـﻪ ژﻧــﺎن واﮐــﻮ دﯾﺎردهﯾــﻪﮐﯽ ﻧﯿــﻮ‬ ‫دهو‪‬ﻪﺗﯿﯿﻪ ﺑﻪ‪‬م دهﺗﻮا ﻧﺪری ﭘ‪‬ﺸﯽ ﺑﮕﺮﯾﺖ رﯾﮕﺎی ﮔﻮﻧﺠﺎوی ﺑﻮ ﺑﺪوزرﯾﺘﻪوه وه ﺋﻪو دﯾﺎردهﯾﻪ ﺑﻨﺒـﺮ‬ ‫ﺑﮑﺮﯾﺖ )ﺧﺎﺗﻮ ﻓﻠﻨﺰ ﺑﻮرگ( دهﻟﯿﺖ ﭘﯿﺪاﭼﻮﻧﻪوهی ﯾﺎﺳﺎ ﮐﺎﻧﯽ و‪‬ﺗﺎن ﯾﻪﮐﻪم ﺳﻪرهﺗﺎﯾﻪﮐﻪ ﺑﻮ روﺑـﻪرو‬ ‫ﺑﻮﻧﻪوه ﻟﻪ ﮔﻪڵ دﯾﺎردهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﮐﻪ دهﺑﯽ ھﻪﻧﮕﺎوی ﺑﻮ ھﻪﻟﺒﯿﻨﯿﻦ ‪ ،‬ﺧﺎﻟﻪ ﻻوازهﮐﺎﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎ دهﺑﯽ رون ﺑﯿﺘـﻪوه وه ﻻ ﺑـﺪرﯾﺖ ‪ ،‬دهﺑﯿـﺖ و‪‬ﺗـﺎن ﺑﺨﺮﯾﻨـﻪ ژﯾـﺮ ﮔﻮﺷـﺎر ﺗـﺎوهﮐﻮ ﮔﻮراﻧﮑـﺎری‬ ‫ﺑﻪﺳﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎ ﯾﺎﺳﺎﮐﺎﻧﯽ ﺧﻮﯾﺎن داﺑﯿﻨﻦ ‪ ،‬وه ھﻪروه ھﺎ ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺘﯿﮑﯽ ﻧﻪزم ﺗﺮ ﺑﻪ ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ رﯾﮑﺨـﺮاوه ﻣﻪدهﻧﯿـﻪ ﮐـﺎن ﺋﺎﺳـﺘﯽ ﺗﯿﮕـﻪ ﯾﺸـﺘﻦ وه زاﻧﯿـﺎری ژﻧـﺎن واﮐـﯚ ﭘﯿـﺎوان ﺑـﻪرز ﮐﻪﻧـﻪوه ھـﻪﺑﯚﻧﯽ رۆ‪‬ـﯽ‬ ‫ﭘﯿﺎوان ﺑﯚ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ﮐﺮدن وه داﮐﯚﮐﯽ ﻟﻪ ﻣﺎﻓﯽ ژﻧﺎن واﮐﻮ ﺑﻦ ﭼﯿﻨﻪ ﺑﻪ ھﻪﻧﺪ ده ﮔﯿﺮﯾﺖ دژ ﺑﻪ ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋی ژﻧﺎن وه ﭘﯿﺎواﻧﯿﺶ دهﺑﯽ ﺑﺨﺮﯾﻨﻪ ژﯾﺮ ﮔﻮﺷﺎر ﮐﻪ ﺑﯽ دهﻧﮓ ﻧﻪﺑﻦ وه ھﻪﻟﻮﯾﺴﺘﯿﺎن ھﻪﺑﯿﺖ ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﺳﺎﻟﯽ ‪ 1977‬زاﯾﻨﯽ ﮐﯚﯾﯽ ﮔﺸﺘﯽ رﯾﮑﺨﺮاوهی ﻧﯿﻮدهو‪‬ﻪﺗﯽ داوا ﻟﻪ و‪‬ﺗﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎ دهﮐﺎت ﮐﻪ ﺑﻪﭘﯽ ﯾﺎﺳﺎو داﺑﯚ ﻧﻪرﯾﻪﺗﯽ ﺧﻮﯾﺎن وه ﺑﻪ ﭘـﯽ ﻓﻪرھـﻪﻧﮕﯽ وﻻﺗـﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾـﺎن رۆژﯾـﮏ ﺑـﻪ ﻧﯿـﻮی رﯾﮑﺨـﺮاوهی‬ ‫ﻧﯿﻮ دهوﻟﻪﺗﯽ وه روژی داﮐﯚﮐﯽ ﻣﺎﻓﯽ ژن ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﯽ ﻧﯿﻮ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻧﺎوزهﻧﮓ ﺑﮑﺮﯾﺖ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﺗﻪواوی و‪‬ﺗﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎ داﺧﻮازی ﮐﺮاوه ﮐﻪ ھﻪﻟﻮﻣﻪرﺟﯽ وا ﺑﺮﺧﺴﯿﻨﻦ ﮐﻪ ﺗﻪواوی ﺷﯿﻮازه ﮐﺎﻧﯽ ﺟﯿﺎوازی رهﮔﻪزی ﺟﻨﺴﯽ دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن راﺑﮕﯿﺮﯾﺖ وه ھﻪﻟﻮﻣﻪرﺟﯽ واﺑﺮهﺧﺴﯿﻨﻦ ﮐـﻪ ژﻧـﺎﻧﯿﺶ واﮐـﻮ ﭘﯿـﺎوان‬ ‫ﺑﻪﺑﯽ ﺟﯿﺎوازی ﻟﻪ ﻣﺎﻓﯽ ﺑﻪراﻣﺒﻪری ﮐﻪﻟﮏ وهر ﮔﺮن وه ﻟﻪ ﭘﻪره ﭘﯿﺪاﻧﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ﮐﻮﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﺑﻪﺷﯿﻮهی راﺷﮑﺎواﻧﻪ دهﺑﯽ ھﺎوﺑﻪش ﺑﻦ ﺑﻮ ﭘﻪرهﭘﯿﺪاﻧﯽ ﻟﻪھﻪﻣﻮ ﺑﻮارهﮐﺎن‪.‬‬ ‫ﺋﻪم ﭘﺮۆژهﯾﻪ رﯾﮑﺨﺮاوهی ﻧﯿﻮ دهوﻟﻪﺗﯽ ﻟﻪ ﺳﻪرهﺗﺎی ﺳﺎﻟﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ رۆژی ژﻧﺎن )‪ 1975‬زاﯾﻨﯽ( وه دهﯾﻪﮐﺎﻧﯽ رﯾﮑﺨﺮاوهی ﻧﯿﻮ دهوﻟﻪﺗﯽ ﺑﯚ ژﻧﺎن ) ‪ 1975‬ھﻪﺗﺎ ‪ ،(1985‬ﮐﻪ ﻟـﻪﻻﯾﺎن ﮐﻮﺑﯚﻧـﻪوهی ﮔﺸـﺘﯽ‬ ‫ﻧﯿﻮ دهوﻟﻪﺗﯽ راﮔﻪﯾﺎﻧﺪراوه وه ﺑﻪرﯾﻮه ﭼﯚوه‪.‬‬ ‫رﯾﮑﺨﺮاوهی ﻧﯿﻮ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﭼﺎودﯾﺮی روژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ژﻧﺎن‪ ،‬ھﻪﺷﺘﻤﯽ ﻣﺎرس ‪ ،‬ﻟﻪ ﺳﺎﻟﯽ ‪ 1975‬راﮔﻪﯾﺎﻧﺪراوه وه ﺑﻪرﯾﻮه دهﭼﯿﺖ‪.‬‬ ‫ﮐﻮﺑﻮﻧﻪوهﯾﯽ ﮔﺸﺘﯽ رﯾﮑﺨﺮاوهﯾﯽ ﻧﯿﻮ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ھﻪروه ھﺎ )ﺑﯿﺴﺘﻮ ﭘﯿﻨﺠﯽ ﻧﯚواﻣﺒﺮ( ﻟﻪ ھﻪﻣﯚ دﻧﯿﺎ دا واﮐﻮ روژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺑﻪر ﮔﺮی وه داﮐﻮﮐﯽ ﮐﺮدن ﻟﻪ ﻣﺎﻓﯽ ژﻧﺎن ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ دﯾﺎردهی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی‬ ‫رادهﮔﻪﯾﻨﺪرﯾﺖ ‪ ،‬ﻟﻪ ﺗﻪواوی وﻻﺗﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎ رﯾﮑﺨﺮاوهﮐﺎﻧﯽ ﻧﯿﻮدهوﻟﻪﺗﯽ وه رﯾﮑﺨﺮاوه ﻣﻪدهﻧﯿﻪ ﮐﺎن ﺑﺎﻧﮕـﻪ ھﯿﺸـﺖ دهﮐﺮﯾـﺖ ﮐـﻪ ھـﻪﻣﻮ ﺳـﺎﻟﯿﮏ ﺋـﻪﻣﺮوژه ﺑـﻮ ﭘـﻪره ﭘﯿـﺪان وه ﺗﯿﮕﻪﯾﺸـﺘﻨﻮ زاﻧﯿـﺎری ﮔﺸـﺘﯽ‬ ‫ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ دﯾﺎردهی ﮐﻮﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ وه ﺷﯿﻮازهﮐﺎﻧﯽ ﺑﯿﺘﻪ ﺋﺎراوه ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﭙﯚﺳﺖ‬ ‫‪27‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪2011‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪66 :‬‬

‫‪Page : 66‬‬

‫ﺑﻨﻪ ﻣﺎﻟﻪﯾﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪت دهژﻣﯿﺮن وه ھﯿﺞ ھﻪ ﻟﻮﯾﺴﺘﯿﮏ ﺑﯚ ﭘﯿﺶ ﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪ ﻟﻪ دﯾﺎردهی ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪژن وهﻣﻨﺪال ﻧﺎﮔﺮن ‪.‬‬ ‫ﺑﻪﻻم ﺑﻪﺷﯿﮏ ﮐﻪم ﻟﻪ دﻧﯿﺎ ھﻪﻟﻮﯾﺴﺘﯿﺎن ھﻪﯾﻪ ‪ .‬ﺑﻪﺷﯿﮑﯽ زۆری ژﻧﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎ ﺳـﻪﺑﺎرهت ﺑـﻪ ﯾﺎرﻣـﻪﺗﯽ وهرﮔـﺮﺗﻦ ﻟﻪﻣـﻪر دﯾـﺎردهی ﺗﯚﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻨﻪﻣﺎﻟـﻪی ﮐـﻪ روﺑـﻪروی ژﻧـﺎن ﮐﭽـﺎن وه ﻣﻨـﺪاﻻن دهﺑﯿﺘـﻪوه‬ ‫ھﻪﺳﺖ ﺑﻪ ﺋﻪﻣﻨﯿﻪت ﻧﺎﮐﻪن وه ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻪ ﺑﯽ ﭘﺸﺘﯿﻮان دهﺑﯿﻨﻦ ‪ .‬ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﺎﻧﯽ رﯾﮑﺨﺮاوهی ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ دهﻟـﯿﻦ ﺋـﻪوه ﺋـﻪرﮐﯽ و‪‬ﺗـﺎن وه رﯾﮑﺨـﺮاوه ﮐﺎﻧـﻪ ﮐـﻪ دهﺑـﯽ ﮐﺎرﯾـﮏ ﺑﮑـﻪن ﺑﯚﮔﻮرﯾﻨﯿﯿﺎﺳـﺎ وه ھـﻪول‬ ‫ﺑﺪهن ﺑﻮ ﺑﻪرﯾﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﮔﻮﺑﺠﺎو وه دﻟﻨﯿﺎﺑﻮن ﺑﻮ ﺑﻪرﯾﻮه ﺑﺮدﻧﯽ ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﭘﻪﻧﺎی ﺋﻪم ﮔﻮراﻧﮑﺎرﯾﺎﻧﻪ ﺋﻪوی ﮐﻪ ﻟﻪ ﺑﻪر ﭼﺎوی ﭼﺎودﯾﺮاﻧﯽ ﮐﻮﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯿﻪ‪ ،‬وه ﭘﯽ ﻟﻪﺳـﻪر ﺋـﻪوه دادهﮔـﺮن ﮐـﻪ ﺋـﻪوه ﺟﯿﮕـﺎی ﺳـﻪرﻧﺠﻪ ﭼﯚﻧﯿـﻪﺗﯽ ھﻪﻟﺴـﻮ ﮐـﻪوﺗﯽ ﭘﯿـﺎوان وه ژﻧﺎﻧـﻪ ﻟﻪﻣـﻪر ﺷـﯿﻮازی‬ ‫ﺑﯿﺮﮐﺮدﻧﻪوهﯾﺎن ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻨﻪ ﻣﺎﻟﻪی ﯾﻪ وه ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﺑﻪﺷﯿﮑﯽ زور ﻟﻪ ژﻧـﺎن ﺧﻮﯾـﺎن ﻟﻪﺳـﻪر ﺋـﻪو ﺑـﺎوهرهن ﮐـﻪ ﺋـﻪوه ھـﻪﻗﯽ ﺳﺮوﺷـﺘﯿﻪ ‪،‬ﭘﯿـﺎو واﮐـﻮ )ﻣﯿـﺮد ‪ ،‬ﺑـﺎوک ‪ ،‬ﺑـﺮا ‪ ،‬ﮐـﻮر ‪(،‬وه‬ ‫ﻣﻪﺟﺎﻟﯿﺎن ﭘﯽ دهدرﯾﺖ ﮐﻪ ﻟﯽ ﯾﺎن ﺑﺪهن وه ھﻪر ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻪﮐﯿﺎن ﻟﯽ ﻗﻪﺑﻮل ﺑﮑﻪن‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪۆﺗﯿﮋی ﻟﻪ و‪‬ﺗﺎﻧﯽ ﻏﻪرﺑﯽ )رۆژ ﺋﺎوا(‬ ‫ﺑﻪ ﭘﯽ ﺳﻪر ژﻣﯿﺮﯾﻪک ﻟﻪ ) ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ( ﻟﻪ ھﻪر )‪ (3‬ژن ﮐﻪ ﺳﻪرداﻧﯽ ﻧﻪﺧﯚﺷﺨﺎﻧﻪ )ﺑﻪﺷﯽ ﻓﺮﯾﺎﮐـﻪوﺗﻦ( ﺋـﻮرژاﻧﺲ دهﮐـﺎت‬ ‫ﻟﻪو و‪‬ﺗﻪ ﯾﻪﮐﯿﺎن ﺑﻪھﻮی دﯾﺎردهی ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪوه ﯾﻪ وه ﺷﺘﯿﮑﯽ ﺑﻪﺳﻪر ھﺎ ﺗﻮ وه ‪:‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪژﻧﺎن ﭘﯿﻮهﻧﺪی ﻧﯿﻪ ﺑﻪ ﮐﻮﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﺗﺎﯾﺒـﻪت واﺗـﻪ دهﺳـﻪﻻﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯽ )راﻣﯿـﺎری( ﯾـﺎن ﮐﻮﻣﻪﻻﯾـﻪﺗﯽ ﮐـﯽ‬ ‫ﺗﺎﯾﺒــﻪت ﺑــﻪﻟﮑﻮ ﻟــﻪ ھــﻪﻣﻮ ﮐﻮﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾــﻪﮐﯽ ﻣﺮوﭬﺎﯾــﻪﺗﯽ ﺑــﻪر ﭼــﺎو دهﮐــﻪوﯾﺖ دﯾــﺎردهی ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧــﺎن ﻟــﻪ ھــﻪﻣﻮ‬ ‫ﭼﻮارﭼﯿﻮهی ﺋﺎﺑﻮری ‪ ،‬وه رهﮔﻪز‪،‬‬ ‫ﻓﻪرھﻪﻧﮕﻮ ﮐﻮﻟﺘﻮر دا ﺗﯽ ﭘﻪر دهﺑﯿﺖ ﺗﻪﺟﺮوﺑﻪﯾﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﯾﺎن ﻣﺘﺮﺳﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺎﻓﯽ ژﻧﺎن ﺑﻪﺷﯿﻮهﯾﻪک ﭘﯿﺸﯿﻞ ﮐﺮاوه وه ﻣﺘﺮﺳﯽ ﻟﻪ ﺳﻪر ﺑﻮوه‪.‬‬ ‫ﻟﻪ و‪‬ﺗﯿﮑﯽ واﮐﻮ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺋﺎﻣﺎر وه ﺳﻪر ژﻣﯿﺮهﮐﺎن ﺑﻪم ﺟﻮرهﯾﻪ ‪،،‬‬ ‫* ‪ %25‬ﺑﯿﺴﺘﻮ ﭘﯿﻨﺞ دهرﺳﻪد ﻟﻪ ژﻧﺎﻧﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ )ﻟﻪ ھﻪر ‪ 4‬ژن ( ﯾﻪﮐﯿﺎن ﻟﻪ درﯾﮋاﯾﯽ ﺗﻪﻣﻪﻧﯽ ﺧﯚی دا ﺑﯚﺗﻪ ﻗﻪرﺑﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪ دا ﻟﻪ ﭼﻮارﭼﯿﻮهی ﻣﺎﻟﯽ ﺧﻮﯾﺪا ‪.‬‬ ‫* ﺑﻪﻻﻧﯽ ﮐﻪم ﻟﻪ ھﻪر ﺣﻪوﺗﻮ ﯾﻪ ﮐﺪا) ‪ 2‬ژن( ﻟﻪ ﺋﯿﻨﮕﻠﺴﺘﺎن وه وﯾﻠﺰ ﺑﻪدهﺳﺖ ﭘﯿﺎوﯾﮏ ﮐﻪ ﻟﻪﮔﻪ‪‬ﯽ دا ژﯾﺎﻧﯽ ﮐﺮدووه ﯾﺎن ﻟﻪ راﺑﺮدودا ژﯾﺎﻧﯽ ﻟﻪﮔﻪل ﮐﺮدﺑﻮ دهﮐﻮژرﯾﺖ ‪.‬‬ ‫* وا ﺑﻪراوهرد دهﮐﺮﯾﺖ ﮐﻪ ﻟﻪ ھﻪر ﭼﺮﮐﻪﯾﻪ دا ﮐﻪ ﭘﯿﻮهﻧﺪی ھﻪﺑﯿﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪدا ﭘﯿﻮهﻧﺪی دهﮔﺮن ﺑﻪ ﭘﻮﻟﯿﺴﯽ ﺋﻪو وﻻﺗﻪ‬ ‫* ‪ %17‬ﺣﻪﻓﺪه دهرﺳﻪد ﻟﻪو ﺗﺎواﻧﺎﻧﻪی ﮐﻪ راﮔﻪﯾﺎﻧﺪراوه) ‪ 1‬ﻪ ﺳﻪر ‪ (4‬ﺗﺎواﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﮋﯾﻪ ﮐﻪ ﭘﯿﻮهﻧﺪی ﺑﻪﮐﯿﺸﻪی ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪوه ھﻪﺑﯚوه ‪.‬‬ ‫* ﮐﻪﻣﺘﺮ ﻟﻪ ‪ %35‬ﺳﻲ وه ﭘﯿـﻨﺞ دهرﺳـﻪد ﻟـﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾـﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮﻣﻪﻻﯾـﻪﺗﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟـﻪﮐﺎن ﺑـﻪ ﭘـﯚﻟﯿﺲ رادهﮔﻪﯾﻪﻧـﺪرﯾﺖ ﺗﻪﻧﺎﻧـﻪت ﺑﻪﺷـﯿﮏ ﻟـﻪ ﭼـﺎودﯾﺮاﻧﯽ ﯾﺎﺳـﺎی دهﻟـﯿﻦ وه ها ﺑـﻪراوهرد دهﮐـﻪن ﮐـﻪ‬ ‫ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﻟﻪ ‪ %11‬دهرﺳﻪد ﮐﻪﻣﺘﺮه ﮐﻪ ﺑﻪﭘﯚﻟﯿﺲ رادهﮔﻪﯾﻨﺪرﯾﺖ ‪.‬‬ ‫* ﻟﻪ ﺗﯚژﯾﻨﻪوهﮐﯽ ‪ 3‬ﻣﺎﻧﮕﻪدا ﻟﻪ ‪ 180‬ﮐﺮدهوهی ﺗﯚﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪﮐﺎﻧﺪا ﮐﻪ ﺑـﻪﭘﻮﻟﯿﺲ راﮔﻪﯾﺎﻧـﺪراوه ‪ 128‬ﺗـﺎوان ﺋﺎﻣـﺎده ﻧـﻪﺑﯚن‪ ،‬ﮐـﻪ ﺑـﻪﭘﯽ ﯾﺎﺳـﺎی ھﻪﻟﺴـﻮﮐﻪوت ﺑﮑﺮﯾـﺖ ﻟﻪﮔـﻪل ﺗﺎواﻧﺒـﺎران ‪.‬‬ ‫* ﻟﻪﻧﯿﻮان ﺋﻪو ﮔﺮوپ وه ﻧﻪﺗﻪواﻧﻪی دﯾﮑﻪ ﻧﯿﺸﺘﻪﺟﯽ و‪‬ﺗﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺟﯿﺎوازﯾﻪﮐﯽ ﺗﯿﺪا وهدی ﻧﺎﮐﺮﯾﺖ ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ دﯾﺎردهی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻨـﻪ ﻣﺎﻟـﻪﮐﺎن ﺑﻪﺷـﯿﻮهی ﮔﺸـﺘﯽ رﯾـﮋهی ﺗﻪﻣـﻪﻧﯽ ‪ 25‬ﺳـﺎل وه‬ ‫ﺑﻪرهو ﺧﻮار زﯾﺎﺗﺮ روﺑﻪروت ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋی دهﺑﻨﻪوه‪.‬‬ ‫ﺑــﻪﭘﯽ ﻟﯿﮑﻮﻟﯿﻨﻪوهﯾــﻪک ﻟــﻪﻻﯾﺎن ﮔﺮوﭘــﯽ ﺋﺎﺳــﯿﺎﯾﯽ ﻋــﻪرهب وه ﺋﺎﻓﺮﯾﻘﺎﯾــﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐــﺎراﺋﯿﺒﺊ ﮐــﻪ ﺑــﻪرﯾﻮه ﭼــﯚوه رۆن ﺑﻮﺗــﻪوه ﺑــﻪ ﺷــﯿﻮهی ﮔﺸــﺘﯽ ﻣــﺎم ﻧﺎوهﻧــﺪی دووای ﺗــﯽ ﭘــﻪرﺑﻮﻧﯽ ﻣــﺎوهی ‪ 5‬ﺳــﺎل ﺑﻪﺳــﻪر‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻨﻪ ﻣﺎﻟﻪﯾﯽ داﺧﻮازی ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ ﯾﺎﺳﺎ ﯾﯿﻦ ‪.‬‬ ‫* رﯾـــﮋهی داﺑـــﯿﻦ ﮐﺮدﻧـــﯽ ھﻪزﯾﻨـــﻪ ی ﻣـــﺎﻟﯽ ﺳـــﻪﺑﺎرهت ﺑـــﻪ ﺗﻮﻧـــﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻨﻪﻣﺎﻟـــﻪﯾﯽ ﻟـــﻪ ﺷـــﻮﻧﻪ ﺟﯿﺎوازهﮐـــﺎﻧﯽ وﻻﺗـــﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ ﺧـــﻮی ﻟـــﻪ ﺳـــﻪدھﺎ ﻣﯿﻠﯿـــﻮن ﭘﺎوﻧـــﺪ )ﭘـــﺎرهی ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿـــﺎ( دهدات ‪.‬‬ ‫ﺋﻪو رﯾﮋه دﯾﺎرﯾﮑﺮاواﻧﻪ ﮐﻪ رﯾﮑﺨﺎوهﯾﯽ ﭘﻪﻧﺎﺑﻪران )رهﻓﯿﻮﺟﯿﺮ( ‪ ،‬ﺋﻪوه دهﮔﻪﯾﻪﻧﯿﺖ ﮐﻪ ﻟﻪ ھﻪر ‪ 4‬ژﻧﯽ ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎﯾﯽ ﻟﻪ درﯾﮋای ﺗﻪﻣﻪﻧﯽ دا دوﭼﺎری ﺳﻪرو ﺷﻮی ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪﯾﯽ ﺑﻮوه وه ﻟﯿـﺪاﻧﯽ ﺧـﯚواردووه ‪.‬‬ ‫ھﻪروهھﺎ ﻟﻪ ھﻪر ده ژن ﮐﻪ ﻟﯿﮑﻮﻟﯿﻨﻪوه ﮐﺮاوه داﻧﯿﺎن ﺑﻪوهداھﯿﻨﺎوه روﺑﻪروی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻮﻧﻪﺗﻪوه ﻟﻪﮔﻪل ﻣﯿﺮدﯾﺎن ﯾﺎن ﺋﻪ و ﮐﻪﺳﻪی ﮐـﻪ ژﯾـﺎﻧﯽ ﻟﻪﮔـﻪل دهﮐـﻪن ﺗﻪﻧﺎﻧـﻪت ‪ 1‬ﻟـﻪ ﺳـﻪر ‪ 10‬ﺋـﻪو ژﻧﺎﻧـﻪ‬ ‫ﮔﯿﺎﻧﯽ ﺧﻮﯾﺎن ﻟﻪ ﻣﺘﺮﺳﯽ دا دهﺑﯿﻨﻦ ‪.‬‬ ‫رﯾﮑﺨﺮاوهی ﭘﻪﻧﺎﺑﻪران ﺋﻪم ﺷﯿﻮازه ﻟﯿﮑﯚﻟﯿﻮاﻧﻪ ﺑﻪ ﮔﺮﯾﻨﮓ دهزاﻧﯿﺖ وه ﭘﯽ ﺑﺎﺷﻪ ‪ ،‬دهﻟﯿﺖ ﻟﻪ ﮐﺎﺗﯿﮏ دا ﻟﻪ ﺋﯿﻨﮕﻠﺴﺘﺎن وه وﯾﻠﺰ ﮐﻪ ﻟـﻪ ھـﻪر ﺣﻪوﺗﻮﯾـﻪک دا ‪ 2‬ژن ﺑﻪدهﺳـﺖ ﻣﯿﺮدهﮐﺎﻧﯿـﺎن وه ﯾـﺎن ﻣﯿـﺮدی‬ ‫ﭘﯿﺸــﻮﯾﺎن دهﮐــﻮژرﯾﻦ ﺋــﻪم ﺟــﻮره ھﻪواﻻﻧــﻪ ﯾــﺎن ﻟــﻪو ﺷــﯿﻮازاﻧﻪ دهﺑﯿﺘــﻪ ھــﻮی ﺋــﻪوهی ﮐــﻪ ن دﯾــﺎردهی ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﻟــﻪ ﻧــﻪھﯿﻨﯽ داﻧﻪﻣﯿﻨﯿﺘــﻪوه وه زﯾــﺎﺗﺮ رون ﺑﮑﺮﯾﻨــﻪوه ‪ .‬وه ھــﻪروه ھــﺎ دﯾــﺎردهی‬ ‫ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺮﮐﺎﻧﯿﺶ ﺑﻮ ﺋﯿﻤﻪ وهدهر دهﮐﻪوﯾﺖ ‪.‬‬ ‫ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ ﻟﻪﻧﺪهن دهﻟﯿﻦ ‪ ،‬ﻟﻪھﻪر ﻣﺎﻧﮕﯿﮏ دا ‪ 7650‬ﺳﮑﺎﻻی ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ژﻧﺎن ﭘﯿﻤﺎن رادهﮔﻪﯾﻨﺪرﯾﺖ ‪ ،‬ﮐـﻪ ﺑـﺮﯾﺘﯿﻦ ﻟـﻪ ‪ ،‬ﺳـﻮﮐﺎﯾﻪﺗﯽ ﭘﯿﮑـﺮدن ‪ ،‬ﺑـﯽ ﭘـﺎره ﮐـﺮدن )ﺑـﯽ ﭘـﻮل(‬ ‫ﻣﻪﺑﻪﺳــﺖ ﺋﻮهﯾــﻪ ﺑــﻪ ﺋﻪﻧـــﺪازهی ﭘﯿﻮﯾﺴــﺖ ﭘﺎرهﯾــﺎن ﭘــﯽ ﻧﺎدرﯾـــﺖ‪ ،‬ﺑــﻪرﮔﯿﺮﯾﺎن ﻟــﯽ دهﮐـــﻪن ﻟــﻪ ﭘﯿﻮهﻧﺪﯾــﻪﮐﺎن دۆﺳــﺘﻮ ھـــﻪواﻻ ﻧﯿــﺎن ﯾــﺎن ﺧﺰﻣــﻮ ﮐﻪﺳـــﯿﺎن ‪ ،‬دهﺳــﺘﺪرﯾﮋی ﺟﯿﻨﺴــﯽ ‪ ،‬ﻟﯿـــﺪان ‪،‬وه‪...‬‬ ‫ﭼﯚﻧﯿﻪﺗﯽ ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ دﻧﯿﺎدا‬ ‫ﻋﻪﻓﻮی ﮔﺸﺘﯽ ﻧﯿﻮدهو‪‬ﻪﺗﯽ ‪ .‬دهﺑﯽ دژی ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋی ﮐﻪ رۆﺑﻪروﯾﯽ ژﻧﺎن دهﺑﯿﺘﻪوه ھﻮﻟﻮﯾﺴﺖ ﺑﮕﺮﯾﻦ ‪.‬‬ ‫ﻋﻪﻓﻮی ﮔﺸﺘﯽ ﻧﯿﻮ دهوﻟﻪﺗﯽ ‪ .‬رﯾﺨﺮاوهﯾﯽ داﮐﻮﮐﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮوڤ‪ 5 ،‬ﻣﺎرس )‪ 01. 26‬ﺋﺎدار( ﭘﺮوژهﯾﻪﮐﯽ ﻧﯚوﯾﯽ ﻧﯿﻮ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻟﻪ ژﯾﺮ ﻧﺎوﻧﯿﺸـﺎﻧﯽ ‪ ،‬دهﺑـﯽ ﮐﻮﺗـﺎﯾﯽ ﺑﯿﻨﻨـﯿﻦ ﺑـﻪ)ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑـﻪ ژﻧـﺎن(‬ ‫واﮐﻮ روﺑﻪرو ﺑﻮﻧﻪوه ﻟﻪ دﻧﯿﺎدا‪ ،‬وه ھﻪﻧﮕﺎوی ﺑﻮ ھﻪ ﻟﺒﯿﻨﯿﻦ ﺋﻪم ﭘﺮوژه ﻧﯚوﯾﻪ ‪ ،‬ﻟﻪ ﺳﻪرﺗﺎی روژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ژﻧﺎن )‪ .03. 08‬ﻣﺎﻧﮕﯽ ﻣﺎرس( )‪1 .29‬ی ﻣـﺎﻧﮕﯽ ﺋـﺎدار( دهﮐﻪوﯾﺘـﻪ رژﯾـﻮه وه زﯾـﺎﺗﺮ ﺷـﯿﻮاز‬ ‫وه رواﻧﮕﻪﯾﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﮐﻪ روﺑﻪروﯾﺎن دهﺑﯿﺘﻪوه ﺑﻪ ﺑﺎ ﺑﻪﺗﯿﮑﯽ ﻧﻮﯾﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪوان ﻟﻪﮐﺎﺗﯽ ﺷﻪر وه ﻟﻪ ﻧﺎو ﺑﻨﻪ ﻣﺎﻟﻪی ﺧﻮﯾﺪا ﺑﻪدهﺳﺖ ﮐﻪﺳﻮ ﮐﺎری وه ﺧﺰﻣﻮ ﮐﻪﺳﯽ ﻧﺰﯾﮑﯽ‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪65 :‬‬

‫‪Page : 65‬‬

‫ﻟﻪ راﺑﺮدۆدا ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﻣﺎﻓﯽ ﺧﯚی ﻟﻪ ﺗﺮﺳﯚ د‪‬ﻪراوﮐﻪدا دهژﯾﻦ وه ﺑﯚ ﻣﺎﻓﯽ ﺧﯚﯾﯽ ھﻪول ﺑﺪات‪.‬‬ ‫ﭘﺮۆژهی ﻧﻮ‪‬ﯽ رﯾﮑﺨﺮاوهﯾﯽ ﻋﻪﻓﯚﯾﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﻧﯿﯚدهۆ‪‬ﻪﺗﯽ ﺑﯚ ﭘ‪‬ﺸﮕﺮﺗﻦ ﻟﻪ ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻟﻪ دﻧﯿﺎدا‬ ‫ر‪‬ﮑﺨﺮاوهی ﻋﻔﯚﯾﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﻧﯿﯚ دهو‪‬ﻪﺗﯽ )ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪک ﮔﺮﺗﯚوهﮐﺎن( ﺑﯚ دژاﯾﻪﺗﯽ وه رۆﺑﻪرۆ ﺑﯚﻧﻪوهی ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ‪ ،‬ﺋﺎﻟﯚزﯾﻪک وه ﺋﯿﺸﯚ ﺋﺎزارﯾﮑﯽ ﮔﻪورهﯾﻪ ﻟـﻪ ژﯾـﺎﻧﯽ ﻣﺮۆﭬﺎﯾـﻪﺗﯽ ﮐـﻪ واﮐـﯚ‬ ‫) ﻟﯚﯾﻪﮐﯽ( ﻧﻪ ﺧﯚﺷﯽ ﺷﯿﺮ ﭘﻪﻧﺠﻪ ﯾﻪ )ﺳﻪرهﺗﺎن( ﻟـﻪ ھـﻪﻣﯚ ﮐﯚﻣـﻪﻟﮕﺎی و‪‬ﺗـﺎﻧﯽ د‬ ‫ﻧﯿﺎ ﻧﺎوزهﻧﺪ ﮐﺮاوه ‪ ،‬دهﺳﺖ ﮐﺮاوه ﺑﻪ راھﯿﻨﺎﻧﯿﮑﯽ ﻧﯚوی ‪.‬‬ ‫ﺋﻪم ﮔﺮۆﭘﻪی ﮐﻪ داﮐﯚﮐﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ دهﮐﻪن‪ ،‬دهﻟﯿﻦ ھﯿﭻ و‪‬ﺗﯿـﮏ ﻟـﻪ ﺟﯿﮫﺎﻧـﺪا‬ ‫ﻧﻪﯾﺘﻮاﻧﯿﻮه ﮐﻪ ژن ﻟﻪ روﺑـﻪرو ﺑﯚﻧـﻪوه ﺗﯚﻧـﺪوﺗﯿﮋی )ﺷـﻪرۆ ﺷـﯚی ﺑﻨﻪﻣﺎﻟـﻪی(ﮐـﻪ رۆ‬ ‫دهدات وه ﻟﻪﻧﯿﻮ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪ دا ﻟﻪ ﭼﻮارﭼﯿﻮه ﻣﺎﻟﯽ دا ﺑﯿﺎﻧﭙﺎرﯾﺰﯾـﺖ وه ﺑﯿﺎﻧﺨﻪﻧـﻪ ژﯾـﺮ‬ ‫ﭼﺎوهدﯾﺮﯾﻪوه‪.‬‬ ‫ﻋﻪﻓﯚی ﻧﯿﻮ دهوﻟﻪﺗﯽ ﻟﻪ ھﻪو‪‬ﯽ ﺋـﻪوه داﯾـﻪ ‪ ،‬ھـﻪروه ھـﺎ ھـﻪول دهدات ﺑـﯚ ﺑـﻪﮐﺎر‬ ‫ھﯿﻨﺎﻧﯽ ﺋـﻪم ﭘـﺮوژه ﻧﯚﯾـﻪ ﯾـﯽ ﺧـﯚی ﮐـﻪ ھﯚﮐـﺎرری ﺗﺎﯾﺒـﻪت ﺑـﻪ ﺗﯚﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑـﻪ‬ ‫ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺳﻪر ھﻪﻟﺪاﻧﯽ ﺷﻪری ﭼﻪﮐﺪاری دا ﻟﻪ و‪ ‬ﺗﺎن ﮐﻪ روو دهدات ﮐﻪ زۆر زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ﺑﻪر ﭼﺎوه ﺑﯿﺨﺎ ﺗﻪ ژ‪‬ﺮ ﭼﺎوهد‪‬ﺮی‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﺑﻪ ﮔﺸﺘﯽ ﻟﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ﻣﺎ‪ ‬دا وه ﻟﻪ ﭘﺸﺖ دهرﮔﺎ ﺑـﻪ ﺳـﺮاوهﮐﺎﻧﺪا روو دهدات ﺑـﻪ ﺗﺎﯾﺒـﻪت ﻣﻪﺳـﻪ‪‬ﻪن ﻟـﻪ ﮐـﺎﺗﯽ ﻏـﻪرﯾﺰهی ﺟﻨﺴـﯽ روو دهدات وه ھﻪﺳـﺖ ﺑـﻪ ﺷـﻪرهم ﮐـﺮدن‬ ‫دهﺑ‪‬ﺘﻪ ھﯚﮐﺎرﯾﮏ ﮐﻪ ﻧﻪھ‪‬ﻨﯽ دا ﺑﻤ‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫ﺑﻪ‪‬م ھﻪﻣﻮﻣﺎن ﺋﻪوه دهزاﻧﯿﻦ ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﺟ‪‬ﮕﺎﯾﻪﮐﯽ دﻧﯿﺎدا ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ھﻪﯾﻪ‪ ،‬وه ﺋﻪم ﺷ‪‬ﻮازه ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮه‪‬ﻪﮐﯽ راﺷﮑﺎواﻧﻪ ﻟﻪ ﺑﻪر ﭼـﺎوه وه ﭘـﻪرهی ﭘـ‪ ‬دهدر‪‬ـﺖ‪ .‬ڕ‪‬ﺨـﺮاوهی ﻋـﻪﻓﻮی ﮔﺸـﺘﯽ‬ ‫ﻧ‪‬ﻮ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻟﻪ راﭘﯚرﺗ‪‬ﮑﯽ ﺧﯚی دا ﻟﻪ ﺑﺎﺑﻪت ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪدا ﺧﺴﺘﻮﯾﻪﺗﻪ ﺑﻪر ﭼﺎو وه ‪‬ﮑﯚ‪‬ﯿﻨﻪوه‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﺪاﻧﯽ ژن ﺑﻪ دهﺳﺖ ﻣ‪‬ﺮدهﮐﻪی وه ﯾﺎن دۆﺳﺘﻪﮐﻪی‪ ،‬ھﻪ‪‬ﺴﻮ ﮐﻪوﺗﯽ ﻧﺎﺷﯿﺮﯾﻦ و ﺋـﺎزارداﻧﻮ ﺗﻮﻧـﺪووﺗﯿﮋی ﻟﻪﺑﻪراﻧﺒـﻪر ﺑـﻪ ﮐﭽـﺎن ﮐـﻪ رووﺑـﻪرووی ﺷـﻮو ﮐـﺮدن ﺑـﻪ ﻣـﻪﺟﺒﻮری دهﺑﻨﻪوه‪،‬ﭼﻮﻧﮑـﻪ ﭘ‪‬ﯿـﺎن واﯾـﻪ‬ ‫ﺋﺎﺑﺮوو ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﮐﻪی ﺑﺮدۆﺗﻪ ژ‪‬ﺮ ﭘﺮﺳﯿﺎر‪ ،‬ﺋﻪوه ﺑﻪﺷ‪‬ﮑﻪ ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﯾﯽ دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن‪.‬‬ ‫ر‪‬ﺨﺮاوهی ﻋﻪﻓﻮی ﮔﺸﺘﯽ ﻧ‪‬ﻮ دهو‪‬ﻪﺗﯽ داوای ﻟﻪ و‪‬ﺘﺎن ﮐﻪردووه ﮐﻪ ﭘﺎﺑﻪﻧﺪ ﺑﻦ ﺑﻪ ﺑﻪڕ‪‬ﻮه ﺑﻪردﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺗﺎﯾﺒﻪت وه ﺑﺎوهر ﺑﻪ ﺋﻪوه ﺑﮑﻪن ﮐـﻪ ﺗﻮﻧـﺪووﺗﯿﮋی ﻟـﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪدا ﮐ‪‬ﺸـﻪﯾﻪک ﻧﯿـﻪ ﺗﺎﯾﺒـﻪت‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ ﺑ‪‬ﺖ‪.‬ﺑﻪ‪‬ﮑﻮ ھ‪‬ﺮﺷ‪‬ﮑﯽ ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋﯾﻪ دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ‪ ،‬ﮐﻪ دهﺑ‪ ‬ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ﺑﮑﺮ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫وهھﻪر وهھﺎ ﺑﺎﺑﻪت وه ﭘﺮۆژهﯾﯽ ڕ‪‬ﺨﺮاوی ﻋﻪﻓﻮی ﮔﺸﺘﯽ ﻧ‪‬ﻮ دهو‪‬ﻪﺗﯽ دژ ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻧﺒﻪر ﺑﻪ ژﻧﺎن ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﮐﻪ ﻟﻪو ۆ‪‬ﺗﺎﻧـﻪی ﮐـﻪ ﺷـﻪر)ﺟـﻪﻧﮓ( دﯾﺘـﻪ ﺋـﺎراوه ‪ .‬ﺗـﻪﺟﺎوهزﯾﯽ ﺟﯿﻨﺴـﯽ ﻟـﻪ‬ ‫ﺳﻪر ژﻧﺎن ﻟﻪ ﮐﺎﺗﯽ ﺷﻪر دا ‪ ،‬ﺑﻪﺷﯿﻮارﯾﮏ واﮐﯚ دهﺳﺘﮑﻪوﺗﯿﮏ دهژﻣﯿﺮدرﯾﺖ ﻧﻪک ھـﻪر دژ ﺑـﻪ ژﻧﺎﻧـﻪ ﺑـﻪ ‪‬ﮑـﯚ ﺳـﯚﮐﺎﯾﻪﺗﯿﮑﻪ دژ ﺑـﻪ ﻣﯿـﺮد ﯾـﺎن ﺑـﺎوک ﯾـﺎن ﮐﻪﺳـﯚﮐﺎره وه ﺑـﻪم ﺷـﯿﻮه ﻧﺎﻣﺮۆﯾﺎﻧـﻪ رۆ دهدات‪.‬‬ ‫ﻋﻪﻓﯚی ﮔﺸﺘﯽ ﻧﯿﻮ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻟﻪ راﭘﯚرﺗﯽ ﺧﯚﯾﺪا دهﻟﯿﺖ ‪،‬ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪت ﺋﻪوهی ﮐﻪ ژﻧﺎن ‪ 2‬ﺟﺎر دهﺑﻨﻪ ﻗﯚرﺑﺎﻧﯽ ﺷﻪر ھﻪر ﺑﻪم ﺑﯚﻧﻪﯾﻪوه رﻗﻮ ﺗـﯚرهی ﺧﯚﯾـﺎن دهر دهﺑـﺮن ‪ .‬ﯾـﻪک ﺟـﺎر ﺗـﻪﺟﺎوهزی ﺟﯿﻨﺴـﯿﺎن‬ ‫ﭘﯿﺪهﮐﺮﯾﺖ وه دۆواﯾﻪ ﺋﺎﺑﺮۆﺑﺮدﻧﯿﮑﯽ ﮐﯚﻣﻪﻟﮕﺎﯾﯽ ﺑﻪ دۆوا دا ھﻪﯾﻪ ﻟﻪ ﺳﻪر ﺋﻪو ﻣﻨﺪاﻻﻧﻪ ﮐﻪ ﺳﻪﻣﻪری ﺗﻪﺟﺎوزی ﺟﯿﻨﺴﯿﻦ ﻟﻪ ﮐﺎﺗﯽ ﺷﻪردا‪.‬‬ ‫ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪدا ﮐ‪‬ﺸﻪﯾﻪﮐﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗ‪ ،‬ﺗ‪‬ﻧﮫﺎ ﭘﯿﻮهﻧﺪی ﺑﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪوه ھﻪﯾﻪ‬ ‫ژن ! ﮐﺎﺗﯿﮏ ﮐﻪ ﮔﯿﺎﻧﯽ ﺧﯚم ﻟﻪ ﻣﺘﺮﺳﯿﺪا دهﺑﯿﻨﻢ ﯾﻪﮐﻢ ﺷﺘﯿﮏ ﮐﻪ ﺑﯿـﺮی ﻟـﯽ دهﮐﻪﻣـﻪوه ﭘـﻪﻧﺎی ﺑـﯚ دهﺑـﻪم ﻟﻪدهﺳـﯽ‬ ‫رادهﮐﻪم وه ﭘﻪﻧﺎ دهﺑﻪم ﺑﻪ ﺷﯚﻧﯿﮑﯽ ﺋﻪﻣﻦ ﺑﯚ ﺧﯚﭘﺎراﺳﺘﻦ ‪ .‬ﺑﻪﻻم ﻣﺘﺮﺳﯽ ﮐﯿﺸﻪی ﺗﯚﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻟـﻪ ﺑﻨـﻪ ﻣﺎﻟﻪﮐﺎﻧـﺪا‬ ‫ﻟﻪ ﻻﯾـﺎن ﮐﻪﺳـﯚ ﮐـﺎراﻧﯽ ﺧﯚﯾـﺎن واﮐـﯚ‪ ،‬ﻣﯿـﺮد ‪ ،‬ﺑـﺎوک ‪ ،‬ﺑـﺮا ‪ ،‬ﯾـﺎن ‪ ...‬ﮐﯿﺸـﻪﯾﻪﮐﯽ ﺋـﺎﻟﯚزه وه دهرﺑـﺎز ﺑـﯚن ﻟـﻪم‬ ‫دﯾﺎردهﯾﻪ واﮐﯚ ﮐﯿﺸﻪﯾﻪﮐﯽ ﺗﺎﺑﻪت زۆر ﺋﺎﻟﯚزه‪.‬‬ ‫ژﻧﺎن وه ﮐﭽﺎن ﮐـﻪ رۆﺑـﻪرۆی ﺗﯚﻧـﺪۆﺗﯿﮋی دهﺑﻨـﻪوه ﺑـﻪ ‪ ،‬ﻣﺴـﺘﯚ ﭘﯿﻼﻗـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻪق ﻟﯿﺎﻧـﺪهدرﯾﺖ ‪ ،‬ﺑﯚﺋـﻪوهی وﯾﺴـﺘﯚ‬ ‫ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﻪﮐﺎﻧﯽ ﭘﯿﺎو ﺑﻪراوهرﺑﮑﻪن ﻟﻪ ﮐﺎﺗﯿﮏ ﮐﻪ ﻧـﺎ ﺗـﻮاﻧﻦ ﺧﯚواﺳـﺘﻪﮐﺎﻧﯽ ﭘﯿـﺎو ﺑـﻪﺟﯽ ﺑﯿـﻨﻦ ﭼﻪﻧـﺪه ﺳـﯚﮐﺎﯾﻪﺗﯿﺎن‬ ‫ﭘــﯽ دهﮐﺮﯾــﺖ ‪ ،‬ﭼﻪﻧــﺪه ﺑﯚﻟــﻪو ﭘﺮﺗــﻪی ﭘﯿــﺎو وه ﺟﻨﯿــﯚ ﯾــﺎ ﻧﭙﯿــﺪهدرﯾﺖ ‪ ،‬ﮐﻪراﻣــﻪﺗﯽ ژن دهﺷــﮑﯿﻨﻦ ‪ ،‬ﻟــﻪﻣﺎﻟﯽ دا‬ ‫زﯾﻨﺪاﻧﯽ دهﮐﺮﯾﻦ ‪ ،‬ﺑﻪزۆی زۆردای ﺗﻪﺟﺎوهزی ﺟﯿﻨﺴﯽ ﯾـﺎن ﭘـﯽ دهﮐﺮﯾـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﭼﻴﻨـﺪ ھـﯚی ﺟﯚراوﺟـﯚر وه ﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯽ‬ ‫ﺋﺎﻣﺎدهﻧﯿﻦ دهردۆ ﺋﯿﺸﯚ ﺋﺎزاری دهرۆﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﺪرﮐﯿﻨﻦ‪ ،‬ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﭼﺎو ﭘﯚﺷﯽ ﻟﯿﺪهﮐﻪن ‪ ،‬ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﺣـﺎ زر ﻧـﯿﻦ وه ﺳـﻪﺑﺎرهت ﺑـﻪ ﯾﺎﺳـﺎی ﮐﯚﻣﻪﻻﯾـﻪﺗﯿﺶ ﻟـﻪ ﺷـﮑﯚ ﮔﯚﻣـﺎن دان ﺑـﯚ ﯾﺎرﻣـﻪﺗﯽ ﯾـﻪﮐﯿﮏ ﻟـﻪ‬ ‫ھﯚﮐﺎرهﮐﺎﻧﯽ ﺋﻪو ﺷﮑﯚ دۆدﻟﯿﻪ ﺟﯚرﯾﮏ ﺑﯿﺮﮐﺮدﻧﻪوهی ﮐﯚﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯽ ﻧﺎو ﮐﯚﻣﻪ ﻟﮕﺎﯾﻪ ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﮐﯿﺸﻪی ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪ وه ﻟﻪﭼﯚار ﭼﯿﻮهی ﻣـﺎﻟﯽ دا ﯾـﻪ ‪ .‬ﻟـﻪ ﮐﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎ ی ﺟﯿـﺎواز دا ‪ ،‬ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـﻪت ﮐﯚﻣـﻪ ‪‬ﮕـﺎی‬ ‫ﺳﯚﻧﻪﺗﯽ ﮐﯚﻟﺘﯚری ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺸﺘﯽ ژن وا ﺑﯿﺮدهﮐﺎﺗﻪوه ﺗﻪﻧﯿﺎ ﻟﻪ ﻗﻪﺑﺎرهی ﺧﯿﺰان وه داﯾﮏ ژﯾـﺎﻧﯿﮑﯽ ﺑﻪﺧﺘـﻪوهری ھﻪﯾـﻪ وه ژﯾـﺎﻧﯽ ﮐﺎﻣ‪‬ـﻪ وه ﺗﻪﻧﺎﻧـﻪت ﺗـﻪﻻق وهرﮔـﺮﺗﻦ ﺑـﻪ ھﻪﻟـﻪ دهﺑﯿﻨﯿـﺖ وه ﺑـﻪ ﻋـﻪﯾﺒﯽ‬ ‫دهزاﻧﯿﺖ ﮐﻪ ﺋﻪوهش ﻧﯿﺸﺎ ﻧﻪی ﻻوازی ژﻧﻪ وه ﺧﯚی ﺑﻪ ﮐﻪم دادهﻧﯿﺖ ﻟﻪ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ﭘﯿﺎو ھﻪر ﺑﯚﯾﻪش ﻟﻪ ژﯾﺎﻧﯽ ﻧﻪھﯿﻨﯽ دا ﺑﻪﺗﺮﺳﯚ دﻟﻪراوﮐﯽ ژﯾﺎن ﺑﻪﺳﻪر دهﺑﺎت وه دهﻧﮕﯽ ﻟﯽ دهر ﻧﺎﯾﻪت‪.‬‬ ‫ﺋﻪﮔ‪‬ر ﻟﻪ ﺑﻪﺷﯿﮏ ﻟﻪ و‪ ‬ﺗﺎﻧﯽ ‪ ،‬دﻧﯿﺎ ﯾﺎﺳﺎ وه ﭘﯚﻟﯿﺲ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯽ ﻟﻪ ﻗﯚرﺑﺎﻧﯿﺎﻧﯽ ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪدا دهﮐﺎت )ژﻧﺎن ‪ ،‬ﮐﭽﺎن وه ﻣﻨﺪاﻻن( ﻟﻪﻣﺒﺎﺑﻪﺗﺎﻧﻪوه وﺷﯿﺎر ﮐﺮدﻧﻪوهﯾـﻪﮐﯽ زۆرﯾـﺎن داوه ﺑـﻪ‬ ‫ژﻧﺎن وه ﮐﭽﺎن ﺑﯚ داﮐﯚﮐﯽ ﮐﺮدن ﻟﻪ ﻣﺎﻓﯽ ﺧﯚﯾﺎن ‪ ،‬ﺑﻪ ﻻم و‪‬ﺗﺎﻧﯿﮏ ھﻪن ﮐﻪ ﭘﯚﻟﯿﺲ ھﯚﮐﺎرن ﺳﻪ ﺑﺎرهت ﺑﻪﺗﯚﻧﺪۆﺗﯿﮋی وه ﺗﺮﺳﺎﻧﺪﻧﯽ ژﻧﺎن ۆاﮐﯚ )ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن(‬ ‫ﯾﺎن ھﯿﭻ ھﺎوﮐﺎرﯾﻪ ﮐﺎن ﻧﺎ ﮐﻪن ﻟﻪم ﺑﯚواهاﻧﻪ دا وه ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﻪﮐﺎن ﻟﯽ ﻧﺎﮐﺮﯾﺖ ‪ .‬ﯾﺎن ﺋﻪ وهی ﺑﻪ ﺷﯿﻮازﯾﮑﯽ دﯾﮑﻪ ﻟﻪ ﺑﻪﺷﯿﮏ و‪‬ﺗﺎن ﺑﺎﺑﻪﺗﯽ ﺳﻪ ﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺗﯚﻧﺪۆﺗﯿﮋی ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑﻪﮐﯿﺸﻪﯾﻪﮐﯽ‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪64 :‬‬

‫‪Page : 64‬‬

‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﯿﻮازﯾﮏ ﻟﻪ وﻻﺗﺎﻧﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهی ھﯿﻨﺎﻧﯽ ﭼﻪﻧﺪ ژن ﮐﻪ ﭘﯿﺎو ﺋﻪو ﺣﻪﻗﻪ ﺑﻪﺧﯚی دهدات ﮔﻪﺷﻪ دهﺳﺘﯿﻨﯿﺖ ‪..‬‬ ‫رادهی زهواﺟﯽ ﻣﯿﺮد ﺳﻪراﯾﯽ ﺋﻪوهی ﺣﻪزۆ ﺋﺎرهزۆﯾﯽ ﭘﯿﺎو ﺑـﻮ ھﯿﻨـﺎﻧﯽ ﭼﻪﻧـﺪ ژن ﺑﯚﺗـﻪ ھﻮﮐﺎرﯾـﮏ ﮐـﻪ زۆرﺑـﻪﯾﯽ ژﻧـﺎﻧﯽ ﻣﯚﺳـﻪﻟﻤﺎن ﻟـﻪ ﺗﺮﺳـﻮ دﻟﻪراوﮐـﻪ دا ﺑـﮋﯾﻦ وه دهﺑﯿﺘـﻪ ھـﻮﯾﯽ دارﻣـﺎﻧﯽ دهروﻧـﯽ وه‬ ‫ﻣﺮوﻣﯚﭼﯽ ‪ ،‬ﻧﺎﻟﻪﺑﺎری ﺳﯚزﯾﯽ دهروﻧﺊ ‪ ،‬ﺋﺎﺑﯚری‪ ،‬وه د‪‬ﻨﯿﺎ ﻧﻪﺑﯚﻧﯽ ژن دهﮔﻪرﯾﺘﻪوه ﺳﻪر ﺋﻪوهﯾﯽ ﮐـﻪ ﭘﯿـﺎو ﭼﻪﻧـﺪ ژﻧـﯽ ھـﻪﺑﯿﺖ رۆﮔـﻪ ﺷـﯽ ﮔـﻪ ﺷـﻪ ﮐﺮدﻧـﯽ ژﻧـﺎن وه دﻟﺨﯚﺷـﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﺳـﻪﺑﺎرهت ﺑـﻪ ژﯾـﺎن‬ ‫دهﺑﯿﺘﻪ ھﯚی دارﻣﺎﻧﯽ وه رﯾﮕﺎ ﺧﯚﺷﺪهﮐﺎت ﺑﯚ ﺗﯚﻧﺪو ﺗﯿﮋﯾﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﻟﻪ ﻧﺎو ﺑﻨﻪ ﻣﺎﻟﻪﮐﺎﻧﺪا ‪...‬‬ ‫ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﯾﯽ ﺑﻪﺷ‪‬ﮏ ﻟﻪ و‪‬ﺗﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎ‬ ‫ھﯚﮐﺎری ﺳﻪرهﮐﯽ ﺗﯚﻧﺪۆﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن دهﺗﻮاﻧﯿﻦ ﻟﻪ ﺟﯿﺎوازﯾﻪﮐﺪاﻧﺪا ﺑﯽ ﺑﯿﻨﯿﻦ ﮐﻪ دهﺑﯿﺘﻪ ھﯚﮐﺎر وه‬ ‫ﮐﯚﺳــﭙﻪ ﻟــﻪ ﯾﻪﮐﺴــﺎﻧﯽ ژن وه ﭘﯿــﺎو ﻟــﻪ ھــﻪﻣﯚ ﺑﯚوارهﮐــﺎﻧﯽ ژﯾﺎﻧــﺪا ﮐــﻪ ﻟــﻪ ﺋﺎراداﯾــﻪ‪ .‬ﺗﯚﻧــﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﻟــﻪ‬ ‫ﺟﯿﺎوازﯾﺪا )ﺟﻨﺴﯽ( ﺑﻨﭽﯿﻨﻪﯾﯽ ﯾﻪ وه ﺑﯚﺗﻪ ھﻮﯾﻪک ﮐﻪ ﭘﻪرهی ﭘﯽ ﺑﺪرﯾﺖ‪.‬‬ ‫رﯾﮑﺨﺮاوهﯾﯽ ﻋﻪﻓﻮﯾﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﻪک ﮔﺮﺗﻮۆهﮐﺎن ﻟﻪ ﺑﻪﺷ‪‬ﮏ ﻟﻪ ﺧﺎﻟﻪﮐﺎﻧﯽ راﭘﯚرﺗﯽ ﺧﯚی دا ده‪:‬‬ ‫ﺗﻮﻧــﺪووﺗﯿﮋی دژ ﺑــﻪ ژن "ﺳﻮرهﺷــﺘﯽ"ﯾــﺎن "ﭼﺎرهﺳــﻪر ﻧــﻪﮐﺮاو " ﻧﯿــﻪ ‪ .‬ﺑــﻪ‪‬ﮑﻮ ﺗﯿﺮواﻧﯿﻨ‪‬ﮑــﻪ ﻟــﻪ ﺑﺎﯾــﻪخ‬ ‫ﭘ‪‬ــﺪاﻧﯽ ﻗــﻪﺑﺎرهی ﻣ‪‬ﮋووﯾــﯽ ﻓﻪرھــﻪﻧﮕﯽ ﮐﯚﻣــﻪ‪‬ﮕﺎی ﺟﯿــﺎواز‪.‬ﺑﻪﺷــﯿﮏ ﻟــﻪ ر‪‬ﺨــﺮاوه ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯿــﻪﮐﺎن وه‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﯿﻪﮐﺎن )راﻣﯿﺎری( ﺧﯚی ﻟﻪ ﺧﯚی دا ر‪‬ﮕﺎ ﺧﯚش ﮐﻪره ﺑﯚ ﻻوازی ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی وه دژﺑﻪری ژﻧﺎن ‪.‬‬ ‫ﺑﻪﺷﯿﮏ ﻟﻪ داﺑﻮ ﻧﻪرﯾﻪﺗﯽ ﻓﻪرھﻪﻧﮕﯽ و ﮐﻮﻟﺘﻮرﯾﺶ ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺋﻪواﻧﻪی ﮐﻪ ﺗﻪﺳﮏ ﺑﯿﺮ دهﮐﻪﻧﻪوه و ﻟﻪ‬ ‫ﺑﻪراﻣﺒــﻪر ﻣــﺎﻓﯽ ﯾﻪﮐﺴــﺎﻧﯽ ﺟﻨﺴــﯽ )ژن و ﭘﯿــﺎو(وه ﺧﯚﯾــﺎن ﻻدهدهن ‪ .‬دهﺗﻮاﻧ‪‬ــﺖ ﺑﯿﺎﻧﯚﯾــﻪک ﺑ‪‬ــﺖ ﺑــﯚ‬ ‫ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی ﻟﻪ ژﯾﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯽ وه ﺑﺒﯿﺘﻪ ھﯚﮐﺎر ﻟﻪ ﺑﻪراﺑﻪر ﺑﻪ ژﻧﺎن و ﮐﭽﺎن ‪.‬‬ ‫ﻟﻪو رواﻧﮕﻪﯾﻪوه ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﯿﮑﯽ زۆر ﻟﻪ ﮐﭽﺎن و ه ژﻧﺎن ﺣﺎزر ﻧﯿﻦ ﺗﯚﻧﺪو ﺗﯿﮋﯾﻪ ﮐﺎﻧﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪی ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻪ ﭘﯚﻟﯿﺲ راﺑﮕﻪﯾﻪﻧﻦ ﯾﺎن داﻣﯚ دهزﮔﺎی ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻟﻪ ﺑﻪﺷﯿﮏ و‪‬ﺗﺎن و‪‬م ﯾﺎن ﮔﺮﯾﻨﮕﯽ ﺑـﻪم ﺟـﯚره‬ ‫ﺳﮑﺎﻻﯾﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﭘﯿﻮهﻧﺪی ھﻪﺑﯿﺖ ﺑﻪ ﮐﯿﺸﻪی ﮐﯚﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯿﻪوه وﻻﻣﯽ ﮔﯚﻧﺠﺎو ﻧﺎرﯾﺘﻪوه وه ﻟﯿﮑﻮﻟﯿﻨﻪوهی ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻟﻪﺳﻪر ﻧﺎﮐﺮﯾﺖ وه ﺋﻪم ﺟﯚره ﮐﯿﺸﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﯿﺸﻪ ﯾﯽ ﺋﺎﺳـﺎﯾﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟـﻪی ﻧـﺎو ده ﺑـﻪن ‪ .‬ھـﻪر‬ ‫ﺑﻪم ﺑﯚﻧﻪوه رﯾﮋهی ﺗﯚﻧﺪۆﺗﯿﮋی راﺳﺘﻪ ﻗﯿﻨﻪ دهر ﻧﺎﮐﻪوﯾﺖ ﺑﻪﻻم ھﻪر ﺋﻪم رﯾﮋهﯾﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ دهﺳﺘﻪوهﯾﻪ ﺳﻪر ﺳﯚﻧﯿﺮه دهﺑﯿﺖ ﺑﺎﯾﻪﺧﯿﮑﯽ زۆری ﭘﯿﺒﺪرﯾﺖ ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ وﺗﻪی رﯾﮑﺨﺮاوهﯾﯽ ﻋﻪﻓﯚﯾﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﻧﯿﯚ دهوﻟﻪﺗﯽ ‪ ،‬ﮐﯿﺸﻴﻪ ی ﺗﯚﻧﺪۆﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﻧﯿﻮ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪ ﮐﺎﻧﺪا رﯾﮋهی زۆر زﯾﺎﺗﺮه ﻟـﻪ ﮔﯿﺮۆدهﺑـﯚاﻧﯽ ﺑـﻪ ﻧﻪﺧﯚﺷـﯽ ﺷـﯿﺮﭘﻪﻧﺠﻪ)ﺳـﻪرهﺗﺎن( وه ﯾـﺎن ﻟـﻪ ﺗﻪﺳـﺎدوﻓﺎﺗﯽ‬ ‫ﺟﺎده ﮐﻪ دهﺑﯿﺘﻪ ھﯚی ﻣﻪرﮔﻮ ﻣﯿﺮ وه ﯾﺎن ﮐﻪم ﺋﻪﻧﺪاﻣﯽ ﻟﻪﻧﯿﯚ ژﻧﺎن ﺋﯚروﭘﺎﯾﯽ ﻟﻪ ﺗﻪﻣﻪﻧﯽ ‪ 16 ،‬ﺳﺎل ھﻪﺗﺎ ‪ 45‬ﺳﺎﻟﻪ ‪ .‬ﺑﻪﻻم ﺑﻪﺷﯿﮏ ﻟﻪ و‪‬ﺗﺎن ﺑﻪﯾﺎرﻣـﻪﺗﯽ رﯾﮑﺨـﺮاوه ﻧﯿـﻮ دهوﻟﻪﺗﯿـﻪﮐﺎن ﮐـﻪ داﮐـﯚﮐﯽ‬ ‫ﻟﻪ ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ دهﮐﻪن دهﺳﺘﯿﺎن ﮐﺮدۆوه ﺑﻪ داھﯿﻨﺎﻧﯽ ﮐﯽ ﺗﺎزه ﺑﯚ ﺑﻪر ﮔﺮی ﮐﺮدن ﻟﻪم دﯾﺎرده ﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﺑﯚ ﻧﻤﯚﻧﻪ ﻟﻪم ﺑﻪﯾﻨﺎﻧﻪ دا دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺋﯿﺴﭙﺎﻧﯿﺎ ﺑﻪﺗﺎزهﯾﯽ ﺑﯚ روﺑﻪرو ﺑﯚﻧﻪوه ﻟﻪ دﯾﺎردهی ﺗﯚﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﮐﯚﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪﮐﺎن ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﯿﮑﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ھﯿﻨﺎوهﺗﻪ ﮔﯚرﯾﯽ ﻟـﻪ ﺳـﻪر ﻟﯿﮑﯚﻟﯿﻨﻪوهﯾـﻪﮐﯽ ﮔﺸـﺘﯽ‬ ‫ﺋﻪو ژﻧﺎﻧﻪی ﮐﻪ ﺑﻪ ‪‬ﯾﺎن ﺑﻪ ﺳﻪر ھﺎﺗﯚوه وه ﻧﯚﺳﺮاوهﺗﻪوه ﯾﺎﺳﺎﯾﻪﮐﯽ ﺗﺎزهﯾﺎن دارﺷﺘﻮوه ﮐﻪ رﯾﮑﺨﺮاوهی ﺗﻪﻧﺪرۆﺳﺘﯽ وهﭘﯚﻟﯿﺲ ﺑﻪو ﭘﻪ ری ﺗﯚواﻧﺎوه دهﺳﻪﻻﺗﯽ ﺗﻪواوﯾﺎن ﭘﯿـﺪهدات ھـﻪﺗـﺎوهﮐﻮ ھﻪﻟﺴـﻮ‬ ‫ﮐﻪوﺗﯽ ﺗﯚﻧﺪۆﺗﯿﮋﯾﯽ ﭘﯿﺎو ﭘﯿﺶ ﺋﻪوهی ﮐﻪ ﻣﺘﺮﺳﯿﺪار ﺑﯿﺖ ﻣﻪﺟﺎﻟﯿﺎن ﭘﯽ ﻧﻪدرﯾﺖ وه ﭘﯿﺸﯽ ﻟﯽ ﺑﮕﯿﺮﯾﺖ ھﻪروه ھﺎ ﺋﻪم ﯾﺎﺳﺎﯾﻪ ﺑﯚ ﭘﺸـﺘﮑﯿﺮی ﮐـﺮدن ﻟـﻪو ﮐﻪﺳـﺎﻧﻪی ﮐـﻪ دهﺑﻨـﻪ ﻗﯚرﺑـﺎﻧﯽ ﺗﯚﻧـﺪۆﺗﯿﮋی وه‬ ‫ﻣﺎﻓﯿﺎن ﭘﯿﺸـﯿﻞ دهﮐﺮﯾـﺖ ﻟـﻪ ﺑﻨـﻪ ﻣﺎﻟـﻪ دا ﺑﻪﺗـﻪواوی ﺗﻮاﻧـﺎۆه ﭘﺸـﺘﯿﻮاﻧﯿﺎن ﻟـﯽ دهﮐﺮﯾـﺖ ﺗـﺎ ھﻪﺳـﺖ ﺑﻪﺗـﻪﻧﯿﺎﯾﯽ ﻧﻪﮐـﻪن‪ ،‬ﺑـﻪﻻم رﯾـﮋهی ﺗﯚﻧـﺪو ﺗﯿـﮋی ﻟـﻪ دۆﻧﯿـﺎدا ﺳـﻪر ﺳـﯚرھﯿﻨﻪ ره!‪ ،‬ﺑـﻪﻻم ﺑـﻪ ﭘﯿـﯽ‬ ‫ﺑﻪراوهردﯾﮏ ﮐﻪ دهوﻟﻪﺗﯽ رۆﺳﯿﻪ ﮐﺮدۆﯾﻪﺗﯽ ﭘﯽ دهﭼﯿﺖ ﻟـﻪ ‪ .‬ﺳـﺎﻟﯽ ‪ 1999‬ﻧﺰﯾﮑـﻪی)‪ (14.000‬ﭼـﺎرده ھـﻪزار ‪) ،‬ژن وه ﮐـﺞ( ﻟـﻪو وﻻﺗـﻪ ﺑﻪدهﺳـﺖ ﻣﯿـﺮد وه ﺧﺰﻣـﯚ ﮐﻪﺳـﻮ ﮐﺎرﯾـﺎن ﮐـﯚژراون ‪ .‬ھـﻪر وهھـﺎ‬ ‫ﺳﻪرهراﯾﯽ ﺋﻪوش ھﯿﺸﺘﺎ ﻟﻪم و‪‬ﺗﻪدا ﯾﺎﺳﺎﯾﻪﮐﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﻧﯽ ﯾﻪ ﺑﯚ رۆﺑﻪرو ﺑﯚﻧﻪوهی دﯾﺎردهی ﺋﻪم ﺷﯿﻮازه ﺗﯚﻧﺪۆﺗﯿﮋﯾﻪﯾﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪﯾﯽ ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﺋﻪﻓﺮﯾﻘﺎی ﺑﺎﺷﻮر رﯾﮋهی ﺋﻪو ژﻧﺎﻧﻪﯾﯽ ﮐﻪ ﻟﻪﻣﺎﻟﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻪدهﺳﺖ ﮐﻪﺳﯚﮐﺎرﯾﺎن ﺑﻪﭼ‪‬ک )ﺳﯿﻼح( دهﮐﻮژرﯾﻦ زۆر زﯾﺎﺗﺮه ﻟﻪواﻧﻪی ﮐﻪ ﻟﻪدهرهوه ﺑﻪدهﺳﺖ ﺧﻪﻟﮑﺎﻧﯽ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ دهﮐﯚژرﯾﻦ ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ و‪‬ﺗﺎﻧﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ دا ﺗﯿﺮواﻧﯽ ﻧﯿﮑﯽ ﻧﻪﮔﯚﻧﺠﺎو ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺋﻪوهی ﮐﻪ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ )ﺷﻪرﯾﻌﻪ ﺗﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ( ﺑﻪرﯾﻮه دهﭼﯿﺖ ‪ ،‬ﻣﺎﻓﯽ ژﻧـﺎن ﺋﺎﻟﯚزﯾـﻪﮐﯽ ﺗـﻪواو ﺑـﻪ ﺧـﯚوه دهﺑﯿﻨﯿـﺖ وه ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺷـﯿﻮازرﯾﮑﯽ‬ ‫ﺗﺎﯾﺒﻪت رۆﺑﻪرو دهﺑﯿﺘﻪوه‪ ،‬ﻻﻧﯽ ﮐﻪم ژﻧﺎن ﻟﻪ ﭘﯿﻮهﻧﺪﯾﯽ زهواج واﺗﻪ)ﺷﯚﮐﺮدن( وه ﺗﻪ‪‬ق دهﺳﻪﻻﺗﯿﮑﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﺮﯾﺎن ھﻪ ﯾﻪ ‪.‬ﺋﻪم ﺑﺎﺑﻪﺗﻪش ﻟﻪ رواﻧﮕﻪﯾﯽ ﭼﺎودﯾﺮاﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯿﻮه ﮐﻪ ﭘﯽ ﯾﺎﻧﻮاﯾـﻪ رﯾﮕـﺎ‬ ‫ﺧﯚش دهﮐﺎت ﺑﻪ ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﭼﯚوارﭼﯿﻮهﯾﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪﯾﺪا ﻟﻪ ھـﻪﻣﯚ ﺑﯚوارهﮐـﺎﻧﯽ ﺑـﻪر ﺑـﻼوی ژﯾﺎﻧـﺪا ﺑﯚﭼـﻮن وه ﺑﯿﺮۆﮐـﻪی ﻓﮑـﺮی ﮐﯚﻟﺘـﻮرﯾﯽ )داﺑـﯚ ﻧﻪرﯾـﻪﺗﯽ ﺳـﯚﻧﻪﺗﯽ( ﻟـﻪ ﻧـﺎو ﺋـﻪو ﺟـﯚره‬ ‫وﻻﺗﺎﻧﻪ ﺑﯚﺗﻪ ھﯚﮐﺎرﯾﮏ ﮐﻪ رﯾﮋهی ﺳﻪر ژﻣﯿﺮﯾﻪﮐﯽ راﺳﺘﻪﻗﯿﻨﻪ رۆداوهﮐﺎﻧﯽ ﮐﯿﺸﻪﯾﯽ ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪﮐﺎن ﻟﻪ دهﺳﺖ دا ﻧﻪ ﺑﯿﺖ ‪.‬‬ ‫رﯾﮑﺨﺮاوهی ﻋﻔﻮﯾﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﻧﯿﻮ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﻟﻪ راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯿﮏ دا ﺋﺎﻣﺎژهی ﺑﻪوه ﮐﺮدۆوه ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﺑﻨﻪ ﻣﺎﻟﻪﮐﺎن دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﮐﯚﻣﻪﻟﮕﺎﮐﺎﻧﯽ ﮐﻪ داﺑﯚﻧﻪرﯾـﻪﺗﯽ ﺳـﯚﻧﻪﯾﻪﺗﯽ ﺑـﻪ راﺷـﮑﺎواﻧﻪ ﺑـﻪرﯾﻮه دهﭼﯿـﺖ‬ ‫وه زاﻟﻪ ﻟﻪو وﻻ ﺗﺎﻧﻪ دا ‪ ،‬واﮐﯚ و‪‬ﺗﯽ ﺋﻪﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪﺷﯿﻮهی ﺳﯚﻧﻪﺗﯽ ژﯾﺎﻧﯽ دهرهﺑﻪ ﮔﺎﯾﻪﺗﯽ )ﻓﯿﺌﯚداﻟﯽ( زۆر ﺑﻨﭽﯿﻨﻪ داره‪ .‬ژن‪ ،‬واﮐﯚ ﺑﻪﺷﯿﮏ ﻟﻪ داراﯾﯿ‪‬وه ﺳـﺎﻣﺎن ﭼـﺎوی ﻟ‪‬ـﺪهﮐﺮﯾﺖ ‪ ،‬دهﺳـﺖ درﯾـﮋی‬ ‫ﻟﻪ ﻣﺎﻓﯽ ژﻧﺎن ھﯿﭻ ﻟﯿﭙﺮﺳﯿﻨﻪوهی ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻟﯽ ﻧﺎﮐﺮﯾﺖ وه ﺳﺰا ﻧﺎدرﯾﻦ‪.‬‬ ‫رﯾﮋهﯾﯽ ھﯿﻨﺎﻧﯽ ﭼﻪﻧﺪ ژن ﻟﻪ ﯾﺎﺳﺎی )ﺷﻪرﯾﻌﻪت( ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﮐﻪ رﯾﮕﺎ دهدات وه ﺋﺎزاده ‪ ،‬دهﺗﻮاﻧﯿﺖ ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪ زﯾﺎﺗﺮ ﭘﻪره ﭘﯽ ﺑﺪات ‪.‬ﭼﯚﻧﮑﻪ دۆر ﻟﻪ دهﺳﺘﯚراﺗﯽ ﺋﯿﺴـﻼﻣﯽ ﺑﯿـﺎو ﺑـﻪ ﺷـﯿﻮهﯾﻪﮐﯽ‬ ‫ﮔﺸﺘﯽ ﺋﻪو ﻣﺎﻓﻪ ﺑﻪ ﺧﯚی دهدات ﺑﯚ زهواج واﺗﻪ ژﻧﯿﮑﯽ دﯾﮑﻪش ﺑﯽ ﺋﻪوﯾﯽ ﭘﺮﺳﻮراﯾﻪ ک ﺑﮑﺎت ﻟﻪﮔﻪڵ ژﻧﯽ ﯾﻪﮐﻪﻣﯽ دﻣﻪﻗﺎﻟﯿﯽ ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪم ﺷﯿﻮازه ﺧﯚی رﯾﮕﺎ ﺧﯚش دهﮐﺎت ﺑﯚ ﺗﯚﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﻟـﻪ ﻧـﺎو ﺑﻨـﻪ‬ ‫ﻣﺎﻟﻪﮐﺎﻧﺪا ‪.‬‬ ‫ﺑﺎس ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪوی ﮐﻪ رﯾﮋهی ھﯿﻨﺎﻧﯽ ھﻪﺑﯚﻧﯽ ﭼﻪﻧﺪژﻧﯽ ﺋﯿﺴﺘﺎ ﻟﻪ ﺋﯿﺮاق دا ﺑﯚﺗﻪ ﺑﺎﺑﻪﺗﯿﮑﯽ ﮔﻪرﻣﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ‪ .‬ﻟﻪ ﺋﯿﺮاﻧﯿﺸﺪا ﺳﻪرهراﯾﯽ ﺋﻪو ﮐﯿﺸﻪ وه ﮐﯚﺳـﭙﺎﻧﻪ ﻟـﻪ ﭘﯿﻨـﺎوی ﭘﯿﺸـﯿﻞ ﮐﺮدﻧـﯽ ﻣـﺎﻓﯽ ژﻧـﺎن‬ ‫وه ﻣﺎﻓﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ژﻧﺎن ﭘﻪرهﺳﻪﻧﺪﻧﯽ ھﯿﻨﺎﻧﯽ ﭼﻪﻧﺪ ژﻧﯽ رﯾﮋه ﮐﻪی زۆر زﯾﺎدی ﮐﺮدۆوه ﻟﻪﻧﺎو ﭘﯿﺎواﻧﺪا‪ ،‬وه ﺑﯚﺗﻪ ھﯚﮐﺎرﯾﮏ ﻟﻪ ژﻧﺎن )ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﺋﻪواﻧﻪﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻪﻣﻪﻧﯿﮑﯿﺎن ﺗﯽ ﭘﻪر ﮐﺮدﺑﯿﺖ( زۆر زﯾﺎﺗﺮ‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪63 :‬‬

‫‪Page : 63‬‬

‫راﮔﻪ ﯾﺎﻧﺪﻧﻪ ﮐﺎﻧﯽ ﭘﯿﻮه ﻧﺪﯾﺪار ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺑﻨﻪ ﻣﺎﻟﻪ ﮐﺎﻧﺪا ﺳـﻪﺑﺎرهت ﺑـﻪ ژن وه ﻣﻨـﺪاﻻن ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﯾﻪﮐـﻪم ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿـﺎﻧﯽ ﺳـﻪرهﮐﯽ دهژﻣﯿﺮدرﯾـﺖ وه ﭘﯿـﺎوان واﮐـﯚ ﮐﻪﺳـﺎﻧﯽ ﭘـﯽ ﺷـﯿﻠﮑﺎر ﻧـﺎو زهﻧـﺪ‬ ‫دهﮐﺮﯾﺖ‪ ،‬ﺑﻪھﯚی ﺋﻪوی ﺋﺎﻣﺎری ﮔﺸﺘﯽ ﻟﻪ دﻧﯿﺎدا ر‪‬ﮋهی ‪ % 90‬ﻟﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯿﺎﻧﯽ ﺗﻪﻧﺪووﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪﮐﺎن ژن و ﻣﻨﺪا‪‬ﻪن و ر‪‬ﮋهی ‪ %10‬ﭘﯿﺎواﻧﻦ‪.‬‬ ‫وهھﻪروهھﺎ ﭘﯿﺎواﻧﯿﺶ دهﮐﻪوﻧﻪ ﺑﻦ ﮐﺎرﯾﮕﻪری ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی ژﻧﺎن ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م زۆرﯾﻨﻪی ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی ﺑﻪ ﮔﺸﺘﯽ ﻟﻪ ژﯾﺎﻧﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪدا ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺷ‪‬ﻮازی ﮐﻮﺷﺘﻦ و ﺗﺮﺳـﻮ ﺗﯚﻗ‪‬ﻨـﻪر ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن ﭘﯿﺎواﻧـﻪوه دژ‬ ‫ﺑﻪ ﮐﭽﺎﻧﻮ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﻣﺎڵ دا روو دهدات‪.‬‬ ‫ھﻪر وهھﺎ ﭘﯿﺎواﻧﯽ ﮐـﻪ ﻟـﻪ ژ‪‬ـﺮ ﮔﻮﺷـﺎری ژﻧـﺎن دان دوای ﺟﯿﺎﺑﻮﻧـﻪوهﯾﺎن ﻟـﻪ ژ‪‬ـﺮ ھﻪرهﺷـﻪی ﮐﻮﺷـﺘﻦ دا ﻧـﯿﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ﻟـﻪ‬ ‫ﺳﻪردهﻣﯽ ﺟﯿﺎﺑﻮﻧﻪوهی ﭘﯿﺎو دﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ﺑﯚ ژن ﮐﺎرﯾﮕﻪرﯾﻪﮐﯽ ﺧﺮاﭘﯽ ھﻪﺑ‪‬ﺖ‪**.‬‬ ‫ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟﯿﺴﻤﺎﻧﯽ )ﻟﯿﺪان ﺑﻪ ﻣﺴﺘﯚ‪ ،‬ﭘﯿﻼﻗﻪ‪ ،‬ﻗﮋ ﮐﯿﺸﺎن(‬ ‫ھﻪر ﺷﯿﻮازی ھﯿﺮش ﮐﺮدن ﺑﻪﺷﯿﻮهی ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ )واﺗﻪ ﺑﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﻟـﯽ دان( ﺑـﯚ ﺑﻪراﻣﺒـﻪره ﮐـﻪت ﺗﯚﻧـﺪۆﺗﯿﮋی ﺟﺴـﻤﺎﻧﯿﻪ ‪.‬‬ ‫ﺑـﻪ ﺷــﻪﻗﺰﻟﻪ ‪ ،‬ﭘﯿﻼﻗــﻪ ‪ ،‬ﻣﺴــﺖ ‪ ،‬ﻧﻘﯚرﭼﯿـﮏ ‪ ،‬ﮐﯿﺸــﺎﻧﯽ ﻗــﮋه ﺳــﻪر ‪ ،‬ﮔـﺎزﻟﯽ ﮔــﺮﺗﻦ ‪ ،‬ﮐﯿﺸــﺎﻧﯽ دهﺳــﺘﯚ ﻻق ﺑﻪﻣﻪﺑﻪﺳــﺘﯽ‬ ‫ﻟﯿــﺪان ‪،‬ﭘــﺎل ﭘﯿﻮهﻧــﺎن ﺑــﻪزۆر ﮐﯿﺸــﺎن ‪ ،‬ﭘﯿــﺪاﮐﺮدﻧﯽ ﺋﻪﺳــﯿﺪ ‪ ،‬ﺳــﯚﺗﺎﻧﺪن ‪ ،‬ﺣــﻪواداﻧﯽ ﺋﻪﺷــﯿﺎ ﺑــﯚ ﺑﻪراﻣﺒﻪرهﮐــﻪت ‪ ،‬وه‬ ‫‪ .......‬ﮐﻪ ﺋﻪم ﺟﯚره دﯾﺎرداﻧﻪ ﺟﯿﮕﺎوه ﺷﯚﯾﻨﯽ ﻟﻪ ﻟﺸﯚ ﺋﻪﻧﺪام دادهﻣﯿﻨﯿﺖ وه ﯾﺎن ﺑـﻪ ﭼـﻪﻗﯚ ‪ ،‬زۆر ﺟـﺎرﯾﺶ ﮐـﻪ ﺑﻪﻣﺸـﺖ‬ ‫ﻟﻪ ﺳﻪر دهدرﯾﺖ وه ﮐﻪﻣﺘﺮ ﺑﻪر ﭼﺎو دهﮐﻪوﯾﺖ ﺗﻪﺟﺎوهزی ﺟﯿﻨﺴـﯽ ﺑـﻪزۆری وه ﺑـﻪﺑﯽ رهﻏﺒـﻪت ﺑﻪﺗﯚﻧـﺪۆﺗﯿﮋی زۆرهﻣﻠـﯽ دا‬ ‫دھﮋﻣﯿﺮدرﯾﺖ ﺋﻪﮔﺮ ﭼﯽ ﮐﺎرداﻧﻪوهﮐﻪی ﻟﻪ ﻧﻪھﯿﻨﯽ دا دهﻣﯿﻨﯿﺖ ﮔﻪورهﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎرداﻧﻪوهی ﻟﻪ ﻧﺎﺧﯚ دهرۆن دا ھﻪﯾﻪ واﮐﻮ دﯾﺎردهﯾﻪﮐﯽ درﯾﮋ ﺧﺎﯾﻪن وه دهﺑﯿﺘﻪ دﯾﺎردهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ‪.‬‬ ‫ﺗﻪﺟﺎوهزی ﺟﯿﻨﺴﯽ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهی زۆرهﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺎو واﮐﯚ ﻣﯿﺮد زۆر ﺑﮑﺎت ﻟﻪ ﺧﯿﺰاﻧﯽ وه ﻣﻪﺟﺒﯚری ﺑﮑﺎت‪ ،‬ﻟﻪ زۆرﺑﻪی ﻓﻪرھﻪﻧﮕﯽ و‪‬ﺗﺎ ن واﮐﻮ دﯾﺎردهی ﺗﻪﺟﺎوزی ﺟﯿﻨﺴـﯽ دهژﻣﯿﺮدرﯾـﺖ وه ﺳـﺰای ﻟـﻪ ﺳـﻪره‬ ‫‪ ،‬ﺑﻪﻻم ﻟﻪ زورﺑﻪی ﻓﻪرھﻪﻧﮕﯽ و‪‬ﺗﺎن ﺋﻪ وه واﮐﯚ وﯾﺴﺘﻮ ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﭘﯿﺎو ﮐﻪ ﺧﯚﯾﯽ ﺑﻪ ﺧﺎوهﻧﺪارﯾﻪﺗﯽ ژن دهزاﻧﯿﺖ واﮐﻮ ﻣﯿﺮد ﻧﺎﺑﯿﺖ ﻗﻪﺑﻮل ﺑﮑﺮﯾﺖ دهﺑﯽ ﯾﺎﺳﺎ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﻪ ﺧﻮﯾﯽ ﻟﻪ ﺋﻪﺳـﺘﻮ ﺑﮕﺮﯾـﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻪﺟﺎوهزﯾﯽ ﺟﯿﻨﺴﯽ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهی ) زﯾﻨﺎح( ﺷﯿﻮازﯾﮑﯽ دﯾﮑﻪ ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻪ ﻟﻪ ﻧﺎو ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎدا وه ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟـﻪدا وه ﻟـﻪ زورﺑـﻪی و‪‬ﺗـﺎﻧﯽ دﻧﯿـﺎ دا ﺑـﻪ ﮐﺮدهوهﯾـﻪﮐﯽ دژ ﺑﻪﯾﺎﺳـﺎ دهژﻣﯿﺮدرﯾـﺖ وه ﺳـﺰاﯾﻪﮐﯽ‬ ‫ﻗﻮرﺳﯽ ﻟﻪﺳﻪره وا ﮐﻮﺷﺘﻦ ﺑﻪرد ﺑﺎران وهزﯾﻨﺪان ﮐﺮدن وه ‪.............‬‬ ‫ﺗﯚﻧﺪۆﺗﯿﮋی زﻣﺎﻧﻪواﻧﯽ‬ ‫ﻟﻪ رواﻧﮕﻪی دهرون ﻧﺎﺳﺎن ﺑﻪﮐﺎر ھﯿﻨﺎﻧﯽ وﺷﻪی ﻧﺎ ﺷﯿﺮﯾﻦ ﻟﻪ ھﻪﻟﺴﯚﮐﻪوﺗﺪا ﮐﺮدهوهﯾﻪﮐﯽ ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی دهﮔﻪﯾﻪﻧﯿﺖ‪ .‬ﺗﺎﮐﯽ ﻧﺎو ﮐﯚﻣﻪﻟﮕﺎ ﭘﯿﻮهﻧﺪی ھﻪﯾﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﮕﻪ ی ﺑﺎری ژﯾﺎﻧﯽ وه ھﻪروه ھﺎ رﯾـﮋهی‬ ‫ﻻوازی وه دهم ھﻪ ﻻﺷﯿﻪوه‪ .‬ھﻪروهھﺎ ﮐﻪ دهﺑﯿﺘﻪ ھﯚی ﭼﯚﻧﯿﻪﺗﯽ ﺷﯿﻮازی ﺑﻪ راﻧﮕﻪرﺑﯚﻧﻪوه‪.‬‬ ‫وﺷﻪی ﻧﺎﺷﯿﺮﯾﻦ ھﻪر وه ھﺎ ﺑﻪ ﺷﯿﻮهﯾﯽ ﺟﻨﯿﯚ‪ ،‬وهﺷـﯿﻮازی دهرﺑﺮﯾﻨـﯽ ﺑـﻪ ﺗﯚﻧـﺪوﺗﯿﮋی ‪ ،‬ﺑـﻪ ﮐـﻪ م زاﻧـﯿﻦ وه ﺑـﻪ ﺳـﯚک‬ ‫داﻧﺎن ﮐﻪ ﺑﺒﯿﺘﻪ ھﯚﯾﯽ ﺋﺎزاری دهرۆﻧﯽ ﻟﻪ ژﯾـﺎﻧﯽ رۆژاﻧـﻪ ﻣـﺎ ﻧـﺪا ‪ ،‬ھـﻪروه ھـﺎ ﺑـﻪ ﮐـﺎر ھﯿﻨـﺎﻧﯽ وﺷـﻪی ﻧﺎﺷـﯿﺮﯾﻦ ﻟـﻪ‬ ‫ﭼﯚوارﭼﯿﻮهی ﻣﺎﻟﯽ دا دهﺑﯿﺘﻪ ھﯚﮐﺎری ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧﺎو ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪ ﻟﻪ ﻣﺎﻟﯽ دا ‪.‬‬ ‫ﺑﻪﮐﻪم زاﻧﯿﻦ وهﺷﮑﺎﻧﺪﻧﯽ ژن وهﺳﯚﮐﺎﯾﻪﺗﯽ ﭘﯿﮑﺮدن ﻟﻪ ﺑﻪر ﭼﺎۆﯾﯽ ﻣﻨﺪاﻻن ‪،‬ﮐﻪﺳﯚﮐﺎر دۆﺳﺘﯚ ﻧﺎﺳـﯿﺎر ‪ ،‬ﺧﺰﻣـﯚ ﮐـﻪس‪،‬‬ ‫ھــﻪر ۆه ھــﺎ ﺑــﻪ ﺷــﯿﯚهﯾﯽ دهرﺑﺮﯾﻨــﯽ واﮐــﯚ * ﺗــﯚ ﻧــﻪ ﻓــﺎ ﻣــﯽ *ﺗــﯚ ﻧــﺎﺗﻮاﻧﯽ* ﺗــﯚ ﻧــﻪزاﻧﯽ*ﭘﯿﯚﯾﺴــﺖ ﺑــﻪﺑﯚﭼﯚﻧﯽ ﺗــﯚ‬ ‫ﻧﺎﮐﺎت*ﻗﺴﻪﯾﯽ ﮐﻪراﻧﻪ ﻣﻪﮐﻪ*ﺑﯚﭼﯽ ھﻪﻟﺴﯚﮐﻪوﺗﺪ واﮐﯚ ژﻧﺎﻧﯽ دﯾﮑﻪ ﻧﺎﭼﯿﺖ* ھﻪر ﻟﻪ داﯾﮏ ﻧﺎﭼﯿﺖ‪.........‬ۆه ۆه‬ ‫ﺷــﮑﺎﻧﺪﻧﯽ ژن ۆه ﺳــﯚﮐﺎﯾﻪﺗﯽ ﭘﯿﮑــﺮدن ﺑــﻪ ﮐﻪﺳــﺎﯾﻪﺗﯽ ژن ﻟــﻪ ﺋﯿﺸــﯚﮐﺎری ﻧﺎوﻣــﺎل‪ ،‬رهﺧﻨــﻪ ﮔــﺮﺗﻦ ﻟــﻪﮐﺎری ﺧــﻮاردن‬ ‫درۆﺳﺘﮑﺮدن وه ﺋﯿﺮاد ﻟﯽ ﮔﺮﺗﻦ‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﺎﻟﺪارﯾﮑﺮدن ‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﻨﺪاﻟﺪاری‪ ،‬ﺑﻪراوه رد ﮐﺮدﻧـﯽ ﺷـﯿﻮازی زاﻧﺴـﺘﯽ ﻟـﻪم ﭼﺸـﻨﺎﻧﻪ ﻟـﻪ ﮔـﻪل ژﻧـﺎﻧﯽ دﯾﮑـﻪدا )واﮐـﯚ داﯾﮑـﯽ ﻣﯿـﺮد ‪،‬ﺧﯚﺷـﮑﯽ ﻣﯿـﺮد ‪ ،‬داﯾﮑـﯽ ژن ‪ ،‬ژﻧـﯽ‬ ‫ﺟﯿﺮان‪ ،‬ﯾﺎن ژﻧﯽ ھﺎوﮐﺎر‪(...‬‬ ‫دهﻧﮕﺪاﮔﯚرﯾﻦ ﻟﻪ ﺧﯿﺰان وه ﻟـﻪﻧﺎو ﺑﻨﻪﻣﺎﻟـﻪدا ﺋﯿﺸـﯚازارهﮐﻪی دهﺗﻮاﻧﯿـﺖ ﺑـﻪ ﺋﻪﻧـﺪازهی وﺷـﻪی ﺧـﺮاپ وه ﺳـﯚﮐﺎﯾﻪﺗﯽ ﭘـﯽ‬ ‫ﮐﺮدن ﺑﯿﺖ وه واﮐﯚ ﺑﻪرهﻧﮕﺎر ﺑﯚﻧﻪوهﯾـﻪک ھﻪﺳـﺘﯚ ﺳـﯚزی ﺑﺮﯾﻨـﺪار ﺑﮑـﺎت ﮐـﻪ ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن ﺑﻪﺷـﯿﮏ ﻟـﻪ ﭘﯿـﺎوان ﺑـﯚ ﺗـﻪﻧﺒﯽ‬ ‫ﮐﺮدﻧــﯽ ﺧﯿــﺰان ﯾــﺎن ﮐﭽﯿــﺎن ﻟــﻪم ﺷــﯿﻮازه ﺑــﻪ ﺷــﯿﻮهﯾﻪﮐﯽ ﭘــﺮ ﻟــﻪ داﺧــﯚ ﻗــﯿﻦ ﺑــﯚ ﺑــﻪ دهﺳــﺖ ھﯿﻨــﺎﻧﯽ ﺋﺎﻣــﺎﻧﺠﯽ ﺧــﯚی وه‬ ‫داﺳﻪﭘﺎﻧﺪﻧﯽ ﺑﯚﭼﯚﻧﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧﻮی ﮐﻪ ﭘﯽ دادهﮔﺮﯾﺖ وهﯾﺎن ﺑﻪﺷﯿﻮه ﯾﻪک دهﯾﻪوﯾﺖ ﺑﻪم ﺟﯚره ﺗﯚﻟﻪ ﺑﺴﺘﯿﻨﯿﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﯚﻧﺪۆﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﻧﺎخ ۆ دهروﻧﺪا )وەک ﺑﻮﻏﺰوﮐﯿﻨﻪ( ﺑﻪﺷ‪‬ﻮهی ﻧﺎدﯾﺎر‬ ‫ﮐﺎر داﻧﻪوهﯾﯽ ﺗﯚﻧﺪۆﺗﯿﮋی ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ )واﺗﻪ ﺷﻪرۆﻟﯿﺪان( ﻻﻧﯽ ﮐﻪم دهﺑﯿﻨﺪرﯾﺖ وه ﻟﻪﺑﻪر ﭼﺎوه ‪ .‬رهﺷﺒﯚﻧﻪوی ﻟﺶ ‪،‬ﺷﮑﺎﻧﯽ‬ ‫ﻟﺶ وه ﺋﻪﻧﺪام ‪ ،‬ﺳﯚﺗﺎن ‪ ....‬ﺑﻪﻻم ﻟﻪ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺋﻪ وهدا ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻪک ھﻪﯾﻪ ﮐﻪ ﮐﺎرداﻧﻪوﮐﻪی ﻟﻪ ﺑﻪر ﭼ‪‬ﯚ داﻧﯿـﻪ وه‬ ‫ﻧﺎﯾﺒﯿﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺑﻪﻻم ﺧﯚ راﮔﺮی ﺑﻪم ﭼﻪﺷﻨﻪ زۆر ﮔﺮاﻧﻪ ﺑﯚﻣﺮۆڤ ﮐﻪ ﮐﺎرداﻧﻪوهی ﻟﻪ ﻧﻪھﯿﻨﯽ دادهﻣﯿﻨﯿﺘﻪوه ﻟﻪ ھﻪﻟﺴﯚ ﮐـﻪوت‬ ‫دا‪ / .‬درۆ ﮐﺮدن ‪ ،‬ﻧﻪﻓﻪﻗﻪ ﭘﯿﻨﻪدان ‪ ،‬درﮐﺎﻧﺪﻧﯽ ﻧﻪھﯿﻨﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ وه ﯾﺎن ‪‬ﻪ ﮔﻪڵ ھﺎوﮐﺎران ‪ ،‬ﺑﺎﯾﻪخ ﭘﯿﻨﻪدان ﺑﻪ داﺧﻮازﯾﻪ ﮐﺎﻧﯽ ژن وه ﺑـﻪ ﺑـﯽ ﻗﺎﺑﯿﻠﯿـﻪت ﭼـﺎۆ ﻟﯿﮑـﺮدن‬ ‫‪ ،‬درهﻧﮓ رۆﺷﺘﻨﻪوه ﺑﯚ ﻧﺎو ﺧﺎۆوه ﺧﯿﺰان ‪ ،‬ﭼﺎوه ﭼﺎوﮐﺮدن ﻟﻪﺑﻪر ﭼﺎوی ﺧﺎو وهﺧﯿﺰان ﺑﻪ ھﯿﭻ داﻧﻪﻧﺎﻧﯽ ﺧﯿﺰان‪ ،‬ﻗﻪدر ﻧﻪزاﻧﯿﻨﯽ ﺧﯿﺰان ‪ ،‬ﺑﺎﯾﻪخ ﭘﯽ ﻧﻪدان ﺑﻪ ﺑﻪﻟﯿﻨﯿﻪﮐﺎن‪..........،‬‬ ‫ﺋﺎﮐﺎﻣﯽ ھﻪرهﺷﻪوه ﺗﯚﻧﺪۆﺗﯿﮋﯾﯽ‪ ،‬ﺗﺮﺳﯚ دﻟﻪراوﮐﻪی ﺟﯿﺴﻤﺎﻧﯽ )ﺟﻪﺳﺘﻪ ﯾﯽ(‪ ،‬ﺑﯽ ﺑﺎوهڕی وه دﻟﻨﯿﺎ ﻧﻪﺑﻮن ﻟﻪ ﺳﻮزی دهرۆﻧﯽ ﺧﺮاﭘﺘﺮﯾﻦ ﺷﯿﻮاز وه ﻗﻪﺑﺎرهﯾﯽ ﺗﯚﻧﺪۆ ﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺑﻨﻪ ﻣﺎﻟﻪﯾﯽ دا دژی ژﻧﺎﻧﻪ‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪62 :‬‬

‫‪Page : 62‬‬

‫ﺑﻪ ﺋﻪرﮐﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﺰاﻧﻦ و ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪ و ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﺪا‪ ،‬ﮐﺎری ﺑﻪر هواﻣﯽ ﺑﯚ ﺑﮑﻪن‪.‬‬ ‫ﻟﻪ در‪‬ﮋهی ﮐﯚڕهﮐﻪ دا ﺑﻪﺷﺪاران ﺑﻪ ﺳﻪرﻧﺞ و ﺗ‪‬ﺒﯿﻨﯽ و ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎرهﮐﺎن‪ ،‬ﺑﺎﺳﻪﮐﻪﯾﺎن دهوﻟﻪﻣﻪﻧﺪ ﮐﺮد‪ .‬ھﻪر ﻟﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ﺋﻪم ﭼﺎﻻﮐﯿﯿﻪدا‪ ،‬ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﮐﺎر ﺗﺮوﺳﮑﻪ ﻗـﺎدر‪ ،‬ﺷـ‪‬ﻌﺮ‪‬ﮑﯽ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾـﺪار ﺑـﻪ ژﯾـﺎﻧﯽ‬ ‫ﭘ‪‬ﮐﺎرهﺳﺎﺗﯽ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪی ﮐﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﯚ ﺑﻪﺷﺪاران ﺧﻮﯾﻨﺪوه‪ .‬دوا ﺑ‪‬ﮔـﻪی ﺋـﻪم ﭼﺎﻻﮐﯿﯿـﻪ‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸـﺎﻧﺪراﻧﯽ ﮐﻮرﺗـﻪ ﻓﯿﻠﻤـﯽ "ﺋـﺎوس" ﺑـﻮو ﮐـﻪ ﭼﯿ‪‬ۆﮐـﯽ ﮔﻮﺷـﻪﯾﻪک ﻟـﻪ ﺳـﺘﻪم و د‪‬ﺮهﻗﯿـﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕـﻪی‬ ‫ﭘﯿﺎوﺳﺎﻻر ﺑﻪراﻣﺒﻪر ژﻧﺎﻧﯽ دهﮔ‪‬ﺮاﯾﻪوه‪.‬‬

‫ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﻟﻪ ژﯾﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ و ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﮐﺎﻧﺪا‬ ‫ﻋﻮﻣ‪‬ر ﻋﯿﻨﺎﯾ‪‬ﺗﯽ‪:‬‬ ‫ﺷ‪‬ﻮازهﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی؟‬ ‫ﺋﺎﮐﺎﻣﯽ ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻟﯿﻨﻪوهی ﻧ‪‬ﻮدهۆ‪‬ﻪﺗﯽ ﻟﻪ ﻣﻪر ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﻟﻪ ﺳـﻪر ژﻧـﺎن ﻧﯿﺸـﺎن دهدات ﯾـﻪک ﻟـﻪ‬ ‫ﺳﻪر ﺷﻪش )‪ (6\1‬ژﻧﺎن ﺑﻪ دهﺳـﺘﯽ ھﺎوﺳـﻪرهﮐﺎﻧﯿﺎن ﯾـﺎن ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﯾﺎﻧـﻪوه دهﺑﻨـﻪ ﻗﻮرﺑـﺎﻧﯽ و دهﺳـﺖ درﯾـﮋی و‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوو ﺗﯿﮋی‪.‬‬ ‫ر‪‬ﺨﺮاوهی ﺑﮫﺪاﺷﺘﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﻟﻪ ﻟ‪‬ﮑﯚﻟﯿﻨﻪوهﮐﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﻟﻪ ﺳﻪر ﺋﻪم ﺑﺎﺑﻪﺗﻪ دﯾﺎری ﮐﺮد ﮐﻪ ﻟﻪ ‪ 18‬ﭼﺮﮐﻪ ﯾـﻪک‬ ‫ژن دهﮐﻪو‪‬ﺘﻪ ﺑﻪر ھ‪‬ﺮش و ﺗﻮﻧﺪوو ﺗﯿﮋی‪ ،‬ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﺣﺎﻣﯿﻠﻪ ﺑﻮﻧﯽ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺑﻪراﺑﻪر ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿـﮋی ﻧﺎﺗﻮاﻧـﻪت‬ ‫ﺑﯿﭙﺎر‪‬ﺰر‪‬ﺖ ‪.‬‬ ‫ﺋﻪم ر‪‬ﺨﺮاوه ده‪‬ﯿﺖ ﺋﻪم دﯾﺎرده ﻧﺎﺷﺎﯾﻪﺳﺘﻪی ﮐﻪ دﻧﯿﺎی ﮔﺮﺗﯚﺗﻪوه‪ ،‬ﺑﻨﭽﯿﻨﻪ ﯾﻪ و و ﻟﻪ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎدا‬ ‫ﻧﺎدﯾﺎره‪.‬ﻟ‪‬ﮑﯚﻟﯿﻨﻪران ﭘﯽ ﮔﻪﯾﺸﺘﻮن ﮐﻪ ﺷﮑﺎﻧﺪﻧﯽ ﮐﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ھﻪﺗﺎ ﺗﻪﺟﺎوز ‪ ،‬ﻟﻪ ھﻪﻣﻮ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾﻪﮐﯽ دهو‪‬ﻪﻧﻪﻧﺪو ھﻪژار دهﮐﻪو‪‬ﺘﻪو ﺑﻪر ﭼﺎو ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت زۆرﺑﻪی ژﻧـﺎن ﻟـﻪم ﺑﻪرواﯾـﻪدان ﮐـﻪ ﭘﯿـﺎوان ﻟـﻪ‬ ‫ھﻪﻟﻮﻣﻪرﺟ‪‬ﮑﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪت دهﺗﻮاﻧﻦ ﺗﻮﻧﺪوو ﺗﯿﮋی ﺑﻪﮐﺎر ﺑ‪‬ﻨﻦ‪.‬‬ ‫ھﻪروهھﺎ زۆرﺑﻪﯾﺎن ﻟﻪم ﺑﺎوهرهدان ﮐﻪ ﻧﺎﺑ‪‬ﺖ راﺳﺘﻪوﺧﯚ دان ﺑﻪ ﭘ‪‬ﺸﻞ ﮐﺮدی ﻣﺎﻓﯿﺎن ﺑ‪‬ﻨﻦ ﻟﻪ ﺑﻪراﺑﻪر ﭘﯿﺎواﻧﺪا‪.‬‬ ‫ر‪‬ﮑﺨﺮاوهی ﺑﮫﺪاﺷﺖ ده‪‬ﺖ ﮐﺎرداﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺳﻪر ﺳﻪ‪‬ﻣﻪﺗﯽ ژﻧﺎن ﺑﻪﺑ‪ ‬ﻟﻪ ﺑﻪر ﭼﺎو ﮔﺮﺗﻨﯽ ﺷﻮ‪‬ﻨﻮو ﻣﻪﮐﺎﻧﯿﺎن ﮔﺮﯾﻨﮕﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ھﻪ ﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﺋﻪم ‪‬ﯿﮑﯚﻟﯿﻨﻪوهﯾﻪ ﻟﻪ ﻣﺎوهی ‪ 7‬ﺳﺎڵ دا ﺑﻪڕ‪‬ﻮه ﭼﻮوه‪ ،‬ﮐﻪ ‪ 24‬ھﻪزار ژن ﻟـﻪ ﺋﺎﺳـﯿﺎ ‪ ،‬ﺋﺎﻓﺮﯾﻘـﺎ‪ ،‬ﺋﻮروﭘـﺎ ‪ ،‬ﺋﺎﻣﺮﯾﮑـﺎی ﻻﺗـﯿﻦ ‪ ،‬ﺑﻪﺷـﺪارﯾﺎن ﮐـﺮدوه‪ .‬ﺋـﻪم ﻟ‪‬ﮑﯚﻟﯿﻨـﻪوه ﻟـﻪ ﭘ‪‬ﺸـﺪا ﻟـﻪ ﺋﺎﻣﺮﯾﮑـﺎی ﺑـﺎﮐﻮر‬ ‫ﮐﺮاوه‪.‬‬ ‫ر‪‬ﮑﺨﺮاوی ﺑﮫﺪاﺷﺘﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺧﻮازﯾﺎری دهﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﻮوﻧﯽ زوﺗﺮی دژ ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪوودﯾﮋی ﻟﻪ دﯾﺎردهی ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﺑﻨﻪوه‪.‬‬ ‫ﮐﺎﺗ‪‬ﮏ ﻟﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی ﻧﺰﯾﮑﯽ دوو ﮐﻪس ھﻪ‪‬ﺴﻮو ﮐﻪوﺗﯽ ﭘﯿﺎو ﻟﻪ ﮔﻪل ژن ﺗﻮﻧﺪووﺗ‪‬ﮋی و دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﻪﺗﯿﻪ‪.‬ﮐﻪ ﺋﺎﮐﺎﻣﻪﮐﻪی ﺗﻮﻧﺪوو ﺗ‪‬ﮋی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﯾﯽ د‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎراوه‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوو ﺗﯿﮋی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ دهﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ﺟﻪﺳـﺘﻪﯾﯽ ‪ ،‬ﺟﻨﺴـﯽ ‪ ،‬دهرووﻧـﯽ ‪،‬‬ ‫و ﺧﯚﺷﻪوﯾﺴـــﺘﯿﺎﻧﻪ ﺑ‪‬ـــﺖ‪ .‬ﺳﻮﺋﯿﺴـــﺘﻔﺎده ﺋـــﺎﺑﻮری‪ ،‬و ﭘـــ‪‬ﺶ ﮔﺮﺗﻨـــﯽ‬ ‫ﮐﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﮑﻪ ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی ھﻪروهھﺎ دهﺗﻮاﻧ‪‬ـﺖ ﻟـﻪ ﮐـﺮدهوه ﺑـﻪ ھﻪرهﺷـﻪ وﮔﻮرهﺷـﻪ‬ ‫ﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬وه دهﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﮐﺎﺗ‪‬ﮏ دا ﺑ‪‬ﺖ ﯾﺎن ﮐﺎﺗﯽ ﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧــــﺪووﺗﯿﮋی ﻟـــــﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ــــﻪدا‪ ،‬وﻟـــــﻪ ھــــﻪﻣﻮو ﭼﯿﻨـــــﯽ وﺗـــــﻮ‪‬ﮋی‬ ‫ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ‪،‬ﻟــﻪ ﺗﻪﻣــﻪﻧﯽ ﺟﯿــﺎواز دا‪ ،‬رهﮔــﻪز‪ ،‬ﺟــﻨﺲ‪ ،‬ﺷــ‪‬ﻮهی ژﯾــﺎن‬ ‫ﺳﻪرهرای ﺋﻪوهی ﮐﻪ ﺑﻪ ھﻪﻣﯚ ﮐﻪﻣﻮﮐﯚری ﺑﻪر‪‬ﻮهدهﭼ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪدا ﻟﻪ ھـﻪر ﮐـﺎﺗﻮو ﺳـﺎﺗﯿﮏ دا ﺑ‪‬ـﺖ‪ ،‬چ ﻟـﻪ‬ ‫ﺳﻪرهﺗﺎی ژﯾﺎن ﯾﺎن ﻟﻪ ﺗ‪‬ﭙﻪرﺑﻮوﻧﯽ ﭼﻪﻧﺪ ﺳﺎ‪‬ﮏ ﻟﻪﻧ‪‬ﻮان دوو ﮐﻪس دا ﺑ‪‬ﺘﻪ ﺋﺎراوه‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺪا‪‬ن ﻟﻪ دﯾﺎردهی ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی ‪ ،‬چ ﻟﻪ ﻣﺎوهﯾﻪﮐﯽ ﮐﻮرﺗﺪا ﯾﺎ در‪‬ﮋ ﺧﺎﯾﻪن ﮐﺎرداﻧﻪوهﯾﻪﮐﯽ ﺧﺮاپ ﻟﻪ ژﯾﺎﻧﯿﺎن دا ﭘ‪‬ﮏ د‪‬ﻨﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻪواوی ﺷ‪‬ﻮازهﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی _دهرووﻧﯽ ‪،‬ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ‪ ،‬ﺋﺎﺑﻮوری ‪ ،‬ﺧﯚﺷﻪوﯾﺴﺘﯽ وه دل ﭘﯿﺴﯽ‪ ،‬ﻟﻪ دهﺳﻪﻻت دارﯾﻪﺗﯽ و زاڵ ﺑﻮن ﻟﻪ ﺳﻪر ﮐﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﺗﺎک دهﮐﻪو‪‬ﺘـﻪ ژﯾـﺮ ﮔﻮﺷـﺎری دهرووﻧـﯽ و ﺋـﯿﺶ‬ ‫وه ﺋﺎزار‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪61 :‬‬

‫‪Page : 61‬‬

‫ﺋ‪‬و رۆژﻧﺎﻣ‪‬ﻧﻮوﺳــ‪ ‬رەﺧــﻨ‪‬ی ﻟ‪ ‬ﺣﻜــﻮﻣ‪‬ت و ﭘ‪‬رﻟ‪‬ﻣــﺎن و ﺳــ‪‬رۆﻛﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ھ‪‬ر‪‬ــﻢ ﮔــﺮت‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﺑــﯚﭼﯽ ﯾﺎﺳــﺎی ﺑ‪‬رەﻧﮕــﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﺧ‪‬ﺰاﻧــﯽ‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﻣــﺎوەی ﺳــﺎ‪‬ﻜ‪ ‬دەرﭼــﻮوە ﻧ‪‬ﺧــﺮاوەﺗ‪ ‬ﺑــﻮاری‬ ‫ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟ‪‬ﻜﺮدﻧ‪‬وە‪ ،‬ﺷﯿﺮﯾﻦ دەﺷﯿﻮت‪" :‬ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﺣﻜﻮﻣ‪‬ت و دەﺳ‪‬ﺗ‪‬ﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜ‪‬ی ھ‪‬ر‪‬ﻤﯿﺶ دەرﺑ‪‬ﺳﺖ ﻧ‪‬ﯾ‪‬ن ﺑﯚ ﺋ‪‬م ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ ،‬ﺋ‪‬وا دەﺑ‪‬ﺖ ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛﺎن ﻟ‪‬ﻛﯚﺷﺶ و ھ‪‬و‪‬ﯽ زﯾﺎﺗﺮدا ﺑﻦ"‪.‬‬ ‫ﭘــﺎر‪‬ﺰەر‪‬ﻜﯿﺶ ﭘ‪‬ﯿــﻮاﯾ‪ ،‬ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛــﺎن ﭼــﺎﻻﻛﯿﯿﺶ ﺑــﻜ‪‬ن‪ ،‬رەﻧــﮕ‪ ‬ھ‪‬ر ﺳــﻮودی ﻧ‪‬ﺑ‪‬ــﺖ‪ ،‬ﭼــﻮﻧﻜ‪ ‬ﺑ‪‬وﺗ‪‬ی ﺋ‪‬و ھ‪‬ر ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ــﻚ ﺑﯿ‪‬و‪‬ــﺖ ﻛــﺎر ﺑــﯚ ﺑ‪‬رژەوﻧــﺪﯾﯽ و ﻣﺎﻓ‪‬ﻛــﺎﻧﯽ ژﻧــﺎن ﺑﻜــﺎت دەﺑ‪‬ــﺖ‬ ‫ﭘﺮۆژەﯾﺎﺳﺎی ھ‪‬ﺑ‪‬ﺖ و ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪‬ﻛﯽ زاﻧﺴﺘﯽ ﺋ‪‬و ﻛﺎرە ﺑﻜﺎت‪) ،‬ﮔﯚران ﻋ‪‬ﻟﯽ(‪ ،‬ﭘﺎر‪‬ﺰەر دەﺷﯿﻮت‪" :‬ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﺗ‪‬ﻧﯿﺎ ﻻﯾ‪‬ﻧﯽ ﺳﯚزدارﯾﯽ زاڵ ﺑ‪‬ﺖ ﺑ‪ ‬ﺳ‪‬ر ﭼﺎﻻﻛﯿﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯿﺎﻧـﺪا ﺋ‪‬وە ﺑ‪ ‬زﯾـﺎن ﺑ‪‬ﺳـ‪‬ر ﺧﯚﯾـﺎن و‬ ‫ﭘﺮﺳ‪‬ﻛ‪‬ﯾﺎﻧﺪا دەﺷﻜ‪‬ﺘ‪‬وە "‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬و ﭘﺎر‪‬ﺰەرە ﭘ‪‬ﺸﯿﻮاﯾ‪ ،‬ﺗ‪‬ﻧﯿـﺎ ﯾـﺎدﻛﺮدﻧ‪‬وە؛ ﻣ‪‬ﺳـ‪‬ﻟ‪‬ﻛ‪ ‬ﭼﺎرەﺳـ‪‬رﻧﺎﻛﺎت و ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯿﺶ ﻛ‪‬ﻣﻨﺎﻛـﺎﺗ‪‬وە‪ ،‬ﺑ‪‬وﺗ‪‬ی ﺋ‪‬و ر‪‬ـﮕ‪‬ی دﯾـﻜ‪‬ی ﻛـﺎرﻛﺮدن ھ‪‬ﯾ‪ ،‬ﺋ‪‬و ﻧﻤـﻮوﻧ‪‬ی ھ‪‬ﻨـﺎﯾ‪‬وە‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﭼ‪‬ﻧـﺪﯾﻦ‬ ‫ﯾﺎﺳــﺎ ھ‪‬ﯾ‪ ‬ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛــﺎﻧﯽ ژﻧــﺎن و ﺋﺎﻓﺮەﺗــﺎن دەﺗــﻮاﻧﻦ ﻛــﺎری ﺗ‪‬ــﺪا ﺑــﻜ‪‬ن‪ ،‬ﻟ‪‬واﻧ‪‬ش ﯾﺎﺳــﺎی ﭼﺎرەﺳــ‪‬رﻛﺮدﻧ‪ ،‬ﻛ‪ ‬ژﻧ‪‬ــﻚ دوای ﺟﯿــﺎﺑﻮوﻧ‪‬وە ﻛﻮﻣ‪‬ــﻚ ﻣــﺎﻓﯽ ھ‪‬ﯾ‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺑ‪‬ﺷــ‪‬ﻮەﯾ‪‬ﻛﯽ ﭘﭽ‪‬ﭘﭽــ‪‬ە و‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮارﻛﺮدﻧ‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﻻی ﺧــﯚﯾ‪‬وە ﺳــ‪‬رۆﻛﯽ ھ‪‬ر‪‬ﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﯾﺎﻣ‪‬ﻜــﺪا ﻧﯿﮕ‪‬راﻧﯿــﯽ ﺧــﯚی ﻟ‪ ‬زﯾــﺎدﺑﻮوﻧﯽ ر‪‬ــﮋەی ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋﯾﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ دژی ژﻧــﺎن راﮔ‪‬ﯾﺎﻧــﺪ‪ .‬ﻣ‪‬ﺳــﻌﻮد ﺑــﺎرزاﻧﯽ ــــ ﺳــ‪‬رۆﻛﯽ ھ‪‬ر‪‬ﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن‪ ،‬ﻟ‪‬‬ ‫ﭘ‪‬ﯾﺎﻣ‪‬ﻛ‪‬ﯾﺪا )ﻛ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﯾﺠـﯽ ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯿﯽ ﺧـﯚی ﻟ‪ ‬ﺗـﯚڕی ﻛـﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯿﯽ ﻓ‪‬ﯾﺴـﺒﻮوك ﺑ‪‬وﻛـﺮاوەﺗ‪‬وە(؛ راﯾﮕ‪‬ﯾﺎﻧـﺪ‪" :‬ﺑ‪‬ﺑـﯚﻧ‪‬ی رۆژی ﺟﯿﮫـﺎﻧﯿﯽ ﺑ‪‬رەﻧﮕـﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﻟ‪‬دژی ﺋـﺎﻓﺮەت‪ ،‬داوا ﻟ‪‬‬ ‫ھﺎو‪‬ﺗﯿﯿـﺎﻧﯽ ﺧﯚﺷ‪‬وﯾﺴـﺖو داﻣﻮدەزﮔـﺎ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﯿـﺪارەﻛﺎن و ﻧﺎوەﻧـﺪە ھﺰرﯾـﯽ و ﻣﯿـﺪﯾﺎﯾﯽ و رۆﺷـﻨﺒﯿﺮﯾﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎن دەﻛ‪‬م‪ ،‬ﺑ‪‬ﺟـﺪﯾﯽ ﻛـﺎر ﺑـﯚ ﺑﺎﺷـﺘﺮﺑﻮوﻧﯽ دۆﺧـﯽ ﺋـﺎﻓﺮەت ﻟ‪ ‬ﻛـﯚﻣ‪‬ﮕ‪‬دا ﺑـﻜ‪‬ن و‬ ‫رووﺑ‪‬ڕووی ﺋ‪‬و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﺎﻧ‪ ‬ﺑﺒﻨ‪‬وە ﻛ‪ ‬دژ ﺑ‪ ‬ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن دەﻛﺮ‪‬ﻦ"‪.‬‬ ‫ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﻜﯽ دﯾﻜ‪‬ی ﺋ‪‬و ﭘ‪‬ﯾﺎﻣ‪‬دا ﺳ‪‬رۆﻛﯽ ھ‪‬ر‪‬ﻢ ﺋﺎﻣﺎژە ﺑ‪‬وەدەدات‪ ،‬ﺋﺎﻣﺎرەﻛﺎن ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻣﺎﯾ‪‬ی ﻧﯿﮕ‪‬راﻧﯿﯿ‪‬ﻛﯽ زۆرن و ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘ‪ ‬ھ‪‬ﻮەﺳﺘ‪‬ی ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺑﻜﺮ‪‬ﺖ و ھﯚﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺑـﺪۆزر‪‬ﻨ‪‬وە‪.‬‬ ‫ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﯾﺎﻣ‪‬ﻛ‪‬دا ھﺎﺗﻮوە‪ ،‬ﻛ‪ " :‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ دژی ﺋﺎﻓﺮەت ﻟ‪ ‬ﻛﯚﻣ‪‬ﮕ‪‬ی ﻛﻮردﯾﯿﺪا ﺷﺘ‪‬ﻜﯽ ﻧـﺎﻣﯚﯾ‪ ،‬ﺋـﺎﻓﺮەﺗﯽ ﻛـﻮردی ﻟ‪‬ﻧ‪‬ـﻮ ﮔ‪‬ﻟ‪‬ﻛ‪‬ﯾـﺪا ھ‪‬ردەم ﺟـ‪‬ﮕ‪‬ی ر‪‬ﺰﺑـﻮوە‪ ،‬ﺑ‪‬و ھﯿـﻮاﯾ‪‬ی ﻛﯚﻣ‪‬ﮕﺎﻛ‪‬ﻣـﺎن ﺑﮕـﺎﺗ‪‬‬ ‫ﻗﯚﻧﺎﻏ‪‬ﻚ ﺗ‪‬ﯿﺪا ﺋﺎﻓﺮەت ﺑﺘﻮاﻧ‪‬ﺖ ﮔ‪‬ﺷ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﻛ‪‬ﺳﺎﯾ‪‬ﺗﯿﯽ ﺧﯚی ﺑﺪاتو ﺧﺎوەﻧﯽ ﭼﺎرەﻧﻮوس و ﺋﯿﺮادەی ﺧﯚی ﺑ‪‬ﺖ"‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬ﻣــ‪‬ۆ ﻛ‪25 ‬ی ﻧــﯚﭬ‪‬ﻣﺒ‪‬ر ﺑــﻮو‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬راﻧﺴــ‪‬ری ھ‪‬ر‪‬ﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن و دوﻧﯿــﺎ ﭼ‪‬ﻧــﺪﯾﻦ ﺑــﯚﻧ‪‬و ﻣ‪‬راﺳــﯿﻢ و ﯾــﺎدﻛﺮدﻧ‪‬وە ﺑ‪‬ﺑــﯚﻧ‪‬ی ﺋ‪‬و رۆژەوە ﺳــﺎزدران‪ ،‬رەﻧــﮕ‪ ‬زۆر‪‬ــﻚ ﻟ‪ ‬ژﻧــﺎن و ﻛﭽــﺎن ھﯚﻛــﺎری‬ ‫دﯾﺎرﯾﻜﺮدﻧ‪‬ﻛ‪‬ی ﺑ‪" ‬رۆژی ﺑ‪‬رﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ دژی ژﻧﺎن" ﻧ‪‬زاﻧﻦ‪.‬‬ ‫رۆژی ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﺑﯚ ﺳﺎ‪‬ﯽ )‪ (1960‬دەﮔ‪‬ڕ‪‬ـﺘ‪‬وە‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﺋ‪‬وﻛـﺎت ﻟ‪ ‬ﻛﯚﻣـﺎری دۆﻣﯿﻨﯿﻜـﺎن و ﻟ‪‬ﻧـﺎو ﺑـﺰووﺗﻨ‪‬وەی ﺗ‪‬ﻜﯚﺷـﺎﻧﯽ ﺋـﺎزادﯾﯽ ژﻧﺎﻧـﺪا؛ ﺳـ‪ ‬ﺧﻮﺷـﻚ ﺑ‪ ‬ﻧﺎوەﻛـﺎﻧﯽ‪ :‬ﭘﺎﺗﺮﯾﺴـﯿﺎ‪،‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺮﭬﺎو ﻣﺎرﯾﺎ ﻣﯿﺮاﺑﺎڵ؛ ﻟ‪‬دژی دﯾﻜﺘﺎﺗﯚر ﺗﺮۆژﯾﻠﯚ‪-‬ی ﺳ‪‬رۆﻛﯽ ﺋ‪‬وﺳﺎی ﻛﯚﻣﺎری دۆﻣﯿﻨﯿﻜﺎن ﺗ‪‬ﺪەﻛﯚﺷﺎن‪.‬‬ ‫رۆژی )‪ (1960 – 11 – 25‬ھ‪‬ر ﺳ‪ ‬ﺧﻮﺷﻜ‪‬ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن ﺳـ‪‬رﺑﺎزاﻧﯽ ﺳـﻮﭘﺎی دﯾﻜﺘـﺎﺗﯚرەوە دەﺳـﺘﮕﯿﺮدەﻛﺮ‪‬ﻦ و ﺳـ‪‬رەڕای ﻟ‪‬ـﺪان و ﺋ‪‬ﺷـﻜ‪‬ﻧﺠ‪‬داﻧﯿﺎن؛ ﺑ‪‬ﺷـ‪‬ﻮەﯾ‪‬ﻛﯽ ﻧﺎﻣﺮۆﭬـﺎﻧ‪ ‬دەﺳـﺘﺪر‪‬ﮋﯾﯽ ﺳ‪‬ﻜﺴـﯿﯿﺎن‬ ‫دەﻛﺮ‪‬ﺘ‪‬ﺳ‪‬ر و ﻟ‪ ‬دواﯾﯿﺪا دەﻛﻮژر‪‬ﻦ‪ ،‬ﺑ‪‬م دواﺗﺮو ﻟ‪ (1981 – 11 – 25) ‬ﻟ‪ ‬ﻛﯚﻧﮕﺮەی ژﻧﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﻣﺮﯾﻜـﺎی ﻻﺗﯿﻨـﺪا ﺑ‪‬ﯾـﺎردرا ﺋ‪‬و رۆژە وەﻛـﻮ رۆژی ﺗ‪‬ﻜﯚﺷـﺎن و ﺑ‪‬رەﻧﮕـﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژی‬ ‫ژﻧﺎن و ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻧ‪‬ﻮدەو‪‬ﺗﯽ ﺑﯚ ژﻧﺎن ﺑﻨﺎﺳﺮ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﭼﻨﻮور ﻧ‪‬ﺟﻤ‪‬دﯾﻦ‪ ،‬راھ‪‬ﻨﺮاوی ﻛﯚرﺳﯽ رۆژﻧﺎﻣ‪‬واﻧﯽ ‪ PDA‬ﻟ‪ ‬ﻛ‪‬ﻻر ‪ -‬ﭼﺎوی ﺧﻪ‪‬ﻚ‪.‬‬

‫ﮐﯚڕ‪‬ﮏ ﺑﯚ ﺗ‪‬ﮑﯚﺷﻪر‪‬ﮑﯽ دﯾﻤﻮﮐﺮات ﻟﻪ زاﻧﮑﯚی راﭘﻪڕﯾﻦ ﻟﻪ ﺑﺎرهی ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ژﻧﺎن‬ ‫ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﻮﮐﻮردﻧﯿﻮز‪ :‬ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﻮهڕۆی دوو ﺷﻪﻣﻤﻪ ‪3‬ی دﯾﺴﺎﻣﺒﺮی ‪13)2012‬ی ﺳﻪرﻣﺎوهزی ‪ (1391‬ﺑﻪﺷﯽ ﮐﻮردﯾﯽ ﺳﮑﻮ‪‬ﯽ ﭘﻪروهردهی ﺑﻨـﻪڕهﺗﯽ‬ ‫ﻟــﻪ زاﻧﮑــﯚی راﭘــﻪڕﯾﻦ‪ ،‬ﻟــﻪ ﺷــﺎری راﻧﯿــﻪ‪ ،‬ﮐــﯚڕ‪‬ﮑﯽ ﺑــﯚ ﻗــﺎدر ورﯾــﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻣﯚﺳــﺘﺎی زاﻧﮑــﯚ و ﺋﻪﻧــﺪاﻣﯽ دهﻓﺘــﻪری ﺳﯿﺎﺳــﯿﯽ ﺣﯿﺰﺑــﯽ دﯾﻤــﻮﮐﺮاﺗﯽ‬ ‫ﮐﻮردﺳﺘﺎن‪ ،‬ﭘ‪‬ﮏ ھ‪‬ﻨﺎ‪ .‬ﺋـﻪم ﮐـﯚڕه ﻟـﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ـﻮهی "ھﻪ‪‬ﻤـﻪﺗﯽ ﻧﯿﺸـﺘﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧـﻪوهی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑـﻪ ﺋﺎﻓﺮهﺗـﺎن" و ﻟـﻪ ژ‪‬ـﺮ‬ ‫دروﺷــﻤﯽ " ﻟــﻪ ﺋﺎﺷــﺘﯿﯽ ﻣﺎﻟــﻪوه ﺑﯚﺋﺎﺷــﺘﯿﯽ ﮐﯚﻣــﻪ‪‬ﮕﺎ" دا ﭘ‪‬ــﮏ ھــﺎﺗﺒﻮو و ﺑﻪﺷــ‪‬ﮏ ﺑــﻮو ﻟــﻪ ﭼﺎﻻﮐﯿﯿــﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﻪﻣﭙــﻪﯾﻨﯽ ‪ 16‬رۆژه)ﻟــﻪ ‪25‬ی‬ ‫ﻧﻮﭬﺎﻣﺒﺮهوه ﺑﯚ ‪10‬ی دﯾﺴـﺎﻣﺒﺮ(‪ .‬ﺑﻪﺷـﺪاران و ﺋﺎﻣـﺎدهﺑﻮواﻧﯽ ﮐﯚرهﮐـﻪ ﺑﺮﯾﺘـﯽ ﺑـﻮون ﻟـﻪ ﮐﯚﻣـﻪ‪‬ﮏ ﻟـﻪ ﻣﺎﻣﯚﺳـﺘﺎﯾﺎن و ﺧﻮ‪‬ﻨـﺪﮐﺎراﻧﯽ ﺳـﮑﻮﻟﯽ‬ ‫ﭘﻪروهردهی ﺑﻨﻪرهﺗﯿﯽ زاﻧﮑﯚی راﭘﻪڕﯾﻦ‪.‬‬ ‫ﻣﺎﻣﯚﺳـﺘﺎ ی زاﻧﮑـﯚ‪ ،‬ﻗـﺎدر ورﯾـﺎ ﻟـﻪ ﺑﺎﺳــﻪﮐﻪی دا‪ ،‬و‪‬ـ‪‬ای ﺷـﯿﮑﺮدﻧﻪوهی ﺟﯚرهﮐـﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧـﺪ وﺗﯿــﮋی ﺑﻪراﻧﺒـﻪر ژﻧـﺎن ‪ ،‬ﺑﻪﺳـﺘ‪‬ﻨﻪﮐﺎﻧﯽ دروﺳـﺘﺒﻮوﻧﯽ ﺋـﻪم ﺟــﯚره ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯿـﻪ و ھـﻪر وهھـﺎ ھﯚﮐﺎرهﮐــﺎﻧﯽ‬ ‫ﭘﻪرهﺋﻪﺳﺘﺎﻧﺪﻧﯿﺎن ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪ و ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯽ دا‪ ،‬دهﺳﺘﻨﯿﺸـﺎن ﮐـﺮد‪ .‬ﻟـﻪ ﺗـﻪوهر‪‬ﮑﯽ دﯾﮑـﻪی ﺑﺎﺳـﻪﮐﻪ دا‪ ،‬ﮐﯚڕﮔ‪‬ﺮ‪،‬ﭼـﻮوه ﺳـﻪر ﭼﯚﻧﯿـﻪﺗﯿﯽ ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧـﻪوهی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻟـﻪ دژی ژﻧـﺎن و ﻟـﻪ ﭼـﻮار ﺋﺎﺳـﺘﯽ‬ ‫ﺗﺎﮐﻪﮐﻪﺳﯽ‪ ،‬ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪ‪ ،‬ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪ و دهﺳﻪ‪‬ت دا‪ ،‬ﺋﺎﻣﺎژهی ﺑﻪو ﺋﻪرک و ھﻪﻧﮕﺎواﻧﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﯚرهی ﺧﯚﯾﺎن‪ ،‬دهﺑﻨـﻪ ھـﯚی ﮐﻪﻣﺒﻮوﻧـﻪوهی ﺗﻮﻧـﺪ وﺗﯿـﮋی و رووداو و ﮐﺎرهﺳـﺎﺗﯽ د‪‬ﺘـﻪزﯾﻦ ﻟـﻪ دژی ژﻧـﺎن‪.‬‬ ‫ﺑﺮهوﭘ‪‬ﺪاﻧﯽ ﮐﻮﻟﺘﻮوری ﯾﻪﮐﺴﺎﻧﯿﺨﻮازی و ر‪‬ﺰ ﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪ ژﻧﺎن و ﮐﭽﺎن ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪدا ‪ ،‬ﯾﻪک ﻟﻪو ﮐﺎر و ﺋﻪرﮐﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﺎﻧﻪﯾﻪ ﮐﻪ ﮐﺎرﯾﮕـﻪرﯾﯽ ﻟـﻪ ﺳـﻪر ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕـﻪی ﭘـ‪ ‬ﻟـﻪ ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿـﮋی دهﺑ‪‬ـﺖ‪ .‬ﻟـﻪ‬ ‫ﺋﺎﺳﺘﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪش دا‪ ،‬ﺣﯿﺰﺑﻪﮐﺎن‪ ،‬ر‪‬ﮑﺨﺮاوه ﮐﯚﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯿﯿﻪﮐﺎن‪ ،‬دهزﮔﺎ و داﻣﻪزراوهﮐﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪی ﻣﻪدهﻧﯽ‪ ،‬ﻣﯿﺪﯾﺎﮐﺎن‪ ،‬ﺗـﻮ‪‬ﮋه رۆﺷـﻨﺒﯿﺮ و ﭘ‪‬ﺸـﮑﻪوﺗﻨﺨﻮازهﮐﺎن‪ ،‬ﮐﻪﺳـﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪ ﻓﻪرھـﻪﻧﮕﯽ‪ ،‬ﺋـﺎﯾﯿﻨﯽ و‬ ‫ﮐﯚﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯿﯿﻪﮐﺎن‪ ،‬دهﺑ‪ ‬ھﯿﻤﻤﻪت و ﺟﻮرﺋـﻪﺗﯽ ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧـﻪوهی ﮐﻮﻟﺘـﻮورو ﻋﻪﻗ‪‬ﯿﯿـﻪﺗﯽ ژﻧﮑـﻮژ و ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﺧﻮاز و ﭼﻪوﺳـ‪‬ﻨﻪرﯾﺎن ھـﻪﺑ‪‬ﺖ و ﺑـﻪرهﻧﮕﺎری ﺑﺒﻨـﻪوه‪.‬ﺋﻪﻧـﺪاﻣﯽ دهﻓﺘـﻪری ﺳﯿﺎﺳـﯿﯽ ﺣﯿﺰﺑـﯽ‬ ‫دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن و ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎی زاﻧﮑﯚی راﭘﻪڕﯾﻦ‪ ،‬دواﺗﺮ ﺋﻪرک و ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯿﯽ دهﺳﻪﻻت )ھﻪر ﺳ‪ ‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﯾﺎﺳـﺎداﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪڕﯾﻮهﺑـﻪری و ﻗـﻪزاﯾﯽ( و داﻣﻮدهزﮔـﺎ ﺣﮑﻮوﻣﻪﺗﯿﯿـﻪﮐﺎن ﺑـﻪ ﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯽ‬ ‫ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﯽ ﭘﻪروهرده وﻓ‪‬ﺮﮐﺮدﻧﯽ ﻟﻪم ﭘﯿﻮهﻧﺪﯾﯿﻪ دا وهﺑﯿﺮ ھ‪‬ﻨﺎﯾﻪوه و داواﺷﯽ ﻟﻪ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﯾﺎن و ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﮐﺎران ﮐﺮد‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸﻪﻧﮓ ﺑﻮون ﻟﻪ ﺋﻪرﮐﯽ ﭘﯿﺮۆزی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻧﺒﻪر ژﻧﺎن‪،‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪60 :‬‬

‫‪Page : 60‬‬

‫‪25‬ی ﻧﯚﭬ‪‬ﻣﺒ‪‬ر ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻮو ﺑ‪26 ‬ی ﻧﯚﭬ‪‬ﻣﺒ‪‬ر‬ ‫وارﭬﯿﻦ – ﮔ‪‬رﻣﯿﺎن‪ :‬ﺋ‪‬ﻣﺴﺎ‪‬ﯿﺶ ﯾﺎدی ‪ 25‬ی ﻧﯚﭬ‪‬ﻣﺒ‪‬ر‪ ،‬ﻛ‪ ‬رۆژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿ‪ ‬دژی ژﻧﺎن؛ ﻟ‪ ‬ﻛ‪‬ﺷ‪‬ﻜﯽ ﺑ‪‬ﺌﻮﻣ‪‬ﺪﻛ‪‬ر دا ﻛﺮاﯾ‪‬وە‪ ،‬ﭼـﻮﻧﻜ‪ ‬ﺋﺎﻣﺎرەﻛـﺎن ﺋﺎﻣـﺎژە ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﻜﺸـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺗﺮﺳﻨﺎﻛﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿ‪‬ﻛﺎن دەﻛ‪‬ن‪ ،‬ﺗ‪‬ﻧﯿﺎ ﻟ‪ 10 ‬ﻣﺎﻧﮕﯽ ﺋ‪‬ﻣﺴﺎ‪‬ﺪا ‪ 1265‬ﺣﺎ‪‬ﺗﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ھ‪‬ﺑﻮون‪ 77 ،‬ﺣﺎ‪‬ﺗﯿﺎن ﻣﺮدوون‪ ،‬ﺳ‪‬رۆﻛﯽ ھ‪‬ر‪‬ﻢ راﯾﺪەﮔ‪‬ﻧ‪‬ﺖ ﺋﺎﻣﺎرەﻛـﺎن ﻣ‪‬ﺗﺮﺳـﯿﺪارن‪ ،‬ﻟ‪ ‬ھ‪‬وﻟ‪‬ـﺮ‬ ‫ﺑ‪‬ھﯚی ﺋﺎﻣﺎدەﻧ‪‬ﺑﻮوﻧﯽ ﺳ‪‬رۆﻛﯽ ﺣﻜﻮﻣ‪‬ﺗ‪‬وە ﻣ‪‬راﺳﯿﻤ‪‬ﻛ‪ ‬دەﻛﺮ‪‬ﺘ‪ ،11-26 ‬ﻛﯚﻣ‪‬ﻚ ﻟ‪ ‬ﭼﺎﻻﻛﻮاﻧﺎﻧﯿﺶ ﭘ‪‬ﯿﺎﻧﻮاﯾ‪ ‬ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛـﺎن ﺗ‪‬ﻧﯿـﺎ دەﺗـﻮاﻧﻦ ﺳـﺎ‪‬ﻧ‪ ‬ﯾـﺎد‪‬ﻜﯽ ھـﺎﻛ‪‬زاﯾﯽ رۆژەﻛ‪ ‬ﺑـﻜ‪‬ﻧ‪‬وە و ھﯿﭽـﯽ‬ ‫دﯾﻜ‪‬ﯾﺎن ﻟ‪‬دەﺳﺘﻨﺎﯾ‪‬ت‪...‬‬ ‫ﺑ‪‬ﮔــﻮ‪‬ﺮەی ﺋﺎﻣﺎرەﻛــﺎﻧﯽ ‪10‬ﻣــﺎﻧﮕﯽ ﺋ‪‬ﻣﺴــﺎ‪‬ﯽ ﺑ‪‬ڕ‪‬ــﻮﺑ‪‬راﯾ‪‬ﺗﯽ ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﺑ‪‬دواداﭼــﻮوﻧﯽ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر‪‬ﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن‪ 1265 ،‬ﺣــﺎ‪‬ﺗﯽ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﻟ‪‬ﺷــﺎرو ﺷــﺎرۆﭼﻜ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ھ‪‬ر‪‬ﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن‬ ‫ﺗﯚﻣﺎرﻛﺮاون‪ ،‬ھ‪‬ر ﻟ‪‬و ‪ 10‬ﻣﺎﻧﮕ‪ ‬دا ‪ 3589‬ﺳﻜﺎ‪ ‬ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن ﺋ‪‬و ﻛ‪‬ﺳﺎﻧ‪‬ی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﺎن ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬رﻛﺮاوە ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮەﺑ‪‬راﯾ‪‬ﺗﯿﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑ‪ ‬ژﻧﺎن؛ ﺗﯚﻣﺎرﻛﺮاون‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬و ﻣﺎوەﯾ‪‬دا‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﺋﺎﻣﺎرەﻛ‪ ‬ﻛﺮاوە؛ ژﻣﺎرەی ﺣﺎ‪‬ﺗ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮﺷﺘﻦ و ﺧﯚﻛﻮﺷـﺘﻦ ﻟ‪‬ﻧ‪‬ـﻮ ژﻧﺎﻧـﺪا ﮔ‪‬ﯾﺸـﺘﻮوەﺗ‪ 77 ‬ﺣـﺎ‪‬ت‪ .‬ﺋﺎﻣـﺎری ﺑ‪‬ڕ‪‬ـﻮﺑ‪‬راﯾ‪‬ﺗﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ دژﺑ‪‬ژﻧـﺎن ﺋ‪‬وەش دەﺧـﺎﺗ‪‬ڕوو‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬و‬ ‫ژﻣﺎرەﯾ‪ 38 ‬ژﻧﯿﺎن ﺧﯚﯾﺎﻧﻜﻮﺷﺘﻮەو ‪ 39‬ژﻧ‪‬ﻛ‪‬ی دﯾﻜ‪‬ش ﻛﻮژراون‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬ﻣ‪‬ۆ ﻟ‪ ‬ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﭼ‪‬ﻧﺪ ﻣ‪‬راﺳﯿﻤ‪‬ﻚ ﺑﯚ ﺋ‪‬و ﺑﯚﻧ‪‬ﯾ‪ ‬ﺳﺎزﻛﺮا‪ ،‬ﻟ‪ ‬ھ‪‬وﻟ‪‬ﺮﯾﺶ ﺑ‪‬ھﯚی ﺋﺎﻣﺎدە ﻧ‪‬ﺑﻮوﻧﯽ ﻧ‪‬ﭽﯿﺮﭬﺎن ﺑﺎرزاﻧﯽ ــ ﺳ‪‬رۆﻛﯽ ﺋ‪‬ﻧﺠـﻮوﻣ‪‬ﻧﯽ وەزﯾﺮاﻧـﯽ ھ‪‬ر‪‬ﻤـﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎن‪ ،‬ﯾـﺎدەﻛ‪ ‬ﺧـﺮاﯾ‪ ‬رۆژی‬ ‫‪ ،11-26‬ﺋ‪‬وەش ﺑ‪‬ﭘﺎﺳﺎوی ﺋ‪‬وەی ﺑ‪ ‬ﺋﺎﻣﺎدەﺑﻮوﻧﯽ ﺳ‪‬رۆﻛﯽ ﺣﻜﻮﻣ‪‬ت ﻣ‪‬راﺳﯿﻤ‪‬ﻛ‪ ‬ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰﺗﺮدەﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ژﻧﺎﻧﯽ ﺋﯚﭘﯚزﺳﯿﯚﻧﯿﺶ ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬رﻟ‪‬ﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﺎﯾﻜﯚﺗﯽ ﯾﺎدەﻛ‪‬ﯾﺎن ﻛﺮدو ﺑ‪" ‬ﭘﺎرەﺑ‪‬ﻓﯿ‪‬ۆدان"ﯾﺎن ﻟ‪‬ﻗ‪‬ﻣﺪاو داواﯾﺎﻧﻜﺮد ﯾﺎﺳﺎی ژﻣﺎرە ‪8‬ی ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 2011‬ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟ‪‬ﻜﺒﺮ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬روەت ﻣﺤ‪‬ﻣ‪‬د‪ ،‬ﭼﺎﻻﻛﻮاﻧﯽ ﻣ‪‬دەﻧـﯽ ﭘ‪‬ﯿـﻮاﯾ‪ ‬ﺋ‪‬وەی ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛـﺎﻧﯽ ژﻧـﺎن ﻛﺮدووﯾـﺎﻧ‪ ‬ﻧ‪‬ك ﺑـﺎرەﻛ‪‬ی ﺑـﯚ ﺋـﺎﻓﺮەت ﺳـﻮوﻛﺘﺮﻧ‪‬ﻛﺮدووە‪ ،‬ﺑ‪‬ﻜـﻮ ﺷـ‪‬رﻋﯿﯿ‪‬ﺗﺪان ﺑـﻮوە ﺑ‪ ‬زﯾـﺎﺗﺮ ﻛـﯚﯾﻠ‪‬ﻛﺮدﻧﯽ ﺋﺎﻓﺮەﺗـﺎن‪،‬‬ ‫دەﺷﯿﻮت‪" :‬ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﺗﺎﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﺋﺎﻓﺮەﺗ‪‬ﻜﯿﺎن ﻟ‪‬ژ‪‬ﺮ زەﺑﺮوزەﻧﮓ دەرﻧ‪‬ھ‪‬ﻨﺎوەو ﺑ‪‬ۆڵ و ﻛﺎرن و ﻟ‪‬ﺮەﺷﺪا ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ھﯿﭻ ﻣﺎﻧﺎﯾ‪‬ﻛﯿﺎن ﻧﺎﻣ‪‬ﻨ‪‬ﺖ"‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬و ﭼﺎﻻﻛﻮاﻧ‪‬ی ﺑﻮاری ﻛـﯚﻣ‪‬ﮕ‪‬ی ﻣ‪‬دەﻧـﯽ ﭘ‪‬ﯿـﻮاﯾ‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﯾـﺎدﻛﺮدﻧ‪‬وەی )‪(25‬ی ﻧـﯚﭬ‪‬ﻣﺒ‪‬رو )‪(8‬ی ﻣـﺎرس ھـﯿﭻ ﺳـﻮود‪‬ﻜﯿﺎن ﻧﯿـﯿ‪‬و ﺑ‪‬ڕاﺷـﻜﺎواﻧ‪ ‬ﺑـﺎس ﻟ‪ ‬ﭘﺎﺷـﻜﯚﯾ‪‬ﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛـﺎﻧﯽ ژﻧـﺎﻧﯿﺶ‬ ‫دەﻛﺎت و دە‪‬ﺖ‪" :‬ﺋ‪‬وان ھﯿﭻ ﻧﯿﻦ ﺟﮕ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻛﯚﻣ‪‬ﻚ ﭘﺎﺷﻜﯚی ﺣﺰبو دەﯾﺎﻧ‪‬و‪‬ﺖ دەﻧﮓ ﺑﯚ ﺣﺰﺑ‪‬ﻛﺎﻧﯿﺎن ﻛﯚﺑﻜ‪‬ﻧ‪‬وە"‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬و ﭼﺎﻻﻛﻮاﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ﯿﻮاﯾ‪ ‬ﺋﻮﻣ‪‬ﺪ ﺑ‪ ‬ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﺧﯚﮔ‪‬ﻠﻜﺮدﻧ‪‬و دەﺷﯿﻮت‪" :‬ﺋ‪‬وەی ﺑ‪‬در‪‬ﮋاﯾـﯽ ﺋ‪‬م ﭼ‪‬ﻧـﺪ ﺳـﺎ‪ ‬ﻟ‪‬ﻤـﺎن ﺑﯿﻨﯿـﻮن ﻛـﺎری ﺑـﺎش ﻧ‪‬ﺑـﻮوە‪ ،‬ﺑ‪‬م دەﺑ‪‬ـﺖ ﺋﻮﻣ‪‬ـﺪەوارﺑﯿﻦ ﺑ‪‬وەی ر‪‬ﻜﺨـﺮاوی‬ ‫ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧﯽ ﺳ‪‬رﺑ‪‬ﺧﯚ دروﺳﺖ ﺑ‪‬ﺖ"‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬م دوور ﻟ‪‬م رەﺷﺒﯿﻨﯿﯿ‪ ،‬ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮﺑ‪‬ری ﺑ‪‬دواداﭼﻮوﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ دژی ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬ﻧـﺎوﭼ‪‬ی ﮔ‪‬رﻣﯿـﺎن راﯾـﺪەﮔ‪‬ﯾ‪‬ﻧ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺋﺎﻣﺎرەﻛـﺎن ﺳـ‪‬رەڕای زۆرﯾﺸـﯿﺎن‪ ،‬ﻻﯾ‪‬ﻧـﯽ د‪‬ﺨﯚﺷﻜ‪‬رﯾﺸـﯿﺎن ھ‪‬ﯾ‪ ،‬ﻣـﻼزم )ﻓﺮﯾـﺎد‬ ‫ھﯿــﺪاﯾ‪‬ت(‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﭘﯚﺳــﺘ‪‬ﻛ‪‬ی ﺑ‪ ‬وەﻛــﺎﻟ‪‬ﺗ‪ ،‬ھ‪‬ﻤــﺎی ﺑ‪‬وە ﻛــﺮد‪ ،‬ﻛﯚﻣ‪‬ــﻚ ﺣـــﺎ‪‬ت زﯾﺎدﯾــﺎﻧﻜﺮدووە‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﻣ‪‬ﺗﺮﺳــﯿﺪار ﻧــﯿﻦ‪ ،‬ﻟ‪‬واﻧ‪‬ش ﺳــﻜﺎ‪‬ﻛﺮدن )ﻛ‪ ‬ﺑ‪‬وﺗ‪‬ی ﺋ‪‬و ر‪‬ﮋەﯾ‪‬ﻛــﯽ زۆری ﻟ‪ ‬ﺋﺎﻣـــﺎرەﻛ‪‬‬ ‫داﮔﯿﺮﻛﺮدووە(و ﭘ‪‬ﺸﯿﻮاﯾ‪ ،‬ﺋ‪‬و ﺣﺎ‪‬ﺗﺎﻧ‪‬ی زۆر ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋن و ﻛﯚﺗﺎﯾﯿﮫ‪‬ﻨﺎن ﺑ‪ ‬ژﯾﺎﻧﯿﺎن ﻟ‪‬ﻜ‪‬وﺗﯚﺗ‪‬وە وەك ﻛﻮﺷﺘﻦو ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ ﻟ‪‬ﺋ‪‬ﺴﺘﺎدا ﻛ‪‬ﻣﺒﻮوﻧ‪‬ﺗ‪‬وە‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬و؛ ھﯚﻛﺎری ﺋ‪‬وەﺷﯽ ﮔ‪‬اﯾ‪‬وە ﺑﯚ ﺗ‪‬ﮕ‪‬ﺷﺘﻨﯽ ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ﻟ‪‬وەی ﻻﯾ‪‬ﻧ‪‬ﻚ ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﺧ‪‬ﻣﯿﺎن ﺑﺨﻮات )ﺋ‪‬وەﺷﯽ وەﻛﻮ ھ‪‬ﻤﺎﯾ‪‬ك ﺑﯚ ﺣﻜـﻮﻣ‪‬ت و ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮﺑ‪‬راﯾ‪‬ﺗﯿﯿ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ ﺑ‪‬دواداﭼـﻮوﻧﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ دژی ژﻧـﺎن‬ ‫ﺑ‪‬ﻛﺎرھ‪‬ﻨﺎ( دەﺷﯿﻮت‪" :‬ھﺎو‪‬ﺗﯿﺎن ھﯚﺷﯿﺎرﺑﻮوﻧ‪‬ﺗ‪‬وە ﻟ‪‬وەی‪ ،‬ﻻﯾ‪‬ﻧ‪‬ﻚ ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﺑ‪‬دواداﭼﻮن ﺑﯚ ﻛ‪‬ﺸ‪‬ﻛﺎﻧﯿﺎن دەﻛﺎت"‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬و ﺑ‪‬ڕ‪‬ــﻮﺑ‪‬رە ھ‪‬ﻤﺎﺷــﯽ ﺑ‪‬وە ﻛــﺮد‪ ،‬ﻟ‪‬ڕووی ﯾﺎﺳــﺎﯾﯿ‪‬وە ھ‪‬ﻧﮕــﺎوی ﺑــﺎش ﻧــﺮاوە‪ ،‬ﺑ‪‬ﮕ‪‬ﺷــﯽ ﺑــﯚ ﺋ‪‬وە ﺋ‪‬وەﺑــﻮو‪ ،‬ﻟ‪‬ﺋ‪‬ﺴــﺘﺎدا دادﮔــﺎ ﺋ‪‬و ﯾﺎﺳــﺎ ﻛــﯚﻧ‪‬ی ھ‪‬ﻣــﻮارﻛﺮدوەﺗ‪‬وە ﻛ‪ ‬ﭘﯿﺎو‪‬ــﻚ ﺑ‪‬ھــﯚی ﺧﯿــﺎﻧ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ھﺎوﺳ‪‬ر‪‬ﺘﯿﯽ ﯾﺎن ﻧﺎﻣﻮوﺳ‪‬وە ﺧ‪‬ﺰاﻧ‪‬ﻛ‪‬ی ﺑﻜﻮﺷﺘﺎﯾ‪ ‬ﺗ‪‬ﻧﮫﺎ ﺳﺰاﻛ‪‬ی ﺳ‪ ‬ﺳﺎڵ ﺑﻮو‪ ،‬ﺑ‪‬ﻜﻮ وەك ھ‪‬ﻣﻮو ﻛﻮﺷﺘﻨ‪‬ﻜﯽ دﯾﻜ‪ ‬ﺳ‪‬ﯾﺮی ﺋ‪‬و ﺣﺎ‪‬ﺗ‪ ‬دەﻛﺮ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﻟ‪ ‬ﺳﻨﻮوری ﮔ‪‬رﻣﯿﺎن )ﻛ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻚ ﻟ‪‬و ﻧﺎوﭼﺎﻧ‪‬ی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ دژ ﺑ‪ ‬ﻣ‪‬ﯿـﻨ‪ ‬زۆرە ﺗﯿﺎﯾـﺪا( ﺑ‪‬ﮔـﻮ‪‬ﺮەی ﺋﺎﻣـﺎر‪‬ﻜﯽ ﻓ‪‬رﻣـﯽ‪ ،‬ﺗ‪‬ﻧﮫـﺎ ﻟ‪ ‬ﻧـﯚ ﻣـﺎﻧﮕﯽ ﺋ‪‬ﻣﺴـﺎ‪‬ﺪا )‪ (5‬ﺣـﺎ‪‬ﺗﯽ ژﻧﻜﻮﺷـﺘﻦ و )‪ (2‬ﺣـﺎ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ و )‪ (110‬ﺣﺎ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ﺷﻜ‪‬ﻧﺠ‪‬دان ھ‪‬ﺑﻮوە‪ ،‬ھ‪‬روەھﺎ )‪ (180‬ﺣﺎ‪‬ﺗﯽ ﺳﻜﺎ‪‬ﻛﺮدن و )‪ (23‬ﺣﺎ‪‬ﺗﯽ ﺧﯚﺳﻮوﺗﺎﻧﺪﻧﯿﺶ ﺑ‪‬دﯾﺪەﻛﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣ‪ ‬ﺳ‪‬رەڕای )‪ (4‬ﺣﺎ‪‬ﺗﯽ ﺧﯚﺳﻮﺗﺎﻧﺪن‪ ،‬ﺋﺎﻣﺎرەﻛـﺎن ﺗـﺎ‬ ‫ﻣﺎﻧﮕﯽ ﻧﯚی ﺋ‪‬ﻣﺴﺎڵ ﺑ‪‬ﻣﺸ‪‬ﻮەﯾ‪ ‬ﺑﻮون‪ ،‬ﺑ‪‬م ھ‪‬ﺗﺎ ﻣﺎﻧﮕﯽ )‪(10‬ـﯽ ﺋ‪‬ﻣﺴﺎڵ ﻛﯚی ﺣﺎ‪‬ﺗ‪ ‬ﺟﯿﺎوازەﻛﺎن ﺑ‪‬رزﺑﻮوﻧ‪‬ﺗ‪‬وە ﺑﯚ )‪ (372‬ﺣـﺎ‪‬ت‪ ،‬واﺗ‪ ‬ﺗ‪‬ﻧﯿـﺎ ﻟ‪‬ﻣـﺎوەی ﻣـﺎﻧﮕﯽ )‪(10‬دا )‪ (48‬ﺣـﺎ‪‬ﺗﯽ دﯾـﻜ‪‬‬ ‫ﺑﯚ ﺋﺎﻣﺎرەﻛ‪ ‬زﯾﺎدﺑﻮوە‪.‬‬ ‫)ﺷــﯿﻼن ﺷــﺎﻛﺮ( ‪ ،‬ﺋ‪‬ﻧــﺪاﻣﯽ ﺋ‪‬ﻧﺠــﻮوﻣ‪‬ﻧﯽ ر‪‬ﻜﺨــﺮاوی ژﻧــﺎﻧﯽ ﺋــﺎزادﯾﺨﻮازی ﻛﻮردﺳــﺘﺎن‪ ،‬ﺳــ‪‬ﺑﺎرەت ﺑ‪‬و ھ‪‬ﻣــﻮو ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﺎﻧ‪‬ی دژ ﺑ‪ ‬ژن دەﻛــﺮ‪‬ﻦ ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر‪‬ﻤــﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن‪ ،‬ھ‪‬ﻤــﺎ ﺑ‪ ‬ﻧﺎﻛــﺎراﯾﯽ رۆ‪‬ــﯽ‬ ‫ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛﺎن ﻛﺮد و ﭘ‪‬ﯿﻮاﺑﻮو زا‪‬ﺒﻮوﻧﯽ ﺋ‪‬ﻗ‪‬ﯿ‪‬ﺗﯽ ﭘﯿﺎوﺳﺎﻻری ﻟ‪ ‬ﺣﺰﺑ‪‬ﻛﺎﻧﺪا ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛـﺎﻧﯽ ژﻧﺎﻧﯿﺸـﯽ ﻛـﺮدووەﺗ‪ ‬ﭘﺎﺷـﻜﯚو ﺋ‪‬واﻧـﯿﺶ ﻧ‪‬ﯾـﺎﻧﺘﻮاﻧﯿﻮە ھ‪‬ﻧﮕﺎو‪‬ـﻚ ﺑ‪‬رەو ﭘ‪‬ﺸـ‪‬وەﺑﻨ‪‬ﻦ و ﺑ‪‬ﺑـ‪ ‬ﺟﯿـﺎوازﯾﯽ‬ ‫ﺋﺎﯾﺪۆﻟﯚژی ﭼﺎﻻك ﺑﻦ ﻟ‪‬و ﺑﻮارەدا‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬و ﺋ‪‬ﻧﺪاﻣ‪‬ی ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ژﻧﺎﻧﯽ ﺋﺎزادﯾﺨﻮاز دەﺷﯿﻮت‪" :‬ﺋ‪‬وەی ﭘ‪‬ﺸﺘﺮ وﺗﻢ واﯾﻜﺮدووە ژﻧـﺎن ھ‪‬ﻣﯿﺸـ‪ ‬ﭘﺎﺷـﻜﯚی ﭘﯿـﺎو ﺑـﻦ ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣـﻮو ﺑﻮارەﻛﺎﻧـﺪاو ﻧ‪‬ﺗـﻮاﻧﺮاوە ر‪‬ـﮋەی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻛ‪‬ﻣﺒﻜـﺮ‪‬ﺘ‪‬وەو ﺗﺎد‪‬ـﺖ‬ ‫ﺑ‪‬رەو زﯾﺎدﺑﻮوﻧﯿﺶ دەﭼ‪‬ﺖ"‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬ﺑﺎرەت ﺑ‪‬و رەﺧﻨﺎﻧ‪‬ی ﻟ‪‬م رۆژەدا ﻟ‪ ‬ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن دەﮔﯿـﺮ‪‬ﻦ‪ ،‬رۆژﻧﺎﻣ‪‬ﻧﻮوﺳـ‪‬ﻚ ﭘ‪‬ﯿـﻮاﯾ‪ ‬ﺋ‪‬و رەﺧﻨـﺎﻧ‪ ‬ﻟ‪‬ﺟ‪‬ـﯽ ﺣﯚﯾﺎﻧـﺪان‪ ،‬ھ‪‬رﭼ‪‬ﻧـﺪە ﺑ‪‬ﺑـ‪‬وای ﺋ‪‬و ﺗ‪‬واوی ﭘﺮﺳـ‪‬ﻛ‪ ‬ﻧـﺎﻛ‪‬و‪‬ﺘ‪ ‬ﺳـ‪‬ر ﺷـﺎﻧﯽ‬ ‫ر‪ ‬ﻜﺨﺮاوەﻛـﺎﻧﯽ ژﻧـﺎن‪ ،‬ﺑ‪‬م ﭘ‪‬ﺸـﯿﻮاﯾ‪ ‬ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛـﺎﻧﯽ ژﻧـﺎن ﻟ‪ ‬ﻧﺰﻣﺘــﺮﯾﻦ ﺋﺎﺳـﺘﯽ ﺑ‪‬رﭘﺮﺳـﯿﺎر‪‬ﺘﯿﯿﺪا ﺑـﻮون‪ ،‬ھ‪‬رﺑـﯚﯾ‪ ‬ھ‪‬ﻗــﯽ ﺧـﯚﯾ‪‬ﺗﯽ ﻟ‪ ‬رۆژی ﺑ‪‬رەﻧﮕـﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ دژی ژﻧـﺎن رەﺧﻨ‪‬ﯾــﺎن‬ ‫ﻟ‪‬ﺒﮕﯿﺮ‪‬ﺖ و ﭘ‪‬ﯿﺎﻧﺒﻮﺗﺮ‪‬ﺖ‪" :‬ﺋ‪‬ﻮە ﭼﯿﺘﺎن ﻛﺮدووە"‪.‬‬ ‫)ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺋ‪‬ﻣﯿﻦ(‪ ،‬ﻛﭽ‪ ‬رۆژﻧﺎﻣ‪‬ﻧﻮوس؛ زﯾﺎﺗﺮ دواو وﺗﯽ‪ " :‬ﺑﯚرووﺑ‪‬ڕووﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺣﺎ‪‬ﺗ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی‪ ،‬ﺋ‪‬رﻛﯽ ﺳ‪‬رەﻛﯽ دەﻛ‪‬و‪‬ﺘ‪ ‬ﺋ‪‬ﺳـﺘﯚی ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛـﺎﻧﯽ ژﻧـﺎن‪ ،‬ﺋ‪‬وان ﻟ‪ ‬ﺑﯚﻧ‪‬ﻛﺎﻧـﺪا ھ‪‬ﺪەﺳـﺘﻦ‬ ‫ﺑ‪ ‬ﺧﯚﻛﯚﻛﺮدﻧ‪‬وەو ﮔ‪‬اﻧﯽ ﺋﺎھ‪‬ﻧﮓو ﭼﺎﻻﻛﯽ وەك ﺋ‪‬وەی ﻛﺎری ﺋ‪‬وان ﺗ‪‬ﻧﯿﺎ ﺋ‪‬ﻣ‪ ‬ﺑ‪‬ﺖ"‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪59 :‬‬

‫‪Page : 59‬‬

‫ھﺎوﻛــﺎت ھ‪‬ر ﻟ‪‬ﺳــ‪‬ر ﺋ‪‬م ﭘﺮﺳــ‪) ‬ﺳــ‪‬ﻣﯿﺮە ﻣــﺤ‪‬ﻣ‪‬د( ﭼــﺎﻻﻛﻮاﻧﯽ ﺑــﻮاری ﻣﺎﻓ‪‬ﻛــﺎﻧﯽ ژﻧــﺎن ڕاﮔ‪‬ﯾ‪‬ﯾﺎﻧــﺪ‪ ،‬ڕ‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛــﺎﻧﯽ ژﻧــﺎنو ﺋﺎﻓﺮەﺗــﺎن ھ‪‬رﭼ‪‬ﻧــﺪە ڕۆ‪‬ﻜــﯽ ﺑ‪‬رﭼﺎوﯾــﺎن ھ‪‬ﺑــﻮوە ﺑــﯚ ﻛ‪‬ﻣﻜــﺮدﻧ‪‬وەی‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿ‪‬ﻛﺎن ھ‪‬ﺑﻮوە‪ ،‬ﺑ‪‬م وەك ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻟ‪‬ﺋﺎﺳﺘﯽ داواﻛﺎرﯾ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎﻧﺪا ﻧ‪‬ﺑﻮون‪ .‬وﺗﯿﺸﯽ ﮔﯚڕاﻧﻜﺎرﯾ‪‬ﻛﺎن ﻟ‪ ‬ژﯾﺎن و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ژﻧﺎﻧﺪا وەك ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻧ‪‬ھﺎﺗﯚﺗ‪‬دی‪ ،‬ھﯚﻛﺎرەﻛ‪‬ﺷﯽ ﺑﯚ‬ ‫ﭘﺎﺷﻜﯚ ﺑﻮوﻧﯽ ﺣﺰبو واﺑ‪‬ﺳﺘ‪‬ﺑﻮوﻧﯿﺎن ﺑ‪‬داھﺎﺗ‪‬ﻛﺎﻧﯿﺎن ﺳﻨﻮردارﻛﺮدﻧﯽ ﭼﺎﻻﻛﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯿﺎن دەﮔ‪‬ڕ‪‬ﺘ‪‬وە‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ﻛﯽ دﯾﻜ‪‬وە ﺑ‪‬ھﺎر ﻋ‪‬ﻟﯽ ﭼﺎﻻﻛﻮاﻧﯽ ﺑﻮاری ﻣﺎﻓ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن راﯾﺪەﮔ‪‬ﻨ‪‬ﺖ ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺋ‪‬م ھ‪‬ﻤ‪‬ﺗﺎﻧ‪ ‬ﺋ‪‬وەﯾ‪ ‬ﻛ‪ ‬ﺟﯚر‪‬ﻚ ﻟ‪ ‬ﯾ‪‬ﻛﻨﺰﯾﻜﻜﺮدﻧ‪‬وە ﻟ‪ ‬ﻧ‪‬ﻮان ﺋ‪‬و ﻻﯾ‪‬ﻧﺎﻧ‪‬دا دروﺳﺖ دەﻛﺎت ﻛ‪ ‬ﻛـﺎر دەﻛ‪‬ن‬ ‫ﺑﯚ ﭼﺎرەﺳ‪‬رﻛﺮدﻧﯽ ﻛ‪‬ﺸ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﺋ‪ ‬ﺑﺎﯾ‪‬ﺧﯽ ﺧﯚی ھ‪‬ﯾ‪ .‬وﺗﯿﺸﯽ "ھ‪‬ﻓـﺘ‪‬ی ﺑ‪‬رەﻧﮕـﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺗ‪‬ﻧﮫـﺎ ﻟ‪‬و ھ‪‬ﻓـﺘ‪‬ﯾ‪‬دا ﻛـﺎری ﺑـﯚ ﻧﺎﻛﺮ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻜـﻮ ﺑ‪ ‬در‪‬ﮋاﯾـﯽ ﺳـﺎ‪‬ﻛ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن‬ ‫ﺣﻜﻮﻣ‪‬ت و ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛﺎﻧ‪‬وە ﻛﺎری ﺑﯚ دەﻛﺮ‪‬ﺖ"‪ .‬ﺑ‪‬ھﺎر ھ‪‬ﻤﺎی ﺑﯚ ﺋ‪‬وەﺷﻜﺮد ﻛ‪ ‬ﺋ‪‬م ﺟﯚرە ﻛﺎراﻧ‪ ‬ﺳﻮدی ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﺑ‪‬ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ ﻛﺎﺗ‪‬ـﻚ ﻛ‪ ‬دەﺳـ‪‬ﺗﺪارەﻛﺎن د‪‬ـﻨ‪ ‬ﻧـﺎو ﺑـﺎﺑ‪‬ﺗ‪‬ﻛ‪‬وە و راﺳـﺘ‪‬وﺧﯚ‬ ‫ﻗﺴ‪‬ی ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر دەﻛ‪‬ن‪ ،‬ﺑﯚﯾ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺋﺎﯾﻨﺪەدات دەﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ﺳﻮدی ھ‪‬ﺑ‪‬ﺖ‪ .‬ھ‪‬ر ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺋ‪‬م ﭘﺮﺳ‪) ‬ﺋ‪‬ﻣ‪‬ل ﺟ‪‬ﻻل( ﺋ‪‬ﻧﺪاﻣﯽ ﺑﺎ‪‬ی ﺋ‪‬ﻧﺠﻮﻣ‪‬ﻧﯽ ﺧﺎﻧﻤﺎن ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﯽ زاﻧـﯽ ﻛ‪ ‬ڕ‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛـﺎﻧﯽ ژﻧـﺎن ﻟ‪‬ھ‪‬ر‪‬ـﻢ‬ ‫ﻓﺸﺎری زﯾﺎﺗﺮ ﺑﺨ‪‬ﻧ‪ ‬ﺳ‪‬ر دەﺳ‪‬ﺗﯽ ﯾﺎﺳﺎداﻧﺎنو ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟ‪‬ﻜﺮدنو ھ‪‬ﺰەﺳﯿﺎﺳﯿ‪‬ﻛﺎن ﺗﺎ ﺑﻮوﻧﯿﺎن ﺑﻜ‪‬و‪‬ﺘ‪ ‬ﺑ‪‬رﭼﺎوی ﻛﯚﻣ‪‬ﮕ‪.‬‬ ‫ﺳﺎ‪‬ﻧ‪ ‬ﻟ‪‬ھ‪‬ر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ڕۆژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎرﺑﻮﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪﯾﮋی ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ژﻧﺎن ﻟ‪‬ر‪‬ﻜ‪‬وﺗﯽ ‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ﺗﺎ ‪10‬ی دﯾﺴﺎﻣﺒﺮی ‪ 2012‬ﺑ‪‬ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﭼ‪‬ﻧﺪ ﭼﺎﻻﻛﯿ‪‬ﻛﯽ ﺟﯚراوﺟﯚر ﺑ‪‬ر‪‬ﻮەدەﭼ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫‪27‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪2012‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ‬

‫ﺑﺎ ‪11/25‬رۆژ‪‬ﮏ ﺑ‪‬ﺖ ﺑﯚ ﺑﻪرهﻧﮕﺎر ﺑﻮﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ‬ ‫ڕ‪‬ﮋﯾﻦ ﺑﺎﺑﺎﻋﻠﯽ ﺑﻪرزﻧﺠﯽ‬ ‫ﻟﻪﻣﺎوهی ڕۆژاﻧﯽ ڕاﺑﺮدو داھﻪ‪‬ﻤﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﺑﻪرﻓﺮاوان دژ ﺑﻪ ﺑﻪﮐﺎرھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ژﻧـﺎن ﺧﺮاﻧـﻪ ﮔـﻪڕ‪ ،‬ﮐـﻪ ﻣﯿـﺪﯾﺎﮐﺎن و ﺳـﻪﻧﺘﻪرهﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ ژﻧﺎن و ﭼﺎﻻﮐﭭﺎﻧﯽ ﻣﺎﻓﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋﻪوان ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪ و ﮐﯚڕو ﺳﯿﻤﻨﺎرﯾﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﺎن ﺑﻪم ڕۆژه ﺑﻪﺳـﺖ ‪ ،‬ﻟـﻪ ﮐﻮردﯾﺴـﺘﺎن و ﻟـﻪ ﺗﺎراوﮔـﻪ ﺑﺎﯾـﻪﺧﯽ‬ ‫ﮔﺮﻧﮕﯿــﺎن ﺑــﻪم رۆژهدا‪،‬ﮐــﻪ ﺧــﯚش ﺑﻪﺧﺘﺎﻧــﻪ ﻟــﻪ ﺳــﺎ‪‬ﮏ دا دوو ﺟــﺎر ﻟــﻪ ‪8‬ی ﻣــﺎرس و ‪25‬ی ﻧﻮﭬﻪﻣﺒﻪر‪،‬ﮐ‪‬ﺸــﻪ ھﻪﻧﻮﮐﻪﯾﯿــﻪﮐﺎﻧﯽ ژﻧــﺎن ﻗﺴــﻪی ﻟﻪﺳــﻪر‬ ‫دهﮐﺮێ و ﺋﯿﺪی ﻟﻪوهو دوا ﻣﺎڵ ﺋﺎوا ژﻧﺎﻧﯽ و‪‬ﺗﻪﮐﻪم ﺗﺎ ﺳﺎ‪‬ﯽ ﺋﺎﯾﻨﺪه‪،‬ﺋﻪﻣـﻪو ﮔﺮﻓﺘـﻪﮐﺎن ﺑـﻪ ھﻪ‪‬ﻮاﺳـﺮاوی دهﻣ‪‬ﻨﻨـﻪوه وﭘـﻪرا و‪‬ـﺰده ﺧـﺮ‪‬ﻦ ﺗـﺎ ﻟـﻪ‬ ‫دهرﻓﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﺗﺮ دا ﻗﺴﻪی ﻟﻪ ﺑﺎرهوهﺑﮑﺮ‪‬ﺖ‪،‬ﺟ‪‬ﯽ ﻧﯿﮕﻪرﯾﻨﯽ ﯾﻪ ﮐﻪ ﺑﻪﺟﺪی ﺋﻪم ﭘﺮﺳﻪ ﻧﻪﺧﺮاوهﺗﻪ ﻧﺎو ﺋﻪژ‪‬ﻨﺪای ﭘﺎرﺗﻪﮐﺎن ور‪‬ﮑﺨﺮاوهﮐﺎن ﭼﻮﻧﮑﻪ ﮔﻪر ﺗﻪﻧﺪروﺳﺘﺎﻧﻪ ﮐﺎر ﺑﯚ ﻣﻪﺳﻪﻟﻪی ﭘﺮﺳﯽ ژن ﺑﮑﺮاﯾﻪ‬ ‫ﺑ‪‬ﺸﮏ ﻟﻪ ‪ 20‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ڕاﺑﺮدودا ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﮐﻪﻣﺘﺮﯾﻦ ڕ‪‬ﮋهی ﺗﯚﻣﺎردهﮐﺮد ﺋﻪﮔﻪرﭼﯽ ﻟﻪﺋ‪‬ﺴﺘﺎش دا ﺋﺎﻣﺎر‪‬ﮏ ﺑﯚ ﺋﻪم ڕ‪‬ﮋهﯾﻪ ﻟﻪﺑﻪردهﺳﺖ دا ﻧﯿﯽ ﯾﻪ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دﯾﺎردهﯾـﻪک ﺑـﻮه ﻟـﻪ ھـﻪر ﻟﻪﺳـﻪرهﺗﺎی دروﺳـﺖ ﺑـﻮﻧﯽ ﻣ‪‬ـﮋوی ﻣﺮۆﭬﺎﯾـﻪﺗﯽ ﯾـﻪوه ﺑـﻮﻧﯽ ھـﻪﺑﻮه ﺑـﻪ‪‬م ﺟﻮﮔﺮاﻓﯿـﺎی و‪‬ﺗـﻪﮐﺎن و ﺳـﻪردهم و ﺑـﻮﻧﯽ ھﯚﺷـﯿﺎری ﻓﮑـﺮی و واﻗﯿـﻊ ﺑﯿﻨﯿﻨـﯽ ﺗـﺎک ﻟـﻪ‬ ‫ﮐﯚﻣﻪﻟﮕﺎﯾﻪﮐـﻪوه ﺑـﯚ ﺋـﻪوی ﺗـﺮ ﺟﯿـﺎواز ﺑــﻮهو ﻟﻪﮐﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎ ﻋﻠﻤﺎﻧﯿـﻪﮐﺎن ﮐـﻪﻣﺘﺮ ﺑـﻮه ﻟـﻪ ﺑــﻪﭼﺎو ﮔـﺮﺗﻦ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﮐﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎ ﺋﯿﺴـﻼﻣﯿﻪ ﮐﺎﻧـﺪا ﭼﻮﻧﮑــﻪ زۆرﺑـﻪی ﮐﺎﺗـﻪﮐﺎن دﯾـﻦ وهک وهﺳـﯿﻠﻪﯾﻪک ﺑـﻪﮐﺎرد‪‬ﺖ ﺑــﯚ‬ ‫ﭘﯿــﺎدهﮐﺮدﻧﯽ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﺋﻪﮔــﻪر ﭼــﯽ ﻟــﻪ ھــﯿﭻ ﺋﺎﯾــﻪﺗ‪‬ــﮏ دا ﺋﺎﻣــﺎژه ﺑــﻪ ﺋــﻪﻧﺠﺎم داﻧــﯽ ﺋــﻪم دﯾﺎردهﯾــﻪ ﻧــﻪﮐﺮاوه‪،‬وهک ﺋــﻪوهی ھــﺎﻧﯽ ﺧــﻪ ‪‬ﮑــﯽ ﺑــﺪات‪ ،‬ﻟﻪﺑــﻪرﭼﺎوی ھﻪﻣﻮاﻧــﻪوه ڕۆﺷــﻨﻪ ﮐــﻪ ﻟــﻪ ﺋــﺎﯾﻦ و‬ ‫ﻣﻪزھﻪﺑﻪﮐﺎﻧﯽ ﺗﺮﯾﺶ دا ﺋﻪم دﯾﺎردهﯾﻪ رهﻧﮓ داﻧﻪوهی ھﻪﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪوهی ﻟ‪‬ﺮهداﻣﻦ ﮔﻪرهﮐﻤﻪ ﻗﺴﻪی ﻟﻪﺳﻪر ﺑﮑﻪم ﺋﻪوهﯾﻪ ﮐﻪ ﺑﻪﮐﺎر ھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺑ‪‬ﺖ ﯾﺎن دهروﻧﯽ ﺑﻪﺗـﻪﻧﮫﺎ ژن ﻗﻮرﺑـﺎﻧﯽ دهر‬ ‫ﻧﯿﯽ ﯾﻪ ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪوان ﺑﻪﺷﯽ ﺷ‪‬ﺮﯾﺎن ﺑﻪرﮐﻪوﺗﻮه ‪،‬‬ ‫ڕۆژاﻧﻪ ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ ﺑﻪ ھﻪﻣﻮ ﭼﯿﻦ و ﺗﻮ‪‬ﮋه ﺟﯿﺎوازهﮐﺎﻧﻪوه ﻟـﻪ ژن و ﭘﯿـﺎو ﻣﻨـﺪاڵ و ﮐﺮ‪‬ﮑـﺎرو ﺟﻮﺗﯿـﺎرو ﮐﺎﺳـﺐ ﮐـﺎرو ﺗـﺎ ﺋـﺎژه‪‬ﻧﯿﺶ‪ ...‬دوﭼـﺎری ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺟﻪﺳـﺘﻪی و دهروﻧـﯽ دهﺑﻨـﻪوه‪ ..‬ﺋـﺎزارداﻧﯽ‬ ‫ﮐﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﻣﻨﺪاڵ ﻟﻪﻻﯾﻪن ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎو داﯾﮏ و ﺑﺎوک و ﺑﻪﮐﺎر ھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ زهﺑﺮوزهﻧﮓ ‪ ،‬ﺑﻪﮐﻪم ڕواﻧﯿﻨﯽ ﮐﻪﺳﺎﻧﯽ ﺧﺎوهن ﭘ‪ ‬داوﯾﺴﺘﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﮐﻪ واﻧﯿﺸﺎﻧﯽ ﺑﺪهن ﺋـﻪوان وهک ﮐﻪﺳـ‪‬ﮑﯽ ﺋﺎﺳـﺎی ﻟـﻪ ﮐﯚﻣﻪﻟـﺪا‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎی ﺑﺮﯾﺎر دان و ﺧﯚڕ‪‬ﮏ ﺧﺴﺘﻨﯿﺎن ﻧﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪردﺑﺎران ﮐﺮدن وﮔﺎ‪‬ﺘﻪﮐﺮدن ﺑﻪ ﮐﻪﺳﺎﻧﯽ ﮐﻪم ﻋﻪﻗ‪ ) ‬ﺷ‪‬ﺖ ( ﻟﻪ ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﻪﮐﺎن دا و ﭘ‪‬ﯿﺎن ﺑ‪‬ﻦ ﮐﻪ ﭼﯿﺘﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ وهک ﻣﺮۆﭬ‪ ‬ﮐـﯽ ﺋﺎﺳـﺎی ژﯾـﺎن ﺑﮑـﻪن‪،‬‬ ‫ﻧﺎﺗﻪﻧﺪروﺳﺖ ﻣﺎﻣﻪ‪‬ﻪ ﮐﺮدﻧﯽ ﺧﺎوهن ﮐﺎر ﻟﻪﮔﻪڵ ﮐﺮ‪‬ﮑﺎر ‪ ،‬و ڕ‪‬ﺰﻧﻪﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪ ﺑﯚﭼﻮﻧﯽ ﮐﻪﺳﯽ ﺑﻪراﻣﺒﻪر وهک ھﺎوڕێ و ھﺎوﺳﻪرو داﯾﮏ و ﺧﻮﺷﮏ وﺑﺮا‪،‬ﺟﯿﺎوازی ﮐﺮدن ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮان ھﻪژارو دهو‪‬ﻪﻣﻪﻧﺪ ‪.‬‬ ‫ﺑﻪهﻧﻪزهڕی ﻣﻦ ﺋﻪﻣﺎﻧﻪ ﺗ‪‬ﮑ‪‬ا ﭘﻪﯾﺎﻣ‪‬ﮑﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﻪ ﺟﺎ دهروﻧﯽ ﺑﻦ ﯾﺎن ﺟﻪﺳﺘﻪی‪،‬ﺳﺮوﺷﺘﯽ ﺗﺎک ﻟﻪ ﺳﻪرهﺗﺎدا وا ڕﯾﺸﻪی داﮐﻮﺗﺎ وه ﮐـﻪ زۆرﺑـﻪی ﮐﺎﺗـﻪﮐﺎن ﭘﯿـﺎو ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺧﻮ‪‬ﻘـﺎن دووه ﺋـﻪ ﻣـﻪو‬ ‫ﻓ‪‬ﻤﯿﻨﯿﺴﺘﻪﮐﺎن ﭘ‪‬ﯿﺎن واﯾﻪ ﮐﻪ ﺑﻪﺗﻪﻧﮫﺎ ﭘﯿﺎوه ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺋﻪﻧﺠﺎم دهدات‪ ..‬ﻟ‪‬ﺮهدا ﻣﻦ ﻣﺨﺎﻟﯿﻔﯽ ھﻪردوﮐﯿﻢ ﺑﻪ‪‬م ﮐ‪‬ﻦ ﺋﻪواﻧﻪی ژﻧﺎن وﻣﻨﺪا‪‬ﻪ ﮐﭽﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﺧﻪﺗﻪﻧﻪدهﮐﻪن وﺋﻪﻧﺪاﻣﯽ زاوز‪‬ﯽ ﯾـﺎن‬ ‫دهﺷ‪‬ﻮ‪‬ﻨﻦ ﺋﺎﯾﺎ ﺋﻪﻣﻪ ﺧﻮدی ژﻧﺎن و داﯾﮑﺎن ﻧﯿﻦ ﮐﻪ ﺑﻪم ﮐﺎره ﻧﺎ ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ ﯾﻪ ھﻪ‪‬ﺪهﺳﺘﻦ؟؟ ﺑ‪‬ﮕﻮﻣﺎن ﺋﻪﻣﻪش ﻓﻪزاﯾﻪﮐﯽ ﭘ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﯾﻪ ﮐﻪ ﻣ‪‬ﯿﯽ ﻧﻪ دهرھﻪق ﺑﻪھﺎوڕهﮔﻪزهﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧﯽ دهﮐﻪن ‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﺮهدا ھ‪‬ﺮش ﺑﯚ ﺳﻪر ھﯿﭻ ڕ‪‬ﮑﺨﺮاوﮐﯽ ﻓ‪‬ﻤﯿﻨﺴﺘﯽ و ﺋﺎﻓﺮهﺗﺎن و ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﮏ ﻧﺎﺑﻪم ﺑﻪﻗﻪد ﺋﻪوهی ﺋﻮﻣ‪‬ﺪ ﺋﻪﮐﻪم ﮐﻪ ﭘ‪‬ﻨﺘﺴﯿﺒﯽ زﯾﺎﺗﺮو ﺟﺪی ﺗﺮهوه ﮐﺎرﺑﮑﻪن ھﻪروهک ﭼﯚن ژﯾﺎن ﺑﯚﺧﯚی ﻣﻠﻤﻼﻧـ‪ ‬ﯾـﻪ ‪،‬ﺑـﺎ‬ ‫ڕ‪‬ﮑﺨﺮاوهﮐﺎن ﺋﻪم ﻣﻠﻤﻼﻧ‪ ‬ﺋﻪوی ﺗﺮﺑﮑﺎت ﻟﻪ ﺗﯚﻣﺎرﮐﺮدﻧﯽ ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎرو ﻟﻪ ﻣ‪‬ﮋوی ﺧﯚﯾﺎن دا ﺗﯚﻣﺎری ﮐﻪن ﺟﯿﺎوازی و ﺟﯿﺎﮐﺎری ﺑﻪ ﮐﯚﺗﺎ ﺑ‪‬ﺖ ﺗﺎ ﻧ‪‬ﺮی ﻧﻪ وای داﻧﻪﻧ‪‬ﺖ ﻣ‪‬ﯽ ﻧﻪ ﺑﯚ ﺧـﯚش ﺑـﻪﺧﺘﯽ ﺋـﻪو‬ ‫دروﺳﺖ ﺑﻮوهو ﺑﻪ ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪوه‪،‬ھﻪﻣﻮو ﭘ‪‬ﮑﻪوه ﺧﻪﺑﺎت ﺑﯚ ﮐـﻪم ﮐﺮدﻧـﻪوهی ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿـﮋی ﺑﮑـﻪن و ‪25‬ی ﻧﯚﭬﻪﻣﺒـﻪر وهک رۆژی ﺑـﻪڕهﻧﮕﺎر ﺑﻮﻧـﻪوهی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑـﻪ ﻣﺮۆﭬﺎﯾـﻪﺗﯽ دهﺳﺘﻨﯿﺸـﺎن ﺑﮑـﻪن ﺑـ‪‬‬ ‫ﺟﯿﺎوازی‪.‬ﺋﻪم ھﻪ‪‬ﻤﻪﺗﯽ ﺑﻪڕهﻧﮕﺎر ﺑﻮﻧﻪوهﯾﻪ ﺷﻪﻗﺎم و ﺷﻮ‪‬ﻨﻪ ﮔﺸﺘﯽ ﯾﻪﮐﺎن ﺑﮕﺮ‪‬ﺘﻪوه‪،‬ﺑﭽ‪‬ﺘﻪ ﺋﻪژ‪‬ﻨﺪای ﺳﯿﺎﺳﯿﻪﮐﺎن و وهزارهﺗﯽ ﮐﺎروﺑﺎری ﮐﯚﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯽ و ﺳﻪﻧﺪﯾﮑﺎ و ھـﻪروهھﺎ‪ ،‬ﻣﯿـﺪﯾﺎ ڕۆ‪‬ـﯽ ﮔﺮﻧـﮓ ﻟـﻪ‬ ‫ھﯚﺷﯿﺎر ﮐﺮدﻧﻪوهی ﺗﺎک ﺑﺒﯿﻨ‪ ‬و ﺗ‪‬ﮑ‪‬ا ﺋﯿﺮاده ﺑﮑﻪﻧﻪوه ﺑﯚ ژﯾﺎن و ﭘﻪروهردهﯾﻪﮐﯽ دور ﻟﻪ زهﺑﺮو ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ژﯾﻨﮕﻪﯾﻪﮐﯽ ﺋﺎرام و ﺗﻪﻧﺪروﺳﺖ ﺑﯚ ﻧﻪوهﮐﺎﻧﻤﺎن ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ڕوداوو‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪58 :‬‬

‫‪Page : 58‬‬

‫ھ‪‬ﻤ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ﺑ‪‬ردەواﻣﯽ ﻛ‪‬ﺸ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن‬ ‫ﺳـــﺎ‪‬ﻧ‪ ‬ﻟ‪ ‬رۆژی ‪ 11 -25‬دا ھ‪‬ﻤ‪‬ﺗـــﯽ ﺑ‪‬رەﻧﮕـــﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧـــﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧـــﺎن ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر‪‬ﻤـــﯽ ﻛﻮردﺳـــﺘﺎن ﺑ‪‬‬ ‫ﻛﯚﻣ‪‬ــﻚ ﭼــﺎﻻﻛﯽ دەﺳــﺖ ﭘ‪‬ــﺪەﻛﺎت و ﺑــﯚ ەﻣﺴــﺎ‪‬ﯿﺶ ﺑــ‪‬ی ‪ 71‬ﻣﻠﯿــﯚن دﯾﻨــﺎری ﺑــﯚ ﺗ‪‬رﺧــﺎن ﻛــﺮاوە‪ ،‬ﺑ‪‬ﺷــ‪‬ﻚ ﻟ‪‬‬ ‫ﭼﺎﻻﻛﻮاﻧﺎﻧﯽ ﺋ‪‬و ﺑﻮارەش رەﺧﻨ‪ ‬ﻟ‪‬وﺟﯚرە ھ‪‬ﻤ‪‬ﺗ‪ ‬دەﮔـﺮن و ﭘ‪‬ﯿـﺎﻧﻮاﯾ‪ ‬ﻧ‪‬ﺑـﻮوﻧ‪‬ﺗ‪ ‬ھﯚﻛﺎر‪‬ـﻚ ﺑـﯚ ﭼﺎرەﺳـ‪‬رﻛﺮدﻧﯽ‬ ‫ﻛ‪‬ﺸ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن‪.‬‬ ‫راﭘﯚرﺗﯽ‪ :‬ﺑﻨﺎری ﻣﺎم ﺧﺎ‪‬ﯚ‬ ‫ﺋ‪‬ﻣـــ‪‬ۆ ‪ 25‬ﻧـــﯚﭬ‪‬ﻣﺒ‪‬ر‪ ،‬ڕۆژی ﺟﯿﮫـــﺎﻧﯽ ﺑ‪‬رەﻧﮕـــﺎرﺑﻮﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧـــﺪﯾﮋی ﺑ‪‬راﻣـــﺒ‪‬ر ژﻧـــﺎﻧ‪ ‬و ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر‪‬ﻤـــﯽ ﻛﻮردﺳـــﺘﺎﻧﺪا‬ ‫ﻛﯚﻣ‪‬ــﻚ ﭼــﺎﻻﻛﯽ ﺑــﯚ ﺋ‪‬و ﻣ‪‬ﺑ‪‬ﺳــﺘ‪ ‬ﺋ‪‬ﻧﺠــﺎم دەدەر‪‬ــﻦ‪ .‬ﻟ‪‬و ﭼﻮارﭼ‪‬ــﻮەﯾ‪‬دا ﮔﺮوﭘــﯽ ‪ 25‬ﻧــﯚﭬ‪‬ﻣﺒ‪‬ر ﻛ‪ ‬ﮔﺮوﭘ‪‬ﻜــﯽ‬ ‫ژﻧــﺎﻧ‪‬ﯾ‪‬و ﺗــﺎﯾﺒ‪‬ﺗ‪ ‬ﺑ‪‬ﻛــﺎرو ﭼﺎﻻﻛﯿﯿ‪‬ﻛــﺎﻧﯽ ڕۆژی ﺟﯿﮫــﺎﻧﯽ ﺑ‪‬رەﻧﮕــﺎرﺑﻮﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧــﺪﯾﮋی ﺑ‪‬راﻣــﺒ‪‬ر ژﻧــﺎن‪ ،‬ﺷــﺎڕ‪‬ﯽ ﺳــﺎﻟﻤﯿﺎن داﺧﺴــﺖو ﺑﺮﯾــﺎرە ﻟ‪‬ﺑ‪‬ردەم ﺑــﺎﺧﯽ ﮔﺸــﺘﯽ ﺳــﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯿﺪا ﭼ‪‬ﻧــﺪ ﭼــﺎﻻﻛﯿﯿ‪‬ك‬ ‫ﭼ‪‬ﻧﺠﺎﻣﺒﺪەن‪ .‬ژﻧﺎن ھﯚﻛﺎری ﻛﺎرەﻛ‪‬ﯾﺎن ﺑﯚ ﺋ‪‬وە دەﮔ‪‬ڕ‪‬ﻨ‪‬وە ﻛ‪ ‬ﭘﯿﺎواﻧﯽ ﺷﯚﻓ‪‬ﺮ ﺋ‪‬م رۆژەﯾﺎن ﺑ‪‬ﺑﯿﺮ ﺑ‪‬ﺘ‪‬وەو دوور ﺑﻜ‪‬وﻧ‪‬وە ﻟ‪‬ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﺑ‪‬ژﻧﺎن‪.‬‬ ‫ھ‪‬ﻤ‪‬ﺗ‪‬ﻛ‪‬ی ﺋ‪‬ﻣﺴﺎڵ ﺑ‪ ‬ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﻛ‪‬ﻣﻜﺮدﻧ‪‬وەی دﯾﺎردەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژن ﺑ‪ ‬ژﻧﺎن و ھﯚﺷﯿﺎرﻛﺮدﻧ‪‬وەی ﻛﯚﻣ‪‬ﮕﺎ ﻟ‪‬و دﯾﺎردەﯾ‪ ‬و ﺑ‪‬دروﺷﻤﯽ )ﻟ‪ ‬ﺋﺎﺷـﺘﯿﯽ ﻣـﺎ‪‬وە ﺑـﯚ ﺋﺎﺷـﺘﯿﯽ ﻛﯚﻣ‪‬ﮕـﺎ(‪ ،‬ﺑ‪‬ﯾـﺎرواﯾ‪‬‬ ‫ﺳ‪‬رﺗﺎﺳ‪‬ری ھ‪‬ر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن دەﮔﺮ‪‬ﺘ‪‬وە‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬ﻣ‪‬ل ﺟ‪‬ﻻل ﺋ‪‬ﻧﺪاﻣﯽ ﺋ‪‬ﻧﺠﻮﻣ‪‬ﻧﯽ ﺑﺎ‪‬ی ﺧﺎﻧﻤﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن راﮔ‪‬ﯾﺎﻧﺪ‪ :‬ھ‪‬ﻤ‪‬ﺗ‪‬ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن ﻟﯿﮋﻧ‪‬ﯾ‪‬ﻛـﯽ ﺑـﺎ‪‬وە ﺑ‪‬ر‪‬ﻮەدەﭼ‪‬ـﺖ ﻛ‪ ‬ﻧـﻮ‪‬ﻨ‪‬ری وەزارەﺗ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ ﻧـﺎوﺧﯚ و ﺋ‪‬وﻗـﺎف و رۆﺷـﻨﺒﯿﺮی و ﻛـﺎر و‬ ‫ﭘ‪‬روەردە و ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧﯽ ﺑﺎ‪‬ی ﺗ‪‬ﺪاﯾ‪ ‬و ﺋ‪‬ﻧﺠﻮﻣ‪‬ﻧﯽ ﺑﺎ‪‬ی ﺧﺎﻧﻤﺎن ﺳ‪‬رﭘ‪‬رﺷﺘﯽ دەﻛﺎت‪ ،‬ﺑ‪‬ﻣ‪‬ش ھ‪‬ﻤ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ﻣﺴﺎڵ ﺑ‪‬ﺑ‪‬راوورد ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺳﺎ‪‬ﻧﯽ راﺑﺮدوو ﻓﺮاواﻧﺘﺮ و زاﻧﺴﺘﯿﺎﻧ‪‬ﺗﺮ ﺑ‪‬ر‪‬ﻮەدەﭼ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫وﺗﯿﺸﯽ "ھ‪‬ﻣـﻮارﻛﺮدﻧﯽ ﺋ‪‬و ﯾﺎﺳـﺎﯾﺎﻧ‪‬ی ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـﺪی ﺑ‪ ‬ژﻧـﺎن و ﺧ‪‬ـﺰان ھ‪‬ﯾ‪ ، ‬ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟ‪‬ﻜﺮدﻧـﯽ ﺋ‪‬واﻧ‪‬ﺷـﯽ دەرﭼـﻮوە و ﺗـﺎﻛﻮ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟ‪‬ﻨﻜـﺮاوە ﯾ‪‬ﻛ‪‬ـﻚ دەﺑ‪‬ـﺖ ﻟ‪‬و ﺧـﺎ‪‬ﻧ‪‬ی ﻟ‪‬و ھ‪‬ـﻤ‪‬ﺗ‪ ‬ﻗﺴـ‪‬ی‬ ‫ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر دەﻛﺮ‪‬ﺖ‪".‬ﺟﮕ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺑﺎﺳﻜﺮدن ﻟ‪ ‬داﻣ‪‬زراﻧﺪﻧﯽ دادﮔﺎی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ و ﻧﯿﺸﺎﻧﺪاﻧﯽ ﻛﻮرﺗ‪ ‬ﻓﯿﻠﻢ و ﺑ‪‬رﻧـﺎﻣ‪‬ی ھـﻮﻧ‪‬ری و وەرزﺷـﯽ و ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣـﺪاﻧﯽ ﻛـﯚڕ و ﺳـﻤﯿﻨﺎر و ھ‪‬ﻮاﺳـﯿﻨﯽ ﭘﯚﺳـﺘ‪‬رات ﻟ‪ ‬ﺷـﺎرو‬ ‫ﺷــﺎرۆﭼﻜ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﺳــ‪‬رﺟ‪‬ﻣﯿﺎن ﮔﻮزارﺷــﺖ ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬رەﻧﮕــﺎرﺑﻮﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧــﺪﯾﮋی دژ ﺑ‪ ‬ژﻧــﺎن دەﻛ‪‬ن ﺗ‪‬واوﻛ‪‬ری ھ‪‬ــﻤ‪‬ﺗ‪‬ﻛ‪ ‬دەﺑــﻦ‪ .‬ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻜــﯽ ﺗــﺮ ﻟ‪‬وﭼﺎﻻﻛﯿــﺎﻧ‪‬ی ﻛ‪ ‬ﺑ‪‬ﯾــﺎرە ﻟ‪ ‬رۆژاﻧــﯽ‬ ‫ھ‪‬ﻤ‪‬ﺗ‪‬ﻛ‪‬دا ﺑ‪‬ر‪‬ﻮەﺑﭽ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺗﺮﺳﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺳ‪‬ر ر‪‬ﮋەی ﺗ‪‬ق و ﺑ‪‬ﺷﻮودان ﻟ‪‬ﺗ‪‬ﻣ‪‬ﻧﯽ ﻣﻨﺪا‪‬ﯽ و ﺑ‪ ‬زۆر ﺑ‪‬ﺷـﻮداﻧ‪ ،‬ﺋ‪‬وﯾـﺶ ﻟ‪ ‬ر‪‬ﮕـﺎی ھ‪‬ﻤ‪‬ﺗـﯽ وﺷـﯿﺎرﻛﺮدﻧ‪‬وە ﻟ‪‬ﻧـﺎو ﺋﺎﻣﺎدەﯾ‪‬ﻛـﺎن ‪،‬ﺗـﺎﻛﻮ ﻛﭽـﺎن و‬ ‫ﻛﻮڕان ﺑﮕ‪‬ﻧ‪ ‬ﺋﺎﺳﺘ‪‬ﻚ ﺗ‪‬ﮕ‪‬ﯾﺸﺘﻨﯿﻜﯽ زاﻧﺴﺘﯿﺎﻧ‪‬ﯾﺎن ھ‪‬ﺑ‪‬ﺖ ﺑﯚ ﭘﺮۆﺳ‪‬ی ھﺎوﺳ‪‬رﮔﯿﺮی‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ﺋ‪‬م ﭘﺮﺳــ‪ ‬ژﻧــﺎﻧﯽ ﺋﯚﭘﯚزﺳــﯿﯚن ﻟ‪ ‬ﻟﯿـﮋﻧ‪‬ی داﻛــﯚﻛﯿﻜﺮدن ﻟ‪ ‬ﻣــﺎﻓﯽ ژﻧــﺎن ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬رﻟ‪‬ﻣـﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳــﺘﺎن ﺑ‪‬ﯾﺎرﯾﺎﻧــﺪاوە ﻟ‪ ‬ﯾــﺎدﻛﺮدﻧ‪‬وەی رۆژی ﺟﯿﮫـﺎﻧﯽ روﺑ‪‬روﺑــﻮﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪‬راﻣــﺒ‪‬ر ژﻧــﺎن‬ ‫ﺑــﺎﯾﻜﯚﺗﯽ ھ‪‬ﻣــﻮو ﭼﺎﻻﻛﯿ‪‬ﻛــﺎﻧﯽ ﺣﻜــﻮﻣ‪‬ت ﺑــﻜ‪‬ن‪ .‬ﻟ‪ ‬ﯾﺎداﺷــﺘ‪‬ﻛ‪‬ﯾﺎﻧﺪا ھ‪‬ﻤﺎﯾــﺎن ﺑــﯚ ﺋ‪‬وە ﻛــﺮدووە ﻛ‪ ‬ژﻧــﺎن ﺗ‪‬ﻧﮫــﺎ ﺳــﺎ‪‬ﻧ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻛــﺎﺗﯽ ﺑﯚﻧ‪‬ﻛﺎﻧــﺪا ﺑﯿــﺮی دەﺳــ‪‬ت دەﻛ‪‬و‪‬ــﺘ‪‬وە و ﭘــﺎرەﯾ‪‬ﻛﯽ زۆر ﺑ‪‬‬ ‫ھ‪‬دەردەدر‪‬ﺖ ﻟ‪ ‬ﻛﯚﻣ‪ ‬ﭼﺎﻻﻛﯽ رۆﺗﯿﻨﯽو دوﺑﺎرەدا ﻟ‪‬ﻛﺎﺗ‪‬ﻜﺪا ﻛﯚﻣ‪ ‬ﻛﺎری زۆر ﮔﺮﻧﮓ ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﻛ‪ ‬دەﺑـ‪ ‬ﺳـﺎ‪‬ﻧ‪ ‬ﺋ‪‬ﻧﺠـﺎم ﺑـﺪرێ‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺑ‪‬داﺧ‪‬وە ﻛﺎرﯾـﺎن ﺑـﯚ ﻧ‪‬ﻛـﺮاوە‪ .‬ﭘ‪‬ﺸـﯿﺎﻧﻮاﺑﻮوە ﻛ‪ ‬ﺋ‪‬م ﺟـﯚرە‬ ‫ﻣ‪‬راﺳﯿﻤﺎﻧ‪ ‬ﮔﯚڕاﻧ‪‬ﻜﯽ ﺋ‪‬وﺗﯚ ﺑ‪‬ﺳ‪‬ر ژﯾﺎنو ﮔﻮزەراﻧﯽ ژﻧﺎﻧﯽ ﺋ‪‬م ھ‪‬ر‪‬ﻤ‪‬دا ﻧﺎھ‪‬ﻨ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻟ‪‬و ﯾﺎداﺷﺘ‪‬دا ﻛﯚﻣ‪‬ﯿﻚ ﻟ‪‬و ﻛﺎراﻧ‪ ‬دەﺧ‪‬ﻧ‪ ‬روو ﻛ‪ ‬دەﺑﻮو ﻟ‪‬ﻣ‪‬وﺑ‪‬ر ﻛﺎری ﺑﯚ ﺑﻜﺮاﯾ‪‬و ﺑ‪‬م ﺗﺎﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﻛـﺎری ﺑـﯚ‬ ‫ﻧ‪‬ﻛﺮاوە‪.‬‬ ‫ھ‪‬رﻟ‪‬م رۆژەدا ژﻧﺎﻧﯽ ﺧﺎﻧ‪‬ﻗﯿﻦ ﻛﯚﻣ‪‬ﻚ داواﻛﺎرﯾﯿﺎن ﺧﺴﺘ‪ ‬ﺑ‪‬ردەم ﻻﯾ‪‬ﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﺪارەﻛﺎن‪ ،‬داواﻛﺎرﯾﯿ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ ژﻧـﺎﻧﯽ ﺧـﺎﻧ‪‬ﻗﯿﻦ ﻛ‪ ‬ﻟ‪ 11 ‬ﺧـﺎڵ ﭘ‪‬ﻜﮫـﺎﺗﻮوە‪ ،‬ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن ھ‪‬رﯾ‪‬ك ﻟ‪‬ﻟﯿـﮋﻧ‪‬ی ﺋﺎﺷـﺘﯽ و‬ ‫ھﯿﻮا ﺑﯚ )ﺋ‪‬ﻧﺎﻧﺎ( ‪ ،‬ڕ‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ‪ ،‬ڕ‪‬ﻜﺨﺮاوی ﮔﻮ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺧﺎﻧ‪‬ﻗﯿﻦ‪ ،‬ڕ‪‬ﻜﺨﺮاوی ژﻧـﺎﻧﯽ ﺋـﺎزادﯾﺨﻮاز‪ ،‬ﺳـ‪‬ﻧﺘ‪‬ری ڕوﻧـﺎﻛﺒﯿﺮو ڕاﮔ‪‬ﯾﺎﻧـﺪﻧﯽ ژﻧـﺎن‪ ،‬ﻟﯿـﮋﻧ‪‬ی ﺑ‪‬رﮔﺮﯾﻜـﺮدن ﻟ‪‬ﺑ‪‬رژەوەﻧـﺪﯾﯿ‪ ‬ﺑﺎ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺧﺎﻧ‪‬ﻗﯿﻦ‪ ،‬ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﺘﯽ ژﻧﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎنو ﻛﯚﻣ‪‬ی ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺋﺎﻣﺎدەﻛﺮاوەو ﺋﺎراﺳﺘ‪‬ی ﻻﯾ‪‬ﻧ‪‬ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﺪارەﻛﺎنو رای ﮔﺸﺘﯽ ﻛﺮاوە ﻛ‪ ‬ﺑﺮﯾﺘﯿﻦ ‪:‬‬ ‫‪ -1‬وەزارەﺗﯽ ﻛﺎرو ﻛﺎروﺑﺎری ﻛﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ ﻣﻮﭼ‪ ‬ﺑﯚژﻧﺎن و ﻛﭽﺎﻧﯽ ﺑ‪‬ﻜﺎری ﻣﺎ‪‬وە داﺑﯿﻦ ﺑﻜﺎت‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﻗ‪‬دەﻏ‪‬ﻛﺮدﻧﯽ ﺟﻨﯿﻮدان ﺑ‪ ‬ﺋﺎﻓﺮﺗﺎن ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ﯽ ﯾﺎﺳﺎی ژﻣﺎرە‪.‬‬ ‫‪ -3‬دەﺳﺖ ﺑ‪‬ﺟ‪ ‬ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪﺗﯿﮋی ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬ﻧﺘ‪‬رەﻛﺎﻧﯽ دا‪‬ﺪەدان وەرﺑﮕﯿﺮ‪‬ﻦ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻣﻨﺪاڵ ﺑﻮون ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪‬ﻛﯽ ﮔﻮﻧﺠﺎو ﻟ‪‬ﻧ‪‬ﺧﯚﺷﺨﺎﻧ‪‬ﻛﺎن ڕ‪‬ﻜﺒﺨﺮ‪‬ﻦ و ھﺎوﺳ‪‬راﻧﯿﺎن ﻟ‪‬ﻛﺎﺗﯽ ﻣﻨﺪاڵ ﺑﻮوﻧﯽ ﺧ‪‬ﺰاﻧ‪‬ﻛﺎﻧﯿﺎن ﺋﺎﻣﺎدەﺑﻦ‪.‬‬ ‫‪ - 5‬ﻟ‪‬ﻛﺎﺗﯽ داﻣ‪‬زراﻧﺪن ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺑ‪ ‬داﻣ‪‬زراﻧﺪﻧﯽ دەروﻧﻨﺎس و ﺑﺪر‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫‪ - 6‬ﺑﺎﺷﻜﺮدﻧﯽ ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬ﭘﯚﻟﯿﺲ و ﮔﺮﺗﻮﺧﺎﻧ‪‬ﻛﺎن‪.‬‬ ‫‪ - 7‬ﺧﺎﻧ‪‬ﻗﯿﻦ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑ‪ ‬داﻣ‪‬زراﻧﺪﻧﯽ ﺳ‪‬ﻧﺘ‪‬ر‪‬ﻜﯽ دا‪‬ﺪەداﻧﯽ ﺋﺎﻓﺮﺗﺎن ھ‪‬ﯾ‪.‬‬ ‫‪ - 8‬ڕ‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛﺎن ﺳ‪‬رداﻧﯽ ﻣﺎ‪‬ﻛﺎن ﺑﻜ‪‬ن ﺑﯚ ﺋ‪‬وەی ﺑ‪ ‬ﺋﺎﮔﺎﺑﻦ ﻟ‪ ‬ﮔﺮﻓﺖ و ﻛ‪‬ﺸ‪‬ی ﺋﺎﻓﺮﺗﺎن‪.‬‬ ‫‪ - 9‬دەزﮔﺎﻛﺎﻧﯽ ڕاﮔ‪‬ﯾﺎﻧﺪن و ڕ‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛﺎن زﯾﺎﺗﺮ ﺑﺎﯾ‪‬خ ﺑ‪ ‬ﺑ‪‬رﻧﺎﻣ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪﺗﯿﮋی ﺑﺪەن‪.‬‬ ‫‪ - 10‬ڕاﮔﺮﺗﻨﯽ ﺗ‪‬ﻻﻗﺪان ﻟ‪ ‬دەرەوەی دادﮔﺎ‪.‬‬ ‫‪ - 11‬ڕاﮔﺮﺗﻨﯽ ھﺎوﺳ‪‬ر ﮔﯿﺮی ﻟ‪ ‬ڕ‪‬ﮕ‪‬ی ﺗ‪‬ﻟ‪‬ﻓﯚﻧ‪‬وە‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪57 :‬‬

‫‪Page : 57‬‬

‫ﻣ‪‬ﯾﺴ‪‬ر ﻧ‪‬ﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﯾ‪‬ﻛﺴﺎﻧﯿﺶ ﻧ‪‬ﺑﻮو‪ ،‬دﯾﺎﻟﯚگ و ﮔﻔﺘﻮﮔﯚ ﻧﺎﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑ‪ ‬ﭘـ‪‬ﭽ‪‬واﻧ‪‬وە ﺷ‪‬ڕوﺷـﯚڕ ﺟـ‪‬ﮕ‪‬ی دەﮔـﺮ‪‬ﺘ‪‬وە‪ .‬ﺋ‪‬ﻧﺠـﺎﻣﯿﺶ ﺷـ‪‬ڕﯾﺶ ھ‪‬ﻣﯿﺸـ‪ ‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻟ‪‬ـﺪەﻛ‪‬و‪‬ﺘ‪‬وە‪ ،‬ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﯾﺎﺳـﺎﯾ‪‬ﻛﯽ ﺗﻮﻧـﺪو‬ ‫ﭘﺘ‪‬و و ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰ ﻧ‪‬ﺑ‪‬ﺖ ﺋ‪‬م دﯾﺎردەﯾ‪ ‬ﺳﻨﻮوردار ﻧﺎﻛﺮ‪‬ﺖ و ﭘ‪‬رە دەﺳﺘ‪‬ﻨ‪".‬‬ ‫ﺟﯿﺎوازﻛﺎری ھ‪‬ر ﻟ‪ ‬ﻣﻨﺪا‪‬ﯿﯿ‪‬وە ﻟ‪ ‬ﻧ‪‬ﻮان ﻛﻮڕو ﻛﭽﺪا ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ و ﺷ‪‬رﻋﯽ ﻛﺮاوە‬ ‫ھ‪‬روەھﺎ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎﯾ‪‬ﻛﯽ ﺋﺎﻣﺎدەﯾﯽ‪ ،‬ﺑ‪ ‬ﻧﺎوی ﺧﺎﺗﻮو ﺷ‪‬ھﻼ‪ ،‬ﺳ‪‬ﺑﺎرەت ﺑ‪‬م دۆزە ﺑ‪‬ﻣﺠﯚرە ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﺧﯚی ﭘ‪‬ﻮﺗﯿﻦ‪ ":‬ﻟ‪‬م و‪‬ﺗ‪‬ی ﺋ‪‬ﻤ‪‬دا رەوﺷﯽ ژن ﻟ‪ ‬ﺑﺎرودۆﺧ‪‬ﻜﯽ ﻧﺎﺧﯚﺷﺪاﯾ‪‬و ﺑ‪‬ﺷﻤ‪‬ﯾﻨ‪‬ﺗ‪‬و ﻣـﺎﻣ‪‬ی‬ ‫ﭘﯿﺎوﺳﺎﻻراﻧ‪ ‬ھ‪‬ﺸﺘﺎﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﺑﺮەوداﯾ‪‬و دۆﺧﯽ ژﻧﯽ ﺧﺴﺘﯚﺗ‪ ‬ﻗ‪‬ﯾﺮاﻧ‪‬وە‪ ،‬ﺋ‪‬و ھ‪‬ﻣﻮو ژﻧ‪ ‬ﻛﻮردە ﺳﺎ‪‬ﻧ‪ ‬دەﻛﻮژر‪‬ﻦ و دەﺳﻮوﺗ‪‬ﻦ ﭼﻮﻧﻜ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﺎن ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ دەﻛﺮ‪‬ﺖ و ﻣﺎﻓﯽ ڕەوای ﺧﯚﯾﺎن ﻧﺎدەﻧ‪.‬‬ ‫ﺧ‪ ‬و ھﯚز ﺣﺴ‪‬ﺒﯽ ﻣﺮۆڤ ﺑﯚ ژن و ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ﻧﺎﻛـﺎت‪ ،‬ﻛـﭻ ﻟ‪ ‬زۆر ﺟـ‪‬ﮕ‪‬دا ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ﺑ‪‬ﺸـﻜ‪‬وە دەدر‪‬ـﻦ ﺑ‪ ‬ﺷـﻮو‪ ،‬دﯾـﺎردەی ﺑ‪‬زۆر ﺑ‪‬ﺷـﻮودان‪ ،‬ﯾـﺎن ﺷـﻮوﻛﺮدﻧﯽ ﻛﭽ‪‬ـﻚ ﺑ‪ ‬ﭘﯿـﺎو‪‬ﻜﯽ ﭘﯿـﺮ‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣـﺎﻧ‪ ‬ھ‪‬ﻣـﻮو‬ ‫دەﻻﻟ‪‬ﺗﻦ ﺑﯚ ﻧﺎﯾ‪‬ﻛﺴﺎﻧﯽ ژن و ﭘﯿﺎو‪ ،‬ھﯚﻛﺎرن ﺑﯚ ﭼ‪‬وﺳﺎﻧﺪﻧ‪‬وەو زو‪‬ﻤﻜﺮدن ﻟ‪ ‬ژن‪ .‬ھ‪‬ﻣﯿﺸ‪ ‬ﺋﺎﻓﺮەﺗﯽ ﻛﻮرد ﺑﻮوەﺗ‪ ‬ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ دەﺳﺖ ﻧ‪‬رﯾﺘ‪ ‬ﺳﻮاوەﻛﺎن و ﺧ‪‬ـﺰان و ﺋـﺎﯾﯿﻨﯿﺶ ھ‪‬ر ﻧﺎھ‪‬ﻗﯿﯿـﺎن ﺑ‪‬راﻣـﺒ‪‬ر‬ ‫ﺑ‪ ‬ژن و رەﮔ‪‬زی ﻣ‪‬ﯿﻨ‪ ‬ﻛﺮدووە و ﺟﯿﺎوازﻛﺎری ھ‪‬ر ﻟ‪ ‬ﻣﻨﺪا‪‬ﯿﯿ‪‬وە ﻟ‪ ‬ﻧ‪‬ﻮان ﻛﻮڕو ﻛﭽﺪا ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ و ﺷ‪‬رﻋﯽ ﻛﺮاوە ﻟ‪ ‬ﺧ‪‬ﺰان و ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬دا‪".‬‬ ‫ﻣﺎﻣ‪‬ی ﻛ‪‬ﺳ‪‬ﻜﯽ ﻣ‪‬دەﻧﯽ و ﺧﺎوەن ﺑ‪‬واﻧﺎﻣ‪ ‬ﺟﯿﺎوازە ﻟ‪ ‬ﻛ‪‬ﺳ‪‬ﻜﯽ ﺟﻮﺗﯿﺎر ﯾﺎن ﺑ‪‬ﻗﺎڵ ﯾﺎن ﻗ‪‬ﺳﺎب‬ ‫ﻟ‪ ‬ﭘﺮﺳﯿﺎرﻛﺮدﻧﻤﺎن ﺑ‪‬ردەوام ﺑﻮوﯾﻦ و ﺋ‪‬ﻣﺠﺎرە ڕ‪‬ﻜ‪‬وت ﺑﺮدﯾﻨﯿ‪ ‬ﻻی ﺑ‪‬ﺧﺘﯿﺎر ﺳ‪‬ﻋﯿﺪ ﻋ‪‬ﻟﯽ ﻛ‪ ‬ﻗﻮﺗﺎﺑﯽ ﺑﯚردی دﻛﺘﯚراﯾ‪‬و ﺑ‪‬ﻣﺸ‪‬ﻮەﯾ‪ ‬وە‪‬ﻣﯽ ﭘﺮﺳ‪‬ﻛ‪‬ی داﯾﻨ‪‬وە‪ ":‬ھﯚﻛﺎری ﺳ‪‬رەﻛﯽ ﺑـﯚ ﺋ‪‬م دﯾـﺎردەﯾ‪‬‬ ‫ﺑ‪ ‬ﺑ‪‬وای ﺧﯚم ﻧ‪‬ﺑﻮوﻧﯽ ﺋﺎﺳـﺘﯽ ﺑ‪‬رزی رۆﺷـﻨﺒﯿﺮی و زاﻧﻨﺴـﺘﯿﯿ‪ ‬ﻟ‪‬و ﭘﯿـﺎواﻧ‪‬دا ﻛ‪ ‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دەرھ‪‬ق ﺑ‪ ‬ﺋـﺎﻓﺮەت ﺑ‪‬ﻛـﺎرد‪‬ﻨﻦ‪ ،‬چ ژﻧﯿـﺎن ﺑـﻦ ﯾـﺎن ﺧﻮﺷـﻚ ﯾـﺎن ﻛﭽﯿـﺎن ﺑـﻦ‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺋ‪‬وەش ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﻛ‪‬‬ ‫ﺧ‪‬ﺰاﻧ‪‬ﻜﯽ ﺷﺎرﯾﯽ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺷﺎرۆﭼﻜ‪‬و ﮔﻮﻧﺪەﻛﺎﻧﺪا ﺟﯿﺎوزﯾﯿﺎن ھ‪‬ﯾ‪ ،‬ﻣﺎﻣ‪‬ی ﻛ‪‬ﺳ‪‬ﻜﯽ ﻣ‪‬دەﻧﯽ و ﺧﺎوەن ﺑ‪‬واﻧﺎﻣ‪ ‬ﺟﯿﺎوازە ﻟ‪ ‬ﻛ‪‬ﺳ‪‬ﻜﯽ ﺟﻮﺗﯿﺎر ﯾﺎن ﺑ‪‬ﻗﺎڵ ﯾﺎن ﻗ‪‬ﺳﺎب‪ ،‬ﺧﻮ‪‬ﻨـﺪەوار ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺑ‪‬ﺴـ‪‬واددا‬ ‫دوو ﻛ‪‬ﺳﯽ ﺟﻮودان و ﺗ‪‬واﻧﯿﻨﯿﺎن ﺑﯚ ﺋﺎﻓﺮەت ﺟﯿﺎوازە‪ ،‬ﺋ‪‬وەی ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣﯿﺎن ﺣﺴ‪‬ﺒﯽ ﻣﺮۆﭬﯽ ﺑﯚ دەﻛﺎت و ﯾ‪‬ﻛﺴﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺪەﺑ‪‬ﺧﺸ‪‬ﺖ و ﺑ‪‬وای ﺑ‪ ‬ﻛـﺎرﻛﺮدﻧﯽ ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﻟ‪ ‬دەرەوەی ﻣـﺎڵ‪ ،‬ﺑ‪‬م ﻧ‪‬ﺧﻮ‪‬ﻨـﺪەوار ﺋ‪‬و‬ ‫ﺑ‪‬واﯾ‪‬ی ﻧﯿﯿ‪‬و ﺣﺴ‪‬ﺒﯽ ﻧﯿﻮە ﻣﺮۆﭬﯿﺸﯽ ﺑﯚ ﻧﺎﻛﺎت و ﻟ‪‬ﺪان و ﭼ‪‬وﺳﺎﻧﺪﻧ‪‬وە ﺑ‪‬ﻛﺎر د‪‬ﻨ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﮔﻮزەراﻧﯽ رۆژاﻧ‪‬ﯾﺪاو دەرھ‪‬ق ﺑ‪ ‬ﺋﺎﻓﺮەت ﻛ‪‬ﺳـ‪‬ﻜ‪ ‬ﻛﯚﻧ‪‬ﺧـﻮازو دوواﻛ‪‬وﺗـﻮوە‪ .‬ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ﺷـﺘ‪‬ﻜﯽ ﺋﺎﺳـﺎﯾﯽ ﭘ‪‬ﻧـﺎ‬ ‫ﺑﯚ ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﺋﺎﻓﺮەت دەﺑـﺎت‪ .‬ﺋ‪‬وەﺗـﺎ ژن و ﻛـﭻ ﻟ‪ ‬ﺷـﺎرەﻛﺎﻧﺪا ﺑ‪ ‬ﺣ‪‬زو ﺧﯚﺷ‪‬وﯾﺴـﺘﯽ ﺷـﻮو دەﻛ‪‬ن‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﭘـﻠ‪‬ی ﺑ‪‬رزی ﺣﯿﺰﺑـﯽ ﯾـﺎن ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧـﺪان‪ .‬ڕادەی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪‬راﻣـﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬ژﻧـﺎن ﻛ‪‬ﻣﺘـﺮ ﺑـﯚﺗ‪‬وە و‬ ‫ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮەﺑ‪‬راﯾ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ڕۆ‪‬ﯽ ﺧﯚی ﮔ‪‬اوەو ﭘﯿﺎواﻧﯽ ﺑﻜﻮژ ﺣﻮﻛﻤﯽ ﺗﻮﻧﺪ دەدر‪‬ﻦ‪".‬‬ ‫ھﯚﻛﺎری ﻛﻮﻟﺘﻮوری و ﻛﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ و ﺋﺎﯾﻨﯿﯽ ﻟ‪ ‬ﭘﺸﺖ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿ‪‬وەﯾ‪‬ن دەرھ‪‬ق ﺑ‪ ‬ﺋﺎﻓﺮەت‬ ‫ﺑﯚ زﯾﺎﺗﺮ ﯾ‪‬ﻛﺎ‪‬ﻛﺮدﻧ‪‬وە‪ ،‬ﭼـﻮوﯾﻨ‪ ‬ﻻی ﺧـﺎﺗﻮو رازاوە ﺋ‪‬ﺣـﻤ‪‬دی ﻣﺎﻓﻨـﺎس‪ ،‬ﺋ‪‬و ﺧـﺎﺗﻮوﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ـﯽ واﺑـﻮو‪ ":‬ھﯚﻛﺎرەﻛـﺎن ﺑﺎﻛﮕﺮاوﻧـﺪی زۆر ﻛﯚﻧﯿـﺎن ھ‪‬ﯾ‪‬و ﺋ‪‬م دﯾـﺎردەﯾ‪ ‬ﺗـﺎزە ﻧﯿـﯿ‪ ،‬ھﯚﻛـﺎری ﻛﻮﻟﺘـﻮوری و‬ ‫ﻛﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ و ﺋﺎﯾﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﻛﯚﻧ‪‬وە ﭘﯿﺎوان ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪‬ﻛـﺎرد‪‬ﻨﻦ‪ ،‬ﮔ‪‬ورە ﺑ‪‬راﻣـﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬ﺑﭽـﻮوك‪ ،‬ﺑ‪‬ھ‪‬ـﺰ دژ ﺑ‪ ‬ﻻواز‪ ،‬دەﺳـ‪‬ت ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣـﺒ‪‬ر ھﺎوو‪‬ﺗﯿـﺪا‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺋ‪‬وەﯾ‪ ‬ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ ﻣﯿـﺪﯾﺎﻛﺎن‪ ،‬ﻧﻮوﺳـﺮاوو‬ ‫ﺑﯿﻨﺮاو ﺋ‪‬م دﯾﺎردەﯾ‪ ‬ﻧﯿﺸﺎن دەدەن و ﺑ‪‬دواداﭼﻮوﻧﯿﺎن ﺑﯚ دەﻛ‪‬ن و ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮو ﻻﯾ‪‬ﻛﺪا ﺑ‪‬وﯾﺪەﻛ‪‬ﻧ‪‬وە‪ ،‬ﻟ‪‬ﺮەو ﻟ‪‬وێ ﺑﺎﺳـﯽ ﻟ‪‬ـﻮە دەﻛ‪‬ن‪ ،‬ھ‪‬ﺗـﺎﻛﻮ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ دەﺗـﻮاﻧﯿﻦ ﺋ‪‬وە ﺑ‪‬ـﯿﻦ ﻛ‪ ‬ﯾﺎﺳـﺎش زۆر ﺗﻮﻧـﺪو‬ ‫ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰو ﭼﺎوﺗﺮﺳ‪‬ﻦ ﻧﯿﯿ‪ ‬ﺑﯚﯾ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻨ‪‬ﺑـ‪ ‬ﻧ‪‬ﺑـﻮوە‪ ،‬ﺑ‪‬م ﻟ‪‬ﻣـﺪوواﯾﯿ‪‬دا ﮔﻮ‪‬ﺒﯿﺴـﺘﯽ ﺋ‪‬وە ﺑـﻮوﯾﻦ ﻛ‪ ‬ﺑﻜـﻮژاﻧﯽ )دوﻋـﺎ( ی ﺟـﻮاﻧ‪‬ﻣ‪‬رگ‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﺳـ‪‬ﺪارە دەدر‪‬ـﻦ‪ ،‬ﺋ‪‬وەش دەﺑ‪‬ـﺘ‪ ‬ﻛـﺎر‪‬ﻜﯽ ﺑ‪‬رﺑ‪‬ﺳـﺖ‬ ‫و)رادع( و رۆ‪‬ﯽ ﺧﯚی دەﺑ‪‬ﺖ ﻟ‪ ‬ﻛ‪‬ﻣﺒﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ﻟ‪ ‬ﻛﯚﻣ‪‬ﮕﺎﻛ‪‬ﻣﺎﻧﺪا‪.‬‬ ‫ھﺰری ﭘﯿﺎوﺳﺎﻻرﯾﯽ واﯾﺪەﺑﯿﻨ‪‬ﺖ ﻛ‪ ‬ﺋﺎﻓﺮەت دەﺑ‪‬ﺘ‪‬ھﯚی ﺋﺎﺑ‪‬ووﭼﻮوﻧﯽ ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬‬ ‫ﻟ‪ ‬ﻛﯚﺗــﺎﯾﯽ ﺋ‪‬م ر‪‬ﭙﯚرﺗــﺎژەدا‪ ،‬دەﺑــﻮواﯾ‪ ‬ﺑﭽﯿــﻨ‪ ‬ﻻی ﺗــﻮ‪‬ﮋەر‪‬ﻜﯽ ﻛــﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ و ﺋﺎﻛﺎدﯾﻤﯿــﺎﻧ‪ ‬ﺷــﺮۆﭬ‪‬ﻣﺎن ﺑــﯚ ﺑﻜــﺎت‪ ،‬ﻛــﺎك ﺑ‪‬ھــﺎت ﺋﯿﺒﺮاھﯿﻤــﯽ ﺗــﻮ‪‬ﮋەر‪ ،‬ﺋﺎوەھــﺎ ھﯚﻛﺎرەﻛــﺎﻧﯽ ﺑــﯚ ﺷــﯿﻜﺮدﯾﻨ‪‬وە‪ ":‬ﻟ‪‬‬ ‫ﻛﯚﻣ‪‬ﮕﺎﻛ‪‬ﻣﺎﻧﺪا ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺑﺎوﻛﺴﺎﻻرﯾﯽ ﺳ‪‬ردەﺳﺘ‪‬و ژن وەﻛﻮ ﺑﻮﻧ‪‬وەر‪‬ﻜﯽ ﺋﺎﺳﺖ ﻧﺰم وﭘﻠ‪ ‬دوو ﯾﺎن ﺳ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻗ‪‬م دەدات‪ .‬ﻣﺎﻣ‪‬ی دروﺳﺖ و ﭘ‪‬روەردەﯾ‪‬ﻛﯽ ﻣ‪‬دەﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ش ﺑ‪ ‬رەﮔ‪‬زی ﻣ‪ ‬ﻧﺎﻛـﺎت‪.‬‬ ‫ﺧ‪‬ﺰان ﭼ‪‬ﭘﺎﻧﺪن و ﺳ‪‬رﻛﻮﺗﻜﺮدن ﺑ‪‬ﻛﺎر د‪‬ﻨ‪‬ﺖ و ﺟﯿﺎﻛﺎری ﻧ‪‬ﻮان ﻧ‪‬ﺮو ﻣ‪ ‬ﭘﯿﺎدە دەﻛﺎت ﭼﻮﻧﻜ‪ ‬ھﺰری ھﯚزﮔ‪‬راﯾﯽ و ﭘﯿﺎوﺳﺎﻻرﯾﯽ وای دەﺑﯿﻨ‪‬ﺖ ﻛ‪ ‬ﺋﺎﻓﺮەت دەﺑ‪‬ﺘ‪ ‬ھﯚی ﺋﺎﺑ‪‬ووﭼﻮوﻧﯽ ﺑﻨ‪‬ﻣـﺎ‪‬و ﺧ‪‬ـ‪.‬‬ ‫ﺳـ‪‬ﺑﺎرەت ﺑ‪ ‬ﭼﺎرەﺳـ‪‬ری و ﻛ‪‬ﻣﻜــﺮدﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی‪ ،‬ﺑ‪‬رەو ﭘ‪‬ﺸـ‪‬وەﭼﻮوﻧﯽ ﻛﯚﻣ‪‬ﮕــﺎو ﺑ‪‬رەو ﻣ‪‬دەﻧﯿـﯿ‪‬ت و ﺳـ‪‬رﺑ‪‬ﺧﯚ ﺑــﻮوﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿـﺎﻧ‪‬ی ژن و ﻛـﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﻟ‪ ‬دەرەوەی ﻣــﺎڵ دەﺗﻮاﻧﺮ‪‬ـﺖ ﺳﯿﺴــﻤﺘﯽ‬ ‫ﭼ‪‬ﻗﺒ‪‬ﺳﺘﻮوی ﺑﺎوﻛﺴﺎﻻرﯾﯽ ﺗ‪‬ﻚ ﺑﺸﻜ‪‬ﻨﺪر‪‬ﺖ و ﯾﺎﺳﺎش ﺳ‪‬روەرﺗﺮ ﺑﺒ‪‬ﺖ ﻟ‪ ‬ﻛﯚﻣ‪‬ﮕﺎی ﻛﻮردﯾﺪا‪.‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ‬ ‫‪26‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪2012‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪56 :‬‬

‫‪Page : 56‬‬

‫ﻣﻠﻤﻼﻧ‪‬ﮑﺎن و داﻧﻮﺳﺘﺎﻧﺪن و ﺑﻮﻧﯿﺎدﻧﺎﻧﯽ ﺋﺎﺷﺘﯽ و ﭘﺎرﯾﺰﮔﺎرﯾﮑﺮدﻧﯽ دەدات ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ھ‪‬ﻣﻮو ﺷ‪‬ﻮازەﮐﺎﻧﻰ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋىﯽ ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮو ﺑﻮارەﮐﺎﻧﯽ )ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ‪ ،‬ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ‪ ،‬ﮐﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯿﯽ‪ ،‬ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ھﺘﺪ‪ ،‬وەک ﮐ‪‬ﻟﺘﻮورىﯽ دەﺳﺘﺪر‪‬ﮋﯾﯽ ﺑ‪‬دﻧﺎو ﺑﮑﺮ‪‬ﺖ و دەﺳ‪‬ت ﻟ‪ ‬ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮەى ﯾﺎﺳﺎدا ھ‪‬و‪‬ﻰ‬ ‫ﺑﻨ‪‬ﺑ‪‬ﮐﺮدن و ﭼﺎرەﺳ‪‬رﮐﺮدﻧﻰ ﺑﺪات ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘ‪ ‬ﮐﺎرى ﺟﯿﺪدى ﺑﯚ ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟ‪‬ﮑﺮدن و ﺑ‪ ‬ﭘﺮاﮐﺘﯿﮏ ﮐﺮدﻧﻰ ﯾﺎﺳﺎى ﺑﺎرى ﺧ‪‬ﺰاﻧىﯽ ﺑﮑﺮ‪‬ﺖ ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﮐﺎر ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﻨﺎو داﻧﺎﻧﻰ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬ﮐﻰ ﮔﻮﻧﺠﺎو ﺑﯚ ژﻧﺎﻧﯽ ﮐﺮ‪‬ﮑﺎر ﺑﮑﺮ‪‬ﺖ ﺑ‪ ‬ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪‬ک ﮐ‪ ‬ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬ﻣﺎف و ﺋ‪‬رﮐﺪا ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﭘﯿﺎواﻧﺪا ﯾ‪‬ﮐﺴﺎن ﺑﻦ‪.‬‬ ‫ ﻧﺎ ﺑﯚ ﮐﯚﻣ‪‬ﮑﻮژی ژﻧﺎن‬‫ ﻧﺎ ﺑﯚ ھ‪‬ﻣﻮو ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿ‪‬ک و ﺷﮑﺎﻧﺪن و ﺑﺮﯾﻨﺪارﮐﺮدﻧﯽ ﮐ‪‬ﺳﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ژﻧﺎن‬‫ ﺑ‪ ‬ﺑﯚ ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﯾﺰﯾﯽ ﺗ‪‬ﮑﯚﺷﺎﻧﯽ ﺋﺎزادﯾﺨﻮازاﻧ‪‬ی ژﻧﺎن‬‫ر‪‬ﮑﺨﺮاوى ژﻧﺎﻧﻰ ﺋﺎزادﯾﺨﻮازى ﮐﻮردﺳﺘﺎن‬ ‫ﮐﻮﻣﯿﺘ‪‬ی ژﻧﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣ‪ - ‬ﭘﺎرﺗﯽ ﺳﯚﺳﯿﺎﻟﺪﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن‬ ‫‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪2011‬‬

‫ﺑﯚﭼﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دەرھ‪‬ق ﺑ‪ ‬ژن دەﻛﺮﯾﺖ؟‬ ‫ر‪‬ﭙﯚرﺗﺎژی‪ :‬رۆﺷﻨﺎ ﺋ‪‬ﺣﻤ‪‬د – ﺗ‪‬ھﺎ ﺋ‪‬ﺣﻤ‪‬د‬ ‫ژن وەك ﻟ‪ ‬وﺗ‪ ‬ﻛﻼﺳﯿﻜﯿﯿ‪‬ﻛ‪‬وە وەرﮔﯿﺮاوە‪ ،‬ﻛ‪ ‬ﻧﯿﻮەی ﻛﯚﻣ‪‬ﻦ‪ ،‬دﯾـﺎرە ﻧﯿـﻮەﻛ‪‬ی ﺗـﺮی رەﮔ‪‬زی ﻧ‪‬ـﺮن ﻟ‪ ‬ﻛﯚﻣ‪‬ﮕـﺎداو‬ ‫ﭘــ‪‬ﻜ‪‬وە ﻧ‪‬ﺑ‪‬ــﺖ ﻧــﺎﺗﻮاﻧﻦ ﺧ‪‬ــﺰان ﭘ‪‬ــﻚ ﺑ‪‬ــﻨﻦ‪ ،‬ژﯾــﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣ‪‬ﮕــﺎ ﺑ‪‬ﺑــ‪ ‬ﺑــﻮوﻧﯽ رەﮔ‪‬زی ﻣــ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺟ‪‬ﺳــﺘ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯽ ﺑــ‪ ‬دڵ و‬ ‫دەروون دەﭼ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑ‪‬ﺑ‪ ‬ھﺎوﻛﺎری ژن‪ ،‬ﭘﯿﺎو ﺑﻮوﻧ‪‬وەر‪‬ﻜﯽ ﺑ‪‬ﮫ‪‬ﺰو ﺑ‪‬ﺘﻮاﻧﺎﯾ‪ ،‬ﺑ‪‬م دەﺑ‪‬ﺖ ھﯚی ﭼـﯽ ﺑ‪‬ـﺖ ژن ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن‬ ‫رەﮔ‪‬زی ﻧ‪‬ﺮەوە دەﭼ‪‬وﺳ‪‬ﺘ‪‬وە‪ ،‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی و ھ‪‬ڕەﺷـ‪‬و ﻟ‪‬ـﺪاﻧﯽ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ـﺪا ﺑ‪‬ﻛﺎرد‪‬ـﺖ؟ دەﻣﺎﻧ‪‬و‪‬ـﺖ ﺑﯿـﺮوڕای ﺟﯿـﺎوازی‬ ‫ﺧ‪‬ــﻚ و ﭘﺴــﭙﯚڕان ﻟ‪ ‬دووﺗــﻮ‪‬ﯽ ﺋ‪‬م ﻧﻮوﺳــﯿﻨ‪‬دا ﻧﻮوﻣــﺎﯾﺶ ﺑﻜ‪‬ﯾــﻦ و ﻟ‪‬و ھﯚﻛــﺎرو ﻓــﺎﻛﺘ‪‬راﻧ‪ ‬ﺑﮕ‪‬ڕ‪‬ــﯿﻦ ﻛ‪ ‬ﺑــﯚﭼﯽ‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ﺋ‪‬ﺷﻜ‪‬ﻧﺠ‪ ‬ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬ژن ﺑ‪‬ﻛﺎر د‪‬ﺖ؟‬ ‫ﯾ‪‬ﻛﺴﺎﻧﯽ ﺟ‪‬ﻨﺪەری ﻟ‪‬ﻧ‪‬ﻮان ژن و ﭘﯿﺎودا ﻧﺎھﺎوﺳ‪‬ﻧﮕ‪‬‬ ‫ﺳ‪‬رەﺗﺎ وﯾﺴﺘﻤﺎن ﺑﯿﺮوڕای ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎو ﺋ‪‬ﻛﺎدﯾﻤﯿﯿ‪‬ﻛﺎن وەرﺑﮕﺮﯾﻦ و ﺑﺰاﻧﯿﻦ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧ‪‬وەﯾﺎن ﺑﯚ ﺋ‪‬م دﯾﺎردە در‪‬ﮋﺧﺎﯾ‪‬ﻧ‪ ‬ﻗ‪‬ـﺰەوﻧ‪ ‬ﭼﯿـﯿ‪‬و ﻓﺎﻛﺘ‪‬رەﻛﺎﻧﻤـﺎن ﺑـﯚ روون ﺑـﻜ‪‬ﻧ‪‬وە‪ ،‬ﺑـﯚﯾ‪ ‬دەﺳـﺘﭙ‪‬ﻚ ﭼـﻮوﯾﻨ‪ ‬ﻻی‬ ‫ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ ﻋ‪‬ﻟﯽ ﺳ‪‬ﻋﯿﺪ ﻛ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻛﯚﻟ‪‬ﮋی ﺋ‪‬دەﺑﯿﺎﺗ‪ ،‬زاﻧﻜﯚی ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ ﺑ‪‬وای واﯾ‪ ‬ﻛ‪" ‬ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﭘﯿﺎوﺳﺎﻻرﯾﯽ و ﮔﻮوﺗﺎری ﺋﺎﯾﯿﻨﯽ دوو ھﯚﻛﺎری ﮔﺮﻧﮕﻦ ﺑﯚ ﺋ‪‬وەی ﻛ‪ ‬دارو ﻋ‪‬ﺳﺎﻛ‪ ‬ﺑﺪەﻧ‪ ‬دەﺳـﺖ‬ ‫ﭘﯿﺎو و ﺣﺴ‪‬ﺒﯽ ھﺎوو‪‬ﺗﯽ ﭘﻠ‪ ‬دوو ﺑﯚ ژن ﺑﻜﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺋـﺎزادی ﻛـﺎر ﻛـﺮدن و ﭼـﻮوﻧ‪ ‬دەرەوەی ﻟـ‪ ‬ﺑﺴـ‪‬ﻧﺪر‪‬ﺘ‪‬وە‪ ،‬دواﺟـﺎر ﯾ‪‬ﻛﺴـﺎﻧﯽ ﺟ‪‬ﻨـﺪەری ﻟ‪‬ﻧ‪‬ـﻮان ژن و ﭘﯿـﺎودا ﻧﺎھﺎوﺳـ‪‬ﻧﮓ دەﻛـﺎت‪ ،‬ﺗ‪‬رازووی ﭘﯿـﺎو‬ ‫ﻗﻮرﺳــﺘﺮە ﻟ‪ ‬ﺗ‪‬رازووی ژن‪ ،‬ﺑــﯚﯾ‪ ‬ﭘﯿــﺎوی زاڵ ﻛــﺮدووە ﺑ‪‬ﺳــ‪‬ر ژﻧــﺪاو ﻛﯚﻣ‪‬ﮕــﺎش ھ‪‬ر ﻟ‪ ‬ﺳــ‪‬رەﺗﺎوە ﺋ‪‬ﻣ‪‬ی ﻗﺒــﻮڵ ﺑــﻮوە‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺋ‪‬ﻣــ‪‬ۆ ﻟ‪ ‬ﺟﯿﮫﺎﻧــﺪا ﮔﯚڕاﻧﻜــﺎری رووﯾــﺪاوە ژن ﺋــﺎزادﺗﺮ ﺑــﻮوەو ﯾﺎﺳــﺎ‬ ‫ﺳ‪‬روەرﺗﺮەو ﭘﯿﺎوی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋ ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﺪان ﺑ‪‬ﻛﺎر د‪‬ﻨ‪‬ﺖ ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬ژن دووﭼﺎری ﺳﺰاو ﻟ‪‬ﭙﺮﺳﯿﻨ‪‬وە دەﺑ‪‬ﺘ‪‬وە زﯾﻨﺪان دەﻛﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬دادﮔﺎﯾﯽ دەﻛﺮ‪‬ـﺖ‪ ،‬ھ‪‬ﺳـﺖ دەﻛ‪‬م ر‪‬ـﮋەی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻛ‪‬ﻣﺘـﺮ ﺑـﯚﺗ‪‬وە ﻟ‪‬‬ ‫ﺟﺎران‪".‬‬ ‫ﺋ‪‬م ﻛﯚﻣ‪‬ﮕﺎﯾ‪ ‬ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﻧ‪‬رﯾﺖ و ﺑ‪‬رﻧﺎﻣ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯽ ﺳﻮﻧﻨ‪‬ﺗﯽ دەڕوات ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮە‬ ‫دﻛﺘﯚر ﺷﻠ‪‬ﺮ ﻣ‪‬ﺣﻤﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎی زاﻧﻜﯚی ﺳ‪‬ﺣ‪‬دﯾﻦ‪ ،‬ﻟ‪‬ﻣﺒﺎرەﯾ‪‬وە ﺋﺎوەھﺎ دوا‪ ":‬ﻛﯚﻣ‪‬ﮕﺎی رۆژە‪‬ﺗﯽ ﺑ‪ ‬ﮔﺸﺘﯽ و ﻛﻮردی ﺑ‪ ‬ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ھﺎﻧﺪەرن ﺑـﯚ ﺑ‪‬ﻛﺎرھ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻟ‪ ‬ﻧ‪‬ـﻮان ﺗﺎﻛ‪‬ﻛﺎﻧﯿـﺪا‪،‬‬ ‫ﺑ‪ ‬ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ ﮔ‪‬ورەﻛﺎن ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﺑﭽﻮوﻛ‪‬ﻛﺎن ﻣ‪‬ﯾﺴ‪‬ری دەﻛ‪‬ن‪ ،‬ﭘﯿﺎواﻧﯿﺶ ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬ژﻧﺎن‪ ،‬ﻛﻮﻟﺘﻮورو ھﺰری ﺧ‪‬ﻛﯽ ﻓ‪‬رھ‪‬ﻧﮕ‪‬ﻜﯽ ﺳ‪‬ردەﺳﺖ ﻛﺮدووە ﻛ‪ ‬ﭘ‪‬ﯽ دەووﺗﺮ‪‬ﺖ ﺑﺎوﻛﺴﺎﻻرﯾﯽ‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش ﻛـﯚت‬ ‫و ﺑ‪‬ﻧﺪی ﺑﯚ ژﻧﺎن دروﺳﺘﻜﺮدووە‪ ،‬ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ژن ﺑﯿ‪‬و‪‬ﺖ ﺋ‪‬و ﻛـﯚت و ﺑ‪‬ﻧـﺪە ﺑﺸـﻜ‪‬ﻨ‪‬ﺖ ﺋ‪‬وا دووﭼـﺎری ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی و ﺑﮕـﺮە ﻛﻮﺷـﺘﻨﯿﺶ دەﺑـﻨ‪‬وە‪ ،‬ﺋ‪‬م ﻛﯚﻣ‪‬ﮕـﺎﯾ‪ ‬ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ﻧ‪‬رﯾـﺖ و ﺑ‪‬رﻧـﺎﻣ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯽ ﺳـﻮﻧﻨ‪‬ﺗﯽ‬ ‫دەڕوات ﺑ‪‬ڕ‪‬ــﻮە ﻛ‪ ‬وەﻛــﻮ ر‪‬ﺴــﺎو ﯾﺎﺳــﺎﯾ‪‬ﻛﯽ ﺷــ‪‬رﻋﯽ ﻟ‪‬ﮫــﺎﺗﻮوە ﺑ‪‬ﺑــ‪ ‬ﺋ‪‬وەی وەﻛــﻮ دەﺳــﺘﻮور ﻧﻮوﺳــﺮاﺑ‪‬ﺘ‪‬وە‪ ،‬ﺗ‪‬ﻧــﺎﻧ‪‬ت ﭘﯿــﺎواﻧﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨــﺪەوارو رۆﺷــﻨﺒﯿﺮﯾﺶ ﻟ‪‬ﺳــ‪‬ری دەڕۆن ﺑ‪‬ڕ‪‬ــﻮەو ﭼ‪‬ﻗﺒ‪‬ﺳــﺘﻮوﯾﯽ‬ ‫دروﺳﺘﻜﺮدووە‪ ،‬ﺑ‪‬واﯾﺎن ﺑ‪ ‬ﺋﺎزادی و ﭘﻠ‪‬و ﭘﺎﯾ‪‬ی ﺳﯿﺎﺳﯽ و رۆﺷﻨﺒﯿﺮی ژن ﻧﯿﯿ‪ .‬ﺑ‪‬واﯾﺎن ﺑ‪ ‬ﯾ‪‬ﻛﺴﺎﻧﯽ ﻧﯿﯿ‪ ‬ﻟ‪‬ڕووی ﭘﺮاﻛﺘﯿﻜ‪‬وە‪ ،‬ﺑﯚﯾ‪ ‬ﺋ‪‬و ﺷ‪‬ﻮازی ﺑﯿﺮﻛﺮدﻧ‪‬وەﯾ‪ ‬ھﺎﻧﺪەرە ﺑﯚ ﺋ‪‬وەی ﯾ‪‬ﻛﺴﺎﻧﯽ‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪55 :‬‬

‫‪Page : 55‬‬

‫ﺳﻪﻧﺘﻪری ژﻧﺎﻧﯽ ﮐﻮرد ﻟﻪ ﮐﯚ‪‬ﻦ‪/‬ﺋﺎ‪‬ﻤﺎﻧﯿﺎ‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﮐﭽﯽ ﻗﻪﻧﺪﯾﻞ‬ ‫‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪2011‬‬ ‫ﺗ‪‬ﺒﯿﻨﯽ‪ :‬ﺗﻪواوی ﺋﻪو ﺋﺎﻣﺎراﻧﻪ ﻟﻪ ﺳﻪرﭼﺎوهی ﺑﺎوهر ﭘ‪‬ﮑﺮاو ﺑﻪ ﮔﻮ‪‬هی ڕاﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ڕ‪‬ﮑﺨﺮاوهﮐﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ و ﻧ‪‬ﻮﻧﻪﺗﻪوهﯾﯿﻪ ﮐﻪ ﺗﻮ‪‬ﮋﯾﻨﻪوهﯾﺎن ﻟﻪ ﺳﻪر ﺑﺎﺑﻪﺗﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﮐﺮدووه وهرﮔﯿﺮاوه‬

‫ﻟ‪ ‬رۆژی ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑ‪ ‬ژﻧﺎﻧﺪا ﺑ‪ ‬ﮐﯚی دەﻧﮕ‪ ‬ﻧﺎرەزاﮐﺎﻧﻤﺎن دە‪‬ﯿﻦ ‪:‬‬ ‫ھ‪‬ر ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾ‪‬ک ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﮑﯽ ﮐﻮﺷﺘﻨ‪ ‬و ﻧﺎ ﺑﯚ ﮐﯚﻣ‪‬ﮑﻮژﯾﯽ ژﻧﺎن‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺋ‪‬و زھﻨﯿ‪‬ﺗ‪‬ﯾ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﮔ‪‬وھ‪‬ری ﺋﺎﯾﺪﯾﯚﻟﯚژﯾﺎی ﺳﯿﺴﺘ‪‬ﻣﯽ ﭘﯿﺎوﺳﺎﻻری ﭘ‪‬ﮏ د‪‬ﻨ‪‬ﺖ و ﺑ‪‬و ﻋ‪‬ﻗ‪‬ﯿ‪‬ﺗ‪‬وە ﺑ‪ ‬در‪‬ﮋای ﺗ‪‬ﻣ‪‬ﻧﯽ ﭘ‪‬ﻨﺞ ھ‪‬زارﺳﺎ‪‬ی ھ‪‬ﺮﺷﯽ ﮐﺮدوەﺗ‪ ‬ﺳ‪‬ر ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎی داﯾﮑـﺎﯾ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﻟ‪ ‬ﺟ‪‬ﮕﺎی ﺋﺎﺷﺘ‪‬واﯾﯽ و ﯾ‪‬ﮐﺴﺎﻧﯿﯽ و ﺋﺎزادﯾﯽ و دادی ﮐﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯿﯽ ﻟ‪ ‬ڕ‪‬ﮕ‪‬ی ﺷـﮑﺎﻧ‪‬وەی رەﮔ‪‬زی ژن ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـﺎی رووﺑ‪‬ڕووی ﭼ‪‬وﺳـﺎﻧ‪‬وەو ﮐـﯚﯾﻼﯾ‪‬ﺗﯿﯽ و ﭼﯿﻨـﺎﯾ‪‬ﺗﯿﯽ و رەﮔ‪‬زﮔ‪‬راﯾـﯽ ﮐـﺮدوەﺗ‪‬وە‪ .‬ﻟ‪‬‬ ‫ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣﺪا ھ‪‬ﻣﻮو ﺗﺎﮐ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎ ﺑ‪ ‬ژن و ﭘﯿﺎو و ژﯾﻨﮕ‪‬وە زەرەرﻣ‪‬ﻧﺪ ﺑﻮون‪ ،‬ﺑ‪‬م ژن وەک ھ‪‬ﺰی ﭘ‪‬ﮑﮫﯿﻨ‪‬ری ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﻣ‪. ‬‬ ‫ﺋ‪‬ﮔ‪‬رﭼﯽ رۆژی ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﺑﯚ ﺋ‪‬و رووداوە دەﮔ‪‬ر‪‬ﻨﺪر‪‬ﺘ‪‬وە ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1960‬ﻟ‪ ‬و‪‬ﺗﻰ دۆﻣﯿﻨﯿﮏ ﺳ‪ ‬ﺧﻮﺷﮑﻰ ﺷﯚڕﺷﮕ‪‬ى ﻧ‪‬ﻮ ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وەى ﺗ‪‬ﮑﯚﺷﺎﻧﻰ ﺋﺎزادﯾﻰ )ﻗ‪‬ﻻﻧﺪەﺳﺘﯿﻨﺎ(‬ ‫ﺑ‪ ‬ﻧﺎوەﮐﺎﻧﻰ )ﭘﺎﺗﺮﯾﯿﺎ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺮﭬﺎ‪ ،‬ﻣﺎرﯾﺎ ﺗ‪‬رﺳ‪‬ﻞ ﻣﯿﺮاﺑ‪‬ﻞ( ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬دژى دﯾﮑﺘﺎﺗﯚرى ﺗﺮۆﺋﯿﻞ ۆ ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣﺎرى دۆﻣﯿﻨﯿﮑﺪا ﺗ‪‬ﺪەﮐﯚﺷﺎن‪ ،‬ﭘﺎﺷﺎن ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن ﺳ‪‬رﺑﺎزاﻧﻰ ﺳﻮﭘﺎى دﯾﮑﺘـﺎﺗﯚرەوە دەﮔﯿـﺮ‪‬ﻦ و ﺳـ‪‬رەڕاى‬ ‫ﻟ‪‬ﺪان و ﺋ‪‬ﺷﮑ‪‬ﻧﺠ‪ ‬ﺑ‪‬ﺷـ‪‬ﻮەﯾ‪‬ﮐﻰ وەﺣﺸـﯿﺎﻧ‪ ‬دەﺳـﺖ در‪‬ـﮋى ﺳ‪‬ﮑﺴـﯿﺎن دەﮐـﺮ‪‬ﺘ‪ ‬ﺳـ‪‬ر و ﭘﺎﺷـﺎن دەﯾـﺎﻧﮑﻮژن‪ .‬ژﻧـﺎﻧﻰ و‪‬ﺗـﺎﻧﻰ دۆﻣﯿﻨﯿﮑـﯿﺶ ﻟ‪ ‬دژى ﺋ‪ ‬ڕووداوە ڕادەﭘ‪‬ڕن و ﺗ‪‬ﺪەﮐﯚﺷـﻦ ﺗـﺎ ڕووﺧـﺎﻧﻰ ﺋ‪‬و‬ ‫دﯾﮑﺘﺎﺗﯚرە‪ .‬ﺑﯚﯾ‪ ‬ﺑﯚ ﯾﻪﮐﻪﻣﯿﻦ ﺟﺎر ﻟﻪ "ﯾﻪﮐﻪﻣﯿﻦ ﮐﯚﺑﻮوﻧـﻪوهی ﻓﻤ‪‬ﻨﯿﺴـﺘﯽ ﺑـﯚ ﺋﺎﻣﺮﯾﮑـﺎی ﻻﺗـﯿﻦ و دوورﮔـﻪﮐﺎﻧﯽ دهرﯾـﺎی ﮐﺎراﺋﯿـﺐ" ﮐـﻪ ﻟـﻪ ﺑﻮﮔﻮﺗـﺎی ﮐﻮﻟﻮﻣﺒﯿـﺎ ﻟـﻪ رۆژهﮐـﺎﻧﯽ ‪ 18‬ﺗـﺎ ‪21‬ی ژوﺋﯿـﻪی ‪1981‬‬ ‫ﺑــﻪڕ‪‬ﻮه ﭼــﻮو‪ ،‬رۆژی ‪25‬ی ﻧــﻮاﻣﺒﺮ وهک "رۆژی ﺟﯿﮫــﺎﻧﯽ ﺧــﻪﺑﺎت ﻟــﻪ دژی ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﻟــﻪ دژی ژﻧــﺎن" راﮔﻪﯾﻪﻧــﺪرا‪ .‬ﺑ‪‬م ھ‪‬ﻣــﻮو ﺑ‪‬ــﮕ‪ ‬ﻣ‪‬ــﮋووی و زاﻧﺴــﺘ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣ‪‬ﻨﺎﺳــﯽ ﺋ‪‬و راﺳــﺘﯿﺎﻧ‪ ‬ﭘﺸﺘ‪‬اﺳــﺖ‬ ‫دەﮐ‪‬ﻧ‪‬وە ﮐ‪ ‬ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﺗ‪‬ﻣ‪‬ﻧ‪‬ﮐ‪‬ی ھــﺎوﺗ‪‬رﯾﺒ‪ ‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺗ‪‬ﻣ‪‬ﻧــﯽ ﭘﯿﺎوﺳــﺎﻻرﯾﯽ و ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەﺷــﯽ ﺑ‪‬ﺑ‪‬ردەواﻣــﯽ ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن ﻣﺮۆﭬ‪‬ﮐــﺎﻧ‪‬وە ھ‪‬ﺑــﻮوە‪ ،‬ﺑ‪‬ﺗــﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ ژن ھــﯿﭻ ﮐﺎﺗ‪‬ــﮏ ﺋ‪‬و ﺳــﯿﺘ‪‬ﻣ‪‬‬ ‫داﺳ‪‬ﭘ‪‬ﻨﺮاوەی ﻟ‪ ‬ﻧﺎﺧ‪‬وە ﭘ‪‬ﺳ‪‬ﻧﺪ ﻧ‪‬ﮐﺮدووە و ﺗﺎ رۆژی ﺋ‪‬ﻣﺮۆﯾﺶ ﻟ‪ ‬ﺗ‪‬ﮑﯚﺷﺎﻧﺪاﯾ‪. ‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﺑ‪ ‬ھ‪‬ر ﺳ‪ ‬ﺟﯚرەﮐ‪‬ی ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯽ و دەرووﻧﯿﯽ و ﺳ‪‬ﮑﺴﯿﯽ‪ ،‬ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮو ﺑﻮارەﮐﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ و ﺳ‪‬رﺑﺎزﯾﯽ و ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ و ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ و ﮐﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯿﯽ‪...‬ھﺘﺪ ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮە دەﭼ‪‬ﺖ‪ .‬ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣﺪا ﻟ‪‬ـﺪان و‬ ‫ﺋ‪‬ﺷﮑ‪‬ﻧﺠ‪ ‬و زﯾﻨﺪاﻧﯽ ﮐﺮدن و ﮐﻮﺷﺘﻦ و ﺳﻮوﮐﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﭘ‪‬ﮑﺮدن و ﺑﭽﻮﮐﺮدﻧ‪‬وە و ﺳﻨﻮوردارﮐﺮدﻧﯽ ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯽ و ﺳ‪‬رﮐﻮﺗﮑﺮدن و ﭼ‪‬وﺳﺎﻧ‪‬وە و ﮐـﺮدﻧ‪ ‬رﯾﮑـﻼم و ﺑﺎزرﮔـﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ـﻮەﮐﺮدن‪ ،‬ﮐـ‪‬ﯾﻦ و ﻓﺮۆﺷـﺘﻨﯽ و‬ ‫ﮐـﺮدﻧ‪ ‬ﮐ‪‬ﺳـ‪‬ﮑﯽ ﻟ‪‬ﺷـﻔﺮۆش‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣـﺎﻧ‪ ‬ھ‪‬ﻣــﻮو ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬رﺗﺎﺳـ‪‬ری ﺟﯿﮫﺎﻧﺪاﯾـﻪ و ﮐ‪‬م ﺗـﺎ زۆر ﯾ‪‬ک ژﻧــﯿﺶ ﻧـﯿ‪ ‬رووﺑ‪‬ڕووی ﺟﯚرﯾـﮏ ﻟ‪ ‬ﺟﯚرەﮐـﺎﻧﯽ‪ ،‬ﯾــﺎن ﭼ‪‬ﻧـﺪﯾﻦ ﺟـﯚر ﻟ‪‬و ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﺎﻧ‪ ‬ﯾــﺎن رووﺑ‪‬ڕووی‬ ‫زۆرﺑ‪‬ﯾﺎن ﻧ‪‬ﺑ‪‬ـﺘ‪‬وە‪ ،‬ﺑ‪ ‬ھﯚﮐﺎری ﺋ‪‬وەی ﮐ‪ ‬رەﮔ‪‬زی ﻣ‪‬ﯿﻨ‪‬ﯾ‪. ‬‬ ‫ژﻧﺎﻧﯽ ﺋﺎزادﯾﺨﻮازو ﺗ‪‬ﮑﯚﺷ‪‬راﻧﯽ دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﯿﯽ ‪:‬‬ ‫ﺋ‪‬ﻤ‪‬ی ژﻧﺎﻧﯽ ﮐﻮرد ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺋ‪‬وەی رووﺑ‪‬ڕووی ﭼ‪‬وﺳﺎﻧ‪‬وەی رەﮔ‪‬زﯾﯽ دەﺑﯿﻨ‪‬وە رووﺑ‪‬ڕووی ﭼ‪‬وﺳﺎﻧ‪‬وەی ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﺶ دەﺑﯿﻨ‪‬وە ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣـﺪا رۆژاﻧ‪ ‬ژﻧـﺎﻧﯽ ﮐـﻮرد ﻟ‪‬ﺳـﺎﯾ‪‬ی ﺳﯿﺴـﺘ‪‬ﻣﯽ دەﺳـ‪‬ﺗﺪاراﻧ‪‬وە‬ ‫رووﺑ‪‬ڕووی ﮔﺮﺗﻦ و ﺋ‪‬ﺷﮑ‪‬ﻧﺠ‪‬و زﯾﻨـﺪاﻧﯽ ﮐـﺮدن و ﺳـﺰای ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ﺪارەدان دەﺑـﻨ‪‬وە‪ ،‬ھ‪‬روەھـﺎ ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﻧﺠـﺎﻣﯽ ﺑ‪‬ڕ‪‬ـﻮەﺑﺮدﻧﯽ ﺗ‪‬ﮑﯚﺷـﺎﻧ‪‬ﮑﯽ ﺑـ‪ ‬و‪‬ـﻨ‪‬ی ﺑـﺰوﺗﻨ‪‬وەی ﺋـﺎزادﯾﺨﻮازاﻧ‪‬ی ژﻧـﺎﻧﯽ ﮐـﻮرد ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﻨـﺎوی‬ ‫ﺋــﺎزادی ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾــﯽ و رەﮔ‪‬زﯾــﯽ و دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﯿ‪‬ﺗــﺪا رۆژاﻧ‪ ‬ﻟ‪ ‬رووﺑ‪‬ڕووﺑــﻮﻧ‪‬وەدا ژﻧــﯽ ﮐــﻮرد ﮔﯿــﺎﻧﯽ ﺧــﯚی ﺑ‪‬ﺧــﺖ دەﮐــﺎت‪ .‬ﻟ‪‬ﺳ‪‬رﺗﺎﺳــ‪‬ری ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﺸــﺪا ﺗــﺎﮐ‪ ‬ﺑــﺰووﺗﻨ‪‬وەﯾ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﺷــ‪‬ﻮەﯾ‪‬ﮐﯽ راﺳــﺘ‪‬وﺧﯚ‬ ‫ﮐﺎرﯾﮕ‪‬رە ﺑﯚ ﺗ‪‬ﭙ‪‬راﻧﺪﻧﯽ ھ‪‬ﻣﻮو ﺟﯚرەﮐﺎﻧﯽ ﭼ‪‬وﺳﺎﻧ‪‬وەﮐﺎﻧﯽ ﺳ‪‬ر ژﻧﺎن و ﮐﯚﻣ‪‬ﯿﮏ ﻧﺮخ و ﺑ‪‬ھﺎی ﺑﯚ ﺋﺎزادی رەﮔ‪‬زﯾﯽ ﺋﺎﻓﺮاﻧﺪووە‪.‬‬ ‫ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎی ﺑﺎﺷﻮوری ﮐﻮردﺳﺘﺎن و ﺋ‪‬ﺮاق ﺳ‪‬رەڕای ﮔﯿﺮۆدەﺑـﻮوﻧﯽ ﺑ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ـﮏ ﯾﺎﺳـﺎی ﮐﯚﻧ‪‬ﭘـﺎر‪‬ﺰﯾ‪‬وە دەﺳـ‪‬ﺗﯽ داد و ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟ‪‬ﮑـﺮدن ﺗـﺎ دوا ڕادە ﻟ‪‬ﺑ‪‬راﻣـﺒ‪‬ر ﺋ‪‬م دﯾـﺎردەﯾ‪ ‬ﺧ‪‬ﻣﺴـﺎردە‪ .‬ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ـﯽ ﺋ‪‬و‬ ‫ﺋﺎﻣﺎرەی ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن دام و دەزﮔﺎی ﺣﻮﮐﻤ‪‬ﺗ‪‬وە راﮔ‪‬ﯾ‪‬ﻧﺮاوە ﻟ‪ ‬ﺳ‪ ‬ﺳﺎ‪‬ﯽ راﺑﺮدوو ‪ 1012‬ژن ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر‪‬ﻤﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﺧﯚﯾﺎن ﺳﻮﺗﺎﻧﺪووە‪ .‬ﺋ‪‬ﻣ‪ ‬ﺳ‪‬رەڕای ﮐﻮﺷﺘﻦ و ﺧﯚﮐﻮﺷﺘﻦ و ﻟ‪‬ﺪان و ﺋ‪‬ﺷـﮑ‪‬ﻧﺠ‪ ‬و‬ ‫ﺗ‪‬ﺣ‪‬روش و ﻻﻗ‪‬ﮐﺮدن و ﻟ‪‬ﺷﻔﺮﺷﯽ و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﮐﺮدن ﺑ‪‬ژﻧﺎﻧ‪‬وە ھﺘﺪ… ﮐ‪ ‬ر‪‬ﮋەﯾ‪‬ﮐﯽ ﺑ‪ ‬ﺳﻨﻮورە‪ ،‬ﺋ‪‬م راﺳﺘﯿ‪ ‬ﮔﻮزارەﯾ‪ ‬ﻟ‪ ‬وەی ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎﮐ‪‬ﻣﺎﻧﺪا رۆژاﻧ‪ ‬ژن دەﺑﻨ‪ ‬ﻗﯚﭼﯽ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ‪ .‬ﺋـ‪‬ﻤ‪‬‬ ‫وەک ر‪‬ﮑﺨﺮاوەﮐﺎﻧﻰ ژﻧﺎن ھ‪‬ﻣﻮو ﺳﺎ‪‬ﮏ ﺑ‪‬ﮐ‪‬ﻣﭙﯿﻦ و ھ‪‬ـﻤ‪‬ت و زﻧﺠﯿـﺮە ﭼـﺎﻻﮐﯽ ھ‪‬و‪‬ﻤﺎﻧـﺪاوە ﺑ‪‬رەﻧﮕـﺎری ھ‪‬ﻣـﻮو ﺟـﯚرە ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﯿ‪‬ک ﺑﺒﯿـﻨ‪‬وە‪ .‬ﺑـﯚ ﭼﺎرەﺳـ‪‬رﯾﺶ دە‪‬ـﯿﻦ ﮐ‪ ‬ﺗ‪‬ﮑﯚﺷـﺎﻧﯽ ﺋـﺎزادﯾﯽ‬ ‫ﺑ‪‬رﭘﺮﺳــﯿﺎرﯾ‪‬ﺗﯿ‪‬ﮐﯽ ﻣ‪‬ــﮋووی و ژﯾــﺎﻧﯽ و ﮐــﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯿ‪ .‬ﭘ‪‬ﻤــﺎﻧﻮاﯾ‪ ‬ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮەﭼــﻮوﻧﯽ ھ‪‬ر ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋﯾ‪‬ک ﻟ‪‬ﺳــ‪‬ر ژﻧــﺎن ﺑ‪‬واﺗــﺎی ﺷــﮑﺎﻧﺪن و ﮐﻮﺷــﺘﻨﯽ ﮐ‪‬ﺳــﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ژﻧــﺎﻧ‪ .‬ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣﺎﻧﮑﺎﺗــﺪا ھ‪‬ــﺮش و‬ ‫ﺑﺮﯾﻨﺪارﮐﺮدﻧﯽ ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎﯾ‪. ‬‬ ‫ﻟ‪‬و ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮەﯾ‪‬دا ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬رەﺗﺎی ﺋ‪‬ﻣﺴﺎ‪‬وە ﺑ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﯿﮏ ﭼﺎﻻﮐﯿﯽ ﮐ‪‬ﻣﭙﯿﻨ‪‬ﮑﻤـﺎن راﮔ‪‬ﯾﺎﻧـﺪﺑﻮو ﺑ‪ ‬ﻧـﺎوی ”ﻧـﺎﺑﯚﮐﯚﻣ‪‬ﮑﻮژﯾﯽ ژﻧـﺎن“‪ .‬ﺋ‪‬و زﻧﺠﯿـﺮە ﭼﺎﻻﮐﯿﺎﻧ‪‬ﻣـﺎن ﮐ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﺑـﯚﻧ‪‬ی رۆژی ﺑ‪‬رەﻧﮕـﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿ‪‬وە ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣﯽ دەدەﯾﻦ ﺑ‪ ‬دروﺷﻤﯽ ”ھ‪‬ﻣﻮو ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾ‪‬ک ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﮑﯽ ﮐﻮﺷﺘﻨ‪ ،‬ﻧﺎ ﺑﯚ ﮐﯚﻣ‪‬ﮑﻮژی ژﻧﺎن“ دەﮔ‪‬ﯾ‪‬ﻧﯿﻨ‪ ‬ﺋﺎﺳﺘ‪‬ﮑﯽ ﺑﻪرز ﻟﻪ ﺗ‪‬ﮑﯚﺷـﺎن‪ .‬ﻟ‪‬ـﺮەدا داواﮐﺎرﯾ‪‬ﮐﺎﻧﻤـﺎن ﺑـﯚ ﭘ‪‬رﻟ‪‬ﻣـﺎن‬ ‫و ﺣﮑﻮﻣ‪‬ﺗﻰ ھ‪‬ر‪‬ﻤﻰ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑ‪‬م ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪ ‬و ﻟ‪ ‬ﭼ‪‬ﻧﺪ ﺧﺎ‪‬ﮑﺪا ﮐﯚ دەﮐ‪‬ﯾﻨ‪‬وە ﺑﯚ ﺑﻨ‪‬ﺑ‪‬ﮐﺮدﻧﻰ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ﮐﻮﺷﺘﻨﻰ ژﻧﺎن ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﮐﺎری ﺟﯿﺪدی ﺑﯚ ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟ‪ ‬ﮐﺮدﻧﯽ ﻣﺎددەی ‪1325‬ی ﺋ‪‬ﻧﺠﻮوﻣ‪‬ﻧﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ ﺳ‪‬ر ﺑ‪ ‬ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە ﯾ‪‬ﮐﮕﺮﺗﻮوەﮐﺎن ﺑﮑﺮ‪‬ﺖ ﮐ‪ ‬ﮔﺮﯾﻨﮕﯿ‪‬ﮐﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﺑ‪ ‬ﺑ‪‬ﺷﺪاری ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﻨﺎو دۆزﯾﻨ‪‬وەی ر‪‬ﮕ‪‬ﭼﺎرە ﺑﯚ‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪54 :‬‬

‫‪Page : 54‬‬

‫ﺋﺎﯾﺎ دهزاﻧﻦ ‪:‬‬ ‫*ﮐﻪ ﻟﻪ ﮐﺎﺗﯽ ﺷﻪڕی ﺋﺎﻣﺮﯾﮑﺎ دژ ﺑﻪ ﻋ‪‬ﺮاق ﻟﻪ ﻧﺎو ﻓ‪‬ۆﮐـﻪی ﺷـﻪرﮐﻪری ﺟـﺎن‪،‬ﺋﯿﻒ ﮐ‪‬ﻨ‪‬ـﺪی ﺑـﯚ ﺋـﻪوهی ﺧﻪﻟﻪﺑﺎﻧـﻪﮐﺎن ﺑـﯚ ﺷـﻪڕ و ھﻪ‪‬ﻤـﻪت ﺋﺎﻣـﺎده ﮐـﻪن ﻓﯿﻠﻤـﯽ ﺳﯿﮑﺴـﯽ ﮐـﻪ ﺳﺎدﯾﺴـﻢ و ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿـﮋی‬ ‫ﺑﻪراﻧﺒﻪر ژﻧﺎن ﻟﻪ ﮐﺎﺗﯽ ﺳﯿﮑﺴﺪا ﺗ‪‬ﺪاﯾﻪ ﭘﯿﺸﺎن ﺋﻪدرا و ﺋﺎوا ﺋﻪواﻧﯿﺎن ﺑﯚ ﺷﻪڕ و ھﻪ‪‬ﻤﻪت ﺋﺎﻣﺎده دهﮐﺮد؟‬ ‫ﺋﺎﯾﺎ دهزاﻧﻦ ‪:‬‬ ‫*ﻟﻪ ﺑﻮﻟﯿﻮی ‪ %79‬ﮐﭽﺎن ﺑﻪ ھﯚی ﺧﺮاپ ﺑﻮوﻧﯽ ﺑﺎری ﺋﺎﺑﻮوری ﻟﻪشﻓﺮۆﺷﯽ دهﮐﻪن و ﺋ‪‬ﺴﺘﺎش ﻟﻪ زۆرﺑﻪی ﻧﺎوﭼﻪﮐﺎﻧﯽ ھﯿﻨﺪ ‪ %5‬ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺑﻪر ﺋﻪوهی ﭘﻮ‪‬ﯽ ﺑﺮدﻧﯽ ﺟﯿﺎزی زۆرﯾﺎن ﻧﯿﻪ دهﮐـﻮژر‪‬ﻦ؟! و‬ ‫ﻟﻪ ﺗﻮرﮐﯿﻪ ﺗﻪﻧﮫﺎ ﻟﻪ ﺷﻪش ﻣﺎﻧﮕﯽ ھﻪوه‪‬ﯽ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 2011‬ﺑﯿﺴﺖوﺷﻪش ھﻪزار ژن ﺑﻮﻧﻪﺗﻪ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ دﯾﺎردهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ﻟﻪ ﻣﯿﺴﺮ ‪ %83‬ﻟﻪ ژﻧﺎﻧﯽ ﻣﯿﺴﺮی و ‪%98‬ی ژﻧـﺎﻧﯽ ﺑﯿـﺎﻧﯽ ﮐـﻪ ﻟـﻪو و‪‬ﺗـﻪدا‬ ‫دهژﯾﻦ ﺋﻪزﯾﻪت و ﺋﺎزاری ﺟﻨﺴﯽ ﺋﻪدر‪‬ﻦ و ﺋﺎﯾﺎ دهزاﻧﻦ ﺳﺎ‪‬ﻧﻪ زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ‪ 5000‬ﻗﻪﺗ‪ ‬ﺑﻪ ﻧﺎوی ﺑﻪرﮔﯿﺮی ﻟﻪ ﺷﻪرهف و ﻧﺎﻣﻮس ڕوو ﺋﻪدات و وزۆر ﺗـﺎوان و ﻗـﻪﺗ‪‬ﯿﺘﺮﯾﺶ ﮐـﻪ ﻟـﻪ ھـﯿﭻ ﺟ‪‬ﮕﺎﯾـﻪک ﺗﯚﻣـﺎر‬ ‫ﻧﺎﮐﺮ‪‬ﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮ‪‬ﺮهی ﻟ‪‬ﮑﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهﮐﺎﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﮫﺪاﺷﺘﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﺳ‪ ‬ﺟﺎر زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ﭘﯿﺎوان ھﻪو‪‬ﯽ ﺧﯚﮐﻮﺷﺘﻦ ﺋﻪدهن و ‪ %92‬ﺋﻪو ژﻧﺎﻧﻪ ژﻧـﯽ ﺧﺎﻧـﻪدارن و ‪ %98‬ﺋـﻪم ﺧﯚﮐﻮﺷـﺘﻨﺎﻧﻪ ﻟـﻪ ڕ‪‬ﮕـﺎی‬ ‫ﺧﯚﺳﻮﺗﺎﻧﺪﻧﻪوهﯾﻪ؟‬ ‫ﺋﺎﯾﺎ دهزاﻧﻦ ‪:‬‬ ‫ﻟﻪ ﻣﺎوهی ﺳ‪ ‬ﺳﺎ‪‬ﯽ راﺑﺮدودا ﯾﻪک ھﻪزار و ‪ 12‬ژن ﻟﻪ ھﻪر‪‬ﻤﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺳﻮﺗﺎون و ﻟﻪ ھﻪر ھﻪﻓﺘﻪﯾﻪﮐﯿﺸﺪا زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ‪ 20‬ژن دهﺳﻮﺗ‪‬؟‬ ‫و ﺋﺎﯾﺎ دهزاﻧﻦ ‪:‬‬ ‫*ﺗﻪرﻣﯽ ﺑ‪ ‬ﮔﯿﺎﻧﯽ دۆﻋﺎﯾﺎن ﺑﻪ ﻣﺎوهی ﭘﯿﻨﺞ ﺳﺎﻋﻪت ﻟﻪ ﮐﻮﭼﻪ و ﮐﯚ‪‬ﻧﻪﮐﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﯿﻘﻪ ﺳﻮڕاﻧﺪهوه ﺗﺎ ﺋﻪواﻧﻪی ﮐﻪ ﻟﻪ ﺳﻪﻣﻔﯚﻧﯿﺎی ﺑﻪردﺑﺎران ﮐﺮدﻧﯽ ﺑﻪﺷﺪار ﻧﻪﺑﻮون ﺋﻪو ﺷﺎﻧﺴﻪﯾﺎن ﭘـ‪ ‬ﺑـﺪر‪‬ﺖ ﺑـﻪﻻﻧﯽ‬ ‫ﮐﻪم ﭘﻪﯾﮑﻪره ﺑ‪ ‬ﮔﯿﺎﻧﻪﮐﻪی ﺑﻪردﺑﺎران ﺑﮑﻪن‪ ،‬ﺗﺎ ﺋﻪو ﺷﺘﻪ ﺑﺒ‪‬ﺘﻪ ﻣﺎﯾﻪی دهرس و ﻋﯿﺒﺮهت ﺑﯚ ﻣﯿﮋوو ‪،‬ﺗﺎ ﮐﻮڕه ﻣﻨﺪا‪‬ﻪﮐﺎن ﻓﯿﺮ ﺑﺒﻪن ﮐﻪ ﭼﻠﻮن دهﺑﯽ ﺑﮑﻮژن و ﮐﯿﮋوﻟﻪﮐﺎﻧﯿﺶ ﻓﯿﺮ ﺑﺒﻦ ﮐـﻪ ﺋﯿﺰﻧﯿـﺎن ﻧﯿـﻪ‬ ‫ﺧﯚﻟﯿﺎی ﺋﻪوﯾﻦ و ﺧﯚﺷﻪوﯾﺴﺘﯽ ﭘﻪروهرده ﺑﮑﻪن؟‬ ‫ﺋﺎﯾﺎ دهزاﻧﻦ ‪:‬‬ ‫ﺷ‪‬وی ﺳ‪‬رﮐ‪‬وﺗﻨﯽ ﺷﯚڕش ﻟ‪ ‬ﻣﯿﺴﺮ‪ ،‬واﺗ‪١١ ‬ی ﻓﻮرﯾ‪ ‬ﮐﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎر ﺑﻮو ﺑﺮوﺳﮑﻪی ﺑﻪھﺎری ﻋﻪرهﺑﯽ ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺧﯚی ﺑﻪ دﯾﺎری ﺑﮫ‪‬ﻨ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺷ‪‬وی ﻧﺎﺷﺘﻨﯽ ھﯿﻮا ﺋﯿﻨﺴـﺎﻧﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ژﻧـﺎﻧﯽ ﻣﯿﺴـﺮ ﺑـﯚ ﻣﺴـﯚﮔﻪر ﮐﺮدﻧـﯽ‬ ‫ﺟﯿﮫﺎﻧ‪‬ﮑﯽ ﻣﯿﮫﺮﺑﺎﻧﺘﺮ ﮐﻪ ژن و ﭘﯿﺎو ﺗﯿﺎﯾﺪا ﯾﻪﮐﺴﺎﻧﻦ ﺑﻮو ھﻪر ﻟﻪو ﺷﻪوهدا ﮐﺎﺗ‪ ‬ﮐﻪ دروﺷﻤﯽ ﺋﺎزادی ﺋﻪدرا و ﻣﻮﺑﺎرهک و‪‬ﺗﯽ ﺟ‪ ‬ھ‪‬ﺸﺘﺒﻮو‬ ‫ھ‪‬رﺋ‪‬و ﭘﯿﺎواﻧ‪‬ی ﮐ‪ ‬ڕۆژەﮐﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸﻮو ﺑﯚ ڕووﺧـﺎﻧﯽ ﺣﮑـﻮوﻣ‪‬ﺗﯽ ﻣﻮﺑـﺎرەک ﻟ‪‬و ﻣ‪‬ﯾـﺪاﻧ‪‬دا ھﺎوﺷـﺎن و ھﺎوﺳـﻪﻧﮕﻪر ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ژﻧـﺎﻧﯽ ﻣﯿﺴـﺮی ﮐـﯚ ﺑﺒـﻮوﻧ‪‬وە‪ ،‬ھ‪‬ﺮﺷـ‪‬ﺎن ھ‪‬ﻨـﺎ ﺳـ‪‬ر ﭼﻪﻧـﺪ ژﻧـﯽ ھـﺎوڕێ و‬ ‫ھﺎوﺳﻪﻧﮕﻪرﯾﺎن و دهﺳـﺘﺪر‪‬ﮋی ﺟﻨﺴـﯿﺎن ﭘـ‪ ‬ﮐـﺮدن‪ ،‬ھـﻪر ﺋ‪‬و ﺷـ‪‬وە دەﺳـﺘ‪‬ﯾ‪‬ک ﭘﯿـﺎو ﺑـﯚ ﺟ‪‬ـﮋن ﮔﺮﺗﻨـﯽ ﺋـﻪو ﺳـﻪرﮐﻪوﺗﻨﻪ و دەرﺑ‪‬ﯾﻨـﯽ ﺷـﺎدﻣﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾـﺎن‪ ،‬ﺑ‪ ‬ﺗ‪‬ﮑ‪‬اﯾـﯽ دەﺳـﺘﺪر‪‬ﮋﯾﺎن ﻟ‪ ‬ﻻرا ﻟﻮﮔـﺎن‪،‬‬ ‫ڕۆژﻧﺎﻣ‪‬واﻧﯽ ﺗﻪﻟ‪‬وﯾﺰﯾﻮﻧﯽ ‪ CBS‬ﮐﺮد‪ .‬ھـﻪر ﻟـﻪو ﺷـﻪوهدا ﻣـﺮﯾ‪‬م ﻧ‪‬ﮐﯿـﻮی‪ ،‬ڕۆژﻧﺎﻣـﻪواﻧﯽ ‪ 24‬ﺳـﺎ‪ ‬و ﺋـﺎ‪ ‬دهرو‪‬ـﺶ ڕۆژﻧﺎﻣـﻪواﻧﯽ ﻓﻤﯿﻨﯿﺴـﺘﯽ ﻣﯿﺴـﺮش دهﺳـﺘﺪر‪‬ﮋی ﺟﻨﺴـﯿﺎن ﭘـ‪ ‬ﮐـﺮا‪.‬ﻣﺮﯾـﻪم ﻧـﻪﮐﯿﻮی‬ ‫دەﮔ‪‬ﺘ‪‬وە ﮐ‪ ‬ﮐﺎﺗ‪‬ﮏ ھﺎواری دەﮐ‪‬ﺸﺎ و داوای ﯾﺎرﻣ‪‬ﺗ‪‬ی دەﮐﺮد‪ ،‬ﭘ‪‬ﺎوەﮐﺎن ﭘ‪‬ﯿﺎن دەﮐﻮوت ﮐ‪ ‬ﺑ‪‬ﺪهﻧﮓ ﺑ‪‬ﺖ و ﺟ‪‬ﮋﻧ‪‬ﮐ‪‬ﯾﺎن ﻟ‪ ‬ﻧ‪‬ﺷ‪‬ﻮ‪‬ﻨ‪‬‬ ‫و ﺋﺎﯾﺎ دهزاﻧﻦ ﮐﻪ ﻣﻮﺳﺘﻪﻓﺎ ﻋﻪﺑﺪول ﺟﻪﻟﯿﻞ ڕﺋﯿﺴﯽ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐـﺎﺗﯽ ﻟـﻪ ﻟﯿﺒﯿـﺎ ﻟـﻪ ﺑـﺮواری ‪ 23/11‬ﮐﺎﺗ‪‬ـﮏ ﮐـﻪ وﺗـﺎری ﺳـﻪرﮐﻪوﺗﻨﯽ ﭘ‪‬ﺸـﮑﻪش دهﮐـﺮد ھـﻪوه‪‬ﯿﻦ ﺷـﺖ ﮐـﻪ ﺋﺎﻣـﺎژهی ﭘ‪‬ـﺪا ﺋـﻪو ﺑـﻮو ﮐـﻪ‬ ‫ﻟﻪﻣﻪوﺑﻪدوا ﺑﻨﻪﻣﺎی ﺋﺎﯾﯿﻦ دهﮐﻪﯾﻨﻪوه ﺑﻪ ﯾﺎﺳﺎو ﻓﺮهژﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺋﯿﺴﺘﺎ ﻗﻪدهﻏﻪ ﺑﻮوه ﻟﻪم و‪‬ﺗﻪدا ﺋﺎزاد دهﺑ‪‬ﺖ‬ ‫ﺋﺎﯾﺎ دهزاﻧﻦ ﮐﻪ ﻟﻪ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﻤﻪدا ڕۆژاﻧﻪ ھﻪزاران ھﻪزار ﺗﺎوان دهﮐﺮ‪‬ﺖ ﺑ‪ ‬ﺋﻪوهی ﻟﻪ ھﯿﭻ ﺟ‪‬ﮕﺎﯾ‪‬ﮏ ﺗﯚﻣﺎر ﺑﮑﺮ‪‬ﺖ‬ ‫ﺋﺎﯾﺎ دهزاﻧﻦ ‪:‬‬ ‫*ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻧﺒﻪر ﺑﻪ ژﻧﺎن ڕوا‪‬ﻪت و ﺳﯿﻤﺎ‪‬ﯿﮑﯽ ڕازاوهی ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﭘﯿﺎوﺳﺎﻻرﯾﻪ و دهﯾﺎن ڕوﺧﺴﺎری ھﻪﯾﻪ و ﺋﺎﯾﺎ دهزاﻧﻦ ﮐـﻪ ﺗﺎﮐـﻪ ﺗﺎﮐـﻪی ﺋ‪‬ﻤـﻪ ﻟـﻪ ھﻪ‪‬ﺴـﻮڕاﻧﯽ ﺋـﻪم ﺑﺎزﻧـﻪی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺎﻧـﻪ‬ ‫ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرﯾﻦ‬ ‫ﺋﺎﯾﺎ ھﯿﭻ ﺑﯿﺮﺗﺎن ﻟﻪوه ﮐﺮدۆﺗﻪوه ﮐﻪ ﺋﻪم ڕووداو و ﮐﺎرهﺳﺎﺗﺎﻧﻪ ﺑﯚ دهﻗﻪوﻣ‪‬ﻦ؟؟‬ ‫ﺋﺎﯾﺎ ھﯿﭻ ﺑﯿﺮﺗﺎن ﻟﻪوه ﮐﺮدۆﺗﻪوه ﮐﻪ ﮐﺎﺗﯽ ﺋﻪوه ھﺎﺗﻮوه ﮐﻪ ﺋ‪‬ﻮهش‪ ،‬ﮐﻪ ﺋ‪‬ﻤﻪش دهﻧﮓ ھﻪ‪‬ﺒ‪‬ﯾﻦ؟؟؟؟‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪53 :‬‬

‫‪Page : 53‬‬

‫ﺟ‪‬ﮕﺎﯾﻪدا ﭘﻪﯾ‪‬هو ﮐﺮاوه ﮐﻪ ﭼﯿﻨﯽ ﮐﺮ‪‬ﮑـﺎر ﯾـﺎن ﻟـﻪ ﭘ‪‬ﻨـﺎو ﺑﻪدهﺳـﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯽ دا ھـﻪﻧﮕﺎوی ھـﻪ‪‬ﮫ‪‬ﻨﺎوه وه ﯾـﺎن ﺑـﯚ ﻣﺎوهﯾـﻪﮐﯽ ﮐـﻮرﺗﯿﺶ ﺑﻮوﺑ‪‬ـﺖ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯽ ﺧـﯚی داﻣﻪزراﻧـﺪوه‪.‬‬ ‫ﭼﻮﻧﻜﻮو ﮐﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ -‬ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ ﭼﯿﻨـﯽ ﻛﺮ‪‬ﻜـﺎر ﺑـﻪ ھ‪‬ـﺮش ﮐﺮدﻧﻪﺳـﻪر ﺧﺎوهﻧﺪارﯾـﻪﺗﯽ ﺗﺎﻛﻪﻛﻪﺳـﯽ واﺗـﻪ ﻣﺎﻟﮑﯿـﻪﺗﯽ ﺧﻮﺳﻮﺳـﯽ‪ ،‬دهﭼ‪‬ﺘـﻪ ﺷـﻪڕی رﯾﺸـﻪی ﻧﺎﯾﻪﮐﺴـﺎﻧﯽ ﻧ‪‬ـﻮان ژﻧـﺎن و ﭘﯿـﺎو‪ .‬راﺳـﺖ ﻟـﻪم‬ ‫رواﻧﮕﻪوهﯾﻪ ﮐﻪ ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮﺑﻪردﻧﯽ ﺑﻮارهﮐﺎﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧﻮاﻧﺪن دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺳﻪر ﺑﻪﺳﺘ‪‬ﻨﯽ ھ‪‬ﺮﺷ‪‬ﮑﯽ رادﯾﮑﺎڵ ﺑﯚﺳﻪر رژﯾﻤﯽ ﺳﻪرﻣﺎﯾﻪداری ﻣﻪزھﻪﺑﯽ زاڵ ﺑﻪﺳﻪر ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا و‬ ‫ﻟﻪ ﻣﻪﺳﯿﺮی روﺧﺎﻧﺪﻧﯽ ﺷﯚڕﺷﮕ‪‬اﻧﻪی ﺋﻪم رژﯾﻤﻪوه ﺗ‪‬ﭙﻪڕ دهﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬وﺧ‪ ‬رژﯾﻤﯽ ﮐﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ‬ ‫ﺑﮋی ﺋﺎزادی‪ ،‬ﺑﻪراﺑﻪری‪ ،‬ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﯽ ﮐﺮ‪‬ﮑﺎری‬ ‫ﺑﮋی ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺰم‬ ‫ﮐﻮﻣﯿﺘﻪی ﻧﺎوهﻧﺪی ﺣﯿﺰﺑﯽ ﻛﻮﻣﯚﻧﯿﺴﺘﯽ ﺋ‪‬ﺮان‬ ‫‪٤‬ی ﺳﻪرﻣﺎوهزی ‪١٣٩١‬‬ ‫ر‪‬ﻜﻪوﺗﯽ ‪٢٤‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪٢٠١٢‬‬

‫ﺑﻪ ﺑﯚﻧﻪی ‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮ ڕۆژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺑﻪرﺋﻪﻧﮕﺎر ﺑﻮﻧﻪوه ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن!‬ ‫ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﺳﻪﻧﺘﻪری ژﻧﺎﻧﯽ ﮐﻮرد ﻟﻪ ﮐﯚ‪‬ﻦ‬ ‫ﺋﺎﯾﺎ دهزاﻧﻦ ‪:‬‬ ‫*ژﻧﺎن دووﺳ‪‬ﮫﻪم ﺗﺎ ﺳﯽﭼﻮارهﻣﯽ ﮐﺎری دوﻧﯿﺎ ﺋﻪﻧﺠﺎم ﺋﻪدهن‪،‬ﺋﻪوﯾﺶ ﻟﻪ ﮐﺎﺗ‪‬ﮑﺪا ﮐﻪ ‪ 10‬ﻟﻪ ‪100‬ی دهﺳﮑﻪوﺗﯽ ﺋـﺎﺑﻮوری دوﻧﯿـﺎ ﺑـﻪ ﺋـﻪوان‬ ‫دهﮔﺎت؟‬ ‫ﺋﺎﯾﺎ دهزاﻧﻦ ‪:‬‬ ‫*ﭼﻮار ﺑﻪش ﻟﻪ ﭘﯿﻨﺞ ﺑﻪﺷﯽ ھﻪژاراﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﺋﺎﻣﺮﯾﮑﺎ ژﻧﺎن و ﻣﻨـﺪا‪‬ﻧﻦ و ﻟـﻪم و‪‬ﺗـﻪدا ھـﻪر ‪ 15‬ﺳـﺎﻧﯿﻪ ﯾـﻪک ژن ﺑـﻪر ﺷـﻪق و ﻟﯿـﺪان دهﮐـﻪو‪‬ﺖ و ھـﻪر ڕۆژهی ﭼـﻮار ژن ﻟـﻪ ژ‪‬ـﺮ زهﺑـﺮی ﻟ‪‬ـﺪان و‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﮔﯿﺎﻧﯿﺎن ﻟﻪ دهﺳﺖ ﺋﻪدهن و ھﻪرﺷﻪش دهﻗﯿﻘﻪ دهﺳﺖدر‪‬ﮋی ﺟﻨﺴﯽ دهﮐﺮ‪‬ﺘﻪ ﺳﻪر ژﻧ‪‬ﮏ؟‬ ‫ﺋﺎﯾﺎ دهزاﻧﻦ ‪:‬‬ ‫ﻟﻪ ھﻪر ‪ 18‬ﺳﺎﻧﯿﻪدا ﻟﻪ دوﻧﯿﺎ ژﻧ‪‬ﮏ دهﮐﻪو‪‬ﺘـﻪ ﺑـﻪر ﻣﻪﺗﺮﺳـﯽ ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿـﮋی و ﻟـﻪ ھـﻪر ‪ 3‬ژن‪ ،‬ژﻧ‪‬ـﮏ ﻗﻮرﺑـﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿـﮋی ﺟﻪﺳـﺘﻪﯾﯽ و ڕۆﺣـﯽ و ڕهواﻧﯿـﻪ و ﻟـﻪ ھـﻪر ‪ 5‬ژن ژﻧ‪‬ـﮏ ﺑـﻪر ﻣﻪﺗﺮﺳـﯽ‬ ‫دهﺳﺘﺪر‪‬ﮋی ﺟﻨﺴﯽ ﮐﻪوﺗﻮه ﯾﺎن دهﺳﺘﺪر‪‬ﮋی ﮐﺮاوهﺗﻪ ﺳﻪر‪ ،‬و زﯾﺎﺗﺮﻟﻪ ‪ %61‬ژﻧﺎن ﻟﻪ ﮐﺎﺗﯽ دووﮔﯿﺎﻧﯿﺪا ﺑﻪرهوڕوی ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی دهﺑﻨﻪوه و ڕۆژی ‪ 7‬ھـﻪزار ﮐﭽـﯽ ﻣﻨـﺪاڵ ﻟـﻪ دوﻧﯿـﺎدا ﺑـﻪ زۆر ﺑـﻪ ﺷـﻮو‬ ‫ﺋﻪدر‪‬ﻦ وﻟﻪ ھﻪر ‪ 2‬ﮐﭽﯽ ﻣﻨﺪاڵ ﮐﻪ ﺑﻪ زۆر ﺑﻪ ﺷﻮ ﺋﻪدر‪‬ﺖ ﯾﻪﮐ‪‬ﮑﯿﺎن دهﮐﻪو‪‬ﺘﻪ ﺑﻪر ﻣﻪﺗﺮﺳﯽ و ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿـﮋی ﺑﻪراﻧﺒـﻪر دهﮐﺮ‪‬ـﺖ و ھـﻪر ﺳـﺎ‪‬ﻪ ‪ 10‬ﻣﯿﻠﯿـﻮن ﻣﻨـﺪا‪‬ﯽ ﮐـﭻ ﻣﻨـﺪا‪‬ﯿﺎن دهﺑ‪‬ـﺖ ﻟـﻪ ﮐﺎﺗ‪‬ﮑـﺪا‬ ‫ﺧﯚﯾﺎن ھ‪‬ﺸﺘﺎ ﻣﻨﺪا‪‬ﻦ؟‬ ‫ﺋﺎﯾﺎ دهزاﻧﻦ ‪:‬‬ ‫*زۆرﺗﺮﯾﻦ ﭘﻮ‪‬ﯽ ﺑﺎزهرﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪ ژﻧﺎن و ﺑﻪ ﮐﺎ‪ ‬ﮐﺮدﻧﯽ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺋﯿﺮان دهﭼ‪‬ﺘﻪ ﮔﯿﺮﻓﺎﻧﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاران و ﮐﻪﺳﺎﯾﯿﻪﺗﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﺣﮑﻮﻣﻪت و ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ڕاﭘﯚرﺗﯽ وهزارهﺗﯽ دهرهوی ﺋﺎﻣﺮﯾﮑـﺎ ڕۆژاﻧـﻪ زﯾـﺎﺗﺮ ﻟـﻪ‬ ‫‪ 54‬ژﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﺑﻪ وو‪‬ﺗﺎﻧﯽ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن‪،‬ﺋﯿﻤﺎرات‪ ،‬ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮوی ﻋﻪرهﺑﯽ و ﺗﻮرﮐﯿﻪ دهﻓﺮۆﺷﺮ‪‬ﻦ و زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ‪ 100‬ﺣﺎ‪‬ﻪت ﺑﻪردﺑﺎران ﺗﺎ ﺋﯿﺴﺘﺎ ﻟـﻪ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﺪا ﺑـﻪڕ‪‬ﻮه ﭼـﻮوه ﮐـﻪ زﯾـﺎﺗﺮ ﻟـﻪ‪% 70‬ی ژﻧـﺎن‬ ‫ﺑﻮون و ﺋ‪‬ﺴﺘﺎش ‪ 59‬ﮐﻪس ﻟﻪ ﺑﻪﻧﺪﯾﺨﺎﻧﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﺪان ﮐﻪ ﺋﻪو ﺣﻮﮐﻤﻪﯾﺎن ﺑﻪ ﺳﻪردا داﺳﻪﭘﺎوه؟‬ ‫ﺋﺎﯾﺎ دهزاﻧﻦ ‪:‬‬ ‫*ﻟﻪ دوﻧﯿﺎدازﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ‪ 135‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ژن ﻟﻪ ﺑﺎری ﺟﻨﺴﯿﻪوه ﮐﻪمﺋﻪﻧﺪام ﮐﺮاون وڕۆژاﻧﻪ ‪ 6000‬ﮐﭽﯽ ﻣﻨﺪاڵ ﻟﻪ ﺑﺎری ﺟﻨﺴﯿﻪوه ﮐﻪم ﺋﻪﻧﺪام دهﮐﺮﯾﻦ؟‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪52 :‬‬

‫‪Page : 52‬‬

‫و ﻛﭽﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺋ‪‬ﺮان و ﺟﯿﮫﺎن دەﻛﺎ و ھﯿﻮادارە ﺑ‪ ‬ﺧ‪‬ﺑﺎﺗﯽ ھ‪‬ﻣ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ﻧ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ھ‪‬ﻣﻮو ﺑ‪ ‬ﻣﺎﻓﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜ‪ ‬ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ﺋﺎﻓﺮەﺗـﺎن ھ‪‬ﮕﯿـﺮێ و ﺑ‪ ‬ﻛﯚﻣ‪‬ﮕـﺎﯾ‪‬ﻜﯽ ﯾ‪‬ﻛﺴـﺎن و ﺑـ‪ ‬ﺟﯿـﺎوازی‬ ‫ﺑﮕ‪‬ﯾﻦ‪ .‬ﻟ‪ ‬رۆژی ‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪ 2010‬رۆژی ﺑ‪‬رﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر در‪‬ﮋەدان ﺑ‪ ‬ﺧ‪‬ﺑﺎت دژی ھ‪‬ﻣﻮو ﻧﺎﻋ‪‬دا‪‬ﺗﯿ‪‬ﻛﺎن و ﺑ‪‬ﺗﺎﯾﺒ‪‬ت ﻧ‪‬ھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺋﺎﻓﺮەﺗـﺎن‬ ‫ﭘ‪‬ﺪاﮔﺮی دەﻛ‪‬ﯾﻨ‪‬وە ‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬رﻛ‪‬وێ ﺧ‪‬ﺑﺎﺗﯽ ﻣﺎﻓﺨﻮازاﻧ‪‬ی ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺒ‪‬وﺧﯿ‪ ‬رژ‪‬ﻤﯽ دژە ژﻧﯽ ﺋﺎﺧﻮﻧﺪی‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﺑﺎت ی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‬ ‫ﻛﯚﻣﯿﺘ‪‬ی ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن‬ ‫‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪2012‬‬

‫راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﮐﻮﻣﯿﺘﻪی ﻧﺎوهﻧﺪی ﺣﯿﺰﺑﯽ ﮐﻮﻣﯚﻧﯿﺴﺘﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻪ ﺑﯚﻧﻪی ‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮ "رۆژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺳ‪‬ﯾﻨﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژﺑﻪ ژﻧﺎن"‬ ‫زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ﯾﻪک دهﯾﻪ ﺑﻪﺳﻪر دهرﭼﻮوﻧﯽ ﺑ‪‬ﯾﺎرﻧﺎﻣﻪی ر‪‬ﮑﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮهﮐﺎن ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ دﯾﺎرﯾﮑﺮدﻧﯽ رۆژی ‪25‬ی‬ ‫ﻧــــﻮاﻣﺒﺮ‪ ،‬ر‪‬ﻜــــﻪوﺗﯽ ‪5‬ی ﺳــــﻪرﻣﺎوهز وهک "رۆژی ﺳــــ‪‬ﯾﻨﻪوهی ﺗﻮﻧــــﺪوﺗﯿﮋی دژﺑــــﻪ ژﻧــــﺎن" ﺗ‪‬ﭙــــﻪڕ دهﺑ‪‬ــــﺖ‪25 .‬ی ﻧــــﻮاﻣﺒﺮ‬ ‫وهﺑﯿﺮھ‪‬ﻨﻪرهوهی رۆژ‪‬ﮑﻪ وا ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1960‬دا ﺳ‪ ‬ﺧﻮﺷﮑﯽ ﺷﯚڕﺷﮕ‪‬ی "ﻣﯿﺮاﺑﻞ" ﻧﺎﺳـﺮاو ﺑـﻪ "ﭘﻪﭘﻮﻟـﻪ ﻟـﻪﺑﯿﺮ ﻧـﻪﮐﺮاوهﮐﺎن"‬ ‫دوای ﺷﮑﺴـــﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺑﺰووﺗﻨـــﻪوهی دژی دﯾﮑﺘـــﺎﺗﯚڕی ‪14‬ی ژوﺋﯿـــﻪ ﻟـــﻪ ﮐﯚﻣـــﺎری دوﻣ‪‬ﻨﯿﮑـــﻪﻧﯽ ﺋﺎﻣﺮﯾﮑـــﺎی ﻻﺗـــﯿﻦ ﻟـــﻪ ﮐـــﺎﺗﯽ‬ ‫ﮔﻪڕاﻧﻪوهﯾﺎن ﻟﻪ زﯾﻨﺪان ﻟﻪ ﮐ‪‬ﻮهﮐﺎﻧﯽ ﺑﻪﯾﻨﯽ ڕ‪‬ﺪا ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﻣﻪﺋﻤﻮراﻧﯽ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﻪوه ﮐﻮژران‪.‬‬ ‫ھﻪرﺑﻪو ﭼﻪﺷﻨﻪی ﮐﻪ دﯾﺎرﯾﮑﺮدﻧﯽ رۆژ‪‬ﮑﯽ ﺋﺎوا ﺋﺎﮐﺎﻣﯽ ﺳﺎ‪‬ﻧ‪‬ﮏ ﺧﻪﺑﺎﺗﯽ ﺷ‪‬ﻠﮕﯿﺮ و ﻧﻪﭘﺴﺎوهی ر‪‬ﮑﺨﺮاوهﮐﺎﻧﯽ داﻛﯚﻛﯿﻜـﺎری‬ ‫ﻣﺎﻓﻪﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎن و ﮔﻮﺷﺎری وﯾﮋداﻧﯽ ﺑﻪﺷﻪرﯾﻪﺗﯽ ﺑﻪراﺑﻪری ﺗﻪ‪‬ﻪب ﺑﻮو‪ ،‬ھﻪر ﺑﻪو ﺟﯚرهش ھﻪ‪‬ﮕﺮﺗﻨﯽ ھﻪر ھـﻪﻧﮕﺎو‪‬ﮓ ﻟـﻪ‬ ‫ﭘ‪‬ﻨﺎوی ﺳ‪‬ﯾﻨﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژﺑﻪ ژﻧﺎن ﻟﻪ ر‪‬ﮕﺎی ﺧﯚڕاﮔﺮی و ﺧﻪﺑﺎﺗ‪‬ﮑﻪوه ﺗ‪‬ﭙﻪڕ دهﺑ‪‬ﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻪﻧﯿﺎ دژﺑﻪ ھﻪرﭼﻪﺷﻨﻪ ھ‪‬ﻤﺎﯾﻪﮐﯽ ﭘﻪﯾ‪‬هوﮐﺮاﻧﯽ ﺋﻪم ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻪوه ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن ﺋﺎراﺳـﺘﻪ ﺑﻜﺮ‪‬ـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ‪‬ﮑﻮ ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻪﺳﺘ‪‬ﻨﯽ ﺧﻪﺑﺎﺗ‪‬ﻜﯽ ﺑﻪرﯾﻦ و ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ دژ ﺑﻪ ﻧﯿﺰاﻣ‪‬ﮏ دهﺳﺘﻪﺑﻪر دهﺑ‪‬ﺖ ﮐﻪ ﻟﻪ ر‪‬ﮕﺎی ﺑﻪﻧﺪﮐﺮدﻧﯽ ﻧﯿﻮهی ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯿﻪوه در‪‬ﮋه ﺑﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪﮐﻪی دهدات‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژﺑﻪ ژﻧﺎن دﯾﺎردهﯾﻪﮐﯽ ﻣ‪‬ﮋووﯾﯽ و ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﻪ و ﺋﺎو‪‬ﺘﻪی ﮔﻪﻟ‪‬ﮏ ﺷﮑ‪ ‬و ﺷ‪‬ﻮهی ﺟﯚراوﺟﯚره‪ .‬ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﺪا زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ‪ ٢‬ﻣﻠﯿﯚن ژن وهك ﻛﺎ‪ ‬دهﻛ‪‬ﻦ و دهﻓﺮۆﺷﺮ‪‬ﻦ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻠﯿﯚن ﻛﭽـﯽ ﻻو‬ ‫ﻟﻪ ھﻪر ﭘ‪‬ﻨﺞ ﻗﺎڕهی دﻧﯿﺎدا ﺑﻪﺑ‪ ‬ﻣﺎﻓﯽ ھﻪ‪‬ﺒﮋارن ﻧﺎﭼـﺎر ﺑـﻪ ھﺎوﺳـﻪرﮔﯿﺮی دهﻛـﺮ‪‬ﻦ‪ .‬ھـﻪﻣﻮو ﺳـﺎ‪‬ﮏ ﻧﺰﯾﮑـﻪی ‪ ١٤‬ﻣﻠﯿـﯚن ﮐﭽـﯽ ﮐـﻪم ﺗﻪﻣـﻪن دووﮔﯿـﺎن دهﺑـﻦ‪ .‬ر‪‬ـﮋهی ﻣـﺮدن ﻟـﻪ ﻧ‪‬ـﻮ ﺋـﻪم ﻛﭽﺎﻧـﻪدا ﻟـﻪو‬ ‫ﻣﺎﻧﮕﺎﻧﻪی ﺗ‪‬ﯿﺪا دووﮔﯿﺎﻧﻦ و دوای ﻣﻨﺎ‪‬ﺒﻮون ‪ 5‬ﺑﻪراﺑﻪری ﺋﻪو ژﻧﺎﻧﻪﯾﻪ ﮐﻪ ﻟﻪ ﺗﻪﻣﻪﻧﯽ ﻣﺎﻣﻨﺎوهﻧﺪﯾﺪا زهﻣﺎوهﻧﺪ دهﮐﻪن‪ .‬ﭘﯿﺸﻪﺳﺎزی ﭘﯚڕﻧﻮﮔﺮاﻓﯽ ﺑﯚ ﻣﺎﻓﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﺳﻪرﻣﺎﯾﻪداری ﻟﻪ دﻧﯿﺎدا ﺑﯚﺗﻪ ﭘﯿﺸـﻪﯾﻪﮐﯽ‬ ‫ﭘ‪‬داھﺎت‪ .‬ﻟﻪ ﺷﻪڕه ﺋﯿﻤﭙ‪‬ﯾﺎﻟﯿﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻗﺎڕهﯾﯽ و ﻧﺎوﭼﻪﯾﯿﻪﮐﺎﻧﺪا‪ ،‬ژﻧﺎن ﯾﻪﮐﻪﻣﯿﻦ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و دهﺳﺘﺪر‪‬ﮋﯾﻦ‪ 20 ،‬ھﻪزار ژن ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﺪا دهﺑﻨﻪ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﻗﻪﺗ‪‬ﯽ ﻧﺎﻣﻮﺳﯽ‪ .‬ژﻧﺎن ﺑﯚ رزﮔﺎر ﺑـﻮون‬ ‫ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﭘﻪﯾ‪‬هوﮐﺮاو ﻟﻪ دژﯾﺎن دهﺳﺖ ﺋﻪدهﻧﻪ ﻛﺮدهوهی ﺧﯚﻛﻮژی‪ ،‬ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺑﺎزاڕی ﮐـﺎردا ﯾﻪﮐـﻪم ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿـﺎﻧﯽ ﻗـﻪﯾﺮاﻧﯽ ﺋـﺎﺑﻮورﯾﻦ‪ .‬ﻟـﻪ ﺑﻪراﻧﺒـﻪر ﮐـﺎری ھﺎوﺷـ‪‬ﻮهدا ﻟﻪﮔـﻪڵ ﭘﯿـﺎوان‪ ،‬ﺣﻪﻗﺪهﺳـﺘﯽ‬ ‫ﮐﻪﻣﺘﺮ وهردهﮔﺮن‪ ،‬و ھﯿﺘﺮ‪ .‬ھﻪﻣﻮو ﺋﻪﻣﺎﻧﻪ دهرﺧﻪری ﺋﻪوهﯾـﻪ ﮐـﻪ ﺑـﯚ ﮐﯚﺗـﺎﯾﯽ ھ‪‬ﻨـﺎن و ﺳـ‪‬ﯾﻨﻪوهی ﺋـﻪم ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺎﻧـﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﻪ ﺑﭽـﯿﻦ ﺑـﻪﮔﮋ ﭘ‪‬ﻮهﻧـﺪی و ﻧﯿﺰاﻣـﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯽ و ﺋـﺎﺑﻮوری ﺳـﻪرﻣﺎﯾﻪدارﯾﺪا‪.‬‬ ‫ﭼﻮوﻧﻜﻮو ﺋﻪو ﻧﯿﺰاﻣﻪ ھﻪم ﺑﻮاری ﺋﻪم ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺎﻧﻪی ﺧﯚش ﮐﺮدوه و ھﻪم ﻟﻪ ر‪‬ﮕﺎی ﭘﺘﻪوﮐﺮدﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﭘﯿﺎوﺳﺎﻻرﯾﻪوه‪ ،‬دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ -‬ﺋﺎﺑﻮوری ﺧﯚی دهﭘﺎر‪‬ﺰﯾﺖ‪.‬‬ ‫ﺋﻪﮔﻪرﭼﯽ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎی ﮐﯚﯾﻠﻪﯾﯽ ﻛﺎری ﮐﺮ‪‬ﮕﺮﺗﻪی ﺋﯿﻨﺴﺎن ﺳﻪرﭼﺎوهی ھﻪ‪‬واردﻧﯽ ڕهﮔﻪزی و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻪ دژﺑﻪ ژﻧﺎﻧﻪ و ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ھ‪‬ﻨـﺎن ﺑـﻪ ﺗﻮوﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻧﻮاﻧـﺪن ﻟـﻪ دژی ژﻧـﺎن ﻟـﻪ ﮔـﺮهوی‬ ‫ھﻪ‪‬ﻮهﺷﺎﻧﺪﻧﻪوهی ﻛﺎری ﻛﺮێ ﮔﺮﺗﻪ و ﺋﻪو ﻧﯿﺰاﻣﻪداﯾﻪ ﻛﻪ ﺑﯚ ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﺧﯚی ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی و ﻧﺎﯾﻪﻛﺴﺎﻧﯽ دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﭘ‪‬هو دهﻛﺎت‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺑﻪ ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ ﺧﻪﺑﺎﺗﯽ رزﮔﺎرﯾﺨﻮازاﻧﻪ و ﺑﻪراﺑـﻪری ﺗﻪ‪‬ﻪﺑﺎﻧـﻪ‬ ‫ﻟﻪ و‪‬ﺗﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸﮑﻪوﺗﻮوی ﺳﻪرﻣﺎﯾﻪداری و ﭘﺎﺷﻪﮐﺸﻪ ﮐﺮدن ﺑﻪ ﻣﻪزھﻪب‪ ،‬ﮔﻪﻟ‪‬ﮏ ﺳﻨﻮر و ﺑﻪرﺑﻪﺳﺘﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ و ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻟﻪﺑﻪردهم ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧﻮاﻧﺪن دژﺑﻪ ژﻧﺎن داﻧﺪراوه‪.‬‬ ‫ﻟــﻪم ﻧ‪‬ﻮاﻧــﻪدا ﮐﯚﻣــﺎری ﺋﯿﺴــﻼﻣﯽ ھــﻪم وهک رژﯾﻤــﯽ ﻻﯾــﻪﻧﮕﺮی ﺑﻪڕﺑﻪڕﯾــﻪﺗﯽ ﺳــﻪرﻣﺎﯾﻪداری و ھــﻪم وهک رژﯾﻤ‪‬ــﮏ ﮐــﻪ ﻣﻪزھــﻪﺑﯽ ﮐﺮدۆﺗــﻪ ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ــﮏ ﺑــﯚ ﻣﺎﻧﻨــﻪوهی ﺋــﻪم ﻣﻮﻧﺎﺳــﺒﺎﺗﻪ دژی ﺋﯿﻨﺴــﺎﻧﯿﻪ و‬ ‫ﺗﻮوﻧﺪﻛﺮدﻧﻪوهی ﭼﻪوﺳﺎﻧﻨﻪوهی ﻛﺮ‪‬ﻜﺎران‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﺎوهی ‪ 34‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ڕاﺑﺮدودا ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪﯾﻪﮐﯽ ﮔﻪﻟ‪‬ﮏ ﺟﻪﻧﺎﯾﻪﺗﻜﺎراﻧﻪی ﺑﯚ ﺧـﯚی ﺗﯚﻣـﺎر ﻛـﺮدووه‪ .‬ﺋـﻪم رژﯾﻤـﻪ ﺑـﻪ ﮐـﻪ‪‬ﮏ وهرﮔـﺮﺗﻦ ﻟـﻪ ﺋـﺎﯾﯿﻦ وهک ﺋـﺎﻣﺮاز‪‬ﮑﯽ‬ ‫ﺋﺎﯾﺪﺋﯚﻟﯚژﯾﮏ و ﺑﻪ ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ ﻓﻪرھﻪﻧﮕﯽ دواﮐﻪوﺗﻮاﻧﻪ و ﭘﯿﺎوﺳﺎﻻراﻧﻪ‪ ،‬ھﻪ‪‬واردن و ﻧﺎﺑﻪراﺑﻪری رهﮔﻪزی و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧﻮاﻧﺪن دژﺑﻪ ژﻧﺎﻧﯽ رهﺳﻤﯿﻪت ﭘ‪‬ﺪاوه و ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻛﺮدووه‪.‬‬ ‫ﺋﻪﮔﻪر ﺳﻪرهﺗﺎﯾﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﺎﻓﻪﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎن وهک ﻣﺎﻓﯽ ﺗﻪ‪‬ق‪ ،‬ﻣﺎﻓﯽ ﺳﻪرﭘﻪرﺳﺘﯽ ﮐﺮدﻧﯽ ﻣﻨﺪاڵ‪ ،‬ﻣﺎﻓﯽ ﻣﯿﺮات‪ ،‬ﻣﺎﻓﯽ ﺳﻪﻓﻪر ﮐﺮدن‪ ،‬ﻣﺎﻓﯽ ھﻪ‪‬ﺒﮋاردﻧﯽ ﺟﻠﻮﺑـﻪرگ‪ ،‬ﻣـﺎﻓﯽ ھـﻪ‪‬ﺒﮋاردﻧﯽ ﺑﺎﺑـﻪﺗﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨـﺪن و‬ ‫ھﯿﺘﺮ ﺑﻪردهوام ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﮐﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﻪوه ﺧﺮاوﻧﻪﺗﻪ ژ‪‬ﺮﭘ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ژﻧﺎن ﻣﺎﻓﯽ ھﻪ‪‬ﺴﻮﮐﻪوﺗﯽ ﺋﺎزاداﻧﻪﯾﺎن ﻟﻪﮔﻪڵ ﭘﯿﺎوان ﻧﯿﯿﻪ‪ ،‬ﺋﻪوهی ﮐﻪ ﺟﯿﺎ ﮐﺮدﻧﻪوهی رهﮔﻪزی ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﻧﺎوهﻧﺪه ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ‬ ‫و ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﻟﻪ داﻣﻪزراوه ﺋﺎﻣﻮزﺷﯿﻪﮐﺎﻧﯿﺸﺪا ﮐﺮاوهﺗﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎﯾﻪﮐﯽ ﻧﻪﮔﯚڕ و "ﺳﻪرﭘ‪‬ﭽﯽ ﮐﺎران" ﻟﻪﮔﻪڵ ﻟ‪‬ﺪان و ﺳﻮوﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ﭘ‪‬ﻜﺮدﻧـﯽ ﺧﺎھـﻪراﻧﯽ زﯾﻨـﻪب و ﺗﻪﻧﺎﻧـﻪت زﯾﻨـﺪان و ﺷـ‪‬ﻼق ﻟ‪‬ﺪاﻧﯿﺸـﺪا ﺑـﻪرهو‬ ‫روو دهﺑﻨﻪوه و ھﺎوﮐﺎﺗﯿﺶ رژﯾﻢ ﺑﻪ ﺑﻪﺧﺸﯿﻨﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﭼﻪﻧﺪ ھﺎوﺳﻪری ﺑﻪ ﭘﯿﺎوان و ﭘﻪرهﭘ‪‬ﺪاﻧﯽ ﺳـﯿﻐﻪ‪ ،‬روا‪‬ـﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﯾﺎﺳـﺎﯾﯽ ﺑـﻪ ﻟﻪﺷﻔﺮۆﺷـﯽ و ﮐـ‪‬ﯾﻦ و ﻓﺮۆﺷـﺘﻨﯽ ژن وهک ﮐﺎﻻﯾـﻪک دهدات‪ ،‬وﯾﻨﻪﯾـﻪﮐﯽ‬ ‫ﺋﺎﺷﮑﺮاﯾﻪ ﻟﻪ ﺟﻪھﻪﻧﻪﻣ‪‬ﮏ ﮐﻪ ﺋﺎو‪‬ﺘﻪ ﺑﻮوﻧﯽ دﯾﻦ و ﺳﻪرﻣﺎﯾﻪ ﻟﻪ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻪدی ھﯿﻨﺎوه‪ .‬ﻟﻪ راﺳﺘﯿﺪا ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧﻮاﻧﺪﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ دژﺑـﻪ ژﻧـﺎن ﻧـﻪ ﺗـﻪﻧﯿﺎ ﯾـﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟـﻪ ﮐﯚ‪‬ﻪﮐـﻪﮐﺎﻧﯽ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﯚﻣـﺎری‬ ‫ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﺑﻮوه‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﮑﻮو ﺑﻪﺳﺘ‪‬ﻨ‪‬ﮑﯽ ﻟﻪﺑﺎرﺗﺮﯾﺸﻪ ﺑﯚ ﭘﻪرهﭘ‪‬ﺪاﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﻧﺎو ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ و و ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪدا‪.‬‬ ‫ﺧﻪﺑﺎت ﺑﯚ ﺳ‪‬ﯾﻨﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژﺑﻪ ژﻧﺎن و ﻟﻪوﯾﺶ ﮔﺮﻧﮕﺘﺮ ﺧﻪﺑﺎت ﻟﻪ ﭘ‪‬ﻨﺎو ﺑﻪراﺑﻪری ژن و ﭘﯿﺎو و ھﻪ‪‬ﻮهﺷﺎﻧﺪﻧﻪوهی ﺋﺎﭘﺎرﺗﺎﯾﺪی رهﮔﻪزی ﻟﻪ ﺷﮑ‪ ‬و ﺷ‪‬ﻮهی ﺑﻪرﯾﻨﯿﺪا ﺑﻪ در‪‬ﮋاﯾﯽ ﻣ‪‬ﮋوو ﻟﻪو‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪51 :‬‬

‫‪Page : 51‬‬

‫ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬ک ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬ر ﺑﻨ‪‬ﻣﺎﮐﺎﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺑﻨ‪‬ڕەﺗﯽ ﺟﺎڕﻧﺎﻣ‪‬ی ﻣﺎﻓﯽ ﻣـﺮۆڤ داﻣ‪‬زرا ﺑ‪‬ـﺖ‪ .‬ﺑـﯚ ﮔ‪‬ﯾﺸـﺘﻨﯿﺶ ﺑ‪‬و ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـﺎ و ﯾﺎﺳـﺎﯾ‪ ‬ﺋ‪‬رک و ﻣ‪‬ودای زۆرﻣـﺎن ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﺸـ‪ ‬و ژﻧـﺎن ﺋ‪‬ﺑ‪‬ـﺖ زۆر ﺑ‪ ‬راﺷـﮑﺎواﻧ‪‬‬ ‫ﺑ‪‬ﻨ‪ ‬ﻣ‪‬ﯾﺪاﻧ‪‬وە و ﺑ‪ ‬دژ ﯾﺎﺳﺎی‪ ،‬ﮐﯚﻧ‪‬ﭘ‪‬رەﺳـﺖ و ﭘﯿﺎوﺳـﺎﻻرﯾﺪا ﺑﭽـﻨ‪‬وەو‪ ،‬ﺋ‪‬ﮔﯿﻨـﺎ ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﺧ‪‬ﺑـﺎﺗ‪‬ﮐ‪ ‬ﻟـ‪‬ﮕ‪‬ڕ‪‬ﻦ ﺗ‪‬ﻧﯿـﺎ ﺑـﯚ ﭘﯿـﺎوان ﺑ‪‬ـﺖ و ﺧﯚﯾـﺎن زﯾـﺎﺗﺮ ‪ ،‬ﺑ‪ ‬ﮐـﺎری ﻣـﺎڵ و ﺑ‪‬ﺧ‪‬ـﻮ ﮐﺮدﻧـﯽ ﻣﻨـﺪا‪‬وە‬ ‫ﺳ‪‬رﻗﺎڵ ﺑﮑ‪‬ن‪ ،‬ﺋ‪‬رﮐ‪‬ﮏ ﮐ‪ ‬ﺋ‪‬رﮐﯽ ﺳ‪‬رﺷﺎﻧﯽ ﭘﯿﺎوﯾﺸ‪ ،‬ﺋﯿﺘﺮ ﺋ‪‬وان ﮐﺎﺗﯿﺎن ﺑﯚ ﻧﺎﻣ‪‬ﻨ‪‬ﺘ‪‬وە ﺑﯚ ﺧﯚ ﭘ‪‬ﮕ‪‬ﯾﺎﻧﺪن و ھ‪‬روەھﺎ ﺑ‪‬ﺷﺪاری ﮐﺮدن ﻟ‪ ‬ﺧ‪‬ﺑـﺎﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯿﺪا‪ .‬ﮐـﺎﺗ‪‬ﮑﯿﺶ ﺧﯚﯾـﺎن ﻟ‪ ‬ﻣ‪‬ﯾـﺪان ﻧ‪‬ﺑـﻦ‬ ‫ﺧﺎﺗﺮﺟ‪‬ﻣﺒﻦ ﭘﯿﺎوان ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﺑ‪ ‬ﺗ‪‬ﻧﯿﺎ ﺑﻦ ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬ک داﺋ‪‬ﻧ‪‬ﻦ ﮐ‪ ‬زﯾﺎﺗﺮ وﯾﺴﺖ و داواﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧﯽ ﺗ‪‬ﺪا ﺑﺒﯿﻨـﻨ‪‬وە‪ ،‬ھ‪‬ر وەک ﭼـﯚن ﯾﺎﺳـﺎی ﺋﯿﺴـﻼم ﭘﯿـﺎو داﯾﻨـﺎوە و ﺑ‪ ‬ﻗـﺎزاﻧﺠﯽ ﺧـﯚﯾ‪‬ﺗﯽ و ژن ﻟ‪ ‬زۆر‬ ‫ﺑﻮاردا ﮐﯚﯾﻠ‪‬ی ﭘﯿﺎوە و ﻣﻮ‪‬ﮑﯽ ﺧﯚﺷﮕﻮزەراﻧﯽ ﺋ‪‬وە‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﺮەدا ھ‪‬رﭼ‪‬ﻧﺪ دەزاﻧﻢ ھﯿﻮا ﺑ‪ ‬ﺗ‪‬ﻧﯿﺎ ھﯿﭻ ﻧﺎﮐﺎت‪ ،‬ﺑ‪‬م ﻣﻦ ﻟ‪‬م ﺑﯚﻧ‪‬ﯾ‪‬دا ھﯿﻮا دەﺧﻮازم ﮐ‪ ‬زۆر ﻧ‪‬ﺧﺎﯾ‪‬ﻧ‪ ‬ﺷﺎھﯿﺪی ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎﯾ‪‬ﮐﯽ ﯾ‪‬ﮐﺴﺎن و د‪‬ﻤﯚﮐﺮات ﺑـﯿﻦ ﮐ‪ ‬ﻣﺎﻓ‪‬ﮐـﺎﻧﯽ ژﻧـﺎن ﺑـ‪ ‬ﺟﯿـﺎوازی ﻟ‪‬‬ ‫ﮔ‪‬ڵ ﭘﯿﺎوان ﻟ‪‬و‪‬ﺪا ﮔﻮﻧﺠﺎو ﺑ‪‬ﺖ و ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ﯽ ﺗﻮاﻧﺎش ھ‪‬وڵ ﺋ‪‬دەم وەک ر‪‬ﺒﻮار‪‬ﮑﯽ ر‪‬ﺒﺎزی ﯾ‪‬ﮐﺴﺎﻧﯿﺨﻮازی ﻧ‪‬ﻮان ژن و ﭘﯿﺎو ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬راﻧﺒ‪‬ر ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﺑ‪‬ﺪەﻧﮓ ﻧ‪‬ﺑﻢ‪.‬‬

‫راﮔ‪‬ﯾ‪‬ﻧﺪراوی ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن‬ ‫راﮔ‪‬ﯾ‪‬ﻧﺪراوی ﻛﯚﻣﯿﺘ‪‬ی ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺧ‪‬ﺑﺎت ﺑ‪ ‬ﺑﯚﻧ‪‬ی ‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮ رۆژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن‬ ‫ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﺑﺎﺗﻜﺎری ﻛﻮردﺳﺘﺎن! ﺧ‪‬ﻜﯽ ﺋﺎزادی وﯾﺴﺘﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺋ‪‬ﺮان! ﺋ‪‬ﻧﺪاﻣﺎن وﻻﯾ‪‬ﻧﮕﺮ و دۆﺳﺘﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﯿﺘ‪‬ی ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﺑﺎت !‬ ‫ﺧ‪‬ﺑــﺎت و ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿــﺪاﻧﯽ ژﻧــﺎﻧﯽ ﺋــﺎزادﯾﺨﻮاز و ﯾ‪‬ﻛﺴــﺎﻧﯽ ﺧــﻮاز‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﭼﻮارﭼ‪‬ــﻮەی ﮔ‪‬ﯾﺸــﺘﻦ ﺑ‪ ‬ﻣــﺎﻓ‪ ‬زەوﺗﻜﺮاوەﻛﺎﻧﯿــﺎن‪ ،‬ﺑ‪‬در‪‬ﮋاﯾــﯽ ﻣ‪‬ــﮋوو ﻛﯚﻣ‪‬ــﻚ‬ ‫دەﺳﻜ‪‬وﺗﯽ ﭘ‪‬ﺑـﺎﯾ‪‬ﺧﯽ ﺑـﯚ ﺋ‪‬و ﭼﯿـﻨ‪ ‬ﮔ‪‬ورەﯾ‪‬ی ﻛﯚﻣ‪‬ﮕـﺎی ﻣﺮۆﭬـﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬رھ‪‬م ھ‪‬ﻨـﺎوە ‪.‬ﯾ‪‬ﻛ‪‬ـﻚ ﻟ‪‬و دەﺳـﻜ‪‬وﺗﺎﻧ‪ ‬ﻧﺎﺳـﺎﻧﺪﻧﯽ رۆژی ‪25‬ی ﻧـﻮاﻣﺒﺮ ﻟ‪‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە ﯾ‪‬ﻛﮕﺮﺗﻮوەﻛﺎن وەﻛﻮ رۆژی ﺑ‪‬رﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻟ‪‬ﺳ‪‬راﻧﺴـ‪‬ری ﺟﯿﮫـﺎﻧ‪ .‬ﯾ‪‬ﻛ‪‬م ﺟـﺎر ﺧ‪‬ﺑﺎﺗﻜـﺎراﻧﯽ ﻓﻤﯿﻨﺴـﺘﯽ ﻟ‪‬‬ ‫ﻛﯚﺑﻮوﻧ‪‬وەﯾ‪‬ﻜﺪا ﻟ‪ ‬ﺑﻮﮔﻮﺗﺎی ﻛﻮﻟ‪‬ﻣﺒﯿﺎ ﻟ‪ ‬رۆژەﻛﺎﻧﯽ ‪ 18‬ﺗﺎ ‪21‬ی ‪ ، 1981‬رۆژی ‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮﯾﺎن وەك رۆژی ﺑ‪‬رﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی راﮔ‪‬ﯾﺎﻧﺪ و ﭘﺎﺷـﺎن ﻛﯚﻣـﺎری دوﻣﯿـﻨﻜ‪‬ن ﺑ‪ ‬ﻛـﯚی دەﻧﮕـﯽ ‪74‬‬ ‫وە‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ﻧﺪام ﺑ‪ ‬ﻧﯿﺸﺎﻧ‪‬ی ر‪‬ﺰﮔﺮﺗﻦ ﻟ‪ ‬ﺧﻮﺷﻜﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮاﺑﺎڵ ﻛ‪ ‬ﺑ‪‬ھﯚی ﭘ‪‬ـﺪاﮔﺮی ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ﻣﺎﻓ‪‬ﻛﺎﻧﯿـﺎن ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن ﺣﻜـﻮﻣ‪‬ﺗﯽ ﻧﯿﺰاﻣـﯽ ﺋ‪‬و ﻛـﺎت ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ﺪارە دران‪ ،‬ﭘ‪‬ـﺪاﮔﺮﯾﯿﺎن ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ﺋ‪‬و رۆژە ﻛـﺮدەوە‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1999‬ﻛﯚﻣ‪‬ﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە ﯾ‪‬ﻛﮕﺮﺗﻮوەﻛﺎﻧﯿﺶ ﺑ‪ ‬ﻧﯚرەی ﺧﯚی ﺋ‪‬و ھ‪‬ﺒﮋاردن و دﯾﺎری ﻛﺮدﻧ‪‬ی ﭘ‪‬ﺳ‪‬ﻧﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﺮﯾﺘﯿﯿ‪ ‬ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر ﺋﺎﻛـﺎر و ﻛﺮدەوەﯾ‪‬ـﻚ ﻛ‪‬ﺑﺒ‪‬ـﺘ‪ ‬ھـﯚی‬ ‫ﺋﺎزاری ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯽ و رواﻧﯽ و ﻛ‪‬ﺳﯽ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﺗﻮﺷﯽ زﯾﺎن ﺑ‪ .‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪ ‬ﺟﯚرەھﺎ ﺷ‪‬ﻮەی وەك ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯽ‪ ،‬رۆﺣﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻛﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ و ﺋﺎﺑﻮوری و ﻓ‪‬رھ‪‬ﻧﮕـﯽ‪...‬ھﺘـﺪ‪ ،‬ﺑ‪‬ڕ‪‬ـﻮە دەﭼـﻦ‪ .‬ﻣ‪‬ـﮋووی‬ ‫ﭼ‪‬وﺳﺎﻧ‪‬وەی ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ﻣ‪‬ﮋووﯾ‪‬ﻜﯽ دووردر‪‬ﮋە و ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ﺑ‪‬ردەوام ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺑـ‪ ‬ﻣـﺎﻓﯽ و ﺳـ‪‬رﻛﻮت ﺑ‪‬رەوڕووﺑـﻮوﻧ‪ .‬ﺑ‪‬م دز‪‬ـﻮﺗﺮﯾﻦ و ﭘ‪‬ﺋـﺎزارﺗﺮﯾﻦ ﻻﯾ‪‬ﻧـﯽ ﭼ‪‬وﺳـﺎﻧﺪﻧ‪‬وەی ﺋﺎﻓﺮەﺗـﺎن ﺑ‪‬ڕ‪‬ـﻮەﺑﺮدﻧﯽ‬ ‫ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋﯾﯿ‪ ‬ﻟ‪‬دژﯾــﺎن‪ .‬دﯾــﺎردەی ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧــﺎن دﯾــﺎردەﯾ‪‬ﻜﯽ ﺟﯿﮫــﺎﻧﯿ‪ ‬و دەﻛــﺮێ ﺑ‪‬ــﯿﻦ ﻟ‪‬ﺳ‪‬راﻧﺴــ‪‬ری ﺟﯿﮫــﺎن ژﻧــﺎن ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺋ‪‬و ﻛ‪‬ﺸــ‪ ‬ﺑ‪‬رەوڕوون‪ ،‬ھ‪‬ــﺒ‪‬ت ر‪‬ــﮋەی ﻛ‪‬م و زۆری رادەی‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿ‪‬ﻛﺎن ﻟ‪ ‬و‪‬ﺗ‪ ‬ﺟﯚاروﺟﯚرەﻛﺎن ﺟﯿﺎوازی ھ‪‬ﯾ‪ ‬و ﻟ‪ ‬و‪‬ﺗﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺳ‪‬ﮫ‪‬م و و‪‬ﺗﺎﻧﯽ ﻟ‪‬ﺣﺎ‪‬ﯽ ﮔ‪‬ﺷ‪‬ﺳ‪‬ﻧﺪن و ﺑ‪‬ﺗﺎﯾﺒ‪‬ت و‪‬ﺗ‪ ‬دﯾﻜﺘﺎﺗﯚرﯾﯿ‪‬ﻛﺎن ﺋ‪‬و دﯾﺎردەﯾ‪ ‬زﯾﺎﺗﺮ ﺑ‪‬رﭼـﺎو دەﻛ‪‬وێ ‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﺑ‪‬راﻧﺒ‪‬ر ﺋ‪‬و رەوﺗ‪‬ش دا‪ ،‬ﺟ‪‬ﮕ‪‬ی ﺧﻮﺷـﺤﺎ‪‬ﯿ‪ ‬ﻛ ‪ ‬ﺋﺎﻓﺮەﺗـﺎن دەﺳﺘ‪‬وەﺳـﺘﺎن ﻧ‪‬ﺑـﻮوﻧ‪ ‬و ﺑ‪‬ھ‪‬ر ﻧﺮﺧ‪‬ـﻚ ﺑـﻮوﺑ‪ ،‬ﻟ‪‬ﺑ‪‬راﻧـﺒ‪‬ر ﺋ‪‬و ﻧﺎﻋ‪‬داﻟ‪‬ﺗﯿـﺎﻧ‪ ‬ﺧﯚراﮔﺮﯾـﺎن ﻛـﺮدووە و ﺑ‪ ‬ﺋﺎﮔـﺎﺑﻮوﻧ‪‬وە و ﻧﺎﺳـﯿﻨﯽ‬ ‫ﻣﺎﻓ‪‬ﻛﺎﻧﯿﺎن و ھ‪‬وڵ دان ﻟ‪‬ﭘ‪‬ﻨﺎو ﮔ‪‬ﯾﺸﺘﻦ ﺑ‪ ‬ژﯾﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﯾ‪‬ﻛﺴﺎن و ﺋﺎﺳﻮودە ﻗ‪‬ﻐﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﻗﺎﯾﻤﯿـﺎن ﻟ‪‬ﺑ‪‬راﻧـﺒ‪‬ر ھ‪‬ﻣـﻮو ﺑـ‪ ‬ﻣـﺎﻓﯽ و ﭼ‪‬وﺳـﺎﻧﺪﻧ‪‬وەﻛﺎن دروﺳـﺖ ﻛـﺮدووە‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺑ‪‬ﻟ‪‬ﺑ‪‬رﭼـﺎوﮔﺮﺗﻨﯽ رادەی‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬وﺗﻨ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫﺎن و ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧ‪‬وەی ﺳ‪‬رﻟ‪‬ﻧﻮ‪‬ﯽ دﯾﺎردە ﺑﺎوەﻛﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫﺎن و ﺋﺎ‪‬ﻮﮔﯚڕەﻛﺎن‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬وﺗﻨﯽ ژﻧـﺎن ﺑ‪‬ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ ژﻧـﺎﻧﯽ ﻛـﻮرد وەك ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺖ ﻧ‪‬ﺑـﻮوە و ھ‪‬ﺸـﺘﺎ ر‪‬ﮕ‪‬ﯾ‪‬ﻜـﯽ زۆر ﻟ‪‬ﺑ‪‬ردەم دا‬ ‫ﻣﺎوە‪ .‬ھﯚﯾ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن دەﮔ‪‬ڕ‪‬ﺘ‪‬وە ﺑﯚ ﻛﯚﻣ‪‬ـﻚ ﻓـﺎﻛﺘ‪‬ری ﻋ‪‬ﯾﻨـﯽ و زەﯾﻨـﯽ ﻛ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ﻧ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ ﭼـﯚﻧﯿ‪‬ﺗﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی وﺳـﺘ‪‬م ﻟ‪‬ﺑ‪‬راﻧـﺒ‪‬ر ﺋﺎﻓﺮەﺗـﺎن دەردەﺧـﺎ‪ .‬ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰﺗـﺮﯾﻦ ھـﯚ ﺑـﯚ‬ ‫ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮەﭼﻮوﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟ‪‬دژی ژﻧﺎن و ﻣﺎﻧ‪‬وەی ﺳ‪‬ﺒ‪‬ری ﺳﺘ‪‬م ﺑ‪‬ﺳ‪‬ر ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧ‪‬وە‪ ،‬دەﺳ‪‬ﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﯾﺎﺳﺎﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮﻣ‪‬ﺗ‪ .‬ھ‪‬ﺒ‪‬ت ﭼ‪‬وﺳﺎﻧ‪‬وە و ﺗﻮﻧﺪﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن رﯾﺸ‪‬ی‪ ،‬ﻟ‪‬ﻛ‪‬ﻟ‪‬ﭘـﻮور و‬ ‫داب و ﻧ‪‬رﯾﺘﯽ دواﻛ‪‬وﺗﻮواﻧ‪ ‬و دژە ژﻧـﯽ ﻛﯚﻣ‪‬ﮕـﺎ ھ‪‬ﯾ‪ ‬و دﯾـﺎردەی ﭘﯿﺎوﺳـﺎﻻرﯾﺶ ﻟ‪‬ڕاﺳـﺖ ھ‪‬ﺸـﺘﻨ‪‬وەی دۆﺧـﯽ ﻧﺎﻟ‪‬ﺑـﺎری ﺋﺎﻓﺮەﺗـﺎن وەﻛـﻮ ﺧـﯚی ﺑـ‪ ‬ﺑﺎﻧـﺪۆر ﻧ‪‬ﺑـﻮوە و ﺑ‪‬ردەوام ﻟ‪‬ﻣﭙ‪‬ر‪‬ـﻚ ﻟ‪‬ﺑ‪‬ردەم‬ ‫ﭘ‪‬ﮕ‪‬ﯾﺸﺘﻦ و ورﯾﺎﺑﻮوﻧ‪‬وە و ﮔ‪‬ﯾﺸﺘﻨﯽ ژﻧﺎن ﺑ‪ ‬ﻣﺎﻓ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﺑـﻮوە‪ ،‬ﺑ‪‬م ﻧﻜـﯚ‪‬ﯽ ﻟ‪‬ﻨ‪‬ﻛـﺮاوە ﻛ‪ ‬ھ‪‬ـﺰی دەﺳـ‪‬ت و ﺣﻜـﻮﻣ‪‬ت‪ ،‬ﯾ‪‬ﻛـﻼﻛ‪‬رەوەﯾ‪ ‬و ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﺳﯿﺴـﺘ‪‬ﻣ‪‬ﻚ ﻟ‪‬ﭘ‪‬ﻨـﺎو داﻣ‪‬زراﻧـﺪﻧﯽ ﻛﯚﻣ‪‬ﮕـﺎﯾ‪‬ﻜﯽ‬ ‫ﯾ‪‬ﻛﺴﺎن و ﺑ‪‬راﻧﺒ‪‬ر و رﯾﺸ‪‬ﻛ‪‬ﺸﻜﺮدﻧﯽ رەﮔ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﭼ‪‬وﺳﺎﻧﺪﻧ‪‬وەی ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن ھ‪‬وڵ ﺑﺪا و ﻟ‪‬ر‪‬ﮕ‪‬ی ﭼ‪‬ﺳﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﻋﺎدﻻﻧ‪ ،‬ﻛﺎر ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﻛ‪‬ﻟ‪‬ﭘﻮوری ﻛﯚﻣ‪‬ﮕﺎ ﺑﻜﺎت ﺑ‪ ‬ﺷﻚ ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﻜﯽ زۆر ﻟ‪ ‬ﺑـﺎری‬ ‫ﻗﻮڕﺳـﯽ ﺳـﺘ‪‬ﻣﯽ ﺗـﺎﻗ‪‬ت ﭘـﺮۆﻛ‪‬ﻦ ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ﺋﺎﻓﺮەﺗـﺎن ﻛ‪‬م دەﺑ‪‬ــﺘ‪‬وە و ﺋﯿﺘـﺮ ﻛ‪‬س ﻧـﺎﺗﻮاﻧ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﺑـ‪ ‬ﺗـﺮس ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻟ‪‬ﺑ‪‬راﻧــﺒ‪‬ر ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧـﺪا رەوا ﺑﺒﯿﻨـﯽ و ﻟ‪‬ھ‪‬ﻣـﺎن ﻛﺎﺗﯿﺸـﺪا ﺋ‪‬و ﻗﺎﻧﻮﻧـﺎﻧ‪ ‬دەﺑــﻨ‪‬‬ ‫ﮔ‪‬ورەﺗﺮﯾﻦ ﭘﺸﺘﯿﻮان ﺑﯚ ﭼﯿﻨﯽ ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن‪ .‬ﻟ‪‬وﭘ‪‬ﻮەﻧﺪﯾﯿ‪‬دا دەﺗﻮاﻧﯿﻦ ﻧﻤﻮوﻧ‪‬ی رژ‪‬ﻤﯽ ﺋﺎﺧﻮﻧﺪی ﻟ‪‬و‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﺑ‪‬ﻨﯿـﻨ‪‬وە‪ .‬دەﺳـ‪‬ﺗﯽ ﺋﺎﺧﻮﻧـﺪی ﺳـ‪‬رەڕای ﺋ‪‬وەی ﻛ‪ ‬ﭘ‪‬ﺸـ‪‬ﻠﻜﺮدﻧﯽ ﻣـﺎﻓﯽ ﺋﺎﻓﺮەﺗـﺎﻧﯽ ﻟ‪‬‬ ‫ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ﻛﺮدۆﺗ‪ ‬ﻗﺎﻧﻮن و ﻧ‪‬ﺗ‪‬ﻧﯿﺎ ر‪‬ـﮕ‪ ‬دەدا ﺋـﺎزاداﻧ‪ ‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻟ‪‬راﺳـﺖ ژﻧـﺎن ﺑ‪‬ڕ‪‬ـﻮە ﺑﭽـ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻜـﻮ ﺧـﯚی ﯾ‪‬ﻛ‪‬ـﻚ ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ڕ‪‬ـﻮەﺑ‪‬راﻧﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﯿ‪ ‬ﻟ‪‬ڕاﺳـﺖ ﺋﺎﻓﺮەﺗـﺎن و ﺑ‪ ‬ﺟﯚرەھـﺎ ﺷـ‪‬ﻮە ژﻧـﺎن‬ ‫ﺑ‪‬رەوڕووی ﺋﺎزار و ﻣ‪‬ﯾﻨ‪‬ﺗﯽ دەﻛﺎﺗ‪‬وە‪ .‬ﻟ‪‬ﺋﺎوا ھ‪‬ﻟﻮ ﻣ‪‬رﺟ‪‬ﻜﺪا‪ ،‬ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑ‪ ‬ﮔﺸﺘﯽ و ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧﯽ ﻛﻮرد ﻛ‪ ‬ھﯿﭻ دەروﯾ‪‬ﻚ ﺑﯚ رزﮔﺎری ﻟ‪‬دەﺳﺖ زو‪‬ـﻢ و ﭼ‪‬وﺳـﺎﻧﺪﻧ‪‬وە ﻧـﺎﺑﯿﻨﻦ‪ ،‬دەﺑـ‪ ‬ﻟ‪‬ﺑـﺎری‬ ‫رۆﺣﯽ ﻟ‪ ‬چ ﻓﺸﺎر‪‬ﻜﺪا ﺑﻦ‪.‬ﺑ‪ ‬ﮔﻮﻣﺎن ﻓﺎﻛﺘ‪‬ر‪‬ﻜﯽ دﯾﻜ‪ ‬ﻛ‪ ‬ﻧـﺎﺑ‪ ‬ﻓ‪‬راﻣﯚﺷـﯽ ﺑﻜ‪‬ﯾـﻦ‪ ،‬دەور و ﻛـﺎرﯾﮕ‪‬ری ﺧ‪‬ﺑـﺎت و ﺧـﯚڕاﮔﺮی و ھ‪‬و‪‬ـﯽ ژﻧـﺎن ﺑـﯚ وەدەﺳـﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﻣـﺎف و ﻻﺑﺮدﻧـﯽ ﭼ‪‬وﺳـﺎﻧﺪﻧ‪‬وە ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر‬ ‫ﺧﯚﯾﺎﻧ‪ .‬ﻟ‪‬ڕاﺳﺘﯽ دا ﭘ‪‬ﺶ ﻣ‪‬رﺟﯽ داﻣ‪‬زراﻧﯽ ﯾ‪‬ﻛﺴﺎﻧﯽ ﻟ‪‬ﻛﯚﻣ‪‬ﮕﺎ دا ﺧ‪‬ﺑﺎﺗﯽ ﻧ‪‬ﭘﺴﺎوەی ﺧﻮدی ﺋﺎﻓﺮەﺗـﺎﻧ‪ .‬ژﻧـﺎن دەﺑـ‪ ‬ﻟ‪‬ﺒـ‪‬اواﻧ‪ ‬ﺑـﯚ ﻧﺎﺳـﯿﻨﯽ ﻣﺎﻓ‪‬ﻛﺎﻧﯿـﺎن و ﺧ‪‬ﺑـﺎت ﻟ‪‬ﺑ‪‬راﻧـﺒ‪‬ر ﻧﺎﻋ‪‬دا‪‬ﺗﯿ‪‬ﻛـﺎن‬ ‫ھ‪‬وڵ ﺑﺪەن و ھ‪‬رﮔﯿﺰ ﻧﺎﺑ‪ ‬ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﻮﻣ‪‬رﺟﯽ داﺳ‪‬ﭘﺎو رازی ﺑﻦ‪ .‬ھ‪‬ﺒ‪‬ت ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧﯽ ﻛﻮرد و ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ ﺑ‪ ‬ﺑـﻮوﻧﯽ ﺣـﻮﻛﻤﯽ دەﺳـ‪‬ﺗﯽ ﺋﺎﺧﻮﻧـﺪی ﺋ‪‬رﻛ‪‬ﻛ‪‬ﯾـﺎن ﮔ‪‬ﻟ‪‬ـﻚ دژوارﺗـﺮ دەﺑـ‪ ،‬ﺑ‪‬م ھ‪‬روەك ﻟ‪‬‬ ‫راﺑﺮدووش دا ﺷﺎھﯿﺪی ﺑﻮوﯾﻨ‪ ،‬ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎن دەﺑ‪ ‬زﯾﺎﺗﺮ ﻟ‪‬ﺟﺎران ﻟ‪‬ڕ‪‬ﮕ‪‬ی ﭘ‪‬ﮕ‪‬ﯾﺎﻧﺪن و ورﯾﺎﻛﺮدﻧ‪‬وە و ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮەﺑﺮدﻧﯽ ﻛ‪‬ﻣﭙﯿﻦ و ﺳﯿﻤﯿﻨﺎر و ﭼﺎﻻﻛﯽ ﺟﯚاروﺟﯚر ﻟ‪‬ﺧ‪‬ﺑﺎت ﺑـﯚ وەدەﺳـﺖ ھ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ ﻣـﺎﻓ‪ ‬ﭘـ‪‬‬ ‫ﺷ‪‬ﻞ ﻛﺮاوەﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑ‪‬ردەوام ﺑﻦ و ﺗﺎﮔ‪‬ﯾﺸﺘﻦ ﺑ‪ ‬ﺳ‪‬رﻛ‪‬وﺗﻨﯽ ﯾ‪‬ﻛﺠﺎری ﻛﯚڵ ﻧ‪‬دەن‪ .‬ﻛﯚﻣﯿﺘ‪‬ی ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﺑﺎﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑ‪‬ﺑﯚﻧ‪‬ی رۆژی ‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮ ﭘﯿﺮۆزﺑﺎﯾﯽ ﻟ‪‬ﺳ‪‬رﺟ‪‬م ژﻧﺎن‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪50 :‬‬

‫‪Page : 50‬‬

‫ﺟﯿﺎوازﯾﯿــﻪﮐﺎن ﻟــﻪ و‪‬ﺗــﺎﻧﯿﯽ ﺟﯚراوﺟﯚر‪،‬ﺋﺎﻣــﺎﻧﺠﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿــﻪ ھﻪﻣﻪڕهﻧﮕﻪﮐﺎن‪،‬ﻟــﻪ ﺳــﻪرﮐﻮﺗﯽ ﺣﮑﻮﻣﯿﯽ‪،‬ﻟ‪‬ــﺪان و ﺑﯿ‪‬ــﺰی ﻟــﻪ ﮐﯚﻣــﻪ‪‬ﮕﺎ و ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ‪،‬ﺳــﻮوﮐﺎﯾﻪﺗﯿﭙ‪‬ﮑﺮدن‪،‬ﺧﻪﺗﻪﻧﻪی ڕهﮔــﻪزﯾﯽ و ﺑ‪‬ﺒﻪﺷــﯽ‬ ‫ﺋﺎﺑﻮرﯾﯽ ﺑﮕﺮه ﺗﺎ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﮐﻮﺷﺘﻨﻪ ﻧﺎﻣﻮﺳﯿﯿﻪﮐﺎﻧﻦ‪.‬ھﻪڕهﺷﻪ و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ زﻣﺎﻧﯽ و ﻗﺴﻪﯾﯿﯿﺶ ﺑﻪﺷ‪‬ﮑﻪ ﻟﻪم ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﺎﻧﻪ‪.‬‬ ‫ﺋﺎﻣﺎری ﺳﻨﺪوﻗﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯽ ڕ‪‬ﮑﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮوهﮐﺎن‪،‬ﺑﻪراوردی ﮐﺮدوه ﮐﻪ ﺳﺎ‪‬ﻧﻪ ‪ 5000‬ژن ﻟﻪ ﺳﻪراﻧﺴﻪری ﺟﯿﮫﺎن ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺧ‪‬ﺰاﻧﻪﮐﺎﻧﯿﺎﻧﻪوه ﺑﻪ ھﯚﮐﺎری ﻧﺎﻣﻮﺳﯽ دهﮐﻮژر‪‬ﻦ‪.‬ﻟﻪھـﻪر ‪ 5‬ژن ‪ 1‬ژن‬ ‫رۆژاﻧﻪ دهﺳﺘﺪر‪‬ﮋی ﯾﺎن ھﻪڕهﺷﻪی دهﺳﺘﺪر‪‬ﮋی ﺳﯿﮑﺴﯿﺎن دهﮐﺮ‪‬ﺘﻪ ﺳﻪر‪.‬‬ ‫ﺑﯚ ڕﯾﺸﻪ ﮐ‪‬ﺶ ﮐﺮدﻧﯿﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻧـﻪ ﺗـﻪﻧﯿﺎ ﺋـﻪﺑ‪‬ﺖ ﺧـﻪﺑﺎﺗﯽ ھﻪﻣﻪﻻﯾﻪﻧـﻪ دژ ﺑـﻪ داﺑـﻮ ﻧﻪرﯾﺘﻪﮐﺎن‪،‬ﻓﻪرھـﻪﻧﮓ و ﮐـﻪﻟﺘﻮری ﺋـﺎﯾﻨﯽ و ﮐﯚﻧﻪﭘﻪرﺳـﺘﺎﻧﻪ و ﻓﻪرھـﻪﻧﮕﯽ ﭘﯿﺎوﺳـﺎﻻری ڕ‪‬ﮑﺨـﺮاو‬ ‫ﺑﮑﺮ‪‬ﺖ‪،‬ﺑﻪ‪‬ﮑﻮ ﺋﻪﺑ‪‬ﺖ ﺧﻪﺑﺎﺗﯽ ﺑﻪردهوام و ﺑ‪‬ﭙﺴﺎﻧﻪوه دژ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﯽ ﺟﯿﺎﮐﺮدﻧﻪوه و ﻧﺎﯾﻪﮐﺴﺎﻧﯽ ﺳﻪرﻣﺎﯾﻪدارﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دواﮐﻪوﺗﻮوﯾﯽ و ﻧﺎﯾﻪﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﺑـﻪردهواﻣﯽ ژﯾـﺎن ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﯽ ﭘ‪‬ﯿـﻪ و دهو‪‬ـﻪﺗﺎﻧﯽ‬ ‫ﭘﺎرﯾﺰﮔﺎری ﺋﻪم ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪﯾﺶ ڕ‪‬ﮑﺨﺮاو ﺑﮑﺮ‪‬ﻦ‪.‬‬ ‫ھﯿﭻ ﻣﺮۆﭬﯿﮑﯽ ﯾﻪﮐﺴﺎﻧﯽ ﺧﻮاز‪،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ﺗﻪﻣﺎﺷﺎﭼﯽ ﺑ‪‬ﺰﯾﯽ و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧـﺎن ﺑ‪‬ـﺖ‪.‬ﺋـﻪﺑ‪‬ﺖ ﻟﻪھـﻪر ھـﻪﻟ‪‬ﮏ ﮐـﻪ دهڕهﺧﺴـ‪ ‬ﮐـﻪ‪‬ﮏ وهرﺑﮕـﺮن ﺑـﯚ ﺧـﻪ ﺑـﺎت‪.‬ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ ﮔﯚﺷـﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋـﻪم ﺧﻪﺑﺎﺗـﻪ ﻟـﻪ‬ ‫ﭼﻮاردﯾﻮاری ﻣﺎ‪‬ﺪا ﺳﻨﻮردار ﺑﮑﺮ‪‬ﺘﻪوه ﯾﺎن ﻟﻪ ﺷﻮﯾﻨﯽ ﮐﺎر و ﺧﻮ‪‬ﻨﺪن ﺑﻪ ﺷﯿﻮهﯾﻪﮐﯽ ﮔﺸﺘﯽ دهﺑ‪‬ﺖ ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﻣﻪﯾﺪاﻧﻪ ﮐﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﭘﻪرهی ﭘ‪‬ﺒﺴ‪‬ﻨﺮ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ھﻪڕهﺷــﻪ و ﺳــﻮﮐﺎﯾﻪﺗﯽ ﮐــﺮدن ﺑــﻪ ژﻧﺎن‪،‬ھﻪڕهﺷــﻪ و ﺳــﻮﮐﺎﯾﻪﺗﯽ ﮐﺮدﻧــﻪ ﺑــﻪ ھــﻪﻣﻮو ﻣﺮۆﭬﺎﯾــﻪﺗﯽ‪.‬ﺑﻪﻣﺠﯚره‪،‬ﺋــﻪﺑ‪‬ﺖ ﻣﺮۆﭬــﻪ ﺋــﺎزاﯾﺨﻮاز و ﯾﻪﮐﺴــﺎﻧﯽ ﺧﻮازهﮐــﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣــﻪ‪‬ﮕﺎ ﺳــﻪﺑﺎرهت ﺑــﻪ ﺑــ‪ ‬ﻣــﺎﻓﯽ ژﻧــﺎن‬ ‫ھﻪ‪‬ﻮهﺳﺘﻪﯾﻪﮐﯽ ﮔﻮﻧﺠﺎو و ﺑﻪردهوام ﻟﻪ ﺧﯚﯾﺎن ﻧﯿﺸﺎن ﺑﺪهن‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬رﭼﺎوە‪:‬ﭘ‪‬ﻨﻮوﺳﻪﮐﺎن‬

‫‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮ‪ ،‬رۆژی ھ‪‬و‪‬ﺪان ﺑﯚ ﻧ‪‬ھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن و ﺳ‪‬رﻧﺠ‪‬ﮏ‬ ‫) ﺗﻮوﺑﺎ ﺋ‪‬ﻟﯿﺎﺳﯽ(‬ ‫ھ‪‬روەک ھ‪‬ﻣـــﻮو ﻻﯾ‪‬ک ﺋﺎﮔـــﺎدارﯾﻦ ﺋ‪‬م رۆژە ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن ر‪‬ﮑﺨـــﺮاوی ﻧﯿـــﻮﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ ﻣـــﺎﻓﯽ ﻣـــﺮۆﭬ‪‬وە وەک رۆژی ﺧ‪‬ﺑـــﺎت ﺑـــﯚ ﻧ‪‬ھ‪‬ﺸـــﺘﻨﯽ‬ ‫ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻧﺎود‪‬ﺮ ﮐﺮاوە‪ .‬ھﯚﮐﺎری دﯾﺎری ﮐﺮدﻧﯽ رۆژ‪‬ﮑـﯽ ﺋـﺎوا دەﮔ‪‬ڕ‪‬ـﺘ‪‬وە ﺑـﯚ ﺋ‪‬وەی ﮐ‪ ‬ﺋ‪‬وان ﺑ‪‬واﯾـﺎن واﯾ‪ ‬ﮐ‪ ‬ژﻧـﺎن ﻟ‪‬‬ ‫ھ‪‬ﻣـــﻮو ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـــﺎ ﺟﯚراوﺟﯚرەﮐﺎﻧـــﺪا ﺑ‪ ‬رادەی ﮐ‪‬م ﺗـــﺎ زۆر و ﺑ‪‬ﮑـــﻮ ﺑ‪ ‬ﺷـــ‪‬ﻮازی ﺟﯿـــﺎوازﯾﺶ دەﮐ‪‬وﻧ‪ ‬ﺑ‪‬ر ﺗﻮﻧـــﺪووﺗﯿﮋی ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـــﺎ و‬ ‫ﭘﯿﺎواﻧ‪‬وە‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬م ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺎﻧ‪‬ش ﭘ‪‬ﮏ ھﺎﺗﻮون ﻟ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯽ و ھ‪‬روەھﺎ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دەرووﻧﯽ‪ .‬ﻟ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯿﺪا ژﻧﺎن ﺗﻮﺷـﯽ‬ ‫ﻟ‪‬ﺪان و ھ‪‬ﺗﺎ ﮐﻮﺷﺘﻦ دەﺑﻨ‪‬وە ﺑ‪ ‬ھﯚی ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬رﭼﺎو ﻧ‪‬ﮔﺮﺗﻨﯽ داوا و وﯾﺴﺘ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﭘﯿﺎواﻧ‪‬وە‪ ،‬ﯾﺎن ﺑ‪ ‬ھﯚی رەﭼﺎو ﻧ‪‬ﮐﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی دژە ژﻧﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎ و ﺣﮑﻮﻣ‪‬ﺗ‪ ‬ﮐﯚﻧ‪‬ﭘ‪‬رﺳﺖ و دﯾﮑﺘﺎﺗﯚرەﮐﺎﻧ‪‬وە‪ .‬ﺑـﯚ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎی ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ژﻧﺎن ﺳ‪‬رەڕای ﺋ‪‬وەی ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬دا ﺋ‪‬ﺑ‪‬ﺖ ﮔﻮ‪‬اﯾ‪‬ﯽ وﯾﺴﺖ و ﻓ‪‬رﻣﺎﻧ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﭘﯿﺎواﻧﯽ ﻣﺎڵ ﺑﻦ و ﺳ‪‬رﭘ‪‬ﭽﯽ ﮐﺮدﻧﯿـﺎن ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬راﻧـﺒ‪‬ر ﭘﯿـﺎواﻧﯽ ﻣﺎ‪‬ـﺪا ﺋ‪‬ﺗﻮاﻧ‪‬ـﺖ ﺗﻮوﺷـﯽ‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯿﺎن ﺑﮑﺎت و ھ‪‬ﻣﯿﺶ دەرووﻧﯽ‪ .‬دﯾﺴﺎﻧﯿﺶ ﺋ‪‬ﺑ‪‬ﺖ ﯾﺎﺳﺎی دژە ﻣﺮۆﭬﺎﻧ‪‬ی ر‪‬ﮋﯾﻤﯽ ﮐﯚﻧ‪‬ﭘ‪‬رەﺳﺘﯽ ﮐﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﺶ ﻟ‪‬ﻣ‪‬ڕ ژﻧﺎن و ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬رﭼـﺎو ﮔﺮﺗﻨـﯽ ﭘﯚﺷـﯿﻨﯽ ﺋﯿﺴـﻼﻣﯿﺶ ﺑـﯚ‬ ‫ژﻧﺎن ﺋ‪‬ﺑ‪‬ﺖ ﺑﭙﺎر‪‬ﺰن و ﺷﮑﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋ‪‬و ﯾﺎﺳﺎﯾﺎﻧ‪ ‬ﺳﺰای ﺗﻮﻧﺪی ﺑ‪ ‬دواوە دەﺑ‪‬ﺖ‪.‬ﮐ‪‬واﺗ‪ ‬ﺋ‪‬ﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺑ‪‬ﯿﻦ ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ﯽ ﺋﺎﻣﺎری دﯾﺎرﯾﮑﺮاو رۆژاﻧ‪ ‬ﺑ‪ ‬ھ‪‬زاران ژن ﻟ‪ ‬دوﻧﯿﺎدا ﺗ‪‬ﻧﯿـﺎ ﺑ‪ ‬ھـﯚی ژن ﺑﻮﻧﯿـﺎﻧ‪‬وە ﻟ‪‬‬ ‫ﻻﯾ‪‬ن ﭘﯿﺎواﻧ‪‬وە ﺗﻮوﺷﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟ‪‬ﺳـﺘ‪‬ﯾﯽ دەﺑـﻨ‪‬وە‪.‬ﺋ‪‬ﻣ‪ ‬ﺑ‪‬و واﺗـﺎﯾ‪ ‬ﻧﯿـﯿ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﺋـ‪‬ﻤ‪ ‬ﺑ‪‬ـ‪‬ﻦ ﻟ‪ ‬ھـﯿﭻ ﺟ‪‬ﮕـﺎﯾ‪‬ک ﭘﯿـﺎوان ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن ژﻧـﺎﻧ‪‬وە ﺗﻮوﺷـﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻧـﺎﺑﻨ‪‬وە ‪ ،‬ﭼـﻮون ﺋ‪‬وەش ﺋﯿﻨﮑـﺎر‬ ‫ﻧﺎﮐﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑ‪‬م رادەﮐ‪‬ی زۆرﮐ‪‬ﻣ‪ ‬ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﺴ‪‬ﻧﮕﺎﻧﺪن ﻟ‪ ‬ﮔ‪‬ڵ رادەی ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی ﺑ‪‬راﻧﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬ژﻧﺎن‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ی ﺋ‪‬ﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣﺎﻧﮑﺎﺗﯿﺸﺪا ﮐﺎرﯾﮕ‪‬ری ﻣ‪‬ﻧﻔﯽ دەرووﻧﯽ ﺑ‪ ‬ﺋ‪‬ﻣﻼوﺋ‪‬وﻻی ھ‪‬ﺑ‪‬ﺖ ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬ر ژﻧﺎن ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪‬ک ﮐ‪ ‬ﺗﻮوﺷﯽ ﺧ‪‬ﻣﯚﮐﯿﺎن ﺑﮑﺎت و ﺑ‪‬وا ﺑ‪‬ﺧﯚ ﺑﻮوﻧﯿـﺎن ﺗ‪‬ـﺪا ﻻواز ﺑﮑـﺎت‬ ‫و دﯾﺴﺎﻧﯿﺶ ﺑـ‪‬وا ﺑ‪‬ﺧـﯚ ﻧ‪‬ﺑـﻮون ھﯚﮐـﺎری ھ‪‬رە ﺳـ‪‬رەﮐﯽ دەﺑ‪‬ـﺖ ﺑـﯚ ﭘـ‪ ‬ﻧ‪‬ﮔ‪‬ﯾﺸـﺘﻦ و ﺧـﯚ ﭘ‪‬ﻨ‪‬ﮔ‪‬ﯾﺎﻧـﺪن و ﻟ‪ ‬ﺋﺎﮐﺎﻣـﺪا ژﻧـﺎن دەﺑـﻦ ﺑ‪ ‬ﻣﺮۆﭬ‪‬ﮑـﯽ ﻻواز و ﺑـ‪ ‬ﺗﻮاﻧـﺎ ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬راﻧـﺒ‪‬ر ﭘﯿـﺎوان و ھ‪‬روەھـﺎ‬ ‫ﺳ‪‬ﺧﺘﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ژﯾﺎﻧﺪا‪ .‬ھ‪‬روەھﺎ ﻟ‪‬واﻧ‪‬ﯾ‪ ‬ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬ﭘﯿﺎوان ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯽ ﺋ‪‬ﻧﺠﺎم ﻧ‪‬دەن ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬راﻧﺒ‪‬ر ژﻧﺎﻧﺪا‪ ،‬ﺑ‪‬م رۆژاﻧ‪ ‬ﺑ‪ ‬دەﯾﺎن ﺟﺎر ﻟ‪ ‬ﺑﺎری دەرووﻧﯿﯿ‪‬وە‪ ،‬ھﺎوﺳـ‪‬ر‪ ،‬ﮐـﭻ ﯾـﺎن ژﻧـﺎﻧﯽ‬ ‫دﯾﮑ‪ ‬ﺋﺎزار ﺑﺪەن ﺑ‪ ‬وﺗﻨﯽ ﻗﺴ‪‬ی ﻧﺎﺷﯿﺮﯾﻦ و رواﻧﺪﻧﯽ ﺗﯚوﯾﯽ ﺑ‪ ‬ﺑ‪‬واﯾﯽ و ﺑ‪ ‬ھﯿﻮاﯾﯽ ﻟ‪ ‬دەرووﻧﯿﺎﻧﺪا‪.‬‬ ‫ھ‪‬ﻣﻮوﻣﺎن دەﺑﯿﺴﯿﻦ و دەﺑﯿﻨﯿﻦ ﮐ‪ ‬ژﻧﺎن ﺑ‪ ‬رۆژاﻧ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن ﭘﯿﺎواﻧ‪‬وە ﻟ‪‬ﺎن دەﮐﻮژرێ ‪ ،‬ﻧﻤﻮوﻧ‪‬ی ھ‪‬رە ﺑ‪‬رﭼﺎوﻣﺎن ﻓﺎدﯾﻤ‪ ‬و دوﻋﺎ و دوﻋﺎ رەﻧﮕ‪‬ﮐﺎﻧﯽ دﯾﮑ‪ ‬و ﺋ‪‬و ژﻧ‪ ‬ﮐﻮرداﻧ‪‬ﯾ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬و ﺋـﺎﺧﺮاﻧ‪‬دا‬ ‫ھ‪‬ﺗﺎ ﻟ‪ ‬دوﻧﯿﺎی ﭘ‪‬ﺸﮑ‪‬وﺗﻨﯽ وەک ﺋﻮروﭘﺎدا ﺑ‪ ‬دەﺳﺖ ﭘﯿﺎواﻧ‪‬وە ﮐﻮژران‪ .‬ھ‪‬روەھﺎ ﺋ‪‬ﺴﺘﺎش ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ﯽ زاﻧﯿﺎری ﺑﺎوەڕ ﭘ‪‬ﮑـﺮاو ﺑ‪ ‬دەﯾـﺎن ژن ﻟ‪ ‬ژ‪‬ـﺮ ﻣ‪‬ﺗﺮﺳـﯽ ھ‪‬ڕەﺷـ‪‬ی ﮐﻮﺷـﺘﻦ و ﻣـﺮدن دان و ﻟ‪ ‬ژ‪‬ـﺮ‬ ‫ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎری ﺑﻨﮑ‪ ‬ﭘﺎر‪‬ﺰەرەﮐﺎﻧﺪا ژﯾﺎن ﺑ‪ ‬ﺳ‪‬ر دەﺑ‪‬ن دوور ﻟ‪ ‬ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺎن‪ .‬ﺟﺎ ﺋ‪‬ﻣ‪ ‬ﻟ‪‬ﺮە ﻟ‪ ‬و‪‬ﺗـﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸـﮑ‪‬وﺗﻮودا ﺑ‪‬ﺷـ‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬ژﻧـﺎن ﺑﭙـﺎر‪‬ﺰر‪‬ﻦ‪ ،‬ﺑﺎﺷـ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـﺎ دواﮐ‪‬وﺗﻮەﮐﺎﻧـﺪا ژﻧـﺎن ﺟـﯽ‬ ‫ﺑﮑ‪‬ن و ﭼﯚن ﻟ‪ ‬ﻣ‪‬ﺗﺮﺳﯽ ﻣ‪‬رگ و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﭙﺎر‪‬ﺰر‪‬ﻦ؟‬ ‫ھ‪‬ر ﺑﯚﯾ‪ ‬ﻣﻦ ﭘ‪‬ﻢ واﯾ‪ ‬ﺗ‪‬ﻧﯿﺎ ھ‪‬ﺑﻮوﻧﯽ رۆژ‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬ژ‪‬ﺮ ﺋ‪‬و ﻧﺎوە ﻧﺎﺗﻮاﻧ‪‬ـﺖ دەرﻣﺎﻧ‪‬ـﮏ ﻟ‪ ‬ﺳـ‪‬ر ﺑﺮﯾﻨـﯽ ژﻧـﺎن داﺑﻨـ‪ ‬ﮐ‪ ‬رۆژاﻧ‪ ‬ﺑ‪ ‬دەروون و ﺟ‪‬ﺳـﺘ‪ ‬ﺋ‪‬زﻣـﻮوﻧﯽ ﺋ‪‬و ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﺎﻧ‪ ‬دەﮐ‪‬ن‪ .‬ﺑـﯚ ﺋ‪‬وەی‬ ‫ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎی ﻣﺮۆﭬﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ھﯿﭻ ﻧ‪‬ﺑ‪‬ﺖ رادەی ﺋ‪‬و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺎﻧ‪ ‬ﺑﮕ‪‬ﯾ‪‬ﻧ‪‬ﺖ ﺑ‪ ‬ﻻﻧـﯽ ﮐ‪‬م‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﯿﻤﺎن ھ‪‬م ﺑ‪ ‬رۆﺷـﻨﺒﯿﺮی ﮐـﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ ھ‪‬ﯾ‪ ،‬ھ‪‬ﻣـﯿﺶ ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﺑـﻮوﻧﯽ ﺳﯿﺴـﺘﻤ‪‬ﮑﯽ د‪‬ﻤـﯚﮐﺮات و ﯾﺎﺳـﺎﯾ‪‬ﮐﯽ‬ ‫ﯾ‪‬ﮐﺴﺎن ﮐ‪ ‬ﺑﺘﻮاﻧ‪ ‬ﺑ‪ ‬راﺷﮑﺎوی داﮐﯚﮐﯽ ﻟ‪ ‬ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﺑﮑﺎت‪ .‬ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣﺎﻧﮑﺎﺗﯿﺸﺪا ﯾﺎﺳﺎ ﺋ‪‬ﺑ‪‬ﺖ ﮔ‪‬رەﻧﺘﯽ ﺋﯿﺠﺮاﯾﯽ ھ‪‬ﺑ‪‬ﺖ و ﺑﺘﻮاﻧ‪‬ﺖ ﺳﺰای ﺋ‪‬و ﮐ‪‬ﺳﺎﻧ‪ ‬ﺑﺪات ﮐ‪ ‬ﺳ‪‬رﭘ‪‬ﭽﯽ ﻟ‪ ‬ﯾﺎﺳﺎ دەﮐ‪‬ن‪،‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪49 :‬‬

‫‪Page : 49‬‬

‫ﯾــﻪﮐﮕﺮﺗﻮوهﮐﺎن وه ﺋﻪﺳــﺘﯚ ﺑﮕــﺮێ ﮐــﻪ ﺗــﺎ ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ 2015‬ﺑــﻪردهوام دهﺑ‪‬ــﺖ و ﮔﺮ‪‬ــﺪراوه ﺑــﻪ ﺑــﻪھﯿﺰ ﮐﺮدﻧــﯽ ﺣﻪﺳﺎﺳــﯿﻪت ﺳــﻪﺑﺎرهت ﺑــﻪ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑــﻪ ژﻧــﺎن و ﺑــﻪھ‪‬ﺰ ﮐﺮدﻧــﯽ ﺋﯿــﺮادهی ﺳﯿﺎﺳــﯽ ﺑــﯚ‬ ‫ڕووﺑﻪرووﺑﻮوﻧﻪوهی ﺋﻪم دﯾﺎردهﯾﻪ‪.‬ﺑﺎن ﮐﯿﻤﯚن ﺗﻪﺋﮑﯿﺪﯾﺸﯽ ﮐﺮدهوه ﻟﻪﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ھﻪﻣﻮو ﺟﯚره ﺗﻮﻧﺪهﺗﯿﮋﯾﯿﻪﮐﺎن دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺋﺎﺷﮑﺮای ڕ‪‬ﮑﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮهﮐﺎﻧﻪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﭼﯿﻪ؟‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﮐﻪ ﻟﻪ ڕهﻓﺘﺎرﮐﺮدن ﮐﻪ ﺑﯚ ﮐﯚﻧﺘﺮۆڵ و دروﺳﺘﮑﺮدﻧﯽ ﺗﺮس و ﺗﯚﻗﺎﻧﺪن ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺗﺎک و ﯾﺎن ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﺋﻪﻧﺠﺎم دهدر‪‬ﺖ و زﯾـﺎﺗﺮ ﺑـﯚ ﮐـﯚﻧﺘﺮۆ‪‬ﯽ ﺟﻮ‪‬ـﻪ و ڕهﻓﺘـﺎر و ﮐـﺮدهوهی ﺗﺎﮐـﻪﮐﺎن‬ ‫ﮐﻪ‪‬ﮑﯽ ﻟ‪‬ﻮهردهﮔﯿﺮ‪‬ﺖ ﮐﻪ دهﺑ‪‬ﺘﻪ ھﯚی زﯾﺎﻧﻪﮐﺎﻧﯽ ڕۆﺣﯽ‪،‬دهروﻧﯽ و ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ ﺑﯚ ﺳﻪر ﻣﺮۆﭬﻪﮐﺎن‪.‬‬ ‫ﭼﻪﭘﺎﻧﺪن‪،‬ﺗﯿﺮۆر‪،‬زﯾﻨﺪان و ﺋﻪﺷﮑﻪﻧﺠﻪ‪،‬ﻟﻪﺳ‪‬ﺪاره دان و دروﺳﺘﮑﺮدﻧﯽ ﺗﺮس و ﺧـﯚف ﻟـﻪ ﮐﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﮔـﻪﻟ‪‬ﮑﻦ ﮐـﻪ ڕژ‪‬ﻤـﻪ دﯾﮑﺘـﺎﺗﯚر و ﺋـﺎﯾﻨﯿﯽ و ﻣـﺮۆڤ ﺋـﺎزار دهرهﮐـﺎن ﻟـﻪ ڕﯾﮕـﻪی ﮐﻪرهﺳـﺘﻪی‬ ‫ﺳﻪرﺑﺎزی و ﭼﺎود‪‬ﺮﯾﮑﺮدن و ﺳﯿﺨﻮڕهﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧﻪوه ﮐﻪ ﻟﻪژ‪‬ﺮ ڕﮐ‪‬ﻔﯽ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﺪان دژ ﺑﻪ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﺑﻪﮐﺎرﯾﺎن دهھ‪‬ﻨﻦ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾﻪﮐﺪا ﮐﻪ ﺋﺎﯾﯿﻦ و داﺑﻮﻧﻪرﯾﺘﻪ ﮐﯚن و ﺑﻪﺳﻪرﭼﻮو و ﻓﻪرھﻪﻧﮕﯽ ﺑﺎوﮐﺴﺎﻻراﻧﻪ ﮐﻪ ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺧﻮدی ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪوه ﺑﯚ دوﺑﻪرهﮐﯽ و ﻣﻠﮑﻪچ ﮐ‪‬ﺸﺎﻧﯽ ﺧﻪ‪‬ﮏ ﮐـﻪ‪‬ﮏ ﻟـﻪوه وهردهﮔـﺮن و ﺗ‪‬ﮑﮫﻪ‪‬ﮑ‪‬ﺸـﯽ‬ ‫ﺗـﺎﻧﻮﭘﯚی ﮐﯚﻣــﻪ‪‬ﮕﺎی دهﮐــﻪن و دهﺑ‪‬ﺘـﻪ ھــﯚی ﺑﺮهوﭘ‪‬ــﺪاﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی‪،‬ھـﻪژارﯾﯽ و دهﺳــﺘﺒﻪﺗﺎ‪‬ﯽ و ﺑــﺎوهڕه ژن ﺋﺎزاردهرهﮐـﺎن ﺑﯿﺮوﺑــﺎوهڕی ﭘﯿﺎوﺳــﺎﻻراﻧﻪ و ﭘﻪرهﺳـﻪﻧﺪﻧﯽ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﻟــﻪ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ‪،‬ﮐــﻪ‬ ‫ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺎﻧﯽ ﺳﻪرهﮐﯽ ﺋﻪم ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺎﻧﻪ ﻟﻪ ڕاﺳﺘﯿﺪا ھﻪﻣﻮ ﺗﺎﮐﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ و ﺑﻪ ڕﯾﮋهﯾﻪﮐﯽ زۆر ژﻧﺎن و ﻣﻨﺪا‪‬ﻧﻦ‪.‬‬ ‫ﻗﺴﻪ ﻟﻪﺳﻪر ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ژﻧﺎن و ﺷ‪‬ﻮه ﺟﯚراوﺟﯚرهﮐﺎﻧﻪ‪.‬‬ ‫ﺋﺎﻣﺎره د‪‬ﺘﻪزﯾﻨﻪﮐﺎن ﻟﻪﺑﺎرهی ﺗﻮﻧﺪوھﺘﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺳﻪراﻧﺴﻪری دوﻧﯿﺎ ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪت ﻟﻪ ﮐﯿﺸﻮهرهﮐﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺳ‪‬ﮫﻪم ڕۆژ ﻟﻪﮔﻪڵ ڕۆژ زﯾﺎﺗﺮ و ﺑﻪرﺑ‪‬وﺗﺮ دهﺑ‪‬ﺖ‪،‬ﺋﻪم ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﺎﻧﻪ ﮐـﻪ ﺑﻪﺷـ‪‬ﻮهی‬ ‫ﺟﯚراوﺟﯚر ﺋﻪﻧﺠﺎم دهدر‪‬ﺖ ﭘ‪‬ﮑﺪ‪‬ﺖ ﻟﻪ؛‬ ‫*ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ؛ﮐﻪ ﺋﻪم ﺷﯿﻮازاﻧﻪ ﻟﻪ ﺧﯚ دهﮔﺮ‪‬ﺖ؛ﮔﺮﺗﻦ و ﺑﻪﺳﺘﻨﻪوه‪،‬ﭼﻨﮓ ﻟ‪‬ﮕﺮﺗﻦ‪،‬ڕاﮐ‪‬ﺸـﺎﻧﯽ ﻗﮋ‪،‬دهرﮐـﺮدن ﻟـﻪ ﻣﺎڵ‪،‬ﻟ‪‬ﺪان‪،‬ﺑ‪‬ﺒـﻪش ﮐـﺮدن ﻟـﻪ ﺧﻮاردن‪،‬ﮔـﺎز ﻟ‪‬ﮕﺮﺗﻦ‪،‬زﻟـﻪ ﻟ‪‬ﺪان‪،‬ﻣﺸـﺖ و ﺷـﻪق‬ ‫ﻟ‪‬ﺪان و ﭘﺎڵ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺎن‪.‬‬ ‫*ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ؛ﮐﻪ ﺗ‪‬ﮑﺸﮑﺎﻧﯽ ﻣ‪‬ﺰی ﺧﻮاردن‪ ،‬ﺷﮑﺎﻧﺪی ﮐﻪﻟﻮﭘﻪﻟﯽ ﻧﺎوﻣﺎڵ و ‪...‬ھﺘﺪ‬ ‫*ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دهروﻧﯽ ﻗﺴﻪﯾﯽ؛ﯾﻪﮐ‪‬ﮑﯽ ﺗﺮه ﻟﻪ ﺷ‪‬ﻮازهﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﮐﻪ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ژﻧﺎن ﺋﻪﻧﺠﺎم دهدر‪‬ﺖ ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﺑـﻪﮐﺎرھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﻗﺴـﻪی ﻧﺎﺣـﻪز و ﺳـﻮک و ﺗﯚﻣـﻪت داﻧـﻪ ﭘﺎڵ‪،‬ﺑﻪھﺎﻧـﻪﮔﺮﺗﻨﯽ زوو زوو‪،‬‬ ‫ﻗﺴﻪ ﻟﻪﮔﻪڵ ﯾﻪک ﻧﻪﮐﺮدن و ﻻوازﯾﯽ ﺧﯚﺷﻪوﯾﺴﺘﯽ‪،‬ڕهﺧﻨﻪ ﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪ ﺷ‪‬ﻮهی ﺟﺴﻢ و ﺟﻠﻮﺑﻪرﮔﯽ ژن ﺧﯚی دهﺑﯿﻨ‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫*ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ڕهﮔــﻪزﯾﯽ و ﻧﺎﻣﻮﺳﯽ؛دهﺳــﺘﺪر‪‬ﮋی ﺳ‪‬ﮑﺴــﯽ‪،‬ﺧﻪﺗﻪﻧﻪی ڕهﮔﻪزﯾﯽ‪،‬ﮐﻮﺷــﺘﻨﯽ ﻧﺎﻣﻮﺳــﯽ‪،‬ﻧﺎﭼﺎرﮐﺮدﻧﯽ ﻟــﻪﺑﺎرﺑﺮدﻧﯽ ﻣﻨــﺪاڵ‪،‬ﯾﺎن دوﮔﯿــﺎﻧﯽ ﺑــﻪزۆر و ﻧﻪوﯾﺴــﺘﺮاو‪،‬ﻧﻪﺑﻮﻧﯽ ﭘﺎرﯾﺰﮔــﺎری ﺗﻪﻧﺪروﺳــﺘﯽ‬ ‫ڕهﮔﻪزﯾﯽ‪،‬ﭘ‪‬ﺸﮕﺮﺗﻦ ﺑﻪ ھﻪﺑﻮﻧﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ڕهﮔﻪزﯾﯽ‪،‬ﻟﻪ ھﻪر ﯾﻪک ﻟﻪم ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺎﻧﻪ ﺧﯚی ﺑﺎﺳ‪‬ﮑﯽ ﻗﻮڵ ھﻪ‪‬ﺪهﮔﺮێ‪.‬‬ ‫*ﯾﻪﮐ‪‬ﮑﯽ ﺗﺮ ﻟﻪ ﺟﯚرهﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ھﻪڕهﺷﻪ ی ﺋﺎزار دان و ﮐﻮﺷﺘﻨﻪ؛ھﻪڕهﺷﻪی ﺋﺎزار داﻧﯽ ﮐﻪﺳﻪ ﻧﺰﯾﮑﻪﮐﺎﻧﯽ دهوروﺑﻪری ژن‪،‬ﻟﻪواﻧﻪ دزﯾﻨﯽ ﻣﻨﺪاڵ‪...‬ھﺘﺪ‬ ‫*ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﺋﺎﺑﻮرﯾﯽ؛زۆر‪‬ﮏ ﻟﻪ ﭘﯿﺎوان ﺑﻪ ﮐﻪ‪‬ﮏ وهرﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪ ھﯚﮐﺎری داراﯾﯽ و ﺋﺎﺑﻮرﯾﯽ‪،‬ژﻧﯿﺎن ﺧﺴـﺘﯚﺗﻪ ژ‪‬ـﺮ ڕﮐ‪‬ﻔـﯽ ﺧﯚﯾﺎﻧـﻪو دهﯾـﺎن ﭼﻪوﺳـ‪‬ﻨﻨﻪوه‪.‬ﺋـﻪم ﭘﯿﺎواﻧـﻪ ڕ‪‬ﮕـﻪ ﻟـﻪ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ داراﯾـﯽ‬ ‫ھﺎوﺳﻪرهﮐﺎﻧﯿﺎن دهﮔﺮن‪،‬ﻟﻪ داراﯾﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ژﻧﺎﻧﺪا دهﺳﺘﻮهردهدهن ﺑﻪ ﻧﻪداﻧﯽ ﺧﻪرﺟﯿﯽ ﻣﺎڵ و ﻧﻪداﻧﯽ ﭘﺎرهی ﺗﻪواو ﺑﯚ ژﻧﺎن ﮐ‪‬ﺸﻪ و ﻧﻪھﺎﻣﻪﺗﯽ داراﯾﯽ دروﺳﺖ دهﮐﺎت‪.‬‬ ‫*ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ؛ﺗﻪ‪‬ق‪،‬ﻓﺮه ژﻧﯽ‪،‬ﺳﯿﻐﻪ‪،‬ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی دور ﻟﻪ ﭼﺎوی ژن و ﭘﻪروهردهی ﻣﻨﺪاڵ‪،‬ﭘ‪‬ﺸﮕﺮﺗﻨﯽ ﭘﯿﺎو ﻟﻪ ﺟﯿﺎﺑﻮﻧﻪوه ﻟﻪ ژﻧﻪﮐﻪی ﺑﻪ ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪی ﺣﻪزی ژﻧﻪﮐﻪ‪.‬‬ ‫*ڕ‪‬ﮕﻪ ﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪ ﻧﻪﺷﻮﻧﻤﺎی ﻓﯿﮑﺮﯾﯽ‪،‬ﭘﻪروهردهﯾﯽ و ﺑﻪﺷﺪاری ﻟﻪ ﭼﺎﻻﮐﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﮐﺎرﮐﺮدن‪،‬ﺟﯚر‪‬ﮑﯽ ﺗﺮه ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﮐﻪ دهﺑ‪‬ﺘﻪ ھﯚی ﺳﻨﻮردار ﮐﺮدﻧﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧـﺪی ژن ﻟﻪﮔـﻪڵ ﮐﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎ‪،‬ﺧ‪‬ﺰان و‬ ‫ھﺎور‪‬ﯿﺎﻧﯽ‪.‬‬ ‫*ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻪﮐﺎﻧﯽ ﺗﺮ؛ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﻟﻪ دژی ھﺎوڕهﮔﻪز ﺑﺎزاﻧﻪ ﮐﻪ ﺳﻮﮐﺎﯾﻪﺗﯽ ﭘ‪‬ﮑﺮدن‪ ،‬و ﮔﺎ‪‬ﺘﻪ ﭘ‪‬ﮑﺮدن و ﻟﻪﺑﻪرﭼﺎو ﻧﻪﮔﺮﺗﻨﯽ ﻣﺎﻓﻪ ﻣﺮۆﯾﯿﻪﮐﺎن دهﮔﺮ‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫ﻟﻪ دوﻧﯿﺎی ﺋﻪﻣﺮۆﯾﺪا ﮐﻪ ﺳﻪرﻣﺎﯾﻪدارﯾﯽ و دهو‪‬ﻪﺗﺎﻧﯽ ﻻﯾﻪﻧﮕﺮی ﺳﻪرﻣﺎﯾﻪ‪،‬ﭼﺎوﺳﻪﻧﺪﻧﻪوهﯾﻪﮐﯽ ﺑ‪ ‬و‪‬ﻨـﻪی ﺑﻪﺳـﻪر ﺟـﻪﻣﺎوهری ﺧﻪ‪‬ﮑـﺪا ھ‪‬ﻨﺎوه‪،‬ﺑـﻪ ﺗﺎﯾﺒـﻪت ﺳـﺘﻪم ﻟـﻪ ﺑﻪرﻣﺒـﻪر ژﻧﺎن‪،‬ﺗـﻪﻧﮫﺎ ﺑـﻪ ﺋـﺎزاری‬ ‫ڕهﮔﻪزﯾﯽ و ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ و ڕۆﺣﯿﯽ ژﻧﺎن ﺳﻨﻮردار ﻧﻪﺑﻮه‪،‬ﺑﻪ‪‬ﮑﻮ ﭼﻪوﺳﺎﻧﺪﻧﻪوهﯾﻪﮐﯽ زۆر ﻗﻮ‪‬ﺘﺮ ﻟﻪوه و ﺳﺎﻣﻨﺎک ﺗﺮ ﻟﻪوه ﻟﻪ ﺋﺎراداﯾﻪ؛ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﺳﻪرﻣﺎﯾﻪداری ڕ‪‬ﮏ ﺳﺘﻪم ﻟﻪ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ژﻧﺎن و ﭘﯿﺎو ﺳـﺎﻻری‬ ‫ﺑﻪ ﺷﮑ‪ ‬و ﺷ‪‬ﻮازی ﺟﯚراوﺟﯚر ﻟﻪ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﺑﻪرھﻪم د‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪوه ﭘﻪرهی ﭘ‪‬ﺪهدا‪،‬ﮐﻪواﺗﻪ ﺧﻪﺑﺎت ﻟﻪ دژی ﺳﺘﻪم ﺑﻪراﻣﺒﻪر ژﻧﺎن‪،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ﻟﻪ ﺧﻪﺑﺎﺗﯽ ﭼﯿﻨﺎﯾﻪﺗﯽ ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺳﯿﺴـﺘﻪﻣﯽ ﺳـﻪرﻣﺎﯾﻪداری ﺑـ‪ ‬دهﺳـﺖ‬ ‫ﺑﺮدن ﺑﯚ ﺑﻨﻪڕهﺗﻪ ﻣ‪‬ﮋوﯾﯿﻪﮐﺎن ﭼﻪوﺳﺎﻧﺪﻧﻪوهی ژن ﻟﻪﮔﻪڵ دهﺳﺘﭙ‪‬ﮑﯽ ﭼﯿﻦ و ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ﺳﻪرﻣﺎﯾﻪداری ﺟﯿﺎﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﮑﺪاﻧﻪوه ﻟﯿﺒ‪‬اﻟﯿﻪﮐﺎن و ﺧـﻪﺑﺎت ﻟـﻪ دژی ﻧـﺎ ﯾﻪﮐﺴـﺎﻧﯽ ژن ﻟﻪﮔـﻪڵ ﺋﺎﺳـﯚ و داھـﺎﺗﻮوی ﺋـﻪم ﺑﯿﺮوﺑﺎوهڕه‪،‬ﺳـﻪرهﺗﺎ ﭼﻪوﺳـﺎﻧﺪﻧﻪوهی ﻣ‪‬ﮋوﯾـﯽ ژن ﺑﻪﻻڕ‪‬ـﺪا دهﺑـﺎت‪،‬و دووهم ﺧـﻪﺑﺎﺗﯽ ژﻧـﺎن ﺑـﻪ ﮐﯚﻣـﻪ‪‬ﯿﮏ‬ ‫ﮔﯚڕاﻧﮑﺎری ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻟﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﯽ ﺳﻪرﻣﺎﯾﻪداری ﺳﻨﻮردار دهﮐﺎت‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ و ھﻪ‪‬واردﻧﯽ ژﻧﺎن و ﭼﻪوﺳﺎﻧﺪهوهی ژن‪،‬ﻟﻪو ﮐﺎﺗﻪوهی ﮐﻪ ﭼﯿﻨﻪﮐﺎن ﻟـﻪ ﻣ‪‬ـﮋوودا ﺳـﻪرﯾﺎن ھﻪ‪‬ـﺪاوه‪،‬ﭼﻮوه ﻧـﺎو ﻗﯚﻧـﺎﻏ‪‬ﮑﯽ ﻧﻮ‪‬ـﻮه‪.‬ﭘـ‪‬ﺶ ﻟـﻪو ﻣ‪‬ﮋووه‪،‬ژﻧـﺎن ﻟـﻪ ھـﻪﻣﻮو ﺑﻮارهﮐﺎﻧـﺪا ﻟﻪﮔـﻪڵ‬ ‫ﭘﯿﺎواﻧﺪا ھﺎوﺑﻪش ﺑﻮون‪.‬ﺋ‪‬ﺴﺘﺎش ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﻪوهی ﮐﻪ ﺳﻪرﻣﺎﯾﻪداری ﻟﻪ ﺗﻪواوی ﺟﯿﮫﺎﻧﺪا زا‪‬ﻪ و ﺑﻪﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﮐﯽ ﮐﺎﺗﯽ ﺑﺎ‪‬دهﺳﺘﻪ ﺑﻪ‪‬م ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﻟﻪ ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ژﻧﺎن‪،‬ﻟـﻪ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﺣﮑﻮﻣﯿﯿـﻪوه ﺑﮕـﺮه‬ ‫ﺗﺎ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﻟﻪ ﺧ‪‬ﺰاﻧﺪا‪،‬ﻟﻪ ﺷﻮﯾﻨﯽ ﮐﺎر و ﺳﻪرﺷﻪﻗﺎﻣﻪﮐﺎن ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﮔﻪﻟ‪‬ﮑﯽ ﺟﯚراوﺟﯚر ﻟﻪ ﺋﺎراداﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن‪،‬ﻟﻪﮔﻪڵ ﺑﺎﻧﮕﻪﺷﻪ ﮐﺮدﻧﻪﮐﺎﻧﯽ ﺣﮑﻮﻣﻪت و ڕ‪‬ﮑﺨﺮاوهﮐﺎﻧﯽ ﻧ‪‬ﻮﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﮐﻪم ﺑﻮوﻧﻪوهی‪،‬ھﻪروهھﺎ دﯾﺎردهﯾﻪﮐﯽ ﺑﻪرﺑ‪‬و و ﺋﺎﺷﮑﺮا و ﻗﯿﺰهوﻧﻪ‪.‬ژﻧﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫﺎن‪،‬ﻟﻪﮔﻪڵ‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪48 :‬‬

‫‪Page : 48‬‬

‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دەﺑﻨ‪‬وەو ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣﺎن ﻛﺎﺗﺪا وﺷﯿﺎر ﻛﺮدﻧ‪‬وەو داﻧﯽ زاﻧﯿﺎری ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮو ﭼﯿﻦ وﺗﻮ‪‬ﮋەﻛﺎن و ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮو ﮔﺮﻧﮕﺘﺮ دەور و رۆ‪‬ﯽ ﻣﯿﺪﯾﺎ و راﮔ‪‬ﯾﺎﻧﺪﻧ‪‬ﻛﺎﻧ‪ ‬ﻟ‪‬ﻣﺒﻮارەدا‪.‬‬ ‫ﺑ‪ ‬ھﯚی ﺋ‪‬وەی ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ھﯿﭻ ﯾﺎﺳﺎ و ر‪‬ﺴـﺎ و ﻧﺎوەﻧـﺪ‪‬ﻚ ﺑـﯚ ﭘﺸـﺘﮕﯿﺮی ﻟ‪ ‬ژﻧـﺎن ﻧﯿـﯿ‪ ‬و ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣﺎﻧﻜﺎﺗـﺪا ﻣﯿـﺪﯾﺎ ﻟ‪ ‬ﺧـﺰﻣ‪‬ت ﺑ‪‬رژەوەﻧـﺪﯾ‪‬ﻛﺎﻧﯽ دەﺳـ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ رژﯾﻤـﯽ دژە ژﻧـﯽ ﺋ‪‬ـﺮاﻧ‪ ،‬ﺑ‪ ‬ﺷـ‪‬ﻮەی‬ ‫ﭘﺮاﻛﺘﯿــﻚ ﻟ‪‬ﻣﺒــﺎرەوە ﻛــﺎر‪‬ﻜﯽ ﭼﺮوﭘــ‪ ‬ﺑ‪‬ر‪‬ــﻮە ﻧﺎﭼ‪‬ــﺖ‪ .‬ھ‪‬ر ﻟ‪‬ــﺮەوە روودەﻛ‪‬ﯾــﻨ‪ ‬ھ‪‬ﻣــﻮو ﻣﯿــﺪﯾﺎ و راﮔ‪‬ﯾﺎﻧــﺪﻧﯽ ﻛــﻮردی و داواﯾــﺎن ﻟ‪‬ــﺪەﻛ‪‬ﯾﻦ ھ‪‬ﺳــﺘﻦ ﺑ‪ ‬ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟ‪‬ﻜﺮدﻧــﯽ ﺋ‪‬م ﺋ‪‬رﻛ‪ ‬و ھ‪‬و‪‬ﺒــﺪەن ﺑ‪‬‬ ‫دەرﺧﺴﺘﻨﯽ ﻻﯾ‪‬ﻧ‪ ‬ﻧ‪‬ﮕ‪‬ﺗﯿﭫ و ﻧﺎﺣ‪‬زەﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن و وﺷﯿﺎری و زاﻧﯿﺎری ﺑ‪‬و ﺑﻜ‪‬ﻧ‪‬وەو رۆ‪‬ـﯽ ﮔﺮﻧﮕـﯽ ﺧﯚﯾـﺎن ﻟ‪ ‬ﺑـﺰوﺗﻨ‪‬وەی ﯾ‪‬ﻛﺴـﺎﻧﯿﺨﻮازی ژﻧﺎﻧـﺪا ﺑﮕ‪‬ـ‪‬ن و ﭘﺮﺳـﯽ ژن و ﻛ‪‬ﺸـ‪‬ﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﻧﯿﻮەی ﻛﯚﻣ‪‬ﮕ‪‬ی ﻣﺮۆﭬﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﻟ‪ ‬رﯾﺰی ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣـﯽ ﺋﺎﺟ‪‬ﻨـﺪای ﻛـﺎری ﺧﯚﯾـﺎن داﺑـﻨﻦ‪ .‬ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣﺎﻧﻜﺎﺗـﺪا ھﺎوﻛـﺎری و ﻟ‪‬ـﻚ ﻧﺰﯾﻜﺒـﻮوﻧ‪‬وەی ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛـﺎﻧﯽ ژﻧـﺎﻧﯽ رۆژھ‪‬ﺗـﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎن و ﺑـﻮوﻧﯽ ﭘﻼﺗﻔـﯚرم و‬ ‫ﺑ‪‬رﻧﺎﻣ‪‬ی ھﺎوﺑ‪‬ش ﺑﯚ ﭼﺎرەﺳ‪‬ری ﭘﺮﺳﯽ ژﻧﯽ ﻛﻮرد ﺑ‪ ‬ﮔﺮﻧﮓ دەزاﻧﯿﻦ و ﯾ‪‬ﻛﺪەﻧﮕﯽ و ﯾ‪‬ﻛﮕﺮﺗﻮوﯾﯽ رﯾﺰەﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن‪ ،‬ھ‪‬ﻧﮕﺎو‪‬ﻜﯽ ﮔﺮﻧﮕ‪ ‬ﺑﯚ ﺳ‪‬ر ﺧﺴﺘﻨﯽ ﭘﺮۆﺳ‪‬ی ﯾ‪‬ﻛﺴﺎﻧﯿﺨﻮازی‪.‬‬ ‫ژﻧﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣ‪‬ی زەﺣﻤ‪‬ﺗﻜ‪‬ﺸﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن‬ ‫ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﺘﯽ ژﻧﺎﻧﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮﻛﯚﻣ‪‬ی ژﻧﺎﻧﯽ رۆژھ‪‬ت‬ ‫ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﺘﯽ ژﻧﺎﻧﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‬ ‫ﻛﻮﻣﯿﺘ‪‬ی ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﺑﺎﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان‬ ‫ژﻧﺎﻧﯽ ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﺘﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺗﯿﻜﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن‬

‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن و ﺷ‪‬ﻮه ﺟﯚراوﺟﯚرهﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑﻪﺑﯚﻧﻪی ‪25‬ی ﻧﯚﭬﻪﻣﺒﻪر‪،‬ڕۆژی ﺑﻪرهﻧﮕﺎر ﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن‬ ‫ن‪ :‬ﺳـــــﯿﺮوان ﭘﻪرﺗﻪوﻧﻮری‬ ‫ﻣ‪‬ﮋووی ‪25‬ی ﻧﯚﭬﻪﻣﺒﻪر‪ ،‬ڕۆژی ﺑﻪرهﻧﮕﺎر ﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن‬ ‫داﻧﺎﻧﯽ ڕۆژی ‪25‬ی ﻧﯚﭬﻪﻣﺒﻪر وهک رۆژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن‪،‬ﺑﻪھﯚی ﺷﯚڕﺷﯽ ژﻧﺎن و ﭘﯿـﺎواﻧﯽ ﺋـﺎزادﯾﺨﻮاز و ﯾﻪﮐﺴـﺎﻧﯽ ﺧـﻮاز‬ ‫ﻟﻪ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺳﻪرﻣﺎﯾﻪداری و ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﺎﻧﯽ ژ‪‬ﺮ ﭼﻪﭘﯚﮐﯽ ﺳﻪرﻣﺎﯾﻪداری ھﺎﺗﻪ ﺋﺎراوه‪.‬‬ ‫‪٤٥‬ﺳﺎڵ ﭘ‪‬ﺶ ﻟﻪ ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ و ﻟﻪ ڕۆژ‪‬ﮑﯽ وهک ﺋﻪﻣ‪‬ۆدا‪3،‬ﺧﻮﺷﮑﯽ ﺧﻪ‪‬ﮑﯽ ﮐﯚﻣﺎری دۆﻣ‪‬ﻨﯿﮑﻪن‪،‬ﺑﻪ ﻧﺎوی ﺧﻮﺷﮑﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮاﺑﯿﻞ‪،‬ﻟﻪدوای ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﻣﺎﻧﮓ ﺋﻪﺷﮑﻪﻧﺠﻪ‪،‬ﺳﻪرهﻧﺠﺎم ﻟﻪﻻﯾـﻪن ڕ‪‬ﮑﺨـﺮاوی ﺋـﻪﻣﻨﯽ ﺳـﻮﭘﺎی‬ ‫ﺋﻪو و‪‬ﺗﻪ ﮐﻮژران‪).‬ﺗﺎوان(ی ﺋﻪم ‪3‬ﺧﻮﺷﮑﻪ ﺑﻪﺷﺪاری ﻟﻪ ﭼﺎﻻﮐﯿﻪ ﺳﯿﺎﺳﯿﻪﮐﺎﻧﯽ دژ ﺑﻪ ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﯽ دﯾﮑﺘﺎﺗﯚرﯾﯽ زاڵ ﺑﻪﺳﻪر دۆﻣﯿﻨﯿﮑﻪن ﺑﻮو‪.‬‬ ‫‪ 21‬ﺳـــﺎڵ ﻟـــﻪ دوای ﺋـــﻪم ڕاﺳـــﺘﯿﻪ‪،‬ﺑﻪواﺗﻪ ﺳـــﺎ‪‬ﯽ ‪،1981‬ﻟـــﻪ ﮐﯚﻧﻔﺮاﻧﺴـــ‪‬ﮏ ﻟـــﻪ ﺑﯚﮔﯚﺗﺎ‪،‬ﭘﺎﯾﺘـــﻪﺧﺘﯽ ﮐﯚ‪‬ﯚﻣﺒﯿﺎ‪،‬ﻟﻪﻻﯾـــﻪن داﮐﯚﮐﯿﮑـــﺎراﻧﯽ ﻣﺎﻓـــﻪﮐﺎﻧﯽ ژﻧـــﺎن ﻟـــﻪ ﺋـــﻪﻣﺮﯾﮑﺎی ﻻﺗـــﯿﻦ و ﻧﺎوﭼـــﻪی ﮐﺎراﺋﯿـــﺐ‬ ‫ﺑﻪﺳﺘﺮاﺑﻮ‪،‬ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎری ﺋﻪوا ﮐﺮا ﮐﻪ ڕۆژی ﮐﻮژراﻧﯽ ﺧﻮﺷﮑﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮاﺑﯿﻞ ﺑﮑﺮ‪‬ﺘﻪ ڕۆژی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن‪.‬ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ ﻟﻪو ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎره ﺋﻪوه ﺑﻮو ﮐﻪ ھﻪم ڕ‪‬ﺰ ﻟﻪ ﺧـﻪﺑﺎﺗﯽ ﺋﺎزادﯾﺨﻮازاﻧـﻪ و‬ ‫ﯾﻪﮐﺴﺎﻧﯿﺨﻮازاﻧﻪ و ﺑﻮ‪‬ﺮﯾﯽ ﺋﻪم ‪3‬ﺧﻮﺷﮑﻪ ﮔﯿﺎﻧﺒﻪﺧﺘﮑﺮدوه ﺑﮕﺮن و ھﻪم ﺳﻪرهﻧﺠﯽ ﺑﯿﺮی ﮔﺸﺘﯽ ﺑﻪره ﻻی ﺑﻪرهﻧﮕﺎر ﺑﻮﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ڕاﺑﮑ‪‬ﺸﻦ‪.‬ﺋﻪم ھﻪو‪‬ﻧﻪ ﺑﻮهھﯚی ﺋﻪوهی ﺗﺎ ﻟـﻪ ﺳـﺎ‪‬ﯽ‬ ‫‪.1999‬ڕ‪‬ﮑﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوهﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮوهﮐﺎﻧﯿﺶ ڕۆژی ‪25‬ی ﻧﯚﭬﻪﻣﺒﻪری ﺑﻪ رۆژی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪژﻧﺎن ﺑﻪ ڕهﺳﻤﯽ ﻧﺎﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎ‪‬ــــــ‪‬ﮏ دواﺗﺮﯾﺶ‪،‬ﺋﻪﻧﺠﻮﻣــﻪﻧﯽ ڕ‪‬ﮑﺨــﺮاوی ﻧﻪﺗــﻪوه ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮوهﮐﺎن‪،‬ﺑــﻪ واﺗــﺎی ﻟــﻪ ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ 2000‬ﺑ‪‬ﯾﺎرﻧﺎﻣــﻪی ‪1325‬ی ﺑــﻪ ﻧــﺎوی)ژﻧﺎن‪،‬ﺋﺎﺷــﺘﯽ و ﺋﺎﺳــﺎﯾﺶ( ﭘﻪﺳــﻪﻧﺪ ﮐــﺮد‪.‬ﺗــﻪوهره ﺳــﻪرﮐﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋــﻪم‬ ‫ﺑ‪‬ﯾﺎرﻧﺎﻣﻪﯾﻪ‪،‬ﭘ‪‬ﺸﮕﯿﺮی ﮐ‪‬ﻤﻪﮐﯿﺶ و دژاﯾﻪﺗﯽ ﻟﻪ ﻧﺎوهوه و ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮان ﮐﯿﺸﻮهرهﮐﺎن‪،‬دهﺳﺘﻪﺑﻪری ﺑﻪﺷﺪاری ژﻧﺎن ﻟﻪ ژﯾﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ و ھﻪروهھﺎ ﭘ‪‬ﺸـﮕﺮﺗﻦ ﻟـﻪ زﯾـﺎدﺑﻮوﻧﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑـﻪ‬ ‫ژﻧﺎﻧﯽ دهﮔﺮﺗﻪوه‪.‬ﺋـﻪم ﺑ‪‬ﯾـﺎر ﻧﺎﻣﻪﯾـﻪ ھﯚﮐﺎر‪‬ﮑـﻪ ﺑـﯚ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣـﺪهراﻧﯽ ﮐـﺮدهوهی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑـﻪ ژﻧـﺎن ﺑﮑ‪‬ﺸـﺮ‪‬ﻨﻪ ﻻی ﻣ‪‬ـﺰی دادﮔـﺎﯾﮑﺮدن‪.‬ﺑـﻪ‪‬م ﺑﻪداﺧـﻪوه ﻧـﻪ ﺗـﻪﻧﯿﺎ ڕ‪‬ﮑﺨـﺮای ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ‪،‬ﺑـﻪ ﮐـﺮدهوه‬ ‫دهرھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺋﻪم ﺑ‪‬ﯾﺎر ﻧﺎﻣﻪﯾﻪ ﺧﯚی ﻟﻪ ﭼﺎو زۆرﺑﻪی ﺑ‪‬ﯾﺎرﻧﺎﻣﻪﮐﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﭘـﻪﯾﮕﯿﺮی ﻧـﻪﮐﺮا و ھﯿـﺰی ﺑـﻪﮐﺮدهوه دهرھ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ ﻧﻪﺑﻮو‪،‬ﺑﻪ‪‬ـــــﮑﻮ دهو‪‬ـﻪﺗﺎﻧﯽ ﺟﯿﻨﺎﯾـﻪﺗﮑﺎر و دژهژﻧـﯿﺶ ﮐـﻪ ﺋﻪﻧـﺪاﻣﯽ ڕﯾﮑﺨـﺮاوی‬ ‫ﻧﻪﺗﻪوهﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮوهﮐﺎﻧﻦ‪،‬ﺑﻪﺷ‪‬ﻮهی ﮔﺸﺘﯽ ﺑ‪‬ﯾﺎرﻧﺎﻣـﻪ ﮔـﻪﻟ‪‬ﮑﯽ ﺋـﺎوا ﻗﺒـﻮڵ ﻧﺎﮐـﻪن و ﺑـﻪردهوام و ﺑ‪‬ﭙﺴـﺎﻧﻪوه ﻟـﻪ ھـﻪﻣﻮو زهﻣﯿﻨـﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮری‪،‬ﺳﯿﺎﺳـﯽ‪،‬ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ و ﻓﻪرھـﻪﻧﮕﯽ ھـﻪ‪‬واردﻧ‪‬ﮑﯽ ﺑـﻪرﺑ‪‬و و‬ ‫ﺋﺎﺷﮑﺮا دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﺋﻪﻧﺠﺎم دهدهن‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻣﺎوهی ‪12‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ ڕاﺑﺮدوودا‪،‬ﺑـﻪ واﺗـﺎی ﻟـﻪ ﮐـﺎﺗﯽ ﺑـ‪‬و ﺑﻮوﻧـﻪوهی ﺑ‪‬ﯾـﺎر ﻧﺎﻣـﻪی)ژن‪،‬ﺋﺎﺷـﺘﯽ و ﺋﺎﺳـﺎﯾﺶ( ﺋﻪﻧﺠﻮﻣـﻪﻧﯽ ڕ‪‬ﮑﺨـﺮاوی ﻧﻪﺗـﻪوه ﯾـﻪﮐﮕﺮﺗﻮوهﮐﺎن‪،،‬رۆژی ‪25‬ی ﻧﯚﭬﻪﻣﺒﻪر‪،‬ﺑـﻪ ﺧﯚﭘﯿﺸـﺎﻧﺪان و‬ ‫ڕ‪‬ﭙ‪‬ﻮان‪،‬ﮔﻪ‪‬ﻟﻪﮐﺎن و ڕ‪‬ﮕﻪی ﮐﺎره ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ و ﻣﺎﻓﻪﮐﺎن‪،‬ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺳﯿﻤﯿﻨﺎری زاﻧﺴﺘﯽ و ﭘﺴﭙﯚڕی و ‪....‬ﺑﻪڕ‪‬ﻮه دهﺑﺮ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺎن ﮐﯿﻤﯚن ﺳﮑﺮﺗ‪‬ﺮی ﮔﺸﺘﯽ ڕﯾﮑﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮهﮐﺎن‪،‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ﭘﺎر ﻟﻪ وﺗﻪﯾﻪﮐﯿﺪا ﺑﻪ ﺑﯚﻧﻪی ‪25‬ی ﻧﯚﭬﻪﻣﺒﻪر‪،‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧـﺎﻧﯽ ﺑـﻪ ﮐﻪﻣﻮﮐﻮرﺗﯿﯿـﻪﮐﺎﻧﯽ ﻣـﺎﻓﯽ ﻣـﺮۆڤ وهﺳـﻒ ﮐـﺮد‪.‬ھـﻪروهھﺎ‬ ‫ﺟﻪﺧﺘﯽ ﻟﻪوهش ﮐﺮدهوه ﮐﻪ ﮐﺮدهوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﺟﯚر‪‬ﮑﻪ ﻟﻪ ﺟﯚرهﮐﺎﻧﯽ ﺗﺎوان و ﺟ‪‬ﮕﻪی ﭘﻪﺳﻪﻧﺪ ﻧﯿﻪ و ھﻪروهھﺎ ﻟـﻪﺑﺎرهی ﭘﻪرهﺳـﻪﻧﺪی ھﻪو‪‬ـﻪﮐﺎﻧﯽ ڕ‪‬ﮑﺨـﺮاوی ﻧﻪﺗـﻪوه ﯾـﻪﮐﮕﺮﺗﻮهﮐﺎن ﻟـﻪ ﺑﻪراﻣﺒـﻪر‬ ‫ﺋﻪم دﯾﺎردهﯾﻪش دوا‪.‬‬ ‫ﻣﯚن‪،‬داوای ﻟﻪ ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺶ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺳﯿﺴﺘﻤ‪‬ﮏ ﺑﯚ ﭼﺎود‪‬ﺮﯾﮑﺮدن و ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﺧﻪﺑﺎت ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﻪم ﺟﯚره ﺗﺎواﻧﺎﻧﻪ داﺑﻨ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﮑﺮﺗ‪‬ﺮی ﮔﺸﺘﯽ ڕ‪‬ﮑﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮوهﮐﺎن در‪‬ﮋهی ﺑﻪ ﻗﺴﻪﮐﺎﻧﯽ دا ﻟﻪ ڕاﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧ‪‬ﮑﯽ ﺧﯚﯾﺪا ڕاﯾﮕﻪﯾﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﻪﺧﺼﻪن ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯿﻪﺗﯽ ﮐﻪ ﻟﯿﮋﻧﻪی ﺑﻪر‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﮐﺎرزار ﻟﻪ ڕ‪‬ﮑﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوه‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪47 :‬‬

‫‪Page : 47‬‬

‫دەدەن‪ ،‬ﻟ‪ ‬ر‪‬ﺰی رەﻓﺘﺎرو ﻛﺮدەوەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋ دان‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﺪاﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﺋ‪‬م ﺧﺎ‪‬ﻧ‪‬ی ﺧﻮارەوە دەﮔﺮ‪‬ﺘ‪‬وە‪ ،‬ﺑ‪‬م ھ‪‬ر ﺑ‪‬و ﻧﻤﻮوﻧﺎﻧ‪ ‬ﻧﺎﺑ‪‬ﺳﺘﺮ‪‬ﺘ‪‬وە‪:‬‬ ‫ﺋ‪‬ﻟﻒ( ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯽ‪ ،‬ﺟﯿﻨﺴﯽء دەرووﻧـﯽ ﻛ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺑﻨ‪‬ﻣـﺎ‪‬دا روو دەدەن‪ ،‬ﺑـﯚ و‪‬ـﻨ‪ ‬ﻟ‪‬ـﺪان‪ ،‬ﺋـﺎزارداﻧﯽ ﺟﯿﻨﺴـﯿﯽ ﻛﭽـﺎﻧﯽ ﻣ‪‬ﺮﻣﻨـﺪاڵ ﻟ‪ ‬ﻣﺎ‪‬ـﺪا‪ ،‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﭘ‪‬ﻮەﻧﺪﯾـﺪار ﺑ‪ ‬ﺟﯿـﺎز )ﺟﮫﯿـﺰﯾ‪،(‬‬ ‫دەﺳﺘﺪر‪‬ﮋی ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن ﻣ‪‬ﺮدەوە‪ ،‬ﺧ‪‬ﺗ‪‬ﻧ‪‬ﻛﺮدﻧﯽ ژﻧﺎن و ﺋ‪‬و داﺑﻮﻧ‪‬رﯾﺘﺎﻧ‪‬ی زﯾﺎن ﺑ‪ ‬ژﻧﺎن دەﮔ‪‬ﯾ‪‬ﻧﻦ‪ ،‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮەﻧـﺪﯾﯽ ﺑ‪‬دەر ﻟ‪ ‬ژن و ﻣ‪‬ﺮداﯾ‪‬ﺗﯿـﺪاو ﺗﻮﻧـﺪءﺗﯿﮋی ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ت ﺑ‪ ‬ﭼ‪‬وﺳـﺎﻧﺪﻧ‪‬وەی‬ ‫ژﻧﺎن‪.‬‬ ‫ب( ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯽ‪ ،‬ﺟﯿﻨﺴﯽ و دەرووﻧﯽ ﻛ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﺳﺘ‪‬ﻨﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ﺑ‪‬ﻛﯚﻣ‪‬ﺪا روو دەدن‪ ،‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧ‪ :‬دەﺳﺘﺪر‪‬ﮋی‪ ،‬ﻛ‪‬ﻜﯽ ﺧـﺮاپ وەرﮔﺮﺗﻨـﯽ ﺟﯿﻨﺴـﯽ‪ ،‬ﺋـﺎزارداﻧﯽ ﺟﯿﻨﺴـﯽ و ﺗﺮﺳـﺎﻧﺪن ﻟ‪ ‬ﺷـﻮ‪‬ﻨﯽ‬ ‫ﻛﺎر‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﻧﺎوەﻧﺪە ﻓ‪‬ﺮﻛﺎرﯾﯿ‪‬ﻛﺎن و ﺷﻮ‪‬ﻨ‪‬ﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜ‪‬دا‪ ،‬ﻛ‪‬ﯾﻦ و ﻓﺮۆﺷﺘﻨﯽ ژﻧﺎن و ﻟ‪‬ﺷﻔﺮۆﺷﯿﯽ ﺑ‪ ‬زۆری‪.‬‬ ‫پ( ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯽ‪ ،‬ﺟﯿﺴﻨﯽ و دەرووﻧﯽ ﻛ‪ ‬ﺑ‪‬ھﯚی دەو‪‬ﺗ‪‬وە ﺋ‪‬ﻧﺠﺎم دەدرێ ﯾﺎ ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن دەو‪‬ﺗ‪‬وە ﭘﺸﺘﮕﻮێ دەﺧﺮێ‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬و ﺑ‪‬ﯾﺎﻧﻨﺎﻣ‪‬ﯾ‪ ‬ﻟ‪ ‬دەو‪‬ﺗﺎﻧﯽ دەوێ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻣ‪‬ﺣﻜـﻮوم ﺑـﻜ‪‬ن و‪ ،‬ﻧـﺎﺑ‪ ‬ھـﯿﭻ داب و ﻧ‪‬رﯾـﺖ ﯾـﺎ ﺗ‪‬ﺒﯿﻨﯿـﯽ ﺋـﺎﯾﯿﻨﯽ ﺑـﻜ‪‬ﻧ‪ ‬ﺑﯿـﺎﻧﻮو ﺑـﯚ ﺋ‪‬ﻧﺠـﺎم ﻧ‪‬داﻧـﯽ ﺋ‪‬رﻛ‪‬ﻛﺎﻧﯿـﺎن ﻟ‪‬ﭘ‪‬ﻮەﻧـﺪی ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ‬ ‫ﻧ‪‬ھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دا‪ .‬ﻟ‪‬م ﭘ‪‬ﻮەﻧﺪﯾﯿ‪‬دا ﺑ‪‬ﯾﺎﻧﻨﺎﻣ‪‬ﻛ‪ ،‬ﻛﯚﻣ‪‬ﻚ ﺋ‪‬رﻛﯽ ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺧﺴﺘﯚﺗ‪ ‬ﺳ‪‬ر ﺷﺎﻧﯽ دەو‪‬ﺗﺎن ﺗﺎ ﻟ‪ ‬ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺧﯚﺟ‪‬ﯿﯽ‪ ،‬ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ و ﻧﺎوﭼ‪‬ﯾﯽ دا ھ‪‬ﻧﮕﺎوی ﺑﯚ ھ‪‬ڵ ﺑﮕﺮن‪.‬‬ ‫ﻟ‪ ‬ڕاﺳﺘﯽ دا ﺋ‪‬وەی ﻟ‪‬ﺑﺎرەی ژﻧﺎﻧ‪‬وە ﺑ‪‬ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮەﻧﺪی ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ژﻧﺎن‪ ،‬ھﺎﺗﻮون‪ ،‬ھ‪‬ﻣﻮوﯾﺎن ﺑﺎش و ﮔﺮﻧﮓ و ﻟ‪‬ﺟ‪‬ـﯽ ﺧﯚﯾـﺎن دان‪ .‬ﺑ‪‬م داﻧﻨـﺎﻧﯽ دەو‪‬ﺗـﺎن ﺑ‪‬و ﻣﺎﻓـﺎﻧ‪‬و‬ ‫ﻣﻠﺪان ﺑﯚ ﺋ‪‬و ﻟ‪‬ﭙﺮﺳﺮاوﯾﯿﺎﻧ‪‬ی ﻛﯚﻣ‪‬ﮕ‪‬ی ﻧ‪‬ﻮﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ ﺧﺴﺘﻮوﯾ‪‬ﺗ‪ ‬ﺳ‪‬ر ﺷﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ﻛﺎروﺗ‪‬ﻜﯚﺷﺎﻧﯽ زۆر و ﻧ‪‬ﭘﺴﺎوەی دەوێ‪ .‬ﺟ‪‬ﮕﯿﺮ ﺑﻮوﻧﯽ ﻣﺎﻓ‪ ‬ڕەواﻛﺎن و ﺑﺎﯾ‪‬ﺧ‪ ‬دﻧﯿـﺎ ﭘ‪‬ﺳـ‪‬ﻧﺪەﻛﺎن‪ ،‬ﻛﯚﺗـﺎﯾﯽ ھـﺎﺗﻦ‬ ‫ﺑ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ھﺎﺗﻨ‪‬دﯾﯽ ﯾ‪‬ﻛﺴﺎﻧﯿﯽ ژن و ﭘﯿﺎو ﻟ‪ ‬ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬و ﻛﯚﻣ‪‬ڵ دا ﻟ‪ ‬ﮔﺮەوی ﭼ‪‬ﻧﺪو ﭼﯚﻧﯽ ﺋ‪‬و ﺧ‪‬ﺑﺎﺗ‪ ‬داﯾ‪ ‬ﻛ‪ ‬ژﻧﺎن ﺑ‪‬ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ و ﻣﺮۆﭬ‪ ‬ﯾ‪‬ﻛﺴﺎﻧﯿﺨﻮازەﻛﺎن ﺑ‪ ‬ﮔﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮەی دەﺑ‪‬ن‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬رﭼﺎوە‪:‬‬ ‫ﭼﻮﻧﺪ وﺗﺎری ﻣﺎ‪‬ﭙ‪‬ری"اﯾﺮان اﻣﺮوز"‬ ‫ﻛﺘﯿﺒﯽ"ﭼ‪‬ﻧﺪ دۆﻛﯿﯚﻣ‪‬ﻨﺘ‪‬ﻜﯽ ﻧ‪‬ﻮدەو‪‬ﺗﯽ ﻟ‪ ‬ﺑﺎرەی ﻣﺎﻓ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻣﺮۆﭬ‪‬وە"‪ ،‬وەرﮔ‪‬ﺮاﻧﯽ‪:‬ﻗﺎدر ورﯾﺎ‬

‫ﺑ‪‬ﯾﺎﻧﻨﺎﻣ‪‬ی ھﺎوﺑ‪‬ﺷﯽ ﻛﯚﻣ‪‬ﻚ ﻟ‪ ‬ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎﻧﯽ رۆژھ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن‬ ‫ﺑ‪ ‬ﺑﯚﻧ‪‬ی ‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮ رۆژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﺑﺎت ﺑﯚ ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن دﯾﺎردەﯾ‪‬ﻛﯽ ﺟﯿﮫـﺎﻧﯿﯿ‪ ‬ﻛ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﺷـ‪‬ﻮە و ﺷـ‪‬ﻮازی ﺟﯚراوﺟـﯚر ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣـﻮو ﻛﯚﻣ‪‬ﮕ‪‬ﻛـﺎن ﺑـﻮوﻧﯽ‬ ‫ھ‪‬ﯾ‪ ‬و وەك ﻣـﯚﺗ‪‬ﻛ‪‬ﯾ‪‬ك ﺳـﯿﺒ‪‬ری ﺧﺴــﺘﻮوەﺗ‪ ‬ﺳـ‪‬ر ژﯾــﺎﻧﯽ زۆرﺑ‪‬ی ژﻧـﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫــﺎن‪ .‬ﺑ‪ ‬ﻛﺎرھ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی‬ ‫دژی ژﻧﺎن و ﺋﺎﻛﺎﻣ‪‬ﻛﺎﻧﯽ وەك ﻣ‪‬ﺳ‪‬ﻟ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯽ ﺟﯿﮫـﺎﻧﯽ‪ ،‬چ ﻟ‪ ‬ﻧ‪‬ـﻮ ﭼﻮارﭼ‪‬ـﻮەی ﺧ‪‬ـﺰان و چ ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣـﻮو ﺑ‪‬ﺷـ‪‬ﻛﺎﻧﯽ‬ ‫دﯾﻜ‪‬ی ژﯾﺎﻧﯽ ﺋ‪‬وان‪ ،‬ﺑﺮﯾﻨ‪‬ﻜﯽ ﻛﯚﻧ‪ ‬ﻛ‪ ‬ﻧﺎخ و ھ‪‬ﺳﺖ و دەرووﻧـﯽ ژن و ﺗ‪‬ﻧـﺎﻧ‪‬ت ﺋﺎﺳﺎﯾﺸـﯽ ﺗ‪‬ﻜـﺪەدا و ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش‬ ‫دەﺑ‪‬ـﺘ‪ ‬ﺑ‪‬رﺑ‪‬ﺳـﺘ‪‬ﻚ ﻟ‪ ‬ﺳـ‪‬ر ر‪‬ﮕـﺎی ھ‪‬ﻣـﻮو ﻛـﺎر و ﭼـﺎﻻﻛﯿ‪ ‬ﻛـﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ﺋـﺎﺑﻮوری و ﻓ‪‬رھ‪‬ﻧﮕﯿ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ ژن‪ .‬ﻟ‪‬‬ ‫و‪‬ﺗﺎﻧﯽ رۆژھ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪ ‬ﺗﺎﯾﺒ‪‬ت ﺋ‪‬و و‪‬ﺗﺎﻧ‪‬ی ﻛ‪ ‬ﯾﺎﺳﺎﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟ‪ ‬ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮەی ﯾﺎﺳﺎ و ر‪‬ﺴـﺎ ﻧ‪‬ﻮﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯿ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ داﻧ‪‬ر‪‬ﮋراوە‪ ،‬زﯾﺎﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪‬راﻧﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬ژﻧﺎن دەﻛﺮ‪‬ﺖ و دەﺳ‪‬ت و ﯾﺎﺳﺎش دەﺑ‪‬ﺘ‪ ‬ﺑ‪‬ﺷـ‪‬ﻚ‬ ‫ﻟ‪‬و ﻛﻠﺘﻮر و ﻓ‪‬رھ‪‬ﻧﮕ‪ ‬دژە ژﻧ‪ ‬و ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش واﯾﻜﺮدووە ﻛ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺷﻮڕ ﺑ‪‬ﺘ‪‬وە ﻧ‪‬ـﻮ ھ‪‬ﻣـﻮو ﺑﻮارەﻛـﺎﻧﯽ ژﯾـﺎﻧﯽ‬ ‫ژﻧـﺎن‪ .‬ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﮔ‪‬ری رووداﻧــﯽ ھ‪‬ر ﺷــ‪‬ڕ و ﻛ‪‬ﺸــ‪‬ﯾ‪‬ك ﯾـﺎن ھــﺎﺗﻨ‪ ‬ﺋــﺎرای ﻗ‪‬ﯾﺮاﻧــﯽ ﺋـﺎﺑﻮوری و ﺑ‪ ‬ﮔﺸــﺘﯽ ھ‪‬ر ﮔﯚراﻧﻜــﺎرﯾﯿ‪‬ك ﻟ‪ ‬ﺋﺎﺳــﺘﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧـﺪا‪ ،‬ﺋ‪‬وە ﯾ‪‬ﻛ‪‬م ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿــﺎﻧﯽ ژﻧــﺎﻧ‪ .‬ھ‪‬ﻧــﻮوﻛ‪ ‬ﺑ‪ ‬ھــﯚی‬ ‫ﻗ‪‬ﯾﺮاﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮوری ﻛ‪ ‬ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﮔﺮﺗﻮوەﺗ‪‬وە‪ ،‬ر‪‬ﮋەﯾ‪‬ﻛﯽ ﺑ‪‬رﭼﺎو ﻟ‪ ‬ژﻧﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫﺎن ﻟ‪ ‬ﺑﺎرودۆﺧ‪‬ﻜﯽ ﻧﺎﻟ‪‬ﺑﺎردا ﺑ‪ ‬ﺳ‪‬ردەﺑ‪‬ن و ﮔﻮﺷﺎر‪‬ﻜﯽ ﻟ‪ ‬رادەﺑ‪‬دەرﯾﺎن ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬رە و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﺎن ﭘ‪‬ﻮە دەﻛ‪‬ن‪.‬‬ ‫ﺑ‪ ‬ھﯚی ﺑﻮوﻧﯽ ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﯾﺎﺳﺎ و دەﺳ‪‬ت ﺑ‪ ‬ﺗﻮوﻧﺪی دژی ژﻧﺎﻧ‪ ‬و ﺑ‪ ‬واﺗﺎﯾ‪‬ﻛﯽ دﯾﻜ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﻜﯽ ﺟﯿﺎﻧ‪‬ﻛﺮاوە ﻟ‪ ‬دەﺳـ‪‬ﺗﯽ ﻛﯚﻣـﺎری ﺋﯿﺴـﻼﻣﯿﯿ‪ ‬ﻛ‪ ‬ﻧ‪‬ﺗ‪‬ﻧﯿـﺎ دژی ژﻧـﺎن‬ ‫ﺑ‪‬ﻜﻮو دژی ھ‪‬ﻣﻮو ﺗﺎﻛ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣ‪‬ڵ ﺑ‪ ‬ﻛﺎر دەﺑﺮ‪‬ﺖ‪ .‬ھ‪‬واردﻧﯽ رەﮔ‪‬زی‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳ‪‬ﺗﯽ ﺟﯿﺎﻛـﺎری ﻟ‪ ‬ﻧ‪‬ـﻮ زاﻧﻜـﯚ و ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧ‪‬ﻛـﺎن‪ ،‬ﻧ‪‬ﺑـﻮوﻧﯽ ﯾﺎﺳـﺎی ﭘﺸـﺘﮕﯿﺮی ﻟ‪ ‬ژﻧـﺎن‪ ،‬ﻧﺎﯾ‪‬ﻛﺴـﺎﻧﯽ ﻟ‪ ‬ﻧ‪‬ـﻮان ژن و‬ ‫ﭘﯿﺎو ﻟ‪‬ھ‪‬ﻣﻮو ﺑﻮارەﻛﺎﻧﯽ ژﯾﺎن‪ ،‬ﻗ‪‬ﺗﻠﯽ ﻧﺎﻣﻮوﺳﯽ‪ ،‬ﻗﺎﭼﺎﺧﯽ ژﻧﺎن و ﻛﭽﺎن‪ ،‬ﻓﺮەژﻧﯽ و دەﯾﺎن ﻣ‪‬ﺳ‪‬ﻟ‪‬ی دﯾﻜ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ھ‪‬ﻣﻮو ﻣﺎﻓ‪ ‬ﻣﺮۆﯾﯿ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸ‪‬ﻞ ﻛﺮدووە و ﺋ‪‬واﻧـﯽ ﻛـﺮدووەﺗ‪ ‬ﺗـﻮ‪‬ﮋ‪‬ﻜﯽ‬ ‫ﺑ‪ ‬دەﺳ‪‬ت و ﺑـ‪ ‬دەرەﺗـﺎن‪ .‬ھﯚﻛـﺎری ﺳـ‪‬رەﻛﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧـﺎن‪ ،‬ھ‪‬ﻣـﺎن ﺋ‪‬و ھ‪‬واردﻧـﺎﻧ‪‬ﯾ‪ ‬ﻛ‪ ‬ﻧﺎﯾ‪‬ﻛﺴـﺎﻧﯽ ﻧ‪‬ـﻮان ﺗﺎﻛ‪‬ﻛـﺎﻧﯽ ﻛـﯚﻣ‪‬ﮕ‪ ‬ﭘ‪‬رە ﭘ‪‬ـﺪەدات و ژن دەﻛـﺎﺗ‪ ‬ﺑـﻮوﻧ‪‬وەر‪‬ﻜﯽ ﭘﻠ‪‬ﻧـﺰم‬ ‫وﺑ‪‬ﺪەﺳ‪‬ت‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ﺋﺎﺳ‪‬وارەﻛﺎﻧﯽ ﻛﺎرﯾﮕ‪‬ری ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬ر ﻧﺎخ و دەروون و ﻛ‪‬ﺳـﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ژن دادەﻧ‪‬ـﺖ و دەﺑ‪‬ـﺘ‪ ‬ﻛﯚﺳـﭙ‪‬ﻚ ﻟ‪ ‬ﺳـ‪‬ر ر‪‬ﮕـﺎی ﺑـﯚ ﺑ‪‬رەوﭘ‪‬ﺸـﭽﻮون و ھ‪‬ﻧﮕﺎوﻧـﺎن ﺑ‪‬رەو داھـﺎﺗﻮو‪ .‬ﻛﯚﻣ‪‬ﮕـﺎی ﺋ‪‬ﻣـ‪‬ۆی‬ ‫ﻣﺮۆﭬﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﺰ و ﺗﻮاﻧﺎی ھ‪‬ﻣﻮو ﺗﺎﻛ‪‬ﻛﺎن و ﺑ‪‬ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ ژﻧﺎن ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﺗﺎ ﻛﯚﻣ‪‬ﮕ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯽ ﯾ‪‬ﻛﺴـﺎن و ﺑ‪ ‬دوور ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر ﭼ‪‬ﺷـﻨ‪ ‬ﺟﯿـﺎوازی و ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﯿ‪‬ك داﺑﻤ‪‬رز‪‬ﻨ‪‬ـﺖ‪ .‬ﺑـﯚﯾ‪ ‬ﻧﺎﻛﺮ‪‬ـﺖ ﻟ‪‬‬ ‫ﻛﺎﺗ‪‬ﻜﺪا ﻛ‪ ‬ژﻧﺎن ھ‪‬ﺸﺘﺎ ﺑ‪‬رەوڕووی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ﺳﻮﻛﺎﯾ‪‬ﺗﯽ و ھ‪‬ڕەﺷ‪ ‬دەﺑﻨ‪‬وە‪ ،‬ﭼﺎوەڕواﻧﯽ ﺋ‪‬وەﯾﺎن ﻟ‪‬ﺒﻜﺮ‪‬ﺖ ﭼﺎﻻﻛﺎﻧ‪ ‬ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮو ﺑﻮارە ﻛﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﻓ‪‬رھ‪‬ﻧﮕﯽ و ﻛﻠﺘﻮری ﺑ‪‬ﺷـﺪار ﺑـﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﯚ ﺑ‪‬ﺷﺪاری ھ‪‬رﭼﯽ زﯾﺎﺗﺮی ژﻧﺎن و ﺑﯚ ﺑﻨﯿﺎت ﻧﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣ‪‬ﮕ‪‬ﯾ‪‬ﻛﯽ ﯾ‪‬ﻛﺴـﺎن و ھ‪‬روەھـﺎ ﺑـﯚ ﭘ‪‬رەوەردە ﻛﺮدﻧـﯽ ﻧ‪‬وەﯾ‪‬ﻛـﯽ ﭘ‪‬ﺸـﻜ‪‬وﺗﻮو‪ ،‬ﭘـ‪‬ﺶ ھ‪‬ر ﺷـﺘ‪‬ﻚ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘ‪ ‬ھ‪‬وڵ ﺑـﺪر‪‬ﺖ ﺑـﯚ ﻛ‪‬م ﻛـﺮدﻧ‪‬وەو‬ ‫ﺳ‪‬ﯾﻨ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮوﻛﯚﻣ‪‬ﮕﺎﻛﺎن‪ .‬ﺋ‪‬ﻣ‪‬ش ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر ﻛﯚﻣ‪‬ﮕ‪‬ﯾ‪‬ك ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑ‪ ‬ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬ﻛﯽ دادوەراﻧ‪ ‬و ﭘ‪‬روەردەﯾ‪‬ﻛﯽ ﺋ‪‬ﻣ‪‬ۆﯾﯽ و ﺳ‪‬ﻧﺘ‪‬ری دا‪‬ﺪەداﻧﯽ ﺋ‪‬و ژﻧﺎﻧ‪ ‬ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﻛ‪ ‬ﺑ‪‬رەورووی‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪46 :‬‬

‫‪Page : 46‬‬

‫ﺑﺎﺷﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮوﻧﻪی ﺋﻪو راﺳﺘﯿﻪن‪ .‬ژﻧﺎﻧﯽ ﺑﻪرهﮐﺎﻧﯽ ﺷﻪڕ وهﮐﻮو ﺑﯚﺳﻨﯽ‪ ،‬ﮐﻮزۆوو ﺋﻪﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻧﯿﺶ ھﻪر ﺑﻪم ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪ ﺑﻮون‪ .‬ژﻧﺎن ﻧﻪﺗﻪﻧﯿﺎ ﻟﻪ دهوراﻧﯽ ﺷﻪڕ ﺑﻪ‪‬ﮑﻮو ﭘﺎش ﺗﻪواو ﺑﻮوﻧﯽ ﺷﻪڕ دهﺳﺖ در‪‬ﮋﯾـﺎن‬ ‫ﺋﻪﮐﺮ‪‬ﺘﻪ ﺳﻪرو ﭘﺎش ﺗﻪواو ﺑﻮوﻧﯽ ﺷﻪرﯾﺶ ﺑ‪ ‬ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ و ﺑ‪ ‬ﭘﻪﻧﺎن‪ .‬ﺑﯚ ژﻧﺎن ﺳﻪرهرا ِ◌ی راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﮐﯚﺗﺎﯾﯽ ﺷـﻪڕ ھ‪‬ﺸـﺘﺎ ﮐﺎرهﺳـﺎﺗﻪﮐﻪ ﮐﯚﺗـﺎﯾﯽ ﻧـﻪھﺎﺗﻮوه‪ .‬ﮐ‪‬ﺸـﻪو ﮔﺮﻓﺘـﻪ دهرووﻧﯿـﻪﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ژﻧﺎﻧ‪‬ﮏ ﮐﻪ دهﺳﺖ در‪‬ﮋﯾﺎن ﮐﺮاوهﺗﻪ ﺳﻪرو ﻣﻨﺪا‪‬ﻧ‪‬ﮏ ﮐﻪ ﺑﻪ ھﯚی ﺋﻪم دهﺳﺘﺪر‪‬ﮋﯾﺎﻧﻪوه ﭼﺎوﯾﺎن ﺑﻪ ژﯾﻦ ھﻪ‪‬ﺗﻮوهو داﯾﮑﺎﻧ‪‬ﮏ ﮐﻪ ﻧـﻪﺧﻮازراو ﺑﻮوﻧﻪﺗـﻪ داﯾـﮏ‪ ،‬در‪‬ـﮋهی ھﻪﯾـﻪو ﺋـﻪم ﻣﯚﺗﻪﮐـﻪ ﺑـﯚ ژﻧـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺋﺎزار ﭼ‪‬ﺸﺘﻮو ھﻪر ﺑﻪردهواﻣﻪ‪ .‬ھﻪروهھﺎ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﯿﺸﺪا دهﮐﻪوﻧﻪ ﺑﻪر ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی‪ .‬ﺑﻪ وﺗﻪی ﻣ‪‬ﮫﺮهﻧﮕﯿﺰی ﮐﺎر‪" :‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﮐـﺮدهوهی ﻻھ‪‬ﺰهﮐـﺎﻧﯽ)اھـﺮم( دهﺳـﻪ‪‬ت واﺗـﻪ دهو‪‬ـﻪت‬ ‫ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن ﺑﻪڕ‪‬ﻮه دهﭼ‪ .‬ﺋﻪم ﺷ‪‬ﻮه ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪ ﭼﺎوﭘﯚﺷﯽ ﻟﻪ ﻣﺎﻓﯽ ﺋﯿﻨﺴﺎﻧﯽ ژن ﻟﻪ دارﺷﺘﻨﯽ ﯾﺎﺳﺎ رهﻧﮕﺪهداﺗﻪوهو ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهی ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻧﻪﮐﺮدن ﻟﻪ ﯾﻪﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣـﺎﻓﯽ ژن و ﭘﯿـﺎو ﻟـﻪ دارﺷـﺘﻨﯽ‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﻪت ﺧﯚ دهﻧﻮ‪‬ﻨ‪ .‬ﺋﺎﻣﺎری ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺋ‪‬ﺮان ﮐﻪﻣﺘﺮ ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن راﮔﻪﯾﻨـﻪره ﮔﺸـﺘﯿﻪﮐﺎﻧﻪوه ﺑـ‪‬و دهﺑ‪‬ﺘـﻪوهو راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧـﻪﮐﺎﻧﯽ ژ‪‬ـﺮ دهﺳـﻪﻻﺗﯽ ﮐﯚﻣـﺎری ﺋﯿﺴـﻼﻣﯿﺶ ﺳﻪرﭘﯚﺷـﯽ ﺑـﻪ ﺳـﻪر‬ ‫دادهﻧﻦ‪ .‬ﺑﻪﺳﺘ‪‬ﻨﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻟﻪ دژی ژﻧﺎﻧﻪو ﺑﻪ ھﯚی ﯾﺎﺳﺎوه ﭘﯿﺎو ﻣﺎﻓﯽ ﺳﻪرﭘﻪرهﺳﺘﯽ ژن و ﻣﻨﺪا‪‬ﯽ ھﻪﯾﻪو ﻣﺎﻓﯽ ﭘﯿﺎو ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﺷﻪرع و ﯾﺎﺳﺎ ﻟﻪ ﻣﺎﻓﯽ ژن زۆرﺗﺮه‪ .‬ھﻪروهھﺎ ﭘﯿﺎو ﺑﻪ ھﯚی "ﻧﻪﻓﻪﻗـﻪ"دان‬ ‫ﺑﻪ ژن ﻣﺎﻓﯽ ﺑ‪ ‬دهﻧﮕﯽ ﭘ‪‬ﺪراوه‪ ،‬واﺗﻪ ژن ﮐﻪ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﭘﯿﺎوهوه ﺑﻪ ﺧ‪‬ﻮ دهﮐﺮ‪‬ﺖ دهﺑ‪ ‬ھﻪر ﮐﺎت ﭘﯿﺎو وﯾﺴﺘﯽ ﺟﻪﺳﺘﻪی ﺧﯚی ﺑﺨﺎﺗﻪ ﺋﯿﺨﺘﯿﺎری‪ .‬ھﻪروهھﺎ ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺑﻨﻪڕهﺗﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺋﯿﺰﻧـﯽ ﮐـﺎر‪،‬‬ ‫ﺳﻪﻓﻪرو ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧﯽ ژن ﺑﻪ دهﺳﺖ ﭘﯿﺎوه‪"...‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺸﺘﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﮔﺸﺘﯿﻪﺗ‪‬ﮑﯽ ﭘ‪‬ﮑﻪوهﺗﻪﻧﺮاوی ھﻪﻣﻮو ﺟﯚرهﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ‪ ،‬ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻨﺴﯽ‪ ،‬دهرووﻧﯽ و ﺋﺎﺑﻮوری ﭘ‪‬ﮏ ھـﺎﺗﻮوه‪.‬ﻣـﺎﻓﯽ ژﻧـﺎن ﺑﻪﺷـ‪‬ﮑﯽ ﺟﯿـﺎ‬ ‫ﻧﻪﮐﺮاوهﯾﻪ ﻟﻪ ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆﭬـــ‪ .‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﺋ‪‬ﻤﻪ ﺑﻨﻪﭼﻪی ﻗﻮو‪‬ﯽ داﮐﻮﺗﺎوهو ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﻪﮔﮋداﭼﻮوﻧﻪوهﯾﻪﮐﯽ ھﻪﻣﻪﻻﯾﻪﻧـﻪ و ﭘ‪‬ﺸـﮑﻪوﺗﻨﺨﻮازاﻧﻪ ھﻪﯾـﻪ ﺑـﯚ ﺋـﻪوهی ﺑﺘـﻮاﻧ‪ ‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻟـﻪ‬ ‫ﺑﻨﺎﻏﻪوه ﺑﻨﻪﺑ‪ ‬ﺑﮑﺎت و ر‪‬ﮕﺎ ﺑﯚ ﻟﻪ ﻧﺎو ﺑﺮدﻧﯽ ھﻪر ﺟﯚره ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﻪک ﺧﯚش ﺑﮑﺎت‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﻗﻪﻧﺪﯾﻞ ﻧﯿﻮز‬

‫‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮ‪ ،‬ڕۆژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ﻧ‪‬ھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪ ‬دژی ژﻧﺎن‬ ‫ﻗﺎدر ورﯾﺎ‬ ‫ﻟ‪ ‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1981‬ەوە‪ ،‬ڕۆژی ‪ 25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮ وەك ڕۆژی ﺧ‪‬ﺑﺎت ﻟ‪ ‬دژی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬ژﻧﺎن ﻧﺎﺳﺮاوە‪.‬‬ ‫ھ‪‬ﺒﮋاردﻧﯽ ڕۆژی ‪ 25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮ ﺑﯚ ﺋ‪‬وەی ﺑ‪ ‬ڕۆژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ﻧ‪‬ھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪ ‬دژی ژﻧﺎن‪ ،‬ﻧﺎود‪‬ﺮ ﺑﻜﺮێ دەﮔ‪‬ڕ‪‬ـﺘ‪‬وە ﺑـﯚ ﺋ‪‬و ڕووداوە د‪‬ﺘ‪‬ز‪‬ـﻨ‪‬ی‬ ‫ﻟ‪25 ‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪ 1960‬ﻟ‪ ‬و‪‬ﺗﯽ دۆﻣ‪‬ﻨﯿﻜ‪‬ن ڕووی دا‪ .‬ﻟ‪‬و ڕۆژەدا ﺳ‪ ‬ژن )ﭘﺎﺗﺮﯾﺎ‪ ،‬ﻣﯿﻨﺮواء ﻣﺎرﯾﺎ ﺗﺮ‪‬ـﺰا( ﻛ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﺧﻮﺷـﻜﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮاﺑـﺎل ﻧﺎوﯾـﺎن دەرﻛـﺮدوە‪،‬‬ ‫ﺑ‪ ‬ھﯚی دەﺳﺖ و ﭘ‪‬ﻮەﻧﺪەﻛﺎﻧﯽ "ﺗﺮۆﺋﯿﻠﯚ" دﯾﻜﺘﺎﺗﯚری دۆﻣ‪‬ﻨﯿﻜ‪‬ن‪ ،‬ﻛﻮژران‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺗﺮﯾﺎ‪ ،‬ﻣﯿﻨﺮوا و ﻣﺎرﯾﺎ ﺗﺮ‪‬ﺰا ﻛﭽﯽ "ﺋﯿﻨﺮﯾﻜ‪ ‬ﻣﯿﺮاﺑﺎﻷ" و "ﻣﺎرﯾﺎ ﻣ‪‬ﺮﺳﺪ‪‬ﺲ" ﺑﻮون‪ .‬ﯾ‪‬ﻛ‪‬ﻣﯿﺎن ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ ،1924‬دووھ‪‬ﻣﯿـﺎن ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ 1927‬و ﺳـ‪‬ﮫ‪‬ﻣﯿﺎن ﺳـﺎ‪‬ﯽ‬ ‫‪ 1935‬ﻟ‪ ‬ﻧﺎوﭼ‪‬ی "ﺳﯿﺒﺎس" ی ﻛﯚﻣﺎری دۆﻣ‪‬ﻨﯿﻜ‪‬ن ﻟ‪‬داﯾﻚ ﺑﺒﻮون‪ .‬ھ‪‬رﺳ‪‬ﻜﯿﺎن ﺧﻮ‪‬ﻨﺪەوارو ﻣﺎرﯾﺎ ﺗﺮ‪‬ﺰ‪ ،‬ﺗ‪‬ﻧﺎﻧ‪‬ت ﭘﻠ‪ ‬ﺑ‪‬رزەﻛﺎﻧﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧﯽ زاﻧﺴﺘﮕ‪‬ﺷﯽ ﺑ‪‬ﯾﺒـﻮو‪ .‬ﺋ‪‬م ﺳـ‪ ‬ﺧﻮﺷـﻜ‪ ‬و ﻣ‪‬ﺮدەﻛﺎﻧﯿـﺎن ﻟ‪‬‬ ‫ﺧ‪‬ﺑﺎﺗﮕ‪‬اﻧﯽ ﺷ‪‬ﻠﮕﯿﺮی دژ ﺑ‪ ‬ڕ‪‬ﮋﯾﻤﯽ "ﺗﺮوﺋﯿﻠﯚ" ﺑﻮون و‪ ،‬ھ‪‬رﺳ‪‬ﻜﯿﺎن ﻧﻤـﻮوﻧ‪‬ی ﺑ‪‬رزی ﺧ‪‬ﺑـﺎت و ﺧـﯚڕاﮔﺮی ﺑ‪ ‬دژی ﺣﻜـﻮوﻣ‪‬ﺗﯽ ﻣﻠﮫـﻮڕاﻧ‪‬ی ﺋ‪‬و دﯾﻜﺘـﺎﺗﯚرە ﺑـﻮون‪ .‬ﻟ‪ ‬ڕەوﺗـﯽ ﺧ‪‬ﺑـﺎت دا ھ‪‬رﻛﺎﻣ‪‬ﻜﯿـﺎن‬ ‫ﭼ‪‬ﻧﺪﯾﻦ ﺟﺎر ﻛ‪‬وﺗﺒﻮوﻧ‪ ‬ﺑ‪‬ﻧﺪﯾﺨﺎﻧ‪ .‬ﻟ‪ ‬ژاﻧﻮﯾ‪‬ی ‪ 1960‬ﭘﺎﺗﺮﯾﺎ‪ ،‬ﺳ‪‬رۆﻛﺎﯾ‪‬ﺗﯿﯽ ﻛﯚﺑﻮوﻧ‪‬وەﯾ‪‬ﻛﯽ ﮔﺮﺗ‪ ‬دەﺳﺖ ﻛ‪ ‬دواﺗـﺮ ﺑـﻮو ﺑ‪ ‬ھ‪‬و‪‬ﻨـﯽ ﺑـﺰووﺗﻨ‪‬وەی ﻧﮫ‪‬ﻨﯿـﯽ ‪ 14‬ی ژوﺋ‪‬ﻧـﯽ ‪ .1960‬دوو ﺧﻮﺷـﻜ‪‬ﻛ‪‬ی‬ ‫دﯾﻜ‪‬ﺷﯽ ﺑﻮون ﺑ‪ ‬ﺋ‪‬ﻧﺪاﻣﯽ ﺋ‪‬و ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وەﯾ‪ .‬ﺗ‪‬ﻜﯚﺷ‪‬راﻧﯽ ﺋ‪‬م ﺑﺰووﺗﻨ‪‬وە ﻧﮫ‪‬ﻨﯿﯿ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬راﻧﺴ‪‬ری و‪‬ت دا ﻛ‪‬وﺗﻨ‪ ‬ﺑ‪‬ر ڕاوەدووﻧﺎن‪ .‬ﺳ‪‬رەﺗﺎﻛﺎﻧﯽ ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪ ،1960‬ﺗﺮۆﺋﯿﻠﯚی دﯾﻜﺘﺎﺗﯚر ڕاﯾﮕ‪‬ﯾﺎﻧـﺪ ﻛ‪‬‬ ‫ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ دوو ﮔﺮﻓﺖ ﺑ‪‬رەو ڕووﯾ‪ :‬ﯾ‪‬ﻛﯿﺎن ﻛﻠﯿﺴﺎو ﺋ‪‬وی دﯾﻜ‪ ‬ﺧﻮﺷﻜﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮاﺑـﺎڵ‪ .‬ﻟ‪ 25 ‬ی ﻧـﻮاﻣﺒﺮی ‪ 1960‬دا‪ ،‬ﺧﻮﺷـﻜﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮاﺑـﺎڵ‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﻛﺎﺗ‪‬ـﻚ دا‪ ،‬ﺑـﯚ دﯾﺘﻨـﯽ ﻣ‪‬ـﺮدە ﺑ‪‬ﻧـﺪﻛﺮاوەﻛﺎﻧﯿﺎن دەﯾـﺎن ﺑـﺮدن‪،‬‬ ‫ﺑ‪‬دەﺳــﺖ ﺑ‪‬ﻛﺮ‪‬ﮕﯿﺮاواﻧــﯽ "ﺗﺮۆﺋﯿﻠــﯚ" و ﺑ‪ ‬ﻓ‪‬رﻣــﺎﻧﯽ ڕاﺳــﺘ‪‬وﺧﯚی ﻧــﺎوﺑﺮاو‪ ،‬ﻛــﻮژران‪ .‬ﺋ‪‬م ﺗــﺎواﻧ‪ ‬ﺑ‪‬ﺟﯚر‪‬ــﻚ ﺑــﻮوە ھــﯚی وەڕ‪‬ﺨﺴــﺘﻨﯽ ﺗــﻮوڕەﯾﯽ و ﺑ‪‬ﺰارﯾــﯽ ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﺧ‪‬ــﻚ ﻛ‪ ‬ﺑﯚﺧــﯚی ﺑــﻮوە ﯾ‪‬ﻛ‪‬ــﻚ ﻟ‪‬‬ ‫ھﯚﻛﺎرەﻛﺎﻧﯽ ﺑ‪‬رەوﭘ‪‬ﺸﺒﺮدﻧﯽ ﺧ‪‬ﺑﺎت ﺑ‪ ‬دژی دﯾﻜﺘﺎﺗﯚرﯾﯽ ﺗﺮوﺋﯿﻠﯚ‪ .‬ﺳﺎ‪‬ﻚ دوای ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﺧﻮﺷﻜﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮاﺑﺎڵ‪ ،‬ﺣﻜﻮوﻣ‪‬ﺗﯽ ﻣﻠﮫﻮڕی ﺗﺮوﺋﯿﻠﯚ ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﭘ‪‬ﮫﺎت‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬م ﺧﻮﺷﻜﺎﻧ‪ ‬ﻛ‪ ‬ﻧﺎزﻧﺎوی ‪) Involvidables Mariposas‬ﭘ‪‬ﭘﻮوﻟ‪ ‬ﻟ‪‬ﺑﯿﺮﻧ‪‬ﻛﺮاوەﻛﺎن( ﯾﺎن ﭘ‪‬ﺪراوە‪ ،‬ﺑﻮون ﺑ‪ ‬ﺳ‪‬ﻣﺒﯚﻟﯽ ﺧﯚڕاﮔﺮی و ﺧ‪‬ﺑﺎت ﺑ‪ ‬دژی ﺳﺘ‪‬م دەرﺣ‪‬ق ﺑ‪ ‬ژﻧﺎن‪ .‬ﺑﯿﺮەوەرﯾﯽ‬ ‫ﺧﻮﺷﻜﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮاﺑﺎڵ‪ ،‬ھ‪‬و‪‬ﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟ‪‬ﭘ‪‬ﻨﺎوی ﺋﺎزادی داو ڕ‪‬ﺰﻧﺎﻧﯿﺎن ﻟ‪ ‬ﻣﺎﻓ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ﻣﺮۆڤ‪ ،‬ﺋ‪‬واﻧﯽ ﺑﯚ ھ‪‬ﻣﯿﺸ‪ ‬ﻛﺮدوە ﺑ‪ ‬ﺳ‪‬ﻣﺒﯚﻟﯽ ﺧﯚڕاﮔﺮی و ﺳ‪‬رﭼﺎوەی ﺋﯿﻠﮫﺎم ﺑﯚ ھ‪‬ﻣﻮو ﺧ‪‬ﺑﺎﺗﮕ‪‬اﻧﯽ ﻻﯾ‪‬ﻧﮕـﺮی ﺋ‪‬م‬ ‫ﺑﺎﯾ‪‬ﺧـﺎﻧ‪ .‬ﺋ‪‬وان ﻧﻤـﻮوﻧ‪‬ی ھ‪‬رە دﯾـﺎری ﺧ‪‬ﺑــﺎت ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ھ‪‬ر ﭼ‪‬ﺷـﻨ‪ ‬ھ‪‬واردن و دەﻣـﺎرﮔﺮژﯾﻦ و‪ ،‬ژﯾــﺎن و ﻣﺮدﻧﯿـﺎن ﺋﯿﻠﮫﺎﻣـﺪەری ھ‪‬ﻣـﻮو ﺋ‪‬و ﻛ‪‬ﺳــﺎﻧ‪‬ﯾ‪ ‬ﻛ‪ ‬دوای ﻣﺮدﻧﯿـﺎن‪ ،‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ژﯾـﺎن و ﺧ‪‬ﺑــﺎﺗﯽ‬ ‫ﺋ‪‬وان ﺋﺎﺷﻨﺎ دەﺑﻦ‪ .‬ﺋ‪‬م ڕۆژە ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎری ﻧﻮ‪‬ﻨ‪‬راﻧﯽ ﻛﯚﻣﺎری دۆﻣ‪‬ﻨﯿﻜ‪‬ن‪ ،‬و ﺑ‪ ‬دوای ﭘ‪‬ﺳ‪‬ﻧﺪ ﻛﺮاﻧﯽ ﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن ڕ‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە ﯾ‪‬ﻛﮕﺮﺗﻮوەﻛﺎﻧ‪‬وە‪ ،‬وەك ڕۆژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ﻧ‪‬ھ‪‬ﺸـﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی‬ ‫دژی ژﻧﺎن ﻗﺒﻮوڵ ﻛﺮا‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧــﺎن ﻛﯚﺳــﭙﯽ ﺳــ‪‬ر ڕ‪‬ــﯽ ﮔ‪‬ﯾﺸــﺘﻦ ﺑ‪ ‬ﯾ‪‬ﻛﺴــﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸــﻜ‪‬وﺗﻦ و ﺋﺎﺷــﺘﯽ ﯾ‪‬و‪ ،‬ﺑﻨــﺎﻏ‪‬ﯾ‪‬ﻛ‪ ‬ﺑــﯚ ﭘ‪‬ﺸــ‪‬ﻠﻜﺮدﻧﯽ ﻣــﺎﻓﯽ ﻣــﺮۆڤ و ﺋــﺎزادﯾﯿ‪ ‬ﺑﻨ‪‬ڕەﺗﯿﯿ‪‬ﻛــﺎﻧﯽ ژﻧــﺎن‪ .‬ﯾ‪‬ﻛ‪‬ــﻚ ﻟ‪‬و ﻣﯿﻜــﺎﻧﯿﺰﻣ‪‬‬ ‫ﻛﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯿﯿ‪ ‬ﮔﺮﻧﮕﺎﻧ‪‬ﯾ‪ ‬ﻛ‪ ‬ژﻧﺎن ﻧﺎﭼﺎر دەﻛﺎ ﻣﻞ ﺑﯚ ﭘﻠ‪‬و ﭘﺎﯾ‪ ‬و ﭘ‪‬ﮕ‪‬ی ﻧﺰﻣﺘﺮ ﻟ‪‬ﭼﺎو ﭘﯿﺎوان راﺑﻜ‪‬ﺸﻦ‪ .‬ﺑ‪ ‬ﺳ‪‬رﻧﺠﺪان ﺑ‪‬م ﺟﯚرە ڕاﺳﺘﯿﯿﺎﻧ‪ ‬ﺑﻮو ﻛ‪ ‬ﻛﯚڕی ﮔﺸﺘﯿﯽ ڕ‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە ﯾ‪‬ﻛﮕﺮﺗﻮوەﻛـﺎن‬ ‫ﻟ‪ 23 ‬ی ﻓ‪‬ﻮرﯾ‪‬ی ‪ 1994‬دا "ﺑ‪‬ﯾﺎﻧﻨﺎﻣ‪‬ی ﭘ‪‬ﺸﮕﯿﺮی ﻟ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن" ی ﭘ‪‬ﺳ‪‬ﻧﺪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫"ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن" ھ‪‬ر ﻛﺮدەوەﯾ‪‬ﻛﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋ ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺑﻨﺎﻏ‪‬ی ﺟﻨﺴﯿ‪‬ت دەﮔﺮ‪‬ﺘ‪‬وە ﻛ‪ ‬ﺑﺒ‪‬ﺘ‪ ‬ھﯚی ﺋـﺎزاردان و زﯾـﺎن ﭘ‪‬ﮕ‪‬ﯾﺎﻧـﺪﻧﯽ ﺟ‪‬ﺳـﺘ‪‬ﯾﯽ‪ ،‬ﺟﯿﻨﺴـﯽ ﯾـﺎ دەرووﻧﯿـﯽ ژﻧـﺎن‪ ،‬ﯾـﺎ ﻟ‪‬واﻧ‪‬ﯾ‪ ‬ﺑﺒ‪‬ـﺘ‪‬‬ ‫ھﯚی ﺋ‪‬م ﺟﯚرە ﺋﺎزارو زﯾﺎﻧﺎﻧ‪ .‬ھ‪‬ڕەﺷ‪ ‬ﯾﺎ ﻛﺮدەوەی ھﺎوﺷ‪‬ﻮە‪ ،‬زۆری ﻛﺮدن ﻟ‪ ‬ژﻧﺎن‪ ،‬ﺑ‪‬ﺒ‪‬ﺷﻜﺮدﻧﯽ زۆرداراﻧ‪‬ی ﺋ‪‬وان ﻟ‪ ‬ﺋﺎزادی ﻛ‪ ‬ﻟ‪‬ﺑ‪‬رﭼﺎوی ﺧ‪‬ﻚ ﯾﺎ ﻟ‪ ‬ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮەی ژﯾﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯿﺪا روو‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪45 :‬‬

‫‪Page : 45‬‬

‫ﭼﺎوﺧﺸﺎﻧﺪﻧ‪‬ﻜﯽ ﺧ‪‬ﺮا ﺑﻪ ﺳﻪر ﺷ‪‬ﻮازی ﺟﯚراوﺟﯚری ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن‬ ‫ﺳﻪﺑﺮی ﺑﻪھﻤﻪﻧﯽ‬ ‫ﺑﻪ ﺑﯚﻧﻪی ‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮ رۆژی ﻧ‪‬ﻮﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﺧﻪﺑﺎت دژی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ژﻧﺎن‬ ‫رۆژی ﭼﻮاری ﺳﻪرﻣﺎوهز رۆژی ﻧ‪‬ﻮﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﺧﻪﺑﺎت ﻟﻪدژی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﻪ‪ .‬ﺑﯚ ﯾﻪﮐﻪﻣﯿﻦ ﺟﺎر ﻟﻪ "ﯾﻪﮐﻪﻣﯿﻦ ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪوهی ﻓﻤ‪‬ﻨﯿﺴﺘﯽ ﺑـﯚ ﺋﺎﻣﺮﯾﮑـﺎی ﻻﺗـﯿﻦ‬ ‫و دوورﮔﻪﮐﺎﻧﯽ دهرﯾﺎی ﮐﺎراﺋﯿـﺐ" ﮐـﻪ ﻟـﻪ ﺑﻮﮔﻮﺗـﺎی ﮐﻮﻟﻮﻣﺒﯿـﺎ ﻟـﻪ رۆژهﮐـﺎﻧﯽ ‪ 18‬ﺗـﺎ ‪21‬ی ژوﺋﯿـﻪی‪ 1981‬ﺑـﻪڕ‪‬ﻮه ﭼـﻮو‪ ،‬رۆژی ‪25‬ی ﻧـﻮاﻣﺒﺮ وهک "رۆژی‬ ‫ﺟﯿﮫــﺎﻧﯽ ﺧــﻪﺑﺎت ﻟــﻪ دژی ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﻟــﻪ دژی ژﻧــﺎن" راﮔﻪﯾﻪﻧــﺪرا‪25 .‬ی ﻧــﻮاﻣﺒﺮ ﺑــﯚ ر‪‬ــﺰ ﮔــﺮﺗﻦ ﻟــﻪ ﯾــﺎدو ﺑﯿــﺮهوهری ﺳــ‪ ‬ﺧﻮﺷــﮑﯽ ﺧــﻪ‪‬ﮑﯽ ﮐﯚﻣــﺎری‬ ‫دوﻣﯿﻨﯿﮑﻦ‪ ،‬ﺧﻮﺷﮑﺎﻧﯽ "ﻣﯿﺮاﺑﺎل" دﯾﺎری ﮐﺮا‪ .‬ﺋﻪم ﺳ‪ ‬ﺧﻮﺷﮑﻪ ﻟﻪ دهوراﻧﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪارﯾﻪﺗﯽ دﯾﮑﺘﺎﺗﯚرﯾﯽ راﻓﺎﺋﻞ ﺗﺮوﺋﯿﻠﻮ ﮐـﻮژران‪ .‬ھـﯚی دﯾـﺎری ﮐﺮدﻧـﯽ‬ ‫ﺋﻪم رۆژه وهک رۆژی ﺧﻪﺑﺎت ﻟﻪ دژی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژﺑﻪ ژﻧﺎن ﺑﯚ ر‪‬ﺰ ﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪم ﺳ‪ ‬ﺧﻮﺷﮑﻪو ھﻪروهھﺎ ﺑﻮوﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟﻨﺴﯽ ﻟﻪ ﺟﯿﮫـﺎن ﻧـﺎوزهد ﮐـﺮا‪.‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑـﻪ ژﻧـﺎن ﻟـﻪو ﭼﻪﻣﮑﺎﻧﻪﯾـﻪ ﮐـﻪ‬ ‫دهﺑ‪ ‬ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﮐﯽ ﺑﻪرﺑ‪‬وو ھﻪﻣﻪﻻﯾﻪﻧﻪ ﺑﺪر‪‬ﺘﻪ ﺑﻪر ﺑﺎس و ﻟ‪‬ﮑﯚ‪‬ﯿﻨﻪوه‪ .‬ﻟﻪ راﺳﺘﯿﺪا ﻣﺎوهﯾﻪﮐﯽ دوورودر‪‬ﮋ ﻧﯿﯿـﻪ ﮐـﻪ ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿـﮋی ﻟـﻪ ﭼـﯿﻦ و ﺗـﻮ‪‬ﮋه ﺟﯚراوﺟﯚرهﮐـﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎ ﺑﻮوهﺗـﻪ ﮐ‪‬ﺸـﻪﯾﻪﮐﯽ‬ ‫ﺟﯿﺪی‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﮑﻮو ﻣ‪‬ﮋووی دوورودر‪‬ﮋی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺟﯿﮫﺎن ﺑﻮوهﺗﻪ ھﯚی ﺋﻪوهی ﮐﻪ وهﮐﻮو ﮐ‪‬ﺸﻪﯾﻪﮐﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﺳﻪﯾﺮ ﺑﮑﺮ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫"ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺑﻪ ﻣﺎﻧﺎی ﺑﻪ ﮐﺎر ھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﮐﺮدهوهﯾﻪﮐﯽ دژه ﻣﺮۆﯾﯿﻪو دروﺳﺖ ﮐﺮدﻧﯽ د‪‬ﻪراوﮐ‪ ‬و ﻟ‪‬ﺪان ﻟﻪ ﮐﻪﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪراﻣﺒﻪر‪".‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮازی ﺟﯚراوﺟﯚر ﺑﻪﺳﻪر ژﻧﺎن دادهﺳﻪﭘ‪:‬‬ ‫"ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﯾﯽ‪ ،‬دهﺳﺖ در‪‬ﮋی‪ ،‬ﮐ‪‬ﯾﻦ و ﻓﺮۆﺷﺘﻨﯽ ژﻧﺎن و ﮐﭽﺎن‪ ،‬ﻟﻪش ﻓﺮۆﺷﯽ زۆره ﻣﻠ‪ ،‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﻪﮐﺎﻧﯽ ﺑﻪرھﻪﻣﯽ ﺷـﻪڕ وهﮐـﻮو ﮐﻮﺷـﺖ و ﺑـ‪‬و دهﺳـﺖ در‪‬ـﮋی ﺑـﻪردهوامو ﺑﻪرﻧﺎﻣـﻪدار‪‬ﮋراو‪،‬‬ ‫ﮐﻮﯾﻠﻪﯾﯽ ﺟﻨﺴﯽ‪ ،‬ﺳﮏ ﭘ‪‬ی زۆرهﻣﻠ‪ ،‬ﮐﻮﺷﺘﻨﯽ ﻣﻨﺪا‪‬ﻧﯽ ﮐﭻ‪ ،‬ھﻪ‪‬ﺒﮋاردﻧﯽ رهﮔﻪزﯾﯽ ﮐﯚرﭘﻪﻟﻪ‪ ،‬ﺧﻪﺗﻪﻧﻪ ﮐﺮدﻧﯽ ﮐﭽﺎن و ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺳﯿﺎﺳﯽ‪".‬‬ ‫ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪ ﯾﻪﮐــﻪﻣﯿﻦ ﺷـﻮ‪‬ﻨﯽ دهﺳــﺖ ﭘـ‪ ‬ﮐﺮدﻧــﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾـﻪ ﻟــﻪ دژی ژﻧــﺎن‪ .‬ژﻧـﺎن ﻟــﻪ ﻧ‪‬ـﻮ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ــﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎی رۆژھــﻪ‪‬ﺗﯽ ﻧﺎوهراﺳــﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑﯿــﺎﻧﻮوی ﻧﻪﭘﺎرﺳـﺘﻨﯽ ﺑــﻪھﺎ ﭘﯿـﺮۆز ﮐﺮاوهﮐــﺎن و ﺑــﻪھﺎ‬ ‫ﺳﻮﻧﻨﻪﺗﯿﻪﮐﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﯿﺎﻧﻮوی ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﺷﻪرهف و ﻧﺎﻣﻮﺳﻪوه ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪﺗﺮﯾﻦ ﺷ‪‬ﻮه ﺋﺎزار دهدر‪‬ﻦ‪ .‬ﭘﯿﺎوان ﺑﻪﺑ‪ ‬ﺗﺮس ﻟﻪ ﺳﺰا دان‪ ،‬ﯾﺎﺳﺎی ﻧﺎﺑﻪراﺑﻪر و داﺳﻪﭘﺎوی ﻧ‪‬ﻮ ﮐﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎ ﻟـﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﺷـﺪا ﺑـﻪر‪‬ﻮهی‬ ‫دهﺑﻪن‪ .‬روو ﻟﻪ زﯾﺎد ﺑﻮوﻧﯽ ﺋﻪﺷﮑﻪﻧﺠﻪ‪ ،‬ﮐﻮﺷﺘﻨﯽ ﮐﭽﺎن ﺑﻪ دهﺳﺘﯽ ﺑﺎوک‪ ،‬ﺑﺮا‪ ،‬ﻣﺎمو ﺧﺎڵ ﯾﺎن ﻣ‪‬ﺮدهﮐﺎﻧﯿـﺎن و ﮐﻮﺷـﺘﻦ ﺑـﻪ ﻧـﺎوی ﭘﺎراﺳـﺘﻨﯽ ﺷـﻪرهف و ﻧـﺎﻣﻮس‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﯾـﻪﮐﯽ ﺣﺎﺷـﺎ ھﻪ‪‬ﻨـﻪﮔﺮه ﺑـﯚ ﺋـﻪم‬ ‫ﻣﻪﺳﻪﻟﻪﯾﻪ‪.‬ﺑﻪ ﺑﻮوﻧﯽ وهھﺎ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﻪک ﭘ‪‬ﮏ ھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ھﺎوﺑﻪش ﺗ‪‬ﯿﺪا ﻧﻪک ﻟﻪ ﺳﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎی ھﻪ‪‬ﺒﮋادﻧ‪‬ﮑﯽ وﺷﯿﺎراﻧﻪ و ﺧﯚﺷﻪوﯾﺴـﺘﯽ ﺑـﻪ‪‬ﮑﻮو ﺗـﻪﻧﯿﺎ ﺑـﯚ ﺑـﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﺋـﻪرﮐ‪‬ﮑﯽ ﺳـﻮﻧﻨﻪﺗﯽ ﺑـﻪڕ‪‬ﻮه‬ ‫دهﭼ‪ ‬و ژن ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪدا دوای ﺳﻪرﭘﻪرهﺳﺘﯽ ﺑﺎوک دهﮐﻪو‪‬ﺘﻪ ﺑﻪر ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ھﺎوﺳﻪرهﮐﻪی‪ .‬ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﺋﺎﻣﺎرهﮐﺎن ﻟـﻪ ﺳـﻪدا ھـﻪﻓﺘﺎی ژﻧـﺎن رووﺑـﻪرووی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دهﺑﻨـﻪوه‪ ،‬ﻟـﻪ ﺳـﻪدا ﻧﺰﯾﮑـﻪی ‪25‬ی‬ ‫ژﻧﺎن ھﻪر ﻟﻪ ﺳﻪرهﺗﺎی ﯾﻪﮐﻪﻣﯿﻦ رۆژی ژﯾﺎﻧﯽ ھﺎوﺑﻪﺷﻪوه دهﮐﻪوﻧﻪ ﺑﻪر ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی و ‪%25‬ی دﯾﮑﻪ ﻟﻪ ﯾﻪﮐـﻪﻣﯿﻦ ﺣـﻪوﺗﻮوی ژﯾـﺎﻧﯽ ھﺎوﺑﻪﺷـﺪا ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دهﺳـﺖ ﭘـ‪ ‬دهﮐـﺎت‪ .‬ﻟـﻪ ھـﻪر ‪ 12‬ﭼﺮﮐـﻪدا‬ ‫ژﻧ‪‬ﮏ رووﺑﻪڕووی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دهﺑ‪‬ﺘﻪوه‪ .‬ﻟﻪ ھﻪر ﺳ‪ ‬ژن ﻟﻪ ﻣﺎوهی ﺗﻪﻣﻪﻧﯿﺪا ژﻧ‪‬ﮏ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﺷـﻪرﯾﮑﻪ ﺟﻨﺴـﯿﻪﮐﻪﯾﻪوه ﺗﻮوﺷـﯽ ﺋـﺎزارو ﻟ‪‬ـﺪان دهﺑ‪‬ـﺖ‪ .‬ﻟـﻪ ﺳـﻪدا ‪95‬ی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿـﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﯾـﻪﮐﺎن ﻟـﻪ‬ ‫ﻻﯾﻪن ﭘﯿﺎواﻧﻪوه ﺋﻪﻧﺠﺎم دهدر‪‬ﺖ ‪ .‬زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ‪ %40‬ﮐﻮﺷﺘﻨﯽ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﻣ‪‬ﺮد ﯾـﺎن دۆﺳـﺘﻪ ﮐﻮڕهﮐﺎﻧﯿﺎﻧـﻪوه روو دهدا‪ .‬ﻟـﻪ ھـﻪر‪ 10‬ژنو ﻣ‪‬ـﺮد‪ ،‬ﺷﻪﺷـﯿﺎن ﺗﻮوﺷـﯽ ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿـﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧـﯽ دهﺑـﻦ‪ .‬ﺗﻮﻧـﺪو‬ ‫ﺗﯿﮋی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﯾﯽ‪ ،‬ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﭼﯿﻦ و ﺗﻮ‪‬ﮋ‪ ،‬رهﮔﻪز‪ ،‬ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺟﯿﺎوازی داھﺎتو ﺧﻮ‪‬ﻨﺪهوارﯾﺪا ھﻪﯾﻪ‪ .‬ﮐﻪﺳﺎﻧ‪‬ﮏ ﮐﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دهﻧﻮ‪‬ﻨﻦ ﻟﻪ دهوراﻧﯽ ﻣﻨﺪا‪‬ﯿﺪا ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﯾﺎن ﺷﺎھﯿﺪی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺑـﻮون‪.‬‬ ‫ﺑﻪم ﺑﯚﻧﻪوه ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﺑﻪ ﮐﻪﺳ‪‬ﮏ ﮐﯚﺗﺎﯾﯽ ﻧﺎﯾﻪتو ﺋﻪو ﮐﻪﺳﻪی ﺑﻮوهﺗﻪ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺗﻪﻣـﻪﻧﯽ ﺳـﻪرووﺗﺮو ﭘـﺎش ﭘ‪‬ـﮏ ھ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ ژﯾـﺎﻧﯽ ھﺎوﺑـﻪش‪ ،‬ﺋـﻪو ﮐﺮدهواﻧـﻪی ﻟـﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪدا‬ ‫ﻓ‪‬ﺮی ﺑﻮوه ﻟـﻪ ﭼﺎرهﺳـﻪر ﮐﺮدﻧـﯽ ﮐ‪‬ﺸـﻪ و ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺧ‪‬ﺰاﻧﯿـﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧـﯚی ﺑـﻪﮐﺎر دهﺑﺎﺗـﻪوه‪ ،‬دﯾﺎردهﯾـﻪک ﮐـﻪ ﻟـﻪ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﻨﺎﺳـﯿﺪا ﭘـ‪ ‬دهوﺗﺮ‪‬ـﺖ"دهورداﻧـﻪوهی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی"‪ .‬ﭘ‪‬ﮑﮫﺎﺗـﻪی ﮐﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎش ﮐﻮﻟﺘـﻮری‬ ‫ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾــﺪار ﺑــﻪ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﻗــﻪﺑﻮوڵ دهﮐــﺎت و ﮐــﺮدهوهی ﺗﻮﻧــﺪ ﺗﻪﺣــﻪﻣﻮل دهﮐــﺎت و دهﺑ‪‬ﺘــﻪ ھــﯚی ﭘﺘــﻪو ﮐﺮدﻧــﯽ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧــﯽ و ﭘﻪرهﺳــﻪﻧﺪن و ﮔﻮاﺳــﺘﻨﻪوهی ﻟــﻪ ﻧﻪوهﯾﻪﮐــﻪوه ﺑــﯚ ﻧــﻪوهﮐﺎﻧﯽ‬ ‫داھﺎﺗﻮو‪.‬ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﺋﺎﻣﺎرهﮐﺎن ﻟﻪ ﺳـﻪدا ‪90‬ی ﻣﻨـﺪا‪‬ﻧ‪‬ﮏ ﻟـﻪ ﺧ‪‬ﺰاﻧ‪‬ـﮏ ﮐـﻪ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺗ‪‬ﯿﺪاﯾـﻪ‪ ،‬ﺋﺎﮔـﺎداری ﻟ‪‬ـﺪاﻧﯽ داﯾﮑﯿـﺎﻧﻦ‪%80 .‬ی ﺋـﻪو ﮐﻪﺳـﺎﻧﻪی ﺗﻮوﺷـﯽ ﺗـﺎواﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ دهﺑـﻦ ﻟـﻪ ﮐـﻪش و‬ ‫ھﻪواﯾﻪﮐﯽ ﭘ‪ ‬ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﮔﻪوره ﺑﻮون‪.‬ﮐﻮڕاﻧ‪‬ﮏ ﮐﻪ ﻟﻪ ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﭘـ‪ ‬ﻟـﻪ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧـﯽ ﮔـﻪوره دهﺑـﻦ‪ ،‬ﻟـﻪ ‪% 70‬ی ﺧـﻪ‪‬ﮑﯽ ﺋﺎﺳـﺎﯾﯽ زﯾـﺎﺗﺮ دهﺳـﺖ ﺑـﯚ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی و ﻟ‪‬ـﺪان ﺑﻪراﻧﺒـﻪر ﺑـﻪ‬ ‫ھﺎوﺳﻪرهﮐﻪﯾﺎن دهﺑﻪن‪.‬ﻣﻨﺪا‪‬ﻧ‪‬ﮏ ﮐﻪ ﻟﻪ ﮐﻪشو ھﻪوای ﭘ‪ ‬ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﮔﻪوره دهﺑﻦ ‪ %3‬زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ﮐﻪﺳﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺗﻮﺷﯽ ﺋﻪﻟﮑﯚل و ﻣﺎدهﺳ‪‬ﮐﻪرهﮐﺎن دهﺑﻦ‪.‬‬ ‫ﺋﻪم ﺋﺎﻣﺎره راﭼ‪‬ﻪﮐ‪‬ﻨﻪراﻧﻪ ﺑﺎس ﻟﻪﮐﺎرﯾﮕﻪرﯾﻪﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و دووﺑﺎره ﺑﻪرھﻪﻣ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ دهﮐﺎت‪ .‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺟﻨﺴـﯽ‪ ،‬ﯾـﻪﮐ‪‬ﮑﯽ ﺗـﺮ ﻟـﻪ ﺷـ‪‬ﻮهﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿـﻪ ﻟـﻪ ﺑﻪراﻣﺒـﻪر‬ ‫ژﻧﺎﻧﺪا‪ .‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟﻨﺴﯽ ﺑﻪ دوو ﺷ‪‬ﻮه ﺑﻪ ﺳﻪر ژﻧﺎﻧﺪا دادهﺳﻪﭘ‪ ،‬ﯾﻪﮐﻪم ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﻪﮐﯽ ﺳ‪‬ﮑﺴﯽ زۆره ﻣﻠ‪ ‬و دهﺳﺖ در‪‬ﮋی ﺑﯚ ﺳـﻪر ژﻧـﺎن‪ ،‬دووھـﻪم ھـﻪ‪‬ﺲ و ﮐـﻪوﺗﯽ ﺟﯿـﺎواز ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ژن و ﭘﯿـﺎو ﺑـﻪ‬ ‫ھﯚی رهﮔﻪزﯾﺎﻧﻪوهو ﻓﻪرز ﮐﺮدﻧﯽ ﯾﻪﮐ‪‬ﮑﯿﺎن ﺑﻪ ﺳﻪر ﺋﻪوی ﺗﺮ‪ .‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾـﻪﮐﺎﻧﯽ ﺑﻪرھـﻪﻣﯽ ﺷـﻪڕ‪ ،‬ﯾـﻪﮐ‪‬ﮑﯿﺘﺮ ﻟـﻪ ﺷـ‪‬ﻮهﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿـﻪ ﻟـﻪ دژی ژﻧـﺎن‪ .‬ﻟـﻪم ﺷـﻪڕاﻧﻪی دواﯾﯿـﺪا ﮐـﻪ ﺋ‪‬ﻤـﻪش ﺷـﺎھﯿﺪی‬ ‫ﺑﻮوﯾﻦ‪ ،‬ﺳﻨﻮوری ﻧ‪‬ﻮان ﮐﺮدهوهﮐﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ ﺷﻪڕ‪ ،‬ﺟﯿﻨﺎﯾﻪت‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸﻞ ﮐﺮدﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆﭬــ و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺳ‪‬ﮑﺴﯽ ﺗ‪‬ﮑﻪ‪‬و ﺑﻮوهو ﺑﺸ‪‬ﻮﯾﯽ و ﺗﺎ‪‬ن ﺑﻮوهﺗﻪ ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋی ﺷﻪڕﺧﻮازهﮐﺎن‪.‬ﺑـﻪ ﭘ‪‬ـﯽ ﺑﯚﭼـﻮوﻧﯽ‬ ‫ﯾﯚﻧﯿﺴﻒ و ر‪‬ﮑﺨﺮاوی )ﻣﺪﯾﮑﺎﻣﻮﻧﺪﯾﺎﻟﻪ( ھ‪‬ﺸﺘﺎﮐﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺳ‪‬ﮑﺴﯽ و دهﺳﺖ در‪‬ﮋی ﺑﯚ ﺳـﻪر ژﻧـﺎن و ﮐﭽـﺎن ﻟـﻪ ھـﻪﻣﻮو ﺟﯿﮫﺎﻧـﺪا ﺑـﻪ ﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪﮐﯽ ﺋﺎﮔﺎھﺎﻧـﻪو ﺑﻪرﻧﺎﻣـﻪ ﺑـﯚدار‪‬ﮋراو و ھـﻪروهھﺎ وهﮐـﻮو‬ ‫ﯾﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟﻪ ﮐﺮدهوهﮐﺎﻧﯽ ﺷﻪڕ ﺑﻪﮐﺎر دهﺑﺮ‪‬ﺖ‪ .‬ژﻧﺎن ﻟﻪ زﯾﻨﺪاﻧﯽ ﺋﻪﺑﻮو ﻏﺮ‪‬ﺐ ﻟﻪ و‪‬ﺗﯽ ﻋ‪‬ﺮاق ﮐﻪ ﻟﻪ ﮐﺎﺗﯽ ﺷﻪڕی ﻧ‪‬ﻮان ﺋﺎﻣﺮﯾﮑﺎو ﻋ‪‬ﺮاق زۆرﺗﺮﯾﻦ زهﺧﺘﯽ ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ و دهرووﻧﯿﺎن ﻟﻪ ﺳﻪر ﺑﻮو‪،‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪44 :‬‬

‫‪Page : 44‬‬

‫ﺑﻪ ﺑﯚﻧﻪی ‪ 25‬ﻧﯚﭬﻪﻣﺒﻪر رۆژی ﻗﻪدهﻏﻪ ﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی دژی ﺑﻪ ژﻧﺎن‬ ‫روﻓﯿﺎ رهﻣﻪزاﻧﻌﻪﻟﯽ‬ ‫رۆژی ‪ ٢٥‬ﻧﯚﭬ‪‬ﻣﺒ‪‬ر وەﮐﻮ رۆژی ﻧ‪‬ﻮ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەی ﻗ‪‬دەﻏ‪‬ﮐﺮدەﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی دژ ﺑ‪ ‬ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن ﮐﻮﻣ‪‬ﮕﺎی ﻧ‪‬ـﻮﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ دﯾـﺎری ﮐـﺮاوە‪ .‬ﺟ‪‬ﮕـﺎی ﺧـﯚﯾ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬م‬ ‫ﺑــﯚﻧ‪‬وه ﭼﺎﻻﮐــﺎن و ﺗ‪‬ﮑﻮﺷــ‪‬راﻧﯽ ﺑــﻮاری ﺧ‪‬ﺑــﺎﺗﯽ ﯾﻪﮐﺴــﺎﻧﯿﺨﻮازی ﭼﺎوﺧﺸــﺎﻧﺪﻧ‪‬ﮑﯽ ﮐــﻮرت و ﭘ‪‬ﻮﯾﺴــﺖ ﺳــ‪‬ﺑﺎرەت ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﻟــﻮ ﻣ‪‬رﺟــﯽ ﮐــﻮﻣ‪‬ﻻ◌َ ﯾ‪‬ﺗــﯽ و ﺳﯿﺎﺳــﯽ و‬ ‫ﺑﺎرودوﺧﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﺑﻜﻪن‪ .‬ﻣﺎﻓﯽ ژن ﺋ‪‬ﺑﯽ ﺑ‪ ‬ﭘ‪ ‬ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮوڤ ﭘ‪‬ﻨﺎﺳ‪ ‬ﺑﮑﺮ‪‬ﺖ و ھ‪‬ﺒﺴ‪‬ﻧﮕ‪‬ﻨﺮ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﺟﺎرﻧﺎﻣ‪‬ی ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮوڤ ﺳ‪‬ﺑﺎرەت ﺑ‪ ‬ﻣﺎﻓﯽ ﺗﺎﮐ‪‬ﮐﺎن ھﺎﺗﻮوه" ھ‪‬ﻣﻮ ﺋﯿﻨﺴﺎﻧ‪‬ﮏ ﺋـﺎزاد ﻟ‪ ‬داﯾـﮏ ﺋ‪‬ﺑـ‪ ‬و ھ‪‬ﻣـﻮ ﮐ‪‬ﺳـ‪‬ﮏ ﺋ‪‬ﺑـﯽ◌َ ﺑ‪‬ھـﺎو ﺋ‪‬رزﺷـﯽ ﯾﻪﮐﺴـﺎﻧﯽ ﻟ‪‬‬ ‫ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎدا ھﻪﺑ‪‬ﺖ"‪.‬‬ ‫ھ‪‬روەھﺎ ﺋﺎﻣﺎژە ﺑ‪‬وە دەﮐﺎت ﮐ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮ ﺗﺎﮐ‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬ﮐﻮﻣ‪‬ﮕﺎ ﻣﺎﻓﯽ ﯾﻪﮐﺴﺎﻧﯽ ھ‪‬ﯾ‪ ‬ھﯿﭻ ﮐ‪‬ﺳـﯿﮏ ﺑـﯚی ﻧـﯿ‪ ‬ﮐ‪‬ﺳـ‪‬ﮑﯽ ﺗـﺮ ﺑ‪ ‬ھـﯚی رهﮔـﻪزی ‪،‬زﻣـﺎن‪ ،‬رهﻧﮕـﻪ ﭘ‪‬ﺴـﺖ ‪ ،‬ﯾـﺎن ﺑﯿـﺮ و ﺑﯚﭼـﻮﻧﯽ ﺟﯿـﺎوازەوە ﻟ‪‬م‬ ‫ﺋﺎزادﯾﺎﻧ‪ ‬ﺑ‪‬ﺒ‪‬ری ﺑﮑﺎت‪ .‬ﺋﻪو ﭘﺮﺳﯿﺎرهی ﻟ‪‬ﺮهدا ﺧﯚی دهردهﺧﺎت و ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪ وهﻻم و ﻟ‪‬ﻜﺪاﻧﻪوه ھﻪﯾﻪ ﺋﻪوهﯾﻪ ‪ ،‬ﺋﺎﯾﺎ دوای ﺋﻪو ﺟﺎرﻧﺎﻣﻪﯾﻪی ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ ﻛﻪ ﺑﻪ رووﻧﯽ ﺷﺘﻪﻛﺎﻧﯽ دﯾـﺎری ﻛـﺮدووه‬ ‫ﺑﯚ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دهﻛﺎ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﺧﻮدی ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪﻛﮕﺮﺗﻮوهﻛﺎﻧﻪوه رۆژ‪‬ﻚ ﺑﯚ ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن دﯾﺎری ﻛﺮ‪‬ﺖ؟ ﺑﻪ ﺑﺮوای ﻣﻦ وه‪‬ﻣﯽ ﺋﻪم ﭘﺮﺳﯿﺎره ﻟﻪوهدا دهردهﻛـﻪو‪‬ﺖ ‪ .‬ﮐ‪‬‬ ‫ﻧﺎو ﻟ‪ ‬ﻣﺎﻓﯽ ﻣـﺮوڤ ﺋ‪‬ﺑ‪‬ﯾـﻦ ﻣـﺮوڤ ﺑ‪ ‬ﭘﯿـﺎو ﭘ‪‬ﻨﺎﺳـﻪ دەﮐـﺮ‪‬ﺘ‪‬وە و ژﻧـﺎن ھ‪‬ﻣﯿﺸـ‪ ‬دەﮐ‪‬وﻧ‪ ‬ﭘ‪‬راو‪‬ـﺰەوە‪ .‬ھﻪﻣﯿﺸـﻪ ﺋـﻪوان ھـﻪﻣﻮو ﺟـﯚره ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿﮋﯾـﺎن چ ﻟ‪ ‬ﻧـﺎو ﺧ‪‬ـﺰان ﭼـﻪ ﻟـﻪﻧﺎو ﮐﻮﻣـﻪ‪‬ﮕﺎدا‬ ‫دهرﺣﻪﻗﯿﺎن دەﮐﺮﯾﺖ‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﺷ‪‬ڕەﮐﺎﻧﺪا وهک ﻻوازﺗﺮﯾﻦ ﺧﺎ‪‬ﯽ ﻻﯾﻪﻧﯽ ﺑ‪‬راﻧﺒ‪‬ر ھ‪‬ﺮﺷﯿﺎن دەﮐﺮ‪‬ﺘ‪ ‬ﺳ‪‬ر ودهﺑﻨﻪ ﻗﻮرﺑـﺎﻧﯽ و دهﺳـﺘﺮ‪‬ﮋﯾﺎن دهﻛﺮ‪‬ﺘـﻪ ﺳـﻪر ﺑـﯚ ﻧﻤـﻮﻧ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺷـ‪‬رەﮐﺎﻧﯽ ﺑﯚﺳـﻨﯽ ھ‪‬رزەﮔﻮﯾﻨـﺎ ﻟ‪‬‬ ‫ﺳﺎﻟ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ‪ 94 - 92‬زاﯾﻨﯽ ‪ 20000‬ﺗﺎ ‪ 50000‬ژن دەﺳﺘﺪر‪‬ﮋی ﺟﻨﺴﯿﺎن ﮐﺮاﯾ‪ ‬ﺳ‪‬ر‪ .‬ﻟ‪ ‬ﻻدﯾﮑـﺎﻧﯽ ﮐﯚﺳـﯚﭬﯚ ‪%30‬ﺗـﺎ ‪ %50‬ژﻧـﺎن ﻟ‪ ‬ﻻﯾـﻪن ﻣﯿﻠﯿﺸـﯿﺎی ﺳـ‪‬رﺑ‪‬وە دەﺳـﺖ در‪‬ﮋﯾـﺎن ﮐـﺮاﯾ‪ ‬ﺳـ‪‬ر‪ .‬ژﻧـﺎن و‬ ‫ﻣﻨﺪاﻻن ﺑ‪ ‬ﮔﺸﺘﯽ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺎﻧﯽ ﻛﺎرهﺳﺎﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎی ﺋﯿﻨﺴﺎﻧﯿﻦ و ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺎن ﺑﻪردهوام ﭘ‪‬ﺸﯿﻞ دهﻛﺮێ ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧﺎو ﺧ‪‬ﺰان‬ ‫ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﻧﺎو ﺧ‪‬ﺰان ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬ﺋﺎﺳﺎﻧﺘﺮﯾﻦ ﺷـﯿﻮەی ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿـﮋی دژ ﺑ‪‬ژﻧـﺎﻧ‪ ‬ﺑـﻪﭘ‪‬ﯽ ﺋـﻪو ﺋﺎﻣـﺎرهی ﮐ‪ ‬ﺑ‪‬دەﺳـﺘ‪‬وە ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﯾ‪‬ک ﻟـﻪ ﺳـﻪر ﺳـﯿﯽ ژﻧـﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫـﺎن ﻟ‪ ‬ژﯾﺎﻧﯿﺎﻧـﺪا ﺑ‪ ‬ﺷـﯽ◌َ وەﯾـﻪک ﻟ‪‬‬ ‫ﺷـﯿﻮەﮐﺎن ﺗﻮﻧـﺪ وﺗﯿﮋﯾـﺎن ﺑ‪‬راﻧـﺒ‪‬ر ﮐـﺮاوە‪ ،‬ﻟ‪ ‬وﻻﺗـﯽ ﺳـﻮﯾﺪ ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﭘﺎراﺳـﺘﻨﯽ ﻣـﺎﻓﯽ ﺑ‪‬راﺑ‪‬ری ژن و ﭘﯿــﺎودا ﺗـﺎ رادەﯾـﻪﮐﯽ ﺑـﻪرﭼﺎو ﭘ‪‬ﺸـﮑﻪوﺗﻨﯽ ﺑـﻪ ﺧـﯚوه دﯾـﻮه ﻟﻪﺳـﺎﻟﯽ ‪ 2004‬زاﺋﯿﻨــﯽ دا ‪22700‬‬ ‫راﭘﯚرﺗﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑ‪ ‬ژن ﺗﻮﻣﺎر ﮐﺮاوه‪ .‬ﺑ‪‬ﭘ‪‬ﯽ وﺗ‪‬ی ﺋ‪‬وﮐ‪‬ﺳﺎﻧ‪‬ی ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬م ﺑﻮارهدا ﺋﯿﺸﯿﺎن ﮐﺮدوه ﺋ‪‬ﻣ‪ ‬ﺗ‪‬ﻧﯿﺎ ‪ %22‬ﺗﺎ‪ %25 /‬ﻟ‪‬و ﮐ‪‬ﺳﺎﻧ‪‬ن ﮐ‪ ‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﺎن ﻟ‪ ‬ﮔ‪‬ل ﺋ‪‬ﮐـﺮێ‪.‬زۆرﺑ‪‬ی ﺋ‪‬و‬ ‫ﮐ‪‬ﺳﺎﻧ‪ ‬ﺑ‪ ‬ھﯚی ﺟﯚرواﺟﯚر راﭘﯚرت ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬ر ﺋ‪‬و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺎﻧﻪی ﺑﻪراﻣﺒﻪرﯾﺎن ﻛﺮاوه ﻧﺎدهن‪ .‬ﺑ‪‬داﺧ‪‬وە ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﻧﺎو ﺧ‪‬ﺰان ﺗﺎ ﺋ‪‬و ﺋﺎﺳﺘﻪﻟﻪﻧ‪‬ﻮ ﮐﻮﻣ‪‬ﮕﺎدا ﺑﺎوە ﮐ‪ ‬وەک ﺷﺘ‪‬ﮑﯽ ﺋﺎﺳـﺎﺋﯽ ﭼـﺎوی‬ ‫ﻟ‪ ‬دەﮐﺮێ ‪،‬ھﻪر ﺑﯚﯾ‪ ‬ھﯿﭻ ﺋﺎﻣﺎر‪‬ﮑﯽ ﺑﺎوەر ﭘ‪‬ﮑﺮاو ﮐ‪ ‬ر‪‬ﮋەی ﺋ‪‬م ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾ‪ ‬دەﺳﺖ ﻧﯿﺸﺎن ﺑﮑﺎت ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ر دەﺳﺘﺪا ﻧﯿ‪.‬‬ ‫ﯾﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟﻪ ھﯚﮐﺎرهﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬م دﯾﺎردەﯾ‪ ‬ﺋ‪‬وەﯾ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﺑ‪ ‬زۆرﯾﻨ‪‬ی ژﻧﺎن ﺑ‪ ‬ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺋﺎﮔﺎ ﻧﯿﻦ ﯾﺎن ﺑﯚ ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﺋـﺎﺑﺮو و ﺷـﻪرهﻓﯽ ﺧ‪‬ﺰاﻧ‪‬ﮐﺎﻧﯿـﺎن ر‪‬ﮕـﺎی ﺑ‪‬ـﺪەﻧﮕﯽ ھ‪‬ل ﺋ‪‬ﺑﮋ‪‬ـﺮن‪ ،‬ﺑ‪‬راﺳـﺘﯽ ﮐ‪‬م‬ ‫ﻧﯿﻦ ﺋ‪‬و ژﻧﺎﻧ‪‬ی وا ﺋﺎﻣﺎدهن ھ‪‬ﻣﻮو زو‪‬ﻢ و زورﯾﮏ ﻗﺒﻮل ﺑﮑ‪‬ن ﺑﻪ ﻣﻪرﺟ‪‬ﮏ ﺑﺘﻮاﻧﻦ ﻻی ﻣﺎل ◌َ و ﻣﻨﺪا‪‬ﯿﺎن ﺑﻤ‪‬ﻨﻨﻪوه ‪،‬ﯾﺎن ﺑ‪ ‬ھﯚی ﻓﻪﻗﯿﺮی و دەﺳﺖ ﺗﻪﻧﮕﯿ‪‬وە ﻧﺎﭼﺎر ﺑ‪ ‬ﺑ‪ ‬دەﻧﮕﯽ دەﺑﻦ ‪.‬‬ ‫ژﻧﺎن ‪ %7،49‬ﻟ‪ ‬ر‪‬ﮋهی داﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﯽ ﺳﻪر ﮔﻮ‪‬ﯽ زهوی ﭘ‪‬ـﻚ د‪‬ـﻨﻦ ‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣ‪ ‬ﺑ‪‬و ﻣﺎﻧـﺎﯾ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﺑـﯚ ﺋ‪‬وە ﺗﻪﻧﺎﺳـﺒﯽ ﻧ‪‬ـﻮان ﭘﯿـﺎو و ژن ﯾ‪‬ک ﺑ‪‬ـﺖ ﺋ‪‬م دەرﺳـ‪‬دە ﺋ‪‬ﺑـﯽ ‪ 50%‬ﺑ‪‬ـﺖ ﮐ‪ ‬ﺋ‪‬و ﺑ‪ ‬ﭘـ‪ ‬ژﻣـﺎرهی‬ ‫داﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﯽ ﺳﻪر ﮔﻮ‪‬ﯽ زهوی دەﮐﺎ ﺑ‪ 60 ‬ﻣ‪‬ﻠﯿﻮن ژن ‪.‬ﺋ‪‬م ‪ 60‬ﻣﻠﯿﯚﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ﺶ ﻟ‪ ‬داﯾﮏ ﺑﻮوﻧﯿﺎن ﺑ‪ ‬ھﯚی ﺋ‪‬وەی ﮐﭽﻦ ﻟ‪ ‬ﺑﺎر ﺋ‪‬ﺑﺮ‪‬ﻦ ﯾﺎن ﺑ‪‬و ﺷ‪‬ﻮە وا ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘ‪ ‬ﺋﺎﮔﺎدارﯾﺎن ﻧﯿﻦ و ﻟ‪ ‬ﺗ‪‬ﻣ‪‬ﻧـﯽ ﺳـﺎواﯾﺪا‬ ‫ﮔﯿﺎﻧﯿﺎن ﻟ‪ ‬دەﺳﺖ ﺋ‪‬دەن ‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣ‪ ‬ﻧﯿﺸﺎﻧ‪‬ی ﺋ‪‬وەﯾ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﺑ‪ ‬رادهی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺑ‪‬ﻣﻨﺪا‪‬ﯽ ﮐﭻ ﺋ‪‬رزش و ﺑـﻪھﺎ ﻧﺎدر‪‬ـﺖ‪ .‬ھ‪‬ر ﺑـﯚﯾ‪ ‬ﻣﻨـﺪا‪‬اﻧﯽ ﮐـﭻ ھـﻪر ﻟـﻪ ﻣﻨﺪا‪‬ﯿـﻪوه ﻟـﻪﮔ‪‬ڵ دﻧﯿـﺎی ھ‪‬ﻻواردن و ﺟﯿـﺎوازی‬ ‫رهﮔﻪزی ﺋﺎﺷﻨﺎ دەﺑﻦ و ﻟﻪ ﮔ‪‬ل ﺑ‪‬ﺮهﺣﻤﯽ ﮐﻮﻣ‪‬ﮕﺎ و ﺧﯿﺰان دا روﺑ‪‬روو ﺋ‪‬ﺑﻨ‪‬وه‪.‬‬ ‫ﯾﺎﺳﺎﮐﺎن وﻣﻪﺳﻪﻟﻪی ژﻧﺎن‬ ‫ﻟﻪ ﮐﺎﺗﯿﮏ دا دەھﻪی ﯾﻪﮐ‪‬ﻣﯽ ﺳﻪدهی ‪21‬ﺗﯿﭙﻪر دەﮐﻪﯾﻦ ﺑﻪ داﺧﻪوه ژﻧﺎن‪ ،‬ھ‪‬ﺸﺘﺎ ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬رەﺗﺎﺗﺮﯾﻦ ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑ‪ ‬ﺑ‪‬ﺷﻦ‪ .‬ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬و‪‬ﺗﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎ ﮐ‪‬ﻣﺘﺮ ﻟ‪ ‬ﻧﯿـﻮەی ﺋﯿﻨﺴـﺎن ﺑ‪ ‬ﺣﺴـﺎب د‪‬ـﻦ‪.‬‬ ‫ھ‪‬ﺸﺘﺎ ﻣﺎﻓﯽ ﺷﺎروﻣﻪﻧﺪی ﻟ‪ ‬زۆرﺑ‪‬ی و‪‬ﺗﺎﻧﯽ دﻧﯿﺎ ﺑﯚ ژﻧﺎن ﺑ‪‬رهﺳﻤﯿﻪت ﻧ‪‬ﻧﺎﺳـﺮاوە‪ ،‬ﺑـﯚ ﻧﻤـﻮﻧ‪ ‬ھ‪‬زاران ژﻧـﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ ﺑ‪ ‬ھـﯚی ﺋ‪‬وە ﮐ‪ ‬ﻣ‪‬ﺮدەﮐﺎﻧﯿـﺎن ﺋ‪‬ﻓﻐـﺎﻧﯽ ﺑـﻮن ھﺎوﮐـﺎت ﻟ‪ ‬ﮔـﻪل ﭘﯿﺎوهﮐﺎﻧﯿـﺎن‬ ‫ﻟﻪﺋ‪‬ﺮان دەرﮐﺮان‪ .‬ﺑ‪‬م ﭼﻪﺷﻨﻪ ﺑـﻪ ﺋﺎﺷـﮑﺮا ﻣـﺎﻓﯽ ﺷـﺎروﻣ‪‬ﻧﺪی ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿـﺎن ﻟ‪ ‬ﺳـ‪‬ﻨﺪراﯾﻪوه‪ .‬ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ـﺮان ﺑ‪ ‬ﭘـ‪ ‬ﯾﺎﺳـﺎی ﺋﯿﺴـﻼﻣﯽ زۆرﺑ‪‬ی ﺋ‪‬و ﭘﯚﺳـﺖ و ﻣﻪﻧﺴـﻪﺑﺎﻧﻪ ﻣـﺎﻓﯽ ﺑﺮﯾـﺎر داﻧﯿـﺎن ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﻟ‪ ‬ژﻧـﺎن‬ ‫ﻗ‪‬دەﻏ‪ ‬ﮐﺮاون‪ .‬ژﻧﺎن ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﺑ‪ ‬ﭘ‪ ‬ﯾﺎﺳﺎ ﺑﺒﻦ ﺑ‪ ‬ﺣﺎﮐﻢ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﺑﯚ ر‪‬ﺒﻪری و‪‬ت و ﺳ‪‬روک ﮐﻮﻣـﺎر ﺧﯚ‪‬ـﺎن ھ‪‬ﺒﮋ‪‬ـﺮﯾﻦ‪ ،‬زۆرﺑ‪‬ی ﯾـﺎرﯾ‪ ‬وهرزﺷـﯿ‪‬ﮐﺎن ﻟ‪ ‬ژﻧـﺎن ﻗ‪‬دەﻏ‪ ‬ﮐ‪‬راوە‪ .‬ﻟ‪ ‬ﺋﯿﺮاﻧـﯽ ژ‪‬ـﺮ‬ ‫دەﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮﻣﺎری ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ‪،‬ژﻧﺎن ﺗ‪‬ﻧﺎﻧ‪‬ت ھ‪‬ر وەک ﻧﯿﻮەی ﺋﯿﻨﺴﺎﻧﯿﺶ ﺑ‪ ‬ﺣﺴﺎب ﻧﺎﯾ‪‬ن‪.‬ﻣﺎﻓﯽ ﺟﯿﺎﺑﻮﻧ‪‬وەﯾﺎن ﻧﯿ‪ ،‬و ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﻟ‪ ‬ﮔ‪‬ڵ داو‪‬ﯽ ﺗﻪﻻﻗﯽ ژن ﻟ‪ ‬ﭘﯿﺎوەﮐ‪‬ی ﻣﻮاﻓﻘﻪت ﺑﻜﺮێ‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ژﻧﺎﻧﯽ رۆژھﻪ‪‬ت‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪43 :‬‬

‫‪Page : 43‬‬

‫ﭘﺴﭙﯚڕان ده‪‬ﻦ ﺋﻪوڕۆ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ ﭘ‪‬ﻣﻪﺗﺮﺳـﯿﺘﺮﯾﻦ ﺷـﻮﯾﻨﻪ ﺑـﯚ ژن‪ .‬ﻟـﻪ و‪‬ﺗﺎﻧ‪‬ـﻚ ﻛـﻪ ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـﻪت ﭘﺸـﺘﯿﻮاﻧﯽ دهﺳـﻪ‪‬ت وﻛﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎ ﻟـﻪ ژن ﺑـﻪ ﻋـﻮرف و ﺑـﻪ ﺷـﻪرع ﻟـﻪ ﭘ‪‬ﻨـﺎوی داﻣﻪزراﻧـﺪن وداﺑـﯿﻦ ﻛﺮدﻧـﯽ‬ ‫ھﻪ‪‬ﺴﻮﻛﻪوﺗ‪‬ﻜﯽ ﺋﯿﻨﺴﺎﻧﯽ ﻧﯿﻮان دوو ﻻﯾﻪﻧﯽ ژن و ﭘﯿﺎودا ﻟﻪ ﺋﺎرادا ﻧﯿﯿﻪ و ﻧﻪﺳﻪﻟﻤﺎوه‪ ،‬ﺋﻪم دﯾﺎردهﯾﻪ و ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﻟﻪﺳﻪر ﻧﻪك ﺗﻪﻧﯿﺎ ھﻪر ژن ﺑـﻪ‪‬ﻜﻮو ﻣﻨـﺪاڵ و ﺑﻪﮔﺸـﺘﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪش دهور‪‬ﻜـﯽ‬ ‫زۆری ھﻪﯾﻪ‪ .‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺣﻪﻧﺎی ﻣﻨﺪاڵ ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪدا ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﺑﺎوك و داﯾﻜﻪوه ﺑﻪ ﻧ‪‬ﻮی "ﺋﻪدهب" و "ﭘﻪروهرده" ﻗﻪﺑﻮوڵ ﻛﺮاوه و ﺳﻨﻮورﯾﺸﯽ ﺑﯚ داﻧـﻪﻧﺮاوه‪ .‬ھـﻪر ﺑﯚﯾـﻪ ﺑـﻪم ﺑﯿـﺎﻧﻮوهوه ﻟ‪‬ـﺪان ﻟـﻪ‬ ‫ﻣﻨﺪاڵ و ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪت ﻣﻨﺪا‪‬ﯽ ﻛﭻ ﺋﺎﺳﺎﯾﯿﻪ و ﻟﻪم ر‪‬ﮕﺎﯾﻪوه ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪ دا ﭘـﻪره ﭘ‪‬ـﺪهدرێ‪ .‬ﻟـﻪ ﺋﺎﻛﺎﻣـﺪا ﻧﻪوهﯾـﻪﻛﯽ ﻧـﻪﺧﯚش ﻟـﻪﺑﺎری دهرووﻧﯿﯿـﻪوه و ھـﻪروهھﺎ ﻛﻮﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯿﺸـﻪوه ﭘـﻪروهرده‬ ‫دهﻛﺮ‪‬ﺖ ﻛﻪ ﺗ‪‬ﯿﺪا ﻣﻨﺪا‪‬ﯽ ﻛﭻ ھﻪر ر‪‬هوی ﺧﺎﻣﯚش و ﺑ‪ ‬ﺗﻪوهﻗﻮﻋﯽ ر‪‬ﮕﺎی داﯾﻜﯿﻪﺗﯽ و ﻣﻨﺪا‪‬ﯽ ﻛﻮڕﯾﺶ ھﻪ‪‬ﺴﻮﻛﻪوﺗﯽ ﺑﺎوﻛﯽ دهﻛﺎﺗﻪ ﭘ‪‬ﻮاﻧﻪ و ﻧﻤﻮوﻧﻪ ﺑﯚ ھﻪ‪‬ﺴﻮﻛﻪوت ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺷﻪرﯾﻜﯽ ژﯾﺎﻧﯽ‪.‬‬ ‫ﺋﺎﻣﺎرهﻛﺎن ﺋﻪوه دهﺳﻪﻟﻤ‪‬ﻨﻦ ﻛﻪ ﭘﺎﻧﺘﺎﯾﯽ و ﺳﻨﻮوری ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ﺧ‪‬ﺰان و ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ ﺗ‪‬ﭙﻪر دهﻛﺎت‪ .‬واﺗﻪ ﺋﻪواﻧـﻪی ﻛـﻪ زورﺗـﺮ ﺋﺎﺳـﺎﯾﺶ و ﺋﻪﻣﻨﯿﯿـﻪﺗﯽ ﻛﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎﯾﺶ دهﺧﻪﻧـﻪ‬ ‫ﻣﻪﺗﺮﺳﯿﯿﻪوه ﻛﻪﺳﺎﻧ‪‬ﻜﻦ ﻛﻪ ﺷﺎھﯿﺪی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﯾﺎﻧﺪا ﺑﻮون ﻟﻪ ﺗﻪﻣﻪﻧﯽ ﻣﻨﺪاﻟﯽ و ﻣ‪‬ﺮﻣﻨﺪا‪‬ﯿﺪا‪ .‬ﻛﻪ واﯾﻪ ﻧﺎﺋﻪﻣﻨﯽ ﻟﻪﻧ‪‬ﻮ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪدا ﻧﺎﺋﻪﻣﻨﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯿﺸﯽ ﭘ‪‬ﻮه ﺑﻪﺳﺮاوه‪.‬‬ ‫ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﺳﻮﻧﻨﻪﺗﯽ و ﭘﺎش ﻛﻪوﺗﻮو‪ ،‬ﻛ‪‬ﺸﻪی ژن و ﻣﻨﺪاڵ و ﺑﻪﮔﺸﺘﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪدا ﺑﻪ ﻛ‪‬ﺸﻪﯾﻪﻛﯽ ﺧﻮﺳﻮوﺳﯽ دهزاﻧ‪‬ﺖ و دهو‪‬ﻪت و دهزﮔﺎﻛﺎﻧﯽ ﻟﻪم ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهﯾﻪدا ﻟﻪﻣﻪڕ ﭼﺎرهﺳﻪر ﻛﺮدﻧـﯽ‬ ‫ﻧﺎﻛﯚﻛﯽ و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪرﭘﺮﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﺎن ﻧﯿﯿﻪ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﭘ‪‬ﺸﻜﻪوﺗﻮو ﺋﻪم ﺑﻪرﭘﺮﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪ ﻧﺎﺧﺎﺗﻪ ﺳـﻪر ﺋﻪﺳـﺘﯚی ﺗـﺎك‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬ﻜﻮو دهو‪‬ـﻪت ﺑـﻪ ﻧﯚ‪‬ﻨﻪراﯾـﻪﺗﯽ ﺧـﻪ‪‬ﻚ و ﻛﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎ ﺑـﻪ ﭘ‪‬ـﯽ ﯾﺎﺳـﺎ‬ ‫ﺑﺮﯾــﺎر دهدات‪ .‬ﯾﺎﺳــﺎ ﻟﻪﻻﯾﻪﻛــﻪوه دهﺑ‪‬ﺘــﻪ ژ‪‬ﺮﺧــﺎﻧﯽ ﻧــﻪزم و دادﭘــﻪروهری و ﻟــﻪ رووﯾــﻪﻛﯽ دﯾﻜــﻪوه ﻓﻪرھــﻪﻧﮕﯽ ﭘ‪‬ﺸــﻜﻪوﺗﻮو ﭘــﻪره ﭘــ‪‬دهدا‪ .‬ﭼــﻮن ﺗــﻪﻧﯿﺎ ﯾﺎﺳــﺎش ﻧﯿﯿــﻪ ﻛــﻪ ﻛﺎرﯾﮕــﻪری ھﻪﯾــﻪ‪ ،‬ﺑــﻪ‪‬ﻜﻮو‬ ‫ﻓﻪرھﻪﻧﮕﯿﺶ دهﺑ‪ ‬ﺋﺎ‪‬ﻮﮔﯚڕی ﺑﻪ ﺳﻪردا ﺑ‪‬ﺖ‪ .‬ﻣﯿﺪﯾﺎ دهﺑ‪ ‬دهوری ﺑ‪‬ﻼﯾﻪن و ﺑﻪﺋﯿﻨﺴﺎﻓﯽ ھﻪﺑ‪‬ﺖ ﻟﻪ ﻧﺎﺳﺎﻧﺪﻧﯽ روا‪‬ﻪﺗﯽ زو‪‬ﻢ و زۆردا و ﻟﻪ دهرﺧﺴﺘﻨﯽ دهﻧﮕﯽ ﻧﺎڕهزاﯾﻪﺗﯿﯿﻪﻛﺎﻧـﺪا‪ .‬ﺑﺰووﺗﻨـﻪوهی ژﻧـﺎن و‬ ‫ھﻪﻣﻮو ﺑﺰووﺗﻨﻪوه ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯿﯿﻪﻛﺎن و دام وهدهزﮔﺎﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮ◌َ ﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﻣﻪدهﻧﯽ ﻟﻪ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﻧﯿﺎزﯾﺎن ﺑﻪ راﺷﻜﺎوی‪ ،‬ﻟ‪‬ﺒ‪‬اوی و ﺷﻪﻓﺎﻓﯿﻪت ﻟﻪم ر‪‬ﮕﺎﯾﻪدا و ﻟﻪ ھﻪﻣﺎن ﻛﺎﺗﺪا "ﯾـﻪﻛﺒﻮون و ﯾـﻪك دهﻧﮕـﯿﺶ"‬ ‫ھﻪﯾﻪ‪ .‬ﻧﻪك ھﻪر ژن ﻛﻮژی‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﻜﻮو ھﻪﻣﻮو ﺋﻪم دﯾﻤﻪﻧﺎﻧﻪ ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ژن ﺑﻪ ھﻪﻣﻮو ھﻪوڵ و ﺗﻪﻗﺎﻻﯾﻪك دهﺑ‪ ‬ﺑﮕﯚڕدر‪‬ﺖ‪ ،‬دهﺑ‪ ‬ﻟﻪ ﺑﺎری ﺋﻪﺧﻼﻗﯿﯿﻪوه ﻋﻪﯾﺐ و ﺷـﻮورهﯾﯽ و ﻟـﻪ رووی‬ ‫ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﻪوه ﺳﺰاھﻪ‪‬ﮕﺮ ﺑ‪‬ﺖ‪ .‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ژن ﻧﺎﺑ‪‬ﺖ ﺑ‪‬ﺳﺰا ﺑﻤ‪‬ﻨﯿﺘﻪوه‪ .‬ﺗ‪‬ﻜﯚﺷﺎن ﺑﯚ داﺑﯿﻦ ﻛﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﻪﻛﯽ ﻣﯚد‪‬ﺮن‪ ،‬د‪‬ﻤﯚﻛﺮاﺗﯿﻚ و ﻣﺮۆﭬﺪۆﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﻪرھﻪﻣﯽ ﻛـﺎری دهﺳـﻪ‪‬ﺗ‪‬ﻜﯽ ﻣـﯚد‪‬ﺮن و‬ ‫د‪‬ﻤﻮﻛﺮاﺗﻪ‪ .‬ھﻪر ﺑﯚﯾﻪش ﺋﻪم ﺧﺎ‪‬ﻧﻪی ﺧﻮارهوه وهﻛﻮو ﺧﺎ‪‬ﮕﻪﻟ‪‬ﻜﯽ ﺳﻪرهﻛﯽ ﻟـﻪ ﭘﺮۆژهﯾـﻪﻛﯽ ﺟﯿﺪﯾـﺪا ﺑـﯚ ﭘ‪‬ﻜﮫ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ ﺑـﺎرودۆﺧﯿﻜﯽ ﺋـﺎزاد و ﺋـﻪﻣﯿﻦ دهﺑـ‪ ‬ﺑﻪﺋـﻪﻧﺠﺎم ﺑﮕـﺎت و ﺑﺒ‪‬ـﺖ ﺑـﻪ ﺳـﻪرهﺗﺎﯾﻪك ﺑـﯚ‬ ‫ر‪‬ﻔﯚرم ﻟﻪﻣﻪڕ داﻛﯚﻛﯽ ﻛﺮدن ﻟﻪ ﻛﻪراﻣﻪت و ﻛﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯽ ﺋﯿﻨﺴﺎﻧﯽ ژن و ﻟﻪم ر‪‬ﮕﺎﯾﻪﺷﻪوه ﺑﻪھﺮهﻣﻪﻧﺪ ﺑﻮون ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﯾﻪﻛﯽ ﺳﺎﻟﻢ و ﺳﻪرﻓﻪراز‪:‬‬ ‫ ﺟﯿﺎﻛﺮدﻧﻪوهی ﺷﻪرﯾﻌﻪت ﻟﻪ ﺣﻜﻮﻣﻪت‪.‬‬‫ دارﺷﺘﻨﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﻪﻛﯽ ﻧﻮێ ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻨﺎﻏﻪی راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ‪.‬‬‫ ﺗﻪزﻣﯿﻨﯽ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﺧ‪‬ﺮای ﻧﯿﮫﺎده ﻗﺎﻧﻮﻧﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ وهﻛﻮو ﭘﻮﻟﯿﺲ و دهزﮔﺎ ﺋﻪﻣﻨﯿﯿﻪﺗﯿﯿﻪﻛﺎن ﻟﻪو ژﻧﺎﻧﻪی ﻛﻪوﺗﻮوﻧﻪﺗﻪ ﺑﻪر ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی‪.‬‬‫ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهی ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻟﻪﻻﯾﻪن دهزﮔﺎی ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﯽ و ﻗﻪزاﯾﯿﻪوه ﻟﻪ ﺳﻪر ﻛﻪﯾﺴﯽ ﻛﻪﺳﺎﻧ‪‬ﻚ ﻛﻪ ژن ﻟﻪ رﯾﮕﺎی ﻓﯿﺰﯾﻜﯽ‪ ،‬ﺟﯿﻨﺴﯽ‪ ،‬دهرووﻧﯽ و ھﺘﺎد دهدهﻧﻪ ﺑـﻪر ﭘـﻪﻻﻣﺎر و ھﻪرهﺷـﻪ و ﺑـﻪ ﺳـﺰا ﮔﻪﯾﺎﻧـﺪﻧﯽ‬‫ﺋﻪو ﻛﻪﺳﺎﻧﻪ‪.‬‬ ‫ داﺑﯿﻦ ﻛﺮدﻧﯽ ﺑﻮدﺟﻪﯾﻪﻛﯽ ﺷﯿﺎو ﻟﻪﻻﯾﻪن دهو‪‬ﻪﺗﻪوه ﺑﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﭘﻪروهردهﻛﺮدﻧﯽ ﻛﺎدر و ﻛﻪﺳﯽ ﭘﺴﭙﯚر ﻟﻪم ﺑﻮارهدا وهﻛﻮو راو‪‬ﮋﻛﺎری ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ و راو‪‬ﮋﻛﺎری ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ‪.‬‬‫ داﻧﺎﻧﯽ ﻣﺎ‪‬ﯽ "ﺋﻪﻣﻦ" ﺑﻮ ﺋﻪو ژﻧﺎﻧﻪی ﻛﻪوﺗﻮون و دهﻛﻪوﻧﻪ ﺑﻪ رﭘﻪﻻﻣﺎری ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﻪوه و داﺑﯿﻦ ﻛﺮدﻧﯽ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﯽ ﺣﻪرهس وﻧﯿﮕﺎﺑﺎن ﺑﯚ ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎری ﻟ‪‬ﻜﺮدﻧﯿﺎن‪.‬‬‫ ﻓ‪‬ﺮ ﻛﺮدﻧﯽ ژﻧﺎن و ﭘﯿﺎوان ﺑﻪ ﭼﯚﻧﯿﻪﺗﯽ ﺑﻪ ﻛﺎر ھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی ﺷﯿﺎو و ﺑﻪراﺑﻪر ﻟﻪ ﻧﯿﻮان ژن وﭘﯿﺎودا‪ ،‬ﻟﻪ ﺑﺎری زاﻧﺴﺘﯽ‪ ،‬ﻓﻪرھﻪﻧﮕﯽ‪ ،‬ﺑﯿﮫﺪاﺷﺘﯽ و ﺋﻪﺧﻼﻗﯿﯿﻪوه‪.‬‬‫ ﻗﻪدهﻏﻪ ﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻪﻣ‪‬ﯽ ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ ﻣﻨﺪا‪‬ن ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ و ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎدا ﻛﻪ دهﺑ‪‬ﺘﻪ ھﻪو‪‬ﻨﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﻛﺮدﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪ ﮔﺸﺘﯽ‪.‬‬‫ داﻧـﺎﻧﯽ ﻛـﻼس و دهورهی ﻓ‪‬ﺮﻛﺮدﻧـﯽ ﺧﻮﯾﻨـﺪن و ﻧﻮوﺳـﯿﻦ‪ ،‬ھـﻪروهھﺎ و ﺑـﻪ ﮔﺸـﺘﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨـﺪن ﺑـﯚ ﺋـﻪو ژﻧﺎﻧـﻪی ﻛـﻪ ﺷﺎﻧﺴـﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨـﺪﻧﯿﺎن ﻧـﻪﺑﻮوه‪ ،‬ﻟـﻪ ﺷـﺎر وﻟـﻪ ﮔﻮﻧـﺪ و ﺑـﻪ ﺗﺎﯾﺒـﻪت ﺑـﻮ ژﻧـﺎﻧﯽ ﻗﻮرﺑـﺎﻧﯽ‬‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی‪.‬‬ ‫ داﻧﺎﻧﯽ دهوهرهﮔﻪﻟ‪‬ﻚ ﺑﯚ ﻓ‪‬ﺮﻛﺮدﻧﯽ ﭘﯿﺸﻪ و ﺷﻮﻏﻞ ﺑﻪ ﮔﺸﺘﯽ ﺑﯚ ژﻧﺎن ﺗﺎ ﺷﺎﻧﺴﯽ ﻛﺎرﯾﺎن زﯾﺎﺗﺮ و ﺑﻪر‪‬ﻮه ﺑﺮدﻧﯽ ژﯾﺎﻧﯿﺎن و ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺋﺎﺑﻮورﯾﺎن زۆرﺗﺮ ﺗﻪزﻣﯿﻦ ﺑﻜﺮ‪‬ﺖ‪.‬‬‫ دارﺷﺘﻨﯽ ﺗﻪرﺣﯽ "ﺑﻪﻻوهﭼﻮﻧﯽ ﻣﻮﺳﺒﻪت" واﺗﻪ ﺗﻪﺑﻌﯿﺰی ﻣﻮﺳﺒﻪت ﺑﯚ ژﻧﺎن وهﻛﻮو ﺗـﻮ‪‬ﮋ‪‬ﻜﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ ﻛـﻪ زو‪‬ﻤﯿـﺎن ﻟ‪‬ﻜـﺮاوه و ﺑﻪﺷـﯿﺎن ﻟـﻪ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﺪا ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ ﻧـﻪﻗﺶ و دهورﯾـﺎن ﻟـﻪ ﻛﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎدا‬‫ﻧﺎﯾﺘﻪوه‪ .‬ﺋﻪم ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪ ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯽ ﺑﻪرﭼﺎوی ﻟﻪ ﺳﻪر ﮔﻪﺷﻪ ﭘ‪‬ﺪاﻧﯽ ﻋﻪﻗﻠﯿﻪﺗﯽ ﻣﻮد‪‬ﺮن و ﺑﻪراﺑﻪرﯾﺨﻮازاﻧﻪ ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎدا ھﻪﯾﻪ و ﻟﻪ زورﺑﻪی و‪‬ﺗﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪوﺗﻮو ﺗﺎﻗﯽ ﻛﺮاوهﺗﻪوه‪.‬‬ ‫ ﺋ‪‬ﻤﻪ وهﻛﻮو ژﻧﺎﻧﯽ ﺑﻪدهرﺑﻪﺳﺖ ﺑـﻪ ﻛ‪‬ﺸـﻪی ژﻧـﯽ ﻛـﻮرد و رزﮔﺎرﯾﯿﻪﻛـﻪی ﻟـﻪ ﺑﻪﺷـﯽ روژھـﻪﻻﺗﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎن‪ ،‬ﺑ‪‬ﮕﻮﻣـﺎن ﺋـﻪزﻣﻮوﻧﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷـﻮور دهﺑـ‪ ‬ﺑﻜﻪﯾﻨـﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﯾـﻪك ﺑـﯚ دهرس ﻟ‪‬ـﻮهرﮔﺮﺗﻦ‪.‬‬‫ﻧﻪھ‪‬ﯿﻦ ﻟﻪ ﺋﺎڵ وﮔﯚڕهﻛﺎﻧﯽ داھﺎﺗﻮوی ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﻛ‪‬ﺸﻪی ژن ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﻻﯾﻪﻧ‪‬ﻜﯿﻪوه ﺑﻜﻪو‪‬ﺘﻪ ﭘﻪراو‪‬ﺰی ﻛ‪‬ﺸﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜﻪوه و ﺑﻪ ﺑﯿﺎﻧﻮوی ﺳﻮﻧﻪت و ﺋﺎﯾﯿﻨـﻪوه ر‪‬ﮕـﺎی ﺳـ‪‬ﻜﻮﻻر و‬ ‫ﻣﯚد‪‬ﺮﻧﯽ ﺋﺎزادی و ﺳﻪرﻛﻪوﺗﻨﻤﺎن وون ﺑﻜﻪﯾﻦ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ژﻧﺎﻧﯽ رۆژھﻪ‪‬ت‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪42 :‬‬

‫‪Page : 42‬‬

‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎدا ﺑﻨﻪﻣﺎی ھﻪﻣﻮو ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻪك ﭘﺘﻪو دهﻛﺎﺗﻪوه و دهﺑ‪‬ﺘﻪ ھـﯚی ﻧﮫﺎدﯾﻨـﻪ ﺑﻮوﻧﯿـﺎن‪ .‬ﭼﻮﻧﻜـﻪ دهو‪‬ـﻪت ﻟـﻪ ر‪‬ﮕـﺎی ﻟـﻪ ﺑﻪرﭼﺎوﻧـﻪﮔﺮﺗﻨﯽ ﻣـﺎﻓﯽ ژﻧـﺎن ﻟـﻪ دارﺷـﺘﻨﯽ ﯾﺎﺳـﺎدا‬ ‫ﺋﻪﺳﻠﯽ ﻧﺎﺑﻪراﺑﻪر ﺑﻮوﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ژن و ﭘﯿﺎو دهﻛﺎﺗﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ر‪‬ﮕﺎ ﺑﯚ ﺑﻪ دهﺳﻪﻻت ﻧﻪﮔﻪﯾﺸﺘﻨﯽ ژﻧﺎن ﯾﺎن ر‪‬ﮕـﺎ ﭘ‪‬ﻨـﻪداﻧﯿﺎن ﻟـﻪ زورﺑـﻪری ﺑـﻮاره ﻛﻮﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳـﯽ و ﺷـﻮﻏ‪‬ﻪ ﺳـﻪرهﻛﯿﯿﻪﻛﺎﻧﺪا ﺧـﯚش‬ ‫دهﻛﺎت‪ .‬ﻟﻪو ﭼﻪﺷﻨﻪ رژﯾﻤﺎﻧﻪدا داﻛﯚﻛﯽ ﻛﺮدن و ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ دهرﻣﺎﻧﯽ و دهرووﻧﯽ وﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزاری ﻟﻪو ﻛﻪﺳﺎﻧﻪی ﻛﻪ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿـﮋﯾﻦ ﺟ‪‬ﮕﺎﯾـﻪﻛﯽ ﻟـﻪ ﭘـﺮوژه و ﺋﻪرﻛـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗـﺪا ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﺑـﻪ‬ ‫ﺷﺎرۆﻣﻪﻧﺪاﻧﯽ ﻧﯿﯿﻪ و ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت زورﺑﻪی ﺟﺎرهﻛﺎﻧﯿﺶ ژﻧﺎﻧﯽ زو‪‬ﻢ ﻟ‪‬ﻜﺮاو ﻧﻪك وهﻛﻮو ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ‪‬ﻜﻮ وهﻛﻮ ﺧﻪﺗﺎﺑﺎر و ﺗﺎواﻧﻜﺎر دهﻧﺎﺳﺮ‪‬ﻦ‪.‬‬ ‫داﻛﯚﻛﯽ ﻧﻪﻛﺮدن ﻟﻪ ﯾﻪﻛﺴﺎﻧﯽ ژن و ﭘﯿﺎو ﻟﻪ ﺳﯿﺎﺳﻪت داﻧﺎﻧﺪا وا دهﻛﺎت ﻛﻪ ﻧ‪‬ﺮﯾﻨﻪی ﻣﺎڵ وهﻛﻮو ﺑﺎوك‪ ،‬ﺑﺮا و ﻣ‪‬ﺮد ﻟﻪ ﺳﺎﯾﻪی ﺋﻪم ﺑ‪ ‬ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﻪدا ھﻪﻣﻮو ﯾﺎﺳﺎ و ﻧﻪرﯾﺘﯽ ﻧﺎﯾﻪﻛﺴﺎن و زا‪‬ﻤﺎﻧﻪی ﻧ‪‬ـﻮ‬ ‫ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﺑﻪﺑ‪ ‬ﺗﺮس ﻟـﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪی ﺧﯚﯾـﺪا داﺑﻤـﻪزر‪‬ﻨ‪ .‬ﺋـﻪو ھـﻪﻣﻮو ژن ﻛﻮﺷـﺘﻨﻪ ﻟﻪﻻﯾـﻪن ﺑـﺮا و ﺑـﺎوك و ﻣ‪‬ـﺮدهوه ﺑـﻪ ﻧ‪‬ـﻮی دﯾﻔـﺎع ﻟـﻪ ﺷـﻪرهف وﻧـﺎﻣﻮوس ﻧﯿﺸـﺎﻧﺪهری ﺋـﻪم راﺳـﺘﯿﯿﻪﯾﻪ و دهو‪‬ـﻪت و‬ ‫ﻓﻪرھﻪﻧﮕﯽ ﭘﯿﺎوﺳﺎﻻراﻧﻪ ﭘ‪‬ﻜﻪوه دﯾﻮاری زﯾﻨﺪاﻧﯽ ژﯾﺎن ﺑﻮ ژﻧﺎن ﺑﻪ ﭼﻪن ﻗﺎت ﭘﺘﻪوﺗﺮ دهﻛﻪﻧﻪوه‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﻟﻪ ﺋﯿﺮان‪ ،‬ﺋﻪو و‪‬ﺗﻪی ﻛﻪ ھﻪ‪‬واردﻧﯽ ﺟﯿﻨﺴﯽ ﻗﺎﻧﻮوﻧﯽ ﻛﺮاوه‪.‬‬ ‫ﺣﯿﺠﺎﺑﯽ زۆرهﻣﻠﯿﺶ‪ ،‬ﻟﻪ ﺟﻮﻣﻠﻪی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دهرووﻧﯿﺪاﯾﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ھﻪروهھﺎ ﺑﻪﺑﯚﻧﻪی ﺑﻪ ﯾﺎﺳـﺎﯾﯽ ﻛﺮدﻧـﯽ ﻟـﻪ ﻛﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎی ﺋ‪‬ـﺮان ﻟـﻪ ﻣـﺎوهی ﺳـ‪ ‬دهﯾـﻪی راﺑـﺮدوودا دهﭼ‪‬ﺘـﻪ ﺧﺎﻧـﻪی زو‪‬ﻤـﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﺸـﻪوه‪.‬‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻪ ﺑﯿﺎﻧﻮی ﺣﯿﺠﺎﺑﻪوه ﺑﻪردهوام و ﺷ‪‬ﻠﮕﯿﺮاﻧﻪ ژﻧﺎﻧﯽ داوهﺗـﻪ ﺑـﻪر ﭘـﻪﻻﻣﺎر وزهﺧـﺖ و زۆر‪ ،‬ﺑـﻪ ﮔﯚﭘـﺎ‪‬ﯽ ﺣﯿﺠـﺎب دوژﻣﻨﺎﯾﻪﺗﯿﯿـﻪﻛﯽ ﺳـﺎﺧﺘﻪی ﻟـﻪ ﻧ‪‬ـﻮان ژﻧـﯽ "ﻣﻮﺳـ‪‬ﻤﺎن" و ژﻧـﯽ‬ ‫"ﻛﺎﻓﺮ"دا ﭘ‪‬ﻜﮫ‪‬ﻨﺎوه و ﻧﺎڕهزاﯾﻪﺗﯽ و ﺑ‪‬ﺰاری ژﻧﺎﻧﯽ ﻟﻪ ﺑﺎرودۆﺧﯽ ﻧﺎﻟﻪﺑﺎر و ﻧﺎﻣﺮۆﭬﺎﻧﻪی داﺳﻪﭘﺎو ﺑﻪ ﺳﻪرﯾﺎﻧﺪا‪ ،‬ﺑﻪردهوام ﺑﻪ ﭼﻪﻛﯽ "ﺣﯿﺠـﺎب" داﻣﺮﻛﺎﻧـﺪووه و ﺑـﻪ ﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ ﺋﺎﺷـﻜﺮا ﺟﯿـﺎوازی ﻧ‪‬ـﻮان‬ ‫ژن وﭘﯿﺎو و ھﻪ‪‬واردﻧﯽ ﺟﯿﻨﺴﯽ ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎدا ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﻛﺎﺗ‪‬ﻚ زﯾﺎﺗﺮ ﭘﻪرهﭘ‪‬ﺪاوه‪.‬‬ ‫ﺗﻪ‪‬ق ﻧﻪداﻧﯽ ژن ﻟﻪ ﻛﺎﺗ‪‬ﻜﺪا ﻛﻪ ژن ﺧﻮازﯾﺎری ﺗﻪ‪‬ق ﺳﻪﻧﺪﻧﻪ‪ ،‬ﻓﺮهژﻧﯽ ﭘﯿﺎو ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﺑﻪﺑ‪ ‬ﺋﯿﺰﻧﯽ ژﻧﯽ ھﻪوهڵ‪ ،‬ﻧﻪداﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﺳﻪرﭘﻪرﺷﺘﯽ ﻣﻨﺪا‪‬ن ﺑﻪ ژن ﻟﻪ ﻛـﺎﺗﯽ ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧـﻪوهدا‪ ،‬ﺑـﻪرﮔﺮی ﻛـﺮدن‬ ‫ﻟﻪ ﻛﺎری ژن ﻟﻪ دهرهوهی ﻣﺎڵ و ﺑ‪‬ﺪهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﻟﻪ ﺟﻮﻣﻠﻪی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺣﻘﻮﻗﯽ دان‪.‬‬ ‫راﮔﺮﺗﻨﯽ دهﺳﻪ‪‬ت ﺑﻪ ﺑ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺋﻪوﯾﺶ ﻟﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﺪا ﻛﻪ ﺳﻨﻮوری ﺑﯚ داﺑﯿﻦ ﻧﻪﻛﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ و ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪدا‪ ،‬ﺑﻪڕ‪‬ﻮه ﻧﺎﭼ‪‬ﺖ‪ .‬ﻧﻪوﻋـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﺸـﻮﻧﻪت ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﺑـﻪ ژﻧـﺎن ھـﻪر وهﻛـﻮو‬ ‫رادهی ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪﻛﻪی ﺑﻪرﻓﺮاوان و ﺟﻮرواﺟﻮره‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ژﻧﺎن ﮔﺮﻓﺘ‪‬ﻜﻪ ﻛﻪ ﻟﻪ و‪‬ﺗﺎﻧﯽ ﻟﻪ ﺣﺎ‪‬ﯽ ﭘﻪرهﺳﻪﻧﺪﻧﺪا‪ ،‬ﺷﺎرﺳﺘﺎﻧﯿﯿﻪ ﻛﯚﻧﻪﻛﺎﻧﺪا‪ ،‬و‪‬ﺗﺎﻧﯽ د‪‬ﻤﻮﻛﺮاﺗﯿﻚ‪ ،‬و‪‬ﺗﺎﻧﯽ ﺋﯿﺴﺘﯿﺒﺪادی ﻛﻪم ﺗﺎ زۆر ھﻪﯾﻪ وﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ھﺎوﻛﺎت ﻟـﻪ ﮔـﻪڵ‬ ‫ﻗﻪﯾﺮاﻧﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜﻪش وهﻛﻮو ﺷﻪڕ‪ ،‬ﻗﻪﯾﺮاﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮوری و ھﺘﺎد زﯾـﺎﺗﺮ ﭘـﻪره دهﺳـﺘ‪‬ﻨ‪‬ﺖ‪ .‬ﺑـﯚ ﺋـﻪو ژﻧﺎﻧـﻪی ﻛـﻪ ﻛﭽـﯽ ﻣـﺎ‪‬ﻦ‪ ،‬ﺧﻮﺷـﻜﻦ‪ ،‬ھﺎوﺳـﻪرن‪ ،‬ﺑـﻮوﻛﻦ‪ ،‬ھﺎوﺳـﻪری ﭘﯿﺸـﻮون‪ ،‬ھـﺎوژﯾﻨﻦ‪،‬‬ ‫ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﯽ ﺋﻪم زو‪‬ﻤﻪ ھﻪزار و‪‬ﻨﻪﯾﻪ ھﻪر ﯾﻪك رهﻧﮕﻪ‪.‬‬ ‫ﺋﺎﻣﺎری رهﺳﻤﯽ ﯾﻪﻛﯿﻪﺗﯽ ﺋﻮروﭘﺎ ده‪ ‬ﻛﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧﺎو ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ ﮔﺮﯾﻨﮕﺘﺮﯾﻦ ھﯚﻛﺎری ﻣﻪرگ ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮان ژﻧﺎﻧﯽ ‪ 16‬ﺗﺎ ‪ 44‬ﺳـﺎﻟﺪاﯾﻪ ﻟـﻪ ﺋﻮروﭘـﺎ‪ .‬ﻧﻪﺧﻮﺷـﯽ ﺷـ‪‬ﺮﭘﻪﻧﺠﻪ و رووداوی ﻣﺎﺷـ‪‬ﻦ ﺑـﻪ ﻧﯿﺴـﺒﻪت‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪ ﻟﻪ رادهی دوھﻪم و ﺳ‪‬ﻪﻣﺪان‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬ﺪهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﻣﺎﻟﯽ و ﺋﺎﺑﻮوری ژن ﺑﻨﺎﻏﻪی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﭘﯿﺎو دهرﺣﻪق ﺑﻪ ژﻧﻪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔـﻮ‪‬ﺮهی ﻟ‪‬ﻜﻮ‪‬ﯿﻨـﻪوهﻛﺎن‪ ،‬ﺳـﻪرهڕای دهورهﮔـﻪﻟ‪‬ﻜﯽ ﻧﺎوﺑـﻪ ﻧـﺎو ﻟـﻪ رهﻓﺘـﺎری ﺳـﻮوك و ﻧﺎﻣﺮۆﭬﺎﻧـﻪ ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﺑـﻪ ژﻧـﺎن‪،‬‬ ‫ﺋﻪوان ﻟﻪ ﺳﺎﻟﯽ ھﻪوهﻟﯽ ھﺎوﺳﻪری‪ ،‬ﻟﻪ دوای ﻣﻨﺪاڵ ﺑﻮون‪ ،‬ﻟﻪ ﻛﺎﺗﯽ ﺗﻪﻧﮕﻪژهی ﻣﺎ‪‬ﯽ‪ ،‬ﻟﻪ دهورهی دووﮔﯿﺎﻧﯿﺪا و ﻟﻪ ﺗﻪﻣﻪﻧﯽ ﻣﯿﺎﻧﺴﺎ‪‬ﯿﺪا زورﺗﺮ ﺗﻮوﺷﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دهﺑﻦ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺎرھﯿﻨﺎﻧﯽ وﺷﻪی رهﻛﯿﻚ و ﻧﺎﺷﯿﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺑﯿﺎﻧﻮوﮔﺮﺗﻨﯽ ﯾﻪك ﻟﻪ دوای ﯾﻪك‪ ،‬دهﻧﮓ ھﻪ‪‬ﺒﺮﯾﻦ و ﺗﻮورهﯾﯽ‪ ،‬دهﺳﺘﻮوردان و داﺧﻮڕﯾﻦ‪ ،‬ھﻪڕهﺷـﻪی ﻛﻮﺷـﺘﻦ‪ ،‬ﺑ‪‬ﺒـﻪش ﻛـﺮدن ﻟـﻪ ﺧـﻮاردن‪ ،‬ﻛﻮﺗـﻪك و ﻟ‪‬ـﺪان‪،‬‬ ‫ﻣﻪﺟﺒﻮور ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻛﺎری ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪی ﺋﻪﺧﻼق و ﻗﺎﻧﻮون‪ ،‬ﭘ‪‬ﺶ ﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﻟﻪ ﺧﻮارهوه ﺑﻮوﻧﯽ ﺣﻪﻗﺪهﺳﺘﯽ ﻛﺎرﻛﺮدﻧﯽ ژﻧﺎن ﻟﻪﭼﺎو ﺣﻪﻗﺪهﺳـﺘﯽ ﭘﯿـﺎوان‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮهﻧـﺪی ﺟﯿﻨﺴـﯽ ﺑـﻪزۆر‪،‬‬ ‫ﻣﻪﺟﺒﻮور ﻛﺮدن ﺑﻪ دﯾﺘﻨﯽ ﻓﯿﻠﻢ و و‪‬ﻨﻪی دژی ﺋﻪﺧﻼق‪ ،‬ﻓﺮهژﻧﯽ‪ ،‬ﺑ‪‬ﺒﻪش ﺑﻮون ﻟﻪ ﺳﻪرﭘﻪرﺷﺘﯽ ﻣﻨﺪال ﻟﻪدوای ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧﻪوهی ژن و ﭘﯿﺎو‪ ،‬ﻗﺎﭼﺎﻏﯽ ﻛﭽﺎن و ژﻧﺎن ﺑﯚ و‪‬ﺗﺎﻧﯽ دﻧﯿـﺎ و ﺑﺎزرﮔـﺎﻧﯿﯽ ﺳـ‪‬ﻜﺲ‪،‬‬ ‫ﺑﻪردهﺑﺎران‪,،‬ﺳﯿﻐﻪ ﯾﺎن ھﺎوﺳﻪرﯾﻪﺗﯽ ﻛﺎﺗﯽ‪،‬ﺣﯿﺠﺎﺑﯽ زۆرهﻣﻠﯽ‪ ،‬ﻗﻪدهﻏﻪ ﻛﺮدﻧﯽ ﺋﯿﺰدواﺟﯽ ژﻧﯽ ﻣﻮﺳ‪‬ﻤﺎن ﻟﻪﮔﻪڵ ﭘﯿـﺎوی ﻏـﻪﯾﺮی ﻣﻮﺳـ‪‬ﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻪﺣﯿﺴـﺎب ھ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ ﻛﭽـﯽ ﺗﻪﻣـﻪن ‪ 9‬ﺳـﺎڵ وهﻛـﻮو ژﻧـﯽ ﺑـﺎ‪‬ﻎ‪،‬‬ ‫ﺑﻪﺣﺴ‪‬ﺐ ھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ژن ﺑﻪ ﻧﯿﻮهی ﭘﯿﺎو ﻟﻪ ﻗﻪزاوهت و ﺷﻪھﺎدهﺗﺪا‪ ،‬ﺑﻪرﭘ‪‬ﮕﺮی ﻟﻪ ﺧﯚ‪‬ﻨﺪن و ﻓ‪‬ﺮﺑﻮوﻧﯽ زاﻧﺴﺖ ﺑﯚ ﻛﭽﺎن‪ ،‬ﺧﻪﺗﻪﻧﻪی ﻛﭽﺎن‪ ،‬ﻟﻪﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ﻣﻨﺪا‪‬ﯽ ﻛﭻ ﭘ‪‬ﺶ ﻟﻪ داﯾﻚ ﺑـﻮون و دهﺳـﺘﺪر‪‬ﮋﯾﯽ‬ ‫ﺟﯿﻨﺴﯽ ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﻚ ﻟﻪ ﻛﺎﺗﯽ ﺷﻪڕ و ﻟﻪ ﺑﻪﻧﺪﯾﺨﺎﻧﻪﻛﺎﻧﺪا‪ ،‬و‪‬ﻨﻪﻛﺎن و ﺷ‪‬ﻮهﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎﻧﻦ‪.‬‬ ‫ﺑﻪﮔﯚ‪‬ﺮهی ﺳﻪرﭼﺎوهﻛﺎن ﺑﺎزرهﮔﺎﻧﯿﯽ ﺳ‪‬ﻜﺲ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻟﻪ دوای ﻗﺎﭼـﺎﻏﯽ ﭼـﻪك و ﻣـﺎده ﺳـ‪‬ﻛﻪرهﻛﺎن ﺳـ‪‬ﮫﻪﻣﯿﻦ ﺑﺎزرﮔـﺎﻧﯽ ﭘﺮﺳـﻮود و ﻧﺎﯾﺎﺳـﺎﯾﯿﻪ‪ .‬ﺑـﻪﭘ‪‬ﯽ راﭘـﯚرﺗﯽ ر‪‬ﻜﺨـﺮاوی ﻧ‪‬ﻮﻧﻪﺗـﻪوﯾﯽ "ﻛـﺎر"‪ ،‬ﺋﻪﻣـﻪ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﯾﻪﻛﯽ ﺑﻪرﭼﺎو ﻟﻪ ھﻪ‪‬واردﻧﯽ ﺳﻪردهﻣﯽ ھﺎوﭼﻪرﺧﻪ ﺑﯚ ژﻧﺎن‪ .‬ﺳﺎ‪ ‬ﻣﯿﻠﯿﯚن و ﻧﯿﻮ‪‬ﻚ ژن ﺑﻪ ﻗﺎﭼﺎغ دهس ﺑﻪ دهس دهﻛﺮ‪‬ﻦ‪ .‬ﻗﺎﭼﺎﻏﺒﻪرهﻛﺎن و ﻛ‪‬ﯾﺎراﻧﯽ ﺋﻪم ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﯿﻪ دز‪‬ﻮه ﻟـﻪ ر‪‬ﮕـﺎی ﭘﯚﺳـﺘﯽ‬ ‫ﺋﻪﻟﻪﻛﺘﺮۆﻧﯿﻜﻪوه ﺑﻪ ﻧ‪‬ﻮی "ﺑﻮوﻛﯽ ﺳﻔﺎرﺷﯽ" ﺋﻪم ﻛﭽﺎن و ژﻧﺎﻧﻪ ﺑﯚ و‪‬ﺗـﺎﻧﯽ دﻧﯿـﺎ ﺑـﻪڕێ دهﻛـﻪن و دواﺗـﺮﯾﺶ ﺑـﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳـﺘﯽ ﻛـﻪ‪‬ﻚ ﻟـ‪ ‬وهرﮔﺮﺗﻨـﯽ ﺟﯿﻨﺴـﯽ دهدر‪‬ﻨـﻪ و‪‬ﺗـﯽ ﺳـ‪‬ﮫﻪم‪ .‬ﻗﺎﭼﺎﻏﭽﯿـﻪﻛﺎن ﺑـﯚ‬ ‫ھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺋﻪم ﻛﯚﯾﻼﻧﻪ ﺗﻪرﺣﯿﻜﯿﺎن ھﻪﯾﻪ ﺑﻪ ﻧﯿﻮی "ﺗﻪرﺣﯽ راو"‪ ,‬ﺋﻪوﯾﺶ ﺋﻪوهﯾﻪ ﻛﻪ ﺋﻪم ژﻧﻪ دزراواﻧﻪ ﻟـﻪ ﺳـﻪرهﺗﺎوه ﺑـﯚ ﻣـﺎوهی ‪ 42‬ﺳـﻪﻋﺎت ﻟـﻪ دﯾﻮ‪‬ﻜـﺪا ﺣـﻪﺑﺲ دهﻛـﺮ‪‬ﻦ و ‪ 6-7‬ﻛـﻪس دهﺳـﺘﺪر‪‬ﮋﯾﯿﺎن‬ ‫ﭘ‪‬ﺪهﻛﻪن‪ .‬ﻟﻪ دوای ﺋﻪم ﻛﺎرهﺳﺎﺗﻪ ﺋﻪم ژﻧﺎﻧﻪ ﻟﻪ ﺑﺎری دهرووﻧﯽ و ﺑﺎوهر ﺑﻪﺧﯚوه دهڕووﺧ‪‬ﻦ وﻟﻪ ﻻﯾﻪﻛﯽ ﺗﺮﯾﺸﻪوه ﺑﻪ ھﯚی ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﺟ‪‬ﮕﺎ و ﺳﻪرﭘﻪﻧﺎوه دهﺑﻨﻪ ﺑﻮوﻧـﻪوهر‪‬ﻜﯽ ﺑـﻪ ﺗـﻪواوی ﻓﻪرﻣﺎﻧﺒـﻪر و‬ ‫ﺑ‪‬ﺋﯿﺮاده‪ .‬ﭬﯿﺰا و ﭘﺎﺳﭙﯚرﺗﻪﻛﺎﻧﯿﺸﯿﺎن ﻟﻪﻻی ﻗﺎﭼﺎﻏﺒﻪرهﻛﺎﻧﻪ و ﺑﯚﯾﻪش ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ھﻪ‪‬ﻦ و ﻟﻪ ﻻﯾﻪﻛﻪوه ﻟﻪ ﺗﺮﺳﯽ ﮔﺮﺗﻨﯽ ﭘﯚﻟﯿﺲ و ﻟﻪم ﻻﺷﻪوه ﻟـﻪ ﺗﺮﺳـﯽ ﻗﺎﭼﺎﻏﭽﯿـﻪﻛﺎن ﺋـﻪو ژﯾﺎﻧـﻪ ژ‪‬ﺮدهﺳـﺘﻪﯾﯿﻪ و‬ ‫وﺋﻪو ﺳﻮوﻛﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪ ﻗﻪﺑﻮوڵ دهﻛﻪن‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮ‪‬ﺮهی ﻣﻪﺟﻤﻪﻋﯽ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﯽ ﺷﻮرای ﺋﻮروﭘﺎ ﻟﻪ ﺳﻪدهی ‪21‬دا ھ‪‬ﺸﺘﺎ ﻛﯚﯾﻠﻪ ﻟﻪ ﺋﻮروﭘﺎ ﻣﺎوه و و زورﺑﻪﺷﯿﺎن ژﻧﺎﻧﻦ و ﺑﻪ ﻧ‪‬ﻮی ﻛﺎرهﻛـﻪری ﺑـﯚ ﻣـﺎ‪‬ن دهﻓﺮوﺷـﺮ‪‬ﻦ‬ ‫ﺑﻪ و‪‬ﺗﺎﻧﯽ دﯾﻜﻪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی دهرﺣــﻪق ﺑــﻪ ژﻧــﺎن رﯾﺸــﻪی ﻟــﻪ ھــﻪ‪‬واردﻧﯽ رهﮔﻪزﯾﺪاﯾــﻪ و ھــﻪروهھﺎ ﭘــﻪره ﭘ‪‬ﺪهرﯾﺸــﯿﻪﺗﯽ‪ .‬ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﻧﺎھ‪‬ــﺖ ﭘ‪‬ﻨﺎﺳــﻪی "ﭘﯿﺎواﻧــﻪ" ﻟــﻪ ﺳــﺎﯾﻪی زاﻧﺴــﺖ و ﺗ‪‬ﮕﻪﯾﺸــﺘﻨ‪‬ﻜﯽ ﺋﯿﻨﺴــﺎﻧﯽ و‬ ‫ﻓﻪرھﻪﻧﮕ‪‬ﻜﯽ ﺋﺎزادﭘﻪروهراﻧﻪوه ﺑﻜﻪو‪‬ﺘﻪ ﺑﻪر رهﺧﻨﻪوه‪ ،‬ﻣﻪودا ﺑﯚ ژن ﻧﺎھ‪‬ﺘﻪوه ﺑﯚ ﻓﻜﺮ ﻛﺮدﻧﻪوه ودهرﺑﺎزﺑﻮون‪ ،‬ﺋﺎﺳﺘﯽ ﭼﺎوهرواﻧﯽ و ﺧﻮاﺳـﺘﻪﻛﺎﻧﯽ د‪‬ﻨ‪‬ﺘـﻪ رادهﯾـﻪﻛﯽ ﺧـﻮارهوه ﺗـﺎ ﺋﺎﺳـﺘﯽ ﻛﯚﯾﻠﻪﯾـﻪك‪،‬‬ ‫ﻧﺎھ‪‬ﺖ ﻣﻪﻧﺘﻘﯽ ﻻوازی "ﭘﯿﺎوﺳﺎﻻری" و زاڵ ﺑﻮوﻧﯽ ﭘﯿﺎو ﺑﻪ ھﯚی ﻓﯿﺰﯾﻜﯽ ﺑﻪھ‪‬ﺰهوه ﺑﻜﻪو‪‬ﺘـﻪ ﻻوه و ﺗـﻪرﯾﻚ ﺑﺒ‪‬ﺘـﻪوه‪" .‬ﭘﯿﺎوﺳـﺎﻻری" ﺑـﻮ راﮔﺮﺗﻨـﯽ دهﺳـﻪﻻﺗﻪﻛﻪی ﻧﯿـﺎزی ﺑـﻪم "زۆری ﺑـﺎزوو"ه ھﻪﯾـﻪ‪.‬‬ ‫ﺳﺮوﺷﺘﯽ و ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑﻮوﻧﯽ ﺋﻪﺳﻠﯽ "ژﯾﺮدهﺳﺘﻪﯾﯽ" ژن ﺑﯚﺗﻪ ﺑﺎوهڕ‪‬ﻜﯽ ﻗﻮوڵ ﻧﻪك ھﻪر ﻟﻪﻧ‪‬ﻮ ﭘﯿﺎواﻧﺪا ﺑﻪ‪‬ﻜﻮو ﺑﻪداﺧﻪوه ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮ ژﻧﺎﻧﯿﺸﺪا‪ .‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ وهھﺎ ﺑﺎرودوﺧ‪‬ﻜﺪاﯾﻪ دهوام دهھ‪‬ﻨ‪‬ﺖ‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪41 :‬‬

‫‪Page : 41‬‬

‫ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ژﻧﺎن‪ :‬ھﯚﻛﺎرهﻛﺎن و ر‪‬ﻜﺎرهﻛﺎن‬ ‫ﻧﺎھﯿﺪ ﺑﻪھﻤﻪﻧﯽ‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻛﻪ ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﺳﻮﻧﻨﻪﺗﯿﺪا رهواﺟﯽ زۆرﺗﺮه ﻟﻪ ھﻪﻧﮕﺎوی ھﻪوهڵدا ژن و ﻣﻨﺪاڵ دهداﺗﻪ ﺑﻪر ﭘﻪﻻﻣﺎری ﺧﯚی و ﻟﻪ ﺳﻪر ﺑﻨﺎﻏـﻪی‬ ‫ﭘﯿﺎوﺳﺎﻻری داﻣﻪزراوه‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ھ‪‬ﺮش ﻛﺮدﻧﻪ ﺳﻪر ژﻧﺎن‪ ،‬ﭼﯿﻦ‪ ،‬رهﮔﻪز‪ ،‬ﺋـﺎﯾﯿﻦ‪ ،‬ﻧﻪﺗـﻪوه‪ ،‬ﺑﯿﺮوﺑـﺎوهڕ‪ ،‬ﺗﻪﻣـﻪن و ﺋﺎﯾـﺪﯾﻮﻟﯚژی ﻧﺎﻧﺎﺳـ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻟـﻪ ﺳـﻨﻮور و و‪‬ﺗـﯽ‬ ‫ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺗ‪‬ﭙﻪر دهﺑ‪‬ﺖ و ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﺟ‪‬ﮕﺎﯾﻪك ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهی ﺟﯚر ﺑﻪ ﺟﯚر ﺑﻪ ﻛﺎر ﺋﻪﺑﺮ‪‬ﺖ‪ .‬ﺑﻨﻪڕهﺗﯽ ﺋﻪم رهﻓﺘﺎره ﻧﺎﻣﺮۆﭬﺎﻧـﻪ دهرﺣـﻪق ﺑـﻪ ﻧﯿـﻮهی‬ ‫ﻛﻮﻣﻪ‪‬ﯽ ﺋﯿﻨﺴﺎﻧﯽ "ﭘﯿﺎوﻣﻪزﻧﯽ"ﯾﻪ ﻛﻪ ﺗ‪‬ﯿﺪا ژن ﺑﻪ ﻣ‪‬ﻜﯽ ﭘﯿـﺎو دهﻧﺎﺳـﺮ‪‬ﺖ‪ .‬ﭘﯿـﺎو وهﻛـﻮو ﯾـﻪك ﻣﻪﺟﻤﻮﻋـﻪ دهﺳـﺘﯽ ﺑـﺎ‪‬ی ھﻪﯾـﻪ و ژﻧـﯿﺶ وهﻛـﻮ‬ ‫ژ‪‬ﺮﻣﻪﺟﻤﻮﻋﻪﯾﻪﻛﯽ ﭘﻠﻪ دوو ﺳﻪﯾﺮی دهﻛﺮ‪‬ﺖ و ﺑﻪرﭘﺮﺳـﺎﯾﻪﺗﯽ و دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯿﺶ ﻟـﻪ ﺳـﻪر ﺋﻪﺳﺎﺳـﯽ ﺋـﻪم داﺑـﻪش ﻛـﺮدن و ﻟ‪‬ﻜﺪاﻧـﻪوه ﻧﺎﺑﻪراﺑـﻪره‬ ‫ﻧﺎوهرۆك و ﻣﻪﻋﻨﺎی ﭘ‪ ‬دهدر‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﺣﻪﻗﺘﺮ ﺋﻪوهﯾﻪ ﻛﻪ ﺋﻪم ﺳﯿﺴﺘﻤﻪ و ﺋﻪم ﻓﻪرھﻪﻧﮕﻪ داﯾﻤﻪن ﺑﯚ ﺷﺎردﻧﻪوهی زو‪‬ﻤﯽ ﭘﯿـﺎوان ھـﻮو ﺳـﻪﺑﻪب دهﺑﯿﻨ‪‬ﺘـﻪوه و دڕﻧـﺪهﯾﯽ و ﺳـﻪرﻛﻮﺗﯽ ژن ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن ﭘﯿﺎوهوﻛﻪﯾـﻪوه ﺑـﻪ ﻧﯿﺸـﺎﻧﻪی ﺧﻮﺷﻪوﯾﺴـﺘﯽ‬ ‫زۆری ﭘﯿﺎو ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ھﺎوﺳﻪرهﻛﻪری دهزاﻧﺪر‪‬ﺖ و ﻟ‪‬ﺪان ﺑﻪ ﭘ‪‬ﻮاﻧﻪی وهﻓﺎ و ﺑﻪدهرﺑﻪﺳﺖ ﺑﻮوﻧﯽ ﭘﯿﺎو ﻟﻪ ﻗﻪ‪‬ﻪم دهدرێ‪ .‬ﯾﺎن دهﮔﻮﺗﺮ‪‬ﺖ ﻛﻪ ﻗﻮدرهت ﻧﻮاﻧﺪن واﺗﻪ زهﺑـﺮ و زهﻧـﮓ ﺑـﻮ ﭘﯿـﺎو ﺑـﻪ ھـﯚی‬ ‫ھﯚرﻣﯚن و ﻓﯿﺰﯾﻜﯽ ﺟﯿﺎوازهوه ﻟﻪ ﺟﻮﻣﻠﻪی ﻧﯿﺎزی ﺳﺮوﺷﺘﯽ ﭘﯿﺎوه و ﻟﻪ راﺳﺘﯿﺪا ﻟ‪‬ﺪان ﻟﻪم ر‪‬ﮕﺎﯾﻪوه ﺑﻮ ﻧ‪‬ﺮﯾﻨﻪ ﭘﺎﺳﺎو دهﻛﺮێ و ﺑﻪم ﺟﯚره ﻧﮫﺎدﯾﻨﻪ دهﺑ‪.‬‬ ‫ﻟﻪوهش ﺧﺮاﭘﺘﺮ ﻟﻪ و‪‬ﺗﺎﻧ‪‬ﻚ ﻛﻪ ﻗﺎﻧﻮن و ﯾﺎﺳﺎی ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﻟﻪ ﺳﻪر ﺋﺎﯾﯿﻦ و ﻧﻪرﯾﺘﯽ ﺷﻪرﻋﯽ دارژاوه‪ ،‬وهﻛﻮو ﺋ‪‬ﺮان‪ ،‬ﺗﻪﺑﻪﻋﯿﻪﺗﯽ ژن ﻟﻪ ﭘﯿﺎو دهﺷﺒ‪‬ﺘﻪ ﻗـﺎﻧﻮﻧﯽ ﭘﯿـﺮۆز‪ .‬ﺑـﻪﻻم زو‪‬ـﻢ ﻟـﻪ‬ ‫ژن و ﻟﻪواﻧﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ رهﮔﻪزی ﻣ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی ﻗﻮو‪‬ﺘﺮی ﺑﻪ ﻧﻪرﯾﺖ و ﻋﻮرﻓﯽ "ﭘﯿﺎو ﺳﺎﻻری"ﯾﻪوه ھﻪﯾﻪ ﺗﺎ "ﺷﻪرع"‪ .‬ﺋﻪﮔﻪر ﭼﯽ ﺋﺎﯾﯿﻦ ﺋﻪم ﻛﯚت و ﺑﻪﻧﺪاﻧـﻪ ﭼ‪‬وﭘ‪‬ﺗـﺮ دهﻛـﺎت و ھـﻪروهھﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻪﮔﯚڕ و ﭘﯿﺮۆزﯾﺎن دادهﻧ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻪوھﻪری ﭘﯿﺎوﻣﻪزﻧﯽ ﻟﻪ ﺑﻨﻪڕهﺗﺪا ﺋﻪﻣﻪﯾﻪ ﻛﻪ ﭘﯿﺎودهﯾﮫﻪو‪‬ﺖ و ﺗ‪‬ﺪهﻛﻮﺷ‪‬ﺖ ﺑﻪ ھﻪﻣﻮو ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪك و ﻟﻪواﻧﻪ ﺑﻪ زهﺑﺮی ﻛﺎرﯾﮕﻪری ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋی ژن ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵ ﺑﻜﺎت و ﺑﯿﺒﺎﺗﻪ ژ‪‬ﺮ رﻛ‪‬ﻔﯽ ﺧﯚﯾﻪوه‪ .‬ﺷـ‪‬ﻮهی‬ ‫رواﻧﯿﻦ ﺑﯚ ژن ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی راﺳﺘﻪوﺧﯚی ﺑﻪ ﻧﻪوﻋﯽ رواﻧﯿﻦ ﺑـﯚ دهﺳـﻪ‪‬ت ھﻪﯾـﻪ‪ .‬ﺑـﻪ واﺗﻪﯾـﻪك ﺟ‪‬ﮕـﻪو ﭘ‪‬ﮕـﻪی ژن ﻟـﻪ ﻛﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎدا رهﻧﮕﺪاﻧﻪوهﯾـﻪك و ﭘ‪‬ﻮاﻧﻪﯾﻪﻛﯿﺸـﻪ ﻟـﻪ رادهی داﺑـﻪش ﻛﺮدﻧـﯽ دهﺳـﻪ‪‬ت و‬ ‫ﺳﻪروهری ﻧ‪‬ﻮان ژن و ﭘﯿﺎو‪ .‬دهﻛﺮێ ﺑ‪‬ﯿﻦ ﭘﯿﺎو و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺋﺎوه‪‬ﺪواﻧﻪی ﯾﻪك ﻧﯿﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﻜﻮو دهﺳﻪ‪‬ت و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﺎن ﺑﻪ ﯾﻪﻛﺘﺮ ھﻪﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﺪان و ﻛﻮﺗﺎن‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت زۆر ﺟﺎر دهﺑ‪‬ﺘﻪ ھﯚی ﮔﯿﺎن ﻟﻪدهﺳﺘﺪان‪ ،‬ﺳﻪرﺗﺎﯾﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻪوﻋﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﻪ‪ .‬ﺋﻪم دﯾﺎردهﯾﻪ ﻟﻪ و‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬ﯾﺎﺳﺎ و ﺳﻮﻧﻨﻪﺗﯽ و ﻟﻪوه ﺧﺮاﭘﺘـﺮ ﻋﻪﺷـﯿﺮهﺗﯿﺪا ﻧـﻪك ﺗـﻪﻧﯿﺎ‬ ‫ﻧﺎﺷﯿﺮﯾﻦ ﻧﯿﯿﻪ و ﻧﺎدر‪‬ﺘﻪ ﺑﻪر رهﺧﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﻜﻮو ﺑﻪﺟﯚر‪‬ﻚ ﻣﻌﯿﺎر‪‬ﻜﯿﺸﻪ ﺑﻮ راﮔﺮﺗﻨﯽ "ر‪‬ﺰ" و ﮔﻪورهﯾﯽ ﭘﯿﺎو و ﺑﻪرهﺳﻤﯽ ﻧﺎﺳﯿﻨﯽ رادهی دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑﻪﺳﻪر ژﻧﺪا‪.‬‬ ‫ﻣـﻪرج ﻧﯿﯿــﻪ ﻛـﻪ ﺗﻮﻧــﺪو ﺗﯿــﮋی ﻟـﻪ ﺣــﻪﻧﺎی ژﻧـﺎن داﯾﻤــﻪن ﺑــﻪ ﻟ‪‬ـﺪان و زهﺑــﺮو زهﻧﮕــﯽ ﻓﯿﺰﯾﻜـﯽ ﻧﯿﺸــﺎن ﺑـﺪر‪‬ﺖ‪ .‬زاﻧﺎﯾــﺎﻧﯽ دهرووﻧﻨﺎﺳــﯽ و ﭘﺴـﭙﯚڕاﻧﯽ ﺋــﻪم ﺑـﻮاره ﻟــﻪ و‪‬ﺗــﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸـﻜﻪوﺗﻮو ﻟــﻪ ﺑﻪرھــﻪﻣﯽ‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﯿﻨﻪوهﻛﺎﻧﯿﺎﻧﺪا ﺑﻪوه ﮔﻪﯾﺸﺘﻮون ﻛﻪ ﭘﯿﺎوان ﻟﻪ ﻣﻪڕ ﺧﯚ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ زاﻧﯿﻦ وﺑﯚ راﮔﺮﺗﻨﯽ ﺋﻪم ﺣﺎﻟﻪﺗﻪ روﺣﯿﻪ ﻟﻪ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ژﻧﻪﻛﺎﻧﯿﺎﻧـﺪا ﺷـ‪‬ﻮه و ﺗﻜﻨﯿﻜـﯽ دﯾﻜـﻪش ﻟـﻪ ھـﻪﻟﺲ و ﻛـﻪوﺗﯽ روژاﻧـﻪدا ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎر دهھ‪‬ﻨﻦ‪ .‬ﯾﻪك ﻟﻪواﻧﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دهرووﻧـﯽ ﻧﻪﻓﺴـﯽ ورهواﻧﯿﯿـﻪ‪ .‬ﺑـﯚ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺳـﻪرﻧﺞ ﻧـﻪدان ﺑـﻪ ﻗﺴـﻪ و ﺑـﻮوﻧﯽ ژن ﻟـﻪ ﻧ‪‬ـﻮ ﺟﻪﻣﻌـﺪا‪ .‬ﻛﺎﺗﯿـﻚ ژﻧﯿـﻚ ﻟـﻪ ﻧﯿـﻮ ﺟﻪﻣﻌ‪‬ﻜـﺪا رﺷـﺘﻪی ﻛـﻪﻻم ﺑـﻪ دهﺳـﺘﻪوه‬ ‫دهﮔﺮ‪‬ﺖ‪،‬ﭘﯿﺎو ﺑ‪‬ﺗﺎﻗﻪت دهﺑ‪‬ﺖ و ﻟﻪ ﺳﻪر ﺟ‪‬ﮕﺎﻛﻪی ﺋﺎراﻣﯽ ﻧﯿﯿﻪ ﯾﺎن ﻟﻪ ﺳﻪر ﻛﻮرﺳﯿﯿﻪﻛﻪی ﺟﻮ‪‬ﻪﺟﻮڵ دهﻛﺎت ﯾﺎن دهس دهﻛﺎت ﺑﻪ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧـﻪوهی ﻧﻮوﺳـﺮاوهﯾﻪك و ﺋﻪﮔـﻪر ﺋـﻪوهش ﻧـﻪﻛﺎت ﺗﻤﺎﺷـﺎی ژﻧـﻪ‬ ‫ﻗﺴﻪﻛﻪرهﻛﻪ ﻧﺎﻛﺎت و ﺑﻪم ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪ ﺋﻪو ﺑﻪ ﺑﭽﻮﻛﺘﺮ ﻟﻪوه دهزاﻧ‪‬ﺖ ﻛﻪ ﮔﻮ‪‬ﯽ ﺑﻮ ﺷﻞ ﺑﻜﺎت‪ .‬ژن ﻟﻪﻣﻪدا زور ھﻪﺳﺖ ﺑﻪ ﺑ‪‬ﻘﺎﺑﯿﻞ ﺑﻮون و ﻛﻪم ﺑﺎﯾﻪﺧﯽ و ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﻧﺎاﻣﻦ ﺑﻮون دهﻛﺎت‪.‬‬ ‫ﺟﺎری واﯾﻪ ﻟﻪ ﺟﯿﺎﺗﯽ ﻗﺴﻪ ﭘ‪ ‬وﺗﻦ و ﺳﻮوﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ﺑﻪ زﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻜﻮت و ﺑ‪‬ﺪهﻧﮕﯽ وهﻛـﻮو ﭼـﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن ﭘﯿـﺎوهوه ﺑـﻪ ﻛـﺎر دهﺑﺮ‪‬ـﺖ و ﻛﺎرﯾﮕـﻪری ﻋـﺎﺗﯿﻔﯽ دهﻛﺎﺗـﻪ ﺳـﻪر ژن‪ .‬ﺑـﻪ ﭘ‪‬ـﯽ ﺋﻪزﻣﻮوﻧـﻪﻛﺎن‬ ‫ﭘﯿﺎوان زور ﺟﺎر ﺑﯚ ﺑﻪدﯾﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻟﻪم ر‪‬ﮕﺎﯾﻪوه ﻛﻪ‪‬ﻜﯽ ﺑﺎﺷﺘﺮ وهردهﮔﺮن ﺗـﺎ زهﺑـﺮو زهﻧـﮓ‪ .‬ﻣﻪﺗﻪ‪‬ـﻪك وﺗـﻦ و ﻧـﻪوﻋ‪‬ﻚ ﻟـﻪ دوان و ﻗﺴـﻪ ﻛـﺮدن ﻛـﻪ دهﺑ‪‬ﺘـﻪ ھـﯚی ﺋـﺎزاری روﺣـﯽ و‬ ‫ﺗﻪﺣﻘﯿﺮی ژﻧﺎن ﯾﺎن ﮔﺎ‪‬ﺘﻪ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻛﺎر‪‬ﻚ ﻛﻪ "ژﻧﺎﻧﻪ" ﻧﯿﯿﻪ وهﻛﻮو ﻛﺎروﺑﺎری ﺗﻪﻛﻨﯿﻜﯽ و ﺑﻪﭘ‪‬ﯽ ﻧﻪرﯾﺖ ﻛﺎری"ﭘﯿﺎواﻧﻪ"ﯾﻪ و ژن ﺟﻪﺳﺎرهت ﻟﻪ ﺧﯚ ﻧﯿﺸـﺎن دهدات و دهﯾﻜـﺎت‪ .‬ﯾـﺎن ﺷـﺎردﻧﻪوهی ﻧﮫ‪‬ﻨـﯽ و‬ ‫ﺋﻪﺳﺮار ﻟﻪ ژن‪ .‬ﺑ‪‬ﺑﺎوهڕﯾﯿﻪﻛﯽ ﺗﻪواو ﻟﻪﻣﻪدا زهق دهﺑ‪‬ﺘﻪوه‪ .‬زۆر‪‬ﻚ ﻟـﻪ ﭘﯿـﺎوان ﮔﺮﯾﻨﮕﺘـﺮﯾﻦ ﺑ‪‬ﯾـﺎر و ﺗﻪﺳـﻤﯿﻤﺎﺗﯽ ژﯾﺎﻧﯿـﺎن ﺑـﻪﺑ‪ ‬ﺋﺎﮔـﺎدار ﺑـﻮوﻧﯽ ژﻧﻪﻛـﻪﯾﺎن ﻋﻪﻣـﻪﻟﯽ دهﻛـﻪن‪ .‬ﺳـﻮﻧﻨﻪﺗﯽ ﭘﯿـﺎو ﻣـﻪزﻧﯽ‬ ‫ﻋﻪﻗﻠﯿﻪﺗﯽ ژن ﺑﻪ ﮔﺸﺘﯽ ﺑﯚ ﺑﺮﯾﺎردان و ﺣﻮﻛﻢ ﺑ‪‬ﯾﻨﻪوه ﺑﻪ ﻻواز و ﻛﻪم و ﻛﻮرت دهزاﻧ‪ .‬ﺑ‪‬وا ﻛﺮدن ﺑﻪ ژﯾﺮی و ﺗﻮاﻧﺎی ﻣ‪‬ﯿﻨﻪ ﻟﻪ ﺑﻮاری ﺑ‪‬ﯾﺎرداﻧﺪا ﺧﯚی ﻟﻪ ﺧﯚﯾﺪا زهﻣﯿﻨﻪﯾﻪﻛﻪ ﺑﯚ ﺑﻪ ﺣﻪﺳ‪‬ﺐ ھ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ژن و ﻣﻪﺟﺎل ﺑﯚ رهﺧﺴﺎﻧﺪﻧﯽ ﺑﯚ ﮔﻪﯾﺸﺘﻦ ﺑﻪ ﭼﻮار ﭼ‪‬ﻮهﯾﻪك ﻟﻪ دهﺳﻪﻻﺗﺪاری‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﭼﯽ ﺑﻪرﺗﻪﺳﻜﯿﺶ ﺑ‪‬ﺖ و ﺋﻪﻣﻪش ﺗﺎﺑﻮوه و ﻧﺎﺑ‪ ‬ﺑﺸﻜ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﻨ‪‬ﻮدان‪ ،‬ھﻪڕهﺷﻪ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺗﻪﻋﻘﯿﺐ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻣﺒﺎﻻﺗﯽ ﺑﻪ ھﻪﺳﺖ و ﺧﻮاﺳﺘﯽ ژن ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﺑﻮارهﻛﺎﻧﺪا و‪‬ای ﺑ‪‬ﺒﻪش ﻛﺮدن ﻟﻪ ﺋﯿﻤﻜﺎﻧﺎﺗﯽ ﻣﺎﻟﯽ و ﺋﺎﺑﻮوری ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻪواوی ژن دهﻛﺎ ﺑﻪ دهﺳـﻪﻧﻪ ﺧـﯚری ﭘﯿـﺎو‪،‬‬ ‫دهﺑ‪‬ﺘﻪ ھﯚی ﻓﺸﺎری روﺣﯽ ﺑﻮ ژن‪ .‬ﺑﻪ ﮔﺸﺘﯽ ﻛﺎرﯾﮕﻪری ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی رووﺣﯽ ﻗﻮو‪‬ﺘﺮ و در‪‬ﮋﺧﺎﯾﻪﻧﺘﺮه‪.‬‬ ‫دهﺳﺪر‪‬ﮋی ﺟﯿﻨﺴﯽ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ژﻧﺎﻧﯽ ﻛﺎرﻣﻪﻧﺪ و ﻛﺮ‪‬ﻜﺎر ﻟﻪﻻﯾﻪن ﻛﺎرﺑﻪدهﺳﺘﺎن و ﻛﺎرﻓﻪرﻣﺎﻛﺎﻧﻪوه ﻛﻪ زورﺑﻪی وهﺧﺘﻪﻛﺎن ﻟﻪ ﺑﻪر ﻣﻪﺗﺮﺳﯽ دهرﻛﺮدن ﻟﻪﺳﻪر ﻛﺎر و ﺑ‪‬ﻜـﺎر ﺑـﻮون و ھـﻪروهھﺎ ﺑ‪‬ﺋـﺎﺑﺮوو‬ ‫ﺑﻮون ﺑ‪‬ﺪهﻧﮕﯽ ﻟ‪‬ﺪهﻛﺮ‪‬ﺖ و ﻗﻪد ﺑﻪو رادهﯾﻪی ﻛﻪ روو دهدات دهرﻧﺎﻛﻪو‪‬ﺖ‪ .‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟﯿﻨﺴﯽ دژ ﺑﻪ ژن زورﺑﻪی ﺟﺎرهﻛﺎن ﺑﻪ ﭘﻪﻧﺎﻣﻪﻛﯽ و دوور ﻟـﻪ ﭼـﺎوی ﺋـﻪم و ﺋـﻪو د‪‬ﺘـﻪ ﻛﺎﯾـﻪوه‪ .‬ﻟـﻪ دهﺳـﺪر‪‬ﮋی‬ ‫ﺟﯿﻨﺴﯿﺪا ﺷﻪرم دهﺑﯿﺘﻪ ھﯚی ﺷﺎردﻧﻪوهی‪ .‬ﺋﺎﺷﻜﺮاﯾﻪ ﻟﻪم وهزﻋﻪدا ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ و ﺧﯚﺳﻮﺗﺎﻧﺪن ر‪‬ﮕﺎی دهرﺑﺎزﺑﻮوﻧﻪ ﻟﻪ ﺟﻪھﻪﻧﻪﻣ‪‬ﻚ ﺑﻪ ﻧ‪‬ﻮی ژﯾﺎن ﻛﻪ ﺑﯚﯾﺎن ﺧﻮ‪‬ﻘﺎوه‪ .‬ﻟﻪ ﻣﺎوهی ﭼﻮار ﺳﺎ‪‬ﺪا ﻟﻪ ‪ 2003‬ﺗـﺎ‬ ‫‪ 2000 ،2007‬ژن ﻟﻪ ﺋ‪‬ﺮان ﺧﯚﯾﺎن ﺳﻮﺗﺎﻧﺪووه‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪40 :‬‬

‫‪Page : 40‬‬

‫ﻧﺎﻣﯚس ﺋﻪﻧﺠﺎم دهﮔﺮ‪‬ﺖ و ﺑﻪﮔﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻪ رهﺳﻤﯿﺖ ﻧﻪﻧﺎﺳﯿﻨﯽ ﻣﺎﻓﯽ ژن وهك ﺋﯿﻨﺴﺎﻧ‪‬ﻜﻪ‪.‬‬ ‫ﺟ‪‬ﮕﺎی داﺧﻪ ﻛﻪ ﺋـﻪم ﻛﺮدوهﯾـﻪ ﻟـﻪ ﻧ‪‬ـﻮان ﻧﻪﺗـﻪوه ﺑﻨﺪهﺳـﺘﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ـﺮان ﺑـﻪ ﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ زهﻗﺘـﺮ ﺑـﻪرﭼﺎوو دهﻛـﻪو‪‬ﺖ و ﺋﻪﻣـﻪﺧﯚی ﺑﯿﺮﺗﻪﺳـﻜﯽ ﺗﺎﻛـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋـﻪو ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾﺎﻧـﻪ ﻧﯿﺸـﺎن دهدات ﻛـﻪ ﺑـﻪردهوام‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﯽ ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ دهﻣﺎرﮔﺮژاﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻪڕﺧﺴﺎﻧﺪﻧﯽ دهرﻓﻪﺗﯽ ﮔﻮﻧﺠﺎو ﺑﯚ ﭼﻮوﻧﻪ ﺳﻪرهوهی ﺋﺎﺳﺘﯽ وﺷﯿﺎری‪ ،‬ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ و ﻓﻪرھﻪﻧﮕﯽ و دروﺳﺖ ﻛﺮدﻧـﯽ زۆر ﻟﻪﻣﭙـﻪر ﻟﻪﺳـﻪر ر‪‬ﮕـﺎی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾـﻪﻛﯽ‬ ‫ﺋـﺎزاد و د‪‬ﻤــﯚﻛﺮات‪ ،‬ﺋــﻪم دﯾﺎردهﯾــﻪ وهك رهوﺗ‪‬ﻜـﯽ ﺋﺎﺳــﺎﯾﯽ ﺑــﻪردهوام دووﺑــﺎره دهﺑ‪‬ﺘـﻪوه‪ .‬ﺋــﻪوهی ﻟ‪‬ــﺮهدا ﭘ‪‬ﻮﯾﺴــﺘﻪ ﺑﺎﺳــﯽ ﻟ‪‬ـﻮه ﺑﻜﺮ‪‬ــﺖ‪ ،‬دهﺳــﻪ‪‬ﺗﻪ ﻛــﻪ ﯾـﻪك ﻟــﻪﮔﺮﻧﮕﺘﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺋــﻪو ﻓﺎﻛﺘﺎﻧﻪﯾــﻪ ﻛــﻪ وهك‬ ‫ﻓﺎﻛﺘﻪر‪‬ﻜﯽ داﻧﻪﺑ‪‬او ﻟﻪﻛﯚی ﻓﺎﻛﺘـﻪ ﺑﻪرھﻪﻣﮫ‪‬ﻨـﻪرهﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜـﻪ‪ ،‬ﻟﻪﺑﻪرھـﻪﻣﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺗﻮوﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪﮔﺸـﺘﯽ و دژ ﺑـﻪژﻧﺎن ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯽ دهور دهﮔ‪‬ـﺖ ﻛـﻪ ﺑﻪﺷـ‪‬ﻮهی ﺟﯿـﺎوازو ﻟﻪﺳﯿﺴـﺘﻪﻣﻪ ﺟﯚراوﺟﯚرهﻛﺎﻧـﺪا‬ ‫رهﻧﮕﺪاﻧﻪوهی ﻟﻪﺷﻮ‪‬ﻦ ﺧﯚی ﺑﻪﺟ‪ ‬دهھ‪ ‬و ر‪‬ﮋهی ﺗﺎوان و ﭘ‪‬ﺸ‪‬ﻠﻜﺮدﻧﯽ ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﻧﯚرﻣﻪ ﺋﺎﺳﺎﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯿﺸﯽ ﺑﺮدووهﺗﻪ ﺳﻪرهوه‪.‬‬ ‫ﺑﻪدر‪‬ﮋاﯾﯽ ﻣ‪‬ﮋوو دهﺳﻪ‪‬ت ﺑﻪواﺗﺎی ﺣﺎﻛﻤﯿﯿﻪﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻮوهو ﭼﯿﻨﯽ ﺣـﺎﻛﻢ ﺧﺎوهﻧـﺪاری ﺑـﻮون‪ ،‬وﺋـﻪم ﭼﯿﻨـﻪش ر‪‬ﮋهﯾـﻪﻛﯽ ﻛـﻪﻣﯿﺎن ﻟـﻪ ﻛﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎ ﭘ‪‬ﻜﮫ‪‬ﻨـﺎوهو ﻟـﻪم ﻧ‪‬ـﻮهدا ﺑﻪﮔﺸـﺘﯽ ﺣﻜﻮﻣـﻪت ﻧﻪﺗـﻪﻧﯿﺎ‬ ‫ﻧﻮ‪‬ﻨﻪری ﺋﻪم ﭼﯿﻨﻪ ﺣﺎﻛﻤﻪ ﺑﻮوه ﺑﻪ‪‬ﻜﻮو ﻧﻮ‪‬ﻨﻪری رهﮔﻪزی ﺣﺎﻛﻢ واﺗﺎ ﭘﯿﺎوان ﺑﻪﺳﻪر ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﺷﺪا ﺑﻮوهو ﺟ‪‬ﯽ داﺧﻪ ﻛﻪﺗﺎ ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﻟﻪ ﻣ‪‬ﮋوودا ﻣﻪﺟﺎﻟ‪‬ﻜﯽ وهھـﺎ ﻧﻪرهﺧﺴـﺎوه ﻛـﻪ دهﺳـﻪ‪‬ﺗ‪‬ﻜﯽ ﭘ‪‬ﻜﮫـﺎﺗﻮو‬ ‫ﻟﻪ ھﻪر دوو رهﮔﻪزی ﻧ‪‬ﺮ و ﻣ‪ ‬و د‪‬ﻤﯚﻛﺮات ﭘ‪‬ﻚ ﺑ‪‬ﺖ‪ .‬ﻛﻪ واﯾﻪ ﺧﺎوهن دهﺳﻪ‪‬ت ﻛﻪ ﭘﯿﺎواﻧﻦ‪ ،‬رۆ‪‬ـﯽ ﺳـﻪرهﻛﯽ دهﮔ‪‬ـ‪‬ن ﻟـﻪ ﻣﯿﻜـﺎﻧﯿﺰﻣﯽ ﺑـﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﻛﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎ و داﺑـﻪش ﻛﺮدﻧـﯽ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﺪا‪ .‬ﺑ‪‬ﮕﻮﻣـﺎن‬ ‫ﺋﻪﻣﻪ ﺧﯚی دهﮔﻮ‪‬ﺰر‪‬ﺘﻪوه ﺑﯚ ھﻪﻣﻮو ﺑﻮارهﻛﺎﻧﯽ ژﯾﺎن ﺑﻪ ﮔﺸﺘﯽ و ﻗﯚرخ ﻛﺮدﻧﯽ دهﺳﻪ‪‬ت ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﭘﯿﺎوهوه ﻛﻪ دهﺗﻮاﻧ‪ ‬ﺑ‪ ‬رهﺣﻤﺎﻧﻪ ﺳﻨﻮور‪‬ﻚ ﻧﻪﻧﺎﺳ‪‬ﺖ و ﭘﻪل دهھﺎو‪‬ﮋ‪‬ـﺖ ﺑﻪﺳـﻪر ژﯾـﺎﻧﯽ ژﻧﺎﻧـﺪا‪ .‬ﻟـﻪ‬ ‫و‪‬ﺗ‪‬ﻜﯽ وهك ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ ژ‪‬ـﺮ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﻛﯚﻣـﺎری ﺋﯿﺴـﻼﻣﯿﺪا‪ ،‬دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﻟـﻪ رادهﺑـﻪدهری ﭘﯿـﺎوان‪ ،‬ﺑـﻮوه ﺑـﻪ ھـﯚی ﺋـﻪوهی ﻛـﻪ ﯾﺎﺳـﺎش ﺳـﻪﻗﻪت و ﭘﯿﺎواﻧـﻪ ﺑ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻜﮫﺎﺗـﻪی ﻛﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎش ﻟﻪﺳـﻪر ﺑﻨـﻪﻣﺎی‬ ‫ﻧﺎﺑﻪراﺑﻪری ﺟﻨﺴﯽ و ﭼﯿﻨﺎﯾﻪﺗﯽ ﺑﻨﯿﺎت ﻧﺮاوه‪ .‬ﻟﻪ ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴـﻼﻣﯿﺪا ﺑـﻪ ھـﯚی ﻓﻪرھـﻪﻧﮕﯽ ﻛـﯚن و ﺳـﻮواوی ﺳـﻪده ﻧﺎوهراﺳـﺘﯿﯿﻪﻛﺎن و داب وﻧـﻪرﯾﺘﯽ ﭘﯿﺮۆزﻛـﺮاو ﻛـﻪ ﺧـﻪ‪‬ﻚ ﻣﻠﻜـﻪﭼﯽ دهﺑـﻦ و ﺑﻪرھـﻪﻣﯽ‬ ‫ﺋﺎﯾﯿﻨﯽ ﺗﻮوﻧﺪی ﺋﯿﺴﻼﻣﯿﯿﻪ‪ ،‬ﭘﻪراو‪‬ﺰ ﺧﺴﺘﯽ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﺑﻪﺷ‪‬ﻜﯽ ﺑﻪرﭼﺎو ﻟﻪ داﻧﯿﺸﺘﻮاﻧﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎوه ﺑﯚﺗﻪ راﺳﺘﯿﯿﻪﻛﯽ ﺗﺎڵ‪ ،‬ﺋﻪﻣﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪی و‪‬ﺗ‪‬ﻜﯽ دﯾﻜﺘﺎﺗﯚر ﻟ‪‬ﺪراوه‪ .‬ھﻪروھﺎ ﻛﻪ ﺋﺎﻣﺎژهﻣﺎن‬ ‫ﭘ‪‬ﺪا ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮔﺎی ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا دهﺳﻪ‪‬ت ﭘﯿﺎواﻧﻪﯾﻪو ھﻪﻣﻮو ﻗﻮژﺑﻨ‪‬ﻜﯽ ﮔﺮﺗﻮوهﺗﻪوهو ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪش‪ ،‬زاﯾﻪ‪‬ﻪی ﺋﻪو ﻧﺎﺑﻪراﺑﻪرﯾﯿﻪﯾﻪ ﻟﻪ داﺑﻪش ﻛﺮدﻧﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪا‪.‬‬ ‫ﻟﻪﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﭘﯿﺎوﻣﻪزﻧﯽ)ﭘﺎﺗﺮﯾﺎرﻛﯽ(‪ ،‬ﭘﯿﺎو ﺳ‪‬ﻤﺒﯚﻟﯽ زو‪‬ﻢ و زۆره ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪدا و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺑﻪدهﺳﺘﻪوهﯾﻪوه‪ .‬ﺋﻪم ﻧﺎﺑﻪراﺑﻪرﯾﻪ ﻟﻪ دهﺳﻪ‪‬ت دا ﺗﻮوﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﻟ‪ ‬ﻛﻪوﺗﻮوهﺗـﻪوه‪ .‬دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﭘﯿـﺎوان‬ ‫ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪدا‪ ،‬زهﺧﺘﯽ زۆرو ﭼﺎود‪‬ﺮی ﺳﻮﻧﻪﺗﯽ)ﺗﺮادﯾﺴﯚﻧﯽ( ژﯾﺎﻧﯽ ژﻧﺎﻧﯽ ﺑﻪرهو ﺋﺎراﺳﺘﻪﯾﻪﻛﯽ ﻣﻪﺗﺮﺳﯿﺪار ﭘﺎڵ ﭘ‪‬ﻮه دهﻧ‪‬ﺖ و دهرﻓﻪﺗﯽ ﺋﻪوهی ﻧﺎﺑ‪‬ﺖ ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهی ﻣﺮۆﭬ‪‬ﻜـﯽ ﺗـﻪواو‪ ،‬ھﻪﺳـﺖ ﺑـﻪ ﺑـﻮوﻧﯽ‬ ‫ﺧﯚی ﺑﻜﺎت وﺋﻪﻣﻪش ر‪‬ﮕﺮه ﻟﻪ ﺳﻪر ﮔﻪﺷﻪی ژﻧﺎن و ﺋﺎﺳﺘﯽ وﺷﯿﺎرﯾﯿﺎن و وهﻛـﻮو ﻣﺮۆﭬ‪‬ﻜـﯽ ﻻواز ﻟـﻪ ﺑﻪراﺑـﻪر ﺗﻮوﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﭘﯿﺎواﻧـﺪا ﺑ‪‬ـﺪهﻧﮕﯽ ھﻪ‪‬ـﺪهﺑﮋ‪‬ﺮ‪‬ﺖ‪ .‬ﺑـﺎوك و ﺑـﺮا و ھﺎوﺳـﻪر ﺑـ‪ ‬ﺗـﺮس ﻟـﻪ‬ ‫ﺳﺰادان و ﯾﺎﺳﺎو ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻋﻪدا‪‬ﻪﺗﯿﯿﻪك ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎری ﻛﯚﻣـﻪﻟﮕﺎدا ھﻪﯾـﻪ ﻟـﻪ ﻧ‪‬ـﻮ ﺧ‪‬ـﺰاﻧﯿﺶ ﺑـﻪ ﻛـﺮدهوه دهری دهھ‪‬ـﻨﻦ و ﺑـﻪ ﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ وﺣﺸـﯿﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻟ‪‬ـﺪان‪ ،‬ﺋﻪﺷـﻜﻪﻧﺠﻪو ﺳـﻮوﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ﭘ‪‬ﻜـﺮدن‬ ‫ﺋﺎراﺳﺘﻪی ژﻧـﺎن دهﻛﺮ‪‬ـﺖ ﻛـﻪ ﻟﻪﻛﯚﺗﺎﯾﯿـﺪا دهﺑ‪‬ـﺖ ﺑـﻪ ھـﯚی ﺗﺮﺳـﻮ ﺑ‪‬ﺘﻮاﻧـﺎﯾﯽ رۆﺣـﯽ و رهواﻧـﯽ و ﻟﻪدهﺳـﺖ داﻧـﯽ ﺑـﺎوهر ﺑـﻪ ﺧﯚﺑـﻮون و ﺑﯿﺮﻛﺮدﻧـﻪوه ﻟـﻪ ﺧﯚﻛـﻮژی‪ .‬ﺗﻮوﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺑـﻪ ﺷـ‪‬ﻮهی ﺳﯿﺴـﺘﻤﺎﺗﯿﻚ‬ ‫ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ھﻪﯾﻪ ﺑﻪ دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪوه ﻛﻪ ﻗﯚرﺧﻜﺮاوی ﭘﯿﺎواﻧﻪ و ﺑﻪدر‪‬ﮋاﯾﯽ ﺳﯽ ﺳـﺎڵ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﯽ ﻛﯚﻣـﺎری ﺋﯿﺴـﻼﻣﯽ ﺑـﻪم ﺳﯿﺴـﺘﻪﻣﻪ ﻛـﺎر ﻛـﺮاوه‪ ،‬ﺑﯚﯾـﻪ ﺟ‪‬ـﯽ ﺳﻪرﺳـﻮورﻣﺎن ﻧﯿﯿـﻪ ﻛـﻪ ژﻧـﺎﻧ‪‬ﻜﯽ زۆر ﺑﻮوﻧﻪﺗـﻪ‬ ‫ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ‪.‬‬ ‫ﺋﻪﮔﻪر ﭼﯽ ﺋﻪم دﯾﺎرده ﻛﻮﺷﻪﻧﺪه و دﯾﺎرده ھﺎوﺷ‪‬ﻮهﻛﺎﻧﯽ‪ ،‬زهﺑﺮ‪‬ﻜﯽ ﻗﻮرﺳﯽ ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﺋﯿﺮان داوهو رژﯾﻤﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﻟﻪ ر‪‬ﮕﺎی ﭘﻪرهﭘ‪‬ﺪاﻧﯽ و زهﺧﺖ و ﮔﻮﺷﺎر و ﺳﻪرﻛﻮت ﺑـﯚ ﺑـﻪر‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳـﻪﺗﻪ‬ ‫دژه ﻣﺮۆﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی ھﻪو‪‬ﯽ ﺑ‪‬ﻮﭼﺎﻧﯽ داوهو ﺑﻪ درۆ و ﻓﺮﯾﻮﻛﺎری ﭘﺮوﭘﺎﮔﻪﻧﺪهی ﺑﯚ ﺳﯿﺎﺳﺘﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﺮدووه‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺋﻪﻣﺮۆژه دهﺑﯿﻨﻦ و دهﺑﯿﺴﺘﯿﻦ ﻛﻪ ﻧﻪﺗﻪﻧﯿﺎ ﻧﻪﮔﻪﯾﺸﺘﻮوﻧﻪﺗﻪ ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬ﻜﻮو ﺳـﻪرهڕای‬ ‫ﻟﻪﺳ‪‬ﺪاره دان و زﯾﻨﺪان و ﻟ‪‬ﺪان‪ ،‬ﻟﻪﮔﻪڵ ﻧﻪﻓﺮهت و ﻗﯿﻨﯽ ﺟﻪﻣﺎوهری وهزا‪‬ـﻪ ھـﺎﺗﻮوی ﺋ‪‬ـﺮان ﺑﻪﮔﺸـﺘﯽ و ژﻧـﺎن ﺑـﻪ ﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯽ ﺑـﻪرهوروو ﺑﻮهﺗـﻪوه‪ .‬ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎﻛﻪ ﺑﺰوﺗﻨـﻪوهی ژﻧـﺎن ﻟـﻪ دوای ﺗ‪‬ﭙـﻪڕﻛﺮدﻧﯽ‬ ‫دهوراﻧ‪‬ﻜﯽ ﭘﺮ ﻟﻪﺋﺎزارو ﻣﻪﯾﻨﻪت‪ ،‬ﺷ‪‬ﻠﮕﯿﺮاﻧﻪو ﺋﺎﺷﻜﺮا دهﻧﮕﯽ ھﻪ‪‬ﺒ‪‬ﯾﻮهو ﺑﻪھ‪‬ﺰ و ﺑﻪﺗﯿﻦ ھﺎﺗﻮوﻧﻪﺗﻪ ﻣﻪﯾﺪان و ھﻪ‪‬ﮕﺮی ﭘﯚﺗﺎﻧﺴﯿﻪﻟ‪‬ﻜﯽ ﺑﻪھ‪‬ﺰه دژﺑﻪ ﺳﯿﺎﺳـﻪﺗﯽ دژه ژن و ﺷـﻪوهزﻧﮕﯽ ﺋـﺎﯾﯿﻨﯽ ﻛﻮﻣـﺎری‬ ‫ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ‪ .‬ﺑﯚﻧﻤﻮوﻧﻪ ﻟﻪ ﺋﺎﺧ‪‬ﺰه ﺟﻪﻣﺎوهرﯾﯿﻪﻛﻪی ھﻪﻧﻮوﻛﻪی ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪا ﺷﺎھ‪‬ﺪی ﺋﻪوه ﺑﻮوﯾﻦ ﻛﻪ ژﻧﺎن ﭼﻠﯚن ﺑﻪ ﺗﯿﻦ و ﺗﻪوژم و ﺳﻪرﺑﻪرزاﻧﻪ‪ ،‬ﺷﺎن ﺑـﻪ ﺷـﺎﻧﯽ ﭘﯿـﺎوان ﺳـﻪرهرای ھـﻪورازو ﻧﺸـ‪‬ﻮ‪ ،‬ﺗﻪﻧﺎﻧـﻪت‬ ‫ﺑﻮ‪‬ﺮاﻧﻪﺗﺮ ھﺎﺗﻮوﻧﻪﺗﻪ ﻣﻪﯾﺪان‪ .‬ﻛﻪ دهﻟ‪‬ﯿﻦ ﺑﻮ‪‬ﺮاﻧﻪﺗﺮ ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ﺋﻪوهﯾﻪ ﻛﻪ ﺳﻪﻟﻤﺎﻧﺪﯾﺎن راﺳﺖ ﻧﯿﯿﻪ ﻛﻪ دهﻟ‪‬ﻦ ﺷﯚرش ﭘﯿﺎواﻧﻪﯾﻪ و ژﻧﺎن وهك ھ‪‬ﺰ‪‬ﻜﯽ ﭘﺎﺷﻜﯚی ﺷﯚرﺷﻦ وھـﻪروهھﺎ ﻟـﻪ ﺋﻪﮔـﻪری ﺑﻪﻧـﺪ‬ ‫ﻛﺮدن و زﯾﻨﺪاﻧﯽ ﻛﺮدﻧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهی وهﺣﺸﯿﺎﻧﻪﺗﺮ رووﺑﻪرووی ﺋﻪﺷﻜﻨﺠﻪ و ﺋﺎزار دهﺑﻨﻪوه وﻣﻪﺗﺮﺳﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ﺳﻪر ر‪‬ﮕﺎﯾﺎﻧﺪاﯾﻪ‪.‬‬ ‫ھﻪرﭼﻪﻧﺪ ﺑﻪردهوام ﻟﻪ ﭘ‪‬ﺶ ﺷﯚرﺷﻪﻛﺎﻧﺪا ژﻧﺎن رۆ‪‬ﻜﯽ ﻛﺎرا و ﺋﻪﻛﺘﯿﻔﯿﺎن ﮔ‪‬اوهو و وهك ﺋﺎﻣ‪‬ﺮ‪‬ﻚ ﺑﯚ ﺳﻪرﺧﺴﺘﻨﯽ ﺷﯚرﺷﻪﻛﻪ ﻛﻪ‪‬ﻜﯿﺎن ﻟ‪‬ﻮهرﮔﯿﺮاوه‪ ،‬ﺑﻪ ھﯿﻮای ﺋﻪوهی ﻛﻪ ﻟﻪ دوای ﺷﯚرش ﻣﺎﻓـﻪﻛﺎﻧﯿﺎن‬ ‫داﺑﯿﻦ دهﻛﺮ‪‬ﺖ و ﭼﯿﺘﺮ ﻟﻪ ﺑﯿﺮﻧﺎﻛﺮ‪‬ﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺑﻪ داﺧﻪوه ﻟﻪ دوای ﺳﻪرﻛﻪوﺗﻨﯽ ﺷﯚرش ﭘﻪراو‪‬ﺰ ﺧﺮاون‪ .‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧﻪ ﻟﻪ ﻧﺎرهزاﯾﻪﺗﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺷﯚرﺷﯽ ﺳﺎ‪‬ﯽ‪ 57‬ﺑﻪ دژی ﺣﻜﻮوﻣـﻪﺗﯽ ﭘﺎﺷـﺎﯾﻪﺗﯽ ژﻧـﺎن وهك‬ ‫ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ﻚ ﺑﻪﻛﺎرھ‪‬ﻨﺮان‪ ،‬ﭘﯚﺷﺸﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﻛﻪ زهﻣﻪﻧ‪‬ﻚ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺑﯚ ﯾﻪﻛﮕﺮﺗﻮوﯾﯽ ﺧﻪﺑﺎﺗﻪﻛﻪ ﻧﺎوی ﻟ‪ ‬دهﺑﺮا دواﺗﺮ ﺑﻮو ﺑﻪ ﺑﻪھﺎﻧﻪﯾﻚ ﺑﻪ دهﺳﺘﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ ﻣﻠﮫﯚرو ﺳﻪرهرۆ ﺑﯚ ﻛﭗ ﻛﺮدﻧﯽ ھﻪر ﺟـﯚره‬ ‫دهﻧﮓ ھﻪﻟﺒ‪‬ﯾﻨ‪‬ﻚ و ﺣﯿﺠﺎﺑﯽ زۆره ﻣﻠﯽ ﺳﻪﭘ‪‬ﻨﺮا ﺑﻪﺳﻪر ژﻧﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﺪاو ﺋﻪو ﺋﺎزادﯾﻪ ﻛﻪ ﭘ‪‬ﺸﺘﺮ ژﻧﺎن ﻟﻪﭘﯚﺷﺸﯽ ﺧﻮﯾﺎﻧﺪا ھﻪﯾﺎﻧﺒﻮو ﻟ‪‬ﯿـﺎن زهوت ﻛـﺮا‪ .‬ﻟـﻪم ﻗﯚﻧﺎﻏـﻪی ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎدا ﺋﺎﺳـﯚی ﺋﺎ‪‬ﻮﮔﯚڕهﻛـﺎن و‬ ‫رووداوهﻛﺎن ﺑﺎس ﻟﻪوهدهﻛﻪن ﻛﻪ ﭼﯿﺘﺮ ﻗﯚﻧﺎﻏﯽ ﺑ‪‬ﺪهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ و ﻻوازی روو ﻟﻪ ﺗ‪‬ﭙﻪڕﯾﻨﻪ و ژﻧﺎن ﺑﻪ ﺗ‪‬ﮕﻪﯾﺸﺘﻨﯽ ﻗﻮو‪‬ﺘﺮو رواﻧﯿﻨﯽ وردﺗﺮو ﺑﺎﺑﻪﺗﯿﺎﻧﻪﺗﺮ ﻟﻪرووداوهﻛﺎن دهڕواﻧﻦ و ﺋﯿﺘﺮ ﻧﺎﺑﻨـﻪ ﺋﺎﻣ‪‬ﺮ‪‬ـﻚ‬ ‫ﻟﻪم ﭘﺎﻧﺘﺎﯾﻪدا‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﻜﻮو دژی ھﻪر ﺟﯚره ﻧﺎﻋﻪداﻟﻪﺗﯿﯿﻪك و ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻪك دژ ﺑﻪ ھﻪر ﺗﺎﻛ‪‬ﻜﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﺑﻪﮔﺸﺘﯽ و ژﻧﺎن ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ دهوهﺳﺘﻨﻪوهوه ﺑﻪھ‪‬ﺰﺗﺮ ﻟﻪ راﺑـﺮدوو ﻟـﻪ ﺳـﻪﻧﮕﻪری ﺋـﻪم ﺧﻪﺑﺎﺗـﻪ‬ ‫ھﻪﻧﮕﺎوی ﻗﺎﯾﻤﺘﺮ ھﻪ‪‬ﺪهﮔﺮن‪.‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ژﻧﺎﻧﯽ رۆژھﻪ‪‬ت‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪39 :‬‬

‫‪Page : 39‬‬

‫ژن ھ‪‬ﻣﻮوﮐﺎت دەﺑ‪‬ﺖ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ھﺎورەﮔ‪‬زەﮐﺎﻧﻰ ﻟ‪ ‬ﮐ‪‬ﺒﺮﮐ‪‬ﺪاﺑ‪ ‬ﺗﺎ ﻧ‪‬وەک ﻟ‪ ‬ﻻﯾﺎن ژﻧﺎﻧﻰ ﺗﺮەوە ﯾﺎن ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن ﭘﯿﺎواﻧ‪‬وە ﺗ‪‬رﯾﮏ ﺑﮑ‪‬وﻧ‪‬وە‪.‬‬ ‫ﮔ‪‬ﻣ‪‬ی دەﺳ‪‬ت‬ ‫رواﻧﯿﻨﻰ ﺑ‪ ‬دوور ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﺳﺘﯿﺎرى رەﮔ‪‬زى ﺗ‪‬ﻧﯿﺎ ﺗﺎﯾﺒ‪‬ت ﺑ‪ ‬ﺧ‪‬ﮑﻰ ﮐﯚ‪‬ن و ﺑـﺎزار ﻧـﯿ‪ .‬ژﻧـﺎن‪ ،‬ﮐﺎﺗ‪‬ـﮏ دەﭼـﻨ‪ ‬ﻧـﺎو ﮐـﺎرى ﺳﯿﺎﺳـ‪‬ﺗ‪‬وە ﺟـﺎ چ ﻟ‪ ‬ﭘﯚﺳـﺘﻰ دەو‪‬ﺗـﻰ و چ وەک ﭼـﺎﻻﮐﻰ ﮐـﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﻰ و‬ ‫ﻣ‪‬دەﻧﻰ ﺑ‪‬ﺖ ھ‪‬ﻧﺪ‪‬ﮏ ﺟﺎر ﺑﯿﺮﯾﺎن دەﭼ‪‬ﺘ‪‬وە ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ﭘﺎڵ ﺑﯿﺮوﺑﯚﭼﻮوﻧ‪ ‬ﺳﯿﺎﺳﯿ‪‬ﮐﺎﻧﻰ ﺧﯚﯾﺎن‪ ،‬ﺑﺎﺷﺘﺮە ﺳ‪‬ﺑﺎرەت ﺑ‪ ‬ﺑﺎرودۆخ و ﺋ‪‬و ﭘﺮﺳ‪ ‬ﺳﯿﺎﺳﯿﺎﻧ‪‬ى رووﺑ‪‬رووى ژﻧﺎن دەﺑ‪‬ﺘ‪‬وە ھ‪‬ﺳﺘﯿﺎرﺗﺮ ﺑﻦ‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬وان ﺗﺎ رادەﯾ‪‬ک ﻟ‪ ‬ﺟ‪‬ﺧﺖ ﮐﺮدﻧ‪‬وە ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ژن ﺑﻮوﻧﯿﺎن ﺗﺮﺳﯿﺎن ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﺗﺎ ﻧ‪‬وەک ﻟ‪ ‬ﮔﯚرەﭘﺎﻧﻰ ﺳﯿﺎﺳ‪‬ت ﮐ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﮐﺎر‪‬ﮑﻰ ﭘﯿﺎواﻧ‪‬ى دەﻧﺎﺳﺮ‪‬ﺖ دوور ﺑﺨﺮ‪‬ﻨ‪‬وە‪ .‬ﺑﯚﯾ‪ ‬ﻧ‪‬ﺗ‪‬ﻧﯿﺎ ﺳﯿﺎﺳـ‪‬ﺗ‪ ‬دژە ژﻧ‪‬ﮐـﺎن‬ ‫راﻧﺎﮔﺮن ﺑ‪‬ﮑﻮو ﺧﯚﯾﺎن ﭘ‪‬رەﭘ‪‬ﺪەر و ﻟ‪ ‬ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟ‪‬ﮑ‪‬راﻧﻰ ﺋ‪‬و ﯾﺎﺳﺎ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋاﻧ‪‬ن‪ .‬ﺑ‪‬م ﻟ‪ ‬ﺋﺎﮐﺎﻣﺪا ﺋ‪‬و ژﻧﺎﻧ‪ ‬دەﺑﻨ‪ ‬دۆڕاوى ﯾﺎﺳﺎ ﭘﯿﺎو ﺳـﺎﻻراﻧ‪‬ﮐﺎﻧﻰ ﺋ‪‬م ﺳﯿﺴـﺘﻤ‪ ‬و ﺧﯚﯾـﺎن دەﺑـﻨ‪ ‬ﭘﯿـﺎو‪‬ﮑﯿﺘﺮ ﮐ‪‬‬ ‫ﭘ‪‬رەﭘ‪‬ﺪەرى ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى دژى ژﻧﺎﻧﻦ‪ .‬ﺋ‪‬وان ﻟ‪ ‬ﺷﻮ‪‬ﻨﻰ ﮐﺎر و ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﮐﻮرﺳﻰ دەﺳ‪‬ت ﺑﯚ ﺑ‪‬دەﺳﺖ ھ‪‬ﻨﺎﻧﻰ ﭘﯚﺳﺘ‪‬ﮑﻰ ﺑﺎ‪‬ﺗﺮ و ﺑ‪‬راﺑ‪‬ر ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﭘﯿـﺎوان ﭘ‪‬ﯾـﺮەوى ﻟ‪ ‬ﯾﺎﺳـﺎﮔ‪‬ﻟﻰ ﮐـﯚن و ﭘﯿـﺎو ﺳـﺎﻻراﻧ‪‬‬ ‫دەﮐ‪‬ن‪ ،‬ھ‪‬وڵ دەدن ﺗﻮورەو ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋ ﺑﺒﯿﻨﺮ‪‬ﻦ ﺑﯚ ﮔ‪‬ﯾﺸﺘﻦ ﺑ‪‬و ﺋﺎﻣﺎﻧﺠ‪‬ش ﻧ‪ ‬ﺑ‪ ‬ھﯚى ﭼـﯚﻧﯿ‪‬ﺗﻰ ﮐـﺎرى ﺑﺎﺷـﺘﺮ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯿـﺎﻧ‪‬وە ﺑ‪‬ﮑـﻮو ﺗ‪‬ﻧﯿـﺎ ﺑ‪‬ھـﯚى ﮔ‪‬رەﻧﺘـﻰ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸـﻰ دەرووﻧـﻰ و ﭘـ‪‬ﮕ‪ ‬و‬ ‫ﭘﯚﺳﺘﻰ ﺑﺎﺷﺘﺮ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ھﺎوﮐﺎراﻧﯿﺎن و ژ‪‬ﺮدەﺳﺘﺎﻧﯿﺎن ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪ‪‬ﮑﻰ ﺑﺎش دروﺳﺖ دەﮐ‪‬ن ودر‪‬ﮋە ﺑ‪ ‬داوەرﯾﯿ‪ ‬ﺟ‪‬ﻨﺪەر ﺗ‪‬وەر دەدەن‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬وان ﺑ‪ ‬ﺟﯚر‪‬ﮏ‪ ،‬ﺧﯚﯾﺎن ﻟ‪ ‬ﺑﺎزﻧ‪‬ى ھﺎوﮐﺎراﻧﻰ ژﻧﯿﺎن دوور دەﺧ‪‬ﻧ‪‬وە ﺗﺎ ﺋﺎﺳﺎﻧﺘﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻦ ﻟ‪ ‬دوﻧﯿﺎى ﭘﯿﺎواﻧﺪا ھ‪‬ﻧﮕﺎو ﺑﻨ‪‬ﻦ و ﺑﺒﻨ‪ ‬ﺑﺎزﻧ‪‬ﯾ‪‬ک ﻟ‪ ‬ﺑﺎزﻧ‪‬ﮐﺎﻧﻰ دەﺳ‪‬ﺗﻰ ﭘﯿﺎوان‪.‬‬ ‫ﺑ‪ ‬ﮐﻮرﺗﻰ ﺋ‪‬وەى ﮐ‪ ،‬ژﻧﺎن ﺋ‪‬وە ﻓ‪‬ﺮى ﻣﻨﺪا‪‬ن و ژﻧﺎﻧﯿﺘﺮ دەﮐ‪‬ن ﮐ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى زﻣﺎﻧﻰ و ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯽ و ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬ژﯾﺎﻧ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﺑﺎﺷﺘﺮواﯾ‪ ‬ﻗﺒﻮڵ ﺑﮑﺮ‪‬ﺖ‪ .‬ﺋ‪‬وان ﭼﯿﺮۆک ﮔ‪‬ﻟ‪‬ﮏ ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ﭘﯿـﺎوان‪،‬‬ ‫وەک ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻰ ﺳ‪‬ﮑﺴﯽ ﺑ‪ ‬ﺑ‪‬اﻧ‪‬وەﯾﺎن ﻗﺒﻮوڵ دەﮐ‪‬ن و ﭼﻮﻧﮑ‪ ‬ﺧﯚﯾﺎن ﺑ‪‬ﺘﻮاﻧﺎ ﻟ‪ ‬و‪‬ﻣﺪاﻧ‪‬وەى ﺋ‪‬و ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿ‪ ‬دەزاﻧﻦ‪ ،‬ﭼ‪‬ﻧﺪ ھﺎوﺳ‪‬رﯾﺎن ﻗﺒﻮوڵ ﮐﺮدووە و ﺗ‪‬ﻧﺎﻧ‪‬ت ﭘﺮۆﭘﺎﮔ‪‬ﻧﺪەﺷﻰ ﺑﯚ دەﮐ‪‬ن‪.‬‬ ‫ھ‪‬ﻧﺪ‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬ژﻧﺎﻧﯿﺶ ﻟ‪‬و زﯾﺎﺗﺮ ھ‪‬ﻧﮕﺎو دەﻧ‪‬ﻦ و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯽ وﺳ‪‬ﮑﺴﻰ ھﺎوﺳـ‪‬ر و ﮐﻮرەﮐﺎﻧﯿـﺎن ﺳـ‪‬ﺑﺎرەت ﺑ‪ ‬ﮐﭽ‪‬ﮐـﺎﻧﻰ ﺧﯚﯾـﺎن ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬رﭼـﺎو ﻧـﺎﮔﺮن و ﺑ‪ ‬ﺳـ‪‬ﯾﻨ‪‬وەى ﺋ‪‬م ﮐ‪‬ﺸـ‪ ‬ﺳـ‪‬رەﮐﯿ‪ ‬ﻟ‪‬‬ ‫ھ‪‬و‪‬ﻰ ھ‪‬ﻮر ﻧﯿﺸﺎﻧﺪاﻧﻰ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪی ﺧ‪‬ﺰاﻧ‪‬ﮐ‪‬ﯾﺎﻧﺪان‪.‬‬ ‫ﺑﺮﯾﻨﻰ ﺋ‪‬ﻧﺪاﻣﻰ ﺳ‪‬ﮑﺴﻰ ﮐﭽﺎن ) ﺧ‪‬ﺗ‪‬ﻧ‪ ‬ﮐﺮدن ( ﭘﺸﺖ ﺑ‪ ‬ﭘﺸﺖ ﺋ‪‬ﻧﺠﺎم دەدەن ﺗﺎﮐﻮو ﮐﭽ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺎن ﭘﺎک و ھ‪‬ر ﺑ‪ ‬ﮐﭽ‪‬ﻨﻰ ﺑﻤ‪‬ﻨ‪‬وە ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻦ ھﺎوﺳ‪‬رﮔﯿﺮى ﺋ‪‬ﻧﺠﺎم ﺑﺪەن‪.‬‬ ‫ھ‪‬ﻧﺪ‪‬ﮑﯿﺘﺮﯾﺶ ﺑ‪ ‬ﮔ‪‬اﻧ‪‬وەى ﻧﻮﮐﺘ‪ ‬ﺳ‪‬ﮑﺴﯿ‪‬ﮐﺎن‪ ،‬ﺳﻮﮐﺎﯾ‪‬ﺗﻰ ﮐﺮدن ﺑ‪ ‬ھـﺎو رەﮔ‪‬زەﮐﺎﻧﯿـﺎن و ﺑ‪‬ﺷـﺪارى ﮐـﺮدن ﻟ‪ ‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋى زﻣـﺎﻧﻰ ﭘﯿـﺎوان ﻟ‪ ‬دژى ژﻧـﺎن ھ‪‬وڵ دەدەن ﭘـ‪‬ﮕ‪‬ى ﺧﯚﯾـﺎن ﻟ‪ ‬ﻧـﺎو د‪‬ـﻰ‬ ‫ﭘﯿﺎواﻧﺪا ﺑ‪‬ھ‪‬ﺰﺗﺮ ﺑﮑ‪‬ن‪ ،‬ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬روا‪‬ﺗﺪا ﺗ‪‬ﻧﯿﺎ ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﻰ دەرووﻧﻰ وﮐﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﻰ ﺑﯚ ﺋ‪‬وان ﺑ‪‬دى دەﮐﺎت‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬م دﯾﺎردەﯾ‪ ‬ﺑ‪‬ردەوام ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬رﺗﺎﺳ‪‬رى ﺟﯿﮫﺎن و ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﻮازى ﺟﯚراوﺟـﯚر در‪‬ـﮋەى ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﺗـﺎ ﺟ‪‬ـﯿ‪‬ک ﮐ‪ ‬ﺋـ‪‬ﻤ‪ ‬ژﻧـﺎن ﺗ‪‬ـﺒﮕ‪‬ﯾﻦ ﮐ‪ ‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋى ﻟ‪ ‬دژى ژﻧـﺎن ﺗ‪‬ﻧﯿـﺎ ﮐﺎﺗ‪‬ـﮏ ﺑـﻨ‪ ‬ﺑـ‪ ‬دەﮐﺮ‪‬ـﺖ ﮐ‪ ‬ﺧﯚﻣـﺎن‬ ‫ﺑ‪‬رھ‪‬م ھ‪‬ﻨ‪‬رى ﻧ‪‬ﺑﯿﻦ‪.‬‬ ‫ﺳﻪ ر ﭼﺎوه‬

‫‪asoyroj:‬‬

‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ژﻧﺎﻧﯽ رۆژھﻪ‪‬ت‬

‫دهﺳﻪ‪‬ت و ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی‬ ‫ﮐﻪ ژال درﺧﺸﺎﻧﯽ‬ ‫ﮔﯿـــﻪﻛﯿﻚ ﻟـــﻪدﯾﺎرده ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾـــﻪﺗﯽ و ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯿﯿـــﻪﻛﺎن ﻛـــﻪ زۆر ﻛﺎرﯾﮕـــﻪره ﻟـــﻪژﯾﺎﻧﯽ ھـــﻪﻣﻮوﻣﺎن و زۆر رۆاﻧﮕـــﻪو‬ ‫ﺑﯿﺮﻣﻪﻧﺪی ﺑﻪﺧﯚوه ﺧﻪرﯾﻚ ﻛﺮدووهو ﺑﺎس و ﮔﻔﺘﯚﮔﯚی ﻟﻪﺳـﻪر ﻛـﺮاوه‪ ،‬ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋﯾـﻪ ﻛـﻪ ﺑـﻪدر‪‬ﮋاﯾﯽ ﻣ‪‬ـﮋوو ﻣـﺮۆڤ‬ ‫ھﻪﻣﯿﺸﻪ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺧﯚی ﻛ‪‬ﺸﯽ ﻛﺮدووه‪ .‬ﺗﺎ ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ زۆر ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪم دﯾﺎردهﯾﻪ ﻧﻮوﺳﺮاوه و ﺑﺎﺑـﻪت وروژ‪‬ﻨـﺮاوه‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م‬ ‫ﺑﻪداﺧﻪوهو وهك واﻗﯿﻌ‪‬ﻜﯽ زاڵ وﭼﻪﺳﭙﯿﻮو وﻧﻪﮔﯚڕ ھﻪرﻣﺎوهﺗﻪوهو ﭼﺎرهﺳﻪر‪‬ﻜﯽ ﮔﻮﻧﺠﺎوی ﺑﯚ ﻧﻪﻛﺮاوه‪.‬‬ ‫ﺗﻮوﻧــﺪوﺗﯿﮋی‪ ،‬ﻛﺮدهوهﯾــﻪﻛﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯿــﻪ ﻛــﻪ ﺑــﻪﭘ‪‬ﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﺎﻛﻪﻛﻪﺳــﯽ وﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾــﻪﺗﯽ و ﺑﻪﺷــ‪‬ﻮهی‬ ‫ﺟﯚراوﺟــﯚر ﺧــﯚی ﻧﯿﺸــﺎن دهدات و درزی ﻛﺮدۆﺗــﻪ ﻧ‪‬ــﻮ ھــﻪﻣﻮو ﺑﻮارهﻛــﺎن ﺑﻪﮔﺸــﺘﯽ و ھــﻪﻣﻮو ﭼــﯿﻦ و ﺗﻮ‪‬ﮋهﻛــﺎﻧﯽ‬ ‫ﮔﺮﺗﯚﺗﻪو ﺑﻮوه ﺑﻪھﯚی ﻟﻪدهﺳﺖ داﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﺗﺎﻛﻪﻛﻪﺳـﯽ وھـﻪروهھﺎ ﺑـﻪھﺎ ﻣﺮۆﯾﯿـﻪﻛﺎن و ﻟﻪﻣﭙﻪر‪‬ﻜـﻪ ﻟﻪﺳـﻪر ر‪‬ﮕـﺎی‬ ‫ﺟﯿﮫﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﺋﻪﻣﻦ وﺋﻪﻣﺎن‪ .‬ﻟﻪم ﻧ‪‬ﻮهدا ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎو ﯾﺎﺳﺎش ﺑـﻪ ﺑ‪‬ﺪهﻧﮕـﻪ ﺑـﻮوﻧﯽ ﺧﯚﯾـﺎن ﺑـﻪ دووﺑـﺎره ﺑﻮوﻧـﻪوهو ﺑـﻪردهوام ﺑـﻮوﻧﯽ ﯾﺎرﻣـﻪﺗﯽ دهﮔﻪﯾـﻪﻧﻦ‪ .‬ﺑـ‪ ‬ﮔﻮﻣـﺎن ﺑﻪﺳـﺘ‪‬ﻦ ﮔـﻪ‪‬ﯿﻜﯽ وهك‪ ،‬داب و ﻧـﻪرﯾﺖ‪،‬‬ ‫ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ وﺋﺎﯾﯿﻦ‪ ،‬رهﻧﮕﺪاﻧﻪوهﯾﺎن دهﺑ‪‬ﺖ ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪم دﯾﺎردهﯾﻪ‪ .‬ھﻪر ﺑﯚﯾﻪ ﻟﻪﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ رۆژھﻪ‪‬ﺗﯽ و دواﻛﻪوﺗﻮوهﻛﺎﻧﺪا ﺋﻪم دﯾﺎردهﯾـﻪ ﺑـﻪ ﺗـﻪواوهﺗﯽ رﯾﺸـﻪی داﻛﻮوﺗـﺎوهو ﺑـﻮوه ﺑـﻪ ﺑﻪﺷـ‪‬ﻚ ﻟـﻪ‬ ‫ژﯾﺎن و ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﺑﻪ ﯾﺎﺳﺎش دهرھﺎﺗﻮوه‪.‬‬ ‫ﺋﻪوهی ﻛﻪ ﻟ‪‬ﺮهدا زۆر ﮔﺮﻧﮕﻪ ﻛﻪ ﻟﻪﺳﻪری ﺑﺪو‪‬ﯿﻦ و ﺷﺘ‪‬ﻜﯽ ﻏﻪرﯾﺐ و ﻧﺎﻣﯚ ﻧﯿﯿﻪو ﺑﻪ زهﻗﯽ دهﺑﯿﻨﺪر‪‬ﺖ‪ ،‬ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻪ دژ ﺑﻪژﻧﺎن ﻛﻪ ﻣ‪‬ﺘـﻮدو ﻛﺮدهوهﯾـﻪﻛﯽ ﻧﺎﺋﻪﺧﻼﻗﯿـﻪو وهك ﻗـﻪﯾﺮاﻧ‪‬ﻜﯽ زهﺑـﻪﻻح رۆژ‬ ‫ﺑﻪرۆژ ﭘﻪرهدهﺳﺘ‪‬ﻨ‪‬ﺖ وﺋﺎﺳﻪوار‪‬ﻜﯽ ﯾﻪﻛﺠﺎر ﺧﺮاپ ﻟﻪﺳﻪر ﻟﻪش و رهواﻧﯽ ژﻧـﺎن ﺑـﻪدﯾﺎری دهھ‪‬ﻨ‪‬ـﺖ وﻛﺎرﯾﮕـﻪری ﻧ‪‬ﮕﻪﺗﯿﻔﯿﺸـﯽ ﻟﻪﺳـﻪر ﻛﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎ ﺑـﻪﺟﯽ ھ‪‬ﺸـﺘﻮوه و دهﺗـﻮاﻧﯿﯿﻦ ﺑ‪‬ـﯿﻦ وهك ﭼـﻪﻣﻜ‪‬ﻚ ﺑـﯚ‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﭘﯿﺎواﻧﻪﯾﻪ‪ .‬ھﻪر ﻟﻪﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪوه ﺑﮕﺮه ﺗﺎ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺷﻪﻗﺎم‪ ،‬دوﻛﺎن وﺑﺎزار ﺳﺎت ﺑﻪﺳﺎﺗﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ژﻧﺎن دهﺧﺎﺗﻪ ﻣﻪﺗﺮﺳﯿﯿﻪوهو ﻛﻪش و ھﻪواﯾﻪك دهﺧﻮ‪‬ﻘ‪‬ﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪردهوام د‪‬ـﻪڕاوﻛ‪ ‬و ﺗـﺮس‬ ‫ﺳ‪‬ﺒﻪر دهﻛ‪‬ﺸ‪‬ﺖ ﺑﻪﺳﻪر ژﯾﺎﻧﯿﺎﻧﺪا‪ .‬ﺋﻪﻣـﻪ ﺧـﯚی زۆر ﺧﻪﺳـﺎری ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ وهك‪ ،‬ﺧﯚﻛـﻮژی‪ ،‬ﺧﻮﺳـﻮﺗﺎﻧﺪن و ھـﻪ‪‬ﺗﻦ ﻟـﻪﻣﺎ‪‬ﯽ ﻟ‪‬ﺪهﻛﻪو‪‬ﺘـﻪوه‪ .‬زۆرﺗـﺮﯾﻦ ﺋﺎﻣـﺎری ﺗﻮوﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺗﺎﯾﺒﻪﺗـﻪ ﺑﻪﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪﺑﯿﺎﻧﻮوی ﺟﯚراوﺟﯚر وهك ﺑﻪر‪‬ﻮهﻧﻪﺑﺮدﻧﯽ ﺑﻪھﺎ ﭘﯿﺮۆزهﻛﺎن و ﺋﺎﯾﯿﻦ ﻛﻪ ﺑ‪‬ﮕﻮﻣﺎن دهﺳﺘﻜﺮدی دهﺳﺘﯽ ﭘﯿﺎواﻧﻪ وداب وﻧﻪرﯾﺘﯽ ﺳﻮﻧﻨﻪﺗﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ژﻧﻪوه و ھﻪروهھﺎ ﺑﻪ ﺑﯿﺎﻧﻮوی ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪38 :‬‬

‫‪Page : 38‬‬

‫ﮐ‪ ‬ﺳﻔﺮەﮐ‪ ‬ﮐﯚدەﮐﺎﺗ‪‬وە؟‬ ‫ﻣﻨﺪا‪‬ﻰ ﻗﯚﻧﺎﻏ‪‬ﮑ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ودا ﭘ‪‬ﻨﺎﺳ‪‬ى ﺳ‪‬رەﺗﺎﯾﯽ ھ‪‬ر ﻣﺮۆﭬ‪‬ﮏ ﺳ‪‬ﺑﺎرەت ﺑ‪ ‬ﺷﻮﻧﺎﺳﻰ ﺟﻨﺴﯿ‪‬ﺗﻰ ﺧﯚى و ﮐ‪‬ﺳﺎﻧﯿﺘﺮ‪ ،‬ھ‪‬روەھﺎ ﮐﻠﯿﺸ‪‬ﮔ‪‬ﻟﻰ ﭘﯚز‪‬ﺘﯿﭫ وﻧ‪‬ﮕ‪‬ﺗﯿﭫ دروﺳﺖ دەﮐﺎت‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬وى ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬و ﻗﯚﻧﺎﻏ‪‬دا دەﺑ‪‬ﺘ‪ ‬ژ‪‬ﺮﺧﺎﻧﯽ وﺷﯿﺎرى ﻣﻨـﺪا‪‬ن‪ ،‬دەﮔ‪‬ر‪‬ـﺘ‪‬وە ﺑـﯚ ﭘ‪‬روەردەى ﻧـﺎو ﺧ‪‬ـﺰان‪ ،‬ﻣ‪‬درەﺳـ‪ ،‬راﮔ‪‬ﯾﺎﻧـﺪﻧ‪‬ﮐﺎن و ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـﺎ‪ .‬ﺑ‪ ‬ﮔﺸـﺘﻰ ﮐـﺮدار و ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﻤ‪‬ﻧـﺪی وﺑﺎوەڕﮔ‪‬ﻟ‪‬ـﮏ ﮐ‪ ‬ﺑـﯚ‬ ‫رەﮔ‪‬ز‪‬ﮏ ﮔﺮﯾﻨﮕ‪ ‬وﻧﯚرم ﻟ‪ ‬ﻗ‪‬م دەدرێ ﻟ‪ ‬ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮەی رۆ‪‬ﯽ ژﻧﺎﻧ‪ ‬وﭘﯿﺎواﻧ‪‬ﯾ‪ ‬ﻟ‪‬ﻣﻨﺪا‪‬ﯿﯿ‪‬وە ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﻣﺮۆڤ ﺗ‪‬ﮑ‪‬ڵ دەﺑ‪‬ﺖ وﻟ‪‬ﮐﯚﺗﺎﯾﯿﺪا دەﺑ‪‬ﺘ‪ ‬ھﯚى دروﺳﺖ ﺑﻮوﻧﻰ ﮐﻠﯿﺸ‪‬ﮔ‪‬ﻟﻰ ﺟﯿﻨﺴﯿ‪‬ﺗﻰ‪.‬‬ ‫ﺧﺎ‪‬ﻰ ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺳ‪‬ﺑﺎرت ﺑ‪ ‬ﻗﯚﻧﺎﻏﻰ ﻣﻨﺪا‪‬ﻰ و ﺋ‪‬و ﭘ‪‬روەردەﯾﯽ ﮐ‪ ‬ﻣﻨﺪا‪‬ن وەرى دەﮔﺮن‪ ،‬دەورى ﮔ‪‬ورەﺳﺎ‪‬ن وەک ﻓ‪‬ﺮﮐﺎراﻧﻰ ﺋ‪‬و ﺑﺎﺑ‪‬ﺗﺎﻧ‪‬ﯾ‪.‬‬ ‫ژﻧﺎن وەک داﯾﮏ‪ ،‬رۆ‪‬ﮑﻰ ﮔﺮﯾﻨﮕﯿﺎن ﻟ‪‬م ﺑﻮارەوە ھ‪‬ﯾ‪ ‬و ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬رھ‪‬ﻣﮫ‪‬ﻨﺎن و دووﺑﺎرە ﮐـﺮدﻧ‪‬وەى ﺋ‪‬م ﮐﻠﯿﺸـ‪ ‬ﺟﻨﺴـﯿ‪‬ﺗﯿﺎﻧ‪‬دا ﺷـ‪‬رﯾﮑﻦ‪.‬ﺋ‪‬م ﺗ‪‬وەرە ﺋ‪‬ﮔ‪‬رﭼـﻰ ﺗ‪‬وەر‪‬ﮑـﻰ ﺟﯿﮫـﺎﻧﯿ‪ ‬ﺑ‪‬م ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـﺎى‬ ‫ﺋــ‪‬ﻤ‪‬دا زۆر زەق و ﺑ‪‬رﭼــﺎوە‪ .‬زۆر‪‬ــﮏ ﻟ‪ ‬داﯾﮑ‪‬ﮐــﺎن ھ‪‬ر ﻟ‪ ‬ﺳــ‪‬رەﺗﺎوە ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ــﻰ ﺑــﺎوەرﮔ‪‬ﻟﻰ ﺷ‪‬ﺧﺴــﻰ ﺧﯚﯾــﺎن ﯾــﺎ ﺑ‪ ‬ھﺎوﮐــﺎرى ﺑﺎوﮐ‪‬ﮐــﺎن و ﮐﯚﻣ‪‬ﮕــﺎ‪ ،‬ﻣﻨــﺪا‪‬ﮐﺎﻧﯿﺎن ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ــﻰ ڕۆ‪‬ﮕ‪‬ﻟــﻰ ﭘ‪‬ﻨﺎﺳــ‪‬ﮐﺮاو‬ ‫ﭘ‪‬روەردە دەﮐ‪‬ن و ﺋ‪‬وان رووﺑ‪‬رووى ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮەﯾ‪‬ﮐﻰ ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﺶ ﭘ‪‬ﻨﺎﺳ‪‬ﮐﺮاو دادەﻧ‪‬ﻦ‪ .‬ﺑ‪‬م ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪ ‬زۆر‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬ﮐﭽﺎن ﺑﯚ ھﺎوﺳ‪‬رى و داﯾﮏ ﺑﻮون ﭘ‪‬روەردە دەﮐﺮ‪‬ﻦ‪ ،‬ﻓ‪‬ﺮى ﮐﺎرەﮐﺎﻧﻰ ﻣﺎ‪‬وە دەﺑﻦ و ھ‪‬ر‬ ‫ﻟ‪‬ﺳــ‪‬رﺗﺎوە ﻓ‪‬ــﺮى ﺋ‪‬وە دەﺑــﻦ ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬رۆ‪‬ﮕ‪‬ﻟــﻰ ﮐــﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﻰ و ﺋــﺎﺑﻮورى ﺑــ‪ ‬ﺑ‪‬ﺷــﻦ و زۆرﺗــﺮ رۆ‪‬ﮕ‪‬ﻟــﻰ ﭘ‪‬روەردەﯾــﯽ و ﺧﺰﻣ‪‬ﺗﮕﻮزارﯾــﺎن ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﺳــﺘﯚﯾ‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ﮐــﻰ ﺗﺮﯾﺸــ‪‬وە ﮐﻮرەﮐــﺎن ﺋ‪‬و ﺋﯿﺰﻧ‪‬ﯾــﺎن‬ ‫ﭘ‪‬ﺪەدرێ ﺗﺎ رۆ‪‬ﮕ‪‬ﻟ‪‬ﮏ ﮐ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎ ﺑﯚ ﺋ‪‬واﻧﻰ ﭘ‪‬ﻨﺎﺳ‪ ‬ﮐﺮدوە ﺗ‪‬ﻣﺮﯾﻦ ﺑﮑ‪‬ن‪ .‬ﻟ‪‬م ﻧﺎوەدا داﯾﮑ‪‬ﮐﺎن ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﺴﻮﮐ‪‬وﺗﻰ ﺧﯚﯾﺎن ﻟ‪ ‬ﻣﺎ‪‬وە ﻣﺎﻧﺎى ژن ﺑﻮن ﻓ‪‬ﺮى ﮐﻮرەﮐﺎﻧﯿﺎن دەﮐ‪‬ن‪.‬‬ ‫ﮐﭽﺎن زۆر زوو دەﮔ‪‬ﻧ‪ ‬ﺗ‪‬ﻣ‪‬ﻧﻰ ﺧﯚﻧﺎﺳﯿﻦ و ﻻو‪‬ﺘﻰ‪ ،‬ﺑﯚﯾ‪ ‬ھ‪‬ر ﺑ‪‬ﭘ‪‬ﻰ ھ‪‬ﻣﺎن ﭘ‪‬روەردەى ﻗﯚﻧﺎﻏﻰ ﻣﻨﺪا‪‬ﯿﺎن ﺑ‪‬ردەوام ﺳ‪‬رﻗﺎ‪‬ﻰ ﺧـﯚ رازاﻧـﺪﻧ‪‬وە و ﺟـﻮاﻧﮑﺮدﻧﻰ ﺧﯚﯾـﺎن دەﺑـﻦ ﺋ‪‬وﯾـﺶ ﻧ‪‬ک ﺑـﯚ ﺧﯚﯾـﺎن‬ ‫ﺑ‪‬ﮑﻮ ﺑﯚ ﮐ‪‬ﺳﺎﻧﻰ ﺗﺮ‪ ،‬ﺋ‪‬وان ﻓ‪‬ﺮ دەﺑﻦ ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺑ‪‬دەﺳﺖ ھ‪‬ﻨﺎﻧﻰ ﮐﻮران ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﯾ‪‬ک ﮐ‪‬ﺒﺮﮐ‪ ‬ﺑﮑ‪‬ن ﺗ‪‬ﻧﺎﻧ‪‬ت زۆر ﺟﺎر ﮐ‪‬ﺳﻰ ﺑ‪‬راﺑ‪‬رﯾﺎن ﺑ‪ ‬ﻗ‪‬ﺣﺒ‪ ‬ﻧﺎوﻟ‪‬ﺪەﺑ‪‬ن و ﺗـﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾـﺎن ھ‪‬ﺑ‪‬ـﺖ ﻟ‪‬ﺑ‪‬ر ﭼـﺎوى‬ ‫ﺋ‪‬و ﭘﯿﺎوەى ﮐ‪ ‬ﺧﯚﺷﯿﺎن دەوى ﺳﻮﮐﺎﯾ‪‬ﺗﻰ ﺑ‪ ‬ھﺎو رەﮔ‪‬زەﮐﺎﻧﯿﺎن دەﮐ‪‬ن‬ ‫ﻟ‪ ‬راﺳﺘﯿﺪا ﺋ‪‬وان ﺑ‪ ‬داﺑ‪‬ﺷﮑﺮدﻧﻰ ﺋ‪‬رک وﮐﺎرەﮐﺎن‪ ،‬ﺟﻞ و ﺑ‪‬رگ‪ ،‬ھ‪‬ﺴﻮﮐ‪‬وت و رۆ‪ ‬ﺳﯿﮑﺴﯿ‪‬ﮐﺎن‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﻣ‪‬ﺸﮑﻰ ﻣﻨﺪا‪‬ﻧﻰ ﮐﻮرﯾـﺎن ﺋ‪‬و ﮐﻠﯿﺸـﺎﻧ‪ ‬دروﺳـﺖ دەﮐ‪‬ن‪ .‬ھ‪‬ﻧـﺪ‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬داﯾﮑ‪‬ﮐـﺎن زۆر ﺑ‪‬ﮐ‪‬ﻣـﻰ‬ ‫داوا ﻟ‪‬ﮐﻮرەﮐﺎﻧﯿﺎن دەﮐ‪‬ن ﻟ‪ ‬ﮐﺎروﺑﺎرى ﻧﺎوﻣـﺎ‪‬وە ﯾﺎرﻣ‪‬ﺗﯿـﺎن ﺑـﺪەن‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬راﺑ‪‬ردا زۆرﺗـﺮ ﺋ‪‬رﮐـﻰ ﮐﺮﯾﻨـﻰ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴـﺘﯿ‪‬ﮐﺎﻧﻰ ﻧﺎوﻣـﺎڵ دەدەﻧ‪ ‬ﮐﻮرەﮐﺎﻧﯿـﺎن‪ .‬ﭼـﺎوەرواﻧﻰ ﺋ‪‬وە ﻟ‪ ‬ﮐﻮرەﮐﺎﻧﯿـﺎن دەﮐ‪‬ن ﮐ‪‬‬ ‫ﻟ‪‬ﮐﺎﺗﻰ ﻧ‪‬ﺑﻮوﻧﻰ ﺑﺎوﮐﯿﺎن ﺑﺒﻨ‪ ‬ﭘﯿﺎوى ﻣﺎ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻏﯿﺮەت ﺑﻮون و ﺑ‪‬ﻧﺎﻣﻮوس ﺑﻮون وەک ﺧﺎ‪‬ﮑﻰ ﭘﯚز‪‬ﺘﯿﭭﻰ ﮐﻮرەﮐ‪‬ﯾﺎن و ﻧﯿﺸﺎﻧ‪‬ى ﺑﺎﻟﻎ ﺑﻮوﻧﻰ ﺋ‪‬و دەزاﻧﻦ‪ .‬ﮐﻮر ﻣﺎﻓﻰ ﺧﯚﯾ‪‬ﺗﻰ درەﻧﮕﺘﺮ ﻟ‪ ‬ﺧﻮﺷـﮑ‪‬ﮐ‪‬ى‬ ‫ﺑ‪‬ﺘ‪‬وە ﻣﺎڵ‪ ،‬ﺑﺮواﺗ‪ ‬ﺳ‪‬ﻓ‪‬ر و ھﺎﺗﻮوﭼﯚى دۆﺳﺘ‪‬ﮐﺎﻧﻰ ﺑﮑﺎت‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﮐﻮر‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬ﮐﺎروﺑﺎرى ﻧﺎو ﻣﺎڵ ﺗ‪‬ﻧﯿﺎ ﯾﺎرﻣ‪‬ﺗ‪‬ﮑﻰ ﺑﭽﻮﮐﯿﺶ ﺑﮑﺎت ھﺎن دەﮐﺮ‪‬ﺖ ﺑ‪‬ﺟﯚر‪‬ﮏ دە‪‬ﯽ ﭼﺎﮐ‪‬ﯾ‪‬ﮐﻰ ﮔ‪‬ورەى ﻟ‪‬ﺣ‪‬ق ﺧ‪‬ﺰاﻧ‪‬ﮐ‪‬ى ﺋ‪‬ﻧﺠﺎم داﺑ‪‬ـﺖ‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬م ﺋ‪‬رﮐﻰ ﺳ‪‬رەﮐﻰ ﮐﭻ ﻣﺎ‪‬ﺪارﯾ‪ ‬ھ‪‬ر ﺋ‪‬و ﺟﯚرەى ﮐ‪ ‬دوزﯾﻨ‪‬وەى ﭘﯿﺸ‪ ‬و ﺳ‪‬رﻣﺎﯾ‪ ‬ﻟ‪ ‬رﯾﺰى ﺋ‪‬و ﮐﺎراﻧ‪ ‬ﻟ‪‬ﻗ‪‬م دەدر‪‬ﺖ ﮐ‪ ‬ﺑﯚ ﮐﻮران دﯾﺎرى ﮐﺮاوە‪.‬‬ ‫ھ‪‬ر ﭼ‪‬ﻧﺪ ﻟ‪ ‬دﻧﯿﺎى ﺋ‪‬ﻣﺮۆدا ﺋ‪‬م دەورو رۆ‪‬ﻧ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﺧ‪‬ﺳﺘﻰ راﺑﺮدوو ﻧﯿ‪ ‬ﺑ‪‬م ﻟ‪ ‬راﺳﺘﯿﺪا ﺗﺎ ﺋ‪‬ﺴﺘﺎش ﺋ‪‬م ﮐﻠﺘﻮورە ﭘﺸﺖ ﺑ‪ ‬ﭘﺸﺖ دەﮔﻮازر‪‬ﺘ‪‬وە وﺗ‪‬ﻧﯿﺎ ﺷ‪‬ﻮازەﮐ‪‬ى ﮔﯚراوە‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬و ژﻧ‪‬ى ﺗﺮ راھ‪‬ﻨﺎﻧﻰ رۆ‪ ‬ﺟﻨﺴﯿ‪‬ﮐﺎن ﺑ‪ ‬ﻣﻨﺪا‪‬ن ﺗ‪‬ﻧﯿﺎ ﺑ‪ ‬ﺋ‪‬رﮐ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺎن ﻟ‪ ‬ﻣـﺎ‪‬وە ﮐﯚﺗـﺎﯾﯽ ﭘ‪‬ﻨـﺎﯾ‪‬ت‪ .‬ﺑ‪‬ﮔﺸـﺘﻰ ﺋ‪‬و ﻣﻨـﺪا‪‬ﻧ‪ ‬ﻟ‪ ‬ژﯾﻨﮕ‪‬ﯾ‪‬ﮐـﺪا ﮔ‪‬ورە دەﺑـﻦ ﮐ‪ ‬ھ‪‬ﺴـﻮﮐ‪‬وﺗ‪‬ﮏ ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬روا‪‬ﺗـﺪا‬ ‫ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـﺪى ﺑ‪‬واﻧ‪‬وە ﻧــﯿ‪ ‬داھـﺎﺗﻮوى ﻓﯿﮑــﺮى ﺋ‪‬وان دروﺳـﺖ دەﮐــﺎت‪ .‬ﺋ‪‬وان ﺑ‪ ‬وﺷــﯿﺎرﯾ‪‬وە ﺋﺎﮔـﺎدارى رەﻓﺘــﺎرى ﮔ‪‬ورەﮐـﺎﻧﻦ‪ ،‬داﯾــﮏ و ﺧﯚﺷــﮑﺎﻧ‪‬ﮏ ﮐ‪ ‬ھ‪‬ﻧـﺪ‪‬ﮑﯿﺎن ﭼﯿــﺮۆک ﺑ‪‬ـﮋى رق وﻗــﯿﻦ و ﺗــﻮرەﯾﯽ و‬ ‫ﺳﻮﮐﺎﯾ‪‬ﺗﻰ ﮐﺮدن و ﺋﯿﺮەﯾﯽ ﮐﺮدن ﺑ‪ ‬ژﻧﺎﻧﻰ ھﺎو رەﮔ‪‬زى ﺧﯚﯾﺎﻧﻦ‪.‬‬ ‫ھﺎوﺳ‪‬راﻧ‪‬ﮏ ﮐ‪ ‬ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﻣ‪‬ﺮدەﮐﺎﻧﯿﺎن ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ژﻧ‪‬ﮑﻰ ﺗﺮ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪى ھ‪‬ﺑ‪‬ﺖ ﺑ‪ ‬دوود‪‬ﻰ ژﻧﻰ ﺑ‪‬راﺑ‪‬رﯾﺎن ﺑ‪ ‬دوژﻣﻨﻰ ﺧﯚﯾﺎن دەزاﻧﻦ وﺗﺎوان و رۆ‪‬ﻰ ﭘﯿﺎوان ﻟ‪‬و ﻧﺎوەدا ﺑ‪‬ﺗ‪‬واوى ﻟ‪‬ﺑﯿﺮ دەﮐ‪‬ن‪.‬‬ ‫داﯾﮑﺎﻧ‪‬ﮏ ﮐ‪ ‬ﮐﻮرﯾﺎن ھ‪‬ﯾ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮو ﮐﭽﺎﻧﻰ دوور وﻧﺰﯾﮑﯿﺎن وەک ﮔﻮرگ دەﺑﯿﻨﻦ ﮐ‪ ‬ﭼـﺎوەرواﻧﻦ ﮐـﻮرە ﺗﺎﻗـﺎﻧ‪‬ﮐ‪ ‬ﺑـﺨ‪‬ﻧ‪ ‬داوەوە‪ ،‬ھ‪‬ر ﺑ‪‬و ھﯚﯾ‪‬ﺷـ‪‬وەﯾ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﺗﺎواﻧﺒـﺎر ﮐـﺮدن وﺳـﻮﮐﺎﯾ‪‬ﺗﻰ ﭘ‪‬ﮑﺮدﻧـﻰ ﻟ‪‬ﺑـﻦ‬ ‫ﻧ‪‬ھﺎﺗﻮوی ﺧﯚﯾﺎن ﺳ‪‬ﺑﺎرەت ﺑ‪ ‬ﮐﭽﺎﻧﻰ دەورو ﭘﺸﺖ دەﺳﺖ ﭘ‪‬ﺪەﮐ‪‬ن‪ .‬ﺗﺎ ﺟ‪‬ﯿ‪‬ک ﮐ‪ ‬ﮐﺎر دەﮔﺎﺗ‪ ‬ﺗ‪‬ﺮۆرى ﮐ‪‬راﻣ‪‬ت و ﺷ‪‬ﺧﺴﯿ‪‬ﺗﻰ ھ‪‬ﻧﺪ‪‬ﮏ ﮐ‪‬ﺳﻰ ﺗﺮ‪.‬‬ ‫ﮐﭽﺎن زۆر زوو دەﮔ‪‬ﻧ‪ ‬ﺗ‪‬ﻣ‪‬ﻧﻰ ﺧﯚﻧﺎﺳﯿﻦ و ﻻو‪‬ﺘﻰ‪ ،‬ﺑﯚﯾ‪ ‬ھ‪‬ر ﺑ‪‬ﭘ‪‬ﻰ ھ‪‬ﻣﺎن ﭘ‪‬روەردەى ﻗﯚﻧﺎﻏﻰ ﻣﻨﺪا‪‬ﯿﺎن ﺑ‪‬ردەوام ﺳ‪‬رﻗﺎ‪‬ﻰ ﺧـﯚ رازاﻧـﺪﻧ‪‬وە و ﺟـﻮاﻧﮑﺮدﻧﻰ ﺧﯚﯾـﺎن دەﺑـﻦ ﺋ‪‬وﯾـﺶ ﻧ‪‬ک ﺑـﯚ ﺧﯚﯾـﺎن‬ ‫ﺑ‪‬ﮑﻮ ﺑﯚ ﮐ‪‬ﺳﺎﻧﻰ ﺗﺮ‪ ،‬ﺋ‪‬وان ﻓ‪‬ﺮ دەﺑﻦ ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺑ‪‬دەﺳﺖ ھ‪‬ﻨﺎﻧﻰ ﮐﻮران ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﯾ‪‬ک ﮐ‪‬ﺒﺮﮐ‪ ‬ﺑﮑ‪‬ن ﺗ‪‬ﻧﺎﻧ‪‬ت زۆر ﺟﺎر ﮐ‪‬ﺳﻰ ﺑ‪‬راﺑ‪‬رﯾﺎن ﺑ‪ ‬ﻗ‪‬ﺣﺒ‪ ‬ﻧﺎوﻟ‪‬ﺪەﺑ‪‬ن و ﺗـﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾـﺎن ھ‪‬ﺑ‪‬ـﺖ ﻟ‪‬ﺑ‪‬ر ﭼـﺎوى‬ ‫ﺋ‪‬و ﭘﯿﺎوەى ﮐ‪ ‬ﺧﯚﺷﯿﺎن دەوى ﺳﻮﮐﺎﯾ‪‬ﺗﻰ ﺑ‪ ‬ھﺎو رەﮔ‪‬زەﮐﺎﻧﯿﺎن دەﮐ‪‬ن‪ .‬ﺋ‪‬وان ھﺎوﺳ‪‬رﮔﯿﺮى دەﮐ‪‬ن و ﭘﯿﺎو ﺑ‪ ‬ﭼﺎوى ﺳ‪‬رﻣﺎﯾ‪ ‬و ﮐﺎ‪‬ﯾ‪‬ﮐﻰ ﺑ‪‬ﻧﺮخ ﭼﺎوﻟ‪‬ـﺪەﮐ‪‬ن ﮐ‪ ‬دەﺑـ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﭼﻨـﮓ ھـﺎو رەﮔ‪‬زەﮐـﺎﻧﻰ‬ ‫ﺧﯚى دوورى ﺑﺨﺎﺗ‪‬وە‪ .‬ﮐﭽ‪‬ﮏ ﮐ‪ ‬ھﺎوﺳ‪‬رﮔﯿﺮى ﺋ‪‬ﻧﺠﺎم ﻧ‪‬داﺑ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻣﯿﻮاﻧﯿ‪‬ﮐﺎن و دەﻋﻮەﺗﻰ دوﺳﺘ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺪا راﺣ‪‬ت ﻧﯿ‪ ،‬ﺑ‪‬ﺟﻠ‪ ‬رووﺗ‪‬ﮐﺎﻧﯿ‪‬وە ﻟ‪ ‬ﻣﯿﻮاﻧﻰ ﺑ‪ ‬ﭼﺎو‪‬ﮑﻰ ﺗـﺮ ﺳـ‪‬ﯾﺮ دەﮐﺮدر‪‬ـﺖ‪ ،‬رەﻓﺘﺎرەﮐـﺎﻧﻰ‬ ‫دەﺧﻨ‪ ‬ژ‪‬ﺮ ﭼﺎوەد‪‬ﺮﯾ‪‬وە‪ ،‬ﺑ‪‬م ﭘﯿﺎوان ﻟ‪‬م ﻧﺎوەدا ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺎﻧﻰ ﺑ‪‬ﺪەﻧﮕﻦ ﮐ‪ ‬ژﻧﺎن ﺑ‪ ‬دوژﻣﻨﺎﯾ‪‬ﺗﻰ ﯾ‪‬ﮐﺘﺮ ﻟ‪ ‬ھ‪‬و‪‬ﯽ رزﮔﺎر ﮐﺮدﻧﯿﺎﻧﻦ‪.‬‬ ‫ﭼ‪‬ﻣﮑﮕ‪‬ﻟ‪‬ﮏ وەک ﺑﻮوک‪ ،‬ﺧ‪‬ﺳﻮو‪ ،‬دش و ﺷﺘﻰ ﻟ‪‬م ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮوﯾﺎن ﺑﺎﺳﮑ‪‬رى ﺋ‪‬و دوژﻣﻨﺎﯾ‪‬ﺗﯿ‪ ‬د‪‬ﺮﯾﻨ‪‬ﯾ‪‬ن ﮐ‪ ‬ژﻧﺎن ﺑ‪‬ھﯚى ﻓ‪‬ﺮ ﺑﻮوﻧﯿـﺎن ﻟ‪ ‬ﮐﻠﺘـﻮور و ﺋـﺎﯾﯿﻨ‪‬وە ﭘﺸـﺖ ﺑ‪ ‬ﭘﺸـﺖ ﮔﻮاﺳـﺘﻮﯾﺎﻧ‪‬ﺗ‪‬وە و‬ ‫ﺑ‪‬ردەوام ﻟ‪ ‬ھ‪‬و‪‬ﻰ ﻧﻮ‪‬ﮑﺮدﻧ‪‬وەى دان‪ ،‬ﺋ‪‬وان ﭘ‪‬ﺶ ﺋ‪‬وەى ﻓ‪‬ﺮى ﺧﯚﺷ‪‬وﯾﺴﺘﻰ ﯾ‪‬ﮐﺘﺮ ﺑﻦ ﻓ‪‬ﺮ ﮐﺮاون ﺑ‪‬ردەوام ﻟ‪ ‬ﮐ‪‬ﺒﺮﮐ‪‬ﻰ ﯾ‪‬ﮐﺘﺮداﺑﻦ‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬و ﮐﺎﺗ‪‬وەى ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺷﻮﻧﺎﺳﻰ ﺧﯚﯾﺎن و ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯿﺎن ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎ وەک ژن ﺋﺎﺷﻨﺎ دەﺑﻦ ﮐ‪‬ﺒﺮﮐﯽ ﺑﯚ ﮔ‪‬ﯾﺸﺘﻦ ﺑ‪‬و ﭘ‪‬ﮕ‪‬ﯾ‪ ‬دەﺳﺖ ﭘ‪‬ﺪەﮐﺎت‪.‬‬ ‫ﺷ‪‬ڕ‪‬ﮑﻰ ﺷﺎراوە ﮐ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﺋﺎراﯾﺸﺘﮑﺮدﻧﻰ زﯾﺎدە ﻟ‪ ‬ﺣ‪‬د و ھ‪‬ﺴﻮﮐ‪‬وﺗﻰ ز‪‬ﺪە رۆﯾﺎﻧ‪ ،‬ﺑﺎرھ‪‬ﻨﺎﻧﻰ ﻟ‪‬ﺷﯿﺎن وەک ﺑﺎرﺑﻰ و ھ‪‬و‪‬ﻰ ﻟ‪‬و ﭼ‪‬ﺷﻨ‪ ‬دەﺳﺖ ﭘ‪‬ﺪەﮐﺎت‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬م ﻧـﺎوەدا ﺑﻨ‪‬ﻣــﺎ‪ ،‬ﮔﯚﻣ‪‬ﮕــﺎو ﺑ‪‬ﺗــﺎﯾﺒ‪‬ﺗﻰ داﯾﮑــﺎن و ژﻧــﺎﻧﻰ ﺧــﺰم ﻟ‪ ‬ﭘﺸــﺘﯿﻮاﻧﻰ ﮐـﺮدن ﺋ‪‬م ھ‪‬ﺳــﺘ‪ ‬رۆ‪‬ﮑــﻰ ﻧﺎڕاﺳــﺘ‪‬وﺧﯚ دەﮔ‪‬ــﺮن‪ .‬ﺋ‪‬وان ﺑ‪‬ردەوام ﺋ‪‬و ﺑ‪‬وەى ﮐﭽ‪‬ﮑــﻰ ﺑــﺎش و ﺟــﻮان ﺑ‪‬ــﺖ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ‬ ‫ﮐ‪‬ﺳﺎﻧﯿﺘﺮ ھ‪‬ﺪەﺳ‪‬ﻧﮕ‪‬ﻨﻦ‪ ،‬ﺋ‪‬و ﻧ‪ ‬ﺑﯚ ﺳ‪‬رﮐ‪‬وﺗﻨﻰ ﻟ‪ ‬ﺑﻮارى ﺧﻮ‪‬ﻨﺪن ﺑ‪‬ﮑﻮو ﺑ‪‬ھﯚى ﻣﺎ‪‬ﺪارى‪ ،‬ﺧﯚ رازاﻧﺪﻧ‪‬وەو ﻟ‪ ‬ﺋﺎﮐﺎﻣﺪا ﺑﯚ ﺑﺮدﻧ‪ ‬ﺳ‪‬رەوەى ﺷﺎﻧﺴﻰ ھﺎوﺳ‪‬رﮔﯿﺮى دەﺧ‪‬ﻧ‪ ‬ژ‪‬ﺮ ﻓﺸﺎرەوە‪.‬‬ ‫ژﻧﺎن ھ‪‬ر ﻟ‪ ‬ﻣﻨﺪا‪‬ﯿﯿ‪‬وە ﻓ‪‬ﺮى ﺷ‪‬ڕ و ﮐ‪‬ﺒﺮﮐﺂ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ژﻧﺎﻧﯿﺘﺮ دەﮐ‪‬ن و ﺋ‪‬م ﮐ‪‬ﺒﺮﮐ‪‬ﯿ‪ ‬ﺗﺎ ﺟ‪‬ـﯿ‪‬ک ﭘ‪‬رە دەﺳـﺘ‪‬ﻨ‪‬ﺖ ﮐ‪ ‬ﺋﯿﺘـﺮ دواى ﻣـﺎوەﯾ‪‬ک ﮐ‪‬ﺒﺮﮐـﺂ ﺗ‪‬ﻧﺪروﺳـﺖ ﻟ‪‬ﺑﯿـﺮ دەﭼ‪‬ـﺘ‪‬وەو دەﺑـﻨ‪ ‬ژﻧﺎﻧ‪‬ـﮏ ﮐ‪‬‬ ‫ھ‪‬ﻣﻮو ھ‪‬و‪‬ﻰ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﯚ ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺑﻮوﻧﯿﺎن ﻟ‪ ‬ﺑﺎﻗﻰ ژﻧﺎﻧﻰ ﺗﺮ دەﺧ‪‬ﻧ‪‬ﮔ‪‬ڕ ﺗﺎ ﻧ‪‬وەک ھﯚﮐﺎر‪‬ﮏ ﺑﺪەﻧ‪ ‬دەﺳﺖ ھﺎوﺳ‪‬رەﮐﺎﻧﯿﺎن ﺗﺎ ﻟ‪‬ﯿﺎن ھ‪‬ﮕ‪‬ر‪‬ﻨ‪‬وە‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪37 :‬‬

‫‪Page : 37‬‬

‫رﯾﺸﻪی ﻧﺎﺑﻪراﺑﻪری رهﮔﻪزی ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾﻪﻛﺪا دهﺑ‪‬ﺘﻪ ھﯚ و ھﯚﻛﺎری ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻛﻪ ژﻧﺎن روﺑﻪروی دهﺑﻨﻪوه‪ .‬ﺋﯿﻤﻪ ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾﻪﻛﯽ ﭘﯿﺎو ﺳﺎﻻرﯾﺪا ژﯾﺎن دهﻛـﻪﯾﻦ‪ ،‬ﺋﯿـﺮان ﻟـﻪ زوﻣـﺮهی ﺋـﻪو و‪‬ﺗﺎﻧﻪﯾـﻪ‬ ‫ﻛﻪ ھﻪ‪‬واردﻧﯽ رهﮔﻪزی ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ ﺑﻪرﺑ‪‬و ﺑﻮوﻧﯽ ھﻪﯾﻪ و ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﻻواز ﻛﺮدووه‪ .‬ﺋﯿﻤﻪ ﺷﺎھﯿﺪی ﺟﯚرهھﺎ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ﺋﺎزاری دژ ﺑﻪ ژﻧﺎﻧﯿﻦ و دهﺑﯿﻨﯿﻦ ﺑـﻪ ھـﯚی ﺋـﺎزارو و ﺋﻪزﯾـﻪﺗﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪ و‬ ‫ﻛ‪‬ﺸﻪﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎو ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﺋﺎﻣﺎری ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ ژﻧﺎن ﺗﺎ چ رادهﯾﻪك ﭘﻪرهی ﺳﻪﻧﺪووه‪.‬‬ ‫ﺋﯿﺮان ﻟﻪ زوﻣﺮهی ﺋﻪو و‪‬ﺗﺎﻧﻪﯾﻪ ﻛﻪ ھﻪ‪‬واردﻧﯽ رهﮔﻪزی ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ ﺑﻪرﺑ‪‬و ﺑﻮوﻧﯽ ھﻪﯾﻪ و ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﻻواز ﻛﺮدووه‪ .‬ﺋﯿﻤـﻪ ﺷـﺎھﯿﺪی ﺟﯚرهھـﺎ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی و ﺋـﺎزاری دژ ﺑـﻪ ژﻧـﺎﻧﯿﻦ و دهﺑﯿﻨـﯿﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ھﯚی ﺋﺎزارو و ﺋﻪزﯾﻪﺗﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ و ﻛ‪‬ﺸﻪﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎو ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﺋﺎﻣﺎری ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ ژﻧﺎن ﺗﺎ چ رادهﯾﻪك ﭘﻪرهی ﺳﻪﻧﺪووه‪.‬‬ ‫ﮔﻮﺷﺎره ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯿﻪﻛﺎن وهك ﺧﻪﺳﺎر‪‬ﻜﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﻟﻪ زۆرﺑﻪی و‪‬ﺗﺎﻧﯽ دوﻧﯿﺎ و ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒـﻪت ﻟـﻪ ﺋﯿـﺮاﻧﯿﺶ ھﻪﯾـﻪ‪ ،‬ﻟـﻪ ﺋ‪‬ـﺮان ھـﯿﭻ ﺟﯚر‪‬ـﻚ وﺷـﯿﺎرﻛﺮدﻧﻪوه و راھ‪‬ﻨـﺎن و زاﻧﯿـﺎری ﻟـﻪ ﺳـﻪر ﭼـﻪﻣﻜﯽ‬ ‫ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻧﯿﯿﻪ و ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﻟﻪ راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﻪ ﮔﺸﺘﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳﻪر ﺑﻪ دهو‪‬ﻪﺗﯿﺶ ﻟﻪو ﺑﻮارهدا ﭘﺮۆﭘﺎﮔﻪﻧﺪهی ﺑﯚ ﻧﺎﻛﻪن‪ ،‬ر‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻜﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚ و ﺋﻪوﺗﯚ ﺑﯚ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻛﺮدن ﻟﻪو ژﻧﺎﻧﻪی ﻛـﻪ‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺎن ﻟﻪﮔﻪڵ دهﻛﺮ‪‬ﺖ ﺑﻮوﻧﯽ ﻧﯿﯿﻪ و ﺑﻪداﺧﻪوه ژﻧﺎن ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾﻪك دهژﯾﻦ ﻛﻪ ﺧﻮدی دهو‪‬ﻪت ھﯚﻛﺎری ﺳﻪرهﻛﯽ ﻛﺮدهوهی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋﯾﯿﻪ ﺑﻪ دژی ژﻧﺎن و ﻛﭽﺎن‪.‬‬ ‫ﻛﺎﺗ‪‬ﻚ ﺑﺎﺳﯽ دﯾﺎردهی ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن دهﻛﺮ‪‬ﺖ ﯾﻪﻛﻪﻣﯿﻦ ﺷﺘ‪‬ﻚ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣ‪‬ﺸﻜﯽ ھﻪﻣﻮوان دهﮔﺎت ﺋﻪو ﻛﺮدهوه)ﻓﯿﺰﯾﻜﯽ(ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯿﻪ ﻛﻪ ﺑﺮﯾﺘﯿﻪ ﻟﻪ زهﺑـﺮ و ﻟ‪‬ـﺪان و ﯾـﺎ ﻛﻮﺷـﺘﻨﯽ ژﻧـﺎن ﺑـﻪ ﺑﯿـﺎﻧﻮی‬ ‫ﻧﺎﻣﻮوﺳﯽ ﺑﻪ‪‬م ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺋﻪﻣﻪ ﻟﻪ ﺧﯚ ﻧﺎﮔﺮ‪‬ﺖ ﺑﻪ‪‬ﻜﻮو زۆر ﻧﻤﻮﻧﻪی دﯾﻜﻪی وهك‪ :‬ﭼﻪوﺳﺎﻧﺪﻧﻪوهی ژن‪ ،‬ﺑ‪‬ﺒﻪش ﻛﺮدﻧﯽ ژن ﻟﻪ ﺋﺎزادﯾﯿـﻪ ﺳـﻪرهﺗﺎﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ وهك ﭼﻮوﻧـﻪدهرهوه ﻟـﻪﻣﺎڵ ﯾـﺎن و‪‬ت‬ ‫و ﻣﺎﻓﯽ ﺗﻪ‪‬ق ﺑ‪‬ﺒﻪﺷﻦ ﻛﻪ ﺧﯚی ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪك ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻪ دژی ﻣﺮۆﭬ‪‬ﻚ‪.‬‬ ‫زۆر ﺟﺎر ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ھﻪﯾﻪ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﯽ ﻣﺎ‪‬ﯽ و دۆﺧ‪‬ﻚ ﻛﻪ ژﻧﺎن ﻟﻪ ئ◌َ ﯾﺮان ھﻪﯾﺎﻧﻪ ﭼﯚﻧﻜﻮو ﻣﺎﻓﯽ ﺋﻪﻻق ﺑﯚ ﭘﯿﺎو ﭘـﺎر‪‬ﺰراوه و دهﺗﻮاﻧ‪‬ـﺖ ژﻧﻪﻛـﻪی ﺗـﻪ‪‬ق ﺑـﺪات ﺑـﻪ‪‬م زۆر‪‬ـﻚ‬ ‫ﻟﻪ ژﻧﺎن ﺋﻪﮔﻪر ﺑﯿﺎﻧﮫﻪو‪‬ﺖ ﺋﻪ‪‬ق ﺑﮕﺮن دهﺑ‪‬ﺖ ھﻪﻣﻮو ﻣﺎڵ و ﺳﻪروهت و ﺳﺎﻣﺎﻧﯽ ﺑﺒﻪﺧﺸ‪‬ﺖ ﺗﺎوهﻛﻮو ﺑﺘﻮاﻧ‪‬ﺖ رزﮔﺎری ﺑ‪‬ﺖ ھﻪر ﺑﻪو ﭘ‪‬ﯿﻪ ﺋﻪوه دهﺑ‪‬ﺘﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻣﺎ‪‬ﯽ دژی ژﻧﺎن ﯾـﺎن ﯾﺎﺳـﺎی ﻣﯿـﺮاس‬ ‫ﻛﻪ ﺧﯚی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻚ ﺗﻪوهر ﻟﻪ ﺧﯚ دهﮔﺮ‪‬ﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی ﻣﺎ‪‬ﯽ دهژﻣ‪‬ﺮدر‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮوﻧﻪﯾﻪﻛﯽ دﯾﻜﻪ ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﺑﻮاری روﺣﯽ و رهواﻧﯿﯿﻪ ﺋﻪوﯾﺶ ﺑﻪ ھﯚی ﺋﻪوهﯾﻜﻪ ﻟﻪ ﺋ‪‬ﺮان ﻓﺮهژﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﻪ و ﻣﻪﺷﺮوﻋﯿﯿﻪﺗﯽ ھﻪﯾﻪ ﺋﻪﻣﺎﻧﻪ ﻟـﻪ ﺑـﻮاری روﺣـﯽ و رهواﻧـﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪﯾـﻪك ﻟـﻪ‬ ‫ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋﯾﯿﻪ ﭼﻮﻧﻜﻮو ھﻪﻣﻮو ﻛﺎت ژﻧﺎن ﺑﯿﺮ ﻟﻪوه دهﻛﻪﻧﻪوه ﻛﻪ ھﺎوﺳﻪرهﻛﺎﻧﯿﺎن ژﻧﯿﺎن ﺑﻪﺳﻪر د‪‬ﻨﻦ ﯾﺎن ﺗﻪ‪‬ق دهدر‪‬ﻦ و ﺑﯿﺮ ﻟﻪ ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﻧﺎﺋﻪﻣﻨﯽ وﺋﺎﺳـﺎﯾﺶ دهﻛﻪﻧـﻪوهو ﻟـﻪ ﺑـﻮاری روﺣـﯽ و رهواﻧـﯽ‬ ‫و‪‬ﺮان دهﺑﻦ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋﯾﻪك ﻛﻪ ﻟﻪ زۆرﺑﻪی و‪‬ﻧﺎن و ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﻟﻪ ﺋﯿﺮاﻧﯽ ژ‪‬ﺮ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴ‪‬ﻣﯽ ھﻪﯾﻪ و زۆرﺑﻪی ژﻧﺎن روﺑﻪروی دهﺑﻨﻪوه ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی ﺳﯿﺎﺳﯿﯿﻪ‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬ﻤﻪ ﭘﯿﻮﯾﺴﺘﻤﺎن ﺑﻪ ﭼﺎﻛﺴﺎزی و ﭘ‪‬ﺪاﭼﻮوﻧﻪوهﯾﻪﻛﯽ زۆر ﺑﻨﻪرهﺗﯿﯿﻪ ﻟﻪ ﯾﺎﺳﺎی ﻛﯚﻣﺎری ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﺋﯿﺮان ﻟﻪ ﺳﻪر ﭘﺮﺳﯽ ژﻧﺎن و دهﺑ‪‬ﺖ ﭼﺎرهﺳﻪرﯾﺎن ﺑﯚ ﺑﻜﺮ‪‬ﺖ ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ژﻧﺎﻧﯽ رۆژھﻪ‪‬ت‬

‫ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬دژى ژﻧﺎن‬ ‫وەرﮔ‪‬ﺮان ﻟ‪ ‬ﻓﺎرﺳﯿﯿ‪‬وە‪ :‬ﻣﺎرﯾﺎ ﺣ‪‬ﺳ‪‬ﻧﭙﻮر‬ ‫ﺳﺎ‪‬ﻧ‪‬ﮑﻰ دوور و در‪‬ﮋە‪ ،‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋى ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ وﺷـ‪‬ى ﭘﯿـﺎو ﺗـ‪‬ﮑ‪‬ڵ ﺑـﻮوە و ﺷﻮﻧﺎﺳـ‪‬ﮑﻰ ﭘﯿـﺎواﻧ‪‬ى ﺑ‪‬ﺧـﯚوە ﮔﺮﺗـﻮوە‪،‬‬ ‫ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﺟ‪‬ﺳــﺘ‪‬ﯾﯽ وﻧــﺎ ﺟ‪‬ﺳــﺘ‪‬ﯾﯽ ﮐ‪ ‬ﭘﯿــﺎوان ﻟ‪ ‬دژى ژﻧــﺎن ﺑ‪‬ﮐــﺎری د‪‬ــﻨﻦ و ر‪‬ﮑﺎرﮔ‪‬ﻟ‪‬ــﮏ ﮐ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﭘﺎﻧﺘــﺎﯾﯽ‬ ‫ﻧ‪‬ﻮﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ ﺋ‪‬ﻧﺠﺎم دەدر‪‬ﺖ ﺑﯚ ﺋ‪‬وى ﺋ‪‬و ﻗ‪‬ﯾﺮاﻧ‪ ‬ﺟﯿﮫﺎﻧﯿ‪ ‬ﺑﯚ ﻧﺰﻣﺘﺮﯾﻦ ﺋﺎﺳﺖ داﺑ‪‬ز‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬ﮔ‪‬رﭼﻰ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﭼ‪‬ﻣﮑ‪‬ﮑﻰ ﺗـ‪‬ﮑ‪‬و ﺑ‪ ‬ﮐﻠﺘـﻮرە و ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـﺎﯾ‪‬ک دەرﮐ‪‬وﺗ‪‬ی ﺟﯚراوﺟـﯚرى ﺧـﯚى ھ‪‬ﯾ‪،‬‬ ‫ﺑ‪‬م ﻟ‪ ‬ﮐﯚﺗﺎﯾﯿﺪا ﺋﺎﺳ‪‬وارەﮐﺎﻧﻰ دەﺑ‪‬ﺘ‪ ‬ھﯚى روﺧﺎﻧﻰ ﻧﺎﺧﻰ ﻣﺮۆڤ ﮐ‪ ‬زۆر ﺑ‪‬ﺳ‪‬ﺧﺘﻰ ﻗ‪‬رەﺑﻮو دەﺑ‪‬ـﺘ‪‬وە‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬ﺴـــﺘﺎش ﺋ‪‬م ﻧﻮﺳـــﺮاوەﯾ‪ ‬ﺑ‪‬دواى ﮔ‪‬ڕاﻧـــﯽ و‪‬ﻣـــﻰ ﺋ‪‬و ﭘﺮﺳـــﯿﺎرەﯾ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧـــﺪ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺋ‪‬و ﺗ‪‬وەرەﯾ‪ ‬د‪‬ـــﺘ‪‬‬ ‫ﺋﺎراوە‪ ،‬ﮐ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى دژى ژﻧـﺎن ﺗ‪‬ﻧﯿـﺎ ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن ﭘﯿـﺎواﻧ‪‬وە روودەدات و ھ‪‬ر ﺋ‪‬و ﺟـﯚرە ﻟ‪ ‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻟ‪ ‬ﺧـﯚ‬ ‫دەﮔﺮ‪‬ﺖ ﮐ‪ ‬دەﯾﺎن ﺟﺎر ﺑﯿﻨﯿﻮﻣﺎﻧ‪‬؟‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﺑ‪‬ﭘ‪‬ﻰ ﺋ‪‬وەى ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ﮐﺎم ﺟﯚر و ﻟ‪ ‬ﮐﻮێ روودەدا دەﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ﺷﺎراوە ﯾﺎ ﺋﺎﺷﮑﺮا ﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ھ‪‬وڵ ﺑﯚ دۆزﯾﻨ‪‬وەی ھﯚﮐﺎر و رﯾﺸ‪‬ى ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﺋﺎﺷﮑﺮا ﮐﺎر‪‬ﮑﻰ ﮔﺮان ﻧﯿ‪ ،‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﺣﮑﻮوﻣﻰ‪ ،‬ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ و زۆر‪‬ـﮏ ﻟ‪ ‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾ‪ ‬ﺟ‪‬ﺳـﺘ‪‬ﯾﯿﯿ‪‬ﮐﺎن ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـﺎ‪ ،‬ﻧﻤـﻮﻧ‪‬ى ﺋﺎﺷـﮑﺮاى ﺋ‪‬و ﺟـﯚرە ﻟ‪‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾ‪‬ن‪ .‬ﺑ‪‬م ﺟﯚرى دووھ‪‬م ﻟ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى واﺗ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﺷﺎراوە و ﻧﺎ وﺷﯿﺎراﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻰ ﺑ‪ ‬ﻟ‪‬ﮑﯚ‪‬ﯿﻨ‪‬وەى زۆرﺗﺮ ھ‪‬ﯾ‪ .‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﺷﺎراوە ﺑ‪ ‬دوو ﺷ‪‬ﻮە داﺑ‪‬ش دەﮐﺮ‪‬ﺖ‪:‬‬ ‫ﯾ‪‬ﮐ‪‬م ﺋ‪‬وەى ﮐ‪ ‬ﺋ‪‬م ﺟﯚرە ﻟ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﺋ‪‬ﮔ‪‬رﭼﻰ ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯿ‪ ‬ﺑ‪‬م ﻟ‪‬ﺷﻮ‪‬ﻨ‪ ‬ﮔﺸﺘﯿ‪‬ﮐﺎن روو ﻧﺎدات‪ ،‬وەک ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﺧ‪‬ﺰاﻧﻰ ﻟ‪ ‬ﻣﺎ‪‬وە روودەدات و وەک ﻧﮫ‪‬ﻨﯿ‪‬ک دەﻣ‪‬ﻨ‪‬ﺘ‪‬وەو ﺑﺎس ﻧﺎﮐﺮ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫دووھ‪‬ﻣﯿﺎن ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯽ ﻧﯿ‪ ‬ﺑ‪‬ﮑﻮ ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪‬ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﮐﻠﺘﻮرى ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋ ﺋـﺎﻣ‪‬ﺰە ﮐ‪ ‬ﺑ‪‬ھـﯚى ﻧـﺎ وﺷـﯿﺎرﯾ‪‬وە روودەدات‪ .‬ﺋ‪‬م ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾ‪ ‬ﺋ‪‬وەﻧـﺪە دەروﻧـﯿ‪ ‬ﮐ‪ ‬دەﺗﻮاﻧ‪‬ـﺖ ﺑﺒ‪‬ـﺖ ﺑ‪‬ﺷـ‪‬ﮑﻰ ﺋﺎﺳـﺎﯾﯽ‬ ‫ژﯾﺎن و ﮐﻠﺘﻮر و ﻧ‪‬رﯾﺘﯽ ھ‪‬ر ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎﯾ‪‬ک‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪36 :‬‬

‫‪Page : 36‬‬

‫ﺳ‪‬ﻛﻪرهﻛﺎن و ﺋﻪﻟﻜﻮل‪ ،‬ﺑ‪‬ﻜﺎری و ﻗﻪﯾﺮاﻧﯽ ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ دﯾﻜﻪ ھﻪﯾﻪ‪ ،‬ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋی زۆرﺗﺮ دهﺑﯿﻨﺮ‪‬ﺖ‪ .‬ﺋﻪو ﭘﯿﺎواﻧﻪی ﻛﻪ ﻟﻪ ﻣﻨﺪا‪‬ﯿﺪا ﺑﻪردهوام ﭼﺎوﯾـﺎن ﻟـﻪ ﺋـﺎزار و ﻟ‪‬ـﺪاﻧﯽ ژﻧـﺎﻧﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑـﻮوه‪،‬‬ ‫ﻟﻪ داھﺎﺗﻮودا زۆرﺗﺮ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺧﯚﯾﺎن دهﻧﻮ‪‬ﻨﻦ‪ .‬ﻛﻪﺳﺎﻧﯽ ﺑ‪ ‬ﺋﻪزﻣﻮون‪ ،‬ﺑ‪ ‬ﺗﺎﻗﻪت‪ ،‬ﮔﺮ‪‬ﺪراو ﺑﻪ ﺷﻮ‪‬ﻨ‪‬ﻚ و ﺑﻪ ھﻪر ﻻﯾـﻪﻧ‪‬ﻚ‪ ،‬ﻧﺎﺳـﻪﻗﺎم ﻟـﻪ ﺑـﺎری دهرووﻧـﯽ و ﺋﻪواﻧـﻪی وا ھﻪﺳـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ دهﻛﻪن‪ ،‬زۆرﺗﺮ دژی ژﻧﺎن ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋی ﺑﻪﻛﺎر دهھ‪‬ﻨﻦ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی‪ ،‬ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺧﯚی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی د‪‬ﻨ‪‬ﺖ و ﺑﻪواﺗﺎﯾﻪﻛﯽ دﯾﻜﻪ‪ ،‬ﺑﯚ ﺧﯚی ﺑﻪرھﻪﻣﮫ‪‬ﻨﻪره‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺪا‪‬ﻚ ﻛﻪ ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﻛﻪﯾﺪاو ﻟﻪ ﻛﺎﺗﯽ ﻣﻨﺪا‪‬ﯽ‪ ،‬ﺳﻪرﻣﻪﺷﻘﯽ ھﻪ‪‬ﺸﺎﺧﺎن و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﻟﻪ ﺑﻪردهﺳﺘﺪاﯾﻪ‪ ،‬ﻟﻪ داھﺎﺗﻮودا ھﻪ‪‬ﺴﻮوﻛﻪوﺗﯽ ﻟﻪوﺷ‪‬ﻮه ﻟﻪ ﺧﯚی ﻧﯿﺸﺎن دهدات‪ .‬ﻟﻪراﺳﺘﯿﺪا‪ ،‬ھ‪‬ﻤﺎﺳﺎزی ﻟـﻪ‬ ‫ﺗﺎﻛﯽ ﺗﻮﻧﺪرهو و ﺑﻜﻪری ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﯽ دهرووﻧﯽ ﺑﯚ ﺋﻪزﻣﻮون ﻛﺮدﻧﯽ ھﻪ‪‬ﺴﻮوﻛﻪوﺗ‪‬ﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪت و ﻧﺎﺋﺎﺳﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﻟﻪرادهﺑﻪدهری ﻏﻪﯾﺮی ﺳﺮووﺷﺘﯽ ﺑﯚ ﻧﯿﺸﺎن داﻧﯽ ھﻪ‪‬ﺴﻮوﻛﻪوﺗﯽ ﭘﯿﺎواﻧﻪ‪،‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘﯿﺎوﺳﺎﻻراﻧﻪی ﻧﺎو ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ‪ ،‬ﺑ‪‬ﺪهﻧﮕﯽ و ﻗﺒﻮوڵ ﻛﺮدن ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ژﻧﺎن‪ ،‬و ھﯚﻛﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﻓﻪرھﻪﻧﮕﯽ‪ ،‬ژﯾﻨﮕﻪﯾﯽ و ﺟﻮﮔﺮاﻓﯿـﺎﯾﯽ ﻟـﻪ رووداﻧـﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻟـﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾﻪﻛـﺪا ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾـﻪﻛﯽ‬ ‫ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﺎن ھﻪﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزهرﮔﺎﻧﯽ و ﺑﻪﻛﺎرھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺳ‪‬ﻜﺴﯽ ژﻧﺎن‪ ،‬ﻓﺮۆﺷـﺘﻨﯽ ﻛﭽـﺎﻧﯽ ﺗﻪﻣـﻪن ﺧـﻮار و ﻣﻨـﺪاڵ ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن ﺑﺎوﻛـﺎﻧﯽ ھـﻪژار ﺑـﯚ ﻧﺎوﻧـﺪهﻛﺎﻧﯽ ﻟﻪﺷﻔﺮۆﺷـﯽ و ﺑﻪرھـﻪم ھ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ ﻓـﯿﻠﻢ ﮔـﻪﻟﯽ ﻧﺎﺋـﻪﺧﻼﻗﯽ و ﺳ‪‬ﻜﺴـﯽ ﻟـﻪ‬ ‫رۆژﺋﺎوا‪ ،‬ﻟﻪ ﺧﺎ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑﻪرﭼﺎو و زهﻗﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻣﯚد‪‬ﺮن دژی ژﻧﺎن ﺑﻪ ﺋﻪژﻣﺎر د‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺑ‪ ‬ﮔﻮﻣﺎن ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن‪ ،‬دﯾﺎردهﯾﻪﻛﯽ ﭼﻪﻧﺪ رهھﻪﻧﺪﯾﻪ‪ ،‬ﺑﯚﯾﻪ ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪ ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺋﻪو ﺧﻪﺳﺎره‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯽ ﺑﻪ دهرﻣﺎن و ﭼﺎرهﺳﻪری ﭼﻪﻧﺪ رهھﻪﻧﺪﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ دهرﻣﺎﻧﯽ )ﭼﺎرهﺳﻪری ﻟﻪ ﻧﺎو ﻣﺎ‪‬ﻧﺪا(‪ ،‬درووﺳﺖ ﻛﺮدﻧﯽ ﺷﻮ‪‬ﻨﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪﻣﻦ ﺑﯚ ﺋﻪواﻧﻪی وا ﺗﻮوﺷﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی دهﺑﻦ و ﭘﺎ‪‬ﭙﺸﺘﯽ و ﻻﯾﻪﻧﮕﺮی ﯾﺎﺳـﺎﯾﯽ ﻟـﻪو ژﻧﺎﻧـﻪ‪ ،‬ﺑﻪﺷـﺪاری ﻟـﻪ ﻛﯚرﺳـﻪﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﭘﻪروهردهی ﭘ‪‬ﺶ ھﺎوﺳﻪرﮔﯿﺮی‪ ،‬راو‪‬ﮋﻛﺎری و راو‪‬ﮋﮔﺮﺗﻨﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺑﯚ ھﺎوﺳﻪرﮔﯿﺮی‪ ،‬ﺑﺮدﻧﻪ ﺳﻪری ﺋﺎﺳﺘﯽ زاﻧﯿﺎری ژﻧـﺎن و ﭘﯿـﺎوان ﻟـﻪ ر‪‬ﮕـﺎی ﭘـﻪروهرده و ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـﻪت ﭘ‪‬ـﺪاﮔﺮی ﻟـﻪ ﺳـﻪر ﻣ‪‬ﺘﯚدﮔـﻪﻟﯽ‬ ‫زاﻧﺴﺘﯽ‪ ،‬دهﺗﻮاﻧﻦ ﻟﻪ ﻛﻪم ﻛﺮدﻧﻪوهو ﭘ‪‬ﺸﮕﺮﺗﻦ ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ ﺑﻪرﭼﺎو‪ ،‬ﻛﺎرﯾﮕﻪر ﺑﻦ‪.‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ژﻧﺎﻧﯽ رۆژھﻪ‪‬ت‬

‫ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧ‪‬وەﯾ‪‬ک ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬ر ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑ‪ ‬ژﻧﺎن‬ ‫ﺳﻪرﮔﻮڵ ﺧﻮداﯾﺎر‬ ‫ﺋﻪﮔﻪر ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋﯾﯽ ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ ﺑ‪‬ﻨﯿﻨﻪ ﺑﻪرﺑﺎس و ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوه ﺋﺎﻣﺎرهﻛﺎن ﻧﯿﺸـﺎن دهدهن ﻛـﻪ ‪ 66‬ﻟﻪﺳـﻪدی ژﻧـﺎن ﻟـﻪ‬ ‫ﺋﯿــﺮان‪ ،‬ھــﻪر ﻟــﻪ ﺳــﻪرهﺗﺎی دهﺳــﺘﭙ‪‬ﻜﯽ ژﯾــﺎﻧﯽ ھﺎوﺑﻪﺷــﯿﺪا ﻻﻧﯿﻜــﻪم ﺑــﯚ ﺟﺎر‪‬ــﻚ روﺑــﻪڕووی ﺗﻮﻧــﺪوو ﺗﯿــﮋی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ــﻪﯾﯽ‬ ‫ﺑﻮوﻧﻪﺗﻪوه‪ .‬ژﻧﺎن ﻧﻪك ﻟﻪ ژﯾﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﺧﯚﯾﻨﺪا ﺑﻪ‪‬ﻜﻮو ﻟـﻪ ژﯾـﺎﻧﯽ ﮔﺸﺘﯿﺸـﺪا روﺑـﻪروی ﺋـﻪم ﺋﻪزﻣﻮوﻧـﻪ دهﺑﻨـﻪوه و ﺋـﻪو‬ ‫دﯾﺎردهﯾــﻪ ﻟــﻪ دژی ژﻧــﺎن ھﯚﻛﺎرهﻛـــﻪی دهﮔﻪر‪‬ﺘــﻪوه ﺑــﯚ ﻧﺎﺑﻪراﺑـــﻪری رهﮔــﻪزی ﻛــﻪ ﻟــﻪ ﻛﯚﻣـــﻪ‪‬ﮕﺎدا ﺑــﻮوﻧﯽ ھﻪﯾــﻪ‪ .‬ﺋـــﻪوه‬ ‫ﻟﻪﻛﺎﺗ‪‬ﻜﺪاﯾﻪ ھﻪر ﭼﻪﻧﺪ ﺋﻪو ﻧﺎﺑﻪراﺑﻪرﯾﻪ رهﮔﻪزﯾﺎﻧﻪ ﻟﻪ رواﻧﮕﻪی ﯾﺎﺳﺎ و داب و ﻧﻪرﯾﺘـﻪ ﻛﯚﻧﻪﻛﺎﻧـﻪوه زۆرﺗـﺮ ﺑ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﺋـﻪوه‬ ‫ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﺑﻪ رادهﯾﻪﻛﯽ ﺑﻪرﭼﺎو ﭘﻪرهدهﺳﺘ‪‬ﻨ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪووﻧﯿﮋی ﻟﻪ ﺋﯿﺮان ﺑﻪ ھﯚی ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﺋﺎزادی راﮔﻪﯾﺎﻧﺪن زۆر ﺑﻪ ﻛﻪﻣﯽ ﻟﻪ ﻣﯿﺪﯾﺎ و راﮔﻪﯾﻪﻧﺪﻧﻪﻛﺎن ﺑﺎس ﻛﺮاوه و ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﻟﻪ ر‪‬ﻜﺨﺮاوه ﻧﯿﻮﻧﻪﺗﻪوهﯾﯿـﻪﻛﺎن و ﺋـﻪو ﺑﻪﻟ‪‬ﻨﺎﻧـﻪی ﻛـﻪ دهو‪‬ـﻪﺗﯽ ﺋﯿـﺮان‬ ‫ﻟﻪم ر‪‬ﻜﺨﺮاو و ﻛﯚﻧﻮاﺳ‪‬ﯚﻧﺎﻧﻪی واژۆی ﻛﺮدووه ﺋﻪو ﺑﻪﻟ‪‬ﻨﺎﻧﻪ ﺑﻪر‪‬ﻮه ﻧﺎﺑﺎت‪ .‬ھﻪروهھﺎ ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻚ ﻟﻪ و‪‬ﺗﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫﺎن ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪﯾﯽ ھـﻪر زو‪‬ـﻢ و زۆر ﻧﯿﯿـﻪ ﻛـﻪ ژن ﺑـﻪ ﺷـ‪‬ﻮهی ﺟﻪﺳـﺘﻪﯾﯽ‬ ‫ﺋﺎزار ﺑﺪات ﺑﻪ‪‬ﻜﻮو ﺋﻪﻣﺮۆﻛﻪ ﺑﺎس ﻟﻪ ﺳﻪر ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﯾﯽ زۆر ﺑﻪرﺑ‪‬و ﺗﺮه و ﺑﺮﯾﺘﯿﯿﻪ ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋﯾﯽ رهواﻧﯽ‪ ،‬ﺋﯿﮫﺎﻧﻪ و ﺳﻪرﻛﻮت وھﺘﺪه‪ ..‬ﻛﻪ ﻟـﻪ راﺳـﺘﯿﺪا ﺋـﻪو ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋﯾﺎﻧـﻪ ر‪‬ﺰﻟ‪‬ﻨـﺎن‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻪﻓﺴﯽ ژن د‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪ ﺧﻮارهوه و ﺗﻮﺷﯽ ﺧﻪﻣﯚﻛﯽ دهﻛﺎت و ﺧﯚ ﺑﻪﻛﻪم زاﻧﯿﻦ ﺗﯿﺎﯾﺪا ﭘﻪرهدهﺳﺘ‪‬ﻨ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﯾﺎﺳﺎی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻚ ﻟﻪو و‪‬ﺗﺎﻧﻪی ﻛﻪ زۆرﺑﻪی ﺧﻪ‪‬ﻜﻪﻛﻪی ﻣﺴﻮ‪‬ﻤﺎﻧﺎن و ﭘﯿـﺎواﻧﯽ ﺋـﺎﯾﻨﯽ دهو‪‬ـﻪت ﺑـﻪر‪‬ﻮه دهﺑـﻪن‪ ،‬ﭘﺸـﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻟـﻪو ژﻧﺎﻧـﻪی ﻛـﻪ چ ﻟـﻪ ﻛﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎ و چ ﻟـﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪدا ﺋﻪزﯾـﻪت و ﺋـﺎزار‬ ‫دهدر‪‬ﻦ زۆر ﺋﻪﺳﺘﻪﻣﻪ‪ .‬ﻟﻪ و‪‬ﺗﯽ ﺋﻪﻧﺪۆﻧ‪‬ﺰی و ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻚ ﻟﻪ و‪‬ﺗﺎﻧﯽ دﯾﻜﻪ ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﯾﯽ ﺑﻪ ﺗﺎوان دهژﻣ‪‬ﺮدر‪‬ﺖ ﺑﻪ‪‬م ﻟﻪ ﺋﯿﺮاﻧﯽ ژ‪‬ـﺮ دهﺳـﻪ‪‬ﻧﯽ ﻛﯚﻣـﺎری ﺋﯿﺴـﻼﻣﯽ ﺑـﻪ ﺗـﺎوان داﻧﺎﻧـﺪر‪‬ﺖ و‬ ‫ﺑﻪ‪‬ﻜﻮو ﻟﻪ ﻛﺎﺗ‪‬ﻜﺪا زو‪‬ﻢ و زۆرهﻛﻪ ﻟﻪ رادهﯾﻪك داﺑ‪‬ﺖ ﻛﻪ ﯾﺎﺳﺎ "دﯾﯿﻪ"ی ﺑﯚ ﺑﺒﺮدر‪‬ﺘﻪوه و ﺋﻪوه ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪو ﻣﻠﻤﻼﻧﯿﺎﻧﻪﯾﻪ ﻛﻪ ﻟـﻪﻻی ھﻪﻧـﺪ‪‬ﻚ ﻣﻠﻤﻼﻧ‪‬ـﯽ دﯾﻜـﻪ ﻟـﻪ رواﻧﮕـﻪی ﯾﺎﺳـﺎوه ھ‪‬ﺸـﺘﺎ ﻟـﻪ ﺋﯿـﺮان‬ ‫و‪‬ﻣﯽ ﻧﻪدراوهﺗﻪوه‪ .‬ژن ﻟﻪ ﺋﯿﺮان ﻧﻪك ﻟﻪ ﻣﺎ‪‬ﻪوه ﻟﻪ ژ‪‬ﺮ ﻧﺎﺑﻪراﺑﻪری ﺋﺎزار دهﺑﯿﻨ‪‬ـﺖ ﺑـﻪ‪‬ﻜﻮو ﻟـﻪ ﻛﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎش روﺑـﻪروی دهﺑ‪‬ﺘـﻪوه ﻛـﻪ ﺋـﻪو ﺗﻮﻧﺪووﺗﯿﮋﯾﺎﻧـﻪی ﻛـﻪ ﻟﻪﻻﯾـﻪن دهو‪‬ﻪﺗـﻪوه ﭘ‪‬ـﺎن دهﻛﺮ‪‬ـﺖ‬ ‫ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﻣﺎﻓﻪ‪ ،‬ﻟﻪ ﺋﯿﺮان ر‪‬ﮕﺎ ﺑﯚ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻜﯽ زۆر ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ﺳﻪرﻛﻮﺗﯽ ژﻧﺎن ﭼﯚڵ دهﻛﺮ‪‬ﺖ ﻟﻪ و‪‬ﺗ‪‬ﻚ ﺋﻪوه ﺧﻮدی دهو‪‬ﻪﺗﻪ دهﺑ‪‬ﺖ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻛﻪﺳﺎﻧ‪‬ﻚ ﺑ‪‬ﺖ ﻛـﻪ ﻣﺎﻓﯿـﺎن ﭘ‪‬ﺸـ‪‬ﻞ دهﻛﺮ‪‬ـﺖ ﺑـﻪ‪‬م‬ ‫ﺑﻪداﺧﻪوه ﺋﯿﻤﻪ ﻟﻪ ﺋﯿﺮان ﺷﺎھﯿﺪی ﺋﻪو ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﯿﻪ ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪ ﻧﯿﻦ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﺋ‪‬ﺮان ﺷﻮ‪‬ﻨ‪‬ﻜﯽ ﺋﻪﻣﻦ ﺑﯚ ﺋﻪو ژﻧﺎﻧﻪی ﻛﻪ ﺋﺎزار و ﺋﻪزﯾﻪت دهدرﯾﻦ ﻧﯿﯿﻪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻦ ﻟﻪ ﻛﺎﺗﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﺪا ﭘﻪﻧﺎی ﺑﯚ ﺑﺒـﻪن‪ ،‬ﻟـﻪ ھـﻪﻣﺎن ﮔﻪ‪‬ـﻪی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪﯾﯽ)ﻻﯾﺤـﻪ ﺧـﺎﻧﻮاده( ﻛﺎﺗ‪‬ـﻚ ﻛـﻪ ﻛﭽ‪‬ـﻚ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻪﻣﻪﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﻪﮔﻪﯾﺸﺘﺒ‪‬ﺖ) واﺗﻪ ژﯾﺮ ‪17‬ﺳﺎڵ( و ﺑﻪ ﮔﻮﺷﺎر ﺑﺎوﻛﯽ ﺑـﻪ ﺷـﻮو ﺑـﺪر‪‬ﺖ و دواﺗـﺮ ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن ھﺎوﺳـﻪرهﻛﻪی ﺑﻜﻮژر‪‬ـﺖ ﯾﺎﺳـﺎ ھـﯿﭻ و‪‬ﻣ‪‬ـﻚ ﯾـﺎن ھـﯿﭻ ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴـﺘ‪‬ﻚ ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﺋـﻪم ﻛـﺮدهوه‬ ‫ﻧﺎﺷﺎﯾﺴﺖ ودژه ﻣﺮۆﻓﯿﯿﻪ ﻧﺎﻛﺎت‪ .‬ﻟﻪ و‪‬ﺗﺎﻧﯽ دﯾﻜﻪ ﻛﻮﺷﺘﺎری ﻧﺎﻣﻮﺳﯽ ﺣﻮﻛﻢ دهدرﯾﻦ و ﺑﻪدواداﭼﻮﻧﯽ ﺑﯚ دهﻛﺮ‪‬ﺖ ﺑﻪ‪‬م ﻟﻪ ﺋ‪‬ﺮان ھﯿﭻ ھﻪو‪‬ﻜﯽ ﺑﯚ ﻧﺎدر‪‬ﺖ ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ژﻧﺎن ﻟـﻪ ﻛﻮﭼـﻪو ﺷـﻪﻗﺎﻣﻪﻛﺎن ﺋـﺎزار‬ ‫و ﺋﻪزﯾﻪت دهدر‪‬ﻦ و ھﯿﭻ ﯾﺎﺳﺎﯾﻪك ﺑﻪرﻧﮕﺎری ﻧﺎﺑ‪‬ﺘﻪوه‪ .‬ﻟﻪﻻﯾﻪﻛﯽ دﯾﻜﻪوه ﭘﺮﺳﯽ ﺣﯿﺠﺎب ﺧﯚی ھﻪ‪‬ﮕﺮی ﺋﺎزار و ﺋﻪزﯾﻪﺗﯽ ژﻧﺎﻧﻪ ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎدا‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪35 :‬‬

‫‪Page : 35‬‬

‫ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن‬ ‫ن‪.‬ﺑﮫﺰاد ﺧﯚﺷﺤﺎﻟﯽ‬ ‫ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﺗﻪﻧﺪروﺳﺘﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﻟﻪ ﯾﻪﻛﻪﻣﯿﻦ ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهی ﺧﯚی ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿـﮋی دژی ژﻧـﺎن‪ ،‬ﺑـﻪو دهرهﻧﺠﺎﻣـﻪ ﮔﻪﯾﺸـﺘﻮوه‬ ‫ﻛﻪ ﻟﻪ ھﻪر ‪ 18‬ﭼﺮﻛﻪدا‪ ،‬ﯾﻪك ژن دهﻛﻪو‪‬ﺘﻪ ﺑـﻪر ﭘـﻪﻻﻣﺎر ﯾـﺎن ﺧـﻮد ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿـﮋی‪ .‬ﺗﻪﻧﺎﻧـﻪت "دووﺳـﻚ" ﺑـﻮوﻧﯽ ژن‪ ،‬ﻧﺎﺑ‪‬ﺘـﻪ ھـﯚی‬ ‫ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﺋﻪو ﻟﻪ ﺑﻪراﻣﺒﻪر دهﺳﺖ در‪‬ﮋی و ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﭘﯿﺎوان‪.‬‬ ‫‪ 30‬ﺗﺎ ‪ 35‬ﻟﻪ ﺳﻪدی ﻻﻧﺎﻧﯽ ﺋﻪﻣﺮﯾﻜﯽ ﺑﻪراورووی ﺋﺎزاری ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ھﺎوﺳﻪراﻧﯿﺎن دهﺑﻨـﻪوه و ‪ 15‬ﺗـﺎ ‪ 25‬ﻟـﻪ ﺳـﻪدﯾﺎن ﻟـﻪ‬ ‫ﻛﺎﺗﯽ "دوو ﺳﻚ" ﺑﻮوﻧﯿﺶ دهدرﻧﻪ ﺑﻪر ﻟ‪‬ﺪان و ﺋﻪﺷﻜﻪﻧﺠﻪوه‪ .‬ھﻪروهھﺎ ﻟﻪ ھﻪر ‪ 10‬ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﯽ ژن‪ ،‬ﺳ‪ ‬ﻛﻪﺳـﯿﺎن ﺑـﻪ دهﺳـﺘﯽ ھﺎوﺳـﻪر‬ ‫ﯾﺎن ﭘﯿﺎواﻧﯽ دﯾﻜﻪ دهﻛﻮژر‪‬ﻦ‪ 41 .‬ﻟﻪ ﺳﻪدی ژﻧﺎﻧﯽ ھ‪‬ﻨﺪﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ ھـﯚی ﺋـﺎزاری ﺟﻪﺳـﺘﻪﯾﯽ ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن ھﺎوﺳـﻪراﻧﯿﺎن دهﺳـﺖ دهدهﻧـﻪ‬ ‫ﺧﯚﻛﻮژی‪ .‬ﻟﻪ ﺑﻪﻧﮕﯿﻼدﯾﺶ‪ 50 ،‬ﻟﻪ ﺳﻪدی ﻛﻮﺷﺘﻨﻪﻛﺎن ﻟﻪ دهرهﻧﺠﺎﻣﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﭘﯿﺎوان روو دهدهن‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺸﺘﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻟـﻪ ھـﻪﻣﻮو ﭼﯿﻨـﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ‪ ،‬ﺋـﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﻧـﻪژادی‪ ،‬ﺗﻪﻣـﻪﻧﯽ و ﺟﻮﮔﺮاﻓﯿـﺎﯾﯽ ﺑـﻮوﻧﯽ ھﻪﯾـﻪ‪،‬‬ ‫ﺋﻪﮔﻪرﭼﯽ ﺋﻢ دﯾﺎردهﯾﻪ ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮان ھ‪‬ﻨﺪ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﮔﺮووﭘﻪﻛﺎن زۆرﺗﺮ دهردهﻛﻪو‪‬ﺖ‪ .‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﺑﻪ ﺟﯚر‪‬ﻚ دهرﻛﻪوﺗﻪی ھﻪﺳﺘﯽ ﺗﻮﻧﺪﺋﺎژۆﯾﯽ و ھﻪ‪‬ﺸﺎﺧﺎﻧﻪو ﻟﻪو ﺟـﯚره ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿﮋﯾﺎﻧﻪﯾـﻪ ﻛـﻪ‬ ‫ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺖ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪدا ﺑﻪﻛﺎردهﺑﺮ‪‬ﺖ و دهﺑ‪‬ﺘﻪ ھﯚی ﺧﻪﺳﺎر ﯾﺎن ﺋ‪‬ﺶ و ﺋﺎزاری ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ‪ ،‬دهرووﻧﯽ و رهﮔﻪزی‪.‬‬ ‫ﺳ‪ ‬ﻓﺎﻛﺘﻪر و ﺋ‪‬ﻠ‪‬ﻤ‪‬ﻨﺘﯽ ﺳﻪرهﻛﯿﯽ ھﻪ‪‬ﺴـﻮوﻛﻪوت‪ ،‬ﺧﻪﺳـﺎر و زﯾـﺎن و رهﮔـﻪز ﻟـﻪ ﺟﯚرهﻛـﺎﻧﯽ ﺟﯿـﺎوازی ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿـﮋی دهﺑﯿﻨﺮ‪‬ﺘـﻪوه‪ .‬رهﮔـﻪزی ﺳﻪردهﺳـﺖ و ﺑﻜـﻪر زۆرﺗـﺮ ﭘﯿـﺎواﻧﻦ‪ ،‬ﻟـﻪ ھ‪‬ﻨـﺪ‪‬ﻚ ﻛـﺎت و‬ ‫ﺷﻮ‪‬ﻨﯿﺸﺪا‪ ،‬ژﻧﺎن‪ ،‬ﺟﮕﻪ ﻟﻪ ھﺎوﺳﻪراﻧﯿﺎن‪ ،‬ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﺑﺎوك و ﺑﺮاو ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﻛﻮرهﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻪرهورووی ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی دهﺑﻨﻪوهز ژﻧﺎن ﻟﻪ ژﯾﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﭼـﻮار ﺷـ‪‬ﻮهی ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿـﮋی ﺋـﻪزﻣﻮون دهﻛـﻪن‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮﯾﺘﯿﻦ ﻟﻪ‪ ،‬ﻓﯿﺰﯾﻜﯽ)ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ(‪ ،‬دهرووﻧﯽ‪ ،‬ﺋﺎﺑﻮوری و ﺳ‪‬ﻜﺴﯽ‪:‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﻓﯿﺰﯾﻜﯽ )ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ(‬ ‫ﺷ‪‬ﻮهﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎزاری ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ‪ ،‬ﻟ‪‬ﺪان و ﺑﺮﯾﻨﺪار ﻛﺮدن‪ ،‬ھﻪ‪‬ﻜ‪‬ﺸﺎﻧﯽ ﻗﮋ‪ ،‬ﺳﻮوﺗﺎﻧﺪن و ﭘﺎڵ ﭘ‪‬ﻮه ﻧﺎن ﻟﻪ ﺧـﯚوه دهﮔﺮ‪‬ـﺖ‪ ،‬رهﻧﮕـﻪ ھـﻪﻣﻮو ﭼﯿﻨـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺟﯿـﺎوازی ژﻧـﺎن ﺑـﻪ ﺑـ‪ ‬ﻟﻪﺑـﻪرﭼﺎو ﮔﺮﺗﻨـﯽ ﺋﺎﺳـﺖ و‬ ‫ﺟﯚری ﺧﻮ‪‬ﻨﺪن‪ ،‬ﻧﻪژاد‪ ،‬و ﺑﺎرۆدۆﺧﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﯾﯽ ﺗﻮوﺷﯽ ﺋﻪم ﺟﯚره ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﻪ ﺑﺒﻨﻪوه‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ دهرووﻧﯽ‬ ‫ﺋﻪم ﺟﯚره ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی‪ ،‬ھﻪ‪‬ﺴﻮوﻛﻪوﺗﯽ ﺳﻪرهرۆﯾﺎﻧﻪو ﺑﺎ‪‬دهﺳﺘﺎﻧﻪ ﺑﯚ ﺳﻮوك ﻛﺮدن و ﺳﻮوﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ﺑﻪ ژن‪ ،‬ھﻪرهﺷﻪ ﺑﯚ ﺋﺎزار و ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ژن ﯾﺎن ﺧﻮد ﻛﻪﺳ‪‬ﻜﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﻛـﻪی‪ ،‬ﺟﻨﯿـﻮ‪ ،‬ﮔﺎ‪‬ﺘـﻪ ﻛـﺮدن‪،‬‬ ‫ﻣﯚ‪‬ﻪت ﻧﻪدان ﺑﯚ ﺑﯿﻨﯿﻨﯽ ﺧﺰم و ﻛﻪﺳﻪﻛﺎﻧﯽ و ھﻪروهھﺎ زﯾﻨﺪاﻧﯽ ﻛﺮدﻧﯽ ژن ﻟـﻪ ﻣﺎ‪‬ـﺪا‪ ،‬ﻟـﻪ ﺧـﯚوه دهﮔﺮ‪‬ﺘـﻪوه‪ .‬ﺋـﻪو ﺷـ‪‬ﻮه دهﺑ‪‬ﺘـﻪ ھـﯚی دهرﻛـﻪوﺗﻨﯽ ھﻪﺳـﺘﯽ ﺑـﻪﺗﺎ‪‬ﯽ و ھـﯿﭻ ﺑـﻮون و ﯾـﺎن "ﺧـﯚ و‪‬ـﺮان‬ ‫ﻛﺮدن"‪ ،‬ھﻪ‪‬ﺗﻦ ﻟﻪ ﺑﻪﺷﺪارﯾﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ و درووﺳﺖ ﺑﻮوﻧﯽ د‪‬ﻪڕاوﻛﻪﯾﻪﻛﯽ ﺑﻪردهوام ﻟﻪ ژﻧﺎن دهﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﺋﺎﺑﻮوری‬ ‫داﺑﯿﻦ ﻧﻪﻛﺮدﻧﯽ ﻣﻪﻋﺎش و ﭘﺎرهی ﺑﮋ‪‬ﻮی ژﯾﺎن‪ ،‬ﺑﻪﻛﺎرھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﻧﻪﮔﻮﻧﺠﺎو ﻧﺎﺷﯿﺎوی ژن ﺑﯚ ﺋﺎﻣﺎﻧﺞ ﮔﻪﻟﯽ ﺋﺎﺑﻮوری و ھﻪروهھﺎ ﻟﻪ ﻧﺎوﺑﺮدن و دهﺳﺖ در‪‬ﮋی ﺑﯚ ﺳﻪر ﻛـﻪل و ﭘـﻪﻟﯽ ﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯽ ژن ﻛـﻪ ﺧﯚﺷـﯽ‬ ‫دهو‪‬ﻦ‪ ،‬ﻟﻪ ﺧﺎ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪم ﺷ‪‬ﻮه ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﻪﯾﻪ‪ .‬ﻟﻪ زۆر‪‬ﻚ ﻟﻪ و‪‬ﺗﺎن ژﻧﺎن وهﻛﻮو ھﯿﺰی ﻛﺎری ﺑ‪ ‬ﻣﻮوﭼﻪ و ﺑ‪ ‬ﻣﻪﻋﺎش ﺑﻪﻛﺎر دهھ‪‬ﻨﺮ‪‬ﻦ و ﺋﻪوهش ﺑﯚ ﺧـﯚی دهﺑ‪‬ﺘـﻪ ھﯚﻛﺎر‪‬ـﻚ ﺑـﯚ ﺧﻮ‪‬ﻘﺎﻧـﺪن و‬ ‫درووﺳﺖ ﺑﻮوﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی دهرووﻧﯽ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﺳ‪‬ﻜﺴﯽ‬ ‫ﺑﻪﻛﺎرھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ھ‪‬ﺰی ﻟﻪ رادهﺑﻪدهر ﺑﻪ ﺑ‪ ‬ﺧﻮاﺳﺘﯽ ژن‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی ﺳ‪‬ﻜﺴﯿﯽ ﻧﺎﺳﺮوﺷﺘﯽ و ﺑـﻪ زۆرهﻣﻠـﯽ‪ ،‬ﺑـﻪرﮔﺮی ﻟـﻪ ﺑـﻪ ﻛﺎرھ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ ﺋـﺎﻣﺮازی ﭘـ‪‬ﺶ ﮔـﺮﺗﻦ ﻟـﻪ دووﺳـﻚ ﺑـﻮوﻧﯽ ﻟـﻪ ﻧﺎﻛـﺎو و ﻧـﻪﺧﻮازراو و‬ ‫ﺳﻪرﻧﺞ ﻧﻪدان ﺑﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﻪ ﺳ‪‬ﻜﺴﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ژن ﻟﻪ ﺧﺎ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑﻪرﭼﺎوی ﺋﻪم ﺟﯚره ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﻪﯾﻪ‪ .‬ﺳﺎرد ﺑﻮوﻧﻪوهو ﻧﺎرهزاﯾﻪﺗﯽ ﺳ‪‬ﻜﺴﯽ و ﺟﯚرﮔﻪﻟﯽ ﺟﯿﺎوازی ﻻدان ﻟﻪ ر‪‬ﮕﺎی درووﺳـﺖ و ﺳﺮووﺷـﺘﯽ ﻟـﻪ‬ ‫دهرهﻧﺠﺎﻣﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪم ﺟﯚره ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﻪ دژی ژﻧﺎﻧﻪ‪ .‬ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ راﭘﯚرﺗﻪﻛﺎن‪ ،‬ﺋﺎﻣﺎر و ﺳﺘﺎﺗﯿﻜﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی و دهﺳﺖ در‪‬ﮋی ﺳ‪‬ﻜﺴﯽ ﻟﻪ ﺷﻮ‪‬ﻨﯽ ﻛﺎرو داﺋﯿﺮهﻛﺎﻧﺪا و ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺖ دوﻧﯿﺎ‪ ،‬ﺳﻪرهﻧﺞ راﻛ‪‬ﺸﻪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهﻛﺎن‪ ،‬ﺋﻪو ژﻧﺎﻧﻪ وا ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ھﺎوﺳﻪراﻧﯿﺎن ﺑﻪراورووی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دهﺑﻨﻪوه‪ ،‬ﭘ‪‬ﻨﺞ ﻗﺎت زۆرﺗﺮ ﻟﻪ ژﻧﺎﻧﯽ دﯾﻜﻪ ﺗﻮوﺷﯽ ﺧﻪﺳﺎرﮔﻪﻟﯽ دهرووﻧـﯽ و ﺧﯚﻛـﻮژی و ھـﻪروهھﺎ‪ ،‬ﺷـﻪش ﻗـﺎت‬ ‫زۆرﺗﺮ ﻟﻪ ﻣﻪﺗﺮﺳﯿﯽ ﻛ‪‬ﺸﻪو ﺗ‪‬ﻜﭽﻮوﻧﯽ دهرووﻧﯽ دهﺑﻦ‪ .‬راﺳﺘﯽ ﺋﻪوهﯾﻪ ﻛﻪ ﻓﺎﻛﺘﻪرھﺎی دهرووﻧﯽ‪ ،‬ﺗﺎﻛﯽ‪ ،‬ﻓﻪرھﻪﻧﮕﯽ و ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﻟﻪ رووداﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻛﺎرﯾﮕﻪرن‪ .‬ﻟﻪو ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻧﻪ وا ﻛ‪‬ﺸﻪی ﻣﺎدده‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪34 :‬‬

‫‪Page : 34‬‬

‫‪ -5‬ﻛﺮدﻧﻪوهی ﺳﻪﻧﺘﻪری ﺟﯚراوﺟﯚر ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﻟﻪ ﺳﻨﻮوری ﻗﻪزاو ﻧﺎﺣﯿﻪ و ﮔﻮﻧﺪهﻛﺎن‪ ،‬ﮔﺮﻧﮕﻪ ھﻪﻣﻮو ﺳﻪﻧﺘﻪر‪‬ﻚ ﺑﻪﺷﯽ ﺗﻮ‪‬ﮋهری ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ و ﯾﺎﺳﺎ و ﻛﺘ‪‬ﺒﺨﺎﻧﻪ و ‪ ...‬ھﺘﺪ ﺗ‪‬ﺪا ﺑ‪‬ﺖ ‪.‬‬ ‫‪ -6‬ﺣﻜﻮﻣﻪت ﭘﻼﻧﯽ ھﻪﺑ‪‬ﺖ ﺑﯚ ھﻪﻟﯽ ﻛﺎرﻛﺮدن ﺑﯚ ژﻧﺎن ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﺳﻪرووی ھﻪﻣﻮوﯾﺎﻧﻪوه ﺑ‪‬واﺑﻮوﻧﻤﺎن ﺑﻪ ﭼﺎﻛﻜﺮدن و ﮔﻪﺷﺒﯿﻨﯿﻤﺎن ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ﺋﺎﯾﻨﺪه ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﺑـﻪ ﺧـﻮدی ژﻧـﺎن‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜـﻪ ﺧﯚﯾـﺎن دهﺗـﻮاﻧﻦ ﺑﺒﻨـﻪ ﻣﺎﯾـﻪی ﮔﯚراﻧﻜـﺎری ﻧـﻮی‪ ،‬ﺟﮕـﻪ ﻟـﻪوهش‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ھﻪﻣﻮوﻣﺎن ھﻪﺳﺖ ﺑﻪ ﻟ‪‬ﭙﺮﺳﺮاو‪‬ﺘﯽ ﺑﻜﻪﯾﻦ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ داﻛﯚﻛﯿﻜﺮدن ﻟﻪ ﻣﺎﻓﻪﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﺋﻪو ھﻪو‪‬ﻪ ﺑﺎﺷﺎﻧﻪی ﻛـﻪ ﻟـﻪ زۆر ﻻﯾﻪﻧـﻪوه دهدر‪‬ـﻦ ﺋـﻪﻛﺘﯿﭭﺘﺮ ﺑﻜـﺮ‪‬ﻦ‪ ،‬ژﻧـﺎﻧﯽ ﺟﻪﺳـﻮور و‬ ‫ھﻮﺷﯿﺎر ﭘ‪‬ﺸﺮهوی ﺑﺰاوﺗ‪‬ﻜﯽ ﻓﺮاواﻧﺘﺮی ژﻧﺎن ﺑﻜﻪن ﺑﯚ ﺑﻪﺷﺪاری زﯾﺎﺗﺮﯾﺎن ﻟﻪ ﺳﻪرﺟﻪم ﻛﺎﯾـﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ـﺪا‪ ،‬دهﺑ‪‬ـﺖ ﭘـﻪره ﺑـﻪ ھﯚﺷـﯿﺎری ﺧ‪‬ـﺰان و ﻓﯿﻜـﺮ ﺑـﻪ ﮔﺸـﺘﯽ ﺑـﺪر‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑـﯚ ﺋﻪﻣـﻪش ژﯾـﺎن ﺋﺎﺳـﯚی‬ ‫ﻓﺮاواﻧﯽ ﺗ‪‬ﺪاﯾﻪ‪ ،‬ھﻪرﭼﻪﻧﺪه ﻛ‪‬ﺸﻪﻛﺎن زۆر ﺑﻦ ھ‪‬ﺸﺘﺎ ﺑﻮار ھﻪﯾﻪ ﺑﯚ ﺋﻪوهی ﻛﺎری ﺗ‪‬ﺪا ﺑﻜﻪﯾﻦ‪ ،‬دهﺑ‪‬ﺖ ﺑﺮواﻣﺎن ﺑﻪوه ھﻪﺑ‪‬ﺖ ﻛﻪ دهﺗﻮاﻧﯿﻦ ﭼﺎﻛﺴﺎزی ﺑﻜﻪﯾﻦ‪.‬‬ ‫‪ -7‬ﺋ‪‬ﻤﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻤﺎن ﺑﻪ ﮔﻪﺷﻪﻛﺮدﻧﯽ ﻋﻪﻟﻤﺎﻧﯿﻪت ھﻪﯾﻪ ھﻪم ﻟﻪ دهﺳﻪ‪‬ت ھﻪم ﻟﻪ ﻋﻪﻗ‪‬ﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ‪ ،‬ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﯚ ﺗ‪‬ﮕﻪﯾﺸـﺘﻨ‪‬ﻜﯽ ﺳـﻪردهﻣﯿﺎﻧﻪ و ﭘﻪرهﭘ‪‬ـﺪاﻧﯽ ﻋـﻪﻗ‪‬ﯽ دﯾﻤﻮﻛﺮاﺳـﯽ و ﮔﻪﺷـﻪﻛﺮدﻧﯽ‪،‬‬ ‫دهﺑ‪‬ﺖ ر‪‬ﻜﺨﺮاوهﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪی ﻣﻪدهﻧﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚ ﺑﺒﻦ و ﻟﻪژ‪‬ﺮ ھﻪﯾﻤﻪﻧﻪی ﺣﯿﺰب ﺑ‪‬ﻨﻪ دهری ﺑﯚ ﺋﻪوهی ﺑﺘﻮاﻧﻦ ﮔﻪﺷﻪ ﺑﻪ ﻋﻪﻗﻠﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﺑﺪهن‪.‬‬ ‫ڕوﻣﺎڵ ﻧﯿﻮز‬

‫راﭘﯚرﺗﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪﻛﮕﺮﺗﻮوهﻛﺎن ﻟﻪﻣﻪڕ دواﯾﯿﻦ ﺳﻪرژﻣ‪‬ﺮﯾﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺟﯿﮫﺎﻧﺪا‬ ‫ﺋﺎﻣﺎده ﮐﺮدﻧﯽ‪ :‬ﭼﻨﻮور ﻗﺎدری‬ ‫ﺋﻪم دواﯾﯿﺎﻧﻪ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪﻛﮕﺮﺗﻮهﻛﺎن ﻟﻪﻣﻪڕ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻟـﻪ ﺟﯿﮫﺎﻧـﺪا راﭘـﯚرﺗ‪‬ﻜﯽ ﺑـ‪‬و ﻛـﺮدهوه ﻛـﻪ‬ ‫ﻟ‪‬ﺮهدا ﺳﻪرﻧﺠﺘﺎن ﺑﯚ ﺑﯿﺴﺘﻨﯽ ﺋﻪو راﭘﯚرﺗﻪ رادهﻛ‪‬ﺸﯿﻦ‪:‬‬ ‫ﻧﺰﯾﻚ ﺑﻪ ‪ %70‬ﻟﻪ ﻗﻪﺗ‪‬ﻪﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺳﻪراﻧﺴﻪری ﺟﯿﮫﺎن‪ ،‬ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ھﺎوﺳـﻪرهﻛﺎﻧﯿﺎﻧﻪوه روو دهدات‪ .‬ﻟـﻪ ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪1999‬‬ ‫ﻟﻪ و‪‬ﺗﯽ رووﺳﯿﻪ‪ 14 ،‬ھﻪزار ژن ﺑﻪدهﺳﺖ ھﺎوﺳﻪر ﯾﺎن ﺧﺰﻣﯽ ﻧﺰﯾﻜﯿﺎﻧﻪوه ﻛﻮژران‪ .‬ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﻟ‪‬ﻜﯚﻟﯿﻨﻪوهﯾﻪك ﻛﻪ ﻟـﻪ ﺳـﺎ‪‬ﯽ‬ ‫‪1997‬ی زاﯾﯿﻨــﯽ ﻟــﻪ و‪‬ﺗــﯽ ﺳــﻮﯾﺲ ﻛــﺮاوه‪%40 ،‬ی ژﻧــﺎن ﻟﻪﮔــﻪڵ ﺗﻮﻧــﺪو ﺗﯿــﮋی دهرووﻧــﯽ ﻟــﻪ ﻻﯾــﻪن ھﺎوﺳــﻪرهﻛﺎﻧﯿﺎﻧﻪوه‬ ‫روﺑﻪروو ﺑﻮون‪.‬‬ ‫دهﺳﺮ‪‬ﮋی ﻟﻪو ﺗﺎواﻧﺎﻧﻪﯾﻪ ﻛﻪ ﺳـﻪرژﻣ‪‬ﺮﯾﯿﻪﻛﯽ درووﺳـﺘﯽ ﻟـﻪ ﺑﻪردهﺳـﺘﺪا ﻧﯿـﻪ‪ .‬ﻟـﻪ و‪‬ﺗـﯽ ﺋﺎﻣﺮﯾﻜـﺎ ﺳـﺎ‪‬ﻧﻪ ‪ 700‬ھـﻪزار ژن‬ ‫دهﻛﻪوﻧﻪ ﺑﻪر دهﺳﺮ‪‬ﮋی ﯾﺎن ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ دﯾﻜﻪ ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋیﯾﻪ ﺟﯿﺴﻨﯿﯽﯾﻪﻛﺎن‪ 14/8 .‬ﻟـﻪ ﺳـﻪدی ﺋـﻪم ژﻣﺎرهﯾـﻪ ﻛﭽـﺎﻧﯽ ژ‪‬ـﺮ ﺗﻪﻣـﻪﻧﯽ ‪ 17‬ﺳـﺎڵ ﭘ‪‬ـﻚ د‪‬ـﻨﻦ‪ .‬ﻟـﻪ ﻓﻪراﻧﺴـﻪ ﻟـﻪ ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ ،1999‬ﻧﺰﯾـﻚ ‪50‬‬ ‫ھﻪزار ﺗﺎ ‪ 90‬ھﻪزار ژن ﻛﻪوﺗﻨﻪ ﺑﻪر دهﺳﺘﺮ‪‬ﮋی‪ .‬ﻟﻪ زۆرﺑﻪی ﺋﻪم ﺧﺎ‪‬ﻧﻪ ھﯿﭻ ﺷﻜﺎﯾﻪﺗ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺎﻧﻪوه ﻧﻪﻛﺮاوه‪.‬‬ ‫ﻣﻨﺪا‪‬ن ﻟﻪ ﺳﻪراﻧﺴﻪری ﺟﯿﮫﺎﻧﺪا ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺎﻧﯽ ﺑﻪردهواﻣﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺟﯿﻨﺴﯿﻦ‪ .‬ﻟﻪ ﻟ‪‬ﻜﯚﻟﯿﻨﻪوهﯾﻪك ﻛﻪ ﻟﻪ ژﻧ‪‬ﭫ ﺋﻪﻧﺠﺎم دراوهو ﺗ‪‬ﺪا ‪ 1200‬ﻛﻪس ﻟﻪ ﺗﻪﻣﻪﻧﯽ ﻧ‪‬ﻮان ‪ 16‬ﺗﺎ ‪ 17‬ﺳـﺎڵ ﭘﺮﺳـﯿﺎرﯾﯿﺎن ﻟـ‪‬‬ ‫ﻛﺮاوه‪ ،‬ﺑﯿﺴﺖ ﻟﻪ ﺳﻪدی ﺋﻪو ﻛﭽﺎﻧﻪ ﺋﺎﺷﻜﺮاﯾﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ ﻻﻧﯿﻜﻪم ﺟﺎر‪‬ﻚ ﺗﻪﺟﺎوزﯾﺎن ﻟ‪ ‬ﻛﺮاوهو "ﺳﻮ اﺳﺘﻔﺎده"ی ﺟﯿﻨﺴﯽﯾﯿﺎن ﻟـ‪ ‬ﻛـﺮاوه‪ .‬ﻟـﻪ و‪‬ﺗـﯽ ﭘـﺮۆ ﻟـﻪ ﻟ‪‬ﻜﯚﻟﯿﻨﻪوهﯾـﻪك ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﻛﭽـﺎﻧﯽ دووﮔﯿـﺎﻧﯽ‬ ‫ﻧ‪‬ﻮان ﺗﻪﻣﻪﻧﯽ ‪ 12‬ﺗﺎ ‪ 16‬ﺳﺎڵ ﺋﻪﻧﺠﺎم دراوه‪ ،‬ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ دا ﻛﻪ ‪%90‬ی ﺋﻪم دووﮔﯿﺎﻧﯽﯾﺎﻧﻪ ﺋﺎﻛﺎﻣﯽ دهﺳﺮ‪‬ﮋیو زۆرﺑﻪﺷﯿﺎن ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﻛﻪسو ﻛﺎرﯾﺎن ﺋﻪﻧﺠﺎم دراوه‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺋﺎﯾﯿﻨﯽو ﻓﻪرھﻪﻧﮕﯽ ﺑﻪ دژی ژﻧﺎن ھﻪﻣﻮو ﻛﺎﺗ‪‬ﻚ ﺑﻮاری ﺑﻪرﭼﺎوﺗﺮی ھﻪﺑﻮوه‪ .‬ﻟﻪ ﺳﻪراﻧﺴﻪری ﺟﯿﮫﺎن ‪ 130‬ﻣﯿﻠﯿﯚن ژن ﺧﻪﺗﻪﻧﻪ ﻛﺮاو ھﻪن‪ .‬ھﻪر ﺳﺎ‪‬ﻪی ‪ 2‬ﻣﯿﻠﯿﯚن ﻛـﻪس ﺑـﻪم ژﻣﺎرهﯾـﻪ زﯾـﺎد‬ ‫دهﺑ‪‬ﺖ‪ .‬ﻟﻪ و‪‬ﺗﯽ ھ‪‬ﻨﺪ ﻣﻪزهﻧﺪهی ﺋﻪوه دهﻛﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬ھﻪر ﺳﺎ‪‬ﻪی ‪ 15‬ھﻪزار ژن ﺑﻪ ھﯚی ﺟﻪھﯿﺰﯾﯿﻪ دهﻛﻮژر‪‬ﻦ‪ .‬ﺑﻪ ھﯚی ﻟﻪﺑﺎرﺑﺮدﻧﯽ ﻣﻨﺪاڵ ﻟﻪ ﺳﻜﯽ داﯾﻚ ﯾﺎن ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ﻛﭽﺎن‪ ،‬ﻟﻪ ﺳﻪراﻧﺴـﻪری ﺟﯿﮫـﺎن ‪60‬‬ ‫ﻣﯿﻠﯿﯚن ژن ﻛﻪم ھﻪﯾﻪ‪ .‬ﻟﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ھﻪزار ژن ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﺪا دهﺑﻨﻪ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﯽ ﻗﻪﺗﻠﻪ ﻧﺎﻣﻮوﺳﯽﯾﻪﻛﺎن‪ .‬ﺋﻪم ﺳﻪرژﻣ‪‬ﺮﯾﯿﻪ ﻟﻪ ﺗﻮرﻛﯿﻪ ﺳﺎ‪‬ﻧﻪ ‪ 200‬ﻛﻪﺳﻪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﻛﺮدن ﺑﻪ ژﻧﺎن ﺑﻮاری ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ﺑﻪﺧﯚی ﮔﺮﺗﻮوه‪ .‬ژﻣﺎره ﺋﻪو ژﻧﺎﻧﻪی ﻛﻪ ﺳﺎ‪‬ﻧﻪ ﻟﻪ ژ‪‬ﺮ ﻧﺎوی ژﯾﺎﻧﯽ ھﺎوﺑﻪش ﺑﯚ و‪‬ﺗﺎﻧﯽ دﯾﻜﻪ دهﻧ‪‬ﺮدر‪‬ﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﻟـﻪ ﺋﺎﻛﺎﻣـﺪا ﺗﻮوﺷـﯽ ﻓﻪﺣﺸـﺎ ﯾـﺎن ﻛﯚﯾﻠـﻪﯾﯽو‬ ‫ﻛﺮﯾﻦو ﻓﺮۆﺷﺘﻦ دهﺑﻦ‪ ،‬زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ‪ 4‬ﻣﯿﻠﯿﯚن ﻛﻪﺳﻪ‪ .‬ﻧﺰﯾﻚ دوو ﻣﯿﻠﯿﯚن ﻛﭻ ﻟﻪ ﺗﻪﻣﻪﻧﯽ ﻧ‪‬ﻮان ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 15‬ﺳﺎڵ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﻓﻪﺣﺸﺎ دهﻛﺮ‪‬ﻦ‪ .‬ﺳﻪرژﻣ‪‬ﺮﯾﯽ ﻓﻪرﻣﯿﯽ ﻛﺮﯾﻦو ﻓﺮۆﺷـﺘﻨﯽ ﻛﭽـﺎن ﻟـﻪ ﺳـﻮﯾﺲ ‪ 1500‬ﺗـﺎ‬ ‫‪ 3000‬ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﺪاﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪم ژﻣﺎرهﯾﻪ ﻟﻪ ﺗﻪواوی ﺋﻮرووﭘﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮ‪‬ﺮهی ﻣﻪزهﻧﺪهی ﻛﯚﻣﯿﺴﯿﯚﻧﯽ ﺋﻮرووﭘﺎﯾﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﺋﺎﺳﺎﯾﺶو ھﺎوﻛﺎری‪ ،‬ﻧ‪‬ﻮان ‪ 120‬ھﻪزار ﺗﺎ ‪ 500‬ھﻪزار ژﻧـﻪ‪ .‬ﺋـﻪم ژﻧﺎﻧـﻪ ﻛﻪﺳـﺎﻧ‪‬ﻜﻦ ﻛـﻪ‬ ‫ﻟﻪ و‪‬ﺗﺎﻧﯽ ﺋﻮرووﭘﺎی رۆژھﻪ‪‬تو ﻧﺎوهراﺳﺖ وهك ﻛﻪرهﺳﻪ ﺑﯚ ﺋﻮرووﭘﺎی رۆژﺋﺎوا دهﻧ‪‬ﺮدر‪‬ﻦ‪.‬‬ ‫زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ﻧﯿﻮهی ﺗﻮوش ﺑﻮوان ﺑﻪ ﺋﯿﺪز ﻟﻪ ﺳﻪراﻧﺴﻪری ﺟﯿﮫﺎﻧﺪا ﻻواﻧﯽ ﻧ‪‬ﻮان ‪ 15‬ﺗﺎ ‪ 24‬ﺳﺎ‪‬ﻪ ﭘ‪‬ﻚ د‪‬ﻨﻦ‪ ،‬زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ‪ 60‬ﻟﻪ ﺳﻪدی ﺋﻪوان ژﻧﺎن ﭘ‪‬ﻚ د‪‬ﻨﻦ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻛﺎﺗﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻜﻮژﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺷﻪڕ ﻟﻪ روواﻧﺪا ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ ،1994‬زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ﻧﯿﻮ ﻣﯿﻠﯿﯚن ژن ﻛﻪوﺗﻨﻪ ﺑﻪر دهﺳﺮ‪‬ﮋی‪ .‬ﻟﻪ ﺑﯚﺳﻨﯽ ﻟﻪ ﭘ‪‬ـﻨﺞ ﻣـﺎﻧﮕﯽ ﯾﻪﻛـﻪﻣﯽ ﺷـﻪڕ ﻟـﻪ ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ ،1992‬ﻧ‪‬ـﻮان ‪ 20‬ھـﻪزار ﺗـﺎ ‪50‬‬ ‫ھﻪزار ژن ﺑﻮوﻧﻪ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﺗﻪﺟﺎوزی ﺟﯿﻨﺴﯽ‪ .‬ﺋﺎﻛﺎﻣﻪﻛﺎﻧﯽ ﻓﯿﺰﯾﻜﯿﯽ ﺋﻪم دهﺳﺮ‪‬ﮋﯾﯿﺎﻧﯽ زۆر ﺑﻪرﺑ‪‬وو ﻛﺎرﯾﮕﻪرن‪ .‬زۆرﺑﻪی ژﻧﻪﻛﺎن ﻟﻪ ﻛﺎﺗﯽ دهﺳﺮ‪‬ﮋﯾﺪا ﻛﻮژراونو ژﻣﺎرهﯾﻪﻛﯽ زۆرﯾﺎن ﺗﻮوﺷﯽ ﺋﯿﺪز ﺑﻮون‪.‬‬ ‫ﺳﻪرﭼﺎوه‪" :‬ﺷﮫﺮزاد ﻧﯿﻮز"‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻤﻪرﮔﻪﮐﺎن‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪33 :‬‬

‫‪Page : 33‬‬

‫ھﯚﻛﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﭘﺸﺖ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪی ﻛﻮردﯾﺪا‬ ‫ﻛﺎﻣﻪران ﻋﻪﺑﺪه ﺳﺎ‪‬ﺢ‬ ‫ﺑﺎﺳــﻜﺮدن ﻟــﻪ ﺑــﻪﻛﺎرھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒــﻪر ﺑــﻪ ژﻧــﺎن ﻟــﻪ ﻻﯾــﻪن رهﮔــﻪزی ﻧ‪‬ــﺮهوه‪ ،‬ﭘﺮﺳــ‪‬ﻜﯽ ھﻪﺳــﺘﯿﺎره و ﭘ‪‬ﻮﯾﺴــﺘﻪ ﻟــﻪ ﭼﻪﻧــﺪﯾﻦ‬ ‫ﮔﯚﺷــﻪﻧﯿﮕﺎوه ﻗﺴــﻪی ﻟﻪﺳــﻪر ﺑﻜﺮ‪‬ــﺖ‪ ،‬ﻻﯾﻪﻧــﻪ ﻣ‪‬ﮋووﯾﻪﻛــﻪی ﺷــﯿﺒﻜﺮ‪‬ﺘﻪوه‪ ،‬راﯾﻪ‪‬ــﻪ ﻛــﻪﻟﺘﻮرﯾﯽ و ﻓﻪرھﻪﻧﮕﯿــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑﺪۆزر‪‬ﺘــﻪوه‪ ،‬ﺳــﻪرﭼﺎوهو‬ ‫ﺑﺎﻛﮕﺮاوهﻧﺪهﻛﺎﻧﯽ ﺋﺎﺷﻜﺮا ﺑﻜﺮ‪‬ﻦ‪ ،‬ﻟﻪ ﺳـﻪرووی ھﻪﻣﻮوﯾﺎﻧـﻪوه ﭘﺮﺳـﯿﺎر ﻟـﻪ ﺗ‪‬ﺮواﻧﯿﻨـﯽ ﺧﯚﻣـﺎن ﺑﻜـﻪﯾﻦ ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﺑـﻪ ﺋـﺎزادی و ﻣـﺎﻓﯽ ﻣـﺮۆڤ‪،‬‬ ‫ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ﻛﻪﻟﺘﻮری ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ﻓﻪﻟﺴﻪﻓﻪی ﻟ‪‬ﺒﻮردهﯾﯽ‪.‬‬ ‫ﺑﻪداﺧﻪوه‪ ،‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ژﻧـﺎن‪ ،‬ھـﻪر ﻟـﻪ ﻗﯚﻧـﺎﻏﯽ ﯾﻪﻛـﻪﻣﯽ ﭘﯿﺎوﺳـﺎﻻرﯾﻪوه ﺗـﺎ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ ﺑـﻮوﻧﯽ ھﻪﯾـﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ در‪‬ﮋاﯾـﯽ ﻣ‪‬ـﮋوو ژﻧـﺎن‬ ‫ﭼﻪوﺳ‪‬ﻨﺮاوﻧﻪوه و وهك ﻛﺎ‪ ‬و ﻣﺮۆﭬﯽ ﭘﻠﻪ دوو ﺳﻪﯾﺮﻛﺮاون‪ ،‬ﺋﻪو ﺟﯚره ﺗ‪‬واﻧﯿﻨﺎﻧﻪش ھﻪرﻟﻪ ﺧﯚﯾـﻪوه ﺟ‪‬ﮕﯿـﺮ ﻧـﻪﺑﻮوه‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬ﻜﻮ ھﻪﻧـﺪ‪‬ﻚ ﻟـﻪ‬ ‫ﺋﺎﯾﯿﻨﻪﻛﺎن و ﻟ‪‬ﻜﺪاﻧﻪوه ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯿﻪﻛﺎن‪ ،‬دهﺳﻪ‪‬ت و ﺳﺮوﺷﺘﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪی ﺧ‪‬ﻪﻛﯽ رۆ‪‬ﻜﯽ ﮔﻪوره وﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﺎن ﺑﯿﻨﯿﻮه ﻟﻪ ﺋﺎراﺳﺘﻪ ﻛﺮدﻧﯽ ﺋﻪو ﺑﯿﺮو ﺑﯚﭼﻮوﻧﺎﻧﻪدا‪.‬‬ ‫ھﻪﻧﺪ‪‬ﻚ ﺑﯿﺮوﺑﺎوهڕ ﺳﻪرﺟﻪم ﺟﻮﻣﮕﻪ ﺳﻪرهﻛﯿﻪﻛﺎﻧﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺋـﺎﺑﻮوری و ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ ﺑـﯚ ﭘﯿـﺎو ﺣـﻪ‪‬ڵ دهﻛـﺎت ﺑـﻪ‪‬م ﺑـﯚ ژﻧـﺎن ﺑـﻪ ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧـﻪوه‪ ،‬ﺑﻪﻣـﻪش ﺑـﻪردهوام ژن ﺑـﻪ ﻛـﺎﺋﯿﻨ‪‬ﻜﯽ ﻻواز‬ ‫داﻧﺮاوهو ﻛﺮاوهﺗﻪ ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﻜﯽ ﺧﯚﺷﮕﻮزهراﻧﯽ ﺑﯚ ﭘﯿﺎو‪ ،‬ھﻪﻣﻮو ﻣﺎﻓ‪‬ﻜﯿﺎن ﺑﻪ ﭘﯿﺎو داوه ﻛﻪ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿـﮋی ﺑـﻪ ﻛﺎرﺑﮫ‪‬ﻨ‪‬ـﺖ ﺑـﻪﺑﯽ ﺋـﻪوهی دوﭼـﺎری ھـﯿﭻ ﺳـﺰاﯾﻪك ﺑﺒ‪‬ﺘـﻪوه‪ ،‬ﻛـﺎﺗ‪‬ﻜﯿﺶ ﻧـﻪرﯾﺘﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪﯾـﻪك‬ ‫ﺑﻪڕهﺳﻤﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﻟ‪‬ﺪان ﺑﻪ ﭘﯿﺎو ﺑﺪات و ﺋﺎﻣﯚژﮔﺎری ﭘﯿﺎوان ﺑﻜﺎت ﺑﻪ ﺋﺎرهزوی ﺧﯚﯾﺎن ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧـﺎن ﺑـﻪﻛﺎر ﺑﮫ‪‬ﻨﺮ‪‬ـﺖ و ﻋﻪﻗ‪‬ﯿـﻪت و ﻋﻪﻗﯿـﺪهی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕـﻪو ﺗـﺎك ﻟﻪﺳـﻪر ﺋـﻪوه ﺑﻨﯿـﺎت ﻧﺮاﺑ‪‬ـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑ‪‬ﮕﻮﻣﺎن ژﻧﺎﻧﯿﺶ ﺟﮕﻪ ﻟﻪ ﻟ‪‬ﺪان ﺑﻪوﻻوه ھﯿﭽﯽ ﺗﺮﯾﺎن ﺑﻪرﻧﺎﻛﻪو‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی و ﻛﻮﺷﺘﻨﯽ ژﻧـﺎن ﻟـﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕـﻪی ﺋ‪‬ﻤـﻪدا ﺑﯚﺗـﻪ ﯾـﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟـﻪو دﯾـﺎرده ﺳـﻠﺒﯿﺎﻧﻪی ﻛـﻪ ﻣﻪﺗﺮﺳـﯽ و ﻛﺎرﯾﮕـﻪری ﺧﺴـﺘﯚﺗﻪ ﺳـﻪر ﺷـﻮﻧﺎس و ﺟﯿﮫـﺎﻧﺒﯿﯿﻨﯽ ﻧﻪﺗﻪواﯾـﻪﺗﯿﻤﺎن‪ ،‬ﺋﻪﮔـﻪر ﻗﺴـﻪش ﻟﻪﺳـﻪر‬ ‫ھﯚﻛﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﺑﻜﻪﯾﻦ ﺋﻪوا ﺟﯚرهھﺎ ھﯚﻛﺎری ھﻪﯾﻪ‪ ،‬ﻟﻪواﻧﻪ‪:‬‬ ‫‪ -1‬زا‪‬ﺒﻮوﻧﯽ ﻋﻪﻗ‪‬ﯿﻪﺗﯽ ﺧ‪‬ﻪﻛﯽ و ﻛﻪﻣﯽ ﺋﺎﺳﺘﯽ ھﯚﺷﯿﺎری ﻻی ﺗﺎﻛﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﻪڵ و ﺑﻪ ﻛﻪﻣﺰاﻧﯿﻨﯽ رهﮔﻪزی ﻣﯽ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ھﯚﻛﺎری ﺋﺎﺑﻮوری ‪ :‬ﺗﺎﻛﻮ ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ژﻧﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﻤﻪ ھﻪر ﭼﺎوﯾﺎن ﻟﻪ دهﺳﺘﯽ ﭘﯿﺎوه ﺧﯚﯾﺎن داھﺎﺗ‪‬ﻜﯿﺎن ﻧﯿﻪ‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ھﻪﺷﯿﺎن ﺑ‪‬ﺖ زۆﺑﻪی ﺟﺎر ﭘﯿﺎو دهﺳﺘﯽ ﺑﻪﺳﻪردا ﮔﺮﺗﻮوه‪ ،‬ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﺋ‪‬ﻤـﻪدا وا ﺑـﺎوه‬ ‫ﻛﻪ دهﺑﯽ ژن ھﻪر ﭼﺎوی ﻟﻪ دهﺳﺘﯽ ﭘﯿﺎو ﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻟﻪ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﯽ زۆرﺑﻪی ھﻪره زۆری و‪‬ﺗﺎﻧﺪا ﺋﻪرﻛﯽ ﺑﻪر‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﺧ‪‬ﺰان ﻟﻪﺳﻪر ھﻪردوو رهﮔﻪزه‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕـﻪی ﺋ‪‬ﻤـﻪ ﺑـﻪ ﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ ﮔﺸـﺘﯽ ﺗﺎﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ‬ ‫ﻗﺒﻮ‪‬ﯽ ﻧﺎﻛﺎت ﻛﻪ ژن ﻛﺎرﺑﻜﺎت و ﻟﻪو ڕ‪‬ﮕﻪﯾﻪوه داھﺎﺗ‪‬ﻚ ﺑﯚ ﺧﯚی ﭘﻪﯾﺪا ﺑﻜﺎت‪.‬‬ ‫‪ - 3‬ﺧﺮاپ ﺑﻪﻛﺎرھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﯽ ﺗﻪﻛﻨﻪﻟﯚﺟﯿﺎ‪ ،‬ﺋﻪو ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﻪ زۆر ﺑﻪ ﺳﻪﺧﺘﯽ ھﺎﺗﻪ ھﻪر‪‬ﻤﻪﻛﻪی ﺋ‪‬ﻤﻪوه و ﻛﺎری ﭘﯽ دهﻛﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺣﺎ‪‬ﻪﺗﯽ ﻛﻮﺷﺘﻦ و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ڕ‪‬ـﯽ ﺧـﺮاپ ﺑـﻪﻛﺎرھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣﯚﺑﺎﯾﻠﻪوه ﺳﻪرﭼﺎوهی ﮔﺮﺗﻮوه‪ ،‬ھﻪزم ﻧﻪﻛﺮدﻧﯽ ﺋﻪو ﺑﺎھﯚزهی ﺗﻪﻛﻨﻪﻟﯚژﯾﺎ و ﺋﺎﻣﺮازهﻛﺎﻧﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﻜﺮدن‪ ،‬ڕ‪‬ﮕﺮﺑﻮوه ﻟﻪوهی ﻟﻪﮔﻪڵ ﮔﻪﺷﻪی ﻓﯿﻜﺮی وهرﯾﺒﮕﺮﯾﻦ ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﻧﻪﺑﻮﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﻪك ﻛﻪ ژن ﺑﭙﺎر‪‬ﺰ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺷ‪‬ﻜﯽ زۆر ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪی ﺋ‪‬ﻤﻪ ﺗﺎ ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﻋﻪﻗ‪‬ﯽ ﺧ‪ ‬ﺑﻪر‪‬ﻮهی دهﺑﺎت‪ ،‬ﺋﻪم ڕاﺳﺘﯿﻪش ﻟﻪھـﻪﻣﻮو ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾـﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯿﻪﻛﺎﻧـﺪا ڕهﻧﮕـﯽ داوهﺗـﻪوه‪ ،‬ﺑﯚﯾـﻪ ﻟـﻪ‬ ‫ھﻪر ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪﯾﻪﻛﺪا ﺧ‪ ‬ﺑﻮون و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ھﻪﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﯾﺎﺳﺎ ﻛﻪﻣﺘﺮ دهﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ﺧﯚی ﺑﺴﻪﭘ‪‬ﻨ‪‬ﺖ ‪.‬‬ ‫‪ - 5‬ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣ‪‬ﻜﯽ ﭘﻪروهردهی ﺗﺎزه‪ :‬ﺗﺎﻛﻮ ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﭼﺎﻛﺴﺎزﯾﯽ زاﻧﺴﺘﯽ ﻧﻪﻛﺮاوه ﻟﻪ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﯽ ﭘﻪروهرده و ﭘﻼﻧﯽ ﺑﯚ داﻧﻪﻧﺮاوه‪.‬‬ ‫‪ - 6‬ﻛﻪﻣﯽ ھﻮﺷﯿﺎری ﺑﻪو ﻣﺎﻧﺎﯾـﻪی ﻛـﻪ ژن وﺷـﯿﺎر ﻧﻪﻛﺮاوهﺗـﻪوه ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﻣﺎﻓـﻪ رهواﻛـﺎﻧﯽ ﺧـﯚی‪ ،‬ﺑـﻪرزی ر‪‬ـﮋهی ﻧﻪﺧﻮ‪‬ﻨـﺪهواری‪ ،‬ھـﻪروهھﺎ ھﯚﻛـﺎری ﺧـﻮدی دواﻛـﻪوﺗﻮوﯾﯽ ژﻧﯿﺸـﯽ ﻟـﻪ ﭘﺸـﺘﻪوهﯾﻪ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫واﺑﻪﺳﺘﻪﯾﻪ ﺑﻪ ﻛﻪﻟﺘﻮر‪‬ﻜﯽ دواﻛﻪوﺗﻮو ﺋﻪﻣﻪش ﻟﻪ ﺷﻮ‪‬ﻨ‪‬ﻜﻪوه ﺑﯚ ﺷﻮ‪‬ﻨ‪‬ﻜﯽ ﺗﺮ ﺟﯿﺎوازه‪.‬‬ ‫‪ - 7‬ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ھ‪‬ﺰ‪‬ﻜـﯽ ﯾـﻪﻛﮕﺮﺗﻮوی ر‪‬ﻜﺨﺮاوهﻛـﺎﻧﯽ ژﻧـﺎن ﻛـﻪ ﯾـﻪك دهﻧـﮓ و ﯾـﻪك ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴـﺖ ﺑـﻦ ﻟـﻪ ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ھـﻪﻣﻮو داواﻛـﺎن و ﻣﺎﻓـﻪﻛﺎﻧﯿـﺎن‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧـﻪی زۆرﻣـﺎن ﻟﻪﺑﻪردهﺳـﺘﺪاﯾﻪ‪ ،‬ﺑﭽـﻮﻛﺘﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮوﻧـﻪ‬ ‫ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴﺘﯽ ھﻪﻧﺪی ﻟﻪ ڕ‪‬ﻜﺨﺮاوهﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎﻧﻪ ﻟﻪ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ھﻪﻣﻮارﻛﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺑﺎری ﻛﻪﺳ‪‬ﺘﯽ‪ ،‬ﻛﻪ زۆرﺑﻪی زۆری ر‪‬ﻜﺨﺮاوهﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﺑﯽ دهﻧﮕـﯽ و ﺧـﻪم ﺳـﺎردی و ﺑـﯽ ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴـﺘﯿﺎن ﻧﯿﺸـﺎﻧﺪا ﺟﮕـﻪ ﻟـﻪ‬ ‫ھﻪﻧﺪی رﯾﻜﺨﺮاو‪.‬‬ ‫‪ - 8‬داب و ﻧﻪرﯾﺖ و ﻛﻠﺘﻮری ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﭘ‪‬ﯿﻮاﯾﻪ دهﺑ‪‬ﺖ ژن ﻣﻠﻜﻪﭼﯽ زۆرﺷﺖ ﺑ‪‬ﺖ و‪ ،‬ھﯿﭻ ﻛﻪس ﻟﻪ ﺋ‪‬ﻤﻪ ﺑﯚ ﺧﻮدی ﺧﯚﻣﺎن ﻧﻪژﯾﻦ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﻜﻮ ﺑﯚ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪ ﺑﮋﯾﻦ‪.‬‬ ‫ﺑﯚ ﭼﺎرهﺳﻪرﻛﺮدﻧﯽ ﺋﻪو دﯾﺎردهﯾﻪش ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﺋﻪم ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎراﻧﻪ ﻟﻪﺑﻪرﭼﺎو ﺑﮕﯿﺮ‪‬ﻦ‪:‬‬ ‫‪ - 1‬ﭘ‪‬ﺶ ھﻪﻣﻮوﺷﺘ‪‬ﻚ ﺋ‪‬ﻤﻪ ﻟﻪو ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪﯾﻪدا ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻤﺎن ﺑﻪ ﭘﻪروهردهﯾﻪﻛﯽ ﺗﺎزه ھﻪﯾﻪ ھﻪر ﻟﻪ ﺧ‪‬ﺰاﻧﻪوه ﺑـﯚ ﺗـﻪواوی ﭘﻨﺘـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗـﺮی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕـﻪ ﺑـﻪ ﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯽ ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﻓﻪﻟﺴـﻪﻓﻪی ﭘـﻪروهرده‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ھﻪﻣﻮو ﺷ‪‬ﻮازهﻛﺎن ﻛﻪ ﺗ‪‬ﯿﺪا ﺑﻪھﺎ و ﯾﻪﻛﺴﺎﻧﯽ رهﮔﻪز ﻟﻪ ﭘﻪروهردهدا رهﻧﮓ ﺑﺪاﺗﻪوه‪.‬‬ ‫‪ - 2‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻤﺎن ﺑﻪ رﯾﻔﯚرﻣ‪‬ﻜﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺋﺎﺑﻮوری ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﺋﺎﯾﻨﯽ ھﻪﯾﻪ ‪ ،‬ﻛﻪ ر‪‬ﺰی زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ﻣﺎﻓﻪﻛﺎﻧﯽ ﻣﺮۆڤ و ﺋﺎزادی ﺑﮕﺮ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﺑﻮاری زﯾﺎﺗﺮ ﺑﯚ ژﻧﺎن ﺑﺮهﺧﺴ‪‬ﻨﺮ‪‬ﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻦ رۆ‪‬ﯿﺎن ﻟﻪ ﻧﻪﺧﺸﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪدا ھﻪﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺋ‪‬ﻤﻪ ﻟﻪ ﻛﻪﻟﺖ ور‪‬ﻜﺪا ﻟﻪداﯾﻜﺒﻮوﯾﻦ و دهژﯾﻦ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪھﺎی ژﯾﺎﻧﯽ ﯾـﻪﻛﺘﺮﯾﻤﺎن‬ ‫ﻟﻪﻻ ﻻواز دهﻛﺎت‪ ،‬ﻟﻪ ﺑﺮی ﻟ‪‬ﺒﻮردهﯾﯽ زۆرﺗﺮ ﮔﯿﺎﻧﯽ ﺷﻪراﻧﮕ‪‬ﺰﯾﻤﺎن ﻻ دروﺳﺖ دهﻛﺎت‪ ،‬دﯾﺎره ﺋﻪﻣﻪ ﺑﻪو ﻣﺎﻧﺎﯾﻪ ﻧﯿﻪ ﻛـﻪ ﻛـﻪﻟﺘﻮوری ﻛـﻮردی ﺗـﻪواو ﻧﺎﺷـﯿﺮﯾﻦ ﺑ‪‬ــﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧـﻪوه زۆر ﻻﯾـﻪﻧﯽ ﺟـﻮاﻧﯽ‬ ‫ﺗ‪‬ﺪاﯾﻪ ﻛﻪ دهﻛﺮ‪‬ﺖ دهو‪‬ﻪﻣﻪﻧﺪﺗﺮ ﺑﻜﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺑﯚ ﻻﯾﻪﻧﻪ ﺳﻠﺒﯿﻪﻛﺎن ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ھﻪو‪‬ﯽ ﭼﺎﻛﺴﺎزی ﺑﺪر‪‬ﺖ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻮﻧﺠ‪‬ﺖ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪ ﻟﻪ ﺷﻮ‪‬ﻨﯽ ﺧﯚی ﺑﻮهﺳﺘﯽ و ﻟﻪﻧﺎو ﺑﺎزﻧﻪﯾﻪﻛﺪا ﺑﺴﻮر‪‬ﺘﻪوه‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﻪ ﻛـﺎر‬ ‫ﻟﻪﺳﻪر ﭼﺎﻛﺴﺎزی و ﺑﻪرهوﭘ‪‬ﺸﭽﻮون ﺑﻜﻪﯾﻦ‪.‬‬ ‫‪ - 4‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ھﻪﻣﺎھﻪﻧﮕﯿﻪك ھﻪﺑ‪‬ﺖ ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮان ﺳﻪرﺟﻪم ر‪‬ﻜﺨﺮاو وﺳﻪﻧﺘﻪرهﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن‪ ،‬ﯾﻪك ھﻪ‪‬ﻮ‪‬ﺴﺖ ﺑﻦ‪ ،‬ﯾﻪك دهﻧﮓ ﺑﻦ ﻟﻪﺳﻪر ﻣﺎﻓﻪ رهواﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪32 :‬‬

‫‪Page : 32‬‬

‫ﻣﺎددهی ﺣﻪوﺗﻪم‪:‬‬ ‫ﻟﻪﮔﻪڵ زﯾﺎن ﻧﻪﮔﻪﯾﺎﻧﺪن ﺑﻪھﻪر ﺳﺰاﯾﻪﻛﯽ ﺗﻮﻧﺪﺗﺮ ﻛﻪ دهﻗﻪﻛﻪی ﻟﻪ ﯾﺎﺳﺎ ﻛﺎر ﭘ‪‬ﻜﺮاوهﻛﺎﻧﯽ ھﻪر‪‬ﻤﺪا ھﺎﺗﻮوه‪:‬‬ ‫ھﻪرﻛﻪﺳ‪‬ﻚ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﻪﻛﯽ ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺒﺪات ﺑﯚﻣﺎوهﯾﻪك ﺳﺰای ﺑﻪﻧﺪﻛﺮدن دهﯾﮕﺮ‪‬ﺘﻪوه ﻛﻪ ﻟﻪ ﺷﻪش ﻣﺎﻧﮓ ﻛﻪﻣﺘﺮ ﻧﻪﺑ‪‬ﺖ و ﻟـﻪ ﺳـ‪ ‬ﺳـﺎ‪‬ﯿﺶ زﯾـﺎﺗﺮ ﻧـﻪﺑ‪‬ﺖو ﻏﻪراﻣﻪﯾـﻪك ﻛـﻪ ﻟﻪﯾـﻪك ﻣﻠﯿـﯚن دﯾﻨـﺎر‬ ‫ﻛﻪﺗﺮ ﻧﻪﺑ‪‬ﺖ و ﻟﻪ ﭘ‪‬ﻨﺞ ﻣﻠﯿﯚن دﯾﻨﺎرﯾﺶ زﯾﺎﺗﺮ ﻧﻪﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﯾﺎن ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪم دوو ﺳﺰاﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﻣﺎددهی ھﻪﺷﺘﻪم‪:‬‬ ‫ﺣﻮﻛﻤــﻪﻛﺎﻧﯽ ﯾﺎﺳــﺎی ﺳــﺰاداﻧﯽ ﻋ‪‬ﺮاﻗــﯽ ژﻣــﺎره )‪(111‬ی ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1969‬ھــﻪﻣﻮارﻛﺮاو و ﯾﺎﺳــﺎی ﺋﻮﺳــﻮوﻟﯽ دادﮔــﺎﯾﯽ ﻛﺮدﻧــﯽ ﺳــﺰاﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ژﻣــﺎره )‪(23‬ی ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪1971‬ی ھــﻪﻣﻮارﻛﺮاوو ﯾﺎﺳــﺎی ھــﻪﻣﻮارﻛﺮدﻧﯽ‬ ‫ﭘﯿﺎدهﻛﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺑﺎری ﻛﻪﺳ‪‬ﺘﯽ ژﻣﺎره )‪(15‬ی ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 2008‬و ﯾﺎﺳﺎﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜﻪی ﺑﻪرﻛﺎر ﻟﻪ ھﻪر‪‬ﻢ ﭘﯿﺎده دهﻛﺮ‪‬ﻦ ﺋﻪﮔﻪر ھﯿﭻ دهﻗ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﯾﺎﺳﺎﯾﻪدا ﻟﻪﺳﻪری ﻧﻪھﺎﺗﺒﻮو‪.‬‬ ‫ﻣﺎددهی ﻧﯚﯾﻪم‪:‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﯽ وهزﯾﺮان و ﻻﯾﻪﻧﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪارهﻛﺎن ﺣﻮﻛﻤﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪم ﯾﺎﺳﺎﯾﻪ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪ ‬ﺑﻜﻪن‪.‬‬ ‫ﻣﺎددهی دهﯾﻪم‪:‬‬ ‫ﺋﻪم ﯾﺎﺳﺎﯾﻪ ﻟﻪ رۆژی ﺑﻼو ﺑﻮوﻧﻪوهی ﻟﻪ رۆژﻧﺎﻣﻪی ﻓﻪرﻣﯽ )وهﻗﺎﯾﻌﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن( ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪ ‬دهﻛﺮ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﻗﺎدر ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ‬ ‫)د‪.‬ﻛﻪﻣﺎل ﻛﻪرﻛﻮوﻛﯽ(‬ ‫ﺳﻪرۆﻛﯽ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن – ﻋ‪‬ﺮاق‬ ‫ھﯚﯾﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﻪﻛﺎن‬ ‫ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ دﯾﺎردهﯾﻪﻛﯽ ﻧﻪرﯾﻨﯽ دژ ﺑﻪ ﭘﺮهﻧﺴﯿﭙﻪﻛﺎﻧﯽ ﺷﻪرﯾﻌﻪﺗﻪ ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﯿﻪﻛﺎن وه ﻣﺎﻓﻪﻛﺎﻧﯽ ﻣﺮۆﭬﻪ و ﻟﻪﺑﻪر ﺋﻪوهی ﺧ‪‬ـﺰان ﺑﻨـﻪﻣﺎی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾـﻪ و ﻟـﻪ ﭘ‪‬ﻨـﺎو ﭘﺎراﺳـﺘﻨﯽ ﻟـﻪ ھﻪ‪‬ﻮهﺷـﺎﻧﻪوه و‬ ‫ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﺗﺎﻛﻪﻛﺎﻧﯽ و وهرﮔﺮﺗﻨﯽ ر‪‬ﻜﺎی ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑﯚ دروﺳﺘﯽ و ﺳﻪﻗﺎﻣﮕﯿﺮی و ﻗﻪدهﻏﻪﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﺑﻪ ر‪‬ﮕﺎی ﺧﯚ ﭘﺎراﺳـﺘﻦ ﺑـﻪر ﻟـﻪ رووداﻧـﯽ و ﮔـﻪران ﺑـﻪدوای دۆزﯾﻨـﻪوهی ﭼﺎرهﺳـﻪری‬ ‫ﭼﺎﻛﺴﺎزیو ﭼﺎرهﻛﺮدن دوای رووداﻧﯽ‪ ،‬ﺑﯚﯾﻪ ﺋﻪم ﯾﺎﺳﺎﯾﻪ دهرﭼﻮو‪‬ﻨﺮا‪.‬‬ ‫ﺳﻪرۆﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ھﻪر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن – ﻋ‪‬ﺮاق‬ ‫دﯾﻮان‪ -‬ژﻣﺎره‪ 435 :‬ﻟﻪ ‪19‬ی ﺟﻮوﻻی ‪2011‬‬ ‫ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﻣﺎددهی )دهﯾﻪم‪ /‬ﯾﻪﻛﻪم‪(2 /‬ی ﯾﺎﺳﺎی ﺳﻪرۆﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ھﻪر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ژﻣـﺎره )‪ (1‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪2005‬ی ھـﻪﻣﻮارﻛﺮاو ﯾﺎﺳـﺎی ژﻣـﺎره )‪(8‬ی ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ 2011‬ﯾﺎﺳـﺎی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧـﻪوهی ﺧ‪‬ـﺰان ﻟـﻪ ﺗﻮﻧـﺪو‬ ‫ﺗﯿﮋی ﻟﻪ ھﻪر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن – ﻋ‪‬ﺮاق‪ ،‬ﺑﻪ دهرﭼﻮو دادهﻧﺮ‪‬ﻦ ﻟﻪﺑﻪر ﺋﻪوهی ﺟﻪﻧﺎﺑﯽ ﺳﻪرۆﻛﯽ ھﻪر‪‬ﻢ ﻟﻪ ﻣﺎوهی ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﺪا ﭘ‪‬ﯽ ﻧﻪﻛﺮا واژووی ﺑﻜﺎت‪.‬‬ ‫ﭘﺮۆﻓﺎﯾﻠﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ھﺎرﯾﻜﺎری ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ژﻧﺎن‬ ‫ﭘ‪‬ﻨﺎﺳﻪی ڕ‪‬ﻜﺨﺮاو‪:‬‬ ‫ڕ‪‬ﻜﺨﺮاوی ھﺎرﯾﻜﺎری ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ژﻧﺎن ڕ‪‬ﻜﺨﺮاو‪‬ﻜﯽ ﻧﺎﺣﻜﻮﻣﯽ ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﻪ ﺑﺎوهڕی ﺗـﻪواوی ﺑـﻪ ﯾﻪﻛﺴـﺎﻧﯽ ﺟ‪‬ﻨـﺪهری ھﻪﯾـﻪ‪ ،‬ﻛـﺎر دهﻛـﺎت ﻟـﻪ ﭘ‪‬ﻨـﺎو ﭼﻪﺳـﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﻛﻠﺘـﻮوری ﻧﺎﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی‪ ،‬ھـﻪوڵ دهدات ﻛـﻪ‬ ‫ﺟﯿﺎﻛــﺎری ﺟ‪‬ﻨــﺪهری ﻧــﻪھ‪‬ﺖ ﻟــﻪ ﯾﺎﺳــﺎﻛﺎﻧﺪا‪ ،‬ﻟــﻪ ھــﻪﻣﺎن ﻛﺎﺗــﺪا ھﻪ‪‬ﺪهﺳــﺘ‪‬ﺖ ﺑــﻪ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪﺷــﻜﺮدﻧﯽ ڕاو‪‬ــﮋو ڕ‪‬ﻨﻤــﺎﯾﯽ ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ ﺑــﻪﺑ‪ ‬ﺑﻪراﻣﺒــﻪر ﺑﯚﺋــﻪو ﺋﺎﻓﺮهﺗﺎﻧــﻪی( ﻛــﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴــﺘﯿﺎن ﺑــﻪ ﻛــﺎری ﯾﺎﺳــﺎﯾﯽ‬ ‫ھﻪﯾﻪ‪..‬ﻟﻪ‪ 2008/1/1‬داﻣﻪزرا‪.‬‬ ‫ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﻪﻛﺎﻧﯽ ڕ‪‬ﻜﺨﺮاو ‪:‬‬ ‫* ﯾﻪﻛﺴﺎﻧﯽ ﺟ‪‬ﻨﺪهری ﻟﻪ ﯾﺎﺳﺎو ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎدا‪.‬‬ ‫* ﺑﻨﺒ‪‬ﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن و ﭼﻪﺳﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﻛﻠﺘﻮری ﻧﺎﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎدا‪.‬‬ ‫* ﺑﻪھﻪﻧﺪ وهرﮔﺮﺗﻨﯽ ﭘﺮاﻧﺴﯿﭗ و ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﻨﺎﻣﻪ ﻧ‪‬ﻮدهو‪‬ﻪﺗﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ ژﻧﺎن وهك ﺑﻨﭽﯿﻨﻪﯾﻪك ﺑﯚ داﻧﺎﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﺎن ﻟﻪ ھﻪر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﻋ‪‬ﺮاﻗﺪا‪.‬‬ ‫* ﻛﺎرﻛﺮدن ﺑﯚ دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺑﺎﻧﻜ‪‬ﻜﯽ زاﻧﯿﺎری ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ ﯾﺎﺳﻜﺎﻧﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪار ﺑﻪ ژﻧﺎﻧﻪوه‪.‬‬ ‫* ﺑﻪھ‪‬ﺰﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻮاﻧﺎﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن و ﺑﻪرزﻛﺮدﻧﻪوهی ﺋﺎﺳﺘﯿﺎن ﻟﻪ ﺑﻮارهﻛﺎﻧﯽ )ﺋﺎﺑﻮوری _ﺳﯿﺎﺳﯽ _ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ _ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ(‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪31 :‬‬

‫‪Page : 31‬‬

‫‪ -13‬ﺳﻮﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ﭘ‪ ‬ﻛﺮدن و ﺟﻨ‪‬ﻮدان و ﺟﻨ‪‬ﻮدان ﺑﻪ ﻛﻪس و ﻛﺎرو ﺑﻪ ﻛﻪم ﺳﻪﯾﺮ ﻛﺮدﻧﯽ و ﺋﺎزارداﻧﯽ و ﮔﻮﺷﺎر ﺑﯚ ھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ دهرووﻧﯽ و ﭘ‪‬ﺸ‪‬ﻞ ﻛﺮدﻧﯽ ﻣﺎﻓﻪﻛﺎﻧﯽ و ﺑﻪزۆر ﺳﻪرﺟ‪‬ﯽ ﻛﺮدن‪.‬‬ ‫دووهم‪ :‬ﺑﯚ زﯾﺎن ﭘ‪‬ﻜﻪوﺗﻮو ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ھﻪﯾﻪ زاﻣﻨﻜﺎری ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ھﻪﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬ﯿﻪم‪:‬‬ ‫‪ -1‬داوا ﻟﻪ ﻛ‪‬ﺸﻪی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن زﯾﺎن ﭘ‪‬ﻜﻪوﺗﻮو ﯾﺎن ﺋﻪوهی ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﯾﺎﺳﺎ ﺷﻮ‪‬ﻨﯽ دهﮔﺮ‪‬ﺘﻪوه دهﺟﻮو‪‬ﻨﺮێ و دادﮔـﺎ ﯾـﺎن ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ـﻪرهوه ﯾـﺎن ﺑﻪرﭘﺮﺳـﯽ ﺑﻨﻜـﻪی ﭘـﯚﻟﯿﺲ ﯾـﺎن داواﻛـﺎری‬ ‫ﮔﺸﺘﯽ ﻟ‪ ‬ﺋﺎﻛﺎدار دهﻛﺎﺗﻪوه‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﻟﻪﺳﻪر ﻛﺎرﻣﻪﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻮاری ﺗﻪﻧﺪروﺳﺘﯽ و ﭘﻪروهرده و ﺑﻨﻜﻪ ﻓﻪرﻣﯿﯿﻪﻛﺎﻧﻪ ﺑﯚ ھﺎوﻛﺎری ﻛﺮدﻧﯽ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ھﻪواڵ ﺑﺪهن‪.‬‬ ‫ﭼﻮارهم‪ :‬ر‪‬ﻜﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﻟ‪‬ﻜﯚﻟﯿﻨﻪوه و دادﮔﺎﯾﯽ ﻛﺮدن ﻟﻪ ﻛ‪‬ﺸﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﻧﮫ‪‬ﻨﯽ دهﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺎددهی ﺳ‪‬ﯿﻪم‪:‬‬ ‫ﯾﻪﻛﻪم‪ :‬دادﮔﺎﯾﻪﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺎﺑﻪﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ب ﭘ‪‬ﯽ )ﯾﺎﺳﺎی دهﺳﻪﻻﺗﯽ دادوهرﯾﯽ ھﻪر‪‬ﻢ( ژﻣﺎره )‪(23‬ی ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 2007‬ﭘ‪‬ﻜﺪهھ‪‬ﻨﺮێ‪.‬‬ ‫دووهم‪ :‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﻟﻪﺳﻪر وهزارهﺗﯽ ﻛﺎروﺑﺎری ﻛﯚﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯽ ﻟﻪ ھﻪر‪‬ﻢ ﺷﻮ‪‬ﻨﯽ ﺣﻪواﻧﻪوه ﺑﯚ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰان داﺑﯿﻦ ﺑﻜﺎت‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬ﯿﻪم‪ :‬ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﺗﯚڕی ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﻛﯚﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯽ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫ﭼﻮارهم‪ :‬ﻟﻪ ﺳﻪر وهزارهﺗﯽ ﺗﻪﻧﺪروﺳﺘﯿﻪ ﺑﻪ ھﻪﻣﺎھﻪﻧﮕﯽ ﻟﻪﮔﻪڵ وهزارهﺗﯽ ﻛﺎرو ﺑﺎری ﻛﯚﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯽ ﭼﺎود‪‬ﺮی ﺗﻪﻧﺪروﺳﺘﯽ دهﺳﺘﻪﺑﻪر ﺑﻜﻪن و ﺳﻪر ﻟﻪ ﻧﻮێ ﺷﯿﺎﻧﺪن ﺑﯚ زﯾﺎن ﭘ‪‬ﻜـﻪوﺗﻮواﻧﯽ ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿـﮋی‬ ‫ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﺑﻜﻪﻧﻪوه‪.‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻨﺠﻪم‪ :‬ﺑﻪرﯾﻮهﺑﻪراﯾﻪﺗﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﻧﻪھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی دژی ﺋﺎﻓﺮهت ﻟﻪ وهزارهﺗﯽ ﻧﺎوﺧﯚ ﺑﻪدواداﭼﻮون ﺑﯚ ﻛ‪‬ﺸﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ دهﻛﺎت‪.‬‬ ‫ﺷﻪﺷﻪم‪ :‬ﻟﻪ ﺳﻪر وهزارهﺗﯽ ﻧﺎوﺧﯚﯾﻪ ﺑﻪﺷ‪‬ﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﻟﻪﻧﺎو ﭘﯚﻟﯿﺲ ﺑﻜﺎﺗﻪوه ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ ﺑﻨﻪڕهﺗﯽ ﻟﻪ ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ ﺋﺎﻓﺮهت ﭘ‪‬ﻜﮫﺎﺗﺒ‪‬ﺖ و ھﻪﻟﺲ و ﻛﻪوت ﻟﻪ ﻛ‪‬ﺸﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﺑﻜﻪن‪.‬‬ ‫ﺣﻪوﺗﻪم‪ :‬ﻟﻪﺳﻪر وهزارهﺗﯽ ﻧﺎوﺧﯚ و دهﺳﺘﻪ ﻓﻪرﻣﯿﯿﻪ ﭘﺴﭙﯚڕهﻛﺎﻧﻪ رﯾﻜﻼم ﺑﯚ رۆﺷﻨﺒﯿﺮﯾﻪﺗﯽ ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﺑﻜﻪن‪.‬‬ ‫ﻣﺎددهی ﭼﻮارهم‪:‬‬ ‫ﯾﻪﻛﻪم‪ :‬دادﮔﺎی ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪ ﻟﻪ ﻛﺎﺗﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﺪا ﯾﺎن ﻟﻪﺳﻪر داوای ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﺗﺎﻛﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﺰان ﯾﺎن ﺋﻪوهی ﻧﻮ‪‬ﻨﻪراﯾﻪﺗﯽ دهﻛﺎت )ﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ ﭘﺎراﺳﺘﻦ( وهك ڕ‪‬ﻜﺎر‪‬ﻜﯽ ﻛﺎﺗﯽ ﺑﯚ ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿـﮋی‬ ‫ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ دهرﺑﻜﺎت‪ ،‬ﺑﻪﻣﻪرﺟ‪ ‬ﻓﻪرﻣﺎﻧﻪﻛﻪ ﻣﺎوهی ﭘﺎراﺳﺘﻨﻪﻛﻪ ﻟﻪﺧﯚ ﺑﮕﺮ‪‬ﺖ و ﻟﻪﺳﻪر دادﮔﺎﺷﻪ ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ در‪‬ﮋی ﺑﻜﺎﺗﻪوه‪.‬‬ ‫دووهم‪ :‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﺋﻪوهی داوای ﭘﺎراﺳـﺘﻨﯽ ﻛـﺮدووه واز ﻟـﻪو ﻓﻪرﻣﺎﻧـﻪ ﺑﮫ‪‬ﻨـ‪ ‬ﺑـﻪ ﭘ‪‬ـﯽ ھﺎﺗﻨـﻪ ﻛﺎﯾـﻪی ﺷـﺘﯽ ﻧـﻮێ و ﻟﻪﺳـﻪر دادﮔﺎﺷـﻪ ﺗﻪﺋﻜﯿـﺪ ﻟـﻪوه ﺑﻜﺎﺗـﻪوه ﻛـﻪ داوای ھﻪ‪‬ﻮهﺷـﺎﻧﺪﻧﻪوهﻛﻪ ﺑـﻪ ﺋـﺎرهزوو‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻜﻪش ﻛﺮاوه و ﻟﻪ ﺑﻪرژهوهﻧﺪی زﯾﺎن ﻟ‪‬ﻜﻪوﺗﻮوه‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬ﯿﻪم‪ :‬ﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ ﭘﺎراﺳﺘﻦ ﺋﻪﻣﺎﻧﻪ ﻟﻪ ﺧﯚ دهﮔﺮێ‬ ‫‪ -1‬ﺑﻪ‪‬ﻨﻨﺎﻣﻪﯾﻪك ﻟﻪ ﺷﻜﺎت ﻟ‪ ‬ﻛﺮاو ﻛﻪ دهﺳﺖ در‪‬ﮋی ﻧﺎﻛﺎﺗﻪ ﺳﻪر زﯾﺎن ﻟ‪‬ﻜﻪوﺗﻮو ﯾﺎن ھﻪر ﺗﺎﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﺗﺎﻛﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﺰان‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﮔﻮاﺳﺘﻨﻪوهی ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﺑﯚ ﻧﺰﯾﻜﺘﺮﯾﻦ ﻧﻪﺧﯚﺷﺨﺎﻧﻪ ﯾﺎن ﺑﻨﻜﻪی ﺗﻪﻧﺪروﺳﺘﯽ ﺑﯚ ﭼﺎرهﺳﻪرﻛﺮدﻧﯽ ﻟﻪ ﻛﺎﺗﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﺪا ﯾﺎن ﺋﻪﮔﻪر ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﺋﻪﻣﻪی داوا ﻛﺮد‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﺑﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﻜﯽ دادﻛﺎ و ﺑﯚ ﺋﻪو ﻣﺎوهﯾﻪی ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻪﺗﺮﺳﯽ ﺑﯚ ﺳﻪر ﺷﻜﺎﺗﻜﻪر ﯾﺎن ﺑﯚ ﺳﻪر ھﻪر ﺗﺎﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﺗﺎﻛﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﺰان دهزاﻧﺮێ ﻧﺎﺑ‪ ‬ڕ‪‬ﮕﺎ ﺑﻪﺷﻜﺎت ﻟ‪‬ﻜﺮاو ﺑﺪر‪‬ﺖ ﺑﭽ‪‬ﺘﻪ ﻣﺎ‪‬ﯽ ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ‪.‬‬ ‫ﭼﻮارهم‪ :‬ﻟﻪ ﺣﺎ‪‬ﻪﺗﯽ ﭘ‪‬ﺸ‪‬ﻞ ﻛﺮدﻧﯽ ﻓﻪرﻣﺎﻧﯽ ﭘﺎراﺳﺘﻦ‪ ،‬ﺳﻪرﭘ‪‬ﭽﻜﻪر ﺑﯚ ﻣﺎوهﯾﻪك دهﮔﯿﺮێ ﻛﻪ ﻟﻪ )‪ (48‬ﺳﻪﻋﺎت زﯾﺎﺗﺮ ﻧـﻪﺑ‪ ‬ﯾـﺎن ﺑـﻪ ﻏﻪراﻣﻪﯾـﻪك ﺳـﺰا دهدرێ ﻛﻪﻟـﻪ )‪ (300000‬ھـﻪزار دﯾﻨـﺎر ﻛـﻪﻣﺘﺮ‬ ‫ﻧﻪﺑ‪.‬‬ ‫ﻣﺎددهی ﭘ‪‬ﻨﺠﻪم‪:‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﻟﻪﺳﻪر دادﮔﺎ ﻻﯾﻪﻧﻪﻛﺎﻧﯽ ﺷﻜﺎﯾﻪت رهواﻧﻪی ﻟﯿﮋﻧﻪﯾﻪك ﺑﻜﺎت ﻛﻪﻟـﻪ ﺷـﺎرهزاو ﭘﺴـﭙﯚران ﭘ‪‬ـﻚ دهھ‪‬ﻨـﺮێ ﺑـﯚ ﭼﺎﻛﺮدﻧـﻪوهی ﻧ‪‬ﻮاﻧﯿـﺎن ﭘـ‪‬ﺶ ﺋـﻪوهی ﻛ‪‬ﺸـﻪﻛﻪ رهواﻧـﻪی دادﮔـﺎی ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧـﺪ ﻟـﻪو‬ ‫ﻛ‪‬ﺸﺎﻧﻪ ﺑﻜﺮ‪‬ﺖ ﻛﻪ ﺋﻪﺷ‪ ‬ﺋﺎﺷﺘﻪواﯾﯿﺎن ﺗ‪‬ﺪا ﺑﻜﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻪرﺟ‪ ‬ﻛﺎر ﻟﻪ ڕ‪‬ﻜﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﭘﺎراﺳﺘﻦ ﻧﻪﻛﺎت ﻛﻪ ﻟﻪم ﯾﺎﺳﺎﯾﻪدا ھﺎﺗﻮوه‪.‬‬ ‫ﻣﺎددهی ﺷﻪﺷﻪم‪:‬‬ ‫ﻟﻪﮔﻪڵ زﯾﺎن ﻧﻪﮔﻪﯾﺎﻧﺪن ﺑﻪ ھﻪر ﺳﺰاﯾﻪﻛﯽ ﺗﻮﻧﺪﺗﺮ ﻛﻪ دهﻗﯽ ﻟﻪ ﯾﺎﺳﺎﻛﺎﻧﯽ ﺑﻪرﻛﺎری ھﻪر‪‬ﻤﺪا ھﺎﺗﻮوه‪:‬‬ ‫ﯾﻪﻛﻪم‪ :‬ھﻪر ﻛﻪﺳ‪‬ﻚ ھﺎﻧﯽ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﻛﺮدهوهی ﺧﻪﺗﻪﻧﻪ ﻛﺮدﻧﯽ ﻣ‪‬ﯿﻨﻪی دا ﺑﻪ ﻏﻪراﻣﻪﯾﻪك ﺳﺰا دهدر‪‬ﺖ ﻛﻪﻟـﻪ )‪ (1000000‬ﯾـﻪك ﻣﻠﯿـﯚن دﯾﻨـﺎر ﻛـﻪﻣﺘﺮ ﻧـﻪﺑ‪ ‬و ﻟـﻪ )‪ (5000000‬ﭘ‪‬ـﻨﺞ ﻣﻠﯿـﯚن دﯾﻨـﺎرﯾﺶ‬ ‫زﯾﺎﺗﺮ ﻧﻪﺑ‪.‬‬ ‫دووهم‪ :‬ھﻪر ﻛﻪﺳ‪‬ﻚ ﻛﺮدهوهی ﺧﻪﺗﻪﻧﻪ ﻛﺮدﻧﯽ ﻣ‪‬ﯿﻨﻪی ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪا ﯾﺎن ﺑﻪﺷﺪاری ﺗ‪‬ﺪا ﻛﺮد ﺳﺰای ﺑﻪﻧﺪ ﻛﺮدﻧﯽ ﺑﯚ ﻣﺎوهﯾﻪك دهﯾﮕﺮ‪‬ﺘﻪوه ﻛﻪﻟﻪ )‪ (6‬ﻣﺎﻧﮓ ﻛﻪﻣﺘﺮ ﻧﻪﺑ‪‬ﺖ وه ﻟﻪ )‪ (2‬ﺳﺎﻟﯿﺶ زﯾﺎﺗﺮ ﻧـﻪﺑ‪‬ﺖ‬ ‫وه ﻏﻪراﻣﻪﻛﻪﺷﯽ ﻟ‪ ‬وهردهﮔﯿﺮێ ﻛﻪ ﻟﻪ )‪ (2000000‬دوو ﻣﻠﯿﯚن دﯾﻨﺎر ﻛﻪﻣﺘﺮ ﻧﻪﺑ‪‬ـﺖ و ﻟﻪ )‪ (5000000‬ﭘ‪‬ﻨﺞ ﻣﻠﯿﯚن دﯾﻨﺎر زﯾﺎﺗﺮ ﻧﻪﺑ‪‬ﺖ ﯾﺎن ﺑﻪ ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪو دوو ﺳﺰاﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬ﯿﻪم‪ :‬ھﻪرﻛﻪﺳ‪‬ﻚ ﻛﺮدهوهی ﺧﻪﺗﻪﻧﻪﻛﺮدﻧﯽ ﻣ‪‬ﯿﻨﻪی ﻧﺎﻛﺎﻣﯽ ﺋﻪﻧﺠﺎم دا ﯾﺎن ﺑﻪﺷﺪاری ﺗ‪‬ﺪا ﻛﺮد ﺳﺰای ﺑﻪﻧﺪﻛﺮدن ﺑﯚ ﻣﺎوهﯾـﻪك دهﯾﮕﺮ‪‬ﺘـﻪوه ﻛﻪﻟـﻪ )‪ (1‬ﺳـﺎ‪‬ﻚ ﻛـﻪﻣﺘﺮ ﻧـﻪﺑ‪‬ﺖ و ﻟـﻪ )‪ (5000000‬ﭘ‪‬ـﻨﺞ‬ ‫ﻣﻠﯿﯚن دﯾﻨﺎر ﻛﻪﻣﺘﺮ ﻧﻪﺑ‪‬ﺖو ﻟﻪ )‪ (1000000‬ده ﻣﻠﯿﯚن دﯾﻨﺎرﯾﺶ زﯾﺎﺗﺮ ﻧﻪﺑ‪‬ﺖ ﯾﺎن ﺑﻪ ﯾﻪﻛﯿﻚ ﻟﻪو دوو ﺳﺰاﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﭼﻮارهم‪ :‬ﺑﺎری ﺗﺎواﻧﻜﺎر ﺗﻮﻧﺪﺗﺮ دهﺑ‪ ‬ﺋﻪﮔﻪر ﺑﻜﻪرهﻛﻪ ﭘﺰﯾﺸﻚ ﺑﻮو‪ ،‬ﯾﺎن دهرﻣﺎﻧﺴﺎزﺑﻮو‪ ،‬ﯾﺎن ﻛﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺑﻮو‪ ،‬ﯾﺎن ﻣﺎﻣﺎن ﺑﻮو‪ ،‬ﯾﺎن ﯾﺎرﯾﺪهدهرهﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﻮون و ﻟﻪﺳـﻪر دادﮔﺎﺷـﻪ ﻓـﻪرﻣﺎن ﺑـﺪات ﭘﯿﺸـﻪﻛﻪی‬ ‫ﯾﺎن ﻛﺎرهﻛﻪی ﺑﯚ ﻣﺎوهﯾﻪك ﻟ‪ ‬ﻗﻪدهﻏﻪ ﺑﻜﺎت ﻛﻪﻟﻪ ﺳ‪ ‬ﺳﺎڵ زﯾﺎﺗﺮ ﻧﻪﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪30 :‬‬

‫‪Page : 30‬‬

‫ڕ‪‬ﻨﻮﻣﺎﯾﯽ و ﭘﻼﻧ‪‬ﻚ ﻟﻪﻻﯾﻪن وهزارهﺗﯽ ﺗﻪﻧﺪروﺳﺘﯽ ﺑﻪدﯾﻨﺎﻛﺮ‪‬ﺖ ﺑﯚ ڕوﺑﻪڕوﺑﻮﻧﻪوهی ﺋﻪم دﯾﺎردهﯾﻪو ھﺎوﻛﺎرﯾﻜﺮدﻧﯽ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﻪﻛﺎن‪.‬‬ ‫‪ -5‬ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزاری ﻟﻪﺧﺎﻧﻪﻛﺎﻧﯽ دا‪‬ﺪهدان ﺑﻪﭘ‪‬ﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻧﯿﻪو ﺳﻪرهرای ﺑﻪ‪‬ﻨﻪﻛﺎن ﺑﯚ ﻛﺮدﻧﻪوهی ﺧﺎﻧﻪی ﻧﻮێ ﻟﻪﻻﯾﻪن وهزارهﺗـﯽ ﻛﺎروﺑـﺎری ﻛﯚﻣﻪﻻﯾـﻪﺗﯽ و ﻛﺎﺑﯿﻨـﻪی ﺷﻪﺷـﻪم ھـﯿﭻ ﺧﺎﻧﻪﯾـﻪﻛﯽ‬ ‫ﻧﻮێ ﻧﻪﻛﺮاوهﺗﻪوه‪.‬‬ ‫ھﻪرﺑﯚﯾﻪ ﺋ‪‬ﻤﻪ داواﻛﺎرﯾﻦ ﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﯽ ھﻪر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﭘﻼﻧ‪‬ﻜﯽ ﭘ‪‬ﻨﺞ ﺳﺎ‪‬ﯽ ڕاﺑﮕﻪﯾﻪﻧ‪‬ﺖ ﺑﯚ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪو ﺑﻮدﺟﻪی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑﯚ ﺗﻪرﺧﺎﻧﺒﻜﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬ھﻪروهھﺎ ﺋﻪرﻛﯽ ﭘﻪرﻟـﻪﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﻪ‬ ‫ﺑﻪدواداﭼﻮﻧﯽ ﺟﺪی ﺑﻜﺎت ﺑـﯚ ﭼﯚﻧﯿـﻪﺗﯽ ﻛـﺎرﭘ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳـﺎﻛﻪ ﻟﻪﻻﯾـﻪن دهزﮔـﺎ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾـﺪارهﻛﺎن و ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﻪ داواﻛـﺎری ﮔﺸـﺘﯿﺶ ڕۆ‪‬ـﯽ ﻛـﺎرای ﺧﯚﯾـﺎن ﺑﺒﯿـﻨﻦ ﻟـﻪ ﺟﻮﻻﻧـﺪن و ﺑـﻪدواداﭼﻮﻧﯽ ھـﻪﻣﻮو ﺋـﻪو‬ ‫دۆﺳﯿﺎﻧﻪی ﻛﻪ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ دهﯾﮕﺮ‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫داواﻛﺎرﯾﻦ ﻟﻪ ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﯽ دادوهرﯾﺶ ھﻪرﭼﯽ زورﺗﺮه ﭘﻪﻟﻪ ﺑﻜﺎت ﻟﻪ داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ ﺋﻪو دادﮔﺎ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪهی ﻛﻪ ﻟﻪ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪدا ﺋﺎﻣـﺎژهی ﭘ‪‬ﻜـﺮاوه ﻟﻪﮔـﻪڵ ھـﻪﻣﻮو ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴـﺘﯿﻪﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜـﻪی ﻧ‪‬ـﻮ ﯾﺎﺳـﺎﻛﻪو‬ ‫ﭼﯿﺘﺮ ﺑﯿﺎﻧﻮی ﻛﻪﻣﯽ دادوهر ﻧﻪﻛﺮ‪‬ﺘﻪ ﺑﻪھﺎﻧﻪ‪.‬‬ ‫ﺋﻪرﻛﯽ ھﻪﻣﻮو ﻻﯾﻪﻛﯿﺸﻪ ﺑﻪ ڕﯾﻜﺨﺮاوهﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪی ﻣﻪدهﻧﯽ و دهزﮔﺎﻛﺎﻧﯽ ڕاﮔﻪﯾﺎﻧﺪن و ﺧﻪ‪‬ﻜﺎﻧﯽ ﺧﻪﻣﺨﯚری ﺋـﻪم ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪﯾـﻪ ﺗـﺎوهﻛﻮ ﺑﻪﺷـﺪارو ھﻪﻣﺎھـﻪﻧﮕﺒﻦ ﻟـﻪم ھﻪ‪‬ﻤﻪﺗـﻪدا ﺑﯚﭼﻪﺳـﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﯾﺎﺳـﺎو‬ ‫ﺑﻪرﻗﻪرارﻛﺮدﻧﯽ ھ‪‬ﺰی ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻟﻪ ﭘ‪‬ﻨﺎو ﻛﻪم ﻛﺮدﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ و ﮔﻪڕاﻧﺪﻧﻪوهی ﺋﺎراﻣﯽ ﺑﯚ ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﻛﻮرد‪.‬‬ ‫‪ 21‬ی ﺟﻮوﻧﯽ ‪2012‬‬

‫دهﻗﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ‪:‬‬ ‫ﯾﺎﺳﺎی ژﻣﺎره )‪(8‬ی ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪2011‬‬ ‫ﯾﺎﺳﺎی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﻟﻪ ھﻪر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن – ﻋ‪‬ﺮاق‬ ‫ﻣﺎددهی ﯾﻪﻛﻪم‪:‬‬ ‫ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ﻟﻪم زاراواﻧﻪی ﺧﻮارهوه ﻣﺎﻧﺎﻛﺎﻧﯽ ﺑﻪراﻣﺒﻪرﯾﺎﻧﻪ ﺑﯚ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﺋﻪم ﯾﺎﺳﺎﯾﻪ‪:‬‬ ‫ﯾﻪﻛﻪم‪ :‬ھﻪر‪‬ﻢ‪ :‬ھﻪر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن – ﻋ‪‬ﺮاق‬ ‫دووهم‪ :‬ﺧ‪‬ﺰان ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪ ﻛﻪﺳ‪‬ﻜﯽ ﺳﺮوﺷﺘﯿﻦ‪ ،‬ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ھﺎوﺳﻪرﮔﯿﺮی ﯾﺎن ﺧﺰﻣﺎﯾﻪﺗﯿﺎن ﺗﺎﻛﻮ ﭘﻠﻪی ﭼﻮارهم ھﻪﯾﻪو ﺋﻪواﻧﻪی ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﯾﺎﺳﺎ ھﺎﺗﻮﻧﻪﺗﻪ ﻧﺎو ﺧ‪‬ﺰاﻧﻪوه‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬ﯿﻪم‪ :‬ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ‪ :‬ھﻪر ﻛﺮدار‪‬ﻚ ﯾﺎن و ﺗﻪﯾﻪك ﯾﺎن ھﻪڕهﺷﻪ ﯾﺎن ﭘ‪ ‬ﻟ‪‬ﺒﻜﺮ‪‬ﺖ ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎی ﺟﯚری ﻛﯚﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯽ ﻟﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯿـﺪا ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﺳـﻪر ﺑﻨـﻪﻣﺎی ھﺎوﺳـﻪرﮔﯿﺮی‬ ‫ﯾﺎن ﺧﺰﻣﺎﯾﻪﺗﯽ ﺗﺎ ﭘﻠﻪی ﭼﻮارهم ﺑﻨﯿﺎت ﻧﺮاﺑ‪ ‬و ﺋﻪواﻧﻪی ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﯾﺎﺳﺎ ھﺎﺗﻮوﻧﻪﺗﻪ ﻧﺎو ﺧ‪‬ﺰاﻧﻪوه ﺋﻪﺷ‪ ‬ﻟﻪ ﺑﺎری ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ و ﺟﻨﺴـﯽ و دهرووﻧﯿﯿـﻪوه زﯾﺎﻧﯿـﺎن ﭘـ‪ ‬ﺑﮕﻪﯾـﻪﻧﯽ و ﻣـﺎف و ﺋﺎزادﯾﯿـﺎن ﻟـﻪ‬ ‫دهﺳﺖ ﺑﺪات‪.‬‬ ‫ﭼﻮارهم‪ :‬دادﮔﺎ‪ :‬دادﮔﺎی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ‪.‬‬ ‫ﻣﺎددهی دووهم‪:‬‬ ‫ﯾﻪﻛﻪم‪ :‬ھﻪرﻛﻪﺳ‪‬ﻚ ﻛﻪ ﭘﻪﯾﻮهﺳﺘﯽ ھﻪﺑ‪ ‬ﺑﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﻛﯽ ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ‪ ،‬ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ﺧ‪‬ﺰاﻧﺪا ﻟ‪ ‬ﻗﻪدهﻏﻪ دهﻛﺮێ ﻟﻪواﻧﻪش‪ :‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺟﻪﺳـﺘﻪﯾﯽ و ﺟﻨﺴـﯽ و دهرووﻧـﯽ و‪،‬‬ ‫ﺋﻪم ﻛﺮدهواﻧﻪش وهك ﻧﻤﻮوﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ دادهﻧﺮ‪‬ﺖ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ھﺎوﺳﻪرﮔﯿﺮی ﺑﻪزۆر‪.‬‬ ‫‪ -2‬ھﺎوﺳﻪرﮔﯿﺮی ژن ﺑﻪ ژن)ﺷﻐﺎر( و ﻣﻨﺪاڵ ﺑﻪ ﺷﻮودان‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﺑﻪﺷﻮودان ﻟﻪﺟﯿﺎﺗﯽ ﺧﻮ‪‬ﻦ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﻟ‪‬ﻚ ﺟﻮداﻛﺮدﻧﻪوهی ﺑﻪزۆر )اﻟﮕﻼق ﺑﺎﻻﻛﺮاه(‪.‬‬ ‫‪ -5‬ﺑ‪‬ﯾﻨﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ﻛﯚﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯽ )ﺻﻠﻪ اﻻرﺣﺎم(‪.‬‬ ‫‪ -6‬ﻣ‪‬ﺮد ﺑﻪ زۆر ژﻧﯽ ﺧﯚی ﻧﺎﭼﺎری ﺑﻪدڕهوﺷﺘﯽ و ﻛﺎری داو‪‬ﻦ ﭘﯿﺴﯽ ﺑﻜﺎت‪.‬‬ ‫‪ -7‬ﺧﻪﺗﻪﻧﻪ ﻛﺮدﻧﯽ ﻣ‪‬ﯿﻨﻪ‪.‬‬ ‫‪ -8‬ﻧﺎﭼﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﺗﺎﻛﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﺰان ﺑﯚ ﺟ‪‬ﮫ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﻓﻪرﻣﺎﻧﺒﻪرﯾﻪﺗﯽ ﺑﻪ ﻧﺎڕهزاﯾﻪﺗﯽ ﺧﯚﯾﺎن‪.‬‬ ‫‪ -9‬ﻧﺎﭼﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﻣﻨﺪاڵ ﺑﯚ ﻛﺎرﻛﺮدن و ﺳﻮا‪‬ﻜﺮدن و ﺑﻪﺟ‪‬ﮫ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪن‪.‬‬ ‫‪ -10‬ﺧﯚﻛﻮﺷﺘﻦ ﻟﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰان‪.‬‬ ‫‪ -11‬ﻟﻪﺑﺎرﺑﺮدن ﻟﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰان‪.‬‬ ‫‪ -12‬ﻟ‪‬ﺪاﻧﯽ ﺗﺎﻛﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﺰان و ﻣﻨﺪاڵ ﺑﻪ ھﻪر ﺑﯿﺎﻧﻮوﯾﻪك ﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪29 :‬‬

‫‪Page : 29‬‬

‫‪...http://www.radionawxo.org/kurdi/index.php?option=com_content&view=articl‬‬ ‫‪ -2‬ﭼﺎوﭘ‪‬ﻜﻪوﺗﻦ ﻟﻪﮔﻪڵ دادوهری ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوه ﻟﻪ دۆﺳﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﺣﺎﻛﻢ ﺳﯿﺮوان ﺋﻪﺣﻤﻪد ﺻﺎ‪‬ﺢ‪ ،‬دادوهری دادﮔﺎی ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهی ﯾﻪك ﻟﻪ ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪ .‬ﻛﻪ ﻟـﻪ ﺑـﻪرواری‬ ‫)‪ 29‬ﻣﺎی ‪ (2012‬ﻟﻪ ﭘﺎﺷﻜﯚی ﻣﺎﻓﯽ ژن ژﻣﺎره ) ‪ ( 8‬ﺑﻼوﻛﺮاوهﺗﻪوه‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﺑــﻪھﺎوﻛﺎری ﭼﻪﻧــﺪﯾﻦ ڕ‪‬ﻜﺨــﺮاوو ﻛﻪﺳــﺎﯾﻪﺗﯽ و ﺑﻪھﻪﻣﺎھــﻪﻧﮕﯽ ﻟﻪﮔــﻪڵ ڕ‪‬ﻜﺨــﺮاوی ‪ PDA‬و ‪ WADI‬ﺑﻪﺷــﺪاری دوو ﺧﯚﭘﯿﺸــﺎﻧﺪاﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒــﻪﺗﯿﻤﺎن ﻛــﺮد ﺑﻪراﻧﺒــﻪر ﺣﺎ‪‬ﻪﺗــﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﻮﺷــﺘﻨﯽ ژﻧــﺎن ‪،‬‬ ‫ﺧﯚﭘﯿﺸﺎﻧﺪاﻧﯽ ﯾﻪﻛﻪم ﻟﻪﺑﻪردهم دادﮔﺎی ﺳـﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﻟـﻪ )‪8‬ی ﻣـﺎرﭼﯽ ‪ (2012‬و ﺧﯚﭘﯿﺸـﺎﻧﺪاﻧﯽ دوهم ﻟـﻪ ﺑـﻪرواری )‪7‬ی ﺋﺎﮔﻮﺳـﺘﯽ ‪ (2012‬ﻛـﻪ ﺳـﻪرﺟﻪم ﻛﻪﻧﺎ‪‬ـﻪﻛﺎﻧﯽ ڕاﮔﻪﯾﺎﻧـﺪن ﮔﺮﻧﮕﯿـﺎن ﺑـﻪم ﭘﺮﺳـﻪ داو‬ ‫ﻧﻮ‪‬ﻨﻪراﻧﯽ ڕ‪‬ﻜﺨﺮاوهﻛﻪﺷﻤﺎن ﻟ‪‬ﺪوان و ﺑﻪﺷﺪارﯾﺎن ھﻪﺑﻮو ﻟﻪ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺑﯚﻧﻪو ﻛﻪﻧﺎ‪‬ﯽ ڕاﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﻪوه ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪم ﭘﺮﺳﻪ ھﺎوﭘ‪‬ﭻ ﻟﯿﻨﻜﯽ ﭼﻪﻧﺪ ﻛﻪﻧﺎ‪‬ﻜﯽ ڕاﮔﻪﯾﺎﻧﺪن ﻟﻪو ﺑﺎرهﯾﻪوه ‪.‬‬ ‫‪http://rudaw.net/kurdish/index.php/komelayeti/12000.html‬‬ ‫‪http://kurdish.sbeiy.com/Detail.aspx?id=4782&LinkID=4‬‬ ‫‪...http://www.alsumarianews.com/ar/5/37790/news-details-Iraq%20society%20ne‬‬ ‫‪http://www.hawlati.co/babetekan/14037‬‬ ‫‪http://ku.radionawa.com/Detail.aspx?id=14561&LinkID=63‬‬ ‫‪www.awene.com‬‬ ‫‪ -4‬ھﻪ‪‬ﻤﻪﺗ‪‬ﻚ ﺑﯚ داﻛﯚﻛﯽ ﻟﻪ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ژﻣﺎره ‪ 8‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ ، 2011‬ڕ‪‬ﻜﺨـﺮاوی ھﺎرﯾﻜـﺎری ﯾﺎﺳـﺎﯾﯽ ژﻧـﺎن ﺑـﻪھﺎوﻛﺎری ‪ 46‬ڕ‪‬ﻜﺨـﺮاوو دهزﮔـﺎ و ﭼﻪﻧـﺪﯾﻦ‬ ‫ﻛﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ ﻛﻪﻣﭙﯿﻨ‪‬ﻜﻤﺎن ﺑﯚ داﻛﯚﻛﯽ ﻟﻪﯾﺎﺳﺎی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ڕاﮔﻪﯾﺎﻧﺪ و ﻟﻪ ﺑﻪرواری )‪21‬ی ﺟﻮوﻧﯽ ‪ (2012‬ﯾﺎداﺷﺘ‪‬ﻜﻤﺎن ﺑﯚ ڕای ﮔﺸﺘﯽ و ﻻﯾﻪﻧﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪارهﻛﺎن ﺑﻼوﻛـﺮدهوه و ﭼﻪﻧـﺪﯾﻦ ﻛـﻪﻧﺎڵ‬ ‫و دهزﮔﺎی ڕاﮔﻪﯾﺎﻧﺪن ﮔﺮﻧﮕﯿﺎن ﺑﻪم ﺑﺎﺑﻪﺗﻪ دا ‪ ،‬ﻟﻪ ﺑﻪرواری )‪21‬ی ﺟﻮوﻧﯽ ‪ (2012‬ﺳﻪرداﻧﯽ ھﻪرﯾـﻪك ﻟـﻪ ﺳـﻪرۆﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ﭘﻪرﻟـﻪﻣﺎن و وهزارهﺗـﯽ ﻛﺎروﺑـﺎری ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ و ﺋﻪﻧﺠﻮﻣـﻪﻧﯽ ﺧﺎﻧﻤـﺎن ﻛـﺮا و‬ ‫ﯾﺎداﺷﺘﻪﻛﻪﯾﺎن ﺋﺎراﺳﺘﻪﻛﺮا ‪،‬‬ ‫ﻟﻪﺑﻪر ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺋﻪو ﯾﺎداﺷﺘﻪ ﻟ‪‬ﺮهدا ﺟﺎر‪‬ﻜﯽ دﯾﻜﻪ دهﻗﻪﻛﻪی ﺑ‪‬و ﺋﻪﻛﻪﯾﻨﻪوه ‪:‬‬ ‫ﺑﯚ ھﻪرﯾﻪك ﻟﻪ ﺑﻪڕ‪‬ﺰان ‪:‬‬ ‫ﺳﻪرۆﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن‬ ‫ﺳﻪرۆﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪﻧﯽ دادوهری‬ ‫ﺳﻪرۆﻛﺎﯾﻪﺗﯽ داواﻛﺎری ﮔﺸﺘﯽ‬ ‫ﺳﺎ‪‬ﯿﺎدی دهرﭼﻮﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ و ﻛﻪﻣﺘﻪرﺧﻪﻣﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ!‬ ‫وهك ﻛﻪﻣﭙﯿﻨﯽ داﻛﯚﻛﯿﻜﺮدن ﻟﻪ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ژﻣﺎره )‪ (8‬ی ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ ،2011‬ﻟﻪﺳﺎ‪‬ﯿﺎدی دهرﭼﻮاﻧﺪﻧﯽ ﺋﻪو ﯾﺎﺳـﺎﯾﻪدا ﻟـﻪ ﭘﻪرﻟـﻪﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردوﺳـﺘﺎن ﭘﯿﺮۆزﺑـﺎﯾﯽ‬ ‫دهﺳﺘﺨﯚﺷﯿﻤﺎن ھﻪﯾﻪ ﺑﯚ دهرﻛﺮدﻧﯽ ﺋﻪو ﯾﺎﺳﺎﯾﻪ ﻛﻪ ﻟﻪﺳﻪر ﺋﺎﺳﺘﯽ ھﻪر‪‬ﻢو ﻧﺎوﭼﻪﻛﻪش ﺑﻪﯾﺎﺳﺎﯾﻪﻛﯽ ﭘ‪‬ﺸﻜﻪوﺗﻮو ﻧﺎوازه ﻟﻪﻗﻪ‪‬ﻪم دهدر‪‬ﺖو ﻟﻪﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺋﺎﺳﺘﺪا ﺷﺎﻧﺎزی ﭘ‪‬ﻮهدهﻛﺮ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ھـﻪﻣﺎن ﻛــﺎت ﻟـﻪم ﺑﯚﻧﻪﯾــﻪدا ﺑـﻪﮔﺮﻧﮕﯽ ﺋــﻪزاﻧﯿﻦ ﺑـﻪڕ‪‬ﺰﺗﺎن و راﯾﮕﺸــﺘﯽ ﻟـﻪ ﻛﻪﻟ‪‬ﻨــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺟ‪‬ﺒـﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﺋــﻪو ﯾﺎﺳـﺎﯾﻪ ﻟــﻪﻣﺎوهی ڕاﺑـﻮوردودا ﺋﺎﮔــﺎدار ﺑﻜﻪﯾﻨـﻪوه ﺳــﻪرهڕای ﺋـﻪوهی ﻛــﻪ زۆر ﺑﻪﺑﺎﺷـﯽ ﻟــﻪوه‬ ‫ﺗ‪‬ﺪهﮔﻪﯾﻦ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﻪﻛﯽ ھﻪﺳﺘﯿﺎرو ﮔﺮﻧﮕﯽ ﻟﻪو ﺟﯚره ﻛﺎتو دهرﻓﻪﺗﯽ زﯾﺎﺗﺮی دهو‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺗﻪﻣﻪﻧﯽ ﯾﻪﻛﺴﺎ‪‬ﻪی ﺋﻪو ﯾﺎﺳﺎﯾﻪ ﭘ‪‬ﻤﺎن ده‪‬ﺖ ھﻪﻧﮕﺎوهﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪم ﻣﺎوهﯾﻪ ﺑﯚ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﻟـﻪ‬ ‫ﺋﺎﺳﺘﯽ ﭼﺎوهڕواﻧﯿﺪا ﻧﯿﻦو ﻛﻪﻣﺘﻪرﺧﻪﻣﯿﻪﻛﯽ زۆرﯾﺎن ﭘ‪‬ﻮه ﺑﻪدﯾﺪهﻛﺮ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﺮﻧﮕﺘﺮﯾﻦ ﺋﻪو ﺧﺎ‪‬ﻧﻪش ﻛﻪ ﺑﻮﻧﻪﺗﻪ ﺟ‪‬ﯽ ﺳﻪرﻧﺠﯽ ﺋ‪‬ﻤﻪو ﻟﻪم ﯾﺎداﺷﺘﻪدا ﺑﻪﻛﻮرﺗﯽ ﺋﺎﻣﺎژهﯾﺎن ﭘ‪‬ﺪهدهﯾﻦ ﻛﻪ ﺑﺮﯾﺘﯿﻦ ﻟﻪ ‪:‬‬ ‫‪ -1‬داﻧﻪﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ دادﮔﺎی ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪ ﻛﻪ ﻟﻪ ﺑ‪‬ﮔﻪی )‪(1‬ی ﻣﺎدهی ﺳ‪‬ﯿﻪﻣﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪدا ھﺎﺗﻮوه‪ ،‬ﻛﻪ ﭘ‪‬ﻤﺎﻧﻮاﯾﻪ ﻧﻪﺑﻮﻧﯽ ﺋﻪم دادﮔﺎﯾﻪ ﻛﻪﻟ‪‬ﻨ‪‬ﻜﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﮔﻪورهﯾﻪو ﺗﻪﻧﮫﺎ ﺑـﻪ ﺗـﻪﻛﻠﯿﻒ ﻛﺮدﻧـﯽ دادوهراﻧـﯽ‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﻪرهوهی ﯾﻪﻛﻪم ﻟﻪ دادﮔﺎﻛﺎن ﻟﻪ ھﻪر ﺳ‪ ‬ﺷﺎری ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ و ھﻪوﻟ‪‬ﺮو دھﯚك ﺑﯚ ﺟ‪‬ﮕﺮﺗﻨﻪوهی ﺋﻪم دادﮔﺎﯾﻪ ﻧﺎﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﻪﻛﺎﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ ﺑﻪدی ﺑﮫ‪‬ﻨ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﻟﻪ ﺑ‪‬ﮔﻪی )‪(6‬ی ﻣﺎدهی ﺳ‪‬ﯿﻪﻣﺪا ﭘ‪‬ﻜﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺑﻪﺷ‪‬ﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻪ ﻛﻪ ﺗﯿﺎﯾﺪا ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ ﺋﺎﻓﺮهت ﺑﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ دهزاﻧﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻜﻨﻪھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺋﻪم ﺑﻪﺷﻪش ﻛﻪﻟ‪‬ﻨ‪‬ﻜﯽ دﯾﻜﻪﯾﻪ ﺑﯚ ﭼﻪﺳﭙﺎﻧﺪﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﻟﻪﻣﺎدهی )‪ (5‬ی ھﻪﻣﺎن ﯾﺎﺳﺎﺷﺪا ﻛﻪ ﺑـﺎس ﻟـﻪ ﭘ‪‬ﻜﮫ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ ﻟﯿﮋﻧﻪﯾـﻪﻛﯽ ﺋﺎﺷـﺘﻪواﯾﯽ ﺑـﯚ ﻻﯾﻪﻧـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳـﻜﺎﻻ دهﻛـﺎت‪ ،‬ھـﻪﺗﺎ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ ﻟﯿﮋﻧﻪﯾـﻪﻛﯽ وهھـﺎ ﺑـﻮوﻧﯽ ﻧﯿـﻪو ﺋﻪﻣـﻪ ﺑﻮوهﺗـﻪ ڕ‪‬ﮕﺮ‪‬ﻜـﯽ ﺳـﻪرهﻛﯽ‬ ‫ﻟﻪﺑـﻪردهم ﺋﯿﺤﺎﻟـﻪ ﻛﺮدﻧـﯽ دۆﺳـﯿﻪﻛﺎن ﺑﯚدادﮔـﺎی ﺗﺎﯾﺒــﻪت‪ ،‬ﮔﻮﻣـﺎﻧﯽ ﺗ‪‬ـﺪا ﻧﯿـﻪ ﺋﻪﻣـﻪش ھﯚﻛـﺎره ﺑــﯚ ﺋـﺎ‪‬ﯚزﻛﺮدﻧﯽ دۆﺳـﯿﻪﻛﻪ‪ ،‬ﯾـﺎﺧﻮد ﭘﻪﺷـﯿﻤﺎن ﺑﻮﻧـﻪوهی ﺧــﺎوهن ﺳـﻜﺎﻻ ﯾـﺎن ﻛ‪‬ﺸـﻪﻛﻪ ﺑـﻪ ھﻪ‪‬ﭙﻪﺳــ‪‬ﺮاوی‬ ‫دهﻣ‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪوه‪ ،‬ﺋﻪﻣﺎﻧﻪوه ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﻛﻪﻣﻮﻛﻮڕی دﯾﻜﻪ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﻧﻪﺑﻮﻧﯽ ڕ‪‬ﻨﻮﻣﺎﯾﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻟﻪﻻﯾﻪن وهزارهﺗﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪارهﻛﺎن ﺑﯚ ﺋﻪو ﺟﯚره ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺎﻧﻪی ﻛﻪ ﯾﻪﻛﻪم ﺟﺎره وهك ﺗﺎوان ﺋﻪﻧﺎﺳﺮ‪‬ﻦ ﺑﯚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ) ﺧﻪﺗﻪﻧﻪﻛﺮدﻧﯽ ﻣ‪‬ﯿﻨﻪ ( ﻟﻪم ڕوهوه ھﯿﭻ‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪28 :‬‬

‫‪Page : 28‬‬

‫ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯿﺪا‪.‬‬ ‫ﺋﻪﻧﺠﺎم‪:‬‬ ‫ﺑﻪﮔﻮ‪‬ﺮهی ﯾﺎﺳـﺎﻛﻪ ﭼﻪﻧـﺪ دهزﮔﺎﯾـﻪﻛﯽ ﺣﻜـﻮﻣﯽ ﭘﺎﺑﻪﻧـﺪﻛﺮاون ﺑـﯚ زهﻣﯿﻨﻪﺳـﺎزی و ﺟ‪‬ﺒـﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳـﺎﻛﻪ‪ ،‬ﺋـﻪواﻧﯿﺶ ﺑـﺮﯾﺘﯿﻦ ﻟـﻪ )ﺋﻪﻧﺠﻮﻣـﻪﻧﯽ دادوهری ﺑـﻪ ﭘ‪‬ﻜﮫ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ دادﮔـﺎی ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧـﺪ ﺑـﻪ ﯾﺎﺳـﺎی‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ و ﭘ‪‬ﻜﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﻟﯿﮋﻧﻪﯾﻪﻛﯽ ﺋﺎﺷﺘﻪواﯾﯽ ﺑﯚ ﻛﻪﯾﺴﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ‪ ،‬وهزارهﺗﯽ ﻧﺎوﺧﯚ ﺑﻪ ﺑ‪‬وﻛﺮدﻧﻪوهی ھﯚﺷﯿﺎری ﺳـﻪﺑﺎرهت ﺑﻪﯾﺎﺳـﺎﻛﻪو داﻣﻪزراﻧـﺪﻧﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴـﯽ ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ـﻪرهوهی‬ ‫ﺋﺎﻓﺮهت ﻟﻪ ﺑﻨﻜﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴـﺪا ﺑـﯚ ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨـﻪوه ﻟـﻪ ﻛﻪﯾﺴـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧـﯽ‪ ،‬وهزارهﺗـﯽ ﺗﻪﻧﺪروﺳـﺘﯽ و وهزارهﺗـﯽ ﻛﺎروﺑـﺎری ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ ﺑـﯚ ﭘ‪‬ﻜﮫ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ ﻟﯿﮋﻧـﻪ ﯾـﻪك ﺑـﯚ ﻗﻪرهﺑﻮوﻛﺮدﻧـﻪوهی‬ ‫زﯾﺎﻧﻠ‪‬ﻜﻪوﺗﻮاﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ( ﻛﻪ ﺗﺎﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ھﯿﭻ ﻛﺎم ﻟﻪم ﺧﺎ‪‬ﻧﻪ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻨﻪﻛﺮاون و ﺗﻪﻧﮫﺎ دادوهری ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهی )‪ (1‬ﻟﻪﻧﺎو ﻣﻪرﻛﻪزی ﺷﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ھـﻪوﻟ‪‬ﺮو دھـﯚك دهﺳﺘﻨﯿﺸـﺎن ﻛـﺮاوه‬ ‫ﺑﯚ ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوه ﻟﻪ ﻛﻪﯾﺴﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ‪ ،‬ﺋﻪﻣﻪش ﻣﻪﺗﺮﺳﯽ ﺋﻪوه دهﺧﺎﺗﻪ روو ﻛﻪ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ دهﺳﻪ‪‬ت ﻟﻪ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻨﻪﻛﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ زﯾـﺎﺗﺮ ﻣـﻪراﻣ‪‬ﻜﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯿﯿﺎﻧﻪ ﺑ‪‬ـﺖ ﺑـﯚ ﺋـﻪوهی ﻛﻪﯾﺴـﻪﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧـﺎن ﺑﺨﺎﺗـﻪ ﺳـﻪر ﯾﺎﺳـﺎی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧــﯽ و دواﺗـﺮ ﻟـﻪ راﭘﯚرﺗـﻪﻛﺎﻧﯿﺎدا ﺋﺎﻣـﺎژه ﺑﻪوهﺑـﺪهن ﻛـﻪ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧـﺎن ﻟﻪھـﻪر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﺪا ﻛـﻪﻣﯽ ﻛـﺮدووهو وهك ﺋــﺎﻣﺮاز‪‬ﻜﯽ‬ ‫ﭼﻪواﺷﻪﻛﺎراﻧﻪ ﺑﻪﻛﺎری ﺑﮫ‪‬ﻨﻦ‪.‬‬ ‫راﺳﭙﺎردهﻛﺎن‪:‬‬ ‫ﻟﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﺋﻪم راﭘﯚرﺗﻪدا ﺑﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ دهزاﻧﯿﻦ ﺋﻪم راﺳﭙﺎرداﻧﻪ ﺑﺨﻪﯾﻨﻪ ﺑﻪردهم ڕای ﮔﺸﺘﯽ و ﻻﯾﻪﻧﻪ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪارهﻛﺎن ﺑﯚﺋﻪوهی ھﻪو‪‬ﻪﻛﺎن ﺑﯚ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ ﭼـﺎﻻﻛﺒﻜﺮ‪‬ﻦ‪ ،‬راﺳـﭙﺎردهﻛﺎﻧﯿﺶ‬ ‫ﺑﺮﯾﺘﯿﻦ ﻟﻪ‪:‬‬ ‫‪ -1‬دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ دادﮔﺎی ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪ و داﻧﺎﻧﯽ دادوهری ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪ ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو دادﮔﺎﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎو ﺷﺎرو ﻗﻪزاو ﻧﺎﺣﯿﻪﻛﺎﻧﺪا‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻪﻟﻪ ﺑﻜﺮ‪‬ﺖ ﻟﻪ دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﻟﯿﮋﻧﻪی ﺋﺎﺷﺘﻪواﯾﯽ ﺑﯚ ﻛﻪﯾﺴﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ڕ‪‬ﺒﻪر‪‬ﻜﯽ ھﯚﺷﯿﺎری ﻟﻪﺳﻪر ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ ﺋﺎﻣﺎده ﺑﻜﺮ‪‬ﺖ و ﺑﺒ‪‬ﺖ ﺑﻪ ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪواﻧﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪن ﻟﻪ ﻧﺎو ﭘﺮۆﺳﻪی ﭘﻪروهرده دا ﻟﻪ ﻗﻮﺗﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻛﺎﻧﺪا‪.‬‬ ‫‪ -4‬ڕ‪‬ﻨﻮﻣﺎﯾﯽ ﻟﻪﺳﻪر ﺷ‪‬ﻮازی ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ ﺑﻪﺳﻪر ﺑﻨﻜﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴﺪا داﺑﻪﺷﺒﻜﺮ‪‬ﺖ و ڕاﺑﮫ‪‬ﻨﺮ‪‬ﻦ ﻟﻪﺳﻪر ﭼﯚﻧ‪‬ﺘﯽ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ‪.‬‬ ‫‪ -5‬ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮدﻧﯽ ﺑﻮدﺟﻪﯾﻪﻛﯽ دﯾﺎرﯾﻜﺮاو ﺑﯚ داﻣﻪزراﻧﺪﻧﯽ ھﻪﯾﻜﻪﻟﯿﻪﺗﯽ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪو ﺑ‪‬وﻛﺮدﻧﻪوهی ھﯚﺷﯿﺎری ﻟﻪﺳﻪر ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ‪.‬‬ ‫‪ -6‬ﺑﺎﺷﻜﺮدﻧﯽ ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺧﺰﻣﻪﺗﮕﻮزاری ﻻﻧﻪﻛﺎﻧﯽ دا‪‬ﺪهدان و ﻛﺮدﻧﻪوهی ﻻﻧﻪی ﻧﻮێ ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﻟﻪ ﺷﺎرۆﭼﻜﻪ ﮔﻪورهﻛﺎن ﺑﻪﻧﻤﻮﻧﻪ "راﻧﯿﻪ و ﻗﻪ‪‬دزه‪ ،‬ﮔﻪرﻣﯿﺎن‪ ،‬ھﻪ‪‬ﻪﺑﺠﻪ‪ ،‬زاﺧﯚ ‪ ،‬ﻛﯚﯾﻪ"‪.‬‬ ‫‪ -7‬ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮدﻧﯽ ﺳﻪرﺟﻪم ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿﻪﻛﺎن ﺑﯚ ﺑﻪڕ‪‬ﻮﺑﻪراﯾﻪﺗﯽ ﺑﻪدواداﭼﻮﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ﭘ‪‬ﺪاﻧﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ زﯾﺎﺗﺮ ﭘ‪‬ﯿﺎن ﺑﯚ ﺋﻪوهی ﺑﺘﻮاﻧﻦ ﻟﻪ ﺣﺎ‪‬ﻪﺗﻪ ﻛﺘﻮﭘ‪‬هﻛﺎﻧﺪا ﻓﺮﯾـﺎی ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿـﻪﻛﺎن ﺑﻜـﻪون و‬ ‫ﻛﺎر ﺑﻪ رۆﺗﯿﻦ و ﺑﯿﺮۆﻛﺮاﺗﯿﻪﺗﯽ ﺋﯿﺪاری ﻧﻪﻛﺮ‪‬ﺖ ﻟﻪ راﭘﻪراﻧﺪﻧﯽ ﻛﺎرهﻛﺎﻧﺪا ‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺷﻜﯚﻛﺎن‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﮔﻔﺘﻮﮔﯚی ﻛﺮاوه ﻟﻪﺑﺎرهی ﯾﺎﺳﺎی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ‪:‬‬ ‫ﻟﻪ ﺑﻪرواری ‪8‬ی ﻣﺎی ‪ ، 2012‬ر‪‬ﻜﺨـﺮاوی ھﺎرﯾﻜـﺎری ﯾﺎﺳـﺎﯾﯽ ژﻧـﺎن ﺑـﻪھﺎوﻛﺎری ر‪‬ﻜﺨـﺮاوی وادی ﺋـﻪ‪‬ﻤﺎﻧﯽو ﺑﻪر‪‬ﻮهﺑﻪراﯾـﻪﺗﯽ ﺑـﻪدواداﭼﻮوﻧﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑـﻪ ﺋﺎﻓﺮهﺗـﺎن ﻟـﻪ ﺳـﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻮﮔﯚﯾـﻪﻛﯽ‬ ‫ﻛﺮاوهی ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﯾﺎﺳﺎی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪوهی ﺧ‪‬ﺰان ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪا ﻟﻪ ھﯚ‪‬ﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی )‪ ،(cdo‬و ﮔﻔﺘﻮﮔﯚ ﻟﻪﺳﻪر ﭼﺎود‪‬ﺮی ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ ﻟﻪ ھﻪر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎن‪ ،‬ﻛـﻪ ﯾﺎﺳـﺎی‬ ‫ژﻣﺎره )‪(8‬ی ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪.2011‬‬ ‫ﺷﺎﯾﻪﻧﯽ ﺑﺎﺳﻪ ﻛﻪ ﺋﻪم ﭼﺎﻻﻛﯿﻪ ﻟﻪ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺳﺎﯾﺖ و ﻛﻪﻧﺎ‪‬ﯽ ﻧﺎوﺧﯚﯾﯽ و دهرهﻛﯽ ﮔﺮﻧﮕﯽ زۆری ﭘ‪‬ﺪرا ﺑﻪ ﻧﻤﻮوﻧﻪ ﺋﻪم ﺳﺎﯾﺖ و ﻛﻪﻧﺎ‪‬ﻧﻪی ﺧﻮارهوه ‪:‬‬ ‫‪Zagros, GK, KNN, NRT, Speda‬‬ ‫• ‪Radio‬‬ ‫‪NINA, NAWA, Peyamner, Goran, Dangi new‬‬ ‫• ‪Newspapers/Online Media‬‬ ‫‪www.sbeiy.comwww.peyamner.com‬‬ ‫‪http://www.peyamner.com/PNAnews.aspx?ID=275370‬‬ ‫‪http://www.chatrpress.com/Detail.aspx?id=8436&LinkID=3‬‬

‫‪www.radionawxo.org‬‬

‫‪www.hawlati.co,‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪27 :‬‬

‫‪Page : 27‬‬

‫ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯿﺪا ‪ 47‬ﺣﺎ‪‬ﻪﺗﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﺗﯚﻣﺎرﻛﺮاوه ﻛﻪ ‪ 25‬ﻛﻪﯾﺴﯿﺎن داﺧﺮاون و ‪ 22‬ﻛﻪﯾﺴﯿﺶ ﺑﻪھﯚی ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﻟﯿﮋﻧﻪی ﺗﻮ‪‬ﮋﯾﻨﻪوهوه ﺑﻪھﻪ‪‬ﭙﻪﺳ‪‬ﺮدراوی ﻣﺎوﻧﻪﺗﻪوه‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬ﯿﻪم‪ :‬ﮔﺮﻓﺘﯽ ﺑﯿﻨﺎ‪:‬‬ ‫ﯾﻪﻛ‪‬ﻜﯿﺘﺮ ﻟﻪو ﮔﺮﻓﺘﺎﻧﻪی‪ ،‬ﻛﻪ ڕووﺑﻪڕووی ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﺑﻮوهﺗﻪوه ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﺷﻮ‪‬ﻨﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻪ ﺑﻪ ﻛﻪﯾﺴﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﻟﻪ دادﮔـﺎ و ﻟـﻪ ﻟـﻪ ﺑﻨﻜـﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴـﺪا‪،‬‬ ‫ﺋﻪﻣﻪش ﺑﻮوهﺗﻪ ھﯚی ﺗ‪‬ﻜﻪ‪‬ﺒﻮوﻧﯽ ﻛﻪﯾﺴﻪﻛﺎن و ﺑﻪﺑﺎﺷﯽ ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﻧﻪﭼﻮوﻧﯽ ﭘﺮۆﺳﻪی ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوه ﻟﻪ ﻛﻪﯾﺴﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﻪرهوهﯾﻪك ﻟﻪ ﻛﻪﯾﺴﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﻟﻪ ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﺑﻨﻜﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴﺪا ﻧﻪﮔﻮﻧﺠﺎﻧﯽ ﺷﻮ‪‬ﻨﯽ ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهی وهك ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕ‪‬ﻚ ﺑﺎس ﻛـﺮدو وﺗـﯽ "ﺋـﻪو ﺷـﻮ‪‬ﻨﻪی ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨـﻪوهی ﻟ‪‬ـﺪهﻛﺮ‪‬ﺖ ﮔﻮﻧﺠـﺎو‬ ‫ﻧﯿﻪ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﻛﺎﺗ‪‬ﻚ ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوه ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﺎﻓﺮهﺗ‪‬ﻚ ﯾﺎن ھﻪر ﻛﻪﺳ‪‬ﻜﯽ ﺗﺮ دهﻛﻪﯾﺖ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﻟﻪ ﺷﻮ‪‬ﻨ‪‬ﻜﺪا ﺑ‪‬ﺖ ﻛﻪ ﺋﻪو ﻛﻪﺳﻪ ھﻪﺳﺖ ﺑﻪ د‪‬ﻨﯿﺎﯾﯽ ﺑﻜـﺎت‪ ،‬وه دهﺑ‪‬ـﺖ ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ـﻪرهوهی ﺋـﺎﻓﺮهت داﺑﻨﺮ‪‬ـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻟﻪﻛﺎﺗﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﺪا ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوه ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﺎﻓﺮهت ﺑﻜﺎت ﺑﯚﺋﻪوهی ﺑﺘﻮاﻧ‪‬ﺖ ﺑﻪ ﺳﻪرﺑﻪﺳﺘﯽ ﻛ‪‬ﺸﻪﻛﻪی ﺧﻮی ﺑﺎس ﺑﻜﺎت و ﺑﻪ ﻧﮫ‪‬ﻨﯽ ﺑ‪‬ﺖ"‪.‬‬ ‫ﭼﻮارهم‪ :‬ﮔﺮﻓﺘﯽ ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوه ‪:‬‬ ‫ﻟﻪﺑ‪‬ﮔـﻪی ﺷﻪﺷـﻪﻣﯽ ﻣـﺎدهی ﺳــ‪‬ﮫﻪﻣﯽ ﯾﺎﺳـﺎی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯿـﺪا ھــﺎﺗﻮوه‪) :‬ﻟﻪﺳـﻪر وهزارهﺗـﯽ ﻧﺎوﺧﯚﯾــﻪ ﺑﻪﺷـ‪‬ﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒـﻪت ﻟـﻪﻧﺎو ﭘــﯚﻟﯿﺲ ﺑﻜﺎﺗـﻪوه ﻛـﻪ ﺑﻪﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ ﺑﻨــﻪڕهﺗﯽ ﻟـﻪ ﭘﯚﻟﯿﺴـﯽ ﺋــﺎﻓﺮهت‬ ‫ﭘ‪‬ﻜﮫﺎﺗﺒ‪‬ﺖ و ھﻪ‪‬ﺴﻮﻛﻪوت ﻟﻪ ﻛ‪‬ﺸﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﺑﻜﺎت"‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ﺗﺎﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ ﻟـﻪ ﺑﻨﻜـﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴـﺪا ﺑﻪﺷـﯽ ﺗﺎﯾﺒـﻪت ﺑـﻪ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧـﯽ ﻧﯿﯿـﻪ و ﺋـﻪو ﭘﯚﻟﯿﺴـﺎﻧﻪی ﻛـﻪ ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨـﻪوه ﻟـﻪ‬ ‫ﻛﻪﯾﺴﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ دهﻛﻪن زۆرﺑﻪﯾﺎن ﻟﻪ رهﮔﻪزی ﻧ‪‬ﺮن و زۆر ﺟﺎر ﻛﻪﯾﺴﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯿﺶ ﻟﻪﮔﻪڵ ﻛﻪﯾﺴﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﺗ‪‬ﻜﻪڵ دهﻛﺮ‪‬ﻦ‪.‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻨﺠﻪم‪ :‬ﮔﺮﻓﺘﯽ ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ زاﻧﯿﺎری‪::‬‬ ‫ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ھﯚﺷﯿﺎری ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻟﻪﻻﯾﻪن ھﺎو‪‬ﺗﯿﺎن و ھﻪروهھﺎ ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ زاﻧﯿﺎری ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺑﻨﻜﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴﻪوه ﻟﻪ ﺳﻪر ﯾﺎﺳﺎی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧـﯽ ﻟﻪﻣﭙـﻪر‪‬ﻜﯽ ﺗـﺮه ﻟﻪﺑـﻪردهم ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻨـﻪﻛﺮدﻧﯽ‬ ‫ﯾﺎﺳــﺎی ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯿــﺪا‪ .‬ﺋﻪﻣــﻪ ﻟــﻪ ﻛﺎﺗ‪‬ﻜــﺪا ﺑــﻪﭘ‪‬ﯽ ﯾﺎﺳــﺎﻛﻪ ﻟــﻪ ﺑ‪‬ﮔــﻪی ‪7‬ی ﻣــﺎدهی ﺳــ‪‬ﯿﻪﻣﺪا ھــﺎﺗﻮوه ﻛــﻪ ﻟﻪﺳــﻪر وهزارهﺗــﯽ ﻧــﺎوﺧﯚو دهﺳــﺘﻪ ﻓﻪرﻣﯿﯿــﻪ ﭘﺴــﭙﯚرهﻛﺎﻧﻪ رﯾﻜــﻼم ﺑــﯚ ڕۆﺷــﻨﺒﯿﺮﯾﯿﻪﺗﯽ‬ ‫ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧـﯽ ﺑﻜـﻪن‪ .‬ﺑــﻪ‪‬م ﺗﺎﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ ﻟﻪﻻﯾـﻪن وهزارهﺗــﯽ ﻧـﺎوﺧﯚوه ھـﯿﭻ ﺧـﻮﻟ‪‬ﻜﯽ ﺷــﯿﺎﻧﺪن ﺳـﻪﺑﺎرهت ﺑـﻪ ﯾﺎﺳــﺎی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧـﻪوهی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧـﯽ ﺑــﯚ ﺑﻨﻜـﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘـﯚﻟﯿﺲ و ﺋﻪﻓﺴــﻪراﻧﯽ‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﻪرهوه ﺋﻪﻧﺠﺎم ﻧﻪدراوه‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﭙﺮﺳﺮاوی ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﺑﻨﻜﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘﯚﻟﯿﺲ ﺑﺎس ﻟﻪوهدهﻛﺎت‪ ،‬ﻛﻪ ھﺎو‪‬ﺗﯿﺎن ھﯿﭻ ﺟﯚره زاﻧﯿﺎرﯾﻪﻛﯿﺎن ﻧﯿـﻪ‪ ،‬ﺋـﻪﺑ‪‬ﺖ ﺧﯚﻣـﺎن دﯾـﺎری ﺑﻜـﻪﯾﻦ ﻛـﻪ ﻛﻪﯾﺴـﻪﻛﻪ ﺳـﻪر ﺑـﻪو ﯾﺎﺳـﺎﯾﻪﯾﻪ‪ ،‬وﺗـﯽ ﯾﺎﺳـﺎی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی‬ ‫ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ وهك ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻧﻪﮔﻪﯾﻪﻧﺮاوه ﺑﻪ ﺧﻪ‪‬ﻚ‪ ،‬ﺗﻪﻧﮫﺎ ﻻی ﺣﺎﻛﻤﻪﻛﺎن و ﻛﻪﺳـﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒـﻪت ﻟـﻪ ﻣﻪرﻛـﻪزهﻛﺎن ﻗـﻪﺗﯿﺲ ﻣـﺎوه‪ ،‬ﺑﯚﯾـﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﻪ ھﺎو‪‬ﺗﯿـﺎن ﺋﺎﮔـﺎدار ﺑﻜﺮ‪‬ﻨـﻪوه و ھﯚﺷـﯿﺎری ﺑـﺪر‪‬ﺖ ﻟﻪﺳـﻪر‬ ‫ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ ﻟﻪ ر‪‬ﮕﻪی راﮔﻪﯾﺎﻧﺪنو ﺑ‪‬وﻛﺮاوهﻛﺎﻧﻪوه"‪.‬‬ ‫ﺷﻪﺷﻪم‪ :‬دهﺑ‪‬ﺖ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﺗﯚڕی ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ‪‬ﺘﻪوه‬ ‫ﺋﻪﻣﻪﻟﻪ ﺑ‪‬ﮔﻪی )‪ (3‬ﻟﻪ ﻣﺎددهی ﺳ‪‬ﯿﻪﻣﺪا ھﺎﺗﻮوه‪ ،‬ﯾﻪﻛ‪‬ﻜﯽ ﺗﺮه ﻟﻪو ﺋﺎﺳﺘﻪﻧﮕﺎﻧﻪی ﺑﻪردهم ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪ ‬ﻛﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪوهﯾﻪ ر‪‬ﻨﻤـﺎﯾﯽ ﻟﻪﺳـﻪر دهرﺑﭽ‪‬ـﺖو ڕووﻧﺒ‪‬ـﺖ ﻛـﻪ ﺋﺎﯾـﺎ ﺗـﯚڕی ﭘﺎراﺳـﺘﻨﯽ‬ ‫ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﭼﯿﯿﻪ؟ ھﻪروهھﺎ وهزارهﺗﯽ ﻛﺎروﺑﺎری ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ و وهزارهﺗﯽ ﻧﺎوﺧﯚ ﺋﻪرﻛﯽ ﺋﻪوهﯾﺎن ﻟﻪﺳﻪره ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ ﺋﺎﻓﺮهت داﺑﻤﻪزر‪‬ﻨﻦ و رﯾﻜﻼم ﺑﻜﻪن ﺑـﯚ ڕۆﺷـﻨﺒﯿﺮﻛﺮدن و ھﯚﺷـﯿﺎرﯾﺪان ﺑـﻪ ﺧـﻪ‪‬ﻚ و‬ ‫ﺗﺎﻛﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪ ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ‪.‬‬ ‫ﺣﻪوﺗﻪم‪ :‬ﺑ‪‬ﺨﻪﻣﯽ ﺣﻜﻮﻣﻪت و زﯾﺎد ﺑﻮوﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ‪:‬‬ ‫ھﻪرﭼﻪﻧﺪه ﺳﺎ‪‬ﻚ زﯾﺎﺗﺮه ﯾﺎﺳﺎی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﻟﻪ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎن دهرﭼﻮوه‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺗﺎﺋ‪‬ﺴﺘﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ دادوهری و دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدن ھﯿﭻ زهﻣﯿﻨﻪﯾـﻪﻛﯿﺎن ﺑـﯚ ﺟ‪‬ﺒـﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ‬ ‫ﺋﻪو ﯾﺎﺳﺎﯾﻪ ﻧﻪﺳﺎزاﻧﺪووهو ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﯿﺶ ﺑﻪدواداﭼﻮوﻧﯽ ﺑﯚ ﺋﻪو ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﻪ ﻧﻪﻛﺮدووهو ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ ﻧﻪﺑﻮوهﺗﻪ ﺧﻪﻣﯽ ھﯿﭻ ﻛﺎم ﻟـﻪم دهﺳـﻪ‪‬ﺗﺎﻧﻪ و ھﻪو‪‬ـﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟـﻪ ﻟ‪‬ـﺪوان و ﺑـﻪ‪‬ﻨﯽ درهوﺷـﺎوه‬ ‫ﺗ‪‬ﻨﻪﭘﻪڕﯾﻮهو ھﻪﻧﮕﺎوی ﭘﺮاﻛﺘﯿﻜﯽ ﻧﻪﻧﺮاوه ﺑﻪﺋﺎراﺳﺘﻪی ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ ھﻪﻧﮕﺎوی ﭘﺮاﻛﺘﯿﻜﯽ ﺑﯚ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑﻪ زهﻣﯿﻨﻪ ﺳﺎزی و ﭘﻼﻧﯽ ورد ھﻪﯾـﻪ ﻛـﻪ ﺋﻪﻣـﻪش ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﯽ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻪرﺧﺎﻧﻜﺮدﻧﯽ ﺑﻮدﺟﻪﯾﻪك ھﻪﯾﻪ ﺑﯚ ﺑﺮدﻧﻪ ﭘ‪‬ﺸﻪوهی ﻗﯚﻧﺎﻏـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺟ‪‬ﺒـﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳـﺎﻛﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ﻟـﻪﻛﺎﺗﯽ ﭘﻪﺳـﻪﻧﺪ ﻛﺮدﻧـﯽ ﺑﻮدﺟـﻪی ﺋﻪﻣﺴـﺎ‪‬ﺪا ﺟﮕـﻪ ﻟـﻪوهی ھـﻪر ﻟـﻪﻧﺎو ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧـﺪا ﭘ‪‬ﺸـﻨﯿﺎزهﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﻟﯿﮋﻧﻪی ژﻧﺎن رهﺗﻜﺮاﻧﻪوه‪ ،‬ﻟـﻪ راﭘـﯚرﺗﯽ ﺣﻜﻮﻣـﻪﺗﯽ ھﻪر‪‬ﻤﯿﺸـﺪا ﻛـﻪ ﻟﻪﺳـﻪر و‪‬ﺒﺴـﺎﯾﺘﯽ ﺣﻜﻮﻣـﻪت ﺑ‪‬وﻛﺮاوهﺗـﻪوه ﻟـﻪژ‪‬ﺮ ﻧـﺎوی "ﺑﻮدﺟـﻪو ﺋـﺎوهداﻧﯽ و ﺧﯚﺷـﮕﻮزهراﻧﯽ ﺧـﻪ‪‬ﻚ‪ ،‬ﻻﯾﻪﻧـﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘﻪﯾﻮهﺳـﺖ ﺑـﻪ‬ ‫ﺑﻮدﺟﻪی ھﻪر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن و ﺗﻪواوی ﺳ‪‬ﻜﺘﻪرهﻛﺎن" ﺑﻪ ﺗﻪﻧﮫﺎ د‪‬ﻜﯿﺶ ﺋﺎﻣﺎژه ﺑﻪ ﯾﺎﺳﺎی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﻧﻪدراوه ﺋﻪﻣﻪش ﺑﯚﺧﯚی ﺳﻪﻟﻤ‪‬ﻨﻪری ﺑ‪‬ﭙﻼﻧﯽ و ﺑ‪‬ﺨﻪﻣﯽ ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﻪ‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪26 :‬‬

‫‪Page : 26‬‬

‫‪ -5‬ﺑ‪‬ﯾﻨﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ‪.‬‬ ‫‪ -6‬ﻣ‪‬ﺮد ﺑﻪ زۆر ژﻧﯽ ﺧﯚی ﻧﺎﭼﺎری ﺑﻪدڕهوﺷﺘﯽو ﻛﺎری داو‪‬ﻦ ﭘﯿﺴﯽ ﺑﻜﺎت‪.‬‬ ‫‪ -7‬ﺧﻪﺗﻪﻧﻪﻛﺮدﻧﯽ ﻣ‪‬ﯿﯿﻨﻪ‪.‬‬ ‫‪ -8‬ﻧﺎﭼﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﺗﺎﻛﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﺰان ﺑﯚ ﺟ‪‬ﮫ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﻓﻪرﻣﺎﻧﺒﻪرﯾﻪﺗﯽ ﺑﻪ ﻧﺎڕهزاﯾﻪﺗﯽ ﺧﯚﯾﺎن‪.‬‬ ‫‪ -9‬ﻧﺎﭼﺎرﻛﺮدﻧﯽ ﻣﻨﺪاڵ ﺑﯚ ﺑﻪ ﻛﺎرﻛﺮدن و ﺳﻮا‪‬ﻜﺮدن و ﺑﻪﺟ‪‬ﮫ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪن‪.‬‬ ‫‪ -10‬ﺧﯚ ﻛﻮﺷﺘﻦ ﻟﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰان‪.‬‬ ‫‪ -11‬ﻟﻪﺑﺎرﺑﺮدن ﻟﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰان‪.‬‬ ‫‪ -12‬ﻟ‪‬ﺪاﻧﯽ ﺗﺎﻛﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﺰان و ﻣﻨﺪاڵ ﺑﻪھﻪر ﺑﯿﺎﻧﻮوﯾﻪك‪.‬‬ ‫‪ -13‬ﺳﻮﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ﭘ‪ ‬ﻛﺮدن وﺟﻨ‪‬ﻮدان و ﺟﻨ‪‬ﻮدان ﺑﻪﻛﻪس وﻛﺎر و ﺑﻪﻛﻪم ﺳﻪﯾﺮﻛﺮدﻧﯽ و ﺋﺎزارداﻧﯽ و ﮔﻮﺷﺎر ﺑﯚھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ دهرووﻧﯽ و ﭘ‪‬ﺸ‪‬ﻠﻜﺮدﻧﯽ ﻣﺎﻓﻪﻛﺎﻧﯽ و ﺑﻪزۆر ﺳﻪرﺟ‪‬ﯽ ﻛﺮدن"‪.‬‬ ‫ﺋﺎﻟﯿﻪﺗﯽ ﭼﺎود‪‬ﺮﯾﻜﺮدن‪:‬‬ ‫ﭘﺮۆﺳﻪی ﭼﺎود‪‬ﺮی ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﻟﻪﻻﯾـﻪن ر‪‬ﻜﺨـﺮاوی ھﺎرﯾﻜـﺎری ﯾﺎﺳـﺎﯾﯽ ژﻧـﺎن ﺑـﻪ ھﺎوﻛـﺎری ر‪‬ﻜﺨـﺮاوی ‪ NED‬ﺋـﻪﻣﺮﯾﻜﯽ‪ .‬دهﺳـﺘﭙ‪‬ﻜﯽ ﻛﺎرهﻛـﺎﻧﯽ ﻟـﻪﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ﻛـﻪﻣﭙﯿﻨﯽ‬ ‫داﻛﯚﻛﯿﻜﺮدن ﻟﻪ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪرا ﻛﻪ ﻟﻪ ‪8‬ی ﻣﺎی ‪ 2012‬دا ڕاﮔﻪﯾﻪﻧﺪرا ﺑﻪﺑﻪﺷﺪاری ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﻪراﯾﻪﺗﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن و ڕ‪‬ﻜﺨﺮاوی وادی ﺋﻪ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪.‬‬ ‫ﭼﺎود‪‬ﺮﯾﻜﺮدﻧﻪﻛﻪ ﻟﻪﻻﯾﻪن دوو ﭘﺎر‪‬ﺰهرهوه ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪهدر‪‬ﺖ ﻛـﻪ ﺧﯚﺑﻪﺧﺸـﺎﻧﻪ ﭼـﺎود‪‬ﺮی ﻛﻪﯾﺴـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧـﯽ دهﻛـﻪن ﻟـﻪ دادﮔـﺎ و ﺑﻨﻜـﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴـﺪاو ﻟـﻪ ﭼـﯚﻧ‪‬ﺘﯽ ﺟ‪‬ﺒـﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳـﺎﻛﻪ‬ ‫دهﻛﯚ‪‬ﻨﻪوه‪.‬‬ ‫ﻟــﻪم راﭘﯚرﺗــﻪ دا ﺗــﻪرﻛﯿﺰ ﻟﻪﺳــﻪر ﭼــﯚﻧ‪‬ﺘﯽ ﺟ‪‬ﺒــﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳــﺎﻛﻪ ﻛــﺮاوهو ﺑــﯚ ﺋــﻪم ﻣﻪﺑﻪﺳــﺘﻪش ﺟﮕــﻪ ﻟــﻪ ﺳــﻪرداﻧﯽ دادﮔــﺎو ﭘﻪرﻟــﻪﻣﺎن‪ ،‬وهزارهﺗــﯽ ﻛﺎروﺑــﺎری ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾــﻪﺗﯽ و ﺋﻪﻧﺠﻮﻣــﻪﻧﯽ ﺧﺎﻧﻤــﺎن و‬ ‫ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﻪراﯾﻪﺗﯽ ﺑﻪدواداﭼﻮوﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ﺋﺎﻓﺮهﺗﺎن‪ ،‬ﺳـﻪرداﻧﯽ ﭼﻪﻧـﺪ ﺑﻨﻜﻪﯾـﻪﻛﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴـﯿﺶ ﻛـﺮاوه ﻟـﻪ ﻧـﺎو ﺷـﺎری ﺳـﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯿﺪا ﻛـﻪ ﺑﺮﯾﺘﯿﺒـﻮون ﻟـﻪ )ﺑﻨﻜـﻪی ﭘﯚﻟﯿﺴـﯽ ﺳـﻪرﭼﻨﺎر‪ ،‬ﺑﻨﻜـﻪی ﭘﯚﻟﯿﺴـﯽ‬ ‫ﺑﻪﺧﺘﯿﺎری‪ ،‬ﺑﻨﻜﻪی ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ رزﮔﺎری‪ ،‬ﺑﻨﻜﻪی ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ ﺋﺎزادی‪ ،‬ﺑﻨﻜﻪی ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ ﺳﺎرداو‪ ،‬ﺑﻨﻜﻪی ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ ﺋﻪزﻣﻪڕ‪ ,‬ﺑﻨﻜﻪی ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ ﺑﻪﻛﺮهﺟﯚو ﺑﻨﻜﻪی ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ ﻧﻪوﺟﻪواﻧﺎن(‪.‬‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑﻪردهم ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ‪:‬‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑﻪردهم ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ زۆرن‪ ،‬ﺑﻪﺟﯚر‪‬ﻚ ﻛﻪ ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﭘﻼن ﯾﺎن ﺳﺘﺮاﺗﯿﮋ‪‬ﻜﯽ ڕوون ﻟﻪﻻﯾﻪن دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪوه ﺑﯚ ﺟ‪‬ﺒـﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳـﺎﻛﻪ ﮔﺮﻓﺘـﻪﻛﺎﻧﯽ زﯾـﺎﺗﺮ ﻛـﺮدووه ﻛـﻪ ﺳـﻪرهﻛﯿﺘﺮﯾﻨﯿﺎن‬ ‫ﻟﻪم ﭼﻪﻧﺪ ﺧﺎ‪‬ﻪی ﺧﻮارهوهدا دهﺧﺮ‪‬ﻨﻪ روو‪.‬‬ ‫ﯾﻪﻛﻪم‪ :‬ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ دادﮔﺎو دادوهری ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪ‪:‬‬ ‫ﺑﻪﮔﻮ‪‬ﺮهی ﺑ‪‬ﮔﻪی ﯾﻪﻛـﻪم ﻟـﻪ ﻣـﺎدهی ﺳـ‪‬ﯿﻪﻣﯽ ﯾﺎﺳـﺎی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧـﯽ "دادﮔﺎﯾـﻪﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺑﺎﺑﻪﺗـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧـﻪوهی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧـﯽ ﭘ‪‬ﻜﺪهھ‪‬ﻨـﺪر‪‬ﺖ"‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ﺗﺎﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ ﺋـﻪم‬ ‫دادﮔﺎﯾﻪ ﭘ‪‬ﻚ ﻧﻪھ‪‬ﻨﺮاوه ـ) ﺑـﻪﭘ‪‬ﯽ ﻧﻮﺳـﺮاوی ﻓـﻪرﻣﯽ ﺋﻪﻧﺠﻮﻣـﻪﻧﯽ دادوهری ژﻣـﺎره ‪ ،666/1‬ﺑـﻪرواری ‪20‬ی ﺳـﯿﭙﺘﺎﻣﺒﺮی ‪ ، 2011‬ﺗـﻪﻧﮫﺎ دادوهری ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨـﻪوهی ﺗﺎﯾﺒـﻪت ﺑـﻪ ﯾﺎﺳـﺎی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧـﯽ‬ ‫داﻧﺮاوه( ‪ -‬ﻛﻪ ﺋﻪم دادوهرهش ﺟﮕﻪ ﻟﻪ ﻛﻪﯾﺴﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ‪ ،‬ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﻛﻪﯾﺴﯽ ﺟﯿﺎوازی ﺗﺮ دهﺑﯿﻨ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺋﻪﻣﻪش ﺗ‪‬ﻜﻪ‪‬وی ﻟﻪ ﺟﯚری ﻛﻪﯾﺴـﻪﻛﺎن و ﮔﺮﻓـﺖ ﻟﻪﺑـﻪردهم ﺟ‪‬ﺒـﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳـﺎﻛﻪدا‬ ‫درووﺳﺖ دهﻛﺎت‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻓﻪرﻣﺎﻧﻪﻛﻪدا ھﺎﺗﻮوه‪ :‬دادﮔﺎی ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهی ﯾﻪﻛﻪم ﻟﻪ ﺳﻪﻧﺘﻪری ﺷﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ )ھﻪوﻟ‪‬ﺮ‪ ،‬ﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬دھﯚك و "ﮔﻪرﻣﯿﺎن‪ -‬ﻛﻪرﻛﻮك"( ھﻪ‪‬ﺪهﺳﺘﻦ ﺑـﻪ راﭘﻪراﻧـﺪﻧﯽ ﻛﺎرهﻛـﺎﻧﯽ ﯾﺎﺳـﺎی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی‬ ‫ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﺳﻪرهڕای ﻛﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن‪ ،‬ﻓﻪرﻣﺎﻧﻪﻛﻪ ﺋﻪوه دهردهﺧﺎت ﻛﻪ دادﮔﺎﻛﺎن ﺗﻪﻧﮫﺎ ﻟـﻪﻧﺎو ﻧﺎوهﻧـﺪی ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎﻛﺎﻧـﺪان واﺗـﺎ ﻧـﺎو ﺷـﺎرهﻛﺎﻧﯽ )ﺳـﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ھـﻪوﻟ‪‬ﺮو دھـﯚك( ﻟـﻪ ﻗـﻪزاو ﻧﺎﺣﯿﻪﻛﺎﻧـﺪا ھـﯿﭻ‬ ‫دادوهر‪‬ﻚ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ ﻛﻪﯾﺴﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ داﻧﻪﻧﺮاوه و ﺋﻪﻣﻪش ﺋﺎﻣﺎژهﯾﻪﻛﻪ ﺑﯚ ﺑﺎﯾﻪخ ﻧﻪدان ﺑﻪ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﻟﻪﻻﯾﻪن دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ دادوهرﯾﯿﻪوه‪.‬‬ ‫دووهم‪ :‬ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﻟﯿﮋﻧﻪی ﺋﺎﺷﺘﻪواﯾﯽ‪:‬‬ ‫ﻟﻪ ﻣﺎددهی ﭘ‪‬ﻨﺠﻪﻣﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯿﺪا ھﺎﺗﻮوه‪" :‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﻟﻪﺳﻪر دادﮔﺎ ﻻﯾﻪﻧﻪﻛﺎﻧﯽ ﺷﻜﺎﯾﻪت رهواﻧﻪی ﻟﯿﮋﻧﻪﯾﻪك ﺑﻜﺎت ﻛﻪ ﻟﻪﺷﺎرهزاو ﭘﺴـﭙﯚڕان ﭘ‪‬ﻜـﺪهھ‪‬ﻨﺮ‪‬ﺖ ﺑـﯚ ﭼﺎﻛﻜﺮدﻧـﻪوهی ﻧ‪‬ﻮاﻧﯿـﺎن‬ ‫ﭘــ‪‬ﺶ ﺋــﻪوهی ﻛ‪‬ﺸــﻪﻛﻪ رهواﻧــﻪی دادﮔــﺎی ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧــﺪ ﺑﻜﺮ‪‬ــﺖ ﻛــﻪ دهﺷــ‪‬ﺖ ﺋﺎﺷــﺘﻪواﯾﯿﺎن ﺗ‪‬ــﺪا ﺑﻜﺮ‪‬ــﺖ"‪ ،‬ﺑــﻪ‪‬م ﺗﺎﺋ‪‬ﺴــﺘﺎ ﺋــﻪم ﻟﯿﮋﻧﻪﯾــﻪ ﭘ‪‬ﻜﻨــﻪھ‪‬ﻨﺮاوهو ﯾﻪﻛ‪‬ﻜــﻪ ﻟــﻪ ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﺳــﻪرهﻛﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑــﻪردهم‬ ‫ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪھﯚی ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﻟﯿﮋﻧﻪی ﺗﻮ‪‬ﮋﯾﻨﻪوهوه زۆرﺑﻪی ﻛ‪‬ﺸﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﻟﻪ دادﮔﺎو ﺑﻨﻜﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴﺪا ﺑﻪ ھﻪ‪‬ﭙﻪﺳ‪‬ﺮدراوی ﻣﺎوﻧﻪﺗﻪوه‪ ،‬ﺑﯚﻧﻤﻮوﻧﻪ ﻟﻪ ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﺑﻨﻜﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘﯚﻟﯿﺲ ﻟﻪﻧﺎو ﺷﺎری‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪25 :‬‬

‫‪Page : 25‬‬

‫ﯾﺎﺳﺎﻛﻪﺗﯚﻣﻪﺗﺒﺎر ﻛﺮدووه‪.‬‬ ‫ﻟﻪﺑﻪر ﮔﺮﻧﮕﯽ ﺋﻪو راﭘﯚرﺗﻪ و ﺑﺎﯾﻪﺧﺪاﻧﯽ ﻣﺎ‪‬ﭙﻪڕی دهزﮔﺎی )وارﭬﯿﻦ ﺑﯚ ﭘﺮﺳﻪﻛﺎﻧﯽ ژن( ﺑﻪ ﻛ‪‬ﺸﻪ و ﭘﺮﺳﯽ ژن ﻟﻪ ھﻪر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا‪ ،‬دهﻗﯽ ﺋﻪو راﭘﯚرﺗﻪ ﺑ‪‬ودهﻛﻪﯾﻨﻪوه‪:‬‬ ‫ﭘ‪‬ﺸﻪﻛﯽ‪:‬‬ ‫‪11‬ی ﺋﺎﮔﻮﺳﺘﯽ ‪ 2011‬ﯾﺎﺳﺎی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ وﻗﺎﺋﻌﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ژﻣﺎره ‪ 132‬ﺑﻼوﻛﺮاﯾﻪوه ﺑﻪﻣﻪش ﺋﻪو ﯾﺎﺳﺎﯾﻪ ﭼﻮه ﺑﻮاری ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﻪوه ‪ ،‬ﺷﺎﯾﻪﻧﯽ ﺑﺎﺳﻪ ﻟـﻪ ﺑـﻪرواری ‪21‬ی ﺟـﻮوﻧﯽ‬ ‫‪ 2011‬ﺋﻪو ﯾﺎﺳﺎﯾﻪ ﻟﻪﻻﯾﻪن ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﻪوه دهرﻛﺮا‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ھﻪر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﯾﺎﺳﺎی ﮔﺮﻧﮓ ﻟﻪ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﻪوه دهرﻛﺮاون ﺑﻪ‪‬م ﻟﻪﺑﻮاری ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﺪا ﻛ‪‬ﺸﻪو ﮔﺮﻓﺘﯿـﺎن زۆره‪ ،‬ھﻪﻧـﺪ‪‬ﻚ ﻟـﻪو ﯾﺎﺳـﺎﯾﺎﻧﻪ ھ‪‬ﺸـﺘﺎ ﻧﻪﭼﻮﻧﻪﺗـﻪ ﺑـﻮاری ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧـﻪوهو‬ ‫ھﻪﻧﺪ‪‬ﻜﯿﺸﯿﺎن ﻟﻪﺑﻮاری ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﺪان‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م وهك ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻛﺎر ﺑﻪ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ ﻧﺎﻛﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬ﯾﺎﺳﺎی )ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ( ﯾﻪﻛ‪‬ﻜﻪ ﻟﻪو ﯾﺎﺳـﺎﯾﺎﻧﻪی ﻛـﻪ ﺑـﻪﺑ‪‬وای ﺋـﺎژاﻧﺲ‬ ‫و ر‪‬ﻜﺨﺮاوه ﻧ‪‬ﻮدهو‪‬ﻪﺗﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ ﻟﻪ رۆژھﻪ‪‬ﺗﯽ ﻧﺎوهراﺳﺘﺪا ﯾﺎﺳﺎﯾﻪﻛﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪﯾﯿﻪو ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳـﺎﻛﻪ ﻛﻮردﺳـﺘﺎن دهﺑﺎﺗـﻪ ﻗﯚﻧـﺎﻏ‪‬ﻜﯽ ﻧـﻮ‪‬ﯽ ﮔﻪﺷـﻪﻛﺮدوو ﻟـﻪ ﺑـﻮاری ﭘﺎراﺳـﺘﻨﯽ ﻣﺎﻓـﻪﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣﺮۆﭬﺪا‪.‬‬ ‫ھﻪرﺑﯚﯾﻪ وهك ڕ‪‬ﻜﺨﺮاوهﻛﻪﻣﺎن ﺑﻪﮔﺮﻧﮕﻤﺎن زاﻧﯽ ﺋﻪم ﭘﺮۆژهﯾﻪ ﺋﻪﻧﺠﺎم ﺑﺪر‪‬ﺖ و ﭼﻪﻧﺪ ڕاﭘﯚرﺗ‪‬ﻜﯽ وهرزی ﻟﻪﺑﺎرهی ھﻪﻧﮕﺎوهﻛﺎﻧﯽ ﭼﻮﻧﻪ ﺑـﻮاری ﺟ‪‬ﺒـﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﺋﺎﻣﺎدهﺑﻜﺮ‪‬ـﺖ ﺑـﻪ ﺋﺎﻣـﺎﻧﺠﯽ ﺋـﻪوهی ﻻﯾﻪﻧـﻪ‬ ‫ﺟﯿﺎوازهﻛﺎﻧﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪار ﺑﻪم ﯾﺎﺳﺎﯾﻪ دﯾﺎری ﺑﻜﺮ‪‬ﻦ و ﭘﻪرۆﺷﯽ و ﺑ‪‬ﺨﻪﻣﻪﯾﯿﺎن ﻟﻪ ڕاﭘﯚرﺗﺎﻧﻪدا دهﺳﺘﻨﯿﺸﺎﻧﺒﻜﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬و ﺟﻪﺧﺖ ﻟﻪ ھﻪﻧﮕﺎوهﻛﺎﻧﯽ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﺋﻪو ﯾﺎﺳﺎﯾﻪش ﺑﻜﺮ‪‬ﺘﻪوه ‪.‬‬ ‫ﭘﺮۆژهﻛــﻪ ﺑــﻪ ھﺎوﻛــﺎری ر‪‬ﻜﺨــﺮاوی )‪ (NED‬ﺋﻪﻣــﻪرﯾﻜﯽ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ــﺪهﻛﺮ‪‬ﺖ و ﻣــﺎوهی ﺳــﺎ‪‬ﻚ دهﺧﺎﯾــﻪﻧ‪‬ﺖ و ﻟــﻪ )‪1‬ی ﻣــﺎی ‪( 2012‬هوه دهﺳــﺘﻜﺮاوه ﺑــﻪ ﺟ‪‬ﺒــﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﭘﺮۆژهﻛــﻪو ﺗــﺎ )‪1‬ی ﻣــﺎی ‪(2013‬‬ ‫ﺑﻪردهواﻣﺪهﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺮۆژهﻛﻪ ﻟﻪ ﭼﻪﻧﺪ ﭼﺎﻻﻛﯿﯿﻪﻛﯽ ﺟﯿﺎواز ﭘ‪‬ﻜﺪ‪‬ﺖ ﻟﻪواﻧﻪ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﭼﺎود‪‬ﺮﯾﻜﺮدﻧﯽ ﭘﺮۆﺳﻪی ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﻛﻪ ھﻪر ‪ 3‬ﻣﺎﻧﮓ ﺟﺎر‪‬ﻚ راﭘﯚرت ﺑ‪‬ودهﻛﺮ‪‬ﺘﻪوه واﺗﺎ ﺗﺎ ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﭘﺮۆژهﻛﻪ ﭼﻮار راﭘﯚرت ﺑ‪‬ودهﻛﺮ‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ‪ 3‬وۆرﻛﺸﯚپ ﺑﯚ ﭘﺎر‪‬ﺰهرانو ﯾﺎﺳﺎﻧﺎﺳﺎنو ھﻪروهھﺎ ﭼﺎﻻﻛﻮاﻧﺎﻧﯽ ﺑﻮاری ﻣﺎﻓﻪﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ وردهﻛﺎریو ﭼﯚﻧ‪‬ﺘﯽ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﺋﺎﻣﺎدهﻛﺮدﻧﯽ ﺑﻮوﻛﻠ‪‬ﺘ‪‬ﻚ )‪ (booklet‬ﻟﻪﺳﻪر ﯾﺎﺳﺎی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽو ر‪‬ﺒﻪری ﭼﯚﻧ‪‬ﺘﯽ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ‪.‬‬ ‫‪ -4‬دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ و‪‬ﺒﺴﺎﯾﺘ‪‬ﻚ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ ﺑ‪‬وﻛﺮدﻧﻪوهی ﭼﺎﻻﻛﯿﻪﻛﺎﻧﻤﺎن ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﻣﺎﻓﻪ ﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﻟﻪ ڕووی ﯾﺎﺳﺎﯾﯿﻪوه‪.‬‬ ‫ﻛﻮرﺗﻪﯾﻪك ﻟﻪﺳﻪر ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ‪:‬‬ ‫ﯾﺎﺳﺎی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ – ژﻣﺎره ‪8‬ی ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ ،2011‬ﻟﻪ ر‪‬ﻜﻪوﺗﯽ ‪21‬ی ﺟﻮوﻧﯽ ‪ 2011‬دا ﻟﻪ ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا ﺑـﻪﻛﯚی دهﻧـﮓ ﭘﻪﺳـﻪﻧﺪﻛﺮاو ﺧﺮاﯾـﻪ ﺑـﻪردهم ﺳـﻪرۆﻛﯽ ھـﻪر‪‬ﻢ‬ ‫ﺑﯚ واژووﻛﺮدﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﺳﻪرۆﻛﯽ ھﻪر‪‬ﻢ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪی واژو ﻧﻪﻛﺮدو ﻟﻪدوای ﺗ‪‬ﭙﻪڕﺑﻮوﻧﯽ ﻣﺎوهی ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ‪ ,‬ﭘﻪرﻟﻪﻣﺎﻧﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﯾﺎﺳﺎﻛﻪی ﻟﻪ ژﻣﺎره ‪132‬ی وهﻗـﺎﺋﯿﻌﯽ ﻛﻮردﺳـﺘﺎﻧﺪا ﺑ‪‬وﻛـﺮدهوهو ﻟـﻪ ر‪‬ﻜـﻪوﺗﯽ‬ ‫‪11‬ی ﺋﺎﮔﻮﺳﺘﯽ ‪ 2011‬دا ﻛﻪوﺗﻪ ﺑﻮاری ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﻪوه‪.‬‬ ‫ﯾﺎﺳــﺎی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧــﻪوهی ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧــﯽ ﻟــﻪ ‪ 10‬ﻣــﺎددهی ﺳــﻪرهﻛﯽ ﭘ‪‬ﻜﮫــﺎﺗﻮوهو ﻟــﻪ ھﯚﯾــﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴــﺘﻪﻛﺎﻧﯽ دهرﻛﺮدﻧــﯽ ﯾﺎﺳــﺎﻛﻪدا ھــﺎﺗﻮوه "ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧــﯽ دﯾﺎردهﯾــﻪﻛﯽ ﻧــﻪر‪‬ﻨﯽ دژ ﺑــﻪ‬ ‫ﭘﺮهﻧﺴﯿﭙﻪﻛﺎﻧﯽ ﺷﻪرﯾﻌﻪﺗﻪ ﺋﺎﺳﻤﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎن و ﻣﺎﻓﻪﻛﺎﻧﯽ ﻣﺮۆﭬﻪ و ﻟﻪﺑﻪرﺋﻪوهی ﺧ‪‬ﺰان ﺑﻨﻪﻣﺎی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪﯾﻪو ﻟﻪﭘ‪‬ﻨﺎو ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﻟﻪ ھﻪ‪‬ﻮهﺷـﺎﻧﺪﻧﻪوه و ﭘﺎراﺳـﺘﻨﯽ ﺗﺎﻛـﻪﻛﺎﻧﯽ و وهرﮔﺮﺗﻨـﯽ ر‪‬ﻜـﺎری ﯾﺎﺳـﺎﯾﯽ‬ ‫ﺑﯚ دروﺳﺘﯽ و ﺳﻪﻗﺎﻣﮕﯿﺮﯾﯽ و ﻗﻪدهﻏﻪﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﺑﻪڕ‪‬ﮕﺎی ﺧﯚﭘﺎراﺳﺘﻦ ﺑﻪر ﻟﻪ ڕووداﻧﯽ و ﮔﻪڕان ﺑﻪدوای ﭼﺎرهﺳﻪری ﭼﺎﻛﺴﺎزی و ﭼﺎرهﻛﺮدن دوای ڕووداﻧﯽ"‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﺑ‪‬ﮔﻪی ﺳ‪‬ﯽ ﻣﺎددهی ﯾﻪﻛﻪﻣﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ دا ﭘ‪‬ﻨﺎﺳﻪی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ﻛﺮاوه ﺑﻪﺟﯚر‪‬ﻚ ﻛﻪ "ھﻪرﻛﺮدار‪‬ﻚ ﯾﺎن وﺗﻪﯾﻪك ﯾﺎن ھﻪڕهﺷﻪﯾﺎن ﻟ‪‬ﺒﻜﺮ‪‬ﺖ ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻨﻪﻣﺎی ﺟـﯚری ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ ﻟـﻪﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی‬ ‫ﭘﻪﯾﻮهﻧــﺪی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯿــﺪا ﻛــﻪ ﻟﻪﺳــﻪر ﺑﻨــﻪﻣﺎی ھﺎوﺳــﻪرﮔﯿﺮی ﯾــﺎن ﺧﺰﻣﺎﯾــﻪﺗﯽ ﺗــﺎ ﭘﻠــﻪی ﭼــﻮارهم ﺑﻨﯿــﺎت ﻧﺮاﺑــ‪ ‬و ﺋﻪواﻧــﻪی ﺑــﻪﭘ‪‬ﯽ ﯾﺎﺳــﺎ ھﺎﺗﻮﻧﻪﺗــﻪ ﻧــﺎو ﺧ‪‬ﺰاﻧــﻪوه ﺋﻪﺷــ‪ ‬ﻟــﻪﺑﺎری ﺟﻪﺳــﺘﻪﯾﯽ و ﺟﻨﺴــﯽ و‬ ‫دهرووﻧﯿﯿﻪوه زﯾﺎﻧﯿﺎن ﭘ‪ ‬ﺑﮕﻪﯾﻪﻧ‪ ‬و ﻣﺎف و ﺋﺎزادﯾﯿﺎن ﻟﻪدهﺳﺖ ﺑﺪات"‪.‬‬ ‫ھﻪروهھﺎ ﻟﻪ ﺑ‪‬ﮔﻪی ﯾﻪﻛﻪﻣﯽ ﻣﺎددهی دووهﻣﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪدا ‪13‬ﺟﯚر ﻛﺮدهوه وهك ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ دهﺳﺘﻨﯿﺸﺎن ﻛﺮاوه ﻛﻪ ﺑﺮﯾﺘﯿﻦ ﻟﻪ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ھﺎوﺳﻪرﮔﯿﺮی ﺑﻪزۆر‪.‬‬ ‫‪ -2‬ھﺎوﺳﻪرﮔﯿﺮی ژن ﺑﻪ ژنو ﻣﻨﺪاڵ ﺑﻪﺷﻮودان‪.‬‬ ‫‪ -3‬ﺑﻪﺷﻮودان ﻟﻪ ﺟﯿﺎﺗﯽ ﺧﻮ‪‬ﻦ‪.‬‬ ‫‪ -4‬ﻟ‪‬ﻚ ﺟﻮدا ﻛﺮدﻧﻪوه ﺑﻪزۆر‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪24 :‬‬

‫‪Page : 24‬‬

‫ﻟ‪‬ﯾﺎﺳﺎی ﻟ‪‬ﺒﻮردﻧﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﺳ‪‬رۆک وﭘ‪‬رﻟ‪‬ﻣﺎﻧﯽ ھ‪‬ر‪‬ﻤﺪا‪ ،‬ﺳﻮ‪‬ﺤﯽ ﻋ‪‬ﺷﺎﯾ‪‬ری ﺑ‪‬ڕەﺳﻤﯽ ﻧﺎﺳﺮاوە وﯾﺎﺳﺎﮐ‪ ‬ﺑﺎس ﻟ‪‬ﻟ‪‬ﺨﯚﺷﺒﻮون دەﮐﺎت ﻟ‪‬و ﺗﺎواﻧﮑﺎراﻧﻪی ﮐﻪﻟ‪‬ﻻﯾ‪‬ن ﮐ‪‬س وﮐﺎری ﺗﺎواﻧﻠ‪‬ﮑﺮاوەوە‪ ،‬ﻟ‪‬ﯿﺎن‬ ‫ﺧﯚش ﺑﺒﻮن‪ .‬ﺋﻪﻣﻪش ﺑ‪‬ﺟﯿﺎ ﻟ‪‬وەی ﯾﺎﺳﺎ ﺋ‪‬م ﮐ‪‬ﺳ‪ ‬ﺗﺎواﻧﺒﺎر دەﮐﺎت ﯾﺎن ﻧﺎ‪.‬‬ ‫ﺷﺘ‪‬ﮑﯽ ﺗﺮﯾﺶ ﮐ‪‬زۆر ﺋﺎﺷﮑﺮاﯾ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺳ‪‬ﻟ‪‬ی ﺑ‪‬ﮐﺎرھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ژﻧﺎن وﮐﭽﺎﻧﯽ ھ‪‬ردوو ﺧ‪‬ﺰاﻧ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺳﻮ‪‬ﺤﯽ ﻋ‪‬ﺷﺎﯾ‪‬رﯾﺪا ﺑﯚ ﮐﭗ ﮐﺮدﻧ‪‬وەی ﮐ‪‬ﺸ‪‬ﮐﺎن و ﺗﯚﻟ‪ ‬ﺳ‪‬ﻧﺪﻧ‪‬وە و ژﻧﺎن ﻟ‪‬و ﻧ‪‬ﻮەدا ھ‪‬ر وەک ﺑـ‪‬ە ﭘـﺎرە‬ ‫ﻟ‪‬م ﺳﻮ‪‬ﺤﺎﻧ‪‬دا دەدر‪‬ﻦ ﺑ‪‬ﺧ‪‬ﺰاﻧ‪‬ﮐﺎن ﯾﺎن دەﺳ‪‬ﻧﺪر‪‬ﻨ‪‬وە و‪..‬ھﺘﺪ‪.‬‬ ‫ﻟﯿــﮋﻧ‪‬ی ﺗــﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ ﭘــ‪‬ﺶ دادﮔــﺎی ﺗــﺎﯾﺒ‪‬ت ﻟ‪‬ﯾﺎﺳــﺎی ﺗﻮﻧــﺪ ﺗﯿــﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯿــﺪا ﮐ‪‬ﻟ‪ ‬ﭘﺴــﭙﯚران وﺷــﺎرەزاﯾﺎن ﭘ‪‬ــﮏ د‪‬ــﺖ‪ ،‬ﺟﯿــﺎوازی ﭼﯿــﺪەﺑ‪‬ﺖ ﻟ‪‬ﭘﺴــﭙﯚراﻧﯽ ﺳــﻮﻟﺤﯽ ﻋ‪‬ﺷــﺎﯾ‪‬ری ﻟ‪‬ﻧــﺎوﭼ‪ ‬ﺟﯿــﺎ ﺟﯿﺎﮐــﺎﻧﯽ‬ ‫ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا؟ ﺑ‪‬ﺗﺎﯾﺒ‪‬ت ﻟ‪‬و ﺟ‪‬ﮕﺎﯾﺎﻧ‪‬ی ﮐ‪‬ژﻧﺎن ﺗﺎﺋ‪‬ﮔ‪‬ﻧ‪ ‬ﺷﻮ‪‬ﻨ‪‬ﮑﯽ ﺳ‪‬ﻻﻣ‪‬ت ﻟ‪‬واﻧ‪‬ﯾ‪ ‬ﺣ‪‬وت ﺟﺎر ﻓﺮﺳ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮﺷﺘﻦ و دەﻣﮑﻮت ﮐﺮدﻧﯿﺎن ھ‪‬ﺑ‪‬ﺖ ‪.‬‬ ‫ﻟﯿﮋﻧ‪‬ی"ﺳﻮ‪‬ﺢ ﮐﺮدن" ﻣ‪‬ﻋﻠﻮم ﻧﯿ‪ ‬ﻟ‪‬ﮐ‪ ‬ﭘ‪‬ﮏ د‪‬ﺖ‪ ،‬ﺋﺎﯾﺎ ﺋ‪‬ﻣ‪ ‬ڕەﺳـﻤﯿ‪‬ﺗﺪان ﻧـﯿ‪ ‬ﺑ‪‬ﻣ‪‬ﮐﺘ‪‬ﺑـﯽ ﮐـﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ؟‪ ،‬ﺋﺎﯾـﺎ ﺋ‪‬م "ﭘﺴـﭙﯚڕاﻧ‪ "‬ھ‪‬ر ﻟ‪‬و ﮐ‪‬ﺳـﺎﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ـﮏ ﻧـﺎھ‪‬ﻨﻦ ﮐ‪ ‬ﺋ‪‬زوﻧـﯽ ﺳـﻮ‪‬ﺤﯽ ﻋ‪‬ﺷـﺎﯾ‪‬رﯾﺎن‬ ‫ھ‪‬ﯾ‪ ‬و ﮐ‪ ‬زۆرﺑ‪‬ﯾﺎن دەﺳﺘﯿﺎن ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﻟ‪‬ﺑ‪‬ﮐﺎر ھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ژﻧﺎن وەک ﮐﺎ‪‬ی ﮔـﯚڕﯾﻨ‪‬وە ﻟ‪‬ﻧﯿـﻮ ﺋ‪‬م ﺳـﻮ‪‬ﺤﺎﻧ‪‬دا؟‪ ،‬ﺋﺎﯾـﺎ ﺣﮑـﻮﻣ‪‬ت ﻣﺴـﯚﮔ‪‬ری دەﮐـﺎت ﮐ‪‬ﻟ‪‬م ﻟﯿـﮋﻧ‪‬ﯾ‪‬دا ﭘـﺎر‪‬ﺰەری ﺧـﯚڕاﯾﯽ ﮐ‪‬ﺗ‪‬ﻧﮫـﺎ ﺑ‪‬رﮔـﺮی‬ ‫ﻟ‪‬ژﻧ‪‬ﮐ‪ ‬دەﮐﺎت وﻧﻮ‪‬ﻨ‪‬ر‪‬ﮑﯽ ڕ‪‬ﮑﺨﺮاو‪‬ﮑﯽ ژﻧﺎن ﺋﺎﻣﺎدە دەﺑﻦ؟‪ ،‬ﺋﺎﯾـﺎ ﻣﺴـﯚﮔ‪‬ر دەﮐﺮ‪‬ـﺖ ﮐ‪‬ھ‪‬ر ژﻧ‪‬ـﮏ ﺑﺘﻮاﻧ‪‬ـﺖ ڕاﺷـﮑﺎواﻧ‪ ‬ﺑ‪‬رﮔـﺮی ﻟ‪‬ﺧـﯚی ﺑﮑـﺎت ﻟ‪‬ﻧﯿـﻮ ﺋ‪‬م ﻟﯿـﮋﻧ‪‬ی ﺋﺎﺷـﺘ‪‬واﻧﯿ‪‬دا ﺑ‪‬ﺑـ‪ ‬ﺗـﺮس وﻟ‪‬رز‬ ‫ﻟ‪‬وەی ﮐ‪‬دوای ﺋ‪‬و داﻧﯿﺸﺘﻨ‪ ‬ﭼﯽ ﺑ‪‬ﺳ‪‬ر دەھ‪‬ﻨﺮ‪‬ﺖ؟‪ .‬ﺋ‪‬ﻣ‪ ‬ﺳ‪‬رﺑﺎری ھ‪‬ﻣﻮو ﺋ‪‬و ﮐ‪‬ﺸﺎﻧ‪‬ی ﮐ‪‬ژﻧﺎن ھ‪‬ﯾـﺎﻧ‪ ‬وﺋ‪‬و ﻓﺸـﺎراﻧ‪‬ی ﺑـﯚ وازھ‪‬ﻨـﺎن ﻟ‪‬ﺳـﮑﺎ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺎن دەﮐ‪‬و‪‬ـﺘ‪ ‬ﺳـ‪‬رﯾﺎن ﻟ‪‬ژ‪‬ـﺮ ﻧـﺎوی ﭘﺎراﺳـﺘﻨﯽ‬ ‫ﺷﯿﺮازەی ﺧ‪‬ﺰان وﮔﻮێ ﮔﺮﺗﻦ ﺑﯚ ﮐ‪‬ﺳﺎﻧﯽ ﺑ‪‬ﺗ‪‬ﻣ‪‬ن وﮔ‪‬ورەﺗﺮ ﻟ‪‬ﺧﯚﯾﺎن‪ ،‬ﺳ‪‬رﺑﺎری ﺋ‪‬و ھ‪‬ﻣﻮو ﺗﺮس وﺷ‪‬رم و "ﻋ‪‬ﯾﺒ‪‬ﯾ‪ "‬ﮐ‪ ‬وەک ژن ڕووی ﺑ‪‬ڕووی دەﺑﻨ‪‬وە‪ ،‬ﺧ‪‬ﻣﺨـﯚری ﻟ‪‬ﻟـﯚﻣ‪‬ی ﮐ‪‬س وﮐـﺎر وﺗﺮﺳـﯽ‬ ‫ﻟ‪‬دەﺳﺖ داﻧﯽ ﻣﻨﺪاڵ وﺑﮋ‪‬ﻮی وﻧ‪‬ﺑﻮوﻧﯽ ھﯿﭻ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿ‪‬ﮐﯽ ﻣﺎدی وﻣ‪‬ﻋﻨ‪‬وی و‪ ..‬ھﺘﺪ‪ ،‬داﯾﮑﯽ ﻣﺎﻣﯚﺳـﺘﺎ ﺳـﺎﮐﺎر ﻧﻤـﻮﻧ‪‬ﯾ‪‬ﮐﯽ زۆر ﺑ‪‬رﺟ‪‬ﺳـﺘ‪‬ی ﺋ‪‬م ﺳـﻮ‪‬ﺤ‪ ‬ﻋ‪‬ﺷـﺎﯾ‪‬رﯾ‪ ‬ﺑـﻮو ﮐ‪‬ﻟ‪ ‬ژ‪‬ـﺮ ﻓﺸـﺎری دەرووﻧـﯽ‬ ‫وﮐﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯿﺪا وﺑ‪ ‬ﻗﺴ‪‬ی ﻣ‪‬ﻻ وﺳﻮ‪‬ﺤﮑ‪‬راﻧﯽ ﻧﺎوﭼ‪‬ﮐ‪ ‬وازی ﻟ‪‬وە ھ‪‬ﻨﺎ ﮐ‪‬ﺷﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﺑﺪات ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺗﺎواﻧﮑﺎری ﮐﻮﺷﺘﻨﯽ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎ ﺳﺎﮐﺎر ﮐ‪‬ﻣ‪‬ـﺮدەﮐ‪‬ی ﺧـﯚﯾ‪‬ﺗﯽ‪ .‬ﺑـﯚﯾ‪ ‬زۆری دەو‪‬ـﺖ ﺗﺎژﻧ‪‬ـﮏ دەﮔـﺎﺗ‪ ‬ﺋ‪‬و‬ ‫ڕادەﯾ‪‬ی ﮐ‪‬ﺑﭽ‪‬ﺖ ﺳﮑﺎ‪ ‬ﺗﯚﻣﺎر ﮐﺎت ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﭘﯿﺎو‪‬ﮑﯽ ﻧ‪‬ﻮ ﺧ‪‬ﺰاﻧ‪‬ﮐ‪‬ی‪ .‬ﻟﻪﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهﯾﻪﮐﯽ ﺋﺎوادا‪ ،‬داﻧﺎﻧﯽ ﻟﯿﮋﻧ‪‬ﯾ‪‬ﮐﯽ ﻟ‪‬م ﺟﯚرە‪ ،‬وهک ﻣـﻪرﺟ‪‬ﮏ ﻟﻪﺳـﻪروو دادﮔـﺎوه‪ ،‬ﺗﺎﻟـﻪ ﮐ‪‬ﯾﺴـ‪‬ﮑﯽ ژﻧـﺎن ﺑﮑﯚ‪‬ﯿﺘـﻪوه‪،‬‬ ‫ﺑﻪد‪‬ﻨﯿﺎﯾﯿﻪوه ﺋ‪‬ﮔ‪‬رەﮐﺎﻧﯽ ﻧﺎردﻧ‪‬وەی ﺟﺎر‪‬ﮑﯽ ﺗﺮی ژﻧﺎن ﺑﯚ ﻧ‪‬ﻮ ﺋ‪‬و ﻓ‪‬زا ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋﯾﻪ ﺧ‪‬ﺰاﻧﯿﻪ‪ ،‬زۆر زﯾﺎﺗﺮ دەﮐﺎت وﺳ‪‬رﻟ‪‬ﻧﻮێ ژﻧﺎن دەﺧﺎﺗ‪‬وە ﺑ‪‬ر ﻣ‪‬ﺗﺮﺳﯽ ﻟ‪‬ﺪان وﺳﻮﮐﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ودوور ﻧﯿ‪ ‬ژﯾﺎﻧﯿﺎن‬ ‫ﻧ‪‬ﺧﺎﺗ‪ ‬ﻣ‪‬ﺗﺮﺳـﯿ‪‬وە‪ .‬ﺋ‪‬م ﻟﯿـﮋﻧ‪‬ﯾ‪ ‬ﻣ‪‬ﺗﺮﺳـﯽ ﺋ‪‬وەی ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﮐ‪‬ﺑﺒ‪‬ـﺘ‪ ‬ﺋﺎﻣ‪‬از‪‬ـﮏ ﺑـﯚ دوورﺧﺴـﺘﻨ‪‬وەی ﮐ‪‬ﺸـ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ژﻧـﺎن ﻟ‪‬ﯾﺎﺳـﺎ ودادﮔـﺎ ودروﺳـﺖ ﮐﺮدﻧـﯽ ﻓﺸـﺎری ﺧ‪‬ﺰاﻧـﯽ وﮐـﯚﻣ‪‬ﻻﯾ‪‬ﺗﯽ ﺑـﯚ ژﻧـﺎن ﺗـﺎ واز‬ ‫ﻟ‪‬ﺳﮑﺎ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺎن ﺑ‪‬ﻨﻦ و ﺑ‪‬م ﭘ‪‬ﯿ‪‬ش ﻧﺎﮐﺎرا ﮐﺮدﻧﯽ دەوری ھ‪‬ر دادﮔﺎﯾ‪‬ﮐﯽ ﺗﺎﯾﺒ‪‬ت‪ ،‬ﻟ‪‬م ﻧﯿﻮەدا ﺑﻪرﺟﺴﺘﻪدهﮐﺎﺗﻪوه‪.‬‬ ‫ھــﻪﻣﻮو ﺋــﻪو ڕاﺳــﺘﺎﯾﻨﻪی ﺳــﻪرهوه ﺑﻪ‪‬ﮕــﻪن ﺑﯚﺋــﻪوهی ﮐــﻪﺑ‪‬ﯿﻦ ھ‪‬ﻧﮕﺎوەﮐــﺎﻧﯽ ﺣﮑــﻮﻣ‪‬ﺗﯽ ھ‪‬ر‪‬ــﻢ ﺑــﯚ ﻟ‪‬ﻧــﺎوﺑﺮدﻧﯽ ﺗﻮﻧــﺪ وﺗﯿــﮋی دژ ﺑ‪‬ژﻧــﺎن ﭼ‪‬واﺷــ‪‬ﮐﺎراﻧ‪‬ﯾ‪ ‬وﻧــﻪک ﻧﺎﺑ‪‬ــﺖ ھــﻪر ﺑﺒ‪‬ﺘــﻪ ﺟ‪‬ﮕــﺎی ﺋﻮﻣﯿــﺪ‬ ‫وﺧﯚﺷﺒﺎوهڕی ڕﯾﮑﺨﺮاوهﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎن وھﻪ‪‬ﺴﻮڕاوان و ﮔﺮوﭘﻪﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﮑﻮدهﺑ‪ ‬ﺑﻪﺧﻪﺑﺎﺗﯽ ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮو ھﻮﺷـﯿﺎراﻧﻪی ﺑﺰوﺗﻨـﻪوهی ژﻧـﺎﻧﻮ ﭘ‪‬ﮑﮫﺎﺗﻮوهﮐـﺎﻧﯽ ﺑﻪﺷﮑﺴـﺘﺪا ﺑﮑ‪‬ﺸـﺮ‪‬ﺖ‪ .‬ﺗﻪﻧﺎﻧـﻪت ﺑ‪‬ﺪهﻧﮕـﻪﮐﺮدن‬ ‫ﻟﻪﺋﺎﺳﺖ ﺋﻪم ھﻪﻧﮕﺎواﻧﻪی ﺣﮑﻮﻣﻪﺗﯽ ھﻪرﯾﻤﺪا‪ ،‬ﺑﻪﻣﺎﻧﺎی ﭼﺎوهڕوان ھ‪‬ﺸﺘﻨﻪوهی ﺧﻪﺑﺎﺗ‪‬ﮑﻪ ﮐﻪﻟﻪدژی ﮐﻮﺷﺘﻨﯽ ژﻧﺎن وﺳﺘﻪﻣﯽ ﺳﻪرﺷﺎﻧﯿﺎن ﺑﻪڕﯾﮑﻪوﺗﻮوه‪ ،‬ﭼﺎوهڕواﻧﯿﻪک ﮐﻪﻣﻪﻋﻠﻮم ﻧﯿﯿـﻪ ﭼﻪﻧـﺪ ﺳـﻪد ژﻧﯿﺘـﺮ‬ ‫دهﺑ‪‬ﺘـــﻪ ﻗﻮرﺑـــﺎﻧﯽ ﭘﯿﺎوﺳـــﺎﻻری وڕهوﺷـــ‪‬ﮏ ﮐﻪڕووﺑـــﻪڕووی ژﻧـــﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳـــﺘﺎن ﮐﺮاوهﺗـــﻪوه‪ .‬ﺑﻪﭘ‪‬ﭽﻪواﻧـــﻪوه دهﺑـــ‪ ‬ﺑﺰوﺗﻨـــﻪوهی ژﻧـــﺎن وڕﯾﮑﺨﺮاوهﮐـــﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗـــﺎ زووه ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮاﻧـــﻪ ھ‪‬ـــﺰی ﺧـــﯚی ﺑـــﻪدهوری‬ ‫ﺧﻮاﺳــﺘﻪﮐﺎﻧﯽ"ھﻪ‪‬ﻮهﺷــﺎﻧﻪوهی ﯾﺎﺳــﺎی ﺑــﺎری ﮐﻪﺳــ‪‬ﺘﯽ وﺷــﻮ‪‬ﻨﮕﺮﺗﻨﻪوهی ﺑﻪﯾﺎﺳــﺎﯾﻪک ﮐﻪﯾﻪﮐﺴــﺎﻧﯽ ھﻪﻣﻪﻻﯾﻪﻧــﻪی ژﻧــﺎن وﭘﯿــﺎوان ﺑﻪڕهﺳــﻤﯽ ﺑﻨﺎﺳــ‪‬ﻨ‪ " ،"‬ھﻪ‪‬ﻮهﺷــﺎﻧﻪوهی ﻣﻪﮐﺘــﻪﺑﯽ ﮐﻮﻣﻪ‪‬ﯾــﻪﺗﯽ و ھــﻪر‬ ‫ﻟ‪‬ﮋﻧﻪﯾــﻪﮐﯽ ﺳــﻪرو ﯾﺎﺳــﺎو دادﮔــﺎ‪ ،‬ﻟﻪﭼﺎرهﺳــﻪری ﮐﻪﯾﺴــﻪﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎﻧــﺪا"‪" ،‬ھﻪ‪‬ﻮهﺷــﺎﻧﻪوهی ﯾﺎﺳــﺎی ﻓﺮهژﻧــﯽ وﻗﻪدهﻏــﻪﮐﺮدﻧﯽ ھــﻪرﺟﯚره ﺳــﻮ‪‬ﺤ‪‬ﮑﯽ ﻋﻪﺷــﺎﯾﻪری ﻟﻪﭼﺎرهﺳــﻪرﮐﺮدﻧﯽ ﮐ‪‬ﺸــﻪﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎﻧــﺪا"‪..‬‬ ‫ﺑ‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪﻣﻪﯾﺪاﻧﻪوه‪ .‬ﻟـﻪم ﻧ‪‬ﻮهﺷـﺪا ﺋـﻪرﮐﯽ ﺋ‪‬ﻤـﻪ وهک ﺑﻪﺷـﯽ ﭘ‪‬ﺸـ‪‬هوو ڕادﯾﮑـﺎڵ وﺷﯚڕﺷـﮕ‪‬ی ﺑﺰوﺗﻨـﻪوهی ژﻧﺎﻧـﻪ ﮐﻪﺑ‪‬ـﺪهﻧﮕﯽ ڕﯾﮑﺨﺮاوهﮐـﺎﻧﯽ ژﻧـﺎن و ﮔﺮوﭘـﻪﮐﺎن ﺑﺸـﮑ‪‬ﻨﯿﻦ وﻟﻪﮐﺎرﻧﺎﻣـﻪی ﭼﺎوهﺷـﻪﮐﺎراﻧﻪی‬ ‫دهﺳﻪ‪‬ت ﮐﯚﻣ‪‬ﮕ‪ ‬ﺑﻪﺋﺎﮔﺎ ﺑﮫ‪‬ﻨﯿﻨﻪوه‪.‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری دهﻧﮕﻪﮐﺎن‬ ‫‪26‬ی ﺳﯿﭙﺘﺎﻣﺒﺮی ‪2012‬‬

‫راﭘﯚرﺗﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ھﺎرﯾﻜﺎری ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻟﻪﺑﺎرهی ﯾﺎﺳﺎی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ‬ ‫ﻟ‪ ‬وارﭬﯿﻦ وەرﮔﯿﺮاوە‬ ‫ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ھﺎرﯾﻜﺎری ﯾﺎﺳـﺎﯾﯽ ژﻧـﺎن ﻟـﻪ ﭘﺮۆژهﯾـﻪﻛﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗـﺪا ﭼـﺎود‪‬ﺮی ﺟ‪‬ﺒـﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳـﺎی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧـﻪوهی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧـﯽ‬ ‫دهﻛﺎت و ﻟﻪ راﭘﯚرﺗ‪‬ﻜﺪا ﺑﺎری ﺳﻪرﻧﺞ و ﺗ‪‬ﺒﯿﻨﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚی ﻟﻪ ﺑﺎرهی ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﺋﻪو ﯾﺎﺳﺎﯾﻪ و ﻛﻪﻟ‪‬ﻨﻪﻛﺎﻧﯽ و ﻛﻪﻣﺘﻪرﺧﻪﻣﯽ ﺣﻜﻮﻣﻪت‬ ‫ﺧﺴﺘﻮوهﺗﻪڕوو‪.‬‬ ‫راﭘﯚرﺗﻪﻛﻪ ﭘ‪‬ﻜﮫﺎﺗﻮوه ﻟﻪ )ﭘ‪‬ﺸﻪﻛﯽ‪ ،‬ﭼﺎﻻﻛﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ۆژهﻛﻪ‪ ،‬ﻛﻮرﺗﻪﯾﻪك ﻟﻪﺳﻪر ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ‪ ،‬ﺋﺎﻟﯿـﻪﺗﯽ ﭼـﺎود‪‬ﺮﯾﻜﺮدن‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺑـﻪردهم‬ ‫ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻨﻪﻛﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ‪ ،‬ﺋﻪﻧﺠﺎم‪ ،‬راﺳﭙﺎرده‪ ،‬ﭘﺎﺷﻜﯚ‪ ،‬دهﻗﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ(‪.‬‬ ‫ﻟﻪو راﭘﯚرﺗﻪدا‪ ،‬ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ھﺎرﯾﻜﺎری ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺮۆﭬﻪی ﺧﯚی ﺑﯚ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻨﻪﻛﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﻛﻪ ﺧﺴﺘﻮوهﺗﻪڕوو و ﻟﻪ ﭼﻪﻧﺪ ﺷﻮ‪‬ﻨ‪‬ﻜﺪا دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﯽ ﺑﻪ "ﻛﻪﻣﺘﻪرﺧﻪم" ﻟﻪ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪23 :‬‬

‫‪Page : 23‬‬

‫ھ‪‬ﻧﮕﺎوەﮐﺎﻧﯽ ﺣﮑﻮﻣ‪‬ﺗﯽ ھ‪‬ر‪‬ﻢ ﺑﯚ ﻟ‪‬ﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋی دژ ﺑ‪‬ژﻧﺎن ﭼ‪‬واﺷ‪‬ﮐﺎراﻧ‪‬ﯾ‪!‬‬ ‫ﮔﯚﻧﺎ ﺳﻪﻋﯿﺪ‬ ‫ﻟ‪‬ڕاﺳﺘﺎی ﺑ‪‬ﯾﺎری داﻣ‪‬زراﻧﺪﻧﯽ"دادﮔﺎی ﺗﺎﯾﺒ‪‬ت ﺑ‪‬ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋی دژ ﺑ‪‬ژﻧﺎن"‬ ‫دوا ﺑ‪‬دوای ھ‪‬ﮑﺸﺎﻧﯽ ﻧﺎڕەزاﯾ‪‬ﺗﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣ‪‬ﮕ‪ ‬ﺑ‪‬ڕووی دﯾﺎردەی ﺗﻮﻧـﺪ ﺗﯿـﮋی وﮐﻮﺷـﺘﻨﯽ ژﻧـﺎن ﺑ‪ ‬ﺑ‪‬ھـﺎﻧ‪‬ی ﺷـ‪‬رەف ﺑ‪‬ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ت دوای ﮐـﻮژراﻧﯽ ﻧﯿﮕـﺎر‬ ‫ڕەﺣﯿﻤـﯽ ‪15‬ﺳــﺎﻻن دوو ﻣﺎﻧﮕ‪‬ـﮏ ﺑ‪‬ر ﻟ‪‬ﺋﯿﺴــﺘﺎ‪ ،‬ﺣﮑـﻮﻣ‪‬ﺗﯽ ھ‪‬ر‪‬ﻤــﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﻟ‪‬زﻣــﺎﻧﯽ ﺳـ‪‬رۆک وەزﯾــﺮاﻧ‪‬وە ﺑ‪‬ﻨـﯽ ﭼﺎﮐﺴــﺎزی وﮐـﺎری ﺟﺪﯾــﺪا ﺑــﯚ ﮐ‪‬م‬ ‫ﮐﺮدﻧ‪‬وە وﻧ‪‬ھﯿﺸﺘﻨﯽ ﮐﻮﺷﺘﻨﯽ ژﻧﺎن ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ﺷ‪‬رەف‪ .‬ھ‪‬ر ﺧ‪‬ـﺮاش ﻟ‪‬ﭼ‪‬ﻧـﺪ ھ‪‬ﻧﮕﺎوﯾﮑـﺪا ﺳـ‪‬رۆک وەزﯾـﺮان ﺑـﯚردی ﭼـﺎود‪‬ﺮی ﻣﺎﻓ‪‬ﮐـﺎﻧﯽ ژﻧـﺎﻧﯽ داﻣ‪‬زراﻧـﺪ‬ ‫وﭼ‪‬ﻧﺪﯾﻦ ﮐﯚﺑﻮﻧ‪‬وەی ﺑ‪‬وەزارەﺗ‪ ‬ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪﯾﺪارەﮐﺎن ﮐﺮد و ﭼ‪‬ﻧﺪ ﺑ‪‬ﯾﺎر‪‬ﮑﯽ دەرﮐﺮد‪ .‬ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﮏ ﻟ‪‬ھ‪‬ﻧﮕﺎوەﮐﺎن ﮐ‪‬ﺣﮑﻮﻣ‪‬ت ﺑ‪‬ﯾﺎری ﻟ‪‬ﺪا ھ‪‬و‪‬ﺪان ﺑـﻮو ﺑـﯚ ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟـ‪ ‬ﮐـﺮدن وﮐـﺎرا ﮐـﺮدﻧ‪‬وەی ﯾﺎﺳـﺎی ﺗﻮﻧـﺪ‬ ‫وﺗﯿــﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧــﯽ وﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮﺑ‪‬راﯾ‪‬ﺗﯿ‪‬ﮐــﺎﻧﯽ دژی ﺗﻮﻧــﺪ ﺗﯿــﮋی ﻟ‪‬ﺳــ‪‬ر ژﻧــﺎن‪ .‬ﻟ‪‬دواﺗــﺮﯾﻦ ھ‪‬ﻧﮕﺎوﯾﺸــﺪا ﻟ‪ ‬ﮐﯚﺑــﻮﻧ‪‬وەی ‪20‬ی ﺳــﯿﭙﺘﺎﻣﺒﺮی ‪ 2012‬ﺑــﯚردی ﭼــﺎود‪‬ﺮی ﻣﺎﻓ‪‬ﮐــﺎﻧﯽ ژﻧــﺎن وﺋ‪‬ﻧﺠــﻮﻣ‪‬ﻧﯽ دادوەرﯾــﺪا‬ ‫ﺑ‪‬ﺋﺎﻣﺎدە ﺑﻮﻧﯽ ﺳ‪‬رۆک وەزﯾﺮان ﺑ‪‬ﯾـﺎری داﻣ‪‬زراﻧـﺪﻧﯽ دادﮔـﺎی ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿـﮋی ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ژﻧـﺎن درا‪ ،‬ھﺎوﺷـﺎن ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﭼ‪‬ﻧـﺪ ھ‪‬ﻧﮕـﺎو‪‬ﮑﯽ ﺗـﺮی وەک داﻣ‪‬زراﻧـﺪﻧﯽ ﺑﻨﮑ‪‬ﯾ‪‬ﮐـﯽ ﭘﯚﻟﯿﺴـﯽ ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ت‬ ‫ﺑ‪‬ﮐ‪‬ﯾﺴ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ ﺗﯿﮋی ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ژﻧﺎن ‪.‬‬ ‫ﺟ‪‬ﮕﺎی ﺳ‪‬رﻧﺞ ﺑﻮو ﮐ‪‬ﻟ‪‬م ﻧ‪‬ﻮەدا ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﮑﯽ ﺑ‪‬رﭼﺎو ﻟ‪‬ڕ‪‬ﮑﺨﺮاوەﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎن وﭼﺎﻻﮐﻮاﻧ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﺋ‪‬ﻣ‪‬ﯾﺎن ﺑ‪‬دەﺳﺘﮑ‪‬وﺗ‪‬ﮑﯽ ﮔﺮﻧﮓ ﻟ‪‬ﻗ‪‬م دا و وەک ھ‪‬ﻧﮕﺎو‪‬ﮑﯽ ﭘ‪‬ﺸـ‪‬ەواﻧ‪ ‬وﮐـﺎرای ﺳـ‪‬رۆک وەزﯾـﺮان‬ ‫وﺣﮑﻮﻣ‪‬ﺗﮑ‪‬ی ﺑﯚ ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟﯽ ﮐﺮدﻧﯽ ﺑ‪‬ﻨ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺎن ﺋﺎﻣﺎژەی ﭘ‪‬ﮑﺮا!‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬م وﺗﺎرەدا دەﻣ‪‬و‪‬ﺖ ﮐ‪‬ﻣ‪‬ﮏ ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ھﻪﻧﮕﺎوەﮐﺎﻧﯽ ﺣﮑﻮﻣ‪‬ﺗﯽ ھ‪‬ر‪‬ﻢ ﺑﯚ ﻧ‪‬ھ‪‬ﺸﺘﻦ و ﮐ‪‬م ﮐﺮدﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪ ﺗﯿـﮋی ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ژﻧـﺎن وﺑ‪‬ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ت ھ‪‬ﻧﮕـﺎوی داﻣ‪‬زراﻧـﺪﻧﯽ داداﮔـﺎی ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ت وﮐﺎرﯾﮕ‪‬رﯾ‪‬ﮐـﺎﻧﯽ‬ ‫ﻟ‪‬م ڕەوﺷ‪‬دا ﺑﺨ‪‬ﻣ‪‬ڕوو‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬رەﺗﺎ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘ‪ ‬ﺑﻮوﺗﺮ‪‬ﺖ ﮐ‪‬ﻟ‪ ‬ﮐ‪‬ش وھ‪‬واﯾ‪‬ﮐﺪا ﮐ‪‬ژﻧـﺎن ﺗﯿﯿـﺪا ﻟ‪‬ﻧﺎﯾ‪‬ﮐﺴـﺎﻧﯿ‪‬ﮐﯽ ھ‪‬ﻣ‪‬ﻻﯾ‪‬ﻧ‪‬ی ﺳﯿﺎﺳـﯽ‪ ،‬ﯾﺎﺳـﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺋـﺎﺑﻮوری و ﮐﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯿـﺪا ﻟ‪‬ژ‪‬ـﺮ ﺳـﺎﯾ‪‬ی دەﺳـ‪‬ت وﺳﯿﺴـﺘ‪‬ﻣ‪‬ﮑﯽ ﻣﯿﻠﯿﺸـﯿﺎﯾﯽ و‬ ‫ﭘﯿﺎوﺳﺎﻻری و ﮐﯚﻧ‪‬ﺧﻮازدا ژﯾﺎن ﺑ‪‬ﺳ‪‬ر دەﺑ‪‬ن‪ ،‬داﻣ‪‬زراﻧﺪﻧﯽ وەھﺎ دادﮔﺎﯾ‪‬ک ﭼ‪‬ﻧﺪە دەﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ﻟ‪‬ﮐ‪‬ﺸ‪ ‬وﻧ‪‬ھﺎﻣ‪‬ﺗﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺎن ﮐ‪‬م ﮐﺎﺗ‪‬وە ‪.‬‬ ‫دەﺳ‪‬ﻻت وﺣﮑـﻮﻣ‪‬ﺗﯽ ھ‪‬ر‪‬ـﻢ ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﻧﯿﺎز‪‬ﮑﯿـﺎن ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﺑ‪‬ﻧ‪‬ھ‪‬ﺸـﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧـﺪﺗﯿﮋی ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ژﻧـﺎن و ﺑ‪‬ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ت ﻣ‪‬ﺳـ‪‬ﻟ‪‬ی ﮐﻮﺷـﺘﻦ ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ﺷـ‪‬رەف‪ ،‬ﻧﺎﮐﺮ‪‬ـﺖ ﻟ‪‬ڕووﮐ‪‬ش ﺗـﺮﯾﻦ و ﻧﺎﮐـﺎرﯾﮕ‪‬رﺗﺮﯾﻦ دهزﮔـﺎوه‪،‬‬ ‫ﮐﻪﺋﻪوﯾﺶ دادﮔﺎﯾﻪ دەﺳﺖ ﭘ‪‬ﺒﮑﺎت‪ .‬ﺑﻪﺗﯿﺒﻪﺗﯽ ﮐﻪھ‪‬ﻣﻮو ﮐ‪‬ﺳ‪‬ﮏ دەزاﻧ‪‬ﺖ‪ ،‬ﯾﺎﺳﺎﮐﺎن ﻟ‪‬ھ‪‬ر‪‬ﻢ ﭘ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ ﻟ‪‬ھ‪‬واردﻧﯽ وﺳﺘﻤﮑ‪‬ﺸﯽ وھﺎوﻻﺗﯽ ﭘﻠﻪدووی ﺑﻪﺳﻪر ژﻧﺎﻧـﻪوه ڕهﺳـﻤﯿﻪت ﭘ‪‬ـﺪاوه‪ .‬ﻟﻪﯾﺎﺳـﺎﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ھﻪر‪‬ﻤﺪا دﯾﻦ زا‪ ‬ﺑ‪‬ﺳ‪‬ر ﯾﺎﺳﺎﮐﺎن وﮐﺮاوهﺗﻪ ﺳﻪرﭼﺎوهی ﭘ‪‬ﻨﺎﺳﻪ ﮐﺮدﻧﯽ ﻣﺎﻓﻮ ﺋﺎزادﯾﻪ ﻓـﻪردﯾﻮ ﻣﻪدهﻧﯿـﻪﮐﺎﻧﯽ ژﻧـﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن‪ .‬ﯾﺎﺳـﺎی ﻓﺮەژﻧـﯽ ﮐﻪﭘﻪرﻟـﻪﻣﺎن دهﻧﮕـﯽ ﺑـﯚداوه‪ ،‬ﻧـﻪک ھـﻪر ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧـﻪی‬ ‫ﻣﺎﻓﯽ ھﺎو‪‬ﺗﯽ ﺑﻮوﻧﯽ ﯾﻪﮐﺴﺎﻧﯽ ژﻧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬ﮑﻮ ﺑ‪‬ﺤﻮرﻣﻪﺗﯿـﻪﮐﯽ ﺋﺎﺷـﮑﺮاو ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﻧﻪوﯾﺴـﺘﻪ ﺑﻪﺋﯿﻨﺴـﺎﻧﯽ ژن‪ .‬ﯾﺎﺳـﺎی ﺑـﺎری ﮐ‪‬ﺳـﯿﺘﯽ ﮐﻪﯾـﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟﻪﭘﺎﺷـﻤﺎوهﮐﺎﻧﯽ ڕژ‪‬ﻤـﯽ ﺑﻪﻋﺴـﻪ ودهﺳـﻪ‪‬ت ﺑـﻪﻣﯿﺮات وهری‬ ‫ﮔﺮﺗﻮوه‪ ،‬ﺳﻪرﺗﺎﭘﺎ ﯾﺎﺳﺎﯾﻪﮐﯽ ﮐﯚﻧﻪﭘﻪرﺳﺘﺎﻧﻪو دژه ژﻧﻪ وﭘ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ ﻟ‪‬ﺟﯿﺎﮐﺎری وھﻪ‪‬واردن وﺷﺘﯿﮑﯽ ﺗﯿﺎ ﻧﯿﯿﻪ ﺑ‪‬ﻧﺎوی ﻣﺎﻓﯽ ھﺎووﻻﺗﯽ ﺑﻮوﻧﯽ ﯾ‪‬ﮐﺴﺎن‪ ،‬ﯾ‪‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ژن وﭘﯿـﺎو ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣـﻮو ﺑـﻮارە ﯾﺎﺳـﺎﯾﯽ و‬ ‫ﮐﯚﻣ‪‬ﻻﯾ‪‬ﺗﯽ وﺋﺎﺑﻮرﯾ‪‬ﮐﺎﻧﺪا ‪.... ،‬ھﺘﺪ‬ ‫ﺑ‪‬ﮕﻮﻣﺎن دادﮔﺎ ﺑ‪‬ﺷﯽ ﺧﻮارەوەو ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟ‪‬ﮑ‪‬ری ﯾﺎﺳﺎﯾ‪ .‬ھﻪر ﮐﺎﺗ‪‬ﮑﯿﺶ ﺧﻮدی ﯾﺎﺳﺎﮐﺎن‪ ،‬ﯾ‪‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ھﺎو‪‬ﺗﯿﺎﻧﯽ ﻟﻪژ‪‬ﺮ ﭘ‪‬ﻨﺎﺑﻮو‪ ،‬ھﻪرﮐﺎﺗ‪‬ﮏ ﻣـﺎﻓﻮ ﺋﺎزادﯾـﻪﮐﺎﻧﯽ ژﻧـﺎن ﻟﻪﯾﺎﺳـﺎﮐﺎﻧﺪا ﺑﻪڕهﺳـﻤﯽ ﻧﻪﻧﺎﺳـ‪‬ﻨﺪرا‬ ‫ﺑﻮو‪ ،‬ﺋﺎوﮐﺎت دادﮔﺎ دهﺗﻮاﻧ‪ ‬چ ڕ‪‬ﮕﺎ ﭼﺎرهﯾﻪک ﺑﯚ ﺑﻦ ﺑ‪‬ﮐﺮدﻧﯽ ﮐﺎرهﺳﺎﺗﻪﮐﺎن ﺑﮕﺮ‪‬ﺘﻪﺑﻪر‪ .‬ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﺋﻪﮔﻪر ﺑﻪﻋﺎدﯾﻼﻧﻪﺗﺮﯾﻦ ﺷ‪‬ﻮهش ﮐﺎروﺑﺎرﯾﺎن ﺑﻪڕﯾﻮه ﺑﭽ‪‬ﺖ!‪ .‬ﺋﻪﻣـﻪ ﺋﯿﺘـﺮ ﺑـﻪﻣﺎﻧﺎی ﺋـﻪوهد‪‬ﺖ ﮐـﻪﺋ‪‬م‬ ‫دەﺳ‪‬ﻻﺗ‪" ‬دادﮔﺎی ﺗﺎﯾﺒ‪‬ت"ی ﺑﯚ ﺑﻪڕﯾﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﻪک ﭘ‪‬ﮑﺪهھ‪‬ﻨ‪‬ﺖ ﮐﻪﺧﯚﯾﺎن ﺳﻪرﭼﺎوهی ﺟﯿﺎﮐﺎرﯾﻮ ﺳﺘﻤ‪‬ﮑﻦ ﺑﻪﺳﻪر ژﻧﺎﻧﻪوه وھﯚﮐﺎر‪‬ﮑﻦ ﺑﯚ ﺋﻪو ھﻪﻣﻮو ﮐﻮﺷﺘﺎرو ﮐﺎرهﺳﺎﺗﻪ ﺧﻮ‪‬ﻨﺎوﯾﺎﻧـﻪی ﮐﻪﻟـﻪم ‪20‬‬ ‫ﺳﺎ‪‬ﻪدا ڕووﺑﻪڕووی ژﻧﺎﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﮐﺮاوهﺗﻪوه‪ .‬ﯾﺎﻧﯽ دادﮔﺎی ﺗﺎﯾﺒﻪت ھﻪﻣﺎن ﺋﻪو ﯾﺎﺳﺎﯾﺎﻧﻪی دو‪‬ﻨ‪ ‬ﺑﻪڕﯾﻮهدهﺑﻪن ﮐ‪‬ﻟ‪ ‬ژ‪‬ﺮ ﺳﺎﯾ‪‬ﯾﺎﻧﺪا ﺗﺎﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ھﯿﭻ ﺗﺎواﻧﺒﺎر‪‬ﮑﯽ ﮐﻮﺷﺘﻦ وﺗﻮﻧﺪ ﺗﯿﮋی ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر ژﻧـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑﻪﺳﺰا ﻧﻪﮔﻪﯾﺎﻧﺪووه وﻧﻪﺑﯚﺗﻪ ﻣﺎﯾﻪی ﺳ‪‬ﻣﯿﻨﻪوەی ﭘﯿﺎواﻧ‪‬ﮏ ﮐ‪‬ژن ﮐﻮﺷﺘﻦ ﺋﺎزارداﻧﯽ ژﻧﺎن ﺑﯚﺗﻪ ڕ‪‬ﮕﺎی ﭘﺎﮐﮑﺮدﻧﻪوهی ﺷﻪرهﻓﯿﺎن‪.‬‬ ‫ﺧﺎ‪‬ﮑﯽ ﺗﺮی ﮔﺮﻧﮓ ﺧﻮدی ﺟ‪‬ﮕﺎ وڕ‪‬ﮕ‪‬ی ﺋ‪‬م دادﮔـﺎ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﺎﻧﻪﯾـﻪ ﻟ‪‬ﭘﺮۆﺳـ‪‬ی ﺳـﮑﺎﻻﮐﺎن وﯾ‪‬ﮐـﻼی ﮐـﺮدﻧ‪‬وەی ﮐ‪‬ﺸـ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧـﺪ ﺗﯿـﮋی ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ژﻧـﺎن‪ .‬ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯽ ﮐـﻪدادﮔﺎی ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ت ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ﺑﻨ‪‬ﻣـﺎی‬ ‫ﻣﺎددەی ﺳ‪‬ﮫ‪‬م ﻟ‪‬ﯾﺎﺳﺎی ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎر ﺑﻮﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ داﻣ‪‬زراوە‪ ،‬ﻟ‪‬ھ‪‬ﻣﺎن ﯾﺎﺳﺎدا ﻟ‪ ‬ﻣﺎددەی ﭘ‪‬ﻨﺞ دەﻟﯿـﺖ‪":‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘ‪ ‬ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر دادﮔـﺎ ﻻﯾ‪‬ﻧ‪‬ﮐـﺎﻧﯽ ﺷـﮑﺎﯾ‪‬ت ڕەواﻧ‪‬ی ﻟﯿـﮋﻧ‪‬ﯾ‪‬ک ﺑﮑـﺎت ﮐ‪‬ﻟ‪‬‬ ‫ﺷﺎرەزا و ﭘﺴﭙﯚڕان ﭘ‪‬ﮏ دەھ‪‬ﻨﺮ‪‬ﺖ ﺑﯚ ﭼﺎﮐﺮدﻧ‪‬وەی ﻧ‪‬ﻮاﻧﯿﺎن ﭘ‪‬ﺶ ﺋ‪‬وەی ﮐ‪‬ﺸ‪‬ﮐ‪ ‬ڕەواﻧ‪‬ی دادﮔﺎی ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﻤ‪‬ﻧﺪ ﻟ‪‬و ﮐ‪‬ﺸﺎﻧ‪ ‬ﺑﮑﺮ‪‬ﺖ ﮐ‪‬ﺋ‪‬ﺷ‪ ‬ﺋﺎﺷﺘ‪‬واﯾﯿﺎن ﺗ‪‬ﺪا ﺑﮑﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑ‪‬ﻣ‪‬رﺟ‪ ‬ﮐـﺎر ﻟ‪‬ڕ‪‬ﮑﺎرەﮐـﺎﻧﯽ‬ ‫ﭘﺎراﺳﺘﻦ ﻧ‪‬ﮐﺎت ﮐ‪‬ﻟ‪‬م ﯾﺎﺳﺎﯾ‪‬دا ھﺎﺗﻮوە"‪.‬‬ ‫ﻟ‪ ‬ﮐﯚﺑﻮﻧ‪‬وەی ‪ ٠٩/٢٠‬دا ھﻪروهھﺎ وهزارهﺗﻰ ﻧﺎوﺧﯚ ڕاﺳﭙ‪‬ﺮدراوە ﻛﻪﺑﻪ ھﻪﻣﺎھﻪﻧﮕﻰ ﻟﻪﮔﻪڵ دادﮔﺎﻛﺎﻧﻰ ﺗ‪‬ﮫﻪ‪‬ﭽﻮوﻧﻪوه‪" ،‬ﻟﯿﮋﻧﻪﻛﺎﻧﻰ ﺋﺎﺷﺘﻪواﯾﻰ" ﭘ‪‬ﻚ ﺑ‪‬ﻨ‪‬ﺖ ﻛﻪﺧﻪ‪‬ﻜﺎﻧﻰ ﭘﺴـﭙﯚڕ و ﺷـﺎرهزاى ﺗ‪‬ـﺪا ﺑ‪‬ـﺖ‪،‬‬ ‫ﺑﯚ ﺋﻪوهى ﺑﻪر ﻟﻪﻧﺎردﻧﻰ ﻛ‪‬ﺸﻪﻛﺎﻧﻰ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋى ﺑﯚ دادﮔﺎﻛﺎﻧﻰ ﺗﺎﯾﺒﻪت‪ ،‬ھﻪروهك ﻟﻪﻳﺎﺳﺎﻛﻪداھﺎﺗﻮوه‪ ،‬ڕۆ‪‬ﯽ ﻧﺎوﺑﮋﯾﻮاﻧﻰ ﺑﺒﯿﻨﻦ‪ .‬واﺗ‪ ‬ﮐ‪‬ﺸ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ ﺗﯿـﮋی ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ژﻧـﺎن دەﺑ‪‬ـﺖ ﺑ‪‬ﭘ‪‬ۆﺳـ‪‬ی ﻟﯿـﮋﻧ‪‬ی‬ ‫ﺋﺎﺷﺘ‪‬واﻧﯿﺪا ﺑ‪‬وات ﺑﻪر ﻟ‪‬دادﮔﺎی ﺗﺎﯾﺒ‪‬ت!!‪ ..‬ﺑﺎ ﭼﺎو‪‬ﮏ ﺑ‪‬ﻣ‪‬دا ﺑﺨﺸ‪‬ﻨﯿﻦ‪:‬‬ ‫ﺑ‪‬ﺷﯿﮏ ﻟ‪‬ﮐﺎرﻧﺎﻣﻪی ﻣ‪‬ﮋووی ‪ ٢١‬ﺳﺎ‪‬ﯽ دەﺳ‪‬ﻻﺗﯽ ﭘﺎرﺗﯽ و ﯾ‪‬ﮐﯿﺘﯽ‪ ،‬ﭘ‪‬ﮑﮫ‪‬ﻨﺎن وﮐﺎراﮐﺮدن وﭘﺎرە ﺳ‪‬رﻓﮑﺮدن ﺑﻮوە‪ ،‬ﺑـﯚ دام دەزﮔﺎﮐـﺎﻧﯽ "ﺳـﻮ‪‬ﺤﯽ ﻋ‪‬ﺷـﺎﯾ‪‬ری" ﮐ‪‬ﺑ‪ ‬ڕەﺳـﻤﯽ ﺧﯚﯾـﺎن ﻟ‪‬ھ‪‬ردوو ﻣ‪‬ﮐﺘ‪‬ﺑـﯽ‬ ‫ﮐﯚﻣ‪‬ﻻﯾ‪‬ﺗﯽ ﭘﺎرﺗﯽ وﯾ‪‬ﮐﯿﺘﯿﺪا دەرﺧﺴﺘﻮوه‪ ،‬ﺗﺎ ﺋ‪‬و ڕادەﯾ‪‬ی ﮐ‪‬ﺋ‪‬و ﺳﻮ‪‬ﺢ ﮐﺮدﻧ‪ ‬ﻟ‪‬زۆر‪‬ﮏ ﻟ‪‬ﮐﯿﺸ‪ ‬وﻧﺎﮐﯚﮐﯿ‪‬ﮐﺎﻧﺪا ﺑ‪‬ﺗ‪‬واوی ﺟ‪‬ﮕﺎی دادﮔﺎی ﮔﺮﺗﯚﺗ‪‬وە وﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻧﺪﯾﮏ ﺟ‪‬ﮕﺎش دادﮔـﺎ ﻟ‪‬ﭼ‪‬ﻧـﺪ ژور‪‬ﮑـﯽ‬ ‫ﻧﺎﮐﺎرا ﺑ‪‬وﻻوە ھﯿﺠﯽ ﺗﺮ ﻧﯿﯿ‪ .‬ﺳﻮ‪‬ﺤﯽ ﻋ‪‬ﺷﺎﯾ‪‬ری ﺗ‪‬ﻧﺎﻧ‪‬ت ﻟ‪‬ھ‪‬ﻧﺪﯾﮏ ﻟ‪‬دادﮔﺎﮐﺎﻧﺪا وﻟ‪ ‬ﻧ‪‬ﻮ دادﮔﺎدا ڕ‪‬ﮕ‪ ‬ﭘ‪‬ﺪراوە ﺑﯚ ﭼﺎرەﺳ‪‬ری ﮐ‪‬ﺸ‪‬ﮐﺎن ﺑ‪‬ھ‪‬ر ڕ‪‬ﮕ‪‬ﯾ‪‬ک ﺑ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻧ‪‬ک ﯾﺎﺳﺎ!!‪ .‬ﻟ‪‬ﻣ‪‬ش زﯾﺎﺗﺮ‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪22 :‬‬

‫‪Page : 22‬‬

‫ﺑ‪ ‬ﺑﯚﻧ‪‬ی رۆژی ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎرﯾﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﻟ‪ ‬دژی ژﻧﺎن‬ ‫ھﺎﻣﻨﯚ ﻧ‪‬ﻗﺸﺒ‪‬ﻧﺪی‬ ‫)ﺑــﯚ ﻧ‪‬ﻣــﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧــﺪ و ﺗﯿــﮋی ‪ -‬ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﻨــﺎو ﯾ‪‬ﮐﺴــﺎﻧﯽ و ﻣﺮۆﭬﺴــﺎﻻری دا()ﺑ‪ ‬ﺑــﯚﻧ‪‬ی رۆژی ﺑ‪‬رەﻧﮕــﺎرﯾﯽ ﺗﻮﻧــﺪ و ﺗﯿﮋﯾــﯽ ﻟ‪ ‬دژی ژﻧــﺎن( ‪25‬ی‬ ‫ﻧــﯚﭬ‪‬ﻣﺒ‪‬ر رۆژی" ﺑ‪‬رەﻧﮕــﺎری دژی ﺗﻮﻧــﺪ و ﺗﯿــﮋی ﻟ‪ ‬دژی ژﻧــﺎن" ﻧﺎوﻧﯿﺸــﺎﻧ‪‬ﮑ‪ ‬ﺑــﯚ راﻣــﺎن ﻟ‪‬و ﭘ‪ ‬ڕەﺷــ‪‬ی ھ‪‬ﺗــﺎ ﺋ‪‬ﻣــ‪‬ۆش ﺑ‪ ‬ﻧﺎوﭼــﺎواﻧﯽ‬ ‫ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎی ﻣﺮۆﭬﺎﯾ‪‬ﺗﯿﯿ‪‬وەﯾ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ دژی ژن ﮐ‪ ‬دﯾﺎردەﯾ‪‬ﮐ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﻗﻮو‪‬ﯾﯽ ﻣ‪‬ـﮋوو‪ ،‬ﺋ‪‬ﻣـ‪‬ۆ ﺑ‪ ‬ﭘﺎﻧﺘـﺎﯾﯽ ھ‪‬ﻣـﻮو ﺟﯿﮫـﺎﻧﯽ ﻣﺮۆﭬـﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﻟ‪‬‬ ‫ﺋـــﺎراداﯾ‪ ‬و وەک دﯾـــﺎردەﯾ‪‬ﮐﯽ ﻧ‪‬ﮕ‪‬ﺗﯿﭭـــﯽ ﺟﯿﮫـــﺎﻧﯿﯽ‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﺷـــﻮ‪‬ﻨ‪‬ﮑ‪‬وە ﺑـــﯚ ﺷـــﻮ‪‬ﻨ‪‬ﮑﯿﺘﺮ ﺟﯿـــﺎوازە و ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ـــ‪ ‬ﮐﻮﻟﺘـــﻮر‪ ،‬داب و ﻧ‪‬رﯾـــﺖ و ﺑ‪‬ھـــﺎ‬ ‫ﻣ‪‬ﻋﻨ‪‬وەﯾﯿ‪‬ﮐﺎن و ھ‪‬ﻟﻮﻣ‪‬رﺟﯽ ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﮐﺎن ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮو ﺷﻮ‪‬ﻨ‪ ،‬ﺑ‪‬دﯾﯽ دەﮐﺮێ‪.‬‬ ‫ژن ‪ ،‬ﺋ‪‬و ﻣﺮۆﭬ‪‬ی ﮐ‪ ‬ژﯾﺎن و ﻣﺮۆﭬﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﺋ‪‬و ﻟ‪ ‬ﻣﺎن و ﺑ‪‬ردەواﻣﯿﯽ دەﮐ‪‬وێ ﺑ‪ ‬ﭘﺎﻧﺘﺎﯾﯽ ﺟﻮﻏﺮاﻓﯿﺎ و ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬م ﺟﯿﮫﺎﻧ‪ ،‬ﺑ‪ ‬ﭼ‪‬ﻧـﺪﯾﻦ ﺟـﯚر و ﭼ‪‬ﺷـﻦ ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣـﻮو ﺋﺎﺳـﺘ‪‬ﮐﺎﻧﺪا ﻟ‪ ‬ﮔ‪‬ڵ‬ ‫ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋﯾﯽ روو ﺑ‪ ‬رووە‪.‬‬ ‫ﺋﺎزاری ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯽ‪ ،‬رۆﺣﯽ و دەرووﻧﯽ‪ ،‬ﺟﻨﺴﯽ و ﮐـﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ و ﺋـﺎﺑﻮورﯾﯽ ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣـﻮو ﺋﺎﺳـﺘ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﻮەﻧـﺪﯾﯽ ﺗـﺎﮐﯽ‪ ،‬ﺧ‪‬ﺰاﻧﯿـﯽ‪ ،‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـﺎﯾﯽ وژﯾـﻨﮕ‪‬ی ژﯾـﺎن و ﮐـﺎر ‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﻧـﺎو ھ‪‬ﻣـﻮو ﭼـﯿﻦ و‬ ‫ﺗﯚ‪‬ﮋەﮐﺎﻧﺪا‪ ،‬ﺋ‪‬و ﺟﯚراﻧ‪‬ی ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯿﻦ ﮐ‪ ‬ژن ﮔﯿﺮۆدەﯾﺎﻧ‪ ‬و ﻣﺮۆﭬﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﻣﺮۆڤ‪ ،‬ﭘ‪‬ﯽ ﺧ‪‬وﺷﺪار ﺑﻮوە‪.‬‬ ‫راﺳﺘﯿﯿ‪‬ﮐﯽ ﺗﺎڵ‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺣﺎﺷﺎھ‪‬ﻨ‪‬ﮔﺮە ﮐ‪ ‬دﯾﺎردەی ﭼ‪‬وﺳﺎﻧﺪﻧ‪‬وە و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ دژی ژن ﺗﺎﯾﺒ‪‬ت ﺑ‪ ‬و‪‬ت و ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎ دواﮐ‪‬وﺗﻮو و ﻧ‪‬رﯾﺘﯿ‪‬ﮐﺎن ﻧﯿﯿ‪ .‬ﺋ‪‬وە ﺗ‪‬ﻧﯿﺎ و‪‬ت و ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە رۆژھ‪‬ﺗﯿﯿ‪‬ﮐـﺎن‬ ‫ﻧــﯿﻦ ﮐ‪ ‬ﺋ‪‬م دﯾﺎردەﯾــﺎن ﺗ‪‬ــﺪا ﺑــﺎوە‪ .‬ﺑ‪‬ﮑــﻮو ﻟ‪ ‬ﺟﯿﮫــﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸــﮑ‪‬وﺗﻮو و ﻟ‪ ‬ﻧــﺎو و‪‬ﺗــﺎن و ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە رۆژاواﯾﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺸــﺪا ﺑ‪ ‬ﺟــﯚر و ﭼ‪‬ﺷــﻨﯽ ﺧﯚﯾــﺎن‪ ،‬ﺗﻮﻧــﺪ و ﺗﯿﮋﯾــﯽ دژ ﺑ‪ ‬ژن دﯾــﺎردەﯾ‪‬ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬دﯾــﺎردە‬ ‫ﮐﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯿﯿ‪‬ﮐﺎن‪ .‬ﺑ‪ ‬داﺧ‪‬وە ﮔﯚڕاﻧﮑﺎرﯾﯿ‪ ‬ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿ‪ ‬ﮔ‪‬ورەﮐـﺎن و ﭘ‪‬ﺸـﮑ‪‬وﺗﻨ‪‬ﮐﺎﻧﯽ زاﻧﺴـﺖ و ﺗ‪‬ﮐﻨﯚﻟﯚژﯾـﺎﯾﺶ ﻟ‪ ‬ﭘـﺎڵ ﭼـﻮوﻧ‪ ‬ﺳـ‪‬ر‪‬ﯽ ﺋﺎﺳـﺘﯽ ﺑـﺎﯾ‪‬خ و ﮔﺮﯾﻨﮕـﯽ دان ﺑ‪ ‬ﻣﺎﻓ‪‬ﮐـﺎﻧﯽ ﻣـﺮۆڤ‪،‬‬ ‫ﻧ‪‬ﯾﺎﻧﺘﻮاﻧﯿﻮە ﺋ‪‬م دﯾﺎردەﯾ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﮐﯚڵ ژن و ﻟ‪ ‬ﮐﯚڵ ﻣﺮۆﭬـﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﺑـﮑ‪‬ﻧ‪‬وە‪ .‬ﺋ‪‬ﻣـ‪‬ۆ ﻟ‪ ‬ﺟﯿـﺎﺗﯽ ﺑﻨ‪‬ﺑـ‪ ‬ﮐﺮدﻧـﯽ ﺋ‪‬م دﯾـﺎردەﯾ‪ ‬و ھ‪‬ﮑﺸـﺎﻧﯽ ر‪‬ـﺰ و ﺧﯚﺷ‪‬وﯾﺴـﺘﯽ ژن‪ ،‬ﭘـ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ـﯽ ﺋ‪‬و ﭘ‪‬ﺸـﮑ‪‬وﺗﻨﺎﻧ‪ ،‬ﺑ‪‬‬ ‫ﮐﺎﻻﯾﯽ ﮐﺮدن و ﮐ‪‬ﯾﻦ و ﻓﺮۆش و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﮐﺮدن ﺑ‪ ‬ژن و ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ی ژن‪ ،‬ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﮑﺸﺎﻧﯽ زﯾﺎﺗﺮ داﯾ‪.‬‬ ‫ﺟﯿﮫﺎن ﻟ‪‬م ﭘ‪‬ﻮەﻧﺪﯾﯿ‪‬دا ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﺧﯚدا ﭼﻮوﻧ‪‬وە‪ ،‬راﻣﺎن و ﭼﺎرەﺳ‪‬ری ھ‪‬ﯾ‪ .‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘ‪ ‬ر‪‬ﮑﺨﺮاوی ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە ﯾ‪‬ﮐﮕﺮﺗﻮوەﮐﺎن وەک ﭼﯚن ﭘ‪‬رۆﺷﯽ داﮐﻮژاﻧﯽ ﺟ‪‬ﻧﮕ‪‬ﮐﺎن و ﭼﺎرەﺳـ‪‬رﮐﺮدﻧﯽ ﻣ‪‬ﺳـ‪‬ﻟ‪‬ی‬ ‫ﮐﯚچ و ﺋﺎوارەﮐﺎن و ﭘ‪‬رەﭘ‪‬ﺪاﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮوری و ﮔ‪‬ﺷ‪‬ی ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ھ‪‬ﯾ‪ ،‬ﺋﺎ ﺑ‪‬وﺟﯚرەش ﭘ‪‬رۆﺷﯽ ﺑﻨ‪‬ﺑ‪ ‬ﮐﺮدﻧﯽ ھ‪‬واردﻧﯽ ﺟﻨﺴﯽ و ﻧ‪‬ھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ و ھﯚ و ھﯚﮐﺎرەﮐﺎﻧﯽ ﺑﺒ‪ .‬ﺑ‪ ‬ﮐـﻮرﺗﯽ ﺟﯿﮫـﺎن‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﺑ‪ ‬ﻣﺮۆﭬﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﮐﺮدﻧﯽ زﯾﺎﺗﺮ ھ‪‬ﯾ‪ ‬و ﺗﺎ ﮐﺎﺗ‪ ‬ھ‪‬واردن و ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ دژ ﺑ‪ ‬ژن ﮐﯚﺗﺎﯾﯽ ﻧ‪‬ﯾ‪‬ت‪ ،‬ﺋ‪‬م ﺋﺎﻣﺎﻧﺠ‪ ‬وەدﯾﯽ ﻧﺎﯾ‪‬ت‪.‬‬ ‫ﻣﺮۆﻓﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﮐﺮدﻧﯽ ﺟﯿﮫﺎن و ﻧ‪‬ھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ دژ ﺑ‪ ‬ژن‪ ،‬ھ‪‬ر ﻟ‪‬و ﮐﺎﺗ‪‬دا ﮐ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯽ ﺑ‪ ‬ﺗ‪‬ﮑﯚﺷﺎﻧﯽ ﺑ‪‬ﻮﭼﺎﻧﯽ ﺧﻮدی ژن ھ‪‬ﯾ‪ ،‬ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣﺎن ﮐـﺎت دا‪ ،‬ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﯽ ﺑ‪ ‬رۆ‪‬ﮕ‪‬اﻧـﯽ ﭘﯿـﺎو ھ‪‬ﯾ‪.‬‬ ‫ﭘﯿﺎوان ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬رﯾﺎﻧ‪ ‬دەوری ﺧﯚﯾﺎن ﻟ‪ ‬ﮐﯚﺗﺎﯾﯽ ھ‪‬ﻨﺎن ﺑ‪‬م ﭘ‪ ‬ڕەﺷ‪‬ی ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎی ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ﺑﮕ‪‬ن‪ .‬ﻟ‪ ‬ﻧﻤﻮوﻧ‪ ‬ﮐﻮردﯾﯿ‪‬ﮐ‪‬ﯾﺪا ﺑﯿﺮ و ﮐﺮداری ﭘ‪‬ﺸ‪‬وا ﻗـﺎزی ﻣـﺤ‪‬ﻣ‪‬د ﻟ‪ ‬رەﻓﺘـﺎر و ھ‪‬ﻮ‪‬ﺴـﺘﯽ ﻟ‪ ‬ﺳـ‪‬ر‬ ‫ژن و ﭘﺮﺳﯽ ژن ‪ 67‬ﺳﺎڵ ﻟ‪‬ﻣ‪‬وﺑ‪‬ر ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎﯾ‪‬ک ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮو ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﻤ‪‬ﻧﺪﯾﯿ‪ ‬ﻧ‪‬رﯾﺘﯿ‪‬ﮐﺎﻧ‪‬وە‪ ،‬ﻧﻤﻮوﻧ‪‬ﯾ‪‬ﮐﯽ ﭘﺮﺷﻨﮕﺪار ﻟ‪ ‬دەوری ﻣﺮۆﭬﺴﺎﻻراﻧ‪‬ی ﭘﯿﺎوە‪.‬‬ ‫ژﻧﯽ ﮐﻮرد ھﺎوﮐﺎت ﻟ‪ ‬ﮔ‪‬ڵ ﺋ‪‬وەی وەک ژﻧﯽ ھ‪‬ر ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾ‪‬ﮐﯽ دﯾﮑ‪‬ی ﺋ‪‬م ﺟﯿﮫﺎﻧ‪ ‬ﮔﯿـﺮۆدەی ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿﮋﯾـﯽ ھﺎوﺷـ‪‬ﻮەی ﮔﺸـﺘﯿﯿ‪ ،‬وەک ژﻧـﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾ‪‬ﮐـﯽ ﺑ‪‬ـﺪەو‪‬ت و داﺑ‪‬ﺷـﮑﺮاو و ﻧﯿﺸـﺘﻤﺎن داﮔﯿـﺮ‬ ‫ﮐﺮاو و ﺑﻨﺪەﺳﺘﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬واﯾ‪‬ﺗﯽ‪ ،‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﺗﺎﯾﺒ‪‬ت ﺑ‪ ‬ﺧﯚی و ھ‪‬ﻟﻮﻣ‪‬رﺟﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯿﯽ ﺧـﯚی ﻟ‪ ‬ﺳـ‪‬ر ﺑـﺎرە‪ .‬ژﻧـﯽ ﮐـﻮرد‪ ،‬زﯾـﺎﺗﺮﯾﻦ ﺑـﺎﺟﯽ واﻗﻌـﯽ داﮔﯿﺮﮐـﺮاوی و‪‬ﺗ‪‬ﮐ‪‬ی و ﺳﯿﺎﺳـ‪‬ﺗﯽ داﮔﯿـﺮﮐ‪‬راﻧ‪‬ی‬ ‫دەو‪‬ﺗ‪ ‬داﮔﯿﺮﮐ‪‬رەﮐﺎﻧﯽ داوە و ﺑ‪‬ﺷﯽ زۆری ﺋﺎزارەﮐﺎﻧﯽ ژ‪‬ﻨﯚﺳﺎﯾﺪی ﮐﻮرد و ھ‪‬ﺮش و ﺟ‪‬ﻧﮓ و ﮐﺎوﻟﮑﺮدﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑ‪ ‬ھ‪‬ر دوو ﺟـﯚرە ﻣـﺎدی و ﻣ‪‬ﻋﻨ‪‬وﯾـﯿ‪‬ﮐ‪‬ﯾ‪‬وە‪ ،‬ﭘ‪‬ﺒـ‪‬اوە‪ .‬ھﺎوﮐـﺎت ھ‪‬ﻨـﺪ‪‬ﮏ ﻟ‪‬‬ ‫داب و ﻧ‪‬رﯾﺘ‪ ‬ﮐﻮﻟﺘﻮری و ﮐﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺧﻮدی ﮐﻮردەواری‪ ،‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾـﯽ دژی ژﻧـﯽ ﮐـﻮرد ﺑ‪‬رھ‪‬م د‪‬ﻨـﻨﻦ و ﻟ‪ ‬ژ‪‬ـﺮ ﮐﺎرﯾﮕ‪‬رﯾﯿﺎﻧـﺪا‪ ،‬دەرھ‪‬ق ﺑ‪ ‬ژن ﺗـﺎواﻧﯽ دژە ﻣﺮۆﭬﯿـﯽ دەﺧـﻮ‪‬ﻘ‪ .‬چ ﻧـﺎڕەواﯾ‪‬‬ ‫داﮔﯿﺮﮐ‪‬راﻧﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑ‪ ‬ﺳﯿﺎﺳ‪‬ت و رەﻓﺘﺎرەﮐﺎﻧﯿﺎن‪ ،‬ﺑ‪ ‬ﺷ‪‬ڕ و ﺑ‪ ‬ﺧﻮ‪‬ﻦ ر‪‬ﮋﯾﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺎن ژﻧﯽ ﺋ‪‬م ﻧﯿﺸﺘﻤﺎﻧ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺋﺎزار و ﺧ‪‬م و ﺟ‪‬رگ ﺳﻮوﺗﺎن و زﯾﻨﺪان و ﮔﺮﺗﻦ و ﮐﻮﺷﺘﻦ ﺑﮕ‪‬وز‪‬ـﻨﻦ و ھﺎوﮐـﺎﺗﯿﺶ‪،‬‬ ‫ﺧ‪‬ــﺰان و ﮐﯚﻣ‪‬ﮕــﺎی ﮐــﻮردەوارﯾﯿﺶ ﺑ‪ ‬ﺣــﻮﮐﻤﯽ داب و ﻧ‪‬رﯾــﺘ‪ ‬ﻧﺎڕەواﮐــﺎن ﺑــﯚ ﺟ‪‬ﺳــﺘ‪ ‬و رۆﺣــﯽ ژن وەک ﻧﯿــﻮەی ﮐــﯚﻣ‪‬ڵ‪ ،‬ژن وەک ھﺎوﺳــ‪‬ر‪ ،‬وەک داﯾــﮏ‪ ،‬وەک ﺧﻮﺷــﮏ و وەک ﮐــﭻ ھ‪‬ﻣــﺎن دۆخ دروﺳــﺖ‬ ‫ﺑﮑ‪‬ﻧ‪‬وە‪.‬‬ ‫ﻟ‪ ‬ﮔ‪‬ڵ ﺋ‪‬وەﺷـﺪا‪،‬ﺋ‪‬زﻣﻮوﻧﯽ ﺳ‪‬رﺑ‪‬ﺳــﺘﯽ و ﺋــﺎزادﯾﯽ ﮐـﻮرد‪ ،‬ﻟ‪ ‬دوو ﻧﻤــﻮوﻧ‪‬ی وەک دەو‪‬ﺗــﯽ ﺟﻤﮫـﻮری ﮐﻮردﺳــﺘﺎن ﻟ‪ ‬رۆژھ‪‬ﺗــﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن و ﺣﮑــﻮﻣ‪‬ﺗﯽ ھ‪‬ر‪‬ﻤــﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎن ﻟ‪ ‬ﺑﺎﺷــﻮوری ﮐﻮردﺳــﺘﺎن‪،‬‬ ‫ﻧﯿﺸﺎﻧﯽ داوە ﮐ‪ ‬ﺋﺎزادﯾﯽ و ﺳ‪‬رﺑ‪‬ﺧﯚﯾﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻮاری ھ‪‬ﻮەﺷﺎﻧﺪﻧ‪‬وەی ﺋ‪‬و ﯾﺎﺳﺎﯾﺎﻧ‪‬ی دژی ﻣﺎف و ﺋﺎزادﯾﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ژﻧ‪ ‬دەرﺧ‪‬ﺳـ‪‬ﻨ‪‬ﺖ و دەﺳـ‪‬ﺗﯽ ﮐﻮردﺳـﺘﺎﻧﯽ ﭘﺎ‪‬ﭙﺸـﺘﯽ ﻟ‪ ‬ﯾ‪‬ﮐﺴـﺎﻧﯽ و ﺑ‪‬راﺑ‪‬ری‬ ‫ژن ﻟ‪ ‬ﮔ‪‬ڵ ﭘﯿﺎو دەﮐﺎت و ﻟ‪ ‬ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺧ‪‬ﺰان و ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎﺷﺪا ھ‪‬ﻟﯽ ﺋ‪‬وە دروﺳﺖ دەﺑ‪‬ﺖ ﮐ‪ ‬دﯾﺎردەی ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﺪەﻧﮕﯽ و ﺷﺎراوەﯾﯽ دەرﺑ‪‬ﺖ و وەک ﮐ‪‬ﺸ‪‬ﯾ‪‬ﮐﯽ ﮐﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ ﮔﺸﺖ ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎ‪ ،‬ﺑـﯚ‬ ‫ﭼﺎرەﺳ‪‬ر و ﻧ‪‬ھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺑﮑ‪‬و‪‬ﺘ‪ ‬رۆژەﭬﯽ ﺗﺎک و ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎ و دەﺳ‪‬ﺗ‪‬وە‪.‬‬ ‫ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﻨﺎو ژﯾﺎﻧﯽ ﺑ‪‬ﺧﺘ‪‬وەراﻧ‪‬و ﻣﺮۆﭬﺴﺎﻻرﯾﯿﺪا‪ ،‬ﺗـﺎک و ﮐـﯚی ﮐـﻮردەواری ﺑ‪ ‬ھ‪‬ر دوو رەﮔ‪‬زی ژن و ﭘﯿـﺎوەوە دەﺑـ‪ ‬ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر ﺑـﺎر و دۆﺧ‪‬ﮑـﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯿﺪا‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﺗـﻮوڕداﻧﯽ ﺋ‪‬و ﮐﻮﻟﺘـﻮر و داب و ﻧ‪‬رﯾﺘـﺎﻧ‪‬ی‬ ‫ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ دژی ژن دەﺧﻮ‪‬ﻘ‪‬ﻨﻦ‪ ،‬در‪‬ﺨﯽ ﻧ‪‬ﮐ‪‬ن و ﺑﯚ ﮔ‪‬ﯾﺸﺘﻦ ﺑ‪ ‬ﺋﺎﺳﺘ‪ ‬ﺑ‪‬رزەﮐﺎﻧﯽ ﻣﺎف و ﺋﺎزادﯾﯿﺶ‪ ،‬ژﻧﯽ ﮐﻮرد ﭘ‪‬ﺸ‪‬ﻧﮕﯽ ﺧ‪‬ﺑﺎت ﺑﯚ راداﻧﯽ داﮔﯿﺮﮐ‪‬ران ﻟ‪ ‬ﻧﯿﺸـﺘﻤﺎن و ﮔ‪‬ﯾﺸـﺘﻦ ﺑ‪ ‬ﺳـ‪‬رﺑ‪‬ﺧﯚﯾﯽ‬ ‫و ﺳ‪‬روەرﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﺑ‪‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﺑﻪﯾﺎن‬ ‫‪27‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪2012‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪21 :‬‬

‫‪Page : 21‬‬

‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ ﺑﻪرﯾﺘﯿﯿﻪ ﻟﻪ‪ :‬ﮔﺮﺗﻦ و زﯾﻨﺪاﻧﯽ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺑﻪﻗﮋ راﻛ‪‬ﺸﺎن‪ ،‬دهﺳﺘﺪر‪‬ﮋی‪ ،‬ﻟ‪‬ﺪان ﺑﻪ ﺟﯚرهھﺎ ﺷ‪‬ﻮازی ﺟﯿﺎﺟﯿـﺎ‪ ،‬دهرﻛـﺮدن ﻟـﻪ ﻣـﺎڵ و ﺑ‪‬ﺒـﻪش ﻛـﺮدن ﻟـﻪ ﻧـﺎن ﺧـﻮاردن و ھﯿﺘـﺮ‪ ...‬ﻟـﻪم‬ ‫رواﻧﮕﻪﯾﻪوه ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺧﯚڕهم ﺋﺎﺑﺎد ﻟﻪ ﻣﺎوهی ﯾﻪﻛﺴﺎ‪‬ﺪا زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ﺑﺎﻗﯽ ژﻧﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺎن ﺑﻪراﻣﺒﻪر دهﻛﺮ‪‬ﺖ و ژﻧﺎن ﻟـﻪ ﺷـﻪھﺮﻛﻮرد ﻛـﻪﻣﺘﺮ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺟـﯚری ﯾﻪﻛـﻪﻣﯿﺎن ﺑﻪراﻣﺒـﻪر دهﻛﺮ‪‬ـﺖ‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﯚﻟﻪران دﯾﺎردهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧﺎوﻣﺎڵ "زﯾﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺸﺖ و ﻟﻪﻗﻪ‪ ،‬ﭘﺎڵ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺎن‪ ،‬درﮔﺎ ﺗﻮﻧﺪ ﭘ‪‬ﻮهدان‪ ،‬ﺗ‪‬ﻜﺪاﻧﯽ ﺳﻔﺮه و ﻣﯿﺰی ﻧﺎن ﺧﻮاردن و ﺷﻜﺎﻧﺪﻧﯽ ﻛﻪل و ﭘﻪﻟﯽ ﻧ‪‬ﻮ ﻣـﺎڵ" ﺑـﻪ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺟﻪﺳـﺘﻪﯾﯽ‬ ‫ﺟﯚری دوھﻪم ﻧﺎوﻟ‪‬ﺒﺮدووه و وهزﻋﯿﻪﺗﯽ ژﻧﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﻟﻪ ‪28‬ﻧﺎوهﻧﺪی ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎ‪ ،‬ﻟﻪﻣﺒﺎرهوه ﺗﺎوﺗﻮێ ﻛﺮاوه‪ .‬ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮ ژﻧﺎﻧ‪‬ﻚ ﻛﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟﯚری دووھﻪﻣﯿﺎن ﺑﻪراﻣﺒـﻪر دهﻛﺮ‪‬ـﺖ ژﻧـﺎﻧﯽ ﺑﻪﻧﺪهرﻋـﻪﺑﺎس‬ ‫زۆرﺗﺮ ﺋﻪم ﺟﯚره ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﺎن ﺗﻪﺟﺮوﺑﻪ ﻛﺮدووه‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی زﻣﺎﻧﯽ و دهروﻧﯽ‬ ‫ﺟﯚر‪‬ﻜﯽ دﯾﻜﻪ ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﻪﻛﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﻟﻪ ﻣﺎ‪‬ﺪا ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن ﺑﻪﻛﺎر د‪‬ﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﯾﺘﯿﯿﻪ ﻟﻪ‪ :‬ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺮدﻧﯽ وﺷﻪی ﻧﺎﺷﯿﺮﯾﻦ و ﺟﻨﯿﻮدان‪ ،‬ﺑﯿـﺎﻧﻮ ﮔﺮﺗﻨـﯽ ﺑـﻪردهوام‪ ،‬ﺑﻪدﺋـﻪﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬ﺑـ‪ ‬ر‪‬ـﺰی‪ ،‬ﺳـﻮﻛﺎﯾﻪﺗﯽ‬ ‫ﭘ‪‬ﻜﺮدن و دهﺳﺘﻮردان‪ ،‬ﺗـﯚران و ﻗﺴـﻪ ﻧـﻪﻛﺮدن و ھﯿﺘـﺮ‪ ..‬ﻟـﻪم ﺑﺎﺑﻪﺗـﻪدا ژﻧـﺎﻧﯽ ﺋﯿﺴـﻔﻪھﺎﻧﯽ ﻟـﻪ ﻣـﺎوهی ﯾﻪﻛﺴـﺎ‪‬ﺪا زۆرﺗـﺮ و ژﻧـﺎﻧﯽ ﺑﻮﺷـ‪‬ﮫﺮی ﻛـﻪﻣﺘﺮ ﻟـﻪ ﺑـﺎﻗﯽ ژﻧـﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ ﺋـﻪم ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿـﻪﻛﺎن‬ ‫ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﻛﺮاوه‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﺋﺎﻣﺎرهﻛﺎﻧﯽ "ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهی ﻣﯿﻠﻠﯽ ﺗﺎوﺗﻮێ ﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧ‪‬ﻮ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ"‪ ،‬ژﻣﺎرهﯾﻪك ﻟﻪ ﭘﯿﺎواﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ھﻪڕهﺷﻪ و ﺳﻨﻮردار ﻛﺮدن و ﻣﻪﺣﺪود ﻛﺮدﻧﯽ ژﻧﺎن‪ ،‬ﺑـﯚ ھﺎوﺳـﻪرهﻛﺎﻧﯿﺎن ﻛ‪‬ﺸـﻪ و‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ دروﺳﺖ دهﻛﻪن‪ .‬ھﻪ‪‬ﺴﻮﻛﻪوﺗﮕﻪﻟ‪‬ﻜﯽ وهك ھﻪڕهﺷﻪ و ﺳﻜﺎ‪ ‬ﻟﻪ ﻻی ﭘﯚﻟﯿﺲ و دادﮔﺎ ﻟﻪ دژی ژن و ﺧﺰﻣـﻪﻛﺎﻧﯽ‪ ،‬ھﻪڕهﺷـﻪی ﻟ‪‬ـﺪان و ﻛﻮﺷـﺘﻨﯽ ژﻧﻪﻛـﻪ و ﻣﻨﺪا‪‬ـﻪﻛﺎﻧﯽ‪ ،‬ھﻪڕهﺷـﻪی ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧـﻪوه و ژن‬ ‫ھ‪‬ﻨﺎن ﺑﻪﺳﻪرﯾﺪا‪ ،‬داﮔﯿﺮ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺷﺎردﻧﻪوه و ﻟﻪﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ﺑﻪ‪‬ﮕﻪی ﺷﻪﺧﺴﯽ و ﺟ‪‬ﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﯽ ژن وهﻛـﻮ ﻧﺎﺳـﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬دهﻓﺘﻪرﭼـﻪی ﭘـﻪس ﺋﻪﻧـﺪاز )ﭘﺎﺷـﻜﻪوت ﻛﺮدﻧـﯽ ﭘـﺎره(‪ ،‬ﺋـﻪوراق و ﺧﺎوهﻧﺪارﯾـﻪﺗﯽ‪...‬‬ ‫ﺑ‪‬ﮕﺎری ﻛﺮدن ﻟﻪ ژن ﻟﻪ راﭘﻪڕاﻧﺪﻧﯽ ﺋﻪو ﺋﻪرك و ﻛﺎراﻧﻪی ﻛﻪ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی ﺑﻪوهوه ﻧﯿﻪ‪ ،‬وهﻛﻮ "ﺋﺎﮔﺎداری ﻟﻪ ﺧﻪﺳﻮ و ﺧﻪزوره‪.‬‬ ‫ھﻪروهھﺎ ﻛﯚﻧﺘﺮۆڵ ﻛﺮدﻧﯽ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯿﻪ ﺗﻪﻟﻪﻓﻮﻧﯿﯿـﻪﻛﺎن و ھﺎﺗﻮوﭼﯚﻛـﺎﻧﯽ رۆژاﻧـﻪی ژن‪ .‬ژﻧـﺎﻧﯽ ﺑﻪﻧﺪهرﻋـﻪﺑﺎس‪ ،‬زاھ‪‬ـﺪان و ﺧـﻮڕهم ﺋﺎﺑـﺎد زﯾـﺎﺗﺮ ﻟـﻪ ﺑـﺎﻗﯽ ژﻧـﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن ھﺎوﺳـﻪرهﻛﺎﻧﯿﺎﻧﻪوه‬ ‫ھﻪڕهﺷﻪﯾﺎن ﻟ‪‬ﺪهﻛﺮ‪‬ﺖ و ژﻧﺎﻧﯽ ﺳﻤﻨﺎن‪ ،‬ﺳﺎری و ﯾﺎﺳﻮج ﻛﻪﻣﺘﺮﯾﻦ ﺋﺎﻣﺎری ھﻪڕهﺷﻪ ﻟ‪‬ﻜﺮدﻧﯿﺎن ﺑﻮوه‪ .‬ژﻣﺎرهﯾﻪك ﻟﻪ ﭘﯿﺎواﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﭘ‪‬ﺶ ﺑـﻪ ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ﺋـﺎﺑﻮری ھﺎوﺳـﻪرهﻛﺎﻧﯿﺎن دهﮔـﺮن و ھـﻪوڵ ﺑـﯚ‬ ‫داﮔﯿﺮ ﻛﺮدن و دهﺳﺘﺒﻪﺳﻪردا ﮔﺮﺗﻨﯽ ﻛﻪل و ﭘﻪﻟﻪ ﺷﻪﺧﺴﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ دهﮔﺮن و ﺑﻪ ﭘﺎره ﺳﻪرف ﻧﻪﻛﺮدﻧﯽ ﮔﻮﻧﺠﺎو ﺑﯚ ﻣﺎڵ‪ ،‬ﮔﻪﻟ‪‬ﻚ ﻛ‪‬ﺸﻪ و ﮔﺮﻓﺖ ﺑﯚ ھﺎوﺳﻪرهﻛﻪﯾﺎن دروﺳﺖ دهﻛﻪن‪.‬‬ ‫ﺋﻪﮔﻪرﭼﯽ ژﻧﺎﻧﯽ زاھ‪‬ﺪاﻧﯽ و ﺑﻮﺷ‪‬ﮫﺮی ﻟﻪ ﺳﻪرهﺗﺎی ژﯾﺎﻧﯽ ھﺎوﺑﻪﺷﯿﺎﻧﻪوه ﺗﺎ ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ زۆرﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺋـﺎﺑﻮری و ﻣﺎ‪‬ﯿـﺎن ﺋـﻪزﻣﻮن ﻛـﺮدووه‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م ﻟـﻪ ﻧ‪‬ـﻮ ژﻧﺎﻧ‪‬ـﻚ ﻛـﻪ دهﺑﻨـﻪ ﻗﻮرﺑـﺎﻧﯽ ﺋـﻪم ﺟـﯚره‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﻪ‪ ،‬ژﻧﺎﻧﯽ ﺋﯿﺴﻔﻪھﺎﻧﯽ ﻟﻪ ﻣﺎوهی ﯾﻪﻛﺴﺎ‪‬ﺪا ﮔﻪﻟ‪‬ﮓ زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ﺑﺎﻗﯽ ژﻧﺎﻧﯽ دﯾﻜﻪی ﺋ‪‬ﺮاﻧـﯽ ﺋـﻪﻣﺠﯚره ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﺎن ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﻛـﺮاوه‪ .‬ھﻪ‪‬ﺒـﻪت دهﺑـ‪ ‬ﺟـﻪﺧﺖ ﺑﻜﺮ‪‬ﺘـﻪوه ﻛـﻪ ژﻧـﺎﻧﯽ ﺳـﻤﻨﺎن و‬ ‫ﯾﺎﺳـﻮج ﻛـﻪﻣﺘﺮ ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن ھﺎوﺳـﻪرهﻛﺎﻧﯿﻪوه ﮔﺮﻓﺘـﯽ ﺋﺎﺑﻮرﯾـﺎن ﺑـﯚ دروﺳـﺖ دهﻛﺮ‪‬ـﺖ‪ .‬ﻟ‪‬ﻜﯚﻟـﻪراﻧﯽ ﮔﻪ‪‬ـﻪی ﻣﯿﻠﻠـﯽ‪ ،‬ﺗـﺎوﺗﻮێ ﻛﺮدﻧـﯽ دﯾـﺎردهی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻧﺎوﻣـﺎڵ ﻟـﻪ دژی ژﻧـﺎن‪ ،‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺣﻘـﻮق و‬ ‫ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﺪار ﺑﻪ ﺗﻪ‪‬ق و ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧﻪوهش ﻟﻪ ‪ 28‬ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎی ﺋ‪‬ﺮاﻧﯿﺎن داوهﺗﻪ ﺑﻪر ﺑﺎس و ﺗﻮ‪‬ﮋﯾﻨﻪوهﯾﺎن ﻟﻪﺳـﻪر ﻛـﺮدووه‪ .‬ﺋـﻪم ﻟ‪‬ﻜﯚﻟﻪراﻧـﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿـﻪ ﺣﻘﻮﻗﯿﯿـﻪﻛﺎن ﺑـﻪ ﯾﻪﻛـﻪم "ﺧﯚﺑـﻮاردﻧﯽ ﭘﯿـﺎو ﻟـﻪ‬ ‫ﺗﻪ‪‬ق ﺑﻪ ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪوهی ﭘ‪‬ﺪاﮔﺮی ژﻧﻪﻛﻪ‪ ،‬ﺳﻪرﻟﻪﻧﻮێ ھﺎوﺳﻪرﮔﯿﺮی ﻛﺮدن و ﭘ‪‬ﺸﮕﺮﺗﻦ ﻟﻪ راﮔﺮﺗﻨﯽ ﻣﻨﺪاڵ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ژﻧﻪﻛﻪوه ﻧﺎوﻟ‪‬ﺒﺮد‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﯚﻟﻪراﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺳﯿﺎن ﻟﻪ ﺟﯚر‪‬ﻜﯽ ﺗﺮ ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻛﺮدووه‪" :‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﭘ‪‬ﺸﮕﺮﺗﻦ ﻟـﻪ ﮔﻪﺷـﻪی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ‪ ،‬ﻓﯿﻜـﺮی و ﺋﺎﻣﻮزﺷـﯽ" ﻛـﻪ ﺑـﺮﯾﺘﯿﻦ ﻟـﻪ‪ :‬ﺳـﻨﻮردار ﻛﺮدﻧـﯽ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯿـﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪﯾﯽ‪،‬‬ ‫دۆﺳﺘﺎﻧﻪ و ﻣﻪدهﻧﯽ‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸﮕﺮﺗﻦ ﻟﻪ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪن‪ ،‬دۆزﯾﻨﻪوهی ﻛﺎر و داﻣﻪزراﻧﺪن‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪی ﺑﻪ چ ﻣﺎﻧﺎﯾﻪﻛﻪ؟‬ ‫ﻛﺎﺗ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﻛﯽ ﻧﺰﯾﻚ ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮ دوو ﻛﻪس‪ ،‬ھﻪ‪‬ﺴﻮﻛﻪوﺗﯽ ﭘﯿﺎو ﯾـﺎن ژن ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﺧﻮازه‪ ،‬ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻪﻛﻪﺷـﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻧ‪‬ـﻮ ﻣﺎ‪‬ـﻪ‪ .‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻧ‪‬ـﻮ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪ دهﺗﻮاﻧ‪‬ـﺖ ﺟﻪﺳـﺘﻪﯾﯽ‪،‬‬ ‫ﺟﻨﺴﯽ‪ ،‬دهروﻧﯽ ﯾﺎن ﻋﺎﺗﻔﯽ ﺑ‪‬ﺖ‪ .‬ﺳﻮﺋﯿﺴﺘﻔﺎدهی ﻣﺎ‪‬ﯽ و ﻣﻪﺣﺪود ﻛﺮدﻧﯽ ﻛﻪﺳﻪﻛﻪش ﻟﻪ ﺣﺎ‪‬ﻪﺗﻪﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜﻪی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧ‪‬ﻮ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪن‪ .‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دهﺗﻮاﻧ‪‬ـﺖ ﺑـﻪﻛﺮدهوه ﯾـﺎن ﺗـﻪﻧﯿﺎ ھﻪڕهﺷـﻪ ﺑ‪‬ـﺖ‪،‬‬ ‫ھﻪروهھﺎ ھﻪﻣﯿﺸﻪﯾﯽ ﯾﺎن ﻛﺎﺗﯽ ﺑ‪‬ﺖ‪ .‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮ ﺳﻪرﺟﻪم ﭼﯿﻨﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ‪ ،‬ﺗﻪﻣﻪن ﮔـﻪﻟﯽ ﺟﯿـﺎواز‪ ،‬رهﮔـﻪز‪ ،‬ﺟـﻨﺲ‪ ،‬ﺷـ‪‬ﻮازی ژﯾـﺎن ﯾـﺎن ﺑـﻪ ھـﯚی ﻛـﻪم ﺋﻪﻧـﺪام ﺑـﻮون رووﺑـﺪات‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﯾﯽ دهﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ﻟﻪ ھﻪر ﻛـﺎت و ﺷـﻮ‪‬ﻨ‪‬ﻜﺪا چ ﻟـﻪ ﺳـﻪرهﺗﺎ و چ دوای ﺗ‪‬ﭙـﻪڕ ﺑـﻮوﻧﯽ ﭼﻪﻧـﺪ ﺳـﺎڵ ﻟـﻪ ﭘ‪‬ﻮهﻧـﺪی ﻧ‪‬ـﻮان دوو ﻛـﻪس رووﺑـﺪات‪ .‬ﻣﻨـﺪا‪‬ﻧﯿﺶ ﻟـﻪ ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿـﻪ ﻣﻪﻧﻔﯿﯿـﻪﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﯾﯽ – چ ﻟﻪ ﻛﻮرت ﻣﺎوه و چ ﻟﻪ در‪‬ﮋ ﻣﺎوهدا – ﭘﺎر‪‬ﺰراو ﻧﯿﻦ‪ .‬ھـﻪﻣﻮو ﺷـ‪‬ﻮازهﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی – دهروﻧـﯽ‪ ،‬ﺋـﺎﺑﻮری‪ ،‬ﻋـﺎﺗﻔﯽ و ﺟﻪﺳـﺘﻪﯾﯽ – ﻟـﻪ دهﺳـﻪ‪‬ﺗﺨﻮازی و ﺳـﻮ‪‬ﺘﻪﮔﻪری‬ ‫ﻛﻪﺳﯽ ﺋﺎزاردهر ﺳﻪرﭼﺎوه دهﮔﺮ‪‬ﺖ‪ .‬ﻟﻪ راﭘﯚرﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﺪار ﺑﻪ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻟـﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪ ھﻪﻧـﺪ‪‬ﻚ ﺟـﺎر ژﻧـﺎن و ﻣﻨـﺎ‪‬ﻧﯿﺶ وهك ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿـﺎﻧﯽ ﺳـﻪرهﻛﯽ ﺑـﻪ ﺋـﻪژﻣﺎر د‪‬ـﻦ‪ .‬ﭼﻮﻧﻜـﻪ ﺑـﻪ ﭘ‪‬ـﯽ ﺋﺎﻣـﺎری‬ ‫ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﻧﺰﯾﻜﻪی ‪ 90‬ﻟﻪﺳﻪد ﻟﻪ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﻧ‪‬ﻮ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ ژﻧﺎن و ﻧﺰﯾﻜﻪی ‪ 10‬ﻟﻪﺳﻪد ﭘﯿﺎواﻧﻦ‪ .‬ھﻪﻧـﺪ‪‬ﻚ ﻟـﻪ ﭘﯿـﺎواﻧﯿﺶ ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن ژﻧﺎﻧـﻪوه ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﺎن ﺑﻪراﻣﺒـﻪر دهﻛﺮ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ‪‬م‬ ‫ﺑﻪﺷ‪‬ﻜﯽ ﺑﻪرﯾﻦ ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧ‪‬ﻮ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ ﺣﺎ‪‬ﻪﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ﻣﻪﺗﺮﺳﯿﺪار و ﻛﻮﺷﻨﺪه‪ ،‬ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﭘﯿﺎواﻧﻪوه دهرﺣﻪق ﺑﻪ ژﻧﺎن و ﻛﭽﺎن ﺑﻪﻛﺮدهوه دهرد‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﻪﻟ‪‬ﻚ ﻧﺎﺧﯚش و د‪‬ﺘﻪز‪‬ﻨﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ھﯚی ﺑﻪرﯾﻨﺎﯾﯽ ﺋﻪم دﯾﺎردهﯾـﻪ ﻟـﻪ ﺳـﺎ‪‬ﺪا رۆژ‪‬ـﻚ ﺑ‪‬ـﺖ ﻟـﻪ ژ‪‬ـﺮ ﻧـﺎوی "ﺑـﻪرهﻧﮕﺎر ﺑﻮوﻧـﻪوهی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑـﻪ ژﻧـﺎن" ﻛـﻪ ﺋـﻪم رۆژه ‪25‬ی ﻧـﻮاﻣﺒﺮه‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜـﻪ ھ‪‬ﺸـﺘﺎ‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهھﺎ ﺷ‪‬ﻮازی ﺟﯿﺎﺟﯿﺎ ﻟﻪ ﺳﻪرﺗﺎﺳﻪری ﺟﯿﮫﺎن ﺷﺎﻧﺴﯽ ژﯾﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﺳﺎﻟﻢ و ﺗﻪﻧﺪروﺳﺘﯽ ﻟﻪ ژﻧﺎن زهوت ﻛﺮدووه‪ .‬ﺑﻪ ھﯿﻮای ﺟﯿﮫﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﺑﻪدوور ﻟﻪ زو‪‬ﻢ و ﺳﺘﻪم و ھﻪر ﺟﯚره‬ ‫ﭼﻪوﺳﺎﻧﺪﻧﻪوهﯾﻪك‪.‬‬ ‫ﺳﻪرﭼﺎوه‪:‬‬

‫‪HTTP://WWW.UN.ORG‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﺮای ﺑﺮاﺑﺮی‬ ‫رۆژھﻪ‪‬ت ﺗﺎﯾﻤﺰ‬ ‫‪24‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪2012‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪20 :‬‬

‫‪Page : 20‬‬

‫ﺋﺎﺑﻮری ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن ﻧﺎوﻟ‪‬ﺒﺮد و وﺗﯽ‪ :‬ﻟﻪ زۆر‪‬ﻚ ﻟﻪ و‪‬ﺗﺎن ژﻧﺎن ھ‪‬ﺰی ﻛﺎری ﺑ‪ ‬ﺣﻪﻗﺪهﺳﺘﻦ و ھﯿﭻ ﭼﻪﺷﻨﻪ داھﺎﺗ‪‬ﻜﯿﺎن ﻧﯿﯿﻪ و ﺋﻪﻣﻪش ﺑﻮار ﺑﯚ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺋﺎﺑﻮری ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن ﺧـﯚش دهﻛـﺎت ﺑـﻪ‬ ‫ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪك ﻛﻪ ﻟﻪ ھﻪﻧﺪ‪‬ﻚ ﺣﺎ‪‬ﻪﺗﺪا ژﻧﺎن ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﻣﺎﻓﯽ ﺧﻪرج ﻛﺮدن و ﺑﻪﻛﺎرھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﻛﻪل و ﭘﻪﻟﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﺷﯿﺎن ﻧﯿﯿﻪ‪ .‬ﻧﺎوﺑﺮاو ﭘ‪‬ﻮهﻧـﺪی ﺟﻨﺴـﯽ ﺋﯿﺠﺒـﺎری و ﺑـﻪ زۆرهﻣﻠـ‪ ،‬ﺋﯿـﺰن ﭘ‪‬ـﺪان ﺑـﻪ ﺋـﺎﻣﺮازی‬ ‫ﻣﻪﻧﻊ و ﭘ‪‬ﺸﮕﯿﺮی ﻟﻪ دووﮔﯿﺎن ﺑﻮوﻧﯽ ﻧﻪﺧﻮازراو و ﺳﻪرﻧﺞ ﭘ‪‬ﻨﻪدان ﺑﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﻪ ﺟﻨﺴﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ژﻧﯽ ﺑﻪ ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻧﺎوﻟ‪‬ﺒﺮد‪.‬‬ ‫ﺳﺎ‪‬ﯽ ﯾﻪﻛﻪﻣﯽ ھﺎوﺳﻪرﮔﯿﺮی‪ ،‬دهوراﻧﯽ ﻛﻪم و ﻛﯚڕی ﻣﺎ‪‬ﯽ‪ ،‬ﻟﻪداﯾﻚ ﺑﻮوﻧﯽ ﻣﻨﺪاڵ و ﺑﻪﺳﺎ‪‬ﭼﻮوﯾﯽ" ﺑﻪ ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﺋﺎﻣ‪‬ﺰﺗﺮﯾﻦ دهوراﻧﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﺑﻪ ﺋﻪژﻣﺎر د‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﻧﺎوﺑﺮاو ﺳﺎردی ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی ﺟﻨﺴﯽ‪ ،‬ﻧﺎڕهزاﯾﯽ و ﺟﯚرهھﺎ ﺑﻪ‪‬ڕ‪‬ﺪاﭼﻮوﻧﯽ ﺑﻪ ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﺋﺎﻛﺎﻣﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪم ﺟﯚره ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﻪ ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮ ژﻧﺎن ﻧﺎوﻟ‪‬ﺒﺮد‪ .‬وه ﺋﻪوهﯾﻜﻪ ﺋﺎزاری ﺟﻨﺴﯽ ﻟﻪ ﺷﻮ‪‬ﻨﯽ ﻛﺎر ﻟـﻪ زۆرﺑـﻪی‬ ‫و‪‬ﺗﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫﺎن ﺋﺎﻣﺎرهﻛﻪی ﻟﻪ ﺳﻪرهوهﯾﻪ‪ ،‬وﺗﯽ‪ :‬ﻟﻪ ﺋﯿﻨﮕﻠﯿﺲ ﻟﻪ ھﻪر ‪ 10‬ژن ﺣﻪوﺗﯿﺎن ﻟﻪ دهورهی ژﻧﺎﻧﯽ ﺷﻮﻏ‪‬ﯿﺪا ﺗﻮوﺷﯽ ﺋﻪزﯾـﻪت و ﺋـﺎزاری ﺟﻨﺴـﯽ دهﺑـﻦ‪ .‬ﺋـﻪم ﻟ‪‬ﻜﯚﻟـﻪره ﺟـﻪﺧﺘﯽ ﻛـﺮدهوه‪ :‬ﺑـﻪ ﭘ‪‬ـﯽ‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨــﻪوهﻛﺎن ﻛــﻪ ﻟﻪﺳــﻪر ‪ 100‬ھــﻪزار ﭘﻪروهﻧــﺪه ﺋــﻪﻧﺠﺎم دراوه‪ ،‬ﻟــﻪ ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1380‬دا ﻟــﻪ ‪ 28‬ﺋﯚﺳــﺘﺎﻧﯽ و‪‬ت "ﺳــﺎ‪‬ﯽ ﯾﻪﻛــﻪﻣﯽ ﺋﯿــﺰدواج‪ ،‬دهوراﻧــﯽ دهﺳــﺘﻜﻮرﺗﯽ ﻣــﺎ‪‬ﯽ‪ ،‬ھﺎﺗﻨــﻪ دوﻧﯿــﺎی ﻣﻨــﺪا‪‬ن و‬ ‫ﺑﻪﺳﺎ‪‬ﭼﻮوﯾﯽ" ﺑﻪ ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋاﻧﻪﺗﺮﯾﻦ دهوراﻧﯽ ژﯾـﺎﻧﯽ ژﻧـﺎن ﺑـﻪ ﺋـﻪژﻣﺎر د‪‬ـﺖ‪ .‬ھـﻪروهھﺎ وﺗـﯽ‪ :‬ﺑـﻪ ﭘ‪‬ـﯽ ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨـﻪوهﻛﺎن ژﻧﺎﻧ‪‬ـﻚ ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن ھﺎوﺳـﻪرهﻛﺎﻧﯿﺎﻧﻪوه ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﺎن ﺑﻪراﻣﺒـﻪر‬ ‫دهﻛﺮ‪‬ﺖ ﭘ‪‬ﻨﺞ ﺑﻪراﺑﻪر زۆرﺗﺮ ﻟﻪ ژﻧﺎﻧﯽ دﯾﻜﻪ ﺑﻪرهوڕووی ﺋﺎﺳﯿﺒﯽ دهروﻧﯽ و ﻣﻪﺗﺮﺳﯽ ﺧﯚﻛﻮژی دهﺑﻨﻪوه و ﺷﻪش ﺑﻪراﺑﻪر زۆرﺗـﺮ ﺗﻮوﺷـﯽ ﻛ‪‬ﺸـﻪ و ﮔﺮﻓﺘـﯽ دهروﻧـﯽ دهﺑـﻦ‪ .‬ﻧـﺎوﺑﺮاو ھﯚﻛﺎرﮔـﻪﻟﯽ دهروﻧـﯽ‪،‬‬ ‫ﻓــﻪردی )ﺗﺎﻛﻪﻛﻪﺳــﯽ(‪ ،‬ﻓﻪرھــﻪﻧﮕﯽ و ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾــﻪﺗﯽ ﺑــﻪ ھﯚﻛــﺎری ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﻛﺎرﯾﮕــﻪر ﻧــﺎوﻟ‪‬ﺒﺮد و وﺗــﯽ‪ :‬ﻟــﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﮔــﻪﻟ‪‬ﻚ ﻛــﻪ ﺋ‪‬ﻌﺘﯿــﺎد ﺑــﻪ ﻣــﺎده ﺳــ‪‬ﻛﻪرهﻛﺎن و ﺋــﻪﻟﻜﻮل‪ ،‬ﺑ‪‬ﻜــﺎری و ﺋــﺎژاوه ھﻪﯾــﻪ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺶ ﮔﻪﻟ‪‬ﻚ ﺑﻪرﭼﺎو دهﻛﻪو‪‬ﺖ‪ .‬ﺋﻪم دهروﻧﺎﺳﻪ ﺟﻪﺧﺘﯽ ﻛﺮدهوه‪ :‬ﭘﯿﺎواﻧ‪‬ﻚ ﻛﻪ ﻟﻪ ﻣﻨﺪا‪‬ﯿﺪا ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ ﺷﺎھﯿﺪی ﻟ‪‬ـﺪاﻧﯽ ژﻧـﺎﻧﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪ ﺑـﻮون ﻟـﻪ ﮔﻪورهﺳـﺎ‪‬ﯿﺪا زۆرﺗـﺮ ﻟـﻪ ﭘﯿـﺎواﻧﯽ ﺗـﺮ ﻟـﻪ‬ ‫دژی ھﺎوﺳﻪرهﻛﺎﻧﯿﺎن ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دهﻧﻮ‪‬ﻨﻦ‪ .‬ھﻪروهھﺎ ﻛﻪﺳﺎﻧﯽ ﻛﻪم ﺗﻪﻣﻪن و ﺑ‪ ‬ﺋﻪزﻣﻮن‪ ،‬ﺑ‪ ‬ﺣﻪوﺳﻪ‪‬ﻪ‪ ،‬واﺑﻪﺳﺘﻪ‪ ،‬ﭘﻪر‪‬ﺸـﺎن ﺣـﺎڵ و ﻛﻪﺳـﺎﻧ‪‬ﻚ ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﺑـ‪ ‬ﻛﻪﻓﺎﯾـﻪﺗﯽ رهﻧـﺞ دهﺑـﻪن‪ ،‬زۆرﺗـﺮ ﻟـﻪ دژی‬ ‫ژﻧﺎن ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪﻛﺎر دهﺑﻪن‪.‬‬ ‫ﻧﺎوﺑﺮاو و‪‬ای ﺋﺎﻣﺎژه ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ‪ -‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟ‪‬ﺪهﻛﻪو‪‬ﺘﻪوه وﺗﯽ‪ :‬ﻣﻨﺪا‪‬ﻚ ﻛﻪ ﺋﻪﻟﮕﻮی ﭘﻪرﺧﺎﺷﮕﻪری ھﻪﯾﻪ‪ ،‬ﻓ‪‬ﺮ دهﺑ‪‬ـﺖ ﻟـﻪ ﮔﻪورهﺳـﺎ‪‬ﯿﺪا ھﻪ‪‬ﺴـﻮﻛﻪوﺗ‪‬ﻜﯽ ھﺎوﺷـ‪‬ﻮهی ﺑ‪‬ـﺖ‪ .‬ﻧـﺎوﺑﺮاو رهﻓﺘـﺎر‬ ‫ﻟﻪﮔـﻪڵ ﻛﻪﺳــﯽ ﭘﻪرﺧﺎﺷــﮕﻪر‪ ،‬رهﻓﺘــﺎری ﺋﺎزﻣﺎﯾﺸـﯽ‪ ،‬ﻣــﻪﯾﻞ ﺑــﯚ دهرﺑ‪‬ﯾﻨــﯽ ھﻪﺳـﺖ ﺑــﻪ ﭘﯿــﺎوهﺗﯽ ﻛــﺮدن‪ ،‬ﻣﻮﻧﺎﺳــﺒﺎﺗﯽ ﭘﯿﺎوﺳـﺎﻻراﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻪﺣــﻪﻣﻮل ﻛــﺮدن ﻟــﻪ ﻻﯾـﻪن ژﻧــﺎن و ھﯚﻛــﺎره ﻓﻪرھــﻪﻧﮕﯽ‪ ،‬ﻣــﻮﺣﯿﺘﯽ و‬ ‫ﺟﻮﻏﺮاﻓﯿﺎﯾﯿﻪﻛﺎن ﻟﻪ رووداﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ دژی ژﻧﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻛﺎرﯾﮕﻪر وهﺳﻒ ﻛﺮد‪ .‬ھﻪروهھﺎ و‪‬ای ﺋﺎﻣﺎژه ﺑﻪ ﮔﯚڕاﻧﻜﺎری ﻟﻪ ﺟﯚری ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟـﻪ دژی ژﻧـﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻣـﯚدڕۆن ﻧـﺎوی ﻟ‪‬ﺒـﺮد و‬ ‫ﺟﻪﺧﺘﯽ ﻛﺮدهوه‪ :‬ﻣﻮدرﻧﯿﺰم ﻧﻪ ﺗﻪﻧﯿﺎ ﭘ‪‬ﮕﻪی ﺳﻪرهﻛﯽ ژﻧﺎﻧﯽ ﺋﯿﺮﺗﻘﺎ و ﻧﻪﺑﺮدۆﺗﻪ ﺳﻪرهوه‪ ،‬ﺑﻪ‪‬ﻜﻮ ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ دﯾﻜﻪ ﺑ‪ ‬ر‪‬ﺰی ﭘ‪‬ﻜﺮدوون‪ .‬ﻧﺎوﺑﺮاو ﺗﯿﺠﺎرهت و ﺳﻮﺋﯿﺴﻔﺘﺎدهی ﺟﻨﺴﯽ ﻟﻪ ژﻧﺎن‪ ،‬ﻓﺮۆﺷـﯽ‬ ‫ﻛﭽﺎﻧﯽ ﻻو و ﺗﺎزهﻻو ﺑﻪ ﻧﺎوهﻧﺪهﻛﺎﻧﯽ ﻟﻪﺷﻔﺮۆﺷﯽ و ھﯿﺘﺮی ﻟﻪ زوﻣﺮهی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻣـﻮدڕن ﻟـﻪ دژی ژﻧـﺎن ﻧـﺎوﻟ‪‬ﺒﺮد‪ .‬ھـﻪروهھﺎ و‪‬ـ‪‬ای ﺋﺎﻣـﺎژه ﺑﻪوهﯾﻜـﻪ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻟـﻪ دژی ژﻧـﺎن دﯾﺎردهﯾـﻪﻛﯽ ﭼﻪﻧـﺪ‬ ‫ﻻﯾﻪﻧﻪﯾﻪ وﺗﯽ‪ :‬ﺑﻪرﺑﻪرهﻛﺎﻧ‪ ‬ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋـﻪم دﯾﺎردهﯾـﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﯽ ﺑـﻪ ﭼﺎرهﺳـﻪر ﻛﺮدﻧـﯽ ﭼﻪﻧـﺪ ﻻﯾﻪﻧـﻪ ھﻪﯾـﻪ‪ .‬ﻧـﺎوﺑﺮاو "ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪ دهرﻣـﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻜﮫ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ ﻣﺎ‪‬ـﻪ ﺋﻪﻣﻨـﻪﻛﺎن‪ ،‬ﺋﯿـﺰدواج‪ ،‬ﻣﻮﺷـﺎورهی ﭘـ‪‬ﺶ ﻟـﻪ‬ ‫ھﺎوﺳﻪرﮔﯿﺮی‪ ،‬ﺑﺮدﻧﻪﺳﻪرهوهی ﺋﺎﮔﺎھﯽ ژﻧﺎن و ﭘﯿﺎوان ﻟﻪ ر‪‬ﮕﺎی ﺟﻪﻟﻪﺳﺎﺗﯽ ﺋﺎﻣﻮزﺷﯽ و ‪ ...‬ﺑﯚ ﭘ‪‬ﺸﮕﺮﺗﻦ ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﺑـﻪ ﻛﺎرﯾﮕـﻪر وهﺳـﻒ ﻛـﺮد و وﺗـﯽ‪ :‬ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨـﻪوه و ﺗﻮ‪‬ﮋﯾﻨـﻪوهﻛﺎن‬ ‫ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧ‪‬ﻮ ﻣﺎڵ زۆر ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ دواﯾﯿﻦ ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهﻛﺎن‪ ،‬ﻟﻪ ‪ ٢٨‬ﻧﺎوهﻧﺪی ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎی ﺋ‪‬ﺮان ﻻﻧﯿﻜﻪم ‪ ٧٠‬ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهی ﻣﻪﯾﺪاﻧﯽ ﺟ‪‬ﯽ ﺑﺎوهڕ ﺳـﻪﺑﺎرهت ﺑـﻪ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻧ‪‬ـﻮ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪ ﻟـﻪ دژی ژﻧـﺎن ﺋـﻪﻧﺠﺎم دراوه‪ .‬زۆرﺑـﻪی ﺋـﻪم‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪواﻧــﻪ دوای ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ 1370‬ﺗــﺎ ﺑــﻪ ﺋ‪‬ﺴــﺘﺎ ﺋــﻪﻧﺠﺎم دراون ﻛــﻪ دهرﯾــﺪهﺧﺎت ﻟ‪‬ﻜﯚﻟــﻪران و داﻧﯿﮕﺸــﺎھﯿﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧــﯽ ﻟــﻪ ﺳــﺎ‪‬ﻧﯽ دواﯾﯿــﺪا ﻋﻪﻻﻗــﻪ و ﺳــﻪرﻧﺠ‪‬ﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒــﻪﺗﯿﺎن ﺑــﻪ ﺗــﺎوﺗﻮێ ﻛــﺮدن و‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوه ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن ھﻪﺑﻮوه‪.‬‬ ‫زۆر‪‬ﻚ ﻟﻪ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻛﺎراﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﻟﻪ دهورهﻛﺎﻧﯽ ﻛﺎرﻧﺎﺳﯽ ﺋﻪرﺷﻪد و دوﻛﺘﻮرا ﻟﻪ ﻣﺎوهی دوو – ﺳ‪ ‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ راﺑـﺮدوودا ﭘﺎﯾـﺎن ﻧﺎﻣـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾـﺎن ﺳـﻪﺑﺎرهت ﺑـﻪ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑـﻪ ژﻧـﺎن ﺋـﻪﻧﺠﺎم داوه ﻛـﻪ‬ ‫ﺋﻪﻣﺴﺎڵ ھﻪﻧﺪ‪‬ﻚ ﻟﻪ داﻧﯿﺸﮕﺎﻛﺎن ﺑﻪ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻛﺎراﻧﯿﺎن وت ﻛﻪ "ﭼﯿﺘﺮ ﻟﻪ ھﻪ‪‬ﺒﮋاردﻧﯽ ﺋﻪم ﺑﺎﺑﻪﺗﻪ ﺑﯚ ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﻣﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﺧﯚﺑﺒﻮ‪‬ﺮن"‪ .‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ھﻪر ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ و ﻟـﻪ ﺣـﺎ‪‬ﯽ ﺣـﺎزردا زۆر‪‬ـﻚ ﻟـﻪ ﺧﻮ‪‬ﻨـﺪﻛﺎران و‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﻮﻟﻪران ﻟﻪ ﺳﻪرﺗﺎﺳﻪری ﺋ‪‬ﺮان ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪم ﻣﻪوزوﻋﻪ ﻛﺎر دهﻛﻪن‪".‬‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهﯾﻪك ﻛﻪ ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﻓﺎزی ﻣﻮﺗﺎﻟﻌﺎﺗﯿﻪﻛﻪی‪ ،‬ﺋﺎﻣﺎده ﻛﺮدﻧﯽ ﭘﺮﺳﯿﺎرﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻛﺮدهوه دهرھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﻗﯚﻧﺎﻏﯽ ﻣﻪﯾﺪاﻧﯽ‪ ،‬ﻛﯚﻛﺮدﻧﻪوهی زاﻧﯿﺎری و داڕﺷﺘﻨﯽ ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ‪ ،‬زﯾـﺎﺗﺮ ﻟـﻪ ﭼﻪﻧـﺪ ﺳـﺎڵ ﻛـﺎﺗﯽ‬ ‫ﺧﺎﯾﺎﻧﺪ‪ .‬راﭘﯚرﺗﯽ ﻛﯚﺗﺎﯾﯽ ﺋﻪم ﮔﻪ‪‬ﻪﯾﻪ ﻛﻪ ﺋﺎﻣﺎرﮔﻪﻟ‪‬ﻜﯽ د‪‬ﺘﻪز‪‬ﻦ ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧ‪‬ﻮ ﻣﺎڵ ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺷﺎره ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻮو‪ ،‬ﻟﻪ ﻧﯿﻮهﻛﺎﻧﯽ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1383‬ﺋﺎﻣﺎده ﻛﺮا‪.‬‬ ‫راﭘﯚرﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪم ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهﯾﻪ ھ‪‬ﺸﺘﺎ ﺑﯚ ﮔﺸﺖ ﺧﻪ‪‬ﻚ ﺑ‪‬و ﻧﻪﻛﺮاوهﺗﻪوه‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ﻟﻪ ﻛﺘ‪‬ﺒﺨﺎﻧﻪی ﻧﺎوهﻧﺪی ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهی وهزارهﺗﯽ ﻧﺎوﺧﯚ ﺑﯚ رۆژﻧﺎﻣﻪﻧﻮوﺳﺎن‪ ،‬ﻟ‪‬ﻜﯚﻟـﻪران و ﺧﻮ‪‬ﻨـﺪﻛﺎران ﻟـﻪ ﺑﻪردهﺳـﺖ‬ ‫داﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﺟﯚرهھﺎ ﺷ‪‬ﻮازی ﺟﯿﺎﺟﯿﺎ ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ھﻪﺷﺖ ﮔﺮوﭘﺪا داﺑﻪش ﻛﺮاوه‪ ،‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی زﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬دهروﻧﯽ‪ ،‬ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ‪ ،‬ﺟﻨﺴـﯽ‪ ،‬ﺣﻘـﻮﻗﯽ‪ ،‬ﺋـﺎﺑﻮری‪ ،‬ﻓﯿﻜـﺮی و ﺋﺎﻣﻮزﺷـﯽ‪ .‬ﺋﺎﻣﺎرهﻛـﺎن دهرﯾﺪهﺧـﻪن‬ ‫ﻛﻪ ‪ 66‬ﻟﻪﺳﻪدی ژﻧﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮاﻧﯽ ﻟـﻪ ﺳـﻪرهﺗﺎی ژﯾـﺎﻧﯽ ھﺎوﺑﻪﺷـﻪوه ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎ‪ ،‬ﻻﻧﯿﻜـﻪم ﺟﺎر‪‬ـﻚ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﺎن ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﻛـﺮاوه‪ .‬ﺳـﻪرهڕای ﺋﻪﻣﺎﻧـﻪ ر‪‬ـﮋه و ﺟـﯚری ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻧ‪‬ﻮﻣـﺎڵ ﻟـﻪ ﭘﺎر‪‬ﺰﮔـﺎ‬ ‫ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﭘ‪‬ﻜﻪوه ﺟﯿﺎوازﯾﺎن ھﻪﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﺑــﻪ ﭘ‪‬ــﯽ ﺋــﻪم ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪواﻧــﻪ‪ ،‬ژﻧــﺎن ﻟــﻪ ﺑﻪﻧﺪهرﻋــﻪﺑﺎس ﻟــﻪ ﺳــﻪرهﺗﺎی ژﯾــﺎﻧﯽ ھﺎوﺑﻪﺷــﻪوه‪ ،‬زۆرﺗــﺮ ﻟــﻪ ژﻧــﺎﻧﯽ ﺑــﺎﻗﯽ ﻧﺎوﭼــﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ــﺮان ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋﯾﺎن ﺑﻪراﻣﺒــﻪر ﻛــﺮاوه‪ .‬ﺑــﻪ‪‬م ﻟــﻪ ﻧ‪‬ــﻮ ژﻧﺎﻧ‪‬ــﻚ ﻛــﻪ‬ ‫ﺗﻮﺗﺪوﺗﯿﮋﯾﺎن ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﻛﺮاوه‪ ،‬ﺋﻪوه ژﻧﺎﻧﯽ زاھﯿﺪاﻧﯿﻦ ﻛﻪ زۆرﺗﺮﯾﻦ و د‪‬ﺘﻪز‪‬ﻦ ﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﻪﻛﺎن ﺗﻪﺟﺮوﺑﻪ دهﻛﻪن‪ .‬ژﻧﺎﻧﯽ ﺑﻪﻧﺪهرﻋﻪﺑﺎس ﻟﻪ ﻣﺎوهی ﯾﻪﻛﺴﺎ‪‬ﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻪﻧﺪهھﺎ ﺷـ‪‬ﻮازی ﺟﯚراوﺟـﯚر‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺎن ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﻛﺮاوه و ﺋﺎﻣﺎری ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ دژی ژﻧﺎﻧﯽ ﯾﺎﺳﻮج ﻛﻪﻣﺘﺮ ﻟﻪ ﺑﻪﻧﺪهرﻋﻪﺑﺎس و زاھ‪‬ﺪان ﺑﻮوه‪ .‬راﭘﯚرﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪم ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهﯾﻪ ﺑﺎس ﻟﻪ ﺟﯚرهھﺎ ﭘ‪‬ﻮهری ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻧ‪‬ـﻮ ﻣـﺎڵ‬ ‫ﻟﻪ "ﺳﻪرهﺗﺎی ژﯾﺎﻧﯽ ھﺎوﺑﻪش"هوه و "ﻟﻪ ﻣﺎوهی ﯾﻪﻛﺴﺎڵ" دهﻛﻪن‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪19 :‬‬

‫‪Page : 19‬‬

‫ھﯚﻛﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن‬ ‫ھﯚﻛﺎری ﺳﻪرهﻛﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﺋﻪﺗﻮاﻧﯿﻦ ﻟﻪ "ﺗﻪﺑﻌﯿﺰ" )ھﻪ‪‬واردن( ﺑﺒﯿﻨﯿﻨﻪوه ﻛﻪ ﭘ‪‬ﺶ ﺑﻪ ﺑﻪراﺑﻪری ژن ﻟﻪﮔﻪڵ ﭘﯿﺎو ﻟﻪ ژﯾﺎﻧـﺪا دهﮔﺮ‪‬ـﺖ‪ .‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ھـﻪم رﯾﺸـﻪﻛﻪی ﻟـﻪ ﺗـﻪﺑﻌﯿﺰ داﯾـﻪ و‬ ‫ھﻪﻣﯿﺶ ﭘﻪرهی ﭘ‪‬ﺪهدات‪ .‬ﺑﻪو ﭘ‪‬ﯿﻪی ﻛﻪ ژﻧﺎن و ﻛﭽﺎن ﺋﺎﻣﺎدهﻧﯿﻦ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻪك ﻛﻪ ﻣﺎ‪‬ﺪا ﺑﻪراﻣﺒﻪرﯾﺎن دهﻛﺮ‪‬ﺖ ﺑﻪ ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ راﺑﮕﻪﯾـﻪﻧﻦ‪ ،‬ﯾـﺎن ھ‪‬ـﺰی ﻗـﻪزاﯾﯽ ﻟـﻪ ھﻪﻧـﺪ‪‬ﻚ و‪‬ﺗﺎﻧـﺪا رهﺳـﯿﺪهﮔﯽ ﺑـﻪم‬ ‫ﺳﻜﺎ‪‬ﯾﺎﻧﻪ ﻧﺎﻛﺎت و ﺑﻪ ﺷﺘ‪‬ﻜﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﻟﻪﻗﻪ‪‬ﻪﻣﯽ ﺋﻪدات‪ ،‬ﺋﺎﻣﺎری ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧ‪‬ﻮ ﻣﺎڵ ورد و دهﻗﯿﻖ ﻟﻪ ﺑﻪردهﺳﺘﺪا ﻧﯿﯿﻪ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ﺳﻪرهڕای ﺋﻪﻣﺎﻧﻪ ﺋﻪو ﺋﺎﻣﺎراﻧﻪی ﻛﻪ ﻛﯚﻛﺮاوﻧﻪﺗﻪوه ﮔﻪﻟ‪‬ﻚ د‪‬ﺘـﻪز‪‬ﻨﻦ‬ ‫و ﺟ‪‬ﮕﺎی داخ و ﭘﻪژارهﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ راﭘﯚرﺗﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻟ‪‬ﺒﻮردﻧﯽ ﻧ‪‬ﻮﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ‪ ،‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪدا زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ﻧﻪﺧﯚﺷﯽ ﺳﻪڕهﺗﺎن و رووداوی ھﺎﺗﻮوﭼﯚ ھﯚﻛﺎری ﮔﯿﺎن ﻟﻪدهﺳﺘﺪان ﯾﺎن ﻛﻪم ﺋﻪﻧﺪام ﻛﺮدﻧﯽ ژﻧـﺎﻧﯽ ﺋﻮروﭘـﺎﯾﯽ‬ ‫ﻟﻪ ﺗﻪﻣﻪﻧﯽ ‪ 16‬ﺗﺎ ‪44‬ﺳﺎڵ داﯾﻪ‪ .‬ﺑﻪ‪‬م ھﻪﻧﺪ‪‬ﻚ ﻟﻪ و‪‬ﺗﺎن ﺑﻪ ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوه ﻧ‪‬ﻮﻧﻪﺗﻪوهﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ داﻛﯚﻛﯿﻜﺎری ﻣﺎﻓﻪﻛﺎﻧﯽ ﻣﺮۆڤ ﺑﯚ ﻛﯚﻧﺘ‪‬ۆڵ ﻛﺮدﻧﯽ ﺋﻪم رهوﺗﻪ‪ ،‬ﺷ‪‬ﻮاز و ر‪‬ﻜﺎرﮔـﻪﻟ‪‬ﻜﯽ ﺟﯿﺎوازﯾـﺎن‬ ‫ﮔﺮﺗﯚﺗﻪ ﺑﻪر‪.‬‬ ‫ﺑﯚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻟﻪم دواﯾﯿﺎﻧﻪدا دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﺳﭙﺎﻧﯿﺎ ﺑﯚ ﺑﻪرهﻧﮕﺎر ﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧ‪‬ﻮ ﻣﺎڵ ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﮕﻪﻟ‪‬ﻜﯽ ﮔﺮﺗﯚﺗﻪ ﺑﻪر ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ رای ژﻧﺎﻧﯽ ﺧﻪﺳﺎرﭘ‪‬ﮕﻪﯾﺸﺘﻮو ﺋﺎﻣﺎده و ﻛﯚﻛﺮاوهﺗﻪوه‪ .‬ﯾﺎﺳﺎ ﻧﻮ‪‬ﯿـﻪﻛﺎن‬ ‫ﺑﯚ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﺑ‪‬ﮫﺰﯾﺴﺘﯽ و ﭘﯚﻟﯿﺴﯽ ﺳﭙﺎﻧﯿﺎ دهﺳﻪ‪‬ﺗ‪‬ﻜﯽ زۆرﺗﺮی ﻟﻪﺑﻪرﭼﺎو ﮔﺮﺗﻮوه ﺗﺎ ﭘـ‪‬ﺶ ﺑـﻪ ھﻪ‪‬ﺴـﻮﻛﻪوﺗﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋاﻧـﻪی ﭘﯿـﺎو ﺑﮕﯿﺮدر‪‬ـﺖ‪ .‬ﺋـﻪم ﯾﺎﺳـﺎﯾﺎﻧﻪ ھـﻪروهھﺎ ﭘﺸـﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻟـﻪ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧﺎو ﻣﺎڵ دهﻛﺎت ﺗﺎ ھﻪﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻪﻧﯿﺎﯾﯽ ﻧﻪﻛﻪن‪.‬‬ ‫ﺋﺎﻣﺎره ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯿﻪﻛﺎن زۆر د‪‬ﺘﻪز‪‬ﻦ و ﺗﺮﺳﻨﺎﻛﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﺑﻪراوردی دهو‪‬ﻪﺗﯽ روﺳﯿﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺋﻪﮔﻪری زۆر ﻟﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1999‬ﻧﺰﯾﻚ ﺑﻪ ‪ 14‬ھﻪزار ژن ﺑـﻪ دهﺳـﺘﯽ ﺧـﺰم و ﻛـﻪس و ﻛﺎرﯾﺎﻧـﻪوه ﻛـﻮژراون‪ .‬ﺳـﻪرهڕای ﺋﻪﻣﺎﻧـﻪ ﻟـﻪم و‪‬ﺗـﻪ ﯾﺎﺳـﺎﯾﻪك ﺑـﯚ ﺑـﻪرهوڕوو‬ ‫ﺑﻮوﻧﻪوه ﻟﻪﮔﻪڵ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧﺎوﻣﺎڵ ﺑﻮوﻧﯽ ﻧﯿﯿﻪ‪ .‬ﻟﻪ ﺋﻪﻓﺮﯾﻘﺎی ﺑﺎﺷﻮر ژﻣﺎرهی ژﻧﺎﻧ‪‬ﻚ ﻛﻪ ﻟﻪ ﻣﺎ‪‬ﺪا ﺑﻪ زهﺑﺮی ﮔﻮﻟﻠﻪ دهﻛﻮژر‪‬ﻦ زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪواﻧﻪﯾﻪ ﻛـﻪ ﻟـﻪ دهرهوهی ﻣـﺎڵ و ﺑـﻪ دهﺳـﺘﯽ ﻛﻪﺳـ‪‬ﻜﯽ ﺑ‪‬ﮕﺎﻧـﻪوه‬ ‫دهﻛﻮژر‪‬ﻦ‪ .‬ﺑﯿﺮوڕای ﺳﻮﻧﻪﺗﯽ و دواﻛﻪوﺗﻮواﻧﻪ ﻟﻪم و‪‬ﺗﻪ ﺑﯚﺗﻪ ھﯚی ﺋﻪوهﯾﻜﻪ ﺋﺎﻣﺎر‪‬ﻜﯽ دروﺳﺖ ﻟﻪ ر‪‬ﮋهی رووداوهﻛﺎﻧﯽ ﻧﺎوﻣﺎڵ ﻟﻪ ﺑﻪردهﺳﺘﺪا ﻧﻪﺑ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻟ‪‬ﺒﻮردﻧﯽ ﻧ‪‬ﻮﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﻟﻪم دواﯾﯿﺎﻧﻪدا ﺑﻪ ﺋﺎﻣﺎژه ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧﺎوﻣﺎڵ ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﺳﻮﻧﻪﺗﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫـﺎن وﺗـﯽ‪ :‬ﻟـﻪ و‪‬ﺗ‪‬ﻜـﯽ وهك ﺋﻪﻓﻐﺎﻧﺴـﺘﺎن ﻛـﻪ داب و ﻧـﻪرﯾﺘﯽ ژﯾـﺎﻧﯽ‬ ‫دهرهﺑﻪﮔﺎﯾﻪﺗﯽ زۆر ﻗﯚ‪‬ﻪ‪ ،‬وهك داراﯾﯽ و ﻛﺎ‪ ‬ﭼﺎو ﻟﻪ ژن دهﻛﺮ‪‬ﺖ و دهﺳﺘﺪر‪‬ﮋی ﻛﺮدﻧﻪ ﺳﻪر ﻣﺎﻓﻪﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن و ﭘ‪‬ﺸ‪‬ﻞ ﻛﺮدﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑ‪ ‬ﺳﺰا دهﻣ‪‬ﻨ‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫ژﻣﺎرهی ھﺎوﺳﻪرهﻛﺎﻧﯿﺶ ﺋﻪﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ﭘﻪره ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻧ‪‬ﻮ ﻣﺎڵ ﺑﺪات‪ .‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﻟﻪ دﯾﻨﯽ ﺋﯿﺴﻼﻣﺪا‪ ،‬ﭘﯿﺎو ﺋﻪﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ﭼـﻮار ژﻧـﯽ ﺷـﻪرﻋﯽ و ﺑـﻪ ﭘ‪‬ـﯽ ﻣﻪزھـﻪﺑﯽ ﺷـﯿﻌﻪ ھـﻪر ﭼﻪﻧـﺪ ژﻧـﯽ ﺳـﯿﻐﻪﯾﯽ )ﻛـﺎﺗﯽ(‬ ‫ھﻪﺑ‪‬ﺖ ﻛﻪ ﺋﻪﻣﻪش ﺷﻪڕ و دهﻣﺎﻗﺎ‪ ‬ﻟﻪم ﺑﻮارهدا دروﺳﺖ دهﻛﺎت و ﻟﻪواﻧﻪﯾﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟ‪‬ﺒﻜﻪو‪‬ﺘﻪوه‪ .‬ﺑﺎﺳﯽ ﭼﻪﻧﺪ ھﺎوﺳﻪری ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﻟﻪ ﻋ‪‬ﺮاق ﺑﯚﺗﻪ ﺑﺎﺑﻪﺗ‪‬ﻜﯽ ﮔﻪرﻣﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ .‬ﻟـﻪ ﺋ‪‬ـﺮاﻧﯿﺶ ﻟـﻪ ﭘـﺎڵ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋ‪‬ﻠﯽ ﺣﻘﻮﻗﯽ ژﻧﺎن‪ ،‬ﭼﻮوﻧﻪﺳﻪرهوهی ﺋﺎﻣﺎری ﭼﻪﻧﺪ ھﺎوﺳﻪری ﭘﯿﺎوان ﺑﯚﺗﻪ ھﯚی ﺋﻪوهﯾﻜﻪ ژﻧﺎن )ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﻟﻪ ﺗﻪﻣﻪﻧﯽ ﺳﻪرهوهدا( زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ راﺑـﺮدوو ﺳـﻪﺑﺎرهت ﺑـﻪ ﻣـﺎف و ﺣﻘﻮﻗـﻪﻛﺎﻧﯿﺎن د‪‬ﮕـﺮان‬ ‫ﺑﻦ و ﺑﯚ ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﻛﺎر‪‬ﻚ ﺑﻜﻪن‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﻪﻛﯽ ﺷﺎراوهﯾﻪ ﭼﻮﻧﻜﻪ زۆر‪‬ﻚ ﻟﻪ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ ﺟﯿﺎﺟﯿﺎﻛﺎﻧﺪا ﺑﻪ ھﯚﻛﺎرﮔﻪﻟ‪‬ﻜﯽ وهك ﺳﺰای دژوار و ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻧـﻪﻛﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳـﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻟـﻪ دهرﺑ‪‬ﯾﻨـﯽ ﺋـﻪم ﺋﺎزاراﻧـﻪ و‬ ‫ﺑﺎس ﻛﺮدﻧﯿﺎن‪ ،‬ﺧﯚدهﺑﻮ‪‬ﺮن‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن ﺳﻨﻮور ﻧﺎﻧﺎﺳ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺗﻪﻧﯿﺎ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎ دواﻛﻪوﺗﻮوهﻛﺎن ﻧﺎﮔﺮ‪‬ﺘﻪوه‪ .‬ﺑﻪ‪‬ﻜﻮو ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﺷﻮ‪‬ﻨ‪‬ﻜﯽ ﺋﻪم ﺟﯿﮫﺎﻧﻪ ژﻧﺎن ﻛﻪم ﺗﺎ زۆر ﺟﯚرهھﺎ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟﻪﺳـﺘﻪﯾﯽ‪ ،‬ﺟﻨﺴـﯽ و ھﯿﺘﺮﯾـﺎن‬ ‫ﺑﻪراﻣﺒﻪر دهﻛﺮ‪‬ﺖ‪ .‬ﻟ‪‬ﻜﯚﻟﻪران ﻟﻪ ﺑﺎﺑﻪﺗ‪‬ﻜﺪا ﻟﻪ ژ‪‬ﺮ ﻧﺎوی "ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن"‪ ،‬ھﯚﻛﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن و ر‪‬ﻜﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﺑﻪرهوڕوو ﺑﻮوﻧﻪوه ﻟﻪﮔﻪ‪‬ﯿﺎن ﺗﺎوﺗﻮێ ﻛﺮدووه‪.‬‬ ‫دوﻛﺘﻮر "ﻧﯿﻠﻮﻓﻪر ﻣﯿﻜﺎﯾﯿﻠﯽ" ﺋﻪﻧﺪاﻣﯽ ھﻪﯾﺌﻪت ﻋﯿﻠﻤﯽ ﮔﺮوﭘﯽ دهروﻧﻨﺎﺳﯽ و "ﻓﺎﺗﻤﻪ ﺳﯚرﺧﯽ ﺋﻪﺣﻤﻪدی" ﻛﺎرﻧﺎﺳﯽ دهروﻧﻨﺎﺳﯽ داﻧﯿﺸﮕﺎی ﺋﺎزادی ﺋﯿﺴﻼﻣﯽ ﺋﻪھﻮاز ﻟﻪم وﺗـﺎرهدا ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑـﻪ ژﻧﺎﻧﯿـﺎن‬ ‫ﺑﻪ دﯾﺎردهﯾﻪﻛﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﻟﻪﻗﻪ‪‬ﻪم دا ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻤﻪﻧﺪﯾﯿﻪ ﻓﻪرھﻪﻧﮕﯽ‪ ،‬ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ و ﻗﻪوﻣﯿﯿﻪﻛﺎن ھﻪر ﻛﺎت و ﺳﺎﺗ‪‬ﻚ دهﺗﻮاﻧ‪‬ﺖ ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮازی ﺟﯿﺎواز ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﭽ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫"ﻓﺎﺗﻤﻪ ﺳﯚرﺧﯽ ﺋﻪﺣﻤﻪدی" ﻟﻪ ﻛﯚﺑﻮوﻧﻪوهی ژﻧﺎن و ﺋﺎﺳﯿﺒﻪ ﺋﯿﺠﺘﻤﺎﻋﯿﯿﻪﻛﺎﻧﺪا وﺗﯽ‪" :‬ﺑﻪرﯾﻨﺎﯾﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﺑﻪ ﺑﻪرﯾﻨﺎﯾﯽ ﻣ‪‬ﮋووی ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪ"‪.‬‬ ‫ﻧﺎوﺑﺮاو ﺟﻪﺧﺘﯽ ﻛﺮدهوه‪ :‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﺗﻪﻗﺮﯾﺒﻪن ﻟﻪ ﮔﺸﺖ ﭼﯿﻨﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯿﯿﻪﻛﺎن‪ ،‬ﺋﺎﺑﻮری‪ ،‬رهﮔﻪزی‪ ،‬ﺳﻮﻧﻪﺗﯽ و ﺟﻮﻏﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ دا ھﻪﯾﻪ ھﻪرﭼﻪﻧﺪ ﻛﻪ ﺋﻪم دﯾﺎردهﯾـﻪ ﻟـﻪ ﻧ‪‬ـﻮ ھﻪﻧـﺪ‪‬ﻚ ﻟـﻪ‬ ‫ﮔﺮوﭘﻪﻛﺎﻧﺪا ﺑﻪرﺑ‪‬وﺗﺮه‪ .‬ﻧﺎوﺑﺮاو ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪ رهﻧﮕﺪاﻧﻪوهﯾﻪك ﻟﻪ ھﻪﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﻪدڕهﻓﺘﺎری ﻟﻪﻗﻪ‪‬ـﻪم دا و وﺗـﯽ‪ :‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻧﺎوﻣـﺎڵ ﺟـﯚر‪‬ﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒـﻪت ﻟـﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿـﻪ ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﺋﺎﺳـﺘﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪدا‬ ‫دهﺳﻪﭘ‪‬ﺖ و زﯾﺎن و ﯾﺎن ﺋﺎزاری ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ‪ ،‬دهروﻧﯽ و ﺟﻨﺴﯿﺸﯽ ﻟ‪‬ﺪهﻛﻪو‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫ھﻪروهھﺎ دووﭘﺎﺗﯿﺸﯽ ﻛﺮدهوه‪ :‬ﺳ‪ ‬ﺑﻮاری ﺳﻪرهﻛﯽ رهﻓﺘﺎر‪ ،‬ﺋﺎﺳﯿﺐ و ﺟﻨﺴﯿﻪت ﻟﻪ ﺟﯚرهھـﺎ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دا دهﺑﯿﻨﺮ‪‬ـﺖ‪ .‬وﺗﯿﺸـﯽ‪ :‬رهﮔـﻪزی زاڵ زۆرﺗـﺮ ﭘﯿـﺎواﻧﻦ‪ .‬ﻟـﻪ ھﻪﻧـﺪ‪‬ﻚ ﺣﺎ‪‬ﻪﺗﯿﺸـﺪا ژن ﺟﮕـﻪ ﻟـﻪ‬ ‫ﺗﻪﺣﻪﻣﻮل ﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ھﺎوﺳﻪر‪ ،‬ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﺑﺎوك و ﺑﺮا و ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت ﻣﻨﺪا‪‬ﻧﯽ ﻛﻮرﯾﺶ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺎن ﺑﻪراﻣﺒﻪر دهﻛﺮ‪‬ﺖ‪ .‬ﺋﻪم ﻛﺎرﻧﺎﺳﻪ دهروﻧﻨﺎﺳـﻪ ﺟـﻪﺧﺘﯽ ﻛـﺮدهوه‪ :‬ژﻧـﺎن ﻟـﻪ ژﯾﺎﻧﯿﺎﻧـﺪا‬ ‫ﭼﻮار ﺷ‪‬ﻮهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻓﯿﺰﯾﻜﯽ‪ ،‬دهروﻧﯽ‪ ،‬ﺋﺎﺑﻮری و ﺟﻨﺴﯽ ﺗﻪﺟﺮوﺑﻪ دهﻛﻪن‪ .‬ھﻪروهھﺎ وﺗﯽ‪ :‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻓﯿﺰﯾﻜﯽ ﭼﻪﻧﺪﯾﻦ ﺷـ‪‬ﻮازی ﺋـﺎزار و ﺋﻪزﯾـﻪﺗﯽ ﺟﻪﺳـﺘﻪﯾﯽ‪ ،‬ﻟ‪‬ـﺪان و ﺑﺮﯾﻨـﺪار ﻛـﺮدن‪ ،‬ﺑـﻪ ﻗـﮋ‬ ‫راﻛ‪‬ﺸﺎن‪ ،‬ﺳﻮوﺗﺎﻧﺪن و ﭘﺎڵ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺎن ﻟﻪﺧﯚ دهﮔﺮ‪‬ﺖ ﻛﻪ ﺋﻪم ﺟﯚره ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﻪ ﻟﻪواﻧﻪﯾﻪ ﺑﯚ ھﻪﻣﻮو ژﻧﺎن ﺑﻪ ﺑـ‪ ‬ﺳـﻪرﻧﺠﺪان ﺑـﻪ ﭘﻠـﻪی ﺧﻮ‪‬ﻨـﺪن‪ ،‬رهﮔـﻪز و وهزﻋﯿـﻪﺗﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪﯾﯽ رووﺑـﺪات‪ .‬ﻧـﺎوﺑﺮاو‬ ‫وﺗﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دهروﻧﯽ ﺑﺮﯾﺘﯿﯿﻪ ﻟﻪ ﺳﻮﻛﺎﯾﻪﺗﯽ ﻛﺮدن ﺑﻪ ژن‪ ،‬ھﻪڕهﺷﻪی ﻟ‪‬ﺪان و ﻛﻮﺷـﺘﻨﯽ ﺧـﻮدی ژﻧﻪﻛـﻪ ﯾـﺎن ﯾـﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟـﻪ ﺋﻪﻧـﺪاﻣﺎﻧﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﻛـﻪی‪ ،‬ﺟﻨﯿـﻮدان‪ ،‬ﻧﺎوﻧﯿﺘﻜـﻪ‪ ،‬ﻗﻪدهﻏـﻪ ﻛﺮدﻧـﯽ ﻟـﻪ ﻣـﺎﻓﯽ‬ ‫ﭼﺎوﭘ‪‬ﻜﻪوﺗﻦ ﻟﻪﮔﻪڵ دۆﺳﺘﺎن و زﯾﻨﺪاﻧﯽ ﻛﺮدﻧﯽ ﻟﻪ ﻣﺎ‪‬ﺪا‪ .‬ھﻪروهھﺎ وﺗﯿﺸﯽ ﺋﻪم ﺟﯚره ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﻪ دهﺑ‪‬ﺘﻪ ھﯚی ﺑ‪ ‬ﻣﺘﻤﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﯚﯾﯽ‪ ،‬ﺧﯚﺷﺎردﻧﻪوه ﻟﻪ ﻛﺎر و ﭼﺎﻻﻛﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ و د‪‬ﻪڕاوﻛ‪.‬‬ ‫ھﻪروهھﺎ ﻧﺎوﺑﺮاو ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚ ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﺋﺎﺑﻮری ژﻧﺎن و ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﻣﺎ‪‬ﯿﺎن ﺑﻪ ﭘﯿﺎو‪ ،‬ﺳﻮﺋﯿﺴﺘﻔﺎده ﻟﻪ ژن و ﺗ‪‬ﻜﺸﻜﺎﻧﺪﻧﯽ ﺋﻪو ﻛﻪل و ﭘﻪﻻﻧﻪی ﻛﻪ ﺋﻪو ﺧﯚﺷﯽ دهو‪‬ﻦ‪ ،‬ﻟﻪ زوﻣﺮهی ﺣﺎ‪‬ﻪﺗﮕﻪﻟﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪18 :‬‬

‫‪Page : 18‬‬

‫ھﯚﻛﺎر‪‬ﻜﯽ ﺗﺮی زۆر ﮔﺮﻧﮓ ﺑﻪ ﻻی ﻣﻨﻪوه ھﯚﻛﺎری ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﻪ‪ .‬ﻟﻪو ﺟﯚره ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾﺎﻧﻪی ﻛﻪ ﭘﯿﺎو وهك ﻧﺎن ﭘﻪﯾﺪاﻛﻪری ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ دهور ﺋﻪﺑﯿﻨ‪ ،‬دهﺑﯿﻨﯿﻦ ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن زۆر ﻟـﻪ ﺳـﻪرهوهﺗﺮه و‬ ‫ﻟ‪‬ﺮهداﯾﻪ ﻛﻪ ﺟﺎر‪‬ﻜﯽ ﺗﺮ ژن ﺧﯚی وهك ﭘﺎﺷﻜﯚی ﭘﯿﺎو دهﺑﯿﻨ‪‬ﺖ و ﺋﺎﻣﺎدهﯾﻪ ﭼﺎوﭘﯚﺷﯽ ﻟﻪ زۆر ﺟـﯚری ﺑ‪‬ﺤﻮرﻣـﻪﺗﯽ و ﺑـ‪ ‬ر‪‬ـﺰی ﺑﻜـﺎت ﭼﻮﻧﻜـﻪ ﺋـﻪو ﺧـﯚی وهك ﻛﯚﯾﻠـﻪ د‪‬ﺘـﻪ ﺑـﻪرﭼﺎو و دوای ﺋـﻪوهش ﻟـﻪ‬ ‫ﻛﻮﻧﺠﯽ ژوور و ﭼ‪‬ﺸﺘﺨﺎﻧﻪﻛﻪﯾﺪا ﯾﺎﺳﺎﯾﻪﻛﯽ ﺑﺎﺷﺘﺮ ﺑﯚ ژﯾﺎﻧﯽ ﻧﺎﺑﯿﻨ‪ ‬و ﯾﺎن ﻧﺎﯾﺒﯿﺴﺘ‪.‬‬ ‫ﯾــﻪﻛ‪‬ﻜﯽ دﯾﻜــﻪ ﻟــﻪ ھﯚﻛﺎرهﻛــﺎن دهﺗــﻮاﻧ‪ ‬ﺧــﯚی ﻟــﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ــﻮهی ﻋﻪﻗ‪‬ﯿﯿــﻪﺗﯽ ﺧ‪‬ﻪﻛﯿــﺪا ﺑﺒﯿﻨ‪‬ﺘــﻪوه ﭼﻮﻧﻜــﻪ ﺗــﺎ چ رادهﯾــﻪك ﻋﻪﻗ‪‬ﯿﯿــﻪﺗﯽ ﺧ‪‬ــﻪﻛﯽ ﺑﻪﺳــﻪر ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾﻪﻛــﺪا زاڵ ﺑ‪‬ــﺖ ھــﻪر ﺑــﻪو رادهﯾــﻪش‬ ‫ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن وهﺑﻪرﭼﺎو دهﻛﻪو‪‬ﺖ‪ .‬ﻟﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ﻋﻪﻗ‪‬ﯿﻪﺗﯽ ﺧ‪‬ﻪﻛﯿﺪا ھﻪردهم ژن وهك ﭘﺎر‪‬ﺰهری ﺷﻪرهﻓﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ و ﺧ‪ ‬و ﻋﻪﺷﯿﺮهت ﭼﺎوی ﻟ‪‬ﺪهﻛﺮێ و ﻛﻪواﺗـﻪ ﻋﻪﻗ‪‬ﯿﯿـﻪﺗﯽ ﺧ‪‬ـ‪ ‬ﻛـﻪ‬ ‫ﺑ‪‬ﮕﻮﻣﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﭘﯿﺎواﻧﻪوهﯾﻪ ﺋﻪوه وهﻛﻮ ﺋﻪرﻛ‪‬ﻚ دهﺑﯿﻨ‪‬ﺖ ﻛﻪ دهﺑ‪ ‬ﺋﺎﮔﺎی ﻟﻪ ﺷﻪرهف و ﻧﺎﻣﻮﺳﻪﻛﻪی ﺑ‪‬ﺖ!‬ ‫ﻟ‪‬ﺮهدا ﭼﻪﻧﺪ ﺧﺎ‪‬ﻚ وهك ر‪‬ﮕﺎﭼﺎره وهﺑﯿﺮد‪‬ﻨﻤﻪوه ﻛﻪ رهﻧﮕﻪ ھﻪر ﻧﻪﺑ‪ ‬ﺗﺎ رادهﯾﻪك ﺑﺒﻨﻪ ھﯚی ﻛﻪﻣﺒﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی‪ .‬ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪو ھﯚﻛﺎراﻧﻪی ﻛﻪ دهﺗﻮاﻧ‪ ‬ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺗﺎ رادهﯾﻪﻛﯽ ﺑـﺎش ﻛـﻪم‬ ‫ﺑﻜﺎﺗﻪوه‪ ،‬ﺑﻪرز ﻛﺮدﻧﻪوهی ﺋﺎﺳﺘﯽ رۆﺷﻨﺒﯿﺮی و ﭘﻪروهردهﯾﯿﻪ ﻛﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ژﻧﺎن ﻣﺎﻓﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑﻪ ﺑﺎﺷﯽ ﻟﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ و ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎدا ﺑﻨﺎﺳﻦ و ﺋـﻪوه ﺑـﺰاﻧﻦ ﻛـﻪ ﺋـﻪواﻧﯿﺶ ﺑﻮوﻧـﻪوهر‪‬ﻜﻦ ﻛـﻪ ھـﯿﭻ‬ ‫ﻛﻪﻣﺘﺮ ﻧﯿﻦ ﻟﻪ ﭘﯿﺎو و ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﺑﻮارهﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ و ﺋﺎﺑﻮوری و ﺳﯿﺎﺳﯿﺪا ھـﻪﻣﺎن ﻣـﺎف و ﺣـﻪﻗﯿﺎن ھـﻪﺑ‪‬ﺖ ﻛـﻪ ﭘﯿﺎو‪‬ـﻚ دهﻛـﺮێ ھـﻪﯾﺒ‪‬ﺖ‪ .‬ﭘ‪‬ﻜﮫ‪‬ﻨـﺎن و ﭼـﺎﻻك ﻛﺮدﻧـﻪوهی ﺋﻪﻧﺠﻮﻣـﻪن و‬ ‫ر‪‬ﻜﺨﺮاوه ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ و ﻣﻪدهﻧﯿﻪﻛﺎن دهﻛﺮێ دهور‪‬ﻜﯽ ﮔﺮﻧﮓ و ﻛﺎرﯾﮕﻪر ﻟﻪم ﺑﻮارهدا ﺑﮕ‪‬ﺖ ﻟﻪ رۆﺷﻨﺒﯿﺮﻛﺮدﻧﻪوه و ﻧﺎﺳﺎﻧﺪﻧﯽ ﻣﺎﻓﻪﻛﺎﻧﯽ ھﻪردوو رهﮔﻪز ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎدا‪.‬‬ ‫ﺑﻮاری ﭘﻪروهرده و راﮔﻪﯾﺎﻧﺪن دهﻛﺮێ رۆ‪‬ﻜﯽ ﮔﺮﻧﮕﯽ ھﻪﺑ‪‬ﺖ ﻟﻪ ﻛﻪﻣﻜﺮدﻧﻪوهی ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی‪ .‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪوهی ﻛﻪ ھﻪر ﻟﻪ ﻗﯚﻧﺎﻏﻪﻛﺎﻧﯽ ﺳﻪرهﺗﺎﯾﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧﮕﺎﻛﺎﻧﻪوه ﺑﺎﺑﻪﺗﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﯾﻪﻛﺴﺎن و ﯾﻪﻛﺴـﺎﻧﯽ‬ ‫ﻧ‪‬ﻮان ژن و ﭘﯿﺎو و ﻟ‪‬ﻚ ﺟﯿﺎﻧﻪﻛﺮدﻧﻪوهی ﻛﻮڕان و ﻛﭽﺎن و ﭼﺎﻧﺪﻧﯽ ﺗﯚوی ﺳﯚز و ﺧﯚﺷﻪوﯾﺴﺘﯽ ﺑﯚ ﻣﺮۆڤ ﺑﻪ ﺑ‪ ‬ﺟﯿﺎوازی ﺑﺒ‪‬ﺘﻪ ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎﻛﺎﻧﯽ ﻓ‪‬ﺮﻛﺮدن و دروﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﻣﺘﻤﺎﻧﻪ ﻟـﻪ ﻧ‪‬ـﻮ ھـﻪردوو‬ ‫رهﮔﻪزدا‪.‬‬ ‫ﺳﻪرﺑﻪﺧﯚﯾﯽ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺑﻮاری ﺋﺎﺑﻮوری دهﺗﻮاﻧ‪ ‬ﺗﺎ رادهﯾﻪﻛﯽ زۆر ﻛﺎرﯾﮕﻪر ﺑ‪‬ﺖ ﻟـﻪ ﻛﻪﻣﻜﺮدﻧـﻪوهی ﺗﻮوﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﯾـﺎن ﻻﻧﯿﻜـﻪم ژن ﺋﻪﮔـﻪر ﻟـﻪ ﺑـﻮاری ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿـﻪوه ﺳـﻪرﺑﻪﺧﯚ ﺑ‪‬ـﺖ ﺋﯿﺘـﺮ ﻧﺎﭼـﺎر ﻧﯿﯿـﻪ ﻛـﻪ‬ ‫ھﻪردهم وهﻛﻮ ﭼﺎو ﻟﻪ دهﺳﺖ و ژ‪‬ﺮدهﺳﺘﻪ ﺑﮋﯾﺖ و ھﻪﻣﻮو ﺋﻪو ﺑ‪‬ﻤﺎﻓﯿﺎﻧﻪ ﻗﺒﻮڵ ﺑﻜﺎت ﻛﻪ دهرﺣﻪﻗﯽ دهﻛﺮ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺎوهڕی ﻣﻦ ﺋﻪم ﺧﺎ‪‬ﻧﻪی ﻻی ﺳﻪرهوه ﺗـﺎ رادهﯾـﻪﻛﯽ زۆر دهﺗـﻮاﻧﻦ ﺑﺒﻨـﻪ ھـﯚی ﻛﻪﻣﻜﺮدﻧـﻪوهی ﺗﻮوﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺑـﯚ ﺳـﻪر ژﻧـﺎن ﺑـﻪ‪‬م ﺳـﻪرهڕای ﺋﻪواﻧـﻪش ﺋ‪‬ﻤـﻪ ﺧﯚﻣـﺎن وهك ژن ﻧـﺎﺑ‪ ‬ھﯿﭽﻜـﺎت ﻟـﻪ ﺧـﯚ‬ ‫ﭘ‪‬ﮕﻪﯾﺎﻧﺪن و ﻧﺎﺳﯿﻨﯽ ﻣﺎﻓﻪﻛﺎﻧﻤﺎن ﻏﺎﻓ‪ ‬ﺑﯿﻦ‪.‬‬ ‫ﺑﻪو ھﯿﻮاﯾﻪی ﻛﻪ ﺑﻪ ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ھﻪرﭼﯽ زﯾﺎﺗﺮی ر‪‬ﻜﺨﺮاو و ﺋﻪﻧﺠﻮﻣﻪن و داﻣﻪزراوه ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯿﻪﻛﺎن و ﺧﻮدی ژﻧﺎن ﺧﯚﯾﺎن ھﻪو‪‬ﯽ ﺟﺪی ﺑﺪرێ ﺑﯚ زﯾﺎﺗﺮ رۆﺷﻨﺒﯿﺮ ﻛﺮدﻧـﻪوهی ﺗـﺎﻛﯽ ﻛﯚﻣـﻪ‪‬ﮕﺎ ﺑـﻪ ﮔﺸـﺘﯽ‬ ‫و ژﻧﺎن ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ‪ ،‬ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺑﻪ ھﻪر رادهﯾﻪك ژﻧﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻦ ﺑﻪ ﺑﯿﺮ‪‬ﻜﯽ ﻓﺮاواﻧﺘﺮهوه ﺑ‪‬ﯿﻨﻪ ﻣﻪﯾﺪان ھﻪر ﺑﻪو رادهﯾﻪش دهﺗﻮاﻧﺮێ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾﻪﻛﯽ ﻟﻪ رووی ﭘﻪروهردهﯾﯿﻪوه ﺳﺎﻟﻢ و دوور ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿـﮋی‬ ‫ﮔﻪﺷﻪ ﺑﻜﺎت‪.‬‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری دهﻧﮕﻪﮐﺎن‬ ‫‪23‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪2012‬‬

‫ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهﯾﻪك ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن‬ ‫وهرﮔ‪ :‬ﭘﻪروﯾﻦ ﻋﻪﻟﯽ ﻣﻮرادی‬ ‫)راﭘﯚرﺗﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﺑ‪‬ﮫﺪاﺷﺘﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ‪ -‬ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوهﯾﻪﻛﮕﺮﺗﻮوهﻛﺎن(‬ ‫ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﺑ‪‬ﮫﺪاﺷﺘﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﻟﻪ ﯾﻪﻛﻪم ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهﻛﺎﻧﯿﺪا ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﺑﻪو ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻪ ﮔﻪﯾﺸﺘﻮوه ﻛﻪ ﻟﻪ ھـﻪر ‪ 18‬ﭼﺮﻛـﻪدا‬ ‫"ژﻧ‪‬ﻚ" ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر دهﻛﺮ‪‬ﺖ‪ .‬ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت دووﮔﯿﺎن ﺑﻮوﻧﯿﺶ‪ ،‬ژﻧﺎن ﻟﻪ دهﺳﺖ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﭘﯿﺎوان ﻧﺎﭘﺎر‪‬ﺰ‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫‪ 30‬ﺗﺎ ‪ 35‬ﻟﻪﺳﻪدی ژﻧـﺎﻧﯽ ﺋﺎﻣﺮﯾﻜـﺎﯾﯽ ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن ھﺎوﺳـﻪرهﻛﺎﻧﯿﺎﻧﻪوه ﺋـﺎزاری ﺟﻪﺳـﺘﻪﯾﯽ دهدر‪‬ـﻦ و ‪ 15‬ﺗـﺎ ‪ 25‬ﻟﻪﺳـﻪدﯾﺎن ﻟـﻪ ﻛـﺎﺗﯽ دووﮔﯿﺎﻧﯿـﺪا‬ ‫ﺋﻪﺷﻜﻪﻧﺠﻪ دهدر‪‬ﻦ‪ .‬ھﻪروهھﺎ ﻟﻪ ھـﻪر ‪ 10‬ژﻧـﯽ ﻗﻮرﺑـﺎﻧﯽ ﺳـ‪ ‬ﻛﻪﺳـﯿﺎن ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن ھﺎوﺳـﻪر ﯾـﺎن ﭘﯿـﺎواﻧﯽ دﯾﻜـﻪوه ﻛـﻮژراون‪ .‬ﻟـﻪ و‪‬ﺗـﯽ ﺷـﯿﻠﯽ ‪63‬‬ ‫ﻟﻪﺳﻪدی ژﻧﺎن ﺋﺎزاری ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ دهدر‪‬ﻦ‪ 41 .‬ﻟﻪﺳﻪدی ژﻧﺎﻧﯽ ھ‪‬ﻨﺪ ﺑﻪ ھﯚی ﺋﺎزاری ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ھﺎوﺳﻪرهﻛﺎﻧﯿﺎﻧﻪوه و ﺧﯚرزﮔﺎر ﻛﺮدن ﻟـﻪم‬ ‫دۆﺧﻪ‪ ،‬ﭘﻪﻧﺎ ﺑﯚ ﺧﯚﻛﻮژی دهﺑﻪن‪ .‬ﻟﻪ ﺑﻪﻧﮕﻼدش زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ‪ 50‬ﻟﻪﺳﻪدی ﻗﻪﺗ‪‬ﻪﻛﺎن ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﭘﯿﺎواﻧﻪوه ﺑﻪﻛﺮدهوه دهدر‪‬ﻦ‪.‬‬ ‫ﺑﻪداﺧﻪوه ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺋ‪‬ﺮان ھﯿﭻ ﻛﺎت ﺋﺎﻣﺎر‪‬ﻜﯽ راﺳﺖ و دروﺳﺖ ﻟﻪﺳﻪر ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻪك ﻛﻪ ﻟﻪ ﻣﺎ‪‬ﺪا ﻟﻪدژی ژﻧﺎن ﺑﻪڕ‪‬ﻮهدهﭼ‪ ‬ﺑ‪‬و ﻧﻪﻛﺮاوهﺗﻪوه‪ .‬ﻟﻪ ﻻﯾﻪﻛﻪوه ﻋﻪﻗ‪‬ﯿﻪت و ﺑﺎوهڕی ﭘﯿﺎوﺳﺎﻻراﻧﻪ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﯚر‪‬ﻚ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﭘﯿﺎوان ﺑﻪ ﺳﺮوﺷﺘﯽ دهزاﻧ‪‬ﺖ و ھﻪوڵ ﺋﻪدات ﭘﺎﺳﺎوی ﺑﻜﺎت و ﺑﻪ ژﻧﺎن ده‪‬ﺖ ﻛﻪ ژن ﺑﻪ ﺟﻞ و ﺑﻪرﮔﯽ ﺳﭙﯽ ﭼﻮوهﺗﻪ ﻣﺎ‪‬ﯽ ﻣ‪‬ﺮد و ھﻪرﭼﯿﻪﻛﯽ ﺑﻪﺳﻪر ﺑ‪‬ﺖ دهﺑـ‪ ‬ﺗﻪﺣـﻪﻣﻮﻟﯽ ﺑﻜـﺎت‬ ‫و ﺑﻪ ﻛﻔﻨﯽ ﺳﭙﯽ ﻟﻪ ﻣﺎ‪‬ﯽ ﻣ‪‬ﺮدهﻛﻪی ﺑ‪‬ﺘﻪ دهرهوه‪.‬‬ ‫ھﻪروهھﺎ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن ﺟ‪‬ﮕﺎ و ﺷﻮ‪‬ﻨ‪‬ﻜﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﻧﯿﯿﻪ‪ .‬ﻟﻪ ﻣﺎڵ‪ ،‬ﻟﻪ ﺳﻪر ﺟﺎده ﯾﺎن ﻟﻪ ﺷﻮ‪‬ﻨﯽ ﻛﺎر و ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﺷﻮ‪‬ﻨ‪‬ﻚ ﻟﻪ دژی ژن ﺑﻪڕ‪‬ﻮهدهﭼ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ زۆر‪‬ﻚ ﻟﻪ و‪‬ﺗﺎﻧﯽ دوﻧﯿﺎ ﻧﺎوهﻧﺪ‪‬ﻚ ﺑﻪ ﻧﺎوی "ﺧﺎﻧﻮوه ﺋﻪﻣﻦ و ﭘﺎر‪‬ﺰراوهﻛﺎن" ھﻪﯾﻪ ﻛﻪ ژﻧﯽ ﺧﻪﺳﺎرﭘ‪‬ﮕﻪﯾﺸﺘﻮو ﺗﺎ ﻛﺎﺗ‪‬ﻚ ﻛﻪ ﻣﻪﺗﺮﺳﯽ ﮔﯿﺎﻧﯽ ﻟﻪﺳﻪره‪ ،‬ﭘﻪﻧﺎی ﺑـﯚ دهﺑـﺎت ﺑـﻪ‪‬م ﻟـﻪ ﺋ‪‬ـﺮان ھ‪‬ﺸـﺘﺎ‬ ‫وهھﺎ ﻣﺎ‪‬ﮕﻪﻟ‪‬ﻚ ﻧﯿﯿﻪ ﻛﻪ ژﻧﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻦ ﭘﻪﻧﺎی ﺑﯚ ﺑﺒﻪن‪.‬‬ ‫ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﻪك ﻛﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪﺳﻪر ژن داﯾﺪهﻧ‪‬ﺖ زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪوهﯾﻜﻪ ﺟﻪﺳﺘﻪی ﺋﺎزار ﺑﺪات‪ ،‬رۆح و دهروﻧﯽ ﺑﺮﯾﻨﺪار دهﻛﺎت و ھﻪﺳﺖ ﺑﻪ ﺑ‪ ‬ﺋﯿﺮادهﯾﯽ و ﭘﺎﺳﯿﭫ ﺑﻮون ﻟﻪ ژﻧﺪا دروﺳﺖ دهﻛﺎت‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪17 :‬‬

‫‪Page : 17‬‬

‫ﺑﻪ ﺑﯚﻧﻪی ‪25‬ی ﻧﯚﭬﻪﻣﺒﻪر رۆژی ﻗﻪدهﻏﻪﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن‬ ‫ﺳﻪرﮔﻮڵ ﺑ‪‬ﺘﻮﺷﯽ‬ ‫ھﻪروهك ﻻی ھﻪﻣﻮوان ﺋﺎﺷﻜﺮاﯾﻪ رۆژی ‪25‬ی ﻧﯚﭬﻪﻣﺒﻪر وهﻛﻮ رۆژی ﻗﻪدهﻏﻪﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻮوﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧـﺎن ﻧ‪‬ـﻮد‪‬ﺮ ﻛـﺮاوه‪.‬‬ ‫دﯾﺎرﯾﻜﺮدﻧﯽ ﺋﻪو رۆژه وهﺑﯿﺮھ‪‬ﻨﻪرهوهی ﻛﺎرهﺳﺎﺗ‪‬ﻜﻪ ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪی ﻟﻪ ﻣ‪‬ﮋوودا ﺑﻪ داﺧﻪوه ﻛـﻪم ﻧﯿﯿـﻪ و ﺑـﻪ ﺑـﻪردهواﻣﯿﺶ ﺑـﻪ‬ ‫ﺷ‪‬ﻮازی ﺟﯚراوﺟﯚر دووﭘﺎت دهﺑ‪‬ﺘﻪوه‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ر‪‬ﻜﻪوﺗﯽ ‪25‬ی ﻣﺎﻧﮕﯽ ﻧﯚﭬﻪﻣﺒﻪری ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ 1960‬ﻟـﻪ و‪‬ﺗـﯽ دۆﻣﯿﻨﯿﮑـﺎن‪ ،‬ﺳـ‪ ‬ﺧﻮﺷـﮑﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪی ﻣﯿﺮاﺑـﻞ ﺑـﻪ ﻧﺎوهﮐـﺎﻧﯽ‬ ‫)ﭘﺎﺗﺮﻳـﺎ‪ ،‬ﻣﻴﻨـﺮوا و ﻣﺎرﻳـﺎ ﺗـﺮزا( دوای ﺋﻪﺷـﮑﻪﻧﺠﻪ و ﺋـﺎزاری ﺟﻨﺴــﯽ ﻟـﻪ ﻻﯾـﻪن دهﺳـﻪ‪‬ﺗﺪاراﻧﻪوه ﺑـﻪ ﺗﯚﻣـﻪﺗﯽ ﭼــﺎﻻﮐﯿﯽ‬ ‫ﺳﯿﺎﺳــﯽ دژی ﺣﮑﻮوﻣــﻪﺗﯽ " ﺗﺮوﺟﻴﻠــﻮ " ‪ Rafael Trujillo‬ﻛــﻮژران‪ .‬ﮔﯿــﺎن ﻟــﻪ دهﺳــﺖ داﻧــﯽ ﺋــﻪو ﺳــ‪ ‬ﺧﻮﺷــﻜﻪ ﻟــﻪ‬ ‫راﺳﺘﯿﺪا ﮔﻪﺷ‪‬ﻨﻪرهوهی ﺧﻪﺑﺎﺗ‪‬ﻜﯽ ﺟﻪﻣﺎوهری ﺑﻮو ﻛﻪ ﻟـﻪ دژی دهﺳـﻪ‪‬ﺗﺪاراﻧﯽ دﯾﻜﺘـﺎﺗﯚری ﺋـﻪو و‪‬ﺗـﻪ ﻟـﻪ ﺋـﺎرا داﺑـﻮو ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﻪﺷﻨ‪‬ﻚ ﻛﻪ ﭘﺎش ﻣﺎوهی ﻧﺰﯾﻚ ﺑﻪ ﺳﺎ‪‬ﻚ دهﺳﻪ‪‬ﺗﯽ "ﺗﺮوﺟﯿﻠﻮ" روﺧﺎ‪ .‬ھﻪر ﺑﯚﯾﻪ ﺋﻪو ﺧﻮﺷﻜﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ "ﭘﻪﭘﻮﻟﻪﻛﺎن" ﻧﺎﺳﺮاون‪ ،‬ﻟﻪ ﺳﻪر ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﺪا وهﻛـﻮ ھ‪‬ﻤـﺎی ﺧـﯚڕاﮔﺮی ﻟـﻪ دژی دﯾﻜﺘـﺎﺗﯚری‬ ‫د‪‬ﻨـﻪ ﺋــﻪژﻣﺎر‪ .‬ﺳــﻪرهﺗﺎ ﻟـﻪ ‪25‬ی ﻧﯚﭬﻪﻣﺒــﻪری ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪1981‬دا و ﻟـﻪ ﺳــﺎ‪‬ﯿﺎدی ﮔﯿــﺎن ﻟـﻪ دهﺳــﺘﺪاﻧﯽ ﺋــﻪو ﺧﻮﺷـﻜﺎﻧﻪدا ﻟــﻪ ﻻﯾــﻪن ﻓ‪‬ﻤ‪‬ﻨﯿﺴـﺘﻪﻛﺎﻧﯽ ﺋــﻪﻣﺮﯾﻜﺎی ﻻﺗﯿﻨــﻪوه ﺋـﻪو رۆژه وهﻛــﻮ رۆژی ﺧــﻪﺑﺎت ﺑــﯚ‬ ‫ﻧﻪھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن دﯾﺎری ﻛﺮا و ﭘﺎش ﺳﺎ‪‬ﻧ‪‬ﻜﺶ ﻟﻪ ر‪‬ﻜﻪوﺗﯽ ‪17‬ی دهﯾﺴﺎﻣﺒﺮی ‪1999‬دا ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوهﯾﻪﻛﮕﺮﺗﻮوهﻛﺎن وهﻛﻮ رۆژ‪‬ﻜﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﻟﻪ دژی ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟـﻪ دژی ژﻧـﺎن‬ ‫ﭘﻪﺳﻨﺪی ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﮔﻮﻣﺎن ﻟﻪوهدا ﻧﯿﯿﻪ ﻛﻪ دﯾﺎرﯾﻜﺮدﻧﯽ وهھﺎ رۆژ‪‬ﻚ ﺋﻪوهﻣﺎن ﺑﻪ رووﻧﯽ ﺑﯚ دهﺧﺎﺗـﻪ روو ﻛـﻪ ﺗﻮوﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑـﻪ ژﻧـﺎن ﻟـﻪ ھـﻪﻣﻮو ﺟﯿﮫـﺎن ﺗـﺎ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎش ھﻪﯾـﻪ و ﺑﻪردهواﻣـﻪ‪ .‬ﺟـﺎ ﺑـﺎ ﺑـﺰاﻧﯿﻦ ﻣﻪﺑﻪﺳـﺖ ﻟـﻪ‬ ‫ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی ﭼﯿﯿﻪ؟‬ ‫ﺋﻪﮔﻪر ﺑ‪‬ﺖ و ﭘ‪‬ﻨﺎﺳﻪﯾﻪﻛﯽ ﻛﻮرت و ﺳﻪرﭘ‪‬ﯽ ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻜـﻪﯾﻦ دهﺗـﻮاﻧﯿﻦ ﺑ‪‬ـﯿﻦ ﺗﻮوﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺑﺮﯾﺘﯿﯿـﻪ ﻟـﻪ ﺳـﻪرﺟﻪم ﺋـﻪو ﻛﺎروﻛﺮداراﻧـﻪی ﻛـﻪ ﺋـﻪﻧﺠﺎم دهدر‪‬ـﻦ ﺑـﯚ ﺋـﺎزارداﻧﯽ ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﺑـﻪ ھـﻪﻣﻮو‬ ‫ﺷ‪‬ﻮهﻛﺎﻧﯿﯿﻪوه‪ ،‬ﻟﻪواﻧﻪش دهﺗﻮاﻧﯿﻦ ﻟ‪‬ﺪان و ﺳﻮﻛﺎﯾﻪﺗﯽ و ﺑ‪‬ﺤﻮرﻣﻪﺗﯽ ﭘ‪‬ﻜﺮدن و ﺷﻜﺎﻧﺪﻧﯽ ﻛﻪراﻣـﻪت و رووﺷـﺎﻧﺪﻧﯽ ﻧـﺎﺧﯽ ﻛﻪﺳـﻪﻛﻪ و ﻟـﻪ ﻣـﺎڵ ﻛﺮدﻧـﻪ دهرهوه و ھﺘـﺪ ﻧـﺎو ﺑﺒـﻪﯾﻦ‪ .‬ﺑـﻪ ﭼﺎوﺧﺸـﺎﻧﺪﻧ‪‬ﻜﯽ‬ ‫ﺧ‪‬ﺮا ﺑﻪ ﺳﻪر ﭘﺮۆﺳﻪی ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎﻧﺪا‪ ،‬دهﺑﯿﻨﯿﻦ ھﻪر ﻟﻪو رۆژهوهی ﻛﻪ ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪدا ﻣﻨﺪا‪‬ﻜﯽ ﻛﭻ ﻟـﻪ داﯾـﻚ دهﺑـ‪ ‬و ﺧـﻪ‪‬ﻜﯽ ﮔـﻪڕهك ﻟـﻪ ﺑـﺮی ﭘﯿﺮۆزﺑـﺎﯾﯽ و ﺋـﺎواﺗﯽ ﺑﻪﺧﺘـﻪوهری‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫داﯾﻜﯽ ﻣﻨﺪا‪‬ﻪ ﻛﭽﻪﻛﻪ ده‪‬ـ‪‬ﻦ ﺧـﻮا ﺑﻪﺷـﯽ ﭼـﺎﻛﺘﺮت ﺑـﺪاﺗ‪ ،‬ﺑﻪدﺑﻪﺧﺘﯿـﻪﻛﺎن ﺑـﯚ ژﻧ‪‬ـﻚ ھـﻪر ﻟـﻪو ﺳـﻪرهﺗﺎﯾﻪوه دهﺳـﺖ ﭘ‪‬ﺪهﻛـﻪن و دهﺗـﻮاﻧﯿﻦ ﺑ‪‬ـﯿﻦ ﭼﻮارﭼ‪‬ـﻮهی ﺧ‪‬ـﺰان ﺷـﻮ‪‬ﻨﯽ ﯾﻪﻛـﻪﻣﯿﻦ ھـﻪﻧﮕﺎوهﻛﺎﻧﯽ‬ ‫ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﻦ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ژن‪.‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﻪ ﺋﻪوه ﺑ‪‬ﻢ ﻛﻪ ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺳﻪرﺗﺎﺳﻪری ﺟﯿﮫﺎﻧﺪا دژی ژﻧﺎن ﺋﻪﻧﺠﺎم دهدر‪‬ﺖ ﺑﻪ‪‬م ﺗﻪﻧﯿﺎ دهﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺑ‪‬ﯿﻦ ﺋﻪوه ﺷ‪‬ﻮهی ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﻛﺮدارهﻛﻪﯾﻪ ﻛـﻪ ﻟـﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾﻪﻛـﻪوه ﺑـﯚ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎﯾـﻪﻛﯽ‬ ‫ﺗﺮ دهﮔﯚڕدر‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﻟ‪‬ﺮهدا ﺑﻪ ﻛﻮرﺗﯽ ﺋﺎﻣﺎژه ﺑﻪ ﭼﻪﻧﺪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن دهﻛﻪم‪.‬‬ ‫• ﯾﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟﻪواﻧﻪ ﻟ‪‬ﺪاﻧﯽ ژن و ﺧﻮﺷﻚ و داﯾﻜﻪ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﺑﺮا و ﻛﻮڕ و ﺑﺎوك و ھﺎوﺳﻪر و زۆرﺟﺎرﯾﺶ ﺋﺎﻣﯚزا و ﭘﯿﺎواﻧﯽ ﺗﺮی ﻧﺰﯾﻚ ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ‪.‬‬ ‫• ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻟﻪ دهرهوهی ﻣﺎڵ و ﻟﻪ ﻧﺎو ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎدا وهﻛﻮ‪ :‬دهﺳﺖ ﺑﯚ ﺑﺮدن و ھﻪ‪‬ﻤﻪت ﺑﯚ ﺑﺮدن و ﺗﺎﻧﻪوﺗﻪﺷﻪر ﻟ‪‬ﺪان و وﺗﻨﯽ وﺷﻪی ﻧﺎﺷﯿﺮﯾﻦ‪.‬‬ ‫• دهﺳﺖ در‪‬ﮋﯾﯽ ﺳ‪‬ﻜﺴﯽ ﺑﯚ ﺳﻪر ژﻧﺎن ﻛﻪ ﻟـﻪ دوو ﺑﻪﺷـﺪا ﺧـﯚی دهﺑﯿﻨ‪‬ﺘـﻪوه‪ :‬ﯾﻪﻛـﻪﻣﯿﺎن ﻛـﻪ زۆر ﺟـﺎر ﻟـﻪ ﻧـﺎو ﺧـﻮدی ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪ و ﻟـﻪ ﻣﺎﺑـﻪﯾﻨﯽ دوو ھﺎوﺳـﻪردا روو دهدات وهك ﺋﻪﻧﺠﺎﻣـﺪاﻧﯽ ﻛـﺮدهوهی‬ ‫ﺳ‪‬ﻜﺴﯽ ﺑﻪ ﺑ‪ ‬رهزاﻣﻪﻧﺪﯾﯽ ژن و دووھﻪﻣﯿﺎن ﻟﻪ دهرهوهی ﻣﺎڵ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﻛﻪﺳﺎﻧﯽ دهﺳﺘﺪر‪‬ﮋی ﻛﻪر و ﻟﻪ ﺷﻮ‪‬ﻨﯽ ﺟﯚراوﺟﯚر ﺋﻪﻧﺠﺎم دهدر‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫• ژﻧﺎن زۆرﺟﺎر ﻟﻪﻻﯾﻪن دهﺳﻪ‪‬ت و ﺣﻜﻮﻣﻪﺗﯿﺸﻪوه رووﺑﻪڕوی ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی دهﺑﻨﻪوه ﺑﻪوهی ﻛﻪ زۆرﺟﺎر ھ‪‬ﻨﺪ‪‬ﻚ ﯾﺎﺳﺎ و ر‪‬ﺴﺎ دادهڕ‪‬ﮋرێ ﻛﻪ راﺳﺘﻪوﺧﯚ ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯿﺎن ﻟﻪﺳﻪر ﺟﯚری ژﯾﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ھﻪﯾـﻪ‬ ‫و ﺋﻪوهش ﺑﻪﺟﯚر‪‬ﻚ ﻟﻪ ﺟﯚرهﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی د‪‬ﺘﻪ ھﻪژﻣﺎر‪.‬‬ ‫• ﺋﺎزاردان ﯾﺎن رووﺷﺎﻧﺪﻧﯽ ﻛﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ و دهرووﻧﯿﯽ ژن ﻛﻪ ﺋﻪﻣﻪش زۆرﺟـﺎر ﺧـﯚی ﻟـﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ـﻮهی وﺗﻨـﯽ وﺷـﻪﮔﻪﻟ‪‬ﻜﯽ ﺑﺮﯾﻨﺪارﻛـﻪر ﻟـﻪ رووی دهرووﻧﯿـﻪوه دهﺑﯿﻨ‪‬ﺘـﻪوه ﺑـﯚ ﻧﻤﻮﻧـﻪ وﺷـﻪی وهك ﻗﻪﺣﺒـﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪره‪ ،‬ﺋﺎﺑ‪‬وﺑﻪره و ‪. ...‬‬ ‫• ﺋﻪو ﯾﺎﺳﺎ و ر‪‬ﺴﺎﯾﺎﻧﻪی ﻛﻪ دﯾﻦ ﺑﻪﺳﻪر ژﻧﺎﻧﯿﺪا دهﺳﻪﭘ‪‬ﻨ‪ ‬و ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﻣﻠﻜﻪﭼﺒﻮوﻧﯿﺎن دهﻛﺎت ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺖ ﭘﯿﺎواﻧﺪا‪ .‬ﺗﻪﻧﺎﻧﻪت زۆر ﺑﻪ رووﻧـﯿﺶ ﺋﻪﻣـﻪ ﻟـﻪ ﺋـﺎﯾﯿﻨﯽ ﺋﯿﺴـﻼﻣﺪا ﺑـﻪرﭼﺎو دهﻛـﻪو‪‬ﺖ ﻛـﻪ ژن‬ ‫دهﺑ‪‬ﺖ ﻣﻠﻜﻪﭼﯽ ھﻪﻣﻮو ﻗﺴﻪ و ﺋﺎرهزووﯾﻪﻛﯽ ﭘﯿﺎوان ﺑ‪‬ﺖ ﺋﻪﮔﯿﻨﺎ ﺑﻪ ﭘ‪‬ﭽﻪواﻧﻪوه رووﺑﻪڕوی ﺳﺰاﮔﻪﻟﯽ ﺟﯚراوﺟﯚر ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﭘﯿﺎو دهﺑ‪‬ﺘﻪوه‪ .‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻟ‪‬ﺪان ﯾﺎن ﺟ‪‬ﮕﻪ ﻟ‪ ‬ﺟﯿﺎ ﻛﺮدﻧﻪوه‪.‬‬ ‫• دهﺗﻮاﻧﯿﻦ ﻛﺮدهوهی ﺑﻪزۆر ﺑﻪﺷﻮدان‪ ،‬دووﮔﯿﺎﻧﺒﻮوﻧﯽ ﻧﻪﺧﻮازراو و ﺧﻪﺗﻪﻧﻪ و ﻓﺮۆﺷﺘﻨﯽ ژﻧﺎن و ﺗﺎد ﻟﻪ رﯾﺰی ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻧﺎو ﺑﻨ‪‬ﯿﻦ‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﺟ‪‬ﮕﻪی ﺧﯚﯾﻪﺗﯽ ﭼﺎوﺧﺸﺎﻧﺪﻧ‪‬ﻜﯽ ﻛﻮرت و ﺧ‪‬ﺮا ﺑﻪﺳﻪر ھﯚﻛﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﭼﺎوﭘﯚﺷﯽ و ﺑ‪‬ﺪهﻧﮕـﻪ ﻟـﻪ ﺋﺎﺳـﺘﯽ ﺗﻮوﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻟـﻪ ﻣﻪﺳـﻪﻟﻪی ژﻧﺎﻧـﺪا ﺑﻜـﻪﯾﻦ‪ .‬دهﻛـﺮێ ﺑ‪‬ـ‪‬ﻢ ھﯚﻛـﺎر زۆرن ﺑـﻪ‪‬م ﯾـﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟـﻪ‬ ‫ھﯚﻛﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﺑ‪‬ﺪهﻧﮕﻪ ﻟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺳﻪرهﺗﺎ ﻟﻪ ﺳﻪر ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪدا دهﮔﻪڕ‪‬ﺘﻪوه ﺑﯚ ﻧﺰﻣﯽ ﺑﺎری رۆﺷﻨﺒﯿﺮﯾﯽ ژﻧﺎن ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ﻛـﻪم ﻧـﯿﻦ ﺋـﻪو ژﻧﺎﻧـﻪی ﻛـﻪ ﻣﺎﻓـﻪ رهواﻛـﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾـﺎن وهك‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻧﺎﻧﺎﺳﻦ و ﺑﻪداﺧﻪوه ﻟﻪ ﻻی ﺋﻪﻣﺠﯚره ژﻧﺎﻧﻪ ﺋﻪم ﻛﺮدهوه ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺎﻧﻪ وهك ﺷﺘ‪‬ﻜﯽ زۆر ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ د‪‬ﺘﻪ ﺑﻪرﭼﺎو‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪16 :‬‬

‫‪Page : 16‬‬

‫ﻟﻪ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪﯾﻪﮐﺪا ﮐﻪ داب و ﻧﻪرﯾﺖ و ﮐﻮﻟﺘﻮور وﺋﺎﯾﯿﻦ ﺗ‪‬ﮑﻪڵ ﺑﻪ ﯾﺎﺳﺎ ﺑﺒﯿﺖ‪ ،‬ﺑﺎرودۆﺧﯽ ژﻧﺎن روو ﻟﻪ ﻣﻪﺗﺮﺳﯽ دهﮐﺎت‪ .‬ﺑﯚﯾﻪ ﺋﻪﮔﻪر ﻟﻪ ﯾﺎﺳﺎ دا ﺑ‪‬ﮔﻪی رﯾﮕﺮ ﻟﻪ ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿـﮋی دژ ﺑـﻪ ژﻧـﺎن داﺑﻨـﯽ و‬ ‫ھﻪر ژﻧ‪‬ﮏ ﻟﻪ رﯾﮕﻪی ﺋﻪو ﯾﺎﺳﺎﯾﻪوه ﺑﺘﻮاﻧﯽ ﺳﻮودﻣﻪﻧﺪ ﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺋﻪو ﮐﺎﺗﻪ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﺳﻨﻮووردار دهﺑﯿﺖ‪ .‬ﮐـﻪ واﺗـﻪ ﺋﺎﺳـﺘﯽ ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿـﮋی دژ ﺑـﻪ ژﻧـﺎن دهﮔﻪڕﯾﺘـﻪوه ﺑـﯚ ﺑ‪‬ﮔـﻪﮐﺎﻧﯽ ﯾﺎﺳـﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﯚﯾﻪ ﯾﻪﮐﯿﮏ ﻟﻪ ﻣﻪرﺟﻪﮐﺎﻧﯽ رزﮔﺎر ﺑﻮون و ﺑﻪدهﺳﺘﮫﯿﻨﺎﻧﯽ ﯾﻪﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﯚ ژﻧﺎن‪ ،‬ﮔﯚڕﯾﻨﯽ ﺋﻪو ﺑ‪‬ﮔﺎﻧﻪی ﯾﺎﺳﺎﯾﻪ ﮐﻪ ﻟﻪ ﺑﻪرژهوهﻧﺪی ژﻧﺎن داﻧﯿﯿﻪ‪.‬‬ ‫دهﺳﺘﺪرﯾﮋﯾﯽ ﺳﯿﮑﺴﯽ‪ ،‬ﺗﺎوان دژی ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ‬ ‫ﯾﻪﮐﯿﮏ ﻟﻪ ﺷﻮوﻣﺘﺮﯾﻦ ﺟﯚرهﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ژﻧﺎن‪ ،‬دهﺳﺘﺪرﯾﮋﯾﯽ ﺳﯿﮑﺴﯿﯿﻪ ﮐﻪ ﺑـﻪ ﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯽ ﻟـﻪ ﮐـﺎﺗﯽ ﺷـﻪڕهﮐﺎن دا زۆر دهﺑﯿﻨﺮ‪‬ـﺖ‪ .‬ﻟـﻪ ﮐﯚﻣـﺎری ﮐﯚﻧﮕـﯚ ﻟـﻪ ﻣـﺎوهی ‪ 13‬ﺳـﺎل دا دووﺳـﻪد‬ ‫ھﻪزار ژن دهﺳﺘﺪرﯾﮋﯾﯽ ﺳ‪‬ﮑﺴﯿﺎن ﮐﺮاوهﺗﻪ ﺳﻪر‪ .‬رﯾﮑﺨﺮاوه ﻧﯿﻮدهوﻟﻪﺗﯿﯿﻪﮐﺎﻧﯽ داﮐﯚﮐﯿﮑﺎری ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ‪ ،‬ﺋﻪم دﯾﺎردهﯾﻪﯾﺎن وهﮐﻮو ﺗﺎوان دژی ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ ﻧﺎﺳﺎﻧﺪوه‪ .‬ﻟﻪم ﭘﯿﻮهﻧﺪﯾﯿـﻪ دا ﺟـﻪﺧﺖ ﻟـﻪ ﺳـﻪر‬ ‫دوو ﺷﺖ دهﮐﻪﻧﻪوه‪:‬‬ ‫ﯾﻪﮐﻪم‪ :‬ﭘﻪﻟﮑ‪‬ﺸﮑﺮدﻧﯽ ﺗﺎواﻧﺒﺎراﻧﯽ دهﺳﺘﺪرﯾﮋﯾﯽ ﺳ‪‬ﮑﺴﯽ و ھﯚﮐﺎرهﮐﺎﻧﯽ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺒﻮوﻧﯽ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﮐﺎﺗﯽ ﺷﻪردا ﺑﯚ ﺑﻪر دهم دادﮔﺎ و ﻟ‪‬ﮑﯚ‪‬ﯿﻨﻪوه و ﺳﺎزدران‪،‬‬ ‫دووھﻪم‪ :‬داﺑﯿﻨﮑﺮدﻧﯽ ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿﯽ ﺟﯚراوﺟﯚر ﺑﯚ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﯿﺎﻧﯽ ﺋﻪم ﺟﯚره ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﺎﻧﻪ ﺑﯚ وﯾﻨﻪ ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿﯽ دهرﻣﺎﻧﯽ‪،‬ﭘﺰﯾﺸﮑﯽ دهرووﻧﯽ‪،‬ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﯽ ﺣﻮﻗﻮوﻗﯽ و ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿﯽ ﺋﺎﺑﻮوری‪.‬‬ ‫‪ 16‬رۆژ ﺑﻪرﺑﻪرﮐﺎﻧﯽ ﻟﻪ ﮔﻪل ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ژﻧﺎن‬ ‫ﺑﻪ دهﺳﺘﭙ‪‬ﺸﺨﻪرﯾﯽ ﻧﺎوهﻧﺪی ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ژﻧﺎن‬ ‫ﻟــﻪ ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪1991‬هوه ﮐﻪﻣﭙــﻪﯾﻨﯿﮏ ﺑــﻪ دهﺳﺘﭙ‪‬ﺸــﺨﻪرﯾﯽ ﻧﺎوهﻧــﺪی ﺟﯿﮫــﺎﻧﯿﯽ ژﻧــﺎن ﻟــﻪ زاﻧﮑــﯚی راﺗﮕ‪‬ــﺮز وهڕێ ﮐــﻪوﺗﻮه‪ .‬ﻧــﺎوی ﮐﻪﻣﭙﻪﯾﻨﻪﮐــﻪ ﺋﻪوهﯾــﻪ‪ 16» :‬رۆژ ھﻪ‪‬ﻤــﻪﺗﯽ ﺟﯿﮫــﺎﻧﯽ ﻟــﻪ دژی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿــﻪ‬ ‫ﺟﻨﺴــﯿﻪﺗﯿﯿﻪﮐﺎن«‪ .‬ﻣﻪﺑﻪﺳــﺖ ﻟــﻪو ‪ 16‬رۆژه‪ ،‬ﻟــﻪ ‪25‬ی ﻧــﻮاﻣﺒﺮهوه ﺗــﺎ ‪10‬ی دﯾﺴــﺎﻣﺒﺮه ﮐــﻪ رۆژی ﺟﯿﮫــﺎﻧﯿﯽ ﻣــﺎﻓﯽ ﻣﺮۆﭬــﻪ‪ .‬ﻟــﻪم ﮐﻪﻣﭙﻪﯾﻨــﻪ دا ژﻧــﺎن و ﭘﯿــﺎواﻧﯽ داﮐﯚﮐﯿﮑــﺎری ﯾﻪﮐﺴــﺎﻧﯿﯽ ژن و ﭘﯿــﺎو‪ ،‬ﻟــﻪ‬ ‫ﺳﻪراﻧﺴﻪری ﺟﯿﮫﺎن ﺑﻪ ﭼﺎﻻﮐﯿﯽ ﺟﯚراو ﺟﯚری ھﻮﻧﻪری‪ ،‬ﻣﯿﺪﯾﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺗﻮﯾﮋﯾﻨﻪوهﯾﯽ و زاﻧﺴﺘﯽ‪ ،‬ھﻪوڵ دهدهن ﺳﻪرﻧﺠﯽ ﺧﻪ‪‬ﮑﯽ ﺟﯿﮫﺎن ﺑﯚ ﻻی ﺋﻪو ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﺎﻧﻪ راﺑﮑ‪‬ﺸﻦ ﮐﻪ ﺑﻨﺎﻏﻪی ﺟﻨﺴﯿﯿﻪﺗﯿﺎن ھﻪﯾـﻪ‬ ‫و ﻟﻪ ﺋﺎﮐﺎﻣﻪ د‪‬ﺘﻪزﯾﻨﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋﻪو ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋﯾﯿﺎﻧﻪ ﯾﺎﮔﺎدارﯾﺎن ﺑﮑﻪﻧﻪوه‪.‬‬ ‫ﺋﻪم ﻧﺎوهﻧﺪه ھﻪو‪‬ﯽ دا ﻟﻪ ﻧﯿﻮان ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن و ﻧﯿﺰاﻣﯿﮕـﻪری ﯾـﺎ ﻣﯿﻠﯿﺘﺎرﯾﯿـﻪت‪ ،‬ﭘﺮد‪‬ـﮏ ﺑﺒﯿﻨﯿﺘـﻪوه‪ .‬ﺳـﻪرهرای ﺋـﻪو ﭘ‪‬ﻨﺎﺳـﻪ ﺟﯚراوﺟﯚراﻧـﻪی ﺑـﯚ ﻣﯿﻠﯿﺘﺎرﯾﯿـﻪت ھﻪن‪،‬ﺋـﻪم ﻧﺎوهﻧـﺪه ﺑـﻪم ﺟـﯚره‬ ‫ﭘﯿﻨﺎﺳﻪی ﮐﺮد‪» :‬ﻣﯿﻠﯿﺘﺎرﯾﯿﻪت)ﻧﯿﺰاﻣﯿﮕﻪری(‪ ،‬ﺟﯚر‪‬ﮏ ﺋﺎﯾﺪۆﻟﯚژﯾﯿﺎﯾﻪ ﮐﻪ ﮐﻮﻟﺘﻮوری ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن و ﺗﯚﻗﺎﻧﺪن دهﺧﻮﻟﻘﯿﻨﯽ و ﺑﯚ ﭼﺎرهﺳﻪری ﻧﺎﮐﯚﮐﯿﯿﻪﮐﺎن و ﮔﻪﯾﺸﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﻪرژهوهﻧﺪی ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺋﺎﺑﻮوری ﭘـﻪﻧﺎ‬ ‫دهﺑﺎﺗﻪ ﺑﻪر ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی‪ ،‬ھﯿﺮش و دهﺳﺘﺪر‪‬ﮋی‪ ،‬دهﺳﺘﯿﻮهردان و داﮔﯿﺮﮐﺮدﻧﯽ ﻧﯿﺰاﻣﯽ‪ «.‬ﻣﯿﻠﯿﺘﺎرﯾﯿﻪت ھﻪر وهھﺎ ﻣﻪﯾـﺪان دهدا ﺑـﻪ زۆر‪‬ـﮏ ﻟـﻪ ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯿـﻪ ﭘﯿﺎواﻧـﻪﮐﺎن ﮐـﻪ ﻣﻪﺗﺮﺳـﯽ و ﺋﺎﮐـﺎﻣﯽ‬ ‫ﻧﺎﻟﻪﺑﺎرﯾﺎن ھﻪﯾﻪ ﺑﯚ ﺳﻼﻣﻪﺗﯿﯽ و ﺋﻪﻣﻨﯿﯿﻪﺗﯽ ژﻧﺎن‪ ،‬ﺑﯚﺋﻪو ﭘﯿﺎواﻧﻪی ﮐﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﻧـﺎرازﯾﻦ و ھـﻪر وهھـﺎ ﺑـﯚ ﺳـﻪرﺟﻪﻣﯽ ﮐﯚﻣـﻪڵ‪ .‬ﻧﺎوهﻧـﺪی ﺟﯿﮫـﺎﻧﯿﯽ ژﻧـﺎن ﺑـﻪ ﺳـﻪرﻧﺠﺪان ﺑـﻪ ﭘﯿﻮهﻧـﺪﯾﯽ ﺋـﺎ‪‬ﯚزی ﺋﺎﺷـﺘﯽ و‬ ‫ﺗﻪﺑﺎﯾﯽ ﻟﻪ ﻣﺎﻟﻪوه و ﻟﻪ ﺟﯿﮫﺎن وھﻪر وهھﺎ ﺑﻪ ﺳﻪرﻧﺠﺪان ﺑﻪو ﺑﻮاراﻧﻪی ﻣﯿﻠﯿﺘﺎرﯾﯿﻪت دهﯾﺎﻧﺨﺎﺗﻪ ژﯾﺮﮐﺎرﯾﮕﻪرﯾﯽ ﺧﯚﯾﻪوه‪ ،‬ﺑﯚ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪20‬ی ﻧـﻮاﻣﺒﺮی ‪ 2012‬دروﺷـﻤﯽ »ﻟـﻪ ﺋﺎﺷـﺘﯿﯽ ﻟـﻪ ﺟﯿﮫـﺎن دا ھـﻪﺗـﺎ‬ ‫ﺋﺎﺷﺘﯽ ﻣﺎﻟﻪوه «ی ھﻪڵ ﺑﮋارد و ﺋﻪم ﺋﻪوﻟﻪوﯾﯿﻪﺗﺎﻧﻪی وهک ﭘ‪‬ﻨﺞ ﺋﻪوﻟﻪوﯾﯿﻪﺗﯽ ﺧﯚی دهﺳﺘﻨﯿﺸﺎن ﮐﺮد ﺗﺎ داﮐﯚﮐﯿﮑﺎراﻧﯽ ﯾﻪﮐﺴﺎﻧﯽ وﺧﻪﺑﺎﺗﮑﺎراﻧﯽ ﺑﻮاری ﻧﻪھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ژﻧﺎن‪ ،‬ﻟﻪم‬ ‫‪ 16‬رۆژه دا ﺧﯚی ﺑﯚ ﺗﻪرﺧﺎن ﺑﮑﻪن‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﻟﯿﮏ ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪوهی ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﮐﺎﻧﯽ ﭘﯿﻮهﻧﺪﯾﺪار ﺑﻪ ژﻧﺎن‪ ،‬ﺋﺎﺷﺘﯽ و ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ ﻟﻪ ﺳﻪر ﺗﻪوهری ﺧﻪﺑﺎت ﺑﻪ دژی ﻣﯿﻠﯿﺘﺎرﯾﻪت‬ ‫‪ -2‬ﺑﻼوﺑﻮوﻧﻪوه و ﺑﻪرھﻪﻣﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﭼﻪﮐﯽ ﺑﭽﻮوک و رؤﻟﯽ ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎﻟﻪﯾﯽ دا‬ ‫‪ -3‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﺟﯿﻨﺴﯽ ﻟﻪ ﺳﻪردهﻣﯽ ﺷﻪر وﺗ‪‬ﮑﮫﻪ‪‬ﭽﻮوﻧﻪﮐﺎن و دواﺗﺮ دا‬ ‫‪ -4‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ دژی ژﻧﺎن و ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﺑﻪرﻟﻪھﻪ‪‬ﺒﮋاردن‪ ،‬ﮐﺎﺗﯽ ھﻪ‪‬ﺒﮋاردن و ﭘﺎﺷﮫﻪﻟﺒﮋاردن‬ ‫‪ -5‬ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋﯾﯽ ﺳ‪‬ﮑﺴﯽ و ﺟﯿﻨﺴﯿﯿﻪﺗﯽ ﺑﻪ ھﯚی ﻣﻪﺋﻤﻮوراﻧﯽ دهو‪‬ﻪﺗﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﻣﻪﺋﻤﻮوراﻧﯽ ﻧﯿﺰاﻣﯽ و ﺋﯿﻨﺘﯿﺰاﻣﯿﯿﻪوه‬ ‫ﺳﻪرﭼﺎوهﮐﺎن‪:‬‬ ‫_ ﭼﻪﻧﺪ دوﮐﯿﯚﻣ‪‬ﻨﺘﯽ ﻧ‪‬ﻮدهو‪‬ﻪﺗﯿﯽ‬ ‫_ ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ‪ :‬ﻗﺎدر ورﯾﺎ‬ ‫_ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﺷﻮ‪‬ﻨﯽ ﮐﺎر‪ ،‬ﮐﻨ‪‬ﺮ ﻋﻪﺑﺪو‪‬‬ ‫ﻟﻪ ژﻣﺎره ‪596‬ی رۆژﻧﺎﻣﻪی "ﮐﻮردﺳﺘﺎن" دا ﺑ‪‬و ﺑﯚﺗﻪوه‪.‬‬ ‫‪21‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪2012‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪15 :‬‬

‫‪Page : 15‬‬

‫زۆرﺗﺮﯾﻦ و ﮐﺎرﯾﮕﻪرﺗﺮﯾﻦ ﺷ‪‬ﻮهی ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﮐﻪ ﮐﺎرﯾﮕﻪرﯾﯽ دهﺑ‪‬ﺖ ﻟﻪ ﺳﻪر ﺑﻨﯿﺎﺗﯽ ﮐﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯿﯽ ﺋﻪو ﻣﺮۆﭬﻪ ﺑﻪ در‪‬ﮋاﯾﯽ ﻗﯚﻧﺎﻏﻪﮐﺎﻧﯽ ﺗﻪﻣﻪﻧﯽ‪.‬‬ ‫زۆر ﺟﺎرﺋﻪم دﯾﺎردهﯾـﻪ ﺑـﻪ ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿﮋﯾـﯽ ﻋـﻪﻗ‪‬ﯽ ﻧـﺎو دهﺑﺮ‪‬ـﺖ ﮐـﻪ ﺑﺮﯾﺘﯿـﻪ ﻟـﻪ ﺧﺮاﭘـﻪ ﮐـﺎرﯾﯽ زﻣﺎﻧـﻪواﻧﯿﯽ ﺑـﻪردهوام‪ ،‬ورووژاﻧـﺪن‪ ،‬دوورﮐﺮدﻧـﻪوهی ژن ﻟـﻪ ھـﺎوڕی و ﮐﻪﺳـﻮﮐﺎرهﮐﻪی‪ ،‬ﺑ‪‬ﺒﻪﺷـﮑﺮدن ﻟـﻪ‬ ‫ﺳﻪرﭼﺎوهی ﺋﺎﺑﻮوری و ﺳﺮووﺷﺘﯽ و رووﺷﺎﻧﺪﻧﯽ ﮐﻪﺳﺎﯾﻪﺗﯽ‪.‬‬ ‫ﻧﺎﭘﺎﮐﯿﯽ ھﺎوﺳﻪر‪‬ﺘﯽ‪ ،‬ﺳﻮوﮐﺎﯾﻪﺗﯿﭙ‪‬ﮑﺮدن‪ ،‬ﻟﯚﻣﻪ‪ ،‬رﻗﮫﻪ‪‬ﮕﺮﺗﻦ‪ ،‬ﮔﺎ‪‬ﺘﻪ ﭘ‪‬ﮑﺮدن‪ ،‬ﻧﺎﺟﺎرﮐﺮدﻧﯽ ژﻧﺎن ﺑﻪ ﭘﯿـﺎدهﮐﺮدﻧﯽ ﺳـﯿﮑﺲ ﯾـﺎن ﺑـﻪ زۆر دهرﮐﺮدﻧـﯽ ژن ﻟـﻪ ﻣـﺎڵ‪ ،‬ﺑ‪‬ﺒﻪﺷـﮑﺮدن ﻟـﻪ ﻣﻨـﺪاڵ‪ ،‬ر‪‬ﮕـﺮﺗﻦ ﻟـﻪ‬ ‫دهرﺑ‪‬ﯾﻨﯽ ﺑﯿﺮ و ﺑﯚﭼﻮون و ﭘ‪‬ﺸﻮازﯾﮑﺮدﻧﯽ ﻣﯿﻮان‪ ،‬ھﻪر وهھﺎ ر‪‬ﮕﺮﺗﻦ ﻟﻪ ﺳﻪﻓﻪر و ﮐﺎر ردن ﻟﻪ دهرهوهی ﻣﺎڵ‪ .‬ھﻪر ﯾﻪک ﻟﻪواﻧﻪش ﺋﺎﺳﻪواری دهرووﻧﯽ ﺧﺮاپ ﺑﻪ ﺟ‪ ‬د‪‬ﻦ‪.‬‬ ‫‪(3‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﺳﯿﮑﺴﯽ‪:‬‬ ‫دهﮐﺮ‪‬ﺖ ﺑﻪ دوو ﺑﻪﺷﻪوه‪:‬‬ ‫آ‪ -‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﻟﻪ دهرهوهی ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯽ ژن و ﻣ‪‬ﺮداﯾﻪﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﯾﺘﯿﯿﻪ ﻟﻪ دهﺳﺘﺪر‪‬ﮋی و ﻻﻗﻪﮐﺮدن‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬زهﺑﺮ و زهﻧﮓ ﻟﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ﺧﯿﺰان ﮐﻪ زۆر ﺑﻪ ﮐﻪﻣﯽ ﻗﺴﻪی ﻟﻪ ﺳﻪر دهﮐﺮێ ﺑﻪ ھﯚی ﻋﻪﯾﺒﻪوه‪،‬ﮐﻪ ﺧﯚی ﻟـﻪ ﻣﺎﻣﻪﻟـﻪ و ﺷـﯿﻮازی ﺳـ‪‬ﮑﺲ دا دهﺑﯿﻨ‪‬ﺘـﻪوه وهک ﺑـﻪ زۆر ﺳـﮑﭙﺮﮐﺮدن‪ ،‬ﻣﻨﺪا‪‬ﻠـﻪﺑﺎرﺑﺮدن‬ ‫و‪...‬‬ ‫‪(4‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪:‬‬ ‫واﺗﻪ ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﺋﺎزادﯾﯽ رادهرﺑ‪‬ﯾﻦ‪ ،‬ﺑﯿﺮﮐﺮدﻧﻪوه‪ ،‬ھﻪ‪‬ﺒﮋاردﻧﯽ ﺑﯿﺮﺑﺎوهڕ و ﺷ‪‬ﻮازه ﮐﻮﻟﺘﻮورﯾﯿﻪ ﺟﯿﺎوازهﮐﺎن‪.‬‬ ‫ﻣ‪‬ﮫﺮﺋﻪﻧﮕﯿﺰ ﮐﺎر‪ :‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯽ ﻟﻮﺗﮑﻪ رهﺳﻤﯿﯿﻪﮐﺎﻧﯽ دهﺳﻪ‪‬ت‪ ،‬واﺗﻪ ﺣﮑﻮوﻣﻪت دژی ژﻧﺎن ﺋﻪﻧﺠﺎم دهدر‪‬ﺖ‪ .‬ﻟﻪ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻧـﻪﮐﺮدن ﻟـﻪ ﯾﻪﮐﺴـﺎﻧﯿﯽ ﻣﺎﻓـﻪﮐﺎﻧﯽ ژن و ﭘﯿـﺎو و ﻟـﻪ‬ ‫ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﭼﻮوﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﻪت دا دهردهﮐﻪو‪‬ﺖ‪.‬ﻟﻪﻣﻪش زﯾﺎﺗﺮ ﻟﻪ ﺑ‪‬ﺒﻪﺷﮑﺮدﻧﯽ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﻣﺎﻓﯽ ﯾﻪﮐﺴﺎن ﺑﻪ ھﯚی دام و دهزﮔﺎﮐﺎﻧﯽ دهﺳﻪ‪‬ﺗﻪوه‪.‬‬ ‫‪ (5‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ‪:‬‬ ‫ﯾــﻪﮐ‪‬ﮏ ﻟــﻪ ﮔﺮﻧﮕﺘــﺮﯾﻦ ھﯚﮐﺎرهﮐــﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧــﺪ و ﺗﯿــﮋی‪ ،‬ﮐ‪‬ﺸــﻪ و ﮔﺮﻓﺘــﻪ ﮐﯚﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯿﯿﻪﮐﺎﻧــﻪ ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﮔﺸــﺘﯽ ﺑ‪‬ﺒﻪﺷــﺒﻮوﻧﯽ ژﻧــﺎن دهﮔﺮ‪‬ﺘــﻪوه ﻟــﻪ ﭘﯿــﺎده ﮐﺮدﻧــﯽ ﮐﻪﺳــﺎﯾﻪﺗﯽ و ﻣﺎﻓــﻪ ﮐﯚﻣﻪﻻﯾﻪﺗﯿﯿــﻪﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ﺧﯚﯾﺎن‪...‬ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋﯾﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﺳﯿﻮازی ﺟﯚراوﺟﯚر ﻟﻪ ﺧﯚی دهﮔﺮﯾﺖ وهک ﺑ‪‬ﺒﻪﺳﺒﻮوﻧﯽ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﮐﺎرﮐﺮدن ﻟﻪ دهرهوهی ﻣﺎل و ﺗﻪواو ﮐﺮدﻧﯽ ﺧﻮﯾﻨﺪن‪ ،‬ﺑﯿﺒﻪﺷﺒﻮوﻧﯽ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺟﻠﻮﺑﻪرگ و ھـﻪﻟﺒﮋاردﻧﯽ‬ ‫ھﺎوڕی و ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﯿﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﯿﻪﮐﺎن ﺑﻪ ﺗﺎﮐﻪﮐﻪس و دراوﺳﯽ و رﯾﮕﺮﺗﻦ ﻟﻪ دهرﺑ‪‬ﯾﻨﯽ راوﺑﯚﺟﻮوﻧﯽ ﺧﯚی و ﮔﻮی ﻧﻪدان ﺑﻪ رای ژن ﻟﻪ ﺑ‪‬ﯾﺎرهﮐﺎﻧﯽ ﺧﯿﺰاﻧﺪا‪.‬‬ ‫‪(6‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﺗﻪﻧﺪروﺳﺘﯽ‪:‬‬ ‫ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ﻟﻪ ﺑﯿﺒﻪﺳﺒﻮوﻧﯽ ژﻧﺎﻧﻪ ﻟﻪ ﻣﺎﻓﻪ ﺗﻪﻧﺪروﺳﺘﯿﯿﻪﮐﺎن‪ ،‬ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﺳﯿﺴﺘﻪﻣﯿﮏ ﺑﯚ ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ژﻧﺎن ﻟﻪو ﻧﻪﺧﯚﺳﯿﺎﻧﻪی ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﻦ ﺑﻪ ژن‪ ،‬ﺑﺎﯾﻪﺧﻨﻪدان ﺑﻪ ھﯚﺳﻤﻪﻧﺪﯾﯽ ﮐﺎﺗﯽ ﺳﮑﭙ‪‬ی واﺗﻪ ﺑﺎﯾﻪﺧﺪان ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻮاردﻧﯽ ﮔﻮﻧﺠﺎو‪ ،‬ﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﻣﯚﻟﻪﺗﯽ ﮐﺎﺗﯽ ﻣﻨﺪا‪‬ﺒﻮون‪ ،‬ھﻮﺷﯿﺎرﻧﻪﮐﺮدﻧﻪوهی ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺑﻮوﻧﯽ ﻣﺎوه ﻟﻪ ﻧﯿﻮان دوو ﺳﮑﭙ‪‬ی دا و‪...‬‬ ‫‪(7‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﭘﻪروهردهﯾﯽ‪:‬‬ ‫ﺋﻪم ﺟﯚره ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯿـﻪ ﻟـﻪ ﻧﯿـﻮ ﭘﺮۆﺳـﻪی ﭘـﻪروهرده و ﺧﻮﯾﻨـﺪن دا روو دهدات‪ ،‬در‪‬ﮋﮐـﺮاوهی ھـﻪﻣﺎن ﺗﻮﻧـﺪ وﺗﯿﮋﯾﯿـﻪ ﮐـﻪ ﻟـﻪ ﻟـﻪ ﻧﯿـﻮ ﺧﯿـﺰان روو دهدهن‪ .‬ھﯚﮐﺎرهﮐﻪﺷـﯽ دهﮔﻪڕ‪‬ﺘـﻪوه ﺑـﯚ ﻓﻪﻟﺴـﻪﻓﻪی‬ ‫ﺧﻮﯾﻨﺪن‪.‬‬ ‫‪(8‬ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋﯾﯽ ﺋﺎﺑﻮوری‬ ‫ھﯚﮐﺎری ﺋﺎﺑﻮوری رۆ‪‬ﮑﯽ ﮔﺮﻧﮓ دهﮔ‪‬ێ ﻟﻪ ﺗﻪﺷﻪﻧﻪﮐﺮدﻧﯽ ﺟﯚرهﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎﻧﺪا‪ ،‬ﺋﻪوهش ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪداره ﺑـﻪ ﺑـﺎری ﮔـﻮزهراﻧﯽ ﺧﯿـﺰان‪ ،‬ﺑـﻪدهر ﻟـﻪوهی ﻟـﻪ ﻧﯿـﻮ ﺧﯿﺰاﻧﻪﮐﺎﻧـﺪا ﭘﺎﺷـﮑﯚﯾﻪﺗﯿﯽ‬ ‫ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ ژﻧﺎن ﺑﯚ ﭘﯿﺎوان ﺑﻪ ﯾﻪﮐﯿﮏ ﻟﻪ ھﯚﮐﺎره ﮔﺮﻧﮕﻪﮐﺎﻧﯽ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋی دادهﻧﺮ‪‬ﺖ‪ ،‬ھﻪر وهھﺎ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯿﮑﺮدن ﺑﻪ ﺟﻪﺳﺘﻪ ژﻧﻪوه ﯾﺎن ﺑﻪ ﮐﻪﻣﻮهرﮔﺮﺗﻨﯽ ﮐﺎری ژﻧﺎن وهک ﺑﻪرھﻪﻣﮫ‪‬ﻦ‪.‬‬ ‫‪(9‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪14 :‬‬

‫‪Page : 14‬‬

‫ھﻪر ﮐﺮدهوهﯾﻪک ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﯚر‪‬ﮏ ﻟﻪ ﺟﯚرهﮐﺎن‪ ،‬ﺋ‪‬ﺶ ودهرد و ﺋﺎزار ﺗﻮوﺷﯽ ژن ﺑﮑﺎ‪ ،‬ﻧﯿﺸﺎﻧﻪی ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯿﻪ‪.‬ﺋﻪم ﺟﯚره ﮐﺮدهواﻧﻪش ﻟﻪ ﻓﯚرم و ﻗﺎﻟﺒﯽ ﺟﯚراوﺟﯚر‪ ،‬ﻟﻪ زۆر رهھﻪﻧﺪ و ﺑﻮاری ﺟﯿﺎوازدا‪،‬‬ ‫ﺑﻪڕﯾﻮه دهﭼﻦ و ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ دهﺳﺘ‪‬ﻨﻦ‪ .‬ﭘ‪‬ﺋﺎزارﺗﺮﯾﻦ ﺟﯚری ﮐﺮدهوهی ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋ‪،‬ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋﯾﯽ ﻓﯿﺰﯾﮑﯿﯿﻪ ﮐـﻪ ﺑـﻪ زۆری ﭘﯿـﺎوان ﻟـﻪ دژی ژﻧـﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ ﺋﻪﻧﻘﻪﺳـﺖ و ﺑـﻪ ﺋﺎﺷـﮑﺮا ﺑـﻪ ﮐـﺎری د‪‬ـﻨﻦ‪ .‬ﺑـﻪ‪‬م ﺋﻪﻣـﻪ‬ ‫ﺗﻪﻧﯿﺎ ﮔﯚﺷﻪﯾﻪک ﻟﻪ راﺳﺘﯿﯿﻪﮐﻪﯾﻪ و ﺗﻪﻧﯿﺎ ﺑﻪ ﻧﺎﺳﯿﻨﯽ ﻓﯚرم و ﺷ‪‬ﻮهﮐﺎﻧﯽ دﯾﮑﻪی ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯿﻪ ﮐﻪ دهﺗﻮاﻧﯿﻦ رهھﻪﻧﺪه واﻗﯿﻌﯿﯿﻪﮐﺎﻧﯿﺘﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﺑﻪ دژی ژﻧﺎن ﺗ‪‬ﺒﮕﻪﯾﻪن‪.‬‬ ‫ﺟﯚرهﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی‪:‬‬ ‫)ﻟﻪ رووی ﺷﻮ‪‬ﻨﯽ ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯿﻪﮐﻪوه(‬ ‫‪ -1‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﭼﻮارﭼﯿﻮهی ﺧﯿﺰاﻧﺪا‬ ‫ﻟ‪‬ﺪان‪،‬دهﺳﺘﺪر‪‬ﮋﯾﯽ ﺳ‪‬ﮑﺴﯽ ﺑﯚ ﺳﻪر ﻣﻨﺪاﻟﻪ ﺑﭽﻮوﮐﻪﮐﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﺰان‪ ،‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﭘﯿﻮهﻧﺪﯾﺪار ﺑﻪ ﻣﺎرهﮐﺮدن‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎرﮐﺮدن و ﺑـﻪ زۆر ﭼﻮوﻧـﻪ ﻻی ھﺎوﺳـﻪر‪ ،‬ﺧﻪﺗﻪﻧـﻪﮐﺮدﻧﯽ ﮐﭽـﺎن و ﺟﯚرهﮐـﺎﻧﯿﺘﺮی داب و‬ ‫ﻧﻪرﯾﺖ ﮐﻪ ﺋﺎزار ﺑﻪ ژن دهﮔﻪﯾﻪﻧﻦ‪.‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﭘﻪﯾﻮهﻧﺪﯾﺪار ﺑﻪ ﮐﺎرﻟ‪‬ﮑ‪‬ﺸﺎن)اﺳﺘﻐﻼل(‬ ‫‪ -2‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﭼﻮارﭼﯿﻮهی ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪدا‪:‬‬ ‫ﻻﻗﻪ ﮐﺮدن‪ ،‬دهﺳﺘﺪر‪‬ﮋﯾﯽ ﺳ‪‬ﮑﺴﯽ‪ ،‬ﺗﯚﻗﺎﻧﺪن ﻟﻪ ﺷﻮ‪‬ﻨﯽ ﮐﺎر ﮐﺮدن و دام و دهزﮔﺎ ﭘﻪروهردهﯾﯿﻪﮐﺎن و ھﻪر ﺷﻮ‪‬ﻨ‪‬ﮑﯽ دﯾﮑﻪ‪ ،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ ﮐﺮدن ﺑﻪ ژﻧﺎﻧﻪوه و ﻧﺎﭼﺎرﮐﺮدﻧﯿﺎن ﺑﻪ ﻟﻪﺷﻔﺮۆﺷﯽ‬ ‫‪ -3‬ﺋﻪو ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯿﻪی دهوﻟﻪت ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﯽ دهدات‪:‬‬ ‫دهﺳﺘﺪر‪‬ﮋی و ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋی ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن ﻟﻪ ﻻﯾﻪن دام و دهزﮔﺎ ﺣﮑﻮوﻣﻪﺗﯿﯿﻪﮐﺎن‪،‬‬ ‫ﺟﯚرهﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی) ﻟﻪ رووی ﻧﺎوهرۆک و ﻣﺎھﯿﯿﻪﺗﻪوه(‪:‬‬ ‫‪ (1‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ‪:‬‬ ‫‪ (2‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ دهرووﻧﯽ‪:‬‬ ‫‪(3‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﺳﯿﮑﺴﯽ‪:‬‬ ‫‪(4‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪:‬‬ ‫‪ (5‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ‪:‬‬ ‫‪(6‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﺗﻪﻧﺪروﺳﺘﯽ‪:‬‬ ‫‪(7‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﭘﻪروهردهﯾﯽ‪:‬‬ ‫‪(8‬ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋﯾﯽ ﺋﺎﺑﻮوری‪:‬‬ ‫‪(9‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ‪:‬‬ ‫ﺟﯚرهﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی‬ ‫‪ (1‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ‪:‬‬ ‫ﺑﻪ ﮐﺎرھ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ھﯿﺰی ﺟﻪﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﮐﯽ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﺪار ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﮐﻪﺳﺎﻧﯽ دﯾﮑﻪ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزی ﺋﺎزاردان و زﯾـﺎن ﭘ‪‬ﮕﻪﯾﺎﻧـﺪن ﻟـﻪ رووی ﺟﻪﺳـﺘﻪوه)ﻟﯿـﺪان ﺑـﻪ دهﺳـﺖ ﯾـﺎ ھـﻪر ﺋﺎﻣ‪‬ﺮ‪‬ـﮏ‪ ،‬ﮔـﺎزﮔﺮﺗﻦ)ﮔﻪﺳـﺘﻦ(‪،‬‬ ‫ﺧﻨﮑﺎﻧﺪن‪ ،‬راﮐ‪‬ﺸﺎﻧﯽ ﻗﮋ‪ ،‬ﭼ‪‬ﻧﻮوﮐﮕﺮﺗﻦ‪ ،‬ﺑﯚﮐﺲ ﻟ‪‬ﺪان ﮐﻪ ھ‪‬ﻨﺪ‪‬ﮏ ﺟﺎر ﻟﯿﺪاﻧﻪﮐﻪ دهﺑ‪‬ﺘﻪ ھﯚی ﮔﯿﺎن ﻟﻪ دهﺳﺘﺪاﻧﯽ ﮐﻪﺳـﻪﮐﻪ‪ .‬ﺗﺮﺳـﻨﺎﮐﺘﺮﯾﻦ ﺟـﯚرﯾﯿﺶ ﮐﻮﺷـﺘﻨﯽ ژﻧﺎﻧـﻪ ﺑـﻪ ﻧـﺎوی ﭘﺎراﺳـﺘﻨﯽ ﺷـﻪرهﻓﻪوه‪.‬‬ ‫ھﻪر وهھﺎ ﺧﻪﺗﻪﻧﻪﮐﺮدﻧﯽ ﮐﭽﺎن ﮐﻪ دهﺑ‪‬ﺘﻪ ھﯚی ﺧﻮ‪‬ﻦ ﻟ‪‬ﺮۆﯾﺸﺘﻨﯽ زۆر و ﻣﺮدن و ﺗﻮوﺷﺒﻮون ﺑﻪ ھ‪‬ﻨﺪﯾﮏ ﻧﻪﺧﯚﺷﯿﯽ وهک ﻧﻪزۆﮐﯽ و ھﻪو ﮐﺮدن‪.‬‬ ‫‪ (2‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ دهرووﻧﯽ‪:‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪13 :‬‬

‫‪Page : 13‬‬

‫ﭘ‪‬ﻨﺎﺳﻪ و ﺟﯚرهﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ژﻧﺎن‬ ‫ﺋﺎﻣﺎده ﮐﺮدﻧﯽ‪ :‬ب ‪ .‬ھﯿﻮا‬ ‫ﮐﻮرﺗﻪ ﻣ‪‬ﮋووﯾﻪک ﺑﯚ رۆژی ‪25‬ی ﻧﻮﭬﻪﻣﺒﺮ‬ ‫)ﮐﻮژراﻧﯽ ﺧﻮﺷﮑﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮاﺑﺎل ﻟﻪ ‪ 25‬ﻧﻮﭬﻪﻣﺒﺮی‪ 1960‬دا(‬ ‫ﺧﻮﺷــﮑﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮاﺑــﺎل ‪ 4‬ﺧﻮﺷــﮏ ﺑــﻮون ﺧــﻪﻟﮑﯽ ﮐﯚﻣــﺎری دۆﻣﯿﻨﯿﮑــﻪن‪ 3 ،‬ی ﮐﻪﺳــﯿﺎن ﻟــﻪ ﺳــﻪردهﻣﯽ دﯾﮑﺘــﺎﺗﯚرﯾﯽ راﻓﺎﺋﯿــﻞ‬ ‫ﺗﺮۆﺧﯿــﯚ ﺑــﻪ ھــﯚی دهﺳــﺘﻮﭘﯿﻮهﻧﺪهﮐﺎﻧﯽ ﺋــﻪو دﯾﮑﺘــﺎﺗﯚره و ﻟــﻪ رۆژی ‪25‬ی ﻧﻮﭬــﻪﻣﺒﺮی‪ 1960‬دا ﭘــﺎش ﭼﻪﻧــﺪﯾﻦ ﻣﺎﻧــﮓ‬ ‫ﺋﻪﺷــﮑﻪﻧﺠﻪ ﮐــﻮژران‪ .‬ﻧﺎوهﮐﺎﻧﯿــﺎن ﺑﺮﯾﺘــﯽ ﺑــﻮو‪ :‬ﭘﺎﺗﺮﯾــﺎ ﻣ‪‬ﺮﺳــﺪ‪‬ﺲ ﻣﯿﺮاﺑــﺎل )‪27‬ی ﻓ‪‬ﻮرﯾــﻪ ‪ 25 –1924‬ﻧﻮﭬــﻪﻣﺒﺮی‬ ‫‪ ،(1960‬ﻣﺎرﯾﺎ ﺋﺎرژاﻧﺘﯿﻨﺎ ﻣﯿﻨ‪‬ﺮوا ﻣﯿﺮاﺑﺎل )‪12‬ی ﻣﺎرﺳﯽ ‪25 – 1926‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪ (1960‬و آﻧﺘﻮﻧﯿﺎ ﻣﺎرﯾﺎ ﺗﺮﺳﺎ ﻣﯿﺮاﺑﺎل )‪15‬ی اﮐﺘﺒﺮی ‪25 – 1935‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪ .(1960‬ﺧﻮﺷﮑﯽ ﭼﻮارهم ﺋـﺎدﻻ )دده(‬ ‫ﻣﯿﺮاﺑﺎل ﻟﻪو رۆژه دا ﮐﻪ ﺧﻮﺷﮑﻪﮐﺎﻧﯽ ﮐﻮژران‪ ،‬ﻧﻪﮐﻮژراوه‪ 21 .‬ﺳﺎل دواﺗﺮ واﺗﻪ ﻟﻪ ‪ 1981‬ﻟﻪ ﮐﯚﺑﻮوﻧﻪوهﯾﻪﮐﯽ ﺑﻪرﯾﻦ دا ﮐﻪ ﻟﻪ ﺑﯚﮔﯚﺗﺎ‪ ،‬ﭘ‪‬ﺘـﻪﺧﺘﯽ ﮐﯚﻟﯚﻣﺒﯿـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑﻪﺷـﺪارﯾﯽ داﮐﯚﮐﯿﮑـﺎراﻧﯽ ﻣﺎﻓـﻪﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺋﻪﻣﺮﯾﮑﺎی ﻻﺗﯿﻦ و ﻟﻪ ﻧﺎوﭼﻪی ﮐﺎراﺋﯿﺐ ﭘﯿﮏ ھﺎت‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎر ﮐﺮا رۆژی ﮐﻮژراﻧﯽ ﺧﻮﺷﮑﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮاﺑﺎل‪ ،‬وهک رۆژی رهﺗﮑﺮدﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑـﻪ ژﻧـﺎن ﺑﻨﺎﺳـﺮ‪‬ﺖ‪.‬ﻟـﻪ ‪17‬ی دﯾﺴـﺎﻣﺒﺮی‬ ‫ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪1999‬وه ‪25‬ی ﻧﻮﭬﻪﻣﺒﺮ‪ ،‬روژی ﮐﻮژراﻧﯽ ﺋﻪو ﺧﻮﺷﮑﺎﻧﻪ ﺑﻪ »روژی ﺟﮫﺎﻧﯿﯽ ﺧﻪﺑﺎت ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ژﻧﺎن« ﻧﺎود‪‬ﺮ ﮐﺮاوه‪.‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻨﺎﺳﻪی ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﺑﻪ ﮔﻮ‪‬ﺮهی »ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪیﭘ‪‬ﺸﮕﯿﺮی ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن«‪:‬‬ ‫ﻣﺎددهی ‪:1‬‬ ‫ﻟﻪم ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪﯾﻪدا‪ ،‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ﻟﻪ دهﺳﺘﻪواژهی «ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن« ھﻪر ﻛﺮدهوهﯾﻪﻛﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋ ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻨﺎﻏﻪی ﺟﻨﺴﯿﻪﺗﻪ ﻛﻪ ﺑﺒ‪‬ﺘﻪ ھـﯚی ﺋـﺎزاردانو زﯾـﺎن ﭘ‪‬ﮕﻪﯾﺎﻧـﺪﻧﯽ ﺟﻪﺳـﺘﻪﯾﯽ‪ ،‬ﺟﯿﻨﺴـﯽ ﯾـﺎن‬ ‫دهرووﻧﯿﯽ ژﻧﺎن‪ ،‬ﯾﺎن ﻟﻪواﻧﻪﯾﻪ ﺑﺒ‪‬ﺘﻪ ھﯚی ﺋﻪم ﺟﯚره ﺋﺎزارو زﯾﺎﻧﺎﻧﻪ‪ .‬ھﻪڕهﺷﻪ ﯾﺎن ﻛﺮدهوهی ھﺎوﺷ‪‬ﻮه‪ ،‬زۆری ﻛﺮدن ﻟﻪ ژﻧﺎن‪ ،‬ﺑ‪‬ﺒﻪﺷﻜﺮدﻧﯽ زۆرداراﻧﻪی ﺋﻪوان ﻟﻪ ﺋـﺎزادی ﻛـﻪ ﻟﻪﺑـﻪرﭼﺎوی ﺧـﻪ‪‬ﻚ ﯾـﺎن‬ ‫ﻟﻪ ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ژﯾﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﺪا روودهدهن‪ ،‬ﻟﻪ ر‪‬ﺰی رهﻓﺘﺎرو ﻛﺮدهوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋ دان‪.‬‬ ‫ﺟﯚرهﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ژﻧﺎن‬ ‫) ﺑﻪ ﭘ‪‬ﯽ ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪیﭘ‪‬ﺸﮕﯿﺮی ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن(‬ ‫ﻣﺎددهی ‪:2‬‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﺪاﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﺋﻪم ﺧﺎ‪‬ﻧﻪی ﺧﻮارهوه دهﮔﺮ‪‬ﺘﻪوه‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ھﻪر ﺑﻪم ﻧﻤﻮوﻧﺎﻧﻪ ﻧﺎﺑﻪﺳﺘﺮ‪‬ﺘﻪوه‪:‬‬ ‫ﺋﻪﻟﻒ‪ -‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ‪ ،‬ﺟﯿﻨﺴﯽ و دهرووﻧﯽ ﻛﻪ ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪدا روودهدهن‪ ،‬ﺑﯚ و‪‬ﻨﻪ ﻟ‪‬ـﺪان‪ ،‬ﺋـﺎزارداﻧﯽ ﺟﯿﻨﺴـﯿﯽ ﻛﭽـﺎﻧﯽ ﻣ‪‬ﺮﻣﻨـﺪاڵ ﻟـﻪ ﻣﺎ‪‬ـﺪا‪ ،‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾـﺪار ﺑـﻪ ﺟﯿـﺎز‪ ،‬دهﺳـﺘﺪر‪‬ﮋی‬ ‫ﻟﻪﻻﯾﻪن ﻣ‪‬ﺮدهوه‪ ،‬ﺧﻪﺗﻪﻧﻪﻛﺮدﻧﯽ ژﻧﺎنو ﺋﻪو داﺑﻮﻧﻪرﯾﺘﺎﻧﻪی زﯾﺎن ﺑﻪ ژﻧﺎن دهﮔﻪﯾﻪﻧﻦ‪ ،‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯽ ﺑﻪدهر ﻟﻪ ژنو ﻣ‪‬ﺮداﯾﻪﺗﯿﺪاو ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪژﻧﺎن‪.‬‬ ‫ب‪ -‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ‪ ،‬ﺟﯿﻨﺴﯽ و دهرووﻧﯽ ﻛﻪ ﻟﻪ ﺑﻪﺳﺘ‪‬ﻨﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﺪا روو دهدهن‪ ،‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧﻪ‪ :‬دهﺳﺘﺪرﯾﮋی‪ ،‬ﻛﻪ‪‬ﻜﯽ ﺧﺮاپ وهرﮔﺮﺗﻨﯽ ﺟﯿﻨﺴﯽ‪ ،‬ﺋﺎزارداﻧﯽ ﺟﯿﻨﺴـﯽ و ﺗﺮﺳـﺎﻧﺪن ﻟـﻪ ﺷـﻮ‪‬ﻨﯽ‬ ‫ﻛﺎر‪ ،‬ﻟﻪ ﻧﺎوهﻧﺪه ﻓ‪‬ﺮﻛﺎرﯾﯿﻪﻛﺎن و ﺷﻮ‪‬ﻨﻪﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜﻪدا‪ ،‬ﻛ‪‬ﯾﻦ و ﻓﺮۆﺷﺘﻨﯽ ژﻧﺎن و ﻟﻪﺷﻔﺮۆﺷﯿﯽ ﺑﻪ زۆری‪.‬‬ ‫)پ( ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ‪ ،‬ﺟﯿﻨﺴﯽ و دهرووﻧﯽ ﻛﻪ ﺑﻪ ھﯚی دهو‪‬ﻪﺗﻪوه ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪهدرێ ﯾﺎن ﻟﻪ ﻻﯾﻪن دهو‪‬ﻪﺗﻪوه ﭘﺸﺘﮕﻮێ دهﺧﺮێ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﺑﻪ دژی ژﻧﺎن ﭼﻪﻣﮑ‪‬ﮑﻪ ﮐﻪ ھﻪﻣﻮو ﺋﻪو ﮐﺎره ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋاﻧﻪ دهﮔﺮ‪‬ﺘﻪوه ﮐﻪ ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن ﺑﻪ ﮐﺎر دهھ‪‬ﻨـﺮ‪‬ﻦ‪ .‬واﺗـﻪ ﺟﻨﺴـﯿﯿﻪت ﯾـﺎ رهﮔـﻪزی ﻣﺮۆﭬﻪﮐـﻪ ﻟـﻪم ﺟـﯚره ﺗﻮﻧـﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯿﺎﻧـﻪ دا‪،‬‬ ‫ﺑﻨﺎﻏﻪی ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯿﻪﮐﻪﯾﻪ‪.‬‬ ‫ﮐﯚڕی ﮔﺸﺘﯿﯽ ﻧﻪﺗﻪوه ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪﮐﮕﺮﺗﻮوهﮐﺎن‪ ،‬ﺑﻪم ﺟﯚره ﭘ‪‬ﻨﺎﺳﻪی »ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن« ی ﮐﺮدوه‪» :‬ھﻪر ﭼﻪﺷﻨﻪ ﮐﺮدهوهﯾﻪﮐﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋ ﻟـﻪ ﺳـﻪر ﺑﻨﺎﻏـﻪی رهﮔـﻪز ﯾـﺎ ﺟﻨﺴـﯿﯿﻪت ﮐـﻪ ﺑﺒ‪‬ﺘـﻪ‬ ‫ھﯚی زﯾﺎﻧﮕﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪ ،‬ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ ﯾﺎ دهرووﻧﯽ«‪ .‬دﯾﺎره «ھﻪڕهﺷﻪی ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﺋﻪو ﺟﯚره ﮐﺮدهواﻧﻪش‪،‬زۆرهﻣﻠﯽ ﯾﺎ زۆری ﻟ‪‬ﮑﺮدن و ﺋﻪﺳﺘﺎﻧﺪﻧﻪوهی ﺳﻪرهرۆﯾﺎﻧﻪی ﺋﺎزادی«ﯾﺶ ھﻪر دهﭼ‪‬ﺘﻪوه‬ ‫ﺋﻪم ﺧﺎﻧﻪﯾﻪوه‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪12 :‬‬

‫‪Page : 12‬‬

‫‪25‬ی ﻧﯚﭬ‪‬ﻣﺒ‪‬ر و ﺋﺎور‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬ﻣ‪‬ﯾﻨ‪‬ﺗﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎن‬ ‫ﮐﻮ‪‬ﺴﺘﺎن ﻋﻮﻣ‪‬رزادە‬ ‫ﺑ‪ ‬ﮔﯚﻣﺎن ھ‪‬ﻣﻮو ﺳﺎ‪‬ﮏ ﻟ‪ ٢٥ ‬ﻧـﯚﻓ‪‬ﻣﺒ‪‬ردا ﺑـﯚ ﺑ‪‬رزراﮔﺮﺗﻨـﯽ ﯾـﺎدی ﺋ‪‬و ﺳـ‪ ‬ژﻧ‪‬ی ﮐ‪ ‬ﺑـﯚ ﺑ‪‬دەﺳـﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯿـﺎن ﮔﯿﺎﻧﯿـﺎن ﻟ‪‬‬ ‫دەﺳﺘﺪا ‪،‬ﮐﯚﻣ‪‬ﻟ‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬ژﻧﺎﻧﯽ ﭼﺎ‪‬ﮐﻮان ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر و‪‬ﺗ‪‬ﮑﺪا ﺑ‪ ‬ﭼﺎ‪‬ﮐﯽ ﺟﯚراوﺟﯚر ﯾﺎدﯾﺎن دەﮐ‪‬ﻧ‪‬وە و ڕ‪‬ﺰ ﻟ‪ ‬ﺧ‪‬ﺑﺎت و ﺗ‪‬ﮑﯚﺷـﺎﻧﯿﺎن‬ ‫دەﮔﺮن‪ .‬ﺗ‪‬ﮑﯚﺷﺎﻧﯽ ﺋ‪‬و ژﻧﺎﻧ‪ ‬و ﯾﺎدﮐﺮدﻧ‪‬وەﺷﯿﺎن ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎی ﮐﻮردی و ﻣ‪‬ﺪﯾﺎی ﮐـﻮردی رەﻧﮕـﯽ داوەﺗ‪‬وە ‪ .‬ھ‪‬رﭼ‪‬ﻧـﺪە ژﻧـﺎن ﻟ‪‬و‬ ‫ﺳ‪‬ردەﻣ‪‬دە ﺑ‪ ‬ھﯚی ﺷﺮﺷﯽ ﺗ‪‬ﮑﻨﯚﻟﯚژﯾﺎ ﺗﺎ رادەﯾ‪‬ک ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﻨﺎو دەﺳﺘ‪‬ﺑ‪‬رﮐﺮدن و داﺧﻮازی ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺎن ھﻮﺷﯿﺎر ﺑﻮوﻧ‪‬ﺗ‪‬وە‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺋﺎﯾـﺎ‬ ‫ﺑ‪‬راﺳﺘﯽ ﻟ‪ ‬ﻣﺎوەی ﺋ‪‬و ﭼ‪‬ﻧﺪە ﺳﺎ‪‬ی ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻻﯾﺎن ژﻧﺎﻧﯽ ﭼﺎﻻﮐ‪‬وە ڕ‪‬ﺰ ﻟ‪‬و رۆژە دەﮔﯿﺮ‪‬ﺖ و ﺑﯚ ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯿﺎن ﺗ‪‬ﺪەﮐﯚﺷﻦ ﺗﺎ ﺋﯿﺴـﺘﺎ‬ ‫ھﯿﭻ ﮔﯚراﻧﮑﺎرﯾ‪‬ک ﻟ‪ ‬ﮐ‪‬ﻣﮑﺮدﻧ‪‬وەی ر‪‬ﮋەی ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی دژ ﺑ‪ ‬ژﻧﺎن ﮐ‪‬م ﺑﯚﺗ‪‬وە و ﯾﺎن ﺑ‪‬رەو زﯾﺎد ﺑﻮون ﭼﻮوە‪.‬‬ ‫ﻣ‪‬ــﮋوی ﺳــ‪‬ر ھ‪‬ــﺪاﻧﯽ ‪ ٢٥‬ﻧــﯚﭬ‪‬ﻣﺒ‪‬ر ﺋ‪‬وەﻣــﺎن ﺑﯿــﺮ د‪‬ﻨ‪‬ــﺘ‪‬وە ﮐ‪ ‬ﺑ‪ ‬ھــﯚی ﻧ‪‬ﺑــﻮوﻧﯽ ﮐﻮ‪‬ﺘــﻮری د‪‬ﻤﻮﮐﺮاﺳــﯽ و دەﺳــ‪‬ﻧﯽ دﯾﮑﺘــﺎﺗﯚری‬ ‫ﺗﻮاﻧﯿﻮﯾ‪‬ﺗﯽ زۆر ﺑ‪ ‬ﺋﺎﺳﺎﻧﯽ ﺣﻮﮐﻤﯽ ﺧﯚی ﺑﮑﺎ و ﮔﯿﺎﻧﯽ ﺋﯿﻨﺴﺎﻧ‪ ‬ﺋﺎزادی ﺧﻮازەﮐﺎن ﺑﺨﺎﺗ‪ ‬ژ‪‬ﺮ دەﺳﺘﯿ‪‬وە‪ .‬ﮔ‪‬ر ﺋﺎور‪‬ـﮏ ﺑـﺪەﯾﻨ‪‬وە ﻟ‪‬‬ ‫راﺑﺮدوو واﺗﺎ ﺑﯚ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ ١٩٦٠‬و ﺑﯚ و‪‬ﺗﯽ دۆﻣﯿﻨﯿﮑﺎن‪ ،‬ﺑﻨ‪‬ﻣﺎ‪‬ی ﻣﯿﺮاﺑﻞ وە ﺋ‪‬و ﺳﯽ ﺧﻮﺷﮑ‪ ‬واﺗﺎ ) ﭘﺎﺗﺮﯾﺎ‪ ،‬ﻣﺎرﯾﺎ ﺗﺮزا و ﻣﯿﻨﺮوا ( دﯾﺘ‪‬وە ﺑﯿﺮ ﻣﺎن ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ژﯾـﺮ ﺋ‪‬ﺷـﮑ‪‬ﻧﺠ‪‬و ﺋـﺎزارد ﻟ‪ ‬ﻻﯾـﺎن‬ ‫دەﺳ‪‬ﺗﯽ ﭘﺎواﻧﺨﻮازی ﺋ‪‬و ﮐﺎت ﮔﯿﺎﻧﯿﺎن ﻟ‪ ‬دەﺳﺘﺪا‪.‬‬ ‫ﺋﻪﺷــﮑﻪﻧﺠﻪ و ﺋــﺎزاری ﺋ‪‬وان ﻟــﻪ ﻻﯾــﻪن دهﺳــﻪ‪‬ﺗﺪاراﻧﻪوه ﺑــﻪ ﺗــﺎواﻧﯽ ﭼــﺎﻻﮐﯽ ﺳﯿﺎﺳــﯽ دژی ﺣﮑﻮوﻣــﻪﺗﯽ " ﺗﺮوﺟﯿﻠــﻮ ﺑــﻮو ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬دژی ﺣﮑــﻮﮐﻤﯽ دﯾﮑﺘﺎﺗﯚرﯾــﺎﻧ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺋــﺎرا داﺑــﻮو ﺋ‪‬و ﮐــﺎت‪ .‬ﺑ‪‬م دوای‬ ‫ﻣﺎوەﯾ‪‬ﮐﯽ ﮐﻮرت واﺗﺎ ﺳﺎ‪‬ﮏ ﮐ‪ ‬ﺣﮑﻮﻣﯽ ﺗﺮوﺟﯿﻠﻮ رووﺧﺎ ھ‪‬ر ﺳ‪ ‬ﺧﻮﺷـﮏ ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ﭘﻮﻟ‪‬ﮐـﺎن ﻧﺎﺳـﺮا ‪ ،‬ﺋ‪‬وان ﺑـﻮﻧ‪ ‬ھﯿﻤـﺎی ﺧـﯚراﮔﺮی و ﺑ‪‬رﺧـﻮدان ﻟ‪ ‬دژی دەﺳـ‪‬ﮐﺎﺗﯽ دﯾﮑﺘـﺎﺗﯚری ‪ .‬ﺋ‪‬وەﺑـﻮو ﺑـﯚ‬ ‫ﯾ‪‬ﮐ‪‬م ﺟﺎر ﻟ‪ ‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ ١٩٨١‬ﻟ‪ ‬ﻻﯾﺎن ﻓﯿﻤ‪‬ﻨﯿﺴﺘ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﻣﺮﯾﮑﺎ ﺋ‪‬و رۆژە وەﮐﻮ رۆژی ﺧ‪‬ﺑﺎت دژی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﯾﺎن ﻧ‪‬ھﯿﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿـﮋی دەﺳﺘﻨﯿﺸـﺂن ﮐـﺮا ‪ ،‬ﭘﺎﺷـﺂن ﻟ‪ ‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ ١٩٩١‬ﻟ‪ ‬ڕ‪‬ﮑ‪‬وﺗـﯽ‬ ‫‪ ١٧‬ی دﯾﺴ‪‬ﻣﺒ‪‬ر ﻟ‪ ‬ﻻﯾﺎن ڕﯾﮑﺨﺮاو ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە ﯾ‪‬ﮐﮕﺮﺗ‪‬وەﮐﺎن وەﮐﻮ رۆژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﻟ‪ ‬دژی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی راﮔ‪‬ﯾ‪‬ﻧﺪرا‪.‬‬ ‫ﮐﺎﺗ‪‬ــﮏ ﺑ‪ ‬ﻧ‪‬ــﻮ ﯾــﺎدەوری ﯾــﺎن ﻣﯿــﮋووی ﺳــ‪‬رھ‪‬ﺪاﻧﯽ ‪ ٢٥‬ﻧــﯚوەﻣﺒ‪‬ردا دەﭼﯿــﻨ‪ ‬وەﺋ‪‬و راﺳــﺘﯿ‪ ‬ﻣــﺎن ﺑــﯚ ﺋﺎﺷــﮑﺮا دەﺑ‪‬ــﺖ ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬راﻧــﺒ‪‬ر ژﻧﺎﻧ‪‬ــﮏ ﮐ‪ ‬ﺑﯿــﺮی ﺋــﺎزادی ﺧــﻮازی ﯾ‪‬ﮐﺴــﺎﻧﯽ و ﮐﯚﻣ‪‬ﮕــﺎﯾ‪‬ﮐﯽ‬ ‫دﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﯿﮏ ﺋﺎواﺗﯿﺎن ﺑﻮو روﺑ‪‬روی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿـﮋی ﺑـﻮوﻧ‪‬وە ‪ ،‬ﺑ‪‬م ﮔ‪‬ر ﭼـﺎو ﻟ‪ ‬ﯾـﺎدو ﺑ‪‬رز راﮔﺮﺗﻨﻨـﯽ ﺋ‪‬و رۆژە ﺑﮑ‪‬ﯾـﻦ ﻟ‪ ‬ﻻﯾـﺎن ژﻧـﺎﻧ‪‬وە دەﺑـﯿﻦ ‪ ،‬ھ‪‬و‪‬ﮐـﺎن ﻟ‪‬و ﺋﺎﺳـﺘ‪ ‬داﻧ‪‬ﺑـﻮون ﮐ‪ ‬ﮐﻮﺷـﺘﻨﯽ‬ ‫ژﻧﺎن ﺑ‪ ‬ﺑﯿﺎﻧﻮی ﻧﺎﻣﻮس و ﺷ‪‬رەف ﭘ‪‬رﺳـﺘﯽ ﮐ‪‬م ﮐـﺎﺗ‪‬وە ﯾـﺎن ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿـﮋی دژی ژﻧـﺎن رﯾﺸـ‪ ‬ﮐـ‪‬ﺶ ﺑﮑـﺎت‪ ،‬ﺑـ‪ ‬ﮔﻮﻣـﺎن ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿﮋﯾ‪‬ﮐـﺎن زۆرن وھﯚﮐـﺎری زۆر ﯾـﺎن ﻟ‪ ‬ﭘﯿﺸـﺘ‪‬وەﯾ‪ ،‬دەﮐـﺮێ ﻻﯾ‪‬ﻧـﯽ‬ ‫رۆﺷﻨﺒﯿﺮی‪ ،‬ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﮐﻮﻟﺘﻮی ھ‪‬ر ﮐﯚﻣ‪‬ﮕ‪‬ﯾ‪‬ک‪ ،‬ھﯚﮐﺎر ﺑﻦ ﺑﯚ ﺑ‪‬ردەواﻣﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی و ﻧﺴﺒ‪‬ﺗﯽ ﺋ‪‬و ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋﯾﺎﻧ‪ ‬ﺳ‪‬ﺑﺎرەت ﺑ‪ ‬ژﻧﺎن‪.‬‬ ‫ﭘﺎﺷﺎن ﺋﺎزادی ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـﺎ ﭘﯿـﺎو ﺳـﺎ‪‬رﯾ‪‬ﮐﺎﻧﺪا رەﻧـﮓ و روﯾ‪‬ﮐـﯽ وای ﭘﯚﺷـﯿﻮە ﮐ‪ ‬ھ‪‬ر رۆژە ﻟ‪ ‬ژ‪‬ـﺮ ﺳـ‪‬ﺒ‪‬ر ﺋ‪‬و ﺋـﺎزادﯾ‪ ‬ﯾـﺎن ﺋ‪‬و ﺧ‪‬ﺑـﺎﺗ‪‬ی ﮐ‪ ‬ژﻧـﺎن دەی ﮐ‪‬ن ‪ ،‬ژن ﺗﻮوﺷـﯽ ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿـﮋی‬ ‫دەﺑﻨ‪‬وەو دەﮐﻮژر‪‬ﻦ و ﺑﯿﺴ‪‬رو ﺷﻮ‪‬ﻦ دەﮐﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺋﺎﯾﺎ ﺑ‪‬راﺳﺘﯽ ﺋ‪‬وە چ ﭼ‪‬ﺷﻨ‪ ‬ﺋﺎزادﯾ‪‬ﮐ‪‬؟‬ ‫ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ﮐــﯽ دﯾــﮑ‪ ،‬ﺧ‪‬ﺑــﺎﺗﯽ ژﻧــﺎن ﺑــﯚ ﺑ‪‬دەﺳــﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣ‪‬ﻟﮕــﺎﯾ‪‬ﻧﯽ ﯾ‪‬ﮐﺴــﺎن و ﺋــﺎزادی ﺧــﻮار دەﺑــ‪ ‬ﻟ‪‬‬ ‫ﺋ‪‬ﻧﺪﯾﺸ‪‬و ﭘ‪‬ﻧﯽ ﺧﻮدی ژﻧـﺎن ﺧﯚﯾـﺎن داﺑ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﮐ‪‬واﺗـﺎ ﺑـﺰوﺗﻨ‪‬وەی ژﻧـﺎن دەﺑـ‪ ‬دور ﻟ‪ ‬دەﺳـ‪‬ﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳـﯽ‬ ‫ﺣﯿﺰﺑﯽ ﺑ‪‬ﺖ ﺗﺎ ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ﯽ ﺋﻮﺳﻠﻮب و ﭘﺮﯾﻨﺴﯿﺒﯽ ﺗ‪‬ﺷﮑﯿﻼﺗﯽ ﺋ‪‬و ﺣﯿﺰﺑ‪ ‬ھ‪‬و‪‬ﮑﺎﻧﯿﺎن ﻗﺎ‪‬ـﺐ ﻧ‪‬ﮔﺮ‪‬ـﺖ و ﻟ‪‬و‬ ‫ﭼﻮراﭼ‪‬ﻮەﯾ‪‬دا ﻗ‪‬ﺗﯿﺲ ﻧ‪‬ﻣ‪‬ﻨ‪‬ﺘ‪‬وە ‪ ،‬ﺑ‪ ‬ﺑﯚﭼﻮوﻧﯽ ﻣﻦ دەﺑ‪‬ﺖ ﺗ‪‬واو دەﺳـﺘﯽ ﮐـﺮاوە و ﺳـ‪‬ر ﺑ‪‬ﺧـﯚ ﺑ‪‬ـﺖ‪ ،‬ﺗـﺎ‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﯽ ﻣﯿﮑﺎﻧﯿﺰﻣﯽ ﮔﻮﻧﺠﺎو ﺑﯚ ﺋﺎراﺳﺘ‪‬ﮐﺮدﻧﯽ ھ‪‬و‪‬ﮐﺎﻧﯿـﺎن ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﻨـﺎو ﺋﺎﻣﺎﻧﺠ‪‬ﮐﺎﻧﯿـﺎن ﺑـﺪۆزﻧ‪‬وە‪ .‬ﺑـﯚ ﮐ‪‬م‬ ‫ﮐﺮدﻧ‪‬وە ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﻟ‪ ‬ھ‪‬رﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎﯾ‪‬ﮐﺪا دژﺑ‪ ‬ژﻧﺎن دەﺑ‪‬ﺖ ﻟ‪ ‬ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮەی دروﺷﻢ ﺑ‪‬ﺘ‪‬دەر و ﭘﺮاﮐﺘﯿـﺰە‬ ‫ﺑﮑﺮ‪‬ﺖ ‪ .‬ﺑﺎ ﺑـﺰوﺗﻨ‪‬وە ژﻧـﺎﻧﯽ ﺋـﺎزادی ﺧـﻮاز و ﺳـ‪‬ر ﺑ‪‬ﺧـﯚ دروﺳـﺖ ﺑـﺒﻦ و ھ‪‬و‪‬ﮐﺎﻧﯿـﺎن ﺑـﯚ ﺑ‪‬رﻓـﺮاوان‬ ‫ﮐﺮدﻧﯽ ﺑﯿﺮی ﺋﺎزادﯾﺨﻮازی ژﻧﺎن و ﺑ‪ ‬ھﯿﺰ ﮐﺮدﻧﯽ ﻻﯾ‪‬ﻧﯽ رۆﺷﻨﺒﯿﺮی و ھﯚﺷﯿﺎری ﺋ‪‬وان ﭼـﺮ ﮐ‪‬ﻧ‪‬وە‪ .‬ژﻧـﺎﻧﯽ‬ ‫ﭼﺎ‪‬ک و ھﯚﺷﯿﺎر و ﺧﺎوەن ﺑﯿﺮ و ﺋﯿﺮادەی ﺧﯚی ‪،‬ﺑ‪ ‬ﺋﺎﺳﺎﻧﯽ ﻧﺎﺗﻮاﻧﺮ‪‬ﺖ زو‪‬ﻤﯿﺎن ﻟ‪‬ﺒﮑﺮ‪‬ﺖ و ﺑﭽ‪‬وﺳ‪‬ﺘ‪‬وە‬ ‫‪ ،‬ھ‪‬روەھﺎ روﺑ‪‬روی ﺋﺎزارو ﻣ‪‬ﯾﻨ‪‬ﺗﯽ و ﺳﻮﮐﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﺑﺒﻨ‪‬وە‪ .،‬ﺑﺎ ﺧ‪‬ﺑﺎت ﺑﯚ ﺳ‪‬ﯾﻨ‪‬وەی ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿـﮋی دژ ﺑ‪‬‬ ‫ژﻧــﺎن ﺑ‪ ‬ﺗــﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ و ﺑ‪ ‬ﻣﺮۆﻓــﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪ ‬ﮔﺸــﺘﯽ ﺑﮑ‪‬ﯾــﻨ‪ ‬ﺋﺎﻣــﺎﻧﺞ ھ‪‬وڵ ﻧ‪‬در‪‬ــﺖ ﺗ‪‬ﻧﮫــﺎ ﺷــﻮﻋﺎرو ھ‪‬و‪‬ﮐــﺎن ﻟ‪‬و ﭘ‪‬ﻨــﺎوەدا ﻟ‪ ٢٥ ‬ﻧــﯚﻓ‪‬ﻣﺒ‪‬ر ﺑ‪‬رز ﮐ‪‬ﯾــﻨ‪‬وە ‪ .‬ﺧ‪‬ﺑــﺎت ﻟ‪‬و ﭘ‪‬ﻨــﺎوە دا ﻟ‪ ‬ﺑﯿــﺮو‬ ‫ھﯚﺷﻤﺎﻧﺪا ھ‪‬ﻣﻮو ﮐﺎت و ﺳﺎﺗﯿﻚ ﮔ‪‬ﺷ‪‬ﺑﮑﺎت‪.‬‬ ‫‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪2012‬‬ ‫ﮐﻮردﺳﺘﺎن و ﮐﻮرد‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪11 :‬‬

‫‪Page : 11‬‬

‫ﺑﺎ ھ‪‬ر ‪ ٢٥‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ رۆژی ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻧ‪‬ﺑ‪‬‬ ‫رۆژە ﻋ‪‬زﯾﺰی‬ ‫ھ‪‬ﻣـــﻮو ﺳـــﺎ‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬رە ﺑ‪‬ری رۆژی ‪ 25‬ﻧـــﻮاﻣﺒﺮ رۆژی ﺑ‪‬رەﻧﮕـــﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧـــﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪‬راﻧـــﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬ژﻧـــﺎن‪،‬‬ ‫ژﻣـــﺎرەﯾ‪‬ﮐﯽ زۆر ﻟ‪‬و ﮐ‪‬ﺳـــﺎﻧ‪‬ی ﮐ‪ ‬ﺧﯚﯾـــﺎن ﺑ‪ ‬ﭘـــﺎر‪‬ﺰەری ﻣـــﺎﻓﯽ ژﻧـــﺎن دەزاﻧـــﻦ دەﺳـــﺖ دەﮐ‪‬ن ﺑ‪ ‬ﭼـــﺎﻻﮐﯽ و‬ ‫ﺑ‪‬وﮐﺮدﻧ‪‬وەی وﺗﺎر و و‪‬ـﻨ‪‬ی ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ت ﺑ‪‬و رۆژە و ﮐ‪‬ﻧـﺎ‪ ‬راﮔ‪‬ﯾﺎﻧـﺪﻧ‪‬ﮐﺎن و ﺳـﺎﯾﺖ و ﮔﯚﭬﺎرەﮐـﺎن ﺳـ‪‬رﺟ‪‬م ﺋ‪‬م‬ ‫ﺑــﺎﺑ‪‬ﺗ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺧــﯚ دەﮔــﺮن‪ ،‬ﺑﺎﺷــ‪ ‬ﺑــﯚ ھــﯿﭻ ﮐــﺎت ﻟ‪ ‬ﺧﯚﻣــﺎن ﻧﺎﭘﺮﺳــﯿﻦ ﺑــﯚ ﺗ‪‬ﻧﯿــﺎ رۆژ‪‬ــﮏ ﻟ‪ ‬ﺳــ‪‬رﺟ‪‬ﻣﯽ ﺳــﺎ‪‬ﮑﯽ‬ ‫دورودر‪‬ــﮋ ﺑــﯚ ﺋ‪‬م ﻣ‪‬ﺑ‪‬ﺳــﺘ‪ ‬دﯾــﺎری ﮐــﺮاوە؟ ﺑــﯚ ﺗ‪‬ﻧﯿــﺎ ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬رەﺑ‪‬ری ﻧﺰﯾــﮏ ﺑــﻮوﻧ‪‬وە ﻟ‪‬م رۆژە ﮔﺸــﺖ ﻻﯾ‪‬ﮐﻤــﺎن‬ ‫ﺑﯿﺮﻣـﺎن دەﮐ‪‬و‪‬ـﺘ‪‬وە؟ ﺑ‪‬م ﻟ‪ ‬ﺣﺎ‪‬ﮑـﺪا رۆژ ﻧـﯿ‪ ‬ﮐ‪ ‬ژﻧ‪‬ﮑـﯽ ﻧﯿﺸـﺘﻤﺎﻧﯽ ﻣـﻦ ڕوﺑ‪‬ڕووی ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی و ھ‪‬واردن‬ ‫ﻧ‪‬ﺑ‪‬ﺘ‪‬وە و ﻧ‪‬ﮐﻮژرێ و ﻟ‪‬ﯿﻨ‪‬درێ و ﺳﻮوﮐﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﭘ‪ ‬ﻧ‪‬ﮐﺮێ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧـــﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧـــﺎن دەﺳـــﺘ‪‬واژەﯾ‪‬ﮐ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﺑـــﯚ ھ‪‬ر ﮐﺮدار‪‬ﮑـــﯽ ﺗﻮﻧـــﺪوﺗﯿﮋﮐ‪ ‬ﺑ‪‬راﻧـــﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬ژﻧـــﺎن دەﮐﺮ‪‬ـــﺖ‬ ‫ﺑ‪‬ﮐـﺎردەﺑﺮێ‪ .‬وەک ﻟ‪‬ــﺪان و ﺳــﻮﮐﺎﯾ‪‬ﺗﯽ و ﺋــﺎزاردان ﻟ‪ ‬ﺑـﺎری دەرووﻧــﯽ وﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ﻧــﯽ ﯾﺎﺳـﺎ و ﭼ‪‬ﻧــﺪ ﺟــﯚر‪‬ﮑﯽ دﯾــﮑ‪ ‬ﮐ‪ ‬ڕوﺑ‪‬روی ﻣـﺮۆڤ دەﺑ‪‬ــﺘ‪‬وە ﺑ‪‬م رەﮔ‪‬زﯾــﺶ ﻟ‪ ‬ﭘــﻠ‪‬ی ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﻣــﯽ ﺋ‪‬م‬ ‫ﮐــﺮدارەدا دێ‪ .‬ﮐــﯚﻣ‪‬ﯽ ﮔﺸــﺘﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾ‪‬ﮐﮕﺮﺗﻮەﮐــﺎن ‪،‬ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪‬راﻧــﺒ‪‬ر ژﻧــﺎن ﺑ‪‬م ﺷــ‪‬ﻮە ﭘ‪‬ﻨﺎﺳــ‪ ‬دەﮐــﺎت)ھ‪‬ر ﮐﺮدار‪‬ﮑــﯽ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋ ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ﺳــ‪‬ر ﺑﻨ‪‬ﻣــﺎی رەﮔ‪‬زی ﺋ‪‬ﻧﺠﺎﻣﺒــﺪر‪‬ﺖ وزەرﺑ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺑــﻮاری‬ ‫ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ی ﯾﺎن ڕەﮔ‪‬زی ﯾﺎن دەرووﻧﯽ ﺑﺪا ﺋ‪‬وە ﺑ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑ‪ ‬ژﻧﺎن ﻧﺎودەﺑﺮێ(‪.‬‬ ‫ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ﯽ ﺋﺎﻣﺎرەﮐﺎن رۆژاﻧ‪ ‬ر‪‬ﮋەﯾ‪‬ﮐﯽ ﺑ‪‬رﭼﺎو ﻟ‪ ‬ژﻧﺎن ڕوﺑ‪‬ڕووی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دەﺑﻨ‪‬وە‪،‬ﯾﺎن ﺋ‪‬و ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮەی ﺧ‪‬ﺰان ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن ﺋ‪‬ﻧﺪاﻣﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ـﺰان وەک ﺑـﺎوک و ﺑﺮا‪،‬ﯾـﺎن ﻟ‪ ‬ﭼﻮارﭼ‪‬ـﻮەی‬ ‫ژﯾﺎﻧﯽ ھﺎوﺳ‪‬ری ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن ھﺎوﺳ‪‬رەﮐﺎﻧﯿﺎن‪،‬ﯾﺎﺧﻮد ﻟ‪ ‬ﺷﻮ‪‬ﻨﯽ ﮐﺎر ﯾﺎن ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕ‪ ‬و ﻟ‪ ‬ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮەی ﮐﺎروﺑﺎری ژﯾﺎﻧﯽ رۆژاﻧ‪‬دا دەﺑ‪.‬‬ ‫ﺑ‪ ‬ﺑــ‪‬وای ﻣــﻦ ڕەﻧــﮕ‪ ‬ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﺟ‪‬ﺳــﺘ‪‬ﯾﯽ ﮐ‪ ‬زۆر ﺟــﺎر ﺟ‪‬ﺳــﺘ‪‬ی ﺋ‪‬و ژﻧ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﺷــ‪‬ﻮەﯾ‪‬ﮐﯽ دڕﻧــﺪاﻧ‪ ‬ﺋــﺎزار دەدرێ‪ ،‬ﺑ‪‬م ﺋ‪‬و ﺟ‪‬ﺳــﺘ‪‬ﯾ‪ ‬ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﺋﺎزارﯾﺸــﯽ ﭘ‪‬ﮕ‪‬ﯾﺸــﺘﺒ‪،‬ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﺋ‪‬ﻧــﺪاﻣ‪‬ﮑﯽ ﺟ‪‬ﺳــﺘ‪‬ی‬ ‫ﺷﮑ‪‬ﻨﺮاﺑ‪ ‬و ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر زۆر ﺣﺎ‪‬ﺗﯽ دﯾﮑ‪‬ی ﺑ‪ ‬ﺋﺎزار ﺑ‪ ‬ﺳ‪‬ر ﺋ‪‬و ژﻧ‪‬دا ﺑ‪ ‬ﺑ‪ ‬ھ‪‬ر ﺣﺎڵ ﺑ‪‬رەو ﺑﺎش ﺑﻮﻧ‪‬وە دەﭼـ‪ ‬و ڕەﻧـﮕ‪ ‬دوای ﻣـﺎوەﯾ‪‬ﮐﯿﺶ ﮐ‪ ‬ﺟ‪‬ﮕـﺎﮐ‪‬ی ﻧ‪‬ﻣـﺎ ﻟ‪ ‬ﺑﯿـﺮ ﺑﭽ‪‬ـﺘ‪‬وە‪ .‬ﺑ‪‬م ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی‬ ‫دەرووﻧﯽ ﮐ‪ ‬زۆر ﻟ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ی ﺋﺎﺳ‪‬واری ﺧﺮاﭘﺘﺮی ھ‪‬ﯾ‪،‬ﭼﻮﻧﮑ‪ ‬ﺋ‪‬و ﮐ‪‬ﺳ‪‬ی ﻟ‪ ‬ر‪‬ـﮕ‪‬ی ﺋـﺎزارداﻧﯽ دەرووﻧـﯿ‪‬وە ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪‬راﻧـﺒ‪‬ر ﺋ‪‬و ژﻧ‪ ‬دەﮐـﺎ زۆر ﮐـﺎرﯾﮕ‪‬رﺗﺮی ﺋ‪‬ﻧﺠـﺎم دەدا و ﺑ‪‬‬ ‫ﭘ‪‬ﯽ ﺋﺎﻣﺎرەﮐﺎن ﮐﺎرﺗ‪‬ﮑ‪‬ری زﯾﺎﺗﺮی ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬ر ژن ھ‪‬ﯾ‪ .‬ﺋ‪‬م ﺟﯚرە ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾ‪ ‬وەک ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ی ﺑ‪ ‬ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ی ژﻧ‪‬وە دﯾﺎر ﻧـﯿ‪ ‬ﺑ‪‬م زۆر زﯾـﺎﺗﺮ ﻟ‪‬و ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾ‪ ‬ﮐـﺎرﯾﮕ‪‬رە ﺑـﯚ ﻧﻤـﻮﻧ‪ ‬وەک‪:‬‬ ‫ﻓﺮەژﻧﯽ‪،‬ﺟﯿﺎﮐﺮدﻧ‪‬وەی داﯾﮏ ﻟ‪ ‬ﻣﻨﺪا‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﯾﺎن ﻟ‪ ‬ﺧﺰم و ﮐ‪‬س‪ ،‬داﺑﯿﻦ ﻧ‪‬ﮐﺮدﻧﯽ ﭘ‪‬ﺪاوﯾﺴﺘﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯽ رۆژاﻧ‪‬ی‪ ،‬دەرﮐﺮدن ﻟ‪ ‬ﻣﺎ‪‬وە ﯾﺎن زﯾﻨﺪاﻧﯽ ﮐﺮدﻧﯽ ﻟ‪ ‬ﭼﻮارﭼ‪‬ـﻮەی ﻣﺎ‪‬ﮐ‪‬ﯾـﺪا‪ ،‬ﺗـﯚﻣ‪‬ت ﻟ‪‬ـﺪان و‬ ‫زۆر ﺷ‪‬ﻮەی دﯾﮑ‪.‬‬ ‫ﺑ‪ ‬داﺧ‪‬وە ﻟ‪‬و ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎﻧ‪‬ی ﮐ‪ ‬ھ‪‬ﺸﺘﺎ ﺋﺎﺳﺘﯽ ھﯚﺷﯿﺎری ﮐﯚﻣ‪‬ﮕ‪ ‬زۆر ﻟ‪‬ﺳـ‪‬رەوە ﻧـﯿ‪،‬ژن ﺑ‪ ‬ﺋﺎﻣﺮاز‪‬ـﮏ ﺑـﯚ ڕاﭘ‪‬ڕاﻧـﺪﻧﯽ ﺋ‪‬رﮐ‪‬ﮐـﺎﻧﯽ ﻣﺎ‪‬وەﯾـﺎن دەزاﻧـﻦ‪،‬وەک ﺑ‪‬ﺧ‪‬ـﻮﮐﺮدﻧﯽ ﻣﻨـﺪاڵ ﯾـﺎن ﺋﺎﻣـﺎدەﮐﺮدﻧﯽ‬ ‫ﺧﻮاردن و ﮐﺎروﺑﺎری ﻣﺎڵ‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬م ﺳ‪‬رەڕای ﺧ‪‬ﺑﺎﺗ‪‬ﮑﯽ ﻟ‪‬ﻣ‪‬ﮋﯾﻨ‪‬ی ژﻧﺎﻧﯽ ﭼﺎﻻﮐﯽ ﺑﻮاری ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎن و ر‪‬ﮑﺨﺮاوەﮐﺎﻧﯽ ﭼﺎﻻک ﻟ‪‬م ﺑﻮارە و ھ‪‬روەھﺎ ﺑ‪ ‬ﺧﯚﺷﯿ‪‬وە ﺑﻮوﻧﯽ ﭘﯿﺎواﻧﯽ ﯾ‪‬ﮐﺴﺎﻧﯿﺨﻮاز‪،‬ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕ‪‬ﮐﺎﻧﯽ وەک ﺋـ‪‬ﻤ‪ ‬ﺗـﺎ‬ ‫ڕادەﯾ‪‬ک ﺋ‪‬م ﮔﺮﻓﺘ‪ ‬ﺑﯚ ﮐﯚﻣ‪‬ﮕ‪‬ی ﺋ‪‬ﻤ‪ ‬ﻧﺎﺳﺮاوە‪،‬ھ‪‬رﭼ‪‬ﻧﺪە ﺗﺎ ﺑ‪ ‬ﺋ‪‬ﺴﺘﺎش ژﻧﺎن و ﮐﭽﺎﻧ‪‬ﮏ ﺑ‪ ‬ر‪‬ﮋەﯾ‪‬ﮐﯽ ﺑ‪‬رﭼﺎو ڕوﺑ‪‬ڕوی ﺋ‪‬م ﺳﺘ‪‬م و زو‪‬ﻤ‪ ‬دەﺑﻨ‪‬وە‪،‬ﺑ‪‬م ﺟ‪‬ﮕﺎی ﺋﻮﻣ‪‬ﺪە‪.‬‬ ‫ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬رەﺑ‪‬ری رۆژی ‪ 25‬ﻧــﻮاﻣﺒﺮ رۆژی ﺑ‪‬رەﻧﮕــﺎر ﺑــﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑ‪ ‬ژﻧــﺎن ﺋــﺎواﺗ‪ ‬ﺧــﻮازم ﮐ‪ ‬ﭼﯿﺘــﺮ ﮐــﯚﻣ‪‬ﮕ‪‬ی ﺋــ‪‬ﻤ‪ ‬و ﮔﺸــﺖ ﮐﯚﻣ‪‬ﮕ‪‬ﮐــﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫــﺎن ﺷــﺎھﯿﺪی ڕوداوە ﺗﺎ‪‬ﮐــﺎن ﻧ‪‬ﺑــﯿﻦ ﮐ‪‬‬ ‫ﺑ‪‬رەوڕووی ھﺎورەﮔ‪‬زەﮐﺎﻧﻤﺎن دەﺑ‪‬ـﺘ‪‬وە‪ .‬ﺑ‪ ‬ھﺎوﮐـﺎری ژﻧـﺎن و ﭘﯿـﺎواﻧﯽ ﯾ‪‬ﮐﺴـﺎﻧﯿﺨﻮاز ھ‪‬و‪‬ـﯽ ﺑﻨﺒ‪‬ﮐﺮدﻧـﯽ ﺋ‪‬م دﯾـﺎردە ﻣ‪‬ﺗﺮﺳـﯿﺪار و دوور ﻟ‪ ‬ﻣﺮۆﭬـﺎﯾ‪‬ﺗﯿ‪ ‬ﺑـﺪەﯾﻦ‪ .‬ھ‪‬و‪‬ـﯽ ﺑﻨﯿﺎﺗﻨـﺎﻧﯽ ﮐـﯚﻣ‪‬ﮕ‪‬ﯾ‪‬ﮐﯽ‬ ‫ﯾ‪‬ﮐﺴﺎن و دوور ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر ھ‪‬واردﻧ‪‬ﮑﯽ ڕەﮔ‪‬زی ﺑﺪەﯾﻦ‪.‬‬ ‫ﻟ‪ ‬ﮐﯚﺗﺎﯾﯽ دا دەﻣﮫ‪‬وێ ﺋﺎﻣﺎژە ﺑ‪ ‬ﺷﺘ‪‬ﮑﯽ زۆر ﮔﺮﯾﻨﮓ ﺑﮑ‪‬م ﺋ‪‬وﯾﺶ ﺋ‪‬وەﯾ‪ ‬ﮐ‪ ‬زۆر ﺟﺎران ژن ﺧﯚی ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪‬راﻧﺒ‪‬ر ژن دەﮐﺎ‪،‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧ‪ ‬ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ژﻧ‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬زۆر ﺑﻮاری ﺟـﯚراو ﺟـﯚر دا ﺳـ‪‬رﮐ‪‬وﺗﻮو‬ ‫دەردەﮐ‪‬وێ‪،‬ﻟ‪ ‬ﻻﯾـﺎن ھﺎوڕەﮔ‪‬زەﮐـﺎﻧﯿ‪‬وە ﺑ‪‬ر ﭘ‪‬ﻻﻣـﺎری ﻗﺴـ‪ ‬و ﺑﻮﺧﺘـﺎﻧﮑﺮدن دەﮐ‪‬وێ ﮐ‪ ‬ﺋ‪‬وﯾـﺶ دەﮔ‪‬ڕ‪‬ـﺘ‪‬وە ﺑــﯚ ﺣ‪‬ﺳـﺎدەت و ھﯿﻮاﻧ‪‬ﺧﻮاﺳـﺘﻦ ﺑـﯚ ﺳـ‪‬رﮐ‪‬وﺗﻨﯽ ﯾ‪‬ﮐﺘـﺮی‪ .‬ھﯿـﻮادارم ژﻧـﺎن زﯾــﺎﺗﺮ ﻟ‪‬و‬ ‫ھ‪‬و‪‬داﺑﻦ ﮐ‪ ‬ﺋ‪‬م دﯾﺎردەﯾ‪ ‬ﻧ‪‬ﻣ‪‬ﻨ‪ ‬و ھ‪‬ﻣﻮو وەک ﯾ‪‬ک ھﯿﻮا ﺑﯚ ﺳ‪‬رﮐ‪‬وﺗﻨﻤﺎن ﺑﺨﻮازﯾﻦ‪.‬‬

‫‪24‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪2012‬‬ ‫ﮐﻮردﺳﺘﺎن و ﮐﻮرد‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪10 :‬‬

‫‪Page : 10‬‬

‫• ﻟ‪ ‬ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ ،٢٠٠٦‬ﭘــﺎش ﺋ‪‬وەی ﺳــﮑﺮﺗ‪‬ﺮی ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾ‪‬ﮐﮕﺮﺗﻮوەﮐــﺎن داوای ﮐــﺮد ﺧﻮ‪‬ﻨــﺪﻧ‪‬وەﯾ‪‬ﮐﯽ ھ‪‬ﻣ‪‬ﻻﯾ‪‬ﻧ‪ ‬ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣــﻮو ﺟﯚرەﮐــﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧــﺎن ﺋ‪‬ﻧﺠــﺎم ﺑــﺪرێ‪ ،‬ﮐــﯚڕی ﮔﺸــﺘﯽ‬ ‫ﺑ‪‬ﯾﺎرﻧﺎﻣ‪‬ﯾ‪‬ﮐﯽ دەرﮐﺮد و ﺗ‪‬ﯿﺪا داوای ﭼ‪‬ﮐﺮدﻧ‪‬وەی ھ‪‬و‪‬ﮐﺎن ﺑ‪ ‬ﻣ‪‬ﺑ‪‬ﺳﺘﯽ ﻟ‪‬ﻧﺎو ﺑﺮدﻧﯽ ھ‪‬ﻣﻮو ﺟﯚرەﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﮐﺮد‪.‬‬ ‫• ھ‪‬روەھﺎ ﮐﯚڕی ﮔﺸﺘﯿﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە ﯾ‪‬ﮐﮕﺮﺗﻮوەﮐﺎن ﻟ‪ ‬ﺳﺎ‪‬ﻧﯽ ‪ ٢٠٠٨ ،٢٠٠٧‬و ‪ ٢٠٠٩‬ﻟ‪‬و ﺑﺎرەوە ﺑ‪‬ﯾﺎرﻧﺎﻣ‪‬ی دەرﮐﺮدوە‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬رەرای ھ‪‬ﻣﻮو ﺋ‪‬و ھ‪‬و‪‬ﻧ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﺑ‪‬ردەواﻣ‪ ‬و ﺋﺎﺳ‪‬وارە زﯾﺎﻧﺒﺎرەﮐﺎﻧﯽ ﺑ‪ ‬ﺳ‪‬ر ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ی ھ‪‬ﻣﻮو ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎﮐﺎﻧ‪‬وە دﯾﺎرە‪ .‬ھ‪‬ﺒ‪‬ت ﺋ‪‬و دﯾﺎردەﯾ‪ ‬ﻟ‪ ‬و‪‬ﺗﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸﮑ‪‬وﺗﻮو ﺑ‪ ‬ﻧﯿﺴـﺒ‪‬ت‬ ‫ﺋ‪‬و و‪‬ﺗــﺎﻧ‪‬ی ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻗﯚﻧــﺎﻏﯽ ﺑ‪‬ر ﻟ‪ ‬ﻣــﯚد‪‬ﻧ‪ ‬دان ﮐ‪‬ﻣﺘــﺮ ﺑــﻮوﻧﯽ ھ‪‬ﯾ‪ ‬و ﺗــﺎ رادەﯾ‪‬ک ﺗــﻮاﻧﺮاوە ﯾ‪‬ﮐﺴــﺎﻧﯽ ژن و ﭘﯿــﺎو دەﺳــﺘ‪‬ﺑ‪‬ر ﺑﮑــﺮێ‪ .‬ﺳﺮوﺷــﺘﯽ ﺧ‪‬ﺑــﺎﺗﯽ ژﻧــﺎن ﻟ‪ ‬و‪‬ﺗــﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸــﮑ‪‬وﺗﻮو ﺗ‪‬واو‬ ‫ﺟﯿﺎوازە ﻟ‪ ‬و‪‬ﺗﺎﻧﯽ رۆژھ‪‬ﺗﯽ‪ .‬ﺋ‪‬وان ﺗﻮاﻧﯿﻮﯾﺎﻧ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎﮐﺎﻧﯿﺎن ﺑ‪‬و ﻗ‪‬ﻧﺎﻋ‪‬ﺗ‪ ‬ﺑﮕ‪‬ﯾ‪‬ﻧﻦ ﮐ‪ ‬ژن رەﮔ‪‬زی ﭘ‪‬ڕاو‪‬ﺰ ﯾﺎن رەﮔ‪‬زی دووەم ﻧﯿﯿ‪ ‬و ﺑﯚ ﺧﺰﻣ‪‬ت ﺑ‪ ‬ﭘﯿﺎو ﻧ‪‬ﺧﻮ‪‬ﻘـﺎوە ﺑ‪‬ﮑـﻮو ﻣﺮۆﭬـﯽ ﭘـﻠ‪‬‬ ‫ﯾ‪‬ﮐ‪ ‬و ﺷﻮ‪‬ﻦ ﭘ‪‬ﻧﺠ‪‬ی ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮو رەھ‪‬ﻧﺪەﮐﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣ‪‬ﻟﮕﺎوە دﯾﺎرە‪ .‬ﻟ‪ ‬ﺳﯿﺎﺳ‪‬ﺗ‪‬وە ﺑﮕﺮە ﺗﺎ ﺋﺎﺑﻮوری و ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮەﺑﺮدن و ﺗ‪‬ﻧﺎﻧ‪‬ت ﺷ‪‬ڕ و ﺑ‪‬رﮔﺮی‪.‬‬ ‫ﺑ‪ ‬داﺧ‪‬وە ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﻟ‪‬و و‪‬ﺗﺎﻧ‪‬ﯾ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﺧ‪‬ﺑـﺎﺗﯽ ژﻧـﺎن ھ‪‬ﺸـﺘﺎ ﻧ‪‬ﯾﺘﻮاﻧﯿـﻮە ﻣـﺎﻓ‪ ‬ﺳـ‪‬رەﺗﺎﯾﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ژﻧـﺎن ﺑ‪‬ﻨ‪‬ـﺘ‪ ‬دی‪ .‬ﺗـﺎ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎش ﻟ‪ ‬ﮐﻮردﺳـﺘﺎن‪ ،‬ژﻧـﺎن ﺑ‪ ‬ﺑﯿـﺎﻧﻮوی ﻧـﺎﻣﻮوس و ﺷـ‪‬ڕەف ژﯾﺎﻧﯿـﺎن ﻟـ‪‬‬ ‫دەﺳﺘ‪‬ﻨﺪرێ ﯾﺎن ﻟ‪ ‬ژ‪‬ﺮ ﻓﺸـﺎری ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـﺎدا ﻧﺎﭼـﺎر ﺑ‪ ‬ﺧﯚﮐﻮﺷـﺘﻦ دەﺑـﻦ‪ .‬ﺧ‪‬ﺰاﻧـﯽ ﺑ‪‬ﺧـﺘ‪‬وەر ﺑ‪‬و ﺧ‪‬ـﺰاﻧ‪ ‬ﭘ‪‬ﻨﺎﺳـ‪ ‬دەﮐـﺮێ ﮐ‪ ‬ﮐـﻮڕی ھ‪‬ﯾ‪ .‬ﺋـﺎزادی ھ‪‬ﺳـﺘﺎن و داﻧﯿﺸـﺘﻦ و ﭼـﻮوﻧ‪ ‬دەر و ﮐـﺎر ﮐـﺮدن و‬ ‫ﺧﻮ‪‬ﻨﺪن و رادەرﺑ‪‬ﯾﻦ و زۆر ﺋﺎزادی ﺗﺮﯾﺶ ﺑﯚ ژﻧﺎن ﺑ‪‬رﺗ‪‬ﺳﮏ ﮐﺮاوەﺗ‪‬وە‪.‬‬ ‫ﺑ‪ ‬ﭼﺎوﺧﺸﺎﻧﺪﻧ‪‬ﮏ ﺑ‪ ‬ﺋﺎﻣﺎرەﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬ﮐﻮردﺳﺘﺎﻧﺪا دەردەﮐ‪‬وێ ﮐ‪ ‬ﺑﺎرودۆﺧﯽ ژﻧﯽ ﮐﻮرد ﭼﯚﻧ‪ ‬و ﮔ‪‬ﯾﺸﺘﻮە ﺑ‪ ‬چ ﺋﺎﺳﺘ‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬ﻣﺎف و ﺋﺎزادﯾﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯽ‪.‬‬ ‫وەک ﻧﻤﻮوﻧ‪ ‬ﺋﺎﻣﺎژە ﺑ‪ ‬ﺋﺎﻣﺎر‪‬ﮏ دەﮐ‪‬ﯾﻦ ﮐ‪ ‬ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﻪراﯾ‪‬ﺗﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻟﻪ ھﻪر‪‬ﻤﯽ ﺑﺎﺷﻮوری ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑﯚ ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ ٢٠١٠‬ﺑﻼوی ﮐﺮدۆﺗ‪‬وە‪:‬‬ ‫ﻟﻪﻣﺎوهی ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪٢٠١٠‬دا دواﻧﺰده ژن ﻟﻪﺳﻨﻮوری ﭘﺎر‪‬ﺰﮔﺎی ھﻪوﻟ‪‬ﺮ ﺧﯚﯾﺎن ﻛﻮﺷﺘﻮوه‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻪﻣﻪﻧﯿﺎن ﻟﻪﻧ‪‬ﻮان )‪ 18‬ﺑﯚ ‪ (30‬ﺳﺎ‪‬ﯿﺪاﺑﻮوهو )‪(%67‬ی ﺋـﻪو ﺣﺎ‪‬ﻪﺗﺎﻧـﻪش ﺑـﻪھﯚی ﭼﻪﻛـﻪوه ﺑـﻮوهو )‪(%33‬ی‬ ‫ڕ‪‬ﮋهﻛﻪش ﺧﯚﯾﺎن ﺧﻨﻜﺎﻧﺪووه‪ ،‬ﻛﻪ ﺳﻪرﺟﻪﻣﯿﺎن ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪنو ﺑﺎری ﺋﺎﺑﻮورﯾﯿﺎن ﻣﺎﻣﻨﺎوهﻧﺪﺑﻮوە‪.‬‬ ‫ﺑﻪﮔﻮ‪‬ﺮهی ڕاﭘﯚرﺗﻪﻛﻪی ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﻪر‪‬ﺘﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻟﻪھﻪر‪‬ﻢ‪ ،‬ﻟـﻪو ﺳـﺎ‪‬ﻪدا ﺑﯿﺴـﺖو ﺷـﻪش ژن ﻛـﻮژراون‪ ،‬ﭘ‪‬ﻨﺠﯿـﺎن ﺑـﻪﺑﯿﺎﻧﻮوی ﺷـﻪرهفو )‪(17‬ﺷـﯿﺎن ﺑـﻪھﯚی ﻛ‪‬ﺸـﻪی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫دﯾﺎرﯾﺘﺮﯾﻨﯿﺎن ﻛ‪‬ﺸﻪی ﻣﯚﺑﺎﯾﻠﻪ‪.‬‬ ‫ڕاﭘﯚرﺗﻪﻛﻪ ڕووﻧﯿﺸﯿﻜﺮدووهﺗﻪوه‪ ،‬ﺟﮕـﻪ ﻟـﻪﻛﻮژراﻧﯽ ﺋـﻪو ژﻧﺎﻧـﻪ ﻟﻪھـﻪوﻟ‪‬ﺮ‪ (64) ،‬ﺷﻪﺳـﺖو ﭼـﻮار ژﻧـﯿﺶ ﺧﯚﯾـﺎن ﺳـﻮوﺗﺎﻧﺪووه‪ ،‬ﻛـﻪ )‪(%55‬ﯾـﺎن ﺑـﻪھﯚی ڕﻗـﯽ ﺧ‪‬ﺰاﻧﻪﻛﺎﻧﯿﺎﻧـﻪوه ﺑـﻮوه‪(%65) ،‬ی ﺋـﻪو‬ ‫ﺋﺎﻓﺮهﺗﺎﻧﻪی ﻛﻪ ﺳﻮوﺗﺎون ﺷﻮوﯾﺎن ﻛﺮدووه‪ ،‬ھﺎوﻛﺎت )‪ (102‬ﺳﻪدو دوو ژﻧﯽ ﺗﺮ ﺑﻪھﯚی ﻗﻪزاو ﻗﻪدهرهوه ﺳﻮوﺗﺎون‪.‬‬ ‫ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﻪر‪‬ﺘﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻟﻪھﻪر‪‬ﻢ ﻟﻪو ڕاﭘﯚرﺗﻪدا ﺑﺎﺳﯽ ﻟﻪوهﺷـﻜﺮدووه‪ ،‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ ڕاﺑـﺮدوو )‪ (1123‬ھـﻪزارو ﺳـﻪدو ﺑﯿﺴـﺖو ﺳـ‪ ‬ژن ﻟـﻪو ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﻪر‪‬ﺘﯿﯿـﻪ ﺳـﻜﺎ‪‬ﯾﺎن ﺗﯚﻣـﺎرﻛﺮدووه‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫)‪(%48‬ﯾﺎن ﺗﻪﻣﻪﻧﯿﺎن ﻟﻪﻧ‪‬ﻮان )‪ 19‬ﺑﯚ ‪ (30‬ﺳﺎ‪‬ﯿﺪاﺑﻮوه‪(%63) ،‬ﺷﯿﺎن ھﯚﻛﺎری ﺳﻜﺎﻻﻛﺎن دهﮔﻪڕ‪‬ﻨﻨﻪوه ﺑﯚ ﻛ‪‬ﺸﻪی ﻧ‪‬ﻮان ﺧ‪‬ﺰاﻧﻪﻛﺎن‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬و ڕاﭘﯚرﺗﻪ ھ‪‬روەھﺎ ھ‪‬ﻤﺎی ﺑﻪوهﺷﻜﺮدووه‪ ،‬ﻟﻪو ﺳـﺎ‪‬ﻪدا )‪ (235‬دووﺳـﻪدو ﺳـﯽو ﭘ‪‬ـﻨﺞ ژن ﺋﻪﺷـﻜﻪﻧﺠﻪدراون‪ ،‬ﻛـﻪ )‪(%85‬ﯾـﺎن ﺷـﻮوﯾﺎﻧﻜﺮدووه‪(%66) ،‬ﺷـﯿﺎن ھﯚﻛـﺎری ﺋﻪﺷـﻜﻪﻧﺠﻪداﻧﯿﺎن ﺑﯚﻛ‪‬ﺸـﻪی‬ ‫ﻧ‪‬ﻮان ژنو ﻣ‪‬ﺮد دهﮔﻪڕ‪‬ﻨﻨﻪوه‪ (35) ،‬ﺳﯽو ﭘ‪‬ﻨﺞ ژﻧﯽ ﺗﺮﯾﺶ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺳ‪‬ﻜﺴـﯿﯿﺎن ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﻛـﺮاوهو ﻛـﻪ )‪(%60‬ﯾـﺎن ﺧﻮ‪‬ﻨـﺪهوارنو )‪(%78‬ی ﺋـﻪو ڕ‪‬ﮋهﯾـﻪش‪ ،‬ﻟﻪﻻﯾـﻪن ﻛﻪﺳـﺎﻧﯽ دهرهوهی ﺧ‪‬ـﺰان‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﺎن ﻟﻪﺑﻪراﻣﺒﻪردا ﻛﺮاوه‪.‬‬ ‫ﺑﻪﮔﺸﺘﯽ ﺋﻪو دۆﺳ‪‬ﯿﺎﻧﻪی ﻛﻪ ﺳﺎ‪‬ﯽ )‪ (2010‬ﻟﻪو ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﻪر‪‬ﺘﯿﯿﻪ ﺗﯚﻣﺎرﻛﺮاون‪(%74) ،‬ﯾﺎن ﻟﻪدادﮔﺎ داﺧﺮاون‪.‬‬ ‫ﺋﺎﻣﺎرهﻛﻪی ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪٢٠١٠‬ی ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﻪراﯾ‪‬ﺗﯽ ﮔﺸﺘﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻟﻪھﻪر‪‬ﻢ‪ ،‬ﻟﻪﺑﺎرهی ﺑﻮوﻧﯽ ڕووداوهﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ژﻧﺎن ﻟﻪﺳﻠ‪‬ﻤﺎﻧﯽ ﺋـﻪوهی ﺧﺴـﺘﻮوهﺗﻪڕوو‪ ،‬ﻟـﻪو ﺳـﺎ‪‬ﻪدا )‪ (33‬ﺳـﯽو ﺳـ‪ ‬ژن‬ ‫ﻛﻮژراونو )‪ (153‬ﺳﻪدو ﭘﻪﻧﺠﺎو ﺳ‪ ‬ژﻧﯿﺶ ﺳﻮوﺗﺎون‪ (78) ،‬ﺣﻪﻓﺘﺎو ھﻪﺷﺖ ژﻧﯽ دﯾﻜﻪش ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺳ‪‬ﻜﺴﯿﯿﺎن ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ﻛـﺮاوه‪ ،‬ﺟﮕﻪﻟـﻪوهش )‪ (519‬ﭘ‪‬ﻨﺠﺴـﻪدو ﻧـﯚزده ژن ﺳـﻜﺎ‪‬ﯾﺎن ﺗﯚﻣـﺎرﻛﺮدووه‪،‬‬ ‫)‪ (834‬ھﻪﺷﺘﺴﻪدو ﺳﯽو ﭼﻮار ژﻧﯿﺶ ﺋﻪﺷﻜﻪﻧﺠﻪدراون‪.‬‬ ‫وهك ڕاﭘﯚرﺗﻪﻛــﻪ ﺋﺎﻣــﺎژهی ﭘ‪‬ــﺪاوه‪ ،‬ھــﻪﻣﺎن ﺳــﺎڵ ﻟــﻪدھﯚك )‪ (10‬ده ژن ﺧﯚﯾــﺎن ﻛﻮﺷــﺘﻮوه‪ (85) ،‬ھﻪﺷــﺘﺎو ﭘ‪‬ــﻨﺞ ژﻧــﯿﺶ ﺧﯚﯾــﺎن ﺳــﻮوﺗﺎﻧﺪووه‪ (19) ،‬ﻧــﯚزده ژﻧــﯽ ﺗــﺮﯾﺶ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﺳ‪‬ﻜﺴــﯿﯿﺎن‬ ‫ﺑﻪراﻣﺒﻪرﻛﺮاوه‪.‬‬ ‫ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﺷﯽ ﮐﯚﺗﺎﯾﯽ ﺑﺎﺳ‪‬ﮐ‪‬دا ﮔﺮﯾﻨﮕﺘﺮﯾﻦ ﺋ‪‬و ر‪‬ﮑﺎراﻧ‪ ‬د‪‬ﻨﻤ‪ ‬ﺑ‪‬ر ﺑﺎس ﮐ‪ ‬دەﺗﻮاﻧﻦ ﯾﺎرﻣ‪‬ﺗﯿﺪەر ﺑﻦ ﮐ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎ ھ‪‬ﻧﮕﺎوەﮐﺎﻧﯽ ﺑ‪‬رەو داﺑﯿﻦ ﮐﺮدﻧﯽ ﯾ‪‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ژن و ﭘﯿﺎو ﺧ‪‬ﺮاﺗﺮ و ﮐﺎرﯾﮕ‪‬رﺗﺮ ﺑﭙ‪‬ﻮێ‪:‬‬ ‫‪ 1‬ﺑ‪‬رەوژوور ﺑﺮدﻧﯽ ﺋﺎﺳﺘﯽ وﺷﯿﺎری و ﺗ‪‬ﮕ‪‬ﯾﺸـﺘﻮوﯾﯽ ژﻧـﺎن ﺳـ‪‬ﺑﺎرەت ﺑ‪ ‬ﻣـﺎف و ﺋ‪‬رﮐ‪‬ﮐﺎﻧﯿـﺎن‪ ،‬ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬در‪‬ﮋﺧﺎﯾ‪‬ﻧـﺪا دەﺗـﻮاﻧ‪ ‬ﮔـﯚڕاﻧ‪‬ﮑﯽ ﻗـﻮو‪‬ﯽ ﮐﻮﻟﺘـﻮوری ﺑ‪‬دواددا دێ و ﺑﻨ‪‬ﻣﺎﮐـﺎﻧﯽ ﭘﯿﺎوﺳـﺎﻻری‬ ‫ﻻواز ﺑﮑﺎ‪.‬‬ ‫‪ 2‬داڕﺷﺘﻨ‪‬وەی ﺳﯿﺴﺘ‪‬ﻣﯽ ﭘ‪‬روەردە ﺑ‪ ‬ﺷ‪‬ﻮاز‪‬ﮏ ﮐ‪ ‬ژن ﺗ‪‬ﯿﺪا ﻟ‪ ‬رەﮔ‪‬زی ﭘ‪‬ڕاو‪‬ﺰ ﯾﺎن رەﮔ‪‬زی دووھ‪‬م دەرﺑﺎز ﺑ‪ ‬و ﺋ‪‬و رۆڵ و ﮔﺮﯾﻨﮕﯿﯿ‪‬ی ﭘ‪‬ﺒﺪرێ ﮐ‪ ‬ﭘﯿﺎو ﭘ‪‬ﯽ دەدرێ‪.‬‬ ‫‪ 3‬داڕﺷﺘﻨ‪‬وەی ﯾﺎﺳﺎﮐﺎن و داﺑﯿﻦ ﮐﺮدﻧﯽ ﺑ‪‬راﺑ‪‬رﯾﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ژن و ﭘﯿﺎو ﻟ‪ ‬دادﮔﺎ و داﻣ‪‬زراوە ﺣﮑﻮوﻣﯿﯿ‪‬ﮐﺎﻧﺪا‪.‬‬ ‫‪ 4‬ﻗ‪‬رەﺑﻮو ﮐﺮدﻧ‪‬وەی روﺣﯽ و ﺟﯿﺴﻤﯽ ژﻧﺎﻧﯽ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺗﺎ ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎ داﻧ‪‬ﺑ‪‬ﻦ و ﻟ‪ ‬ژﯾﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﯽ ﺗ‪‬رﯾﮏ ﻧ‪‬ﮐ‪‬وﻧ‪‬وە‪.‬‬ ‫‪ 28‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪2012‬‬ ‫رۆژھﻪ‪‬ت ﺗﺎﯾﻤﺰ‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪9 :‬‬

‫‪Page : 9‬‬

‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﭘ‪‬روەردەﯾﯽ‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﭘ‪‬روەردەﯾﯽ دژی ژﻧﺎن ﺑ‪ ‬دوو ﺷ‪‬ﻮەی ﺳ‪‬رەک ﺋ‪‬ﻧﺠﺎم دەدر‪‬ﺖ‪:‬‬ ‫‪ 1‬ر‪‬ﮕﺮﺗﻦ ﻟ‪ ‬ﺧﻮ‪‬ﻨﺪن ﯾﺎن دەرھ‪‬ﻨﺎن و ﺗ‪‬رک ﭘ‪‬ﮑﺮدﻧﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨﺪن ﻟ‪ ‬ﮐ‪‬ﺳﻮﮐﺎری ژﻧ‪‬وە ﮐ‪ ‬زﯾﺎﺗﺮ ﭘ‪‬ﯾﻮەﻧﺪی ﺑ‪ ‬داب و ﻧ‪‬رﯾﺘ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺧ‪‬ﺰاﻧ‪‬وە ھ‪‬ﯾ‪ ‬و ﺋ‪‬ﺴﺘﺎﮐ‪ ‬زﯾﺎﺗﺮ ﻟ‪ ‬ﻻد‪‬ﮑﺎﻧﺪا دەﺑﯿﻨﺪرێ‪.‬‬ ‫‪ 2‬ﺑ‪‬ﮐ‪‬م ﮔــﺮﺗﻦ‪ ،‬ﺳــﻮوﮐﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﭘ‪‬ﮑــﺮدن ﯾــﺎن ﮐ‪‬م ﺑــﺎﯾ‪‬خ ﮐﺮدﻧــﯽ ژن و رۆ‪‬ــﯽ ژن ﻟ‪ ‬ﺳﯿﺴــﺘ‪‬ﻣﯽ ﭘ‪‬روەردە واﺗ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﮐﺘ‪‬ــﺒ‪ ‬دەرﺳــﯿﯿ‪‬ﮐﺎﻧﺪا‪ .‬ﻣﻨــﺪاڵ ھ‪‬ر ﻟ‪ ‬ﺳــ‪‬رەﺗﺎی داﺧــ‪ ‬ﺑــﻮوﻧﯽ ﺑ‪ ‬ﻧﺎوەﻧــﺪەﮐﺎﻧﯽ‬ ‫ﺧﻮ‪‬ﻨﺪن‪ ،‬ژن وەک رەﮔ‪‬زی دووھ‪‬م و ﭘ‪‬ڕاو‪‬ﺰ و ﺑﯚ ﺋﺎراﻣﯽ و راﺣ‪‬ﺗﯽ ﭘﯿﺎو دەﺑﯿﻨ‪ .‬ھ‪‬ﻣﯿﺸ‪ ‬ﻗﺎرەﻣﺎﻧﯽ داﺳﺘﺎﻧ‪‬ﮐﺎن ﭘﯿﺎون و رۆ‪ ‬ﻻوەﮐﯿ‪‬ﮐﺎن ﺑ‪ ‬ژﻧﺎن دەدرێ‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی‬ ‫ھ‪‬روەک ﺋﺎﻣﺎژەﻣﺎن ﭘ‪‬ﮑﺮد ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن وەک دﯾﺎردەﯾ‪‬ﮐﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﮕﯿﺮ ﺑﻮوﻧﯽ ھ‪‬ﯾ‪ .‬ھ‪‬ر ﭼ‪‬ﻧﺪ ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎ رۆژﺋﺎواﯾﯿ‪‬ﮐﺎﻧـﺪا ھ‪‬و‪‬ـﯽ ﺑ‪‬رﭼـﺎو ﺑـﯚ ﻧ‪‬ھ‪‬ﺸـﺘﻨﯽ ﺋ‪‬و دﯾـﺎردەﯾ‪ ‬ﮐـﺮاوەو ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣـﻮو‬ ‫ﺋﺎﺳﺘ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻓ‪‬رھ‪‬ﻧﮕﯽ و ﮐﯚﻣ‪‬ﻻﯾ‪‬ﺗﯿﺪا ﭘﻼن و ﺑ‪‬رﻧﺎﻣ‪‬ی ﺟﯚراوﺟﯚر داڕ‪‬ﮋراوە ﺑ‪ ‬ﻣ‪‬ﺑ‪‬ﺳﺘﯽ دەﺳﺘ‪‬ﺑ‪‬ر ﮐﺮدﻧﯽ ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎﯾ‪‬ﮐﯽ ﯾ‪‬ﮐﺴﺎن ﮐ‪ ‬دەرﻓ‪‬ﺗﯽ ﯾ‪‬ﮐﺴﺎن ﺑ‪ ‬ھ‪‬ر دوو رەﮔ‪‬ز ﺑـﺪا‪،‬‬ ‫ﺑ‪‬وﺣﺎﻟ‪‬ﺷ‪‬وە ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ھ‪‬روا ﺑ‪‬ردەواﻣ‪‬و ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ دەﺳﺘ‪‬ﻨ‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬و ﭘ‪‬ــﯿ‪ ‬زۆر ھ‪‬و‪‬ــﯽ ﻧ‪‬ــﻮﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ ﻟ‪ ‬ﺋــﺎرا دان ﺑــﯚ ﺑ‪‬رەﻧﮕــﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وە دژی ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی و ﮐ‪‬ﻣﮑــﺮدﻧ‪‬وەی ﺋﺎﺳــ‪‬وارەﮐﺎﻧﯽ‪ .‬ﭼ‪‬ﻧــﺪﯾﻦ ﺑ‪‬ﮕ‪‬ﻧــﺎﻣ‪‬ی ﻧ‪‬ــﻮدەو‪‬ﺗﯽ ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن زۆرﺑ‪‬ی و‪‬ﺗــﺎﻧ‪‬وە واژۆ‬ ‫ﮐﺮاون ﺋﺎﻣﺎژە ﺑ‪ ‬ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ژﻧـﺎن‪ ،‬ﯾ‪‬ﮐﺴـﺎﻧﯽ ژن و ﭘﯿـﺎو ‪ ،‬دﯾـﺎردەی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧـﺎن و ﺑ‪‬ەرەﻧﮕـﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وە و ﺳـ‪‬ﯾﻨ‪‬وەی ﺋ‪‬و دﯾـﺎردەﯾ‪ ‬دەﮐ‪‬ن‪ .‬ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ـﺮەدا ﺋﺎﻣـﺎژە ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﻧـﺪ‪‬ﮏ ﻟ‪‬و ﺑ‪‬ﮕ‪‬ﻧـﺎﻣ‪‬‬ ‫ﻧ‪‬ﻮﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯿﺎﻧ‪ ‬دەﮐ‪‬ﯾﻦ‪.‬‬ ‫ﺟﺎڕﻧﺎﻣ‪‬ی ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﻣﺮۆڤ‬ ‫ﻟ‪ ‬ﺟﺎڕﻧﺎﻣ‪‬ی ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﻣﺮۆﭬﺪا ﮐ‪ ‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ ١٩٤٨‬ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن زۆرﺑ‪‬ی و‪‬ﺗﺎﻧﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧ‪‬وە واژۆ ﮐﺮاوە‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﭼ‪‬ﻧﺪﯾﻦ ﺑ‪‬ﻧﺪدا ﺑﺎس ﻟ‪ ‬ﯾ‪‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ژن و ﭘﯿﺎو و ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﮐﺮاوە‪.‬‬ ‫ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﻧﺪی ‪١‬ی ﺟﺎڕﻧﺎﻣ‪‬ﮐ‪‬دا ھ‪‬واردن رەت ﮐﺮاوەﺗ‪‬وە و ھﺎﺗﻮە ﮐ‪ ‬ھﻪﻣﻮو ﻣﺮۆﭬﻪﻛﺎن ﺑﻪ ﺋﺎزادی ﻟﻪ داﯾﻚ ﺑﻮون و ﻟﻪ ﺑﺎری ﺋﺎﺑ‪‬وو و ﻛﻪراﻣـﻪت و ﻣﺎﻓﻪﻛﺎﻧﯿﺎﻧـﻪوه ﻟﻪﮔـﻪڵ ﯾـﻪك ﺑﻪراﺑـﻪرن ‪ .‬ھـﻪﻣﻮوﯾﺎن‬ ‫ﺧﺎوهﻧﯽ ﻋﻪﻗﻞ و وﯾﮋداﻧﻦ و دهﺑ‪ ‬ﺑﻪ ﮔﯿﺎﻧ‪‬ﻜﯽ ﺑﺮاﯾﺎﻧﻪ ﻟﻪﮔﻪڵ ﯾﻪكدا ﺑﺠﻮو‪‬ﻨﻪوە‪.‬‬ ‫ھ‪‬روەھﺎ ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﻧﺪی ‪ ٢‬دا دە‪ ‬ھﻪر ﻛﻪس دهﺗﻮاﻧ‪ ‬ﺑ‪ ‬ھﯿﭻ ﺟﯿﺎوازﯾﺪاﻧﺎﻧ‪‬ﻚ ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﻟﻪ ﺑﺎری رهﮔﻪز‪ ،‬رهﻧﮓ‪ ،‬ﺟﻨﺴﯿﯿﻪت‪ ،‬زﻣﺎن‪ ،‬دﯾﻦ‪ ،‬ﺑﯿﺮوڕای ﺳﯿﺎﺳﯽ و ھﻪر ﺑﯿﺮوڕاﯾﻪﻛﯽ دﯾﻜـﻪوه‪ ،‬ھـﻪروهھﺎ ﺑـ‪‬‬ ‫وهﺑﻪرﭼﺎو ﮔﯿﺮاﻧﯽ رهﭼﻪ‪‬ﻪﻛﯽ ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﯾﺎ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ‪ ،‬داراﯾﯽ و ﺳﺎﻣﺎن‪ ،‬ﭼﻮﻧﯿـﻪﺗﯿﯽ ﻟـﻪ داﯾﻜﺒـﻮون ﯾـﺎ ھـﻪر ﺑـﺎرودۆﺧ‪‬ﻜﯽ دﯾﻜـﻪوه‪ ،‬ھـﻪﻣﻮو ﺋـﻪو ﻣـﺎف و ﺋﺎزادﯾﯿﺎﻧـﻪی ھـﻪﺑ‪ ‬ﻛـﻪ ﻟـﻪو ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪﯾـﻪدا‬ ‫ھﺎﺗﻮون‪.‬‬ ‫ﮐﯚﻧﭭﺎﻧﺴﯿﯚﻧﯽ ﺳ‪‬ﯾﻨ‪‬وەی ھ‪‬ر ﭼ‪‬ﺷﻨ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿ‪‬ک دژی ژﻧﺎن‬ ‫ﺋ‪‬و ﺑ‪‬ﮕ‪‬ﻧــﺎﻣ‪‬ﯾ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ ١٩٧٩‬ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن ر‪‬ﮑﺨــﺮاوی ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە ﯾ‪‬ﮐﮕﺮﺗﻮوەﮐــﺎﻧ‪‬وە ﭘ‪‬ﺳــ‪‬ﻧﺪ ﮐــﺮاوە ﻟ‪ ‬ﭘ‪‬ﺸــ‪‬ﮐﯿﯿ‪‬ک و ‪ 30‬ﺑ‪‬ﻧــﺪ ﭘ‪‬ﮑﮫــﺎﺗﻮە‪ .‬ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ﻧــﺪی ‪٢‬ی ﺋ‪‬و ﮐﯚﻧﭭﺎﻧﺴــﯿﯚﻧ‪‬دا ھــﺎﺗﻮە ﮐ‪ ‬و‪‬ﺗــﺎﻧﯽ‬ ‫ﺋ‪‬ﻧﺪام ھ‪‬وارن دژی ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪‬ﮐﺪا ﺋﯿﺪاﻧ‪ ‬دەﮐ‪‬ن و ﺳﯿﺎﺳ‪‬ﺗﯽ ﺳ‪‬ﯾﻨ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی رەﭼﺎو دەﮐ‪‬ن ﻟ‪ ‬ﭼ‪‬ﻧﺪ ر‪‬ﮕ‪‬وە‪:‬‬ ‫‪ 1‬ﮔﻮﻧﺠﺎﻧﺪﻧﯽ ﯾ‪‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ژن و ﭘﯿﺎو ﻟ‪ ‬ﯾﺎﺳﺎی ﺑﻨ‪‬ڕەﺗﯽ )دەﺳﺘﻮور( و ھ‪‬روەھﺎ ﯾﺎﺳﺎ ﻧ‪‬ﻮﺧﯚﯾﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺗﺮ‪.‬‬ ‫‪ 2‬داڕﺳﺘﻨﯽ ﯾﺎﺳﺎی ﺗﺎﯾﺒ‪‬ت ﺑ‪ ‬ﻣ‪‬ﺑ‪‬ﺳﺘﯽ ﮔ‪‬رەﻧﺘﯽ ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟ‪ ‬ﮐﺮدﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﮐﺎﻧﯽ دژە ھ‪‬ﺒﮋاردﻧﯽ ژﻧﺎن‪.‬‬ ‫‪ 3‬ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﯽ ﯾﺎﺳﺎ ﻟ‪ ‬ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬ر ﺑﻨ‪‬ﻣﺎی ﯾ‪‬ﮐﺴﺎﻧﯽ و د‪‬ﻨﯿﺎ ﺑﻮون ﻟ‪ ‬ﭘﺸﺘﮕﯿﺮﯾﯽ ژﻧﺎن دژی ھ‪‬ر ﭼ‪‬ﺷﻨ‪ ‬ھ‪‬واردﻧ‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬ر‪‬ﮕ‪‬ی دادﮔﺎﮐﺎن و داﻣ‪‬زراوە ﮔﺸﺘﯿﯿ‪‬ﮐﺎن‪.‬‬ ‫‪ 4‬وەﺑ‪‬رﭼﺎو ﮔﺮﺗﻨﯽ ر‪‬ﻮﺷﻮ‪‬ﻨﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺑﯚ ﺳ‪‬ﯾﻨ‪‬وەی ھ‪‬واردن دژی ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬ﻟ‪‬ﯾ‪‬ن ھ‪‬ر ﮐ‪‬س‪ ،‬ر‪‬ﮑﺨﺮاو ﯾﺎن داﻣ‪‬زراوەﯾ‪‬ک‪.‬‬ ‫‪ 5‬ھ‪‬ﻮەﺷﺎﻧﺪﻧ‪‬وەی ھ‪‬ﻣﻮو ﺋ‪‬و ﺑ‪‬ﮔﺎﻧ‪‬ی ﻟ‪ ‬ﯾﺎﺳﺎی ﺳﺰاداﻧﺪا ﺷ‪‬رﻋﯿﯿ‪‬ت ﺑ‪ ‬ھ‪‬واردن دژی ژﻧﺎن دەدەن‪.‬‬ ‫ﺟﺎڕﻧﺎﻣ‪‬ی ﺳ‪‬ﯾﻨ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن‬ ‫ﺋ‪‬و ﺑ‪‬ﮕﺎﻧﺎﻣ‪‬ﯾ‪‬ش ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪١٩٩٣‬ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن رﻳﮑﺨﺮاوی ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە ﯾ‪‬ﮐﮕﺮﺗﻮووەﮐﺎﻧ‪‬وە ﺑ‪‬و ﮐﺮاوەﺗ‪‬وە و ﻟ‪ ٦ ‬ﻣﺎددە ﭘ‪‬ﮑﮫﺎﺗﻮە‪....‬‬ ‫ﺑ‪‬ﮕ‪‬ﻧﺎﻣ‪‬ی ﻧ‪‬ﻮﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯽ ﻣﺎﻓ‪ ‬ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﮐﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ و ﮐﻮﻟﺘﻮورﯾﯿ‪‬ﮐﺎن‬ ‫ﻟ‪‬و ﺑ‪‬ﮕ‪‬ﻧــﺎﻣ‪‬ﯾ‪‬دا ﮐ‪ ‬ﺳــﺎ‪‬ﯽ ‪ ١٩٦٦‬ﭘ‪‬ﺳــ‪‬ﻧﺪ ﮐــﺮاوە داوا ﻟ‪ ‬و‪‬ﺗــﺎﻧﯽ ﺋ‪‬ﻧــﺪام دەﮐــﺎ ﮐ‪ ‬ﯾ‪‬ﮐﺴــﺎﻧﯽ ژن و ﭘﯿــﺎو ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣــﻮو ﻣــﺎﻓ‪ ‬ﺋــﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﮐــﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ و ﮐﻮﻟﺘﻮورﯾﯿ‪‬ﮐــﺎن رەﭼــﺎو ﺑــﮑ‪‬ن‪ .‬ھ‪‬روەھــﺎ‬ ‫ﺑ‪‬ﮕ‪‬ﻧﺎﻣ‪‬ﮐ‪ ‬ﺑﺎس ﻟ‪ ‬ﻣﻮوﭼ‪‬ی ﺑ‪‬راﺑ‪‬ر ﺑﯚ ﮐﺎری ﺑ‪‬راﺑ‪‬ری ژن و ﭘﯿﺎو دەﮐﺎ‪.‬‬ ‫ﮐﯚڕی ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە ﯾ‪‬ﮐﮕﺮﺗﻮوەﮐﺎن ﺳ‪‬ﺑﺎرەت ﺑ‪ ‬ﭘﺮﺳﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﭼ‪‬ﻧﺪﯾﻦ ھ‪‬ﻧﮕﺎوی ﮔﺮﯾﻨﮕﯽ ﻧﺎوە ﮐ‪ ‬ﺋﺎﻣﺎژە ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﻧﺪ‪‬ﮑﯿﺎن دەﮐ‪‬ﯾﻦ‪:‬‬ ‫ﮐﯚڕی ﮔﺸﺘﯿﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە ﯾ‪‬ﮐﮕﺮﺗﻮوەﮐﺎن ﻟ‪ ١٩ ‬د‪‬ﺴﺎﻣﺒﺮی ‪ ١٩٩٣‬ﺟﺎڕﻧﺎﻣ‪‬ی ﺳ‪‬ﯾﻨ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺳ‪‬ﻧﺪ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫• ﻟ‪ ١٧ ‬د‪‬ﺴﺎﻣﺒﺮی ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ ،١٩٩٩‬ﮐﯚڕی ﮔﺸﺘﯽ رۆژی ‪٢٥‬ی ﻧﯚﭬﺎﻣﺒﺮی وەک رۆژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ﺳ‪‬ﯾﻨ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن دﯾﺎری ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪8 :‬‬

‫‪Page : 8‬‬

‫ﭼﺎوەڕواﻧﯿــﺎن ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر ﭘــﻠ‪ ‬و ﭘ‪‬ﮕ‪‬ﯾ‪‬ﮐــﯽ ﮐــﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ داﺑــﻦ ﯾ‪‬ﮐﺴــﺎن ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ھ‪‬ﻣــﺎن ﭘــﻠ‪ ‬و ﭘــﺎﯾ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻧــﺎو ﭘﯿــﺎوان دا ھ‪‬ﺴــﻮﮐ‪‬وﺗﯿﺎن ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺑﮑــﺮێ‪ .‬ﺑ‪‬م ﮐﻮﻟﺘــﻮوری ﭘﯿﺎوﺳــﺎﻻر ﻟ‪‬ﺮەﺷــﺪا ﺑ‪‬‬ ‫ﯾ‪‬ﮐﺴﺎﻧﯽ رەﻓﺘﺎر ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ژن و ﭘﯿﺎودا ﻧﺎﮐﺎ‪ .‬ژﻧ‪‬ﮑﯽ دوﮐﺘﻮر و ﻣﻮھ‪‬ﻧﺪﯾﺲ ﯾﺎن ﺧﺎوەن ھ‪‬ر ﭘﻠ‪‬ﯾ‪‬ﮐـﯽ ﺑ‪‬رزی ﮐـﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ ﺗـﺮ ﺑﺎرﺗ‪‬ﻗـﺎی ﭘـ‪‬ﮕ‪ ‬ﮐـﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯿﯿ‪‬ﮐ‪‬ی ھ‪‬ﺴـﻮﮐ‪‬وﺗﯽ ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﻧـﺎﮐﺮێ و ﺋ‪‬وە‬ ‫دەﺑ‪‬ﺘ‪ ‬ﻓﺸﺎر‪‬ﮑﯽ دەرووﻧﯽ ﺑﯚ ﺳ‪‬ر ژن و ﺋﺎزاری دەدا‪ .‬ﻟﯚﻣ‪ ‬و ﺳ‪‬رزەﻧﺸﺖ ﮐﺮدﻧﯽ ژﻧﺎﻧﯿﺶ دەﮐ‪‬و‪‬ﺘ‪ ‬ﺧﺎﻧ‪‬ی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دەرووﻧﯿﯿ‪‬وە‪ .‬ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬ژ‪‬ﺮ ﺋ‪‬و ﻓﺸﺎراﻧ‪‬دا ﻣﺘﻤﺎﻧ‪ ‬ﺑ‪‬ﺧﯚ ﺑـﻮون ﻟ‪ ‬دەﺳـﺖ دەدەن‬ ‫و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﺑ‪ ‬ﺷ‪‬ﻮەی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﻟ‪ ‬ﭼﺎﻻﮐﯿﯿ‪ ‬ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﮐﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯿﯿ‪‬ﮐﺎﻧﺪا ﺑ‪‬ﺷﺪار ﺑﻦ‪.‬‬ ‫ﻓﺮەژﻧﯽ ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﮑﯽ ﺗﺮ ﻟ‪‬و ھﯚﮐﺎراﻧ‪‬ﯾ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دەرووﻧﯽ دەژﻣ‪‬ﺮدرێ و ﺳﻮوﮐﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪ ‬رەﮔ‪‬زی ﻣ‪‬ﯿ‪ ‬و ﺑ‪ ‬ﺗﺎﯾﺒ‪‬ت ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎی ﺋ‪‬ﻤ‪‬دا زۆر ﺑﺎوە‪.‬‬ ‫ﻟ‪ ‬دەرەوەی ﺧ‪‬ﺰان‪ ،‬واﺗ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـﺎش ژﻧـﺎن ﺑ‪‬رەوڕووی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دەرووﻧـﯽ دەﺑـﻨ‪‬وە‪ ،‬دەرﻓ‪‬ﺗ‪‬ﮐـﺎﻧﯽ ﺧﻮ‪‬ﻨـﺪن‪ ،‬ﮐـﺎر ﮐـﺮدن‪ ،‬ﮔ‪‬ڕان‪ ،‬دەرﮐ‪‬وﺗـﻦ و زۆر ﺑـﻮاری دﯾـﮑ‪‬ش ﺑـﯚ ژﻧـﺎن زۆر ﻻوازﺗـﺮە ﻟ‪‬‬ ‫ﭘﯿﺎوان‪ .‬ﺷﺎﻧﺴﯽ ژﻧ‪‬ﮑﯽ ﻟ‪‬ﮫﺎﺗﻮو ﻟ‪ ‬دەزﮔﺎﯾ‪‬ﮐﯽ ﺣﮑﻮﻣﯽ ﯾﺎن داﻣ‪‬زراوەﯾ‪‬ﮐﯽ ﮐ‪‬رﺗﯽ ﺗﺎﯾﺒ‪‬ت ﺑﯚ ﮔ‪‬ﯾﺸﺘﻦ ﺑ‪ ‬ﭘﻠ‪‬ی ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮەﺑ‪‬ر ﯾﺎن ﭘﯚﺳﺘ‪‬ﮑﯽ وەزﯾﻔﯽ زۆر ﮐ‪‬ﻣﺘﺮە ﻟ‪ ‬ﭘﯿﺎو‪‬ﮏ ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﻣﺎن ﻟ‪‬ﮫﺎﺗﻮوﯾﯿ‪‬وە‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺳ‪‬ﮑﺴﯽ‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺳ‪‬ﮑﺴﯽ ھ‪‬ر ﭼ‪‬ﺷﻨ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮەﻧﺪﯾﯿ‪‬ﮐﯽ ﺳ‪‬ﮑﺴﯽ ﭘﯿﺎوە ﻟ‪ ‬ﮔ‪‬ڵ ژن ﺑ‪ ‬ﺑـ‪ ‬وﯾﺴـﺘﯽ ژن‪ .‬ﮐ‪ ‬ھ‪‬م ﻟ‪ ‬ﺧ‪‬ﺰاﻧـﺪا روو دەدات و ھ‪‬م ﻟ‪ ‬دەرەوەی ﺧ‪‬ـﺰان واﺗ‪ ‬ﺷـﻮ‪‬ﻨﯽ ﮐـﺎر‪ ،‬ﺧﻮ‪‬ﻨـﺪن و ﺑ‪ ‬ﮔﺸـﺘﯽ ﻟ‪‬‬ ‫ﻧﺎو ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎدا‪ .‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺳ‪‬ﮑﺴﯽ ﻧﺎو ﺧ‪‬ﺰان ﮐ‪‬ﻣﺘﺮ دەﺑ‪‬ﺘ‪ ‬ﺟ‪‬ﮕﺎی ﺑﺎس و ﻟ‪‬ﮑﯚ‪‬ﯿﻨ‪‬وە و ﺋﺎﻣﺎرەﮐﺎن ﻟ‪‬و ﭘ‪‬ﻮەﻧﺪﯾﯿ‪ ‬زۆرداراﻧ‪ ‬ﺳ‪‬ﮑﺴﯿ‪‬ی ﻧﺎو ﺧ‪‬ـﺰان زۆر ﮐ‪‬م و ﯾـﺎن دوورن ﻟ‪ ‬راﺳـﺘﯿﯿ‪‬وە‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ر‬ ‫ﺋ‪‬وەی ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ر دوو ھﯚی ﺗﺮس و ﺷ‪‬رم ﺋﺎﻣﺎدە ﻧﯿﻦ ﺋ‪‬و ﭘ‪‬ﻮەﻧﺪﯾﯿﺎﻧ‪ ‬ﺑﺪرﮐ‪‬ﻨﻦ‪.‬‬ ‫ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ﭽ‪‬واﻧ‪‬وە دەﺗﻮاﻧﯿﻦ ﺑ‪‬ﯿﻦ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺳ‪‬ﮑﺴﯽ ﻟ‪ ‬ﻧﺎو ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎ ﺑﯚﺗ‪ ‬دﯾﺎردە و ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮو ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎ ﭘ‪‬ﺸﮑ‪‬وﺗﻮو و دواﮐ‪‬وﺗﻮوەﮐﺎﻧﺪا دەﺑﯿﻨـﺪرێ‪ .‬ﺑ‪ ‬ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ت ﻟ‪ ‬ﺷـﻮ‪‬ﻨﯽ ﮐـﺎردا ﺋ‪‬و دﯾـﺎردەﯾ‪ ‬زۆرە‬ ‫و ﺋﺎﻣﺎری ﺟﯚراوﺟﯚر ﻟ‪‬و ﺑﺎرەوە ﺑ‪‬و ﺑﯚﺗ‪‬وە‪ .‬ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ﯽ ﺋ‪‬و ﺋﺎﻣﺎراﻧ‪ ‬ﺑ‪‬رﭘﺮﺳـﺎن و ﺑ‪‬ڕ‪‬ـﻮەﺑ‪‬راﻧﯽ ﻓ‪‬رﻣـﺎﻧﮕ‪ ‬و داﻣ‪‬زراوە ﭘﯿﺸـ‪‬ﯾﯿ‪‬ﮐﺎن ﺑ‪ ‬ھ‪‬ڕەﺷـ‪‬ی دەرﮐـﺮدن ﯾـﺎن ﻟـ‪ ‬ﺋ‪‬ﺳـﺘﺎﻧﺪﻧ‪‬وەی ﺋﯿﻤﺘﯿـﺎزی وەک‬ ‫دەرﻣﺎ‪ ‬و ﭘﺎداش ﯾﺎن ﺑ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ دان ﺑ‪ ‬داﻧﯽ ﺋﯿﻤﺘﯿﺎز ژﻧﺎن ﻧﺎﭼﺎر ﺑ‪ ‬رازی ﺑﻮون ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ﻮەﻧﺪی ﺳ‪‬ﮑﺴﯽ دەﮐ‪‬ن‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺳ‪‬ﮑﺴﯽ ﺧﯚی داﺑ‪‬ش دەﺑ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﺳ‪‬ر ﺋـﺎزاری ﺳ‪‬ﮑﺴـﯽ و دەﺳـﺘﺪر‪‬ﮋی ﺳ‪‬ﮑﺴـﯽ‪ ،‬ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻣ‪‬ورﯾـﺪی دووەﻣـﺪا ﺑـﯚ ﮔ‪‬ﯾﺸـﺘﻦ ﺑ‪ ‬ﺋﺎﻣـﺎﻧﺠﯽ ﺳ‪‬ﮑﺴـﯽ ﻟ‪ ‬ھ‪‬ـﺰ و زۆر ﮐ‪‬ـﮏ وەردەﮔﯿـﺮێ و ﯾ‪‬ﮐـ‪‬ﮑ‪ ‬ﻟ‪‬‬ ‫درﻧﺪاﻧ‪‬ﺗﺮﯾﻦ ﺟﯚری رەﻓﺘﺎری ﭘﯿﺎو دژی ژن و ﮐﺎرﯾﮕ‪‬رﯾﯽ ﻧ‪‬رﻳﻨﯿﯽ ﻗﻮوڵ ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬ر رووح و رەواﻧﯽ ژن دادەﻧ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺳ‪‬ﮑﺴﯽ ﯾ‪‬ﮐ‪‬ـﮏ ﻟ‪ ‬ﺗﺮﺳـﻨﺎﮐﺘﺮﯾﻦ ﺟﯚرەﮐـﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧـﺎﻧ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ت ﻟ‪ ‬ﮐـﺎﺗﯽ ﺷـ‪‬ڕەﮐﺎن دا ر‪‬ـﮋەﮐ‪‬ی ﺑ‪‬رز دەﺑ‪‬ـﺘ‪‬وە‪ ،‬ﺑـﯚ و‪‬ـﻨ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣـﺎری ﮐﯚﻧﮕـﯚ ﻟ‪ ‬ﻣـﺎوەی ‪ ١٣‬ﺳـﺎل دا‬ ‫دووﺳ‪‬د ھ‪‬زار ژن دەﺳﺘﺪر‪‬ﮋی ﺳﯿﮑﺴﯿﺎن ﮐﺮاوەﺗ‪ ‬ﺳ‪‬ر‪ ،‬ﮐ‪ ‬ر‪‬ﮑﺨﺮاوە ﻧ‪‬ﻮدەوﻟ‪‬ﺗﯿﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯽ داﮐﯚﮐﯿﮑﺎری ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮوڤ ﺋ‪‬و دﯾﺎردەﯾ‪‬ﯾﺎن وەﮐﻮ ﺗﺎوان دژی ﻣﺮۆﭬﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ﻧﺎﺳﺎﻧﺪوە و ﺟ‪‬ﺧﺘﯿﺎن ﻟ‪‬ﺳ‪‬ر دوو ﺷﺖ‬ ‫ﮐﺮدووە‪.‬‬ ‫ﯾ‪‬ﮐ‪‬م‪ :‬ﭘ‪‬ﻟﮑ‪‬ﺸﮑﺮدﻧﯽ ﺗﺎواﻧﺒﺎراﻧﯽ دەﺳﺘﺪر‪‬ﮋی ﺳ‪‬ﮑﺴﯽ و ھﯚﮐﺎرەﮐﺎﻧﯽ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯽ ﺑﻮوﻧﯽ ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬ﮐﺎﺗﯽ ﺷ‪‬ردا ﺑﯚ ﺑ‪‬ردەم دادﮔﺎ و ﻟﯿﮑﯚﻟﯿﻨ‪‬وە و ﺳﺰادان‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬داﺑﯿﻦ ﮐﺮدﻧﯽ ﯾﺎرﻣ‪‬ﺗﯽ ﺟﯚراوﺟﯚر ﺑﯚ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﺎﻧﯽ ﺋ‪‬و ﺟﯚرە ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾ‪ ‬ﺑﯚ وﯾﻨ‪ ‬ﯾﺎرﻣ‪‬ﺗﯽ دەرﻣﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺰﯾﺸﮑﯽ‪ ،‬دەرووﻧﯽ‪ ،‬ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﺋﺎﺑﻮوری‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﮐﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪﻧ‪‬وەی ژن ﻟ‪ ‬ژ‪‬ﺮ ﺳﻮ‪‬ﺘ‪ ‬و ھ‪‬ژﻣﯚﻧﯽ ﭘﯿﺎودا ﻟ‪ ‬ﻧﺎو ﺧ‪‬ﺰان و ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎدا و ﺑـ‪ ‬ﺣـﻮرﻣ‪‬ﺗﯽ ﮐـﺮدن ﺑ‪ ‬ﺋ‪‬رﮐ‪ ‬ﺗﺎﮐ‪‬ﮐ‪‬ﺳـﯽ و ﮐﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯿﯿ‪‬ﮐـﺎﻧﯽ ژن و زا‪‬ﺒـﻮون ﺑ‪ ‬ﺳـ‪‬رﯾﺎن دا ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن رەﮔ‪‬زی‬ ‫ﻧ‪‬ﺮﯾﻨ‪‬وە ﺑ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﮐﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ دەژﻣ‪‬ﺮدرێ‪.‬‬ ‫ﺑ‪‬ﺒ‪‬ش ﮐﺮدﻧﯽ ژن ﻟ‪ ‬ﺋﺎزادﯾﯿ‪‬ﮐﺎن ﺑ‪ ‬ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ ﺋﺎزادی ھ‪‬ﺒﮋاردﻧﯽ ھﺎوﺳ‪‬ر‪ ،‬ﺋﺎزادی ھ‪‬ﺒﮋاردﻧﯽ ﮐﺎر‪ ،‬ﻓﺮە ژﻧﯽ‪ ،‬داﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﺟﯿﺎﺑﻮوﻧ‪‬وە ﺑ‪ ‬ﭘﯿﺎو ھ‪‬رﮐﺎت ﺑﯿﮫ‪‬وێ و زۆر ﻧﻤـﻮوﻧ‪‬ی ﺗـﺮ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی‬ ‫ﮐﯚﻣ‪‬ﻻﯾ‪‬ﺗﯿﻦ‪.‬‬ ‫ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎی ﺋ‪‬ﻤ‪‬دا وەک زۆرﺑ‪‬ی ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎ رۆژھ‪‬ﻻﺗﯿﯿ‪‬ﮐﺎن ھ‪‬وڵ دەدرێ رۆ‪‬ـﯽ ژن ﮐـﻮرت ﺑﮑـﺮ‪‬ﺘ‪‬وە ﻟ‪ ‬ﻣﻨـﺪاڵ ﺑـﻮون و ﺑ‪‬ﺧ‪‬ـﻮ ﮐﺮدﻧـﯽ ﻣﻨـﺪاڵ و رازی ﮐﺮدﻧـﯽ د‪‬ـﯽ ﻣ‪‬ـﺮد و ﺑـﺎب و ﺑـﺮا و ﺑ‪ ‬ﮔﺸـﺘﯽ‬ ‫ﻣﺎﻧ‪‬وە ﻟ‪ ‬ﻣﺎڵ و رەﮔ‪‬ﻧ‪‬دان ﺑ‪ ‬ﭼﻮوﻧ‪ ‬دەری ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬ﻣﺎڵ و ﺋﯿﺰن ﻧ‪‬دان ﺑ‪‬وەی ژﻧﺎن ﺑﯿﺮورای ﺧﯚﯾﺎن دەرﺑﺒ‪‬ن و ھ‪‬روەھﺎ ﻣ‪‬ﺳ‪‬ﻟ‪‬ی ﻧﺎﻣﻮوس و ﻋ‪‬ﯾﺒ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻻﯾﺎن ﭘﯿﺎوەوە ﭘ‪‬ﻨﺎﺳ‪ ‬دەﮐﺮ‪‬ﻦ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺋﺎﺑﻮوری‬ ‫ﮐﯚﻧﺘ‪‬ۆ‪‬ﯽ ﮐ‪‬ل و ﭘ‪‬ل و ﻣﺎڵ و ﺳﺎﻣﺎن ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﻟﮕﺎی ﺋ‪‬ﻤ‪‬دا ﺗﺎ رادەﯾ‪‬ﮐﯽ زۆر ﻟ‪ ‬دەﺳﺖ ﭘﯿﺎوان داﯾ‪ ‬و ژن ھﯿﭻ دەﺳ‪‬ﺗ‪‬ﮑﯽ ﺑ‪ ‬ﺳ‪‬رﯾﺎﻧ‪‬وە ﻧﯿﯿ‪ ،‬ﺗ‪‬ﻧﺎﻧ‪‬ت زۆر ﺟﺎر ﺋ‪‬و ژﻧـﺎﻧ‪‬ی ﺧﯚﯾـﺎن ﮐـﺎر دەﮐ‪‬ن‬ ‫و ﻣﻮوﭼ‪‬ش وەردەﮔﺮن و ﯾﺎن ﺑ‪‬رھ‪‬ﻣﯿﺎن ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﻧﺎﺗﻮاﻧﻦ ﺧﯚﯾﺎن ﺑ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﺋﯿﺰﻧﯽ ﺑﺎب‪ ،‬ﺑﺮا ﯾﺎن ھﺎوﺳ‪‬رەﮐﺎﻧﯿﺎﻧ‪‬وە ﺑ‪ ‬ﮐﺎری ﺑ‪‬ﻨﻦ‪.‬‬ ‫ﻣﯿﺮاﺗﯿﺶ ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﮑ‪ ‬ﻟ‪‬و ﺑﺎﺑ‪‬ﺗﺎﻧ‪‬ی ﮐ‪ ‬ژن ﺗ‪‬ﯿﺪا زەرەرﻣ‪‬ﻧﺪی ﯾ‪‬ﮐ‪‬ﻣ‪ ‬و ﺑ‪ ‬ﺋ‪‬ﻧﺪازەی ﻧﯿﻮەی ﭘﯿﺎو ﻟ‪‬ﯽ ﺑ‪‬ھﺮەﻣ‪‬ﻧﺪ دەﺑ‪.‬‬ ‫ﺳ‪‬رﺑ‪‬ﺧﯚﯾﯽ ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ ژن ﻟ‪ ‬زۆرﺑ‪‬ی و‪‬ﺗ‪ ‬ﭘ‪‬ﺸﮑ‪‬وﺗﻮوەﮐﺎﻧﺪا ﺳ‪‬رەﺗﺎی ﺋﺎزاد ﺑﻮوﻧﯽ ژن و ﮔ‪‬ﯾﺸﺘﻨﯽ ﺑ‪ ‬ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺑﻮوە‪ .‬ﺑ‪ ‬واﺗﺎﯾ‪‬ﮐﯽ دﯾـﮑ‪ ‬ﺗـﺎ ﺋ‪‬و ﮐـﺎﺗ‪‬ی ژﻧـﺎن ﻟ‪ ‬ﺑـﻮاری ﺋـﺎﺑﻮورﯾﯿ‪‬وە ﺑ‪‬ﺳـﺘﺮاوە‬ ‫ﺑـﻦ ﺑ‪ ‬ﭘﯿــﺎواﻧ‪‬وە‪ ،‬ﮐـﯚﯾﻠ‪ ‬ﺑﻮوﻧﯿــﺎن در‪‬ـﮋ دەﺑ‪‬ــﺘ‪‬وە و ﻧـﺎﺗﻮاﻧﻦ ﺑﯿــﺮ ﻟ‪ ‬ﯾ‪‬ﮐﺴـﺎﻧﯽ ﺑــﮑ‪‬ﻧ‪‬وە‪ .‬ﭘــﻠ‪‬ی ﺋـﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﭘــﻠ‪‬ی ﺳﯿﺎﺳـﯽ و ﮐــﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ و ﮐﻮﻟﺘـﻮوری دەدا ﺑ‪ ‬ژﻧــﺎن و ﺑ‪‬ﺷـﺪارﯾﺎن دەﮐــﺎ ﻟ‪ ‬ھ‪‬ﻣــﻮو‬ ‫رەھ‪‬ﻧﺪەﮐﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣ‪‬ﻟﮕﺎدا‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪7 :‬‬

‫‪Page : 7‬‬

‫ﭼ‪‬ﻧﺪﯾﻦ ﻣﺎﻧﮓ ﺋﺎزار و ﺋ‪‬ﺷﮑ‪‬ﻧﺠ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺳﯿﺎﭼﺎ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﺋ‪‬و رژ‪‬ﻤ‪‬دا ﮐﻮژران‪ .‬ﺧﻮﺷﮑﯽ ﭼـﻮارەﻣﯽ ﻣﯿﺮاﺑـﺎل ﺑ‪ ‬ﻧـﺎوی ﺋـﺎدﻻ ﻣﯿﺮاﺑـﺎل ‪ ٢١‬ﺳـﺎڵ دواﺗـﺮ واﺗ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺳـﺎ‪‬ﯽ ‪ ١٩٨١‬ﻟ‪ ‬ﮐﯚﺑـﻮوﻧ‪‬وەﯾ‪‬ﮐﯽ ﺑ‪‬رﯾـﻦ دا ﻟ‪‬‬ ‫ﺷﺎری ﺑﯚﮔﯚﺗﺎی ﭘ‪‬ﺘ‪‬ﺧﺘﯽ ﮐﯚﻟﯚﻣﺒﯿﺎ ﮐ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﺑ‪‬ﺷﺪارﯾﯽ داﮐﯚﮐﯿﮑﺎراﻧﯽ ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬ﺋ‪‬ﻣﺮﯾﮑﺎی ﻻﺗﯿﻦ و ﻟ‪ ‬ﻧﺎوﭼ‪‬ی ﮐﺎراﺋﯿﺐ ﭘ‪‬ﮑﮫﺎت‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎری ﮐـﺮد رۆژی ﮐـﻮژراﻧﯽ ﺧﻮﺷـﮑﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮاﺑـﺎل وەک رۆژی‬ ‫رەﺗﮑـﺮدﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪‬راﻣـﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬ژﻧـﺎن ﺑﻨﺎﺳـﺮ‪‬ﺖ‪ .‬ﻟ‪١٧ ‬ی د‪‬ﺴــﺎﻣﺒﺮی ‪ ،١٩٩٩‬ﮐـﯚڕی ﮔﺸـﺘﯿﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە ﯾ‪‬ﮐﮕﺮﺗﻮوەﮐـﺎن رۆژی ‪٢٥‬ی ﻧﯚﭬــﺎﻣﺒﺮ واﺗ‪ ‬رۆژی ﮐـﻮژراﻧﯽ ﺧﻮﺷـﮑﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮاﺑــﺎﻟﯽ وەک "رۆژی‬ ‫ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ﺧ‪‬ﺑﺎت دژی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪‬راﻣﺒ‪‬ر ﺑ‪ ‬ژﻧﺎن" ﻧﺎود‪‬ﺮ ﮐﺮد‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﺑﻤﺎﻧ‪‬وێ ﭘ‪‬ﻨﺎﺳ‪‬ﯾ‪‬ﮐﯽ ﺗﺎ رادەﯾ‪‬ک ﮔﺸﺘﮕﯿﺮ ﺑﮑ‪‬ﯾﻦ ﻟ‪ ‬دﯾـﺎردەی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧـﺎن‪ ،‬ﺗﻮوﺷـﯽ ﺋـﺎ‪‬ﯚزی و ﮔﺮﻓﺘـﯽ زۆر دەﺑـﯿﻦ ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ر ﺋ‪‬وەی ﺷـ‪‬ﻮازەﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻟ‪ ‬رووی ﮐـﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ‪،‬‬ ‫ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻓ‪‬رھ‪‬ﻧﮕﯽ و ھ‪‬روەھﺎ ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎﯾ‪‬ﮐ‪‬وە ﺑﯚ ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎﯾ‪‬ﮐﯽ ﺗﺮ ﺟﯿﺎوازی ھ‪‬ﯾ‪.‬‬ ‫ﻟ‪ ‬راﮔ‪‬ﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ﻧ‪‬ھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﮔﺸﺖ ﺷ‪‬ﻮازەﮐﺎﻧﯽ ﺟﯿﺎﮐﺎری دژی ژﻧﺎن ﮐ‪ ‬ﭘ‪‬ﻨﺎﺳ‪‬ﯾ‪‬ﮐﯽ ﺟ‪‬ﮕﺮﺗﻮوﯾ‪ ‬و ﺟ‪‬ﯽ ﭘ‪‬ﺳ‪‬ﻧﺪی ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﮑﯽ زۆر ﻟ‪ ‬ﭼﺎﻻﮐﺎﻧﯽ ژﻧ‪ ‬ﺑ‪‬م ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪ ‬ﭘ‪‬ﻨﺎﺳ‪‬ی ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧـﺎن‬ ‫ﮐﺮاوە‪:‬‬ ‫"ھ‪‬ر ﮐﺮدەوەﯾ‪‬ﮐﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋ ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬ر ﺑﻨ‪‬ﻣﺎر رەﮔ‪‬ز ﮐ‪ ‬ﺑﺒ‪‬ﺘ‪ ‬ھﯚی ﺋﺎزاردان و زﯾﺎن ﭘ‪‬ﮕ‪‬ﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯽ‪ ،‬ﺟﻨﺴﯽ ﯾﺎن دەرووﻧﯽ ژﻧﺎن ﯾﺎن ﻟ‪‬واﻧ‪‬ﯾ‪ ‬ﺑﺒ‪‬ﺘ‪ ‬ﭘﺎ‪‬ﻨ‪‬ر ﺑﯚ ﺋ‪‬م ﺟﯚرە ﺋﺎزار و زﯾﺎﻧﺎﻧ‪،‬‬ ‫ھ‪‬ڕەﺷ‪ ‬ﯾﺎن ﮐﺮدەوەی ھﺎوﺷ‪‬ﻮە‪ ،‬زۆری ﮐﺮدن ﻟ‪ ‬ژﻧـﺎن‪ ،‬ﺑ‪‬ـﺒ‪‬ش ﮐﺮدﻧـﯽ زۆرداراﻧ‪‬ی ﺋ‪‬وان ﻟ‪ ‬ﺋـﺎزادی چ ﻟ‪ ‬ﭼﻮارﭼ‪‬ـﻮەی ژﯾـﺎن ﮔﺸـﺘﯽ ﯾـﺎن ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ روو ﺑـﺪات دەﮐ‪‬وەﺗ‪ ‬ﺧـﺎﻧ‪‬ی رەﻓﺘـﺎر و ﮐـﺮدەوەی‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋاﻧ‪ ‬دژی ژﻧﺎن‪".‬‬ ‫ﺑﻪﮔﺸﺘﯽ ﻟ‪ ‬ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﺎی ﺑﺎوك ﺳﺎﻻردا ﻛﻪ ﭘﯿﺎو ﺧﺎوهن دهﺳﻪﻻﺗﯽ ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ رهھﺎﯾﻪ ‪ ،‬ھﻪﻣﻮو ﺟﯚره ﺋﺎﻟﯿﻪﺗﻪﻛﺎﻧﯽ وهك ﺋﺎﺑﻮری و ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ و رۆﺷﻨﺒﯿﺮی ﺑﻪﻛﺎردهﺧﺎت ﺑﯚ دهﺳﺖ ﺑﻪﺳﺮاﮔﺮﺗﻨﯽ ﺧ‪‬ﺰان‪.‬‬ ‫ﺟﯚرەﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی‬ ‫ﭼ‪‬ﻧﺪﯾﻦ ﺟﯚر ﭘﯚﻟ‪‬ﻦ ﺑ‪‬ﻧﺪی ﺑﯚ ﺟﯚرەﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﮐﺮاوە ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬زۆرﺑ‪‬ﯾﺎن دا ﺋ‪‬م ﭼ‪‬ﻧﺪ ﺷ‪‬ﻮازە ﮐ‪ ‬ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﺑﺎﺳﯿﺎن دەﮐ‪‬ﯾﻦ دووﺑﺎرە ﺑﯚﺗ‪‬وە‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯽ‬ ‫ھ‪‬ﻣﻮو ﺋ‪‬و رەﻓﺘﺎر و ھ‪‬ﺴﻮﮐ‪‬وﺗﺎﻧ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺧﯚ دەﮔﺮێ ﮐ‪ ‬دەﺑ‪‬ﺘ‪ ‬ھﯚی ﺋـﺎزاردان و زﯾـﺎن ﭘ‪‬ﮕ‪‬ﯾﺎﻧـﺪﻧﯽ ﺟ‪‬ﺳـﺘ‪‬ﯾﯽ و ﯾـﺎن ﮐﻮﺷـﺘﻨﯽ ژن‪ ،‬ﺟـﺎ ﺋ‪‬و ﺋـﺎزارە ﺑ‪ ‬دەﺳـﺖ ﯾـﺎن ﺑ‪ ‬ھ‪‬ر ﺋـﺎﻣﺮاز‪‬ﮑﯽ ﺗـﺮ ﺑ‪‬ـﺖ‪ .‬ﺋ‪‬و‬ ‫رەﻓﺘﺎراﻧ‪ ‬ﺑﺮﯾﺘﯿﻦ ﻟ‪ ‬ﻟ‪‬ﺪان‪ ،‬ﺧﻨﮑﺎﻧﺪن‪ ،‬ﮔﻮﻟﻠ‪ ‬ﺑﺎران ﮐﺮدن‪ ،‬ﺧ‪‬ﺗ‪‬ﻧ‪ ‬ﮐﺮدن و زۆر رەﻓﺘـﺎری دﯾـﮑ‪‬ی ﻟ‪‬م ﭼ‪‬ﺷـﻨ‪ .‬ﺋ‪‬م ﭼ‪‬ﺷـﻨ‪ ‬رەﻓﺘـﺎراﻧ‪ ‬دەﭼـﻨ‪ ‬ﺧـﺎﻧ‪‬ی ﭘ‪‬ﺸـ‪‬ﻞ ﮐﺮدﻧـﯽ ﻣـﺎﻓﯽ ﻣـﺮۆﭬ‪‬وەو ﻧﺎﺗ‪‬ﺑﺎﯾﯿـﺎن‬ ‫ھ‪‬ﯾ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﮔ‪‬ڵ ﺑﻨ‪‬ﻣﺎﮐﺎﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ‪ .‬ﻟ‪ ‬ﺟﺎڕﻧﺎﻣ‪‬ی ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆﭬﺪا ھﺎﺗﻮە "ﻧﺎﺑ‪ ‬ھﯿﭻ ﮐ‪‬س ﺋ‪‬ﺷﮑ‪‬ﻧﺠ‪ ‬ﺑﺪرێ ﯾﺎن ﺑﮑ‪‬و‪‬ﺘ‪ ‬ﺑ‪‬ر رەﻓﺘﺎر و ﺳﺰای زۆرداراﻧ‪ ‬ﯾﺎن ﻧﺎﻣﺮۆﭬﺎﻧ‪ ،‬و ﯾـﺎن ﺳـﻮوﮐﺎﯾ‪‬ﺗﯽ‬ ‫ﭘ‪‬ﮑﺮدن‪ ".‬ﺑ‪‬و ﭘ‪‬ﯿ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟ‪‬ﺳﺘ‪‬ﯾﯽ راﺳﺘ‪‬وﺧﯚ ﭘ‪‬ﺸ‪‬ﻞ ﮐﺮدﻧﯽ ﻣﺎﻓ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ﻣﺮۆﭬ‪ ‬و دەﺑ‪ ‬ﺑﯚ ﺋ‪‬و ﮐ‪‬ﺳﺎﻧ‪‬ی ﺋ‪‬م ﭼ‪‬ﺷﻨ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪‬ﮐﺎر د‪‬ﻨﻦ ﺑ‪‬دواداﭼﻮوﻧﯽ ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﺑﮑﺮێ‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬و ﺟﯚرە ﻟ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎی ﺋ‪‬ﻤ‪‬دا ﺑ‪ ‬ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪‬ﮐﯽ ﺑ‪‬ردەوام و رۆژاﻧ‪ ‬دەﺑﯿﻨﺪرێ و زۆر ﺟﺎر ﮐﺎرەﺳﺎﺗﯽ د‪‬ﺘ‪‬ز‪‬ﻨـﯽ ﻟ‪‬ـﺪەﮐ‪‬و‪‬ﺘ‪‬وە‪ .‬ﺑ‪ ‬ﭼﺎوﭘ‪‬ﺪاﺧﺸـﺎﻧﺪﻧ‪‬ﮏ ﺑ‪ ‬راﮔ‪‬ﯾ‪‬ﻧ‪ ‬ﮐﻮردﯾﯿ‪‬ﮐـﺎن رۆژاﻧ‪‬‬ ‫ﺑ‪ ‬دەﯾﺎن ﻧﻤﻮوﻧ‪ ‬ﻟ‪‬و ﭼ‪‬ﺷﻨ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺎﻧ‪ ‬دەﺑﯿﻨﯿﻦ‪.‬‬ ‫ﺋ‪‬م ھ‪‬ﺴﻮﮐ‪‬وﺗ‪ ‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ژن ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن رەﮔ‪‬زی ﻧ‪‬ﺮەوە ﺑ‪‬رھ‪‬ﻣﯽ ﺋ‪‬و ﺗﻴﮕ‪‬ﯾﺸﺘﻨ‪‬ﯾ‪ ‬ﮐ‪ ‬ژن ﺑ‪‬ﺷ‪‬ﮑ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻣ‪‬ﮏ و ﻣﺎ‪‬ﯽ ﭘﯿﺎو و دەﺑ‪ ‬ﺑ‪ ‬وﯾﺴﺘﯽ ﭘﯿـﺎو ھ‪‬ﺴـﻮﮐ‪‬وت ﺑﮑـﺎ‪ ،‬ﺷـ‪‬ﻮازی داﻧﯿﺸـﺘﻦ و ھ‪‬ﺳـﺘﺎن و‬ ‫ﺑﯿﺮﮐﺮدﻧ‪‬وەی ﺑ‪‬و ﺟﯚە ﺑ‪ ‬ﮐ‪ ‬ﭘﯿﺎو ﺣ‪‬زی ﻟ‪‬ﺪەﮐﺎ‪ .‬ھ‪‬ر ﻻداﻧ‪‬ﮑﯽ ژن ﻟ‪ ‬وﯾﺴﺘﯽ ﭘﯿﺎواﻧ‪ ‬ﯾ‪‬ﮐﺴﺎﻧ‪ ‬ﻟ‪‬ﮔ‪‬ڵ ﺗﺎوان و ﺗ‪‬ﮑـﺪاﻧﯽ ﻧـﯚرم و ﺑ‪‬ھﺎﮐـﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـﺎو ﺷـﺎﯾﺎﻧﯽ ﺳـﺰاﯾ‪ ‬و دەﺑـ‪ ‬ژﻧـﯽ ﻻدەر ﺑ‪ ‬ھ‪‬ر‬ ‫ﺷ‪‬ﻮەﯾ‪‬ک ﺑ‪‬ﺘ‪‬وە ﺳ‪‬ر ر‪‬ﮕﺎی راﺳﺖ و ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر زاﻧﺮا ﺋ‪‬وە ﻣﻮﻣﮑﯿﻦ ﻧﯿﯿ‪ ‬ﺋ‪‬وا ﺑ‪‬رژەوەﻧﺪﯾﯽ ﮔﺸـﺘﯿﯽ ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـﺎ دەﺳـﺘﯽ ﭘﯿـﺎو ﺑـﯚ ﻟ‪‬ﻧـﺎو ﺑﺮدﻧـﯽ ژن ﺋـﺎوا‪ ‬دەﮐـﺎ و ﺋ‪‬و ﺷـﺎﻧﺎزﯾﯿ‪ ‬دەﺑ‪‬ﺧﺸـ‪‬ﺘ‪ ‬ﭘﯿـﺎو ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬‬ ‫ﭘ‪‬ﻨﺎو ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﭘﯿﺮۆزﯾﯿ‪‬ﮐﺎﻧﺪا راﭘ‪‬ڕﯾﻮە و ﺋ‪‬رﮐﯽ ﺳ‪‬ر ﺷﺎﻧﯽ ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺟـ‪ ‬ﮐـﺮدوە‪ .‬ﺋ‪‬و ﮐﻮﻟﺘـﻮورەی ﺋﯿـﺰن دەدا ﺑ‪ ‬ﭘﯿـﺎو ﺑ‪‬و ﺷـ‪‬ﻮەﯾ‪ ‬رووﺑ‪‬رووی ژن ﺑﺒ‪‬ـﺘ‪‬وە‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﺋﺎﺳـﺖ زۆر‪‬ـﮏ ﻟ‪‬و رەﻓﺘـﺎرە دز‪‬ـﻮاﻧ‪‬ی‬ ‫ﭘﯿﺎو ﮐ‪ ‬ھﺎوﺳ‪‬ﻧﮕﯽ ﮐﯚﻣ‪‬ﻛﮕﺎ دەﺧ‪‬ﻧ‪ ‬ﻣ‪‬ﺗﺮﺳﯿﯿ‪‬وە ﺑ‪‬ﺪەﻧﮕ‪ ‬و ﺗ‪‬ﻧﺎﻧ‪‬ت وەک ﺗﺎواﻧﯿﺶ ﺳ‪‬ﯾﺮﯾﺎن ﻧﺎﮐﺎ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی زارەﮐﯽ‬ ‫ﺋ‪‬و ﺷ‪‬ﻮازە ﻟ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪ ‬ﻣ‪‬ﺗﺮﺳﯿﺪارﺗﺮﯾﻦ ﺷ‪‬ﻮازەﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ دژی ژﻧﺎن دادەﻧﺮێ‪ ،‬ﻟ‪ ‬ﺑ‪‬ر ﺋ‪‬وەی ﮐﺎرﯾﮕ‪‬ری ﻗﻮوڵ دەﺧـﺎﺗ‪ ‬ﺳـ‪‬ر دەروون و ﻧـﺎﺧﯽ ژﻧـﺎن‪ ،‬ﮐ‪‬ﺳـﺎﯾ‪‬ﺗﯽ و ﮐ‪‬راﻣ‪‬ﺗـﯽ‬ ‫ژﻧــﺎن دەڕووﺧ‪‬ﻨــ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﺑــ‪ ‬ﺋ‪‬وەی وەک ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﺟ‪‬ﺳــﺘ‪‬ﯾﯽ ﺋﺎﺳــ‪‬وارەﮐﺎﻧﯽ ﺑ‪ ‬رووﻧــﯽ و ﺧ‪‬ــﺮا ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن ﮐﯚﻣ‪‬ﮕــﺎوە ﺑﺒﯿﻨــﺪرێ‪ .‬ﻣ‪‬ﺗﺮﺳــﯿﯿ‪‬ﮐ‪ ‬ﻟ‪‬ــﺮەداﯾ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی زارەﮐــﯽ دا ﭘﯿــﺎو ﺑ‪ ‬ھ‪‬ﻣــﻮو‬ ‫ﺳﯿﻔ‪‬ﺗ‪ ‬ﻧﺎﺷﯿﺮﻧ‪‬ﮐﺎﻧﯿ‪‬وە رۆدەﭼ‪‬ﺘ‪ ‬ﻧﺎو دەرووﻧﯽ ژن و ھ‪‬ﻨﺪەی ﺋﺎزار دەدا ﮐ‪ ‬ﮐﺎرﯾﮕ‪‬رﯾﯽ ﻧ‪‬ﮕـﺎﺗﯿﭫ دەﮐـﺎﺗ‪ ‬ﺳـ‪‬ر ھ‪‬ﻣـﻮو ﺗ‪‬ﻣ‪‬ﻧـﯽ‪ .‬ﺑ‪ ‬ﺗـﺎﯾﺒ‪‬ت ﺋ‪‬و ﮐﺎﺗـﺎﻧ‪‬ی ژن ﻟ‪ ‬ﻻی ﻣﻨـﺪا‪‬ﮐﺎﻧﯽ و ﯾـﺎن ﻟ‪ ‬ﻻی‬ ‫ﺧ‪‬ﮑﺎﻧﯽ ﺗﺮ ﺑ‪‬رەوڕووی ﺋ‪‬و ﭼ‪‬ﺷﻨ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دەﺑ‪‬ﺘ‪‬وە‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دەرووﻧﯽ‬ ‫ھ‪‬ر رەﻓﺘﺎر‪‬ﮏ ﮐ‪ ‬دەرووﻧﯽ ژﻧﺎن ﺑﺮﯾﻨﺪار ﺑﮑﺎت دەﭼ‪‬ﺘ‪ ‬ﺧﺎﻧ‪‬ی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎﻧ‪‬وە‪ ،‬ھ‪‬ر ﺑﯚﯾ‪ ‬ھ‪‬ﻣﻮو ﺷ‪‬ﻮازەﮐﺎﻧﯽ ﺗﺮی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪ ‬ﺟﯚر‪‬ﮏ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دەرووﻧﯿﺎن ﻟ‪‬ﺪەﮐ‪‬و‪‬ﺘ‪‬وە‪ .‬ژﻧﺎن‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪6 :‬‬

‫‪Page : 6‬‬

‫پ( ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿﯽ ﮔﻪﺷﻪﭘ‪‬ﺪاﻧﯽ ھﺎوھﻪﻧﮕﺎوی و ھﺎوﺑﻪﺷﯿﯽ ﻧ‪‬ﻮان ﺑﻨﯿﺎت و ﻧﺎوهﻧﺪهﻛﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆﭬﯽ ﺳﻪر ﺑﻪ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪﻛﮕﺮﺗﻮوهﻛﺎن ﺑﻜﻪن ﺗﺎ ﭘﺮﺳﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن‬ ‫ﺑﻪﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ ﻛﺎرﯾﮕﻪر ﺑﻜﻪو‪‬ﺘﻪ ﺑﻪر ﺳﻪرﻧﺞ‪.‬‬ ‫ت( ﻟﻪو ﻟ‪‬ﻜﺪاﻧﻪواﻧﻪ دا ﻛﻪ ﺑﯚ داﻣﻪزراو و ﻧﺎوهﻧﺪهﻛﺎﻧﯽ ﺳﻪر ﺑﻪ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪﻛﮕﺮﺗﻮوهﻛﺎن ﻟﻪﺑﺎرهی ﻛ‪‬ﺸﻪو ﮔﺮﻓﺖ و دﯾﺎرده ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﯾﻪﻛﺎن ﺋﺎﻣـﺎدهی دهﻛـﻪن‪ ،‬وهك راﭘﯚرﺗـﻪ ﻧﺎوﺑـﻪﻧﺎوهﻛﺎن‬ ‫ﻟﻪ ﺑﺎرهی ھﻪﻟﻮﻣﻪرﺟﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯿﯽ ﺟﯿﮫﺎن‪ ،‬ﺗﻮ‪‬ﮋﯾﻨﻪوه ﻟﻪﺑﺎرهی ﻣﻪﯾﻞ و ﺑﯚﭼﻮوﻧﻪﻛﺎن ﻟﻪ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی ﻟﻪﮔﻪڵ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎﻧﯿﺶ ﺑﮕﻮﻧﺠ‪‬ﻨﻦ‪.‬‬ ‫ج( ﻓﯚرﻣﯚﻟﻪﻛﺮدﻧﯽ ﭘﻼﻧﯽ ﻛﺎری ﯾﺎن ﻧﺎﻣﯿﻠﻜﻪﻛﺎﻧﯽ ر‪‬ﻨﻮ‪‬ﻨﯽ ﻟﻪﺑﺎرهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺮهو ﭘ‪ ‬ﺑﺪهن و‪ ،‬ﺋﻪو ھﻪﻧﮕﺎواﻧﻪی ﻟﻪم ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪﯾﻪ دا ﺋﺎﻣﺎژهﯾﺎن ﭘ‪ ‬ﻛﺮاوه‪ ،‬ﺑﮕﻮﻧﺠ‪‬ﻨﻦ‪.‬‬ ‫چ( ﭘﺮﺳﯽ ﻧﻪھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر دهﮔﻮﻧﺠ‪ ،‬ﺑﺒﻪﺳﺘﻨﻪوه ﺑﻪ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﺑﻪرﭘﺮﺳﯿﺎرهﺗﯽ ﯾﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻟﻪ ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﻧﺎﻣﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ ﻣﺎﻓﻪﻛﺎﻧﯽ ﻣﺮۆﭬﺪا‪.‬‬ ‫ﻣﺎددهی ﺷﻪﺷﻪم ‪:‬‬ ‫ھﯿﭻ ﺷﺘ‪‬ﻚ ﻟﻪم ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪﯾﻪ دا ﻧﺎﺑ‪ ‬ھﯿﭻ ﯾﻪك ﻟﻪ ﻣﺎددهﻛﺎﻧﯽ ﻗﺎﻧﻮوﻧﯽ و‪‬ﺗ‪‬ﻚ ﯾﺎ ھﻪر ر‪‬ﻜﻜﻪوﺗﻦ و ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﻨﺎﻣﻪﯾﻪﻛﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﯾﺎ ھﻪر ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﻧﺎﻣﻪﯾﻪﻛﯽ دﯾﻜﻪ ﻛﻪ ﻟـﻪ و‪‬ﺗ‪‬ـﻚ ﺟ‪‬ﺒـﻪﺟ‪ ‬دهﻛـﺮێ و‬ ‫ﺑﯚ ﻧﻪھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن رووﻧﺘﺮو ﺑﻪﺑ‪‬ﺷﺘﺘﺮن‪ ،‬ﺑﺨﺎﺗﻪ ژ‪‬ﺮ ﻛﺎرﯾﮕﻪرﯾﯽ ﺧﯚی‪.‬‬ ‫‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮی ‪2012‬‬ ‫ﺳﻪرﭼﺎوه‪ :‬ﻣﺎ‪‬ﭙﻪڕی "اﯾﺮان اﻣﺮوز"‬ ‫ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﮐﻮرد‬

‫ﺑ‪ ‬ﺑﯚﻧ‪‬ی ‪ ٢٥‬ﻧﯚﭬﺎﻣﺒﺮ رۆژی ﺳ‪‬ﯾﻨ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن‬ ‫ﻋﯿﺴﻤ‪‬ت ﻧﺴﺘﺎﻧﯽ‬ ‫)دەﻗﯽ وﺗﺎر‪‬ﮏ ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬ﻤﯿﻨﺎر‪‬ﮏ ﺑ‪ ‬ﺑﯚﻧ‪‬ی رۆژی ﺳ‪‬ﯾﻨ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬زاﻧﮑﯚی ﮐﯚﯾ‪ ‬رۆژی ‪٢٧‬ی ﻧﯚﭬﺎﻣﺒﺮ )‪ (٢٠١٢‬ﺑ‪‬ڕ‪‬ﻮەﭼﻮو‪(.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی وەک ﭼ‪‬ﻣﮏ‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دﯾﺎردەﯾ‪‬ﮐﯽ ﮐﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯿﯿ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﮔﺸـﺖ ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـﺎ ﻣﺮۆﯾﯿ‪‬ﮐﺎﻧـﺪا دەﺑﯿﻨـﺪرێ و ﻣ‪‬ﮋووەﮐ‪‬ﺷـﯽ دەﮔ‪‬ڕ‪‬ـﺘ‪‬وە ﺑـﯚ ﺳـ‪‬رەﺗﺎی ﻟ‪‬داﯾﮑﺒـﻮوﻧﯽ ﻣـﺮۆڤ ﻟ‪‬‬ ‫ﺳ‪‬ر ﮔـﯚی زەوی‪ .‬ﯾ‪‬ﮐ‪‬م ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﮐ‪ ‬ﻣـﺮۆڤ ﺑ‪‬راﻣـﺒ‪‬ر ﻣـﺮۆڤ ﮐﺮدﺑ‪‬ﺘـﯽ ﮐﻮﺷـﺘﻨﯽ ھـﺎﺑﯿﻠﯽ ﮐـﻮڕی ﺣ‪‬زرەﺗـﯽ ﺋـﺎدەﻣ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن ﻗـﺎﺑﯿﻠﯽ ﺑـﺮاﯾ‪‬وەو ﺋ‪‬و‬ ‫ﮐﺮدارە )واﺗ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی( ﺑ‪ ‬ﻣﻴـﮋوودا ھـﺎﺗﯚﺗ‪ ‬ﺧـﻮار و ﺗـﺎ ﺋ‪‬ﺴـﺘﺎش ﺑ‪‬ردەواﻣ‪ .‬زۆرﺑ‪‬ی ﺋ‪‬و ﮐ‪‬ﺳـﺎﻧ‪‬ی ﻟ‪‬م ﺑـﻮارەدا ﻟ‪‬ﮑﯚ‪‬ﯿﻨ‪‬وەﯾـﺎن ﮐـﺮدوە ﭘ‪‬ﯿـﺎن‬ ‫واﯾ‪ ‬ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯽ ﺳ‪‬رەﮐﯽ ﻟ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺪا دەﺳﺘﺒ‪‬ﺳ‪‬ر داﮔﺮﺗﻨ‪ ‬و ﺑ‪ ‬ﺷ‪‬ﻮازی ﺟﯚراوﺟﯚر ﺋ‪‬ﻧﺠﺎم دەدرێ‪ ،‬دەﺳﺖ ﺑ‪‬ﺳ‪‬ر داﮔﺮﺗﻨﯽ ﮐ‪‬ﺳ‪‬ﮏ ﺑ‪ ‬ﺳ‪‬ر ﮐ‪‬ﺳ‪‬ﮑﯽ دﯾﮑ‪ ‬ﯾـﺎن زاﻟﺒـﻮوﻧﯽ ﭼﯿﻨ‪‬ـﮏ ﺑ‪ ‬ﺳـ‪‬ر ﭼﯿﻨ‪‬ﮑـﯽ‬ ‫دﯾﮑ‪‬دا ﯾﺎ زا‪‬ﺒﻮوﻧﯽ ھ‪‬ر‪‬ﻤ‪‬ﮏ ﺑ‪ ‬ﺳ‪‬ر ھ‪‬ر‪‬ﻤ‪‬ﮑﯽ دﯾﮑ‪‬دا و ‪...‬‬ ‫ﺋ‪‬وەی ﻟ‪‬و ﮐﯚﺑﻮوﻧ‪‬وەﯾ‪‬دا ﻣ‪‬ﺑ‪‬ﺳﺘﯽ ﺋ‪‬ﻤ‪‬ﯾ‪ ‬ﺑﺎس ﮐﺮدﻧ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﯾ‪‬ﮐ‪‬ـﮏ ﻟ‪ ‬ﮔﺮﻧﮕﺘـﺮﯾﻦ رەھ‪‬ﻧـﺪەﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی‪ ،‬ﮐ‪ ‬زۆرﻣـﺎن ﻧ‪‬ﮔﻮﺗـﻮە ﺋ‪‬ﮔ‪‬ر ﺑ‪‬ـﯿﻦ ﻗ‪‬ﯾﺮاﻧ‪‬ﮑـﯽ ﭼﺎرەﺳـ‪‬رﻧ‪‬ﮐﺮاوە ﻟ‪ ‬زۆرﺑ‪‬ی ﮐﯚﻣ‪‬ﮕـﺎ‬ ‫رۆژھ‪‬ﻻﺗﯿﯿ‪‬ﮐﺎن و ﺑ‪ ‬ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯿﺶ ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕﺎی ﺋ‪‬ﻤ‪‬دا‪ ،‬ﮐ‪ ‬ﺋ‪‬وﯾﺶ ھ‪‬ﻣﺎن ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿـﮋﯾﯿ‪ ‬دژی ژﻧﺎن‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن دﯾﺎردەﯾ‪‬ﻛﯽ ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯿ‪ ‬ﻛ‪ ‬ﻛﯚﻣ‪‬ﻚ ﺗﺎﯾﺒ‪‬ﺗﻤ‪‬ﻧﺪی ﻛﻠﺘﻮری و ﻛـﯚﻣ‪‬ﯾ‪‬ﺗﯽ و ﻗ‪‬وﻣـﯽ و ﺳﯿﺎﺳـﯽ و ﺋـﺎﺑﻮری ﻟ‪ ‬ﭘﺸـﺘ‪ ،‬ھ‪‬ـﺒ‪‬ت ﺑ‪‬و ﭘ‪‬ـﯿ‪ ‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧـﺎن ﮐـﺎت و ﺷـﻮ‪‬ﻨﯽ‬ ‫ﺗــﺎﯾﺒ‪‬ﺗﯽ ﻧﯿــﯿ‪ ‬و ھ‪‬ﻣــﻮو ﻛﯚﻣ‪‬ﮕﺎﮐــﺎن ﺑ‪ ‬ﻛﯚﻣ‪‬ﮕــﺎ ﭘ‪‬ﺸــﻜ‪‬وﺗﻮو و ﻛﯚﻣ‪‬ﮕــﺎ دواﻛ‪‬وﺗﻮوەﮐــﺎﻧ‪‬وە دەﮔــﺮ‪‬ﺘ‪‬وە‪ .‬ژﻧــﺎن ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣ‪‬ﮕــﺎ دا ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن ﺑــﺎوك و ﻣ‪‬ــﺮد و ﺑــﺮا و ﻛــﻮڕ و ﻣــﺎم و ﺧــﺎڵ ﺑ‪‬رەوڕووی‬ ‫ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دەﺑﻨ‪‬وە‪.‬ﺑ‪ ‬ﭘ‪‬ﯽ دەرەﻧﺠﺎﻣﯽ ﻟ‪‬ﻜﯚﻟﯿﻨ‪‬وەﻛﺎﻧﯽ ﭘﯚﻟﯿﺲ و ﻧﺎوەﻧﺪەﻛﺎﻧﯽ ﺗ‪‬ﻧﺪروﺳﺘﯽ‪ ،‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﺟﮕ‪ ‬ﻟ‪‬وەی ﻛ‪ ‬ﻛﺎرﯾﮕ‪‬ری ﻧ‪‬ﮕ‪‬ﺗﯿﭫ و ﺧﺮاﭘﯽ دەﺑ‪‬ـﺖ ﻟ‪‬ﺳـ‪‬ر ژن وەك ﺗـﺎك‪ ،‬ﻟ‪‬‬ ‫ھ‪‬ﻣﺎن ﮐﺎﺗﺪا ﻛﺎرﯾﮕ‪‬رﯾﯿ‪‬ﻛﯽ زۆر ﺧﺮاپ و ﻣ‪‬ﺗﺮﺳﯿﺪاری دەﺑ‪‬ﺖ ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬ر ﺗ‪‬ﻧﺪروﺳﺘﯽ ﺧ‪‬ﺰان و ﻛﯚﻣ‪‬ﮕﺎو دەﺑ‪‬ﺘ‪ ‬ھﯚی ﺋ‪‬وەی ﻛ‪ ‬ﺷﯿﺮازەی ﺧ‪‬ﺰان و ﻛﯚﻣ‪‬ﮕﺎش ﻟ‪‬ﻚ ﺑﺘﺮاز‪‬ﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﯿﮫــﺎﻧﮕﯿﺮ ﺑــﻮوﻧﯽ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧــﺎن واﯾﮑــﺮدوە ﮐ‪ ‬ﻟ‪ ‬ﺳــ‪‬ر ﺋﺎﺳــﺘﯽ رﻳﮑﺨــﺮاوە ﻧ‪‬ﻮﻧ‪‬ﺗ‪‬وەﯾﯿ‪‬ﮐــﺎن ﮔﺮﯾﻨﮕﯿﯿ‪‬ﮐــﯽ زۆر ﭘ‪‬ﺒــﺪرێ‪ ،‬ھ‪‬ر ﺑــﯚﯾ‪ ‬رۆژی ‪٢٥‬ی ﻧﯚﭬــﺎﻣﺒﺮ ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن ﮐــﯚڕی ﮔﺸــﺘﯿﯽ ﻧ‪‬ﺗ‪‬وە‬ ‫ﯾ‪‬ﮐﮕﺮﺗﻮوەﮐﺎﻧ‪‬وە وەک رۆژی ﺳ‪‬ﯾﻨ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻧﺎود‪‬ﺮ ﮐﺮاوە‪.‬‬ ‫ﮐﻮرﺗ‪ ‬ﻣ‪‬ﮋووﯾ‪‬ک ﺳ‪‬ﺑﺎرەت ﺑ‪ ‬ﭼﯚﻧﯿ‪‬ﺗﯿﯽ ﻧﺎود‪‬ﺮ ﮐﺮدﻧﯽ ﺋ‪‬و رۆژە‬ ‫ﻟ‪ ‬ﺳﺎ‪‬ﯽ ‪ ١٩٦٠‬ﻟ‪ ‬ﮐﯚﻣﺎری دۆﻣ‪‬ﻨﯿﮑ‪‬ن ‪ ٤‬ﺧﻮﺷﮏ ﺑ‪ ‬ﻧﺎوی ﺧﻮﺷﮑﺎﻧﯽ ﻣﯿﺮاﺑﺎل ھ‪‬ﺑﻮون ﮐ‪ ‬ﺳﯿﺎﻧﯿﺎن ﻟ‪ ‬ﻻﯾ‪‬ن دەﺳ‪‬ﺗﯽ دﯾﮑﺘﺎﺗﯚرﯾﯽ ﺋ‪‬وﮐﺎﺗﯽ راﻓﺎﺋ‪‬ﻞ ﺗﺮۆﺧﯿﯚ ﻟ‪ ‬رۆژی ‪ ٢٥‬ﻧﯚﭬﺎﻣﺒﺮی ‪ ١٩٦٠‬ﭘﺎش‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪5 :‬‬

‫‪Page : 5‬‬

‫دهو‪‬ﻪﺗﺎن دهﺑ‪ ‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻣﻪﺣﻜﻮوم ﺑﻜﻪنو ﻧﺎﺑ‪ ‬ھﯿﭻ داﺑﻮﻧﻪرﯾﺖ ﯾﺎ ﺗ‪‬ﺑﯿﻨﯿﯽ ﺋﺎﯾﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻜﻪﻧﻪ ﺑﯿﺎﻧﻮو ﺑﯚ ﺋﻪﻧﺠﺎم [ﻧﻪ]داﻧﯽ ﺋﻪرﻛـﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟـﻪ ﭘ‪‬ﻮهﻧـﺪی ﻟﻪﮔـﻪڵ ﻧﻪھ‪‬ﺸـﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دا‪.‬‬ ‫دهو‪‬ﻪﺗﺎن دهﺑ‪ ‬ﺑﻪ ﻛﻪ‪‬ﻜﻮهرﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﺷ‪‬ﻮه ﮔﻮﻧﺠﺎوهﻛﺎن و ﺑ‪‬راوهﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﻪﺗﯽ ﻧﻪھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ھﻪﺗﺎ ﺳﻪر ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﻪﻛﻪی در‪‬ﮋه ﭘ‪ ‬ﺑﺪهن‪ .‬ھﻪروهھﺎ دهﺑ‪:‬‬ ‫)ﺋﻪﻟﻒ( ﺋﻪﮔﻪر ﺗﺎ ﺋ‪‬ﺴﺘﺎ ﺑﻪ ﺗﻪواوی ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺖ »ﻛﯚﻧﻮاﻧﺴﯿﯚﻧﯽ ﻟﻪﻧ‪‬ﻮﺑﺮدﻧﯽ ھﻪﻣﻮو ﺟﯚرهﻛﺎﻧﯽ ھﻪ‪‬واردن دژی ژﻧﺎن« ﺧﯚﯾﺎن ﺑﻪرﻋﯚده ﻧـﻪﻛﺮدوه‪ ،‬دهﺑـ‪ ‬ﭘﻪﺳـﻨﺪی ﺑﻜـﻪن‪ ،‬ﯾـﺎ ﺑﻪﺷـ‪‬ﻮهی رهﺳـﻤﯽ ﺑـﺒﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﺋﻪﻧﺪاﻣﯽ و‪ ،‬واز ﻟﻪ ﻣﻪرﺟﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﯾﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾﺎن ﻟﻪﺑﺎرهی ﺋﻪم ﻛﯚﻧﻮاﻧﺴﯿﯚﻧﻪوه ﺑ‪‬ﻨﻦ‪.‬‬ ‫)ب( ﻟﻪ ﺑﻪ ﺋﻪﺳﺘﯚﮔﺮﺗﻨﯽ ھﻪر ﭼﻪﺷﻨﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﯾﻪك‪ ،‬ﺧﯚ ﺑﭙﺎر‪‬ﺰن‪،‬‬ ‫)پ( ﺑﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﭘ‪‬ﺸﮕﯿﺮی ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ﺋﻪﻧﺠﺎﻣﺪاﻧﯽ ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوه ﻟﻪم ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪیﯾﻪداو‪ ،‬داﻧﺎﻧﯽ ﺳﺰا ﺑﯚ ﻛﺮدهوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋ دژی ژﻧﺎن‪ ،‬ھﻪﻣﻮو ھـﻪو‪‬ﻜﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺖ ﺑـﻪ ﮔـﻮ‪‬ﺮهی ﻗﺎﻧﻮوﻧـﻪﻛﺎﻧﯽ و‪‬ت‬ ‫ﺑﺪهن‪ .‬ﺟﺎ چ ﺋﻪم ﻛﺮدهواﻧﻪ ﻟﻪﻻﯾﻪن دهو‪‬ﻪﺗﻪوه ﺋﻪﻧﺠﺎم دراﺑﻦ‪ ،‬چ ﻟﻪﻻﯾﻪن ﻛﻪﺳﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﯾﻪوه‪.‬‬ ‫)ت( ﻟﻪ ﻗﺎﻧﻮوﻧﻪﻛﺎﻧﯽ و‪‬ﺗﺪا دهﺑ‪ ‬ﻻﯾﺤﻪی رهﺳﻤﯿﯽ ﺳﺰاﯾﯽ‪ ،‬ﻣﻪدهﻧﯽ‪ ،‬ﻛﺎریو ﺋﯿﺪاری ﺑﯚ ﻗﻪرهﺑﻮوﻛﺮدﻧﻪوهی ﺋﻪو ﺧﻪﺗﺎﯾﺎﻧﻪ ﺋﺎﻣﺎده ﺑﻜﻪن ﻛﻪ دهرھـﻪق ﺑـﻪ ژﻧـﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﭼ‪‬ﺸـﺘﻮو‪ ،‬ﺋـﻪﻧﺠﺎم دراون‪.‬‬ ‫ﺋﻪو ژﻧﺎﻧﻪی ﻟﻪﮔﻪڵ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪرهوڕوو دهﺑﻦ‪ ،‬دهﺑ‪ ‬ر‪‬ﮕﺎﭼﺎرهی ﻗﻪزاﯾﯿﯿﺎن ﺑﯚ داﺑﯿﻦ ﺑﻜﺮێو‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯿﯽ ﻗﺎﻧﻮوﻧﻪﻛﺎﻧﯽ و‪‬ت‪ ،‬زﯾﺎﻧﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﺑـﻪ ﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ دادﭘﻪروهراﻧـﻪو ﻛﺎرﯾﮕـﻪر ﺑـﯚ ﻗـﻪرهﺑﻮو‬ ‫ﺑﻜﺮ‪‬ﺘﻪوه‪ .‬دهو‪‬ﻪت ھﻪروهھﺎ دهﺑ‪ ‬ژﻧﺎن ﻟﻪ ﻣﺎﻓﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟﻪ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی ﻟﻪﮔﻪڵ داوای ﻗﻪرهﺑﻮوﻛﺮدﻧﻪوهی زﯾﺎن و وهدهﺳﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﻪھﯚی ﺋﻪم ر‪‬ﮕﺎﭼﺎراﻧﻪوه ﺋﺎﮔﺎدار ﺑﻜﺎﺗﻪوه‪.‬‬ ‫)ج( ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪی ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﺑﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﭘﻪرهﭘ‪‬ﺪاﻧﯽ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ﻟﻪ ژﻧﺎن ﺑﯚ ﺑﻪرﺑﻪرهﻛﺎﻧﯽ ﻟﻪﮔﻪڵ ھﻪرﭼﻪﺷﻨﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﻪك‪ ،‬ﯾﺎ زﯾﺎدﻛﺮدﻧﯽ ھ‪‬ﻨﺪ‪‬ﻚ ﻣـﺎدده ﻟـﻪ ﺑﻪرﻧﺎﻣـﻪﻛﺎﻧﯽ ﺧﯚﯾـﺎن ﺑـﻪو ﻣﻪﺑﻪﺳـﺘﻪ‪،‬‬ ‫ھﻪروهھﺎ ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﮔﻮﻧﺠﺎو ﻟﻪ ھ‪‬ﻨﺪ‪‬ﻚ ﺑﻮاردا ﻟﻪﮔﻪڵ ر‪‬ﻜﺨﺮاوه ﻧﺎدهو‪‬ﻪﺗﯽ ﯾﻪﻛﺎن ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﻪو ر‪‬ﻜﺨﺮاواﻧﻪی ﺑﻪ ﻛ‪‬ﺸﻪی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﻪوه ﺧﻪرﯾﻜﻦ‪.‬‬ ‫)چ( دﯾﺎرﯾﻜﺮدﻧﯽ ر‪‬ﮕﺎﻛﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺸﮕﯿﺮی ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و‪ ،‬داﻧﺎﻧﯽ ﭘﻼﻧﯽ ﮔﺸﺘﮕﯿﺮی ﻛﺎری ﻟﻪ ﺑﻮارهﻛﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮوﻗﯽ )ﻣﺎﻓﻪﻛﺎن(‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺋﯿﺪاریو ﻛﻪﻟﺘﻮوری دا ﻛﻪ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽ ﻟـﻪ ژﻧـﺎن ﻟـﻪ ﺑﻪراﻣﺒـﻪر ھـﻪر‬ ‫ﭼﻪﺷﻨﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯿﻪك ﺑﺮهو ﭘ‪ ‬دهدهن و دهﺑﻨﻪ دهﺳﺘﻪﺑﻪر‪‬ﻚ ﺑﯚ ﺋﻪوهی ژﻧﺎن ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ھﻪﺳﺘﯿﺎرﻧﻪﺑﻮوﻧﯽ ﻗﺎﻧﻮون ﻟـﻪ ﺋﺎﺳـﺖ ﺗـ‪ ‬ﺑﯿﻨـﯽ ﯾـﻪ ﺟﯿﻨﺴـﯽ ﯾﻪﻛﺎﻧـﺪاو ﻟـﻪ ﺋﺎﻛـﺎﻣﯽ ﺟﯚرهﻛـﺎﻧﯽ ﺑـﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮون و ﺧﯚ ﺗ‪‬ﮫﻪ‪‬ﻘﻮﺗﺎﻧﺪﻧﻪ دهو‪‬ﻪﺗﯽ ﯾﻪﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜﻪدا‪ ،‬ﻧﺎﺑﻨﻪوه ﺑﻪ ﻗﻮرﺑﺎﻧﯿﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی‪.‬‬ ‫)ح( ھﻪوڵ ﺑﺪهن ﺑﯚ دهﺳﺘﻪﺑﻪرﻛﺮدﻧﯽ ﺋﻪوه ﻛﻪ ژﻧﺎﻧﯽ ژ‪‬ﺮ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺑﻮو ﻣﻨﺪا‪‬ﻪﻛﺎﻧﯿﺎن ﻟﻪ ﯾﺎرﻣﻪﺗﯽ ﯾﻪ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ وهك ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﭘ‪ ‬ﺑﻪﺧﺸﯿﻦ‪ ،‬ھﺎوﻛـﺎری ﻟـﻪ ﺳﻪرﭘﻪرﺳـﺘﯽ و‬ ‫ﭼﺎوهد‪‬ﺮﯾﯽ ﻣﻨﺪا‪‬ن و ژﯾﺎن و ﺑﻪڕ‪‬ﭽﻮوﻧﺪا‪ ،‬دهرﻣﺎن‪ ،‬راو‪‬ﮋﻛﺎری و ﺧﺰﻣﻪﺗﻪ ﻟﻪﺷﺴﺎﻏﯽ و ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ ﯾﻪﻛﺎن ﺑﻪھﺮهﻣﻪﻧﺪ ﺑﻦ‪ .‬ﻧﺎوهﻧﺪهﻛﺎن‪ ،‬ﭘ‪‬ۆﮔﺮاﻣﻪﻛﺎن و ر‪‬ﻜﺨـﺮاوه ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿـﺪهرهﻛﺎن دهﺑـ‪ ‬ھـﻪﻧﮕﺎوی‬ ‫ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺑﯚ ﺑﻪرهوژوورﺑﺮدﻧﯽ ﺋﺎﺳﺎﯾﺶ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﻪﺧﺸﯿﻨﯽ ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ و دهرووﻧﯽ ﺑﻪوان‪ ،‬ھﻪڵ ﺑﮕﺮن‪.‬‬ ‫)خ( ﻟﻪ ﺑﻮودﺟﻪی دهو‪‬ﻪﺗﺪا‪ ،‬ﺑﻪڕادهی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺑﯚ ﺗ‪‬ﻜﯚﺷﺎﻧﻪﻛﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﺪار ﺑﻪ ﻧﻪھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺗﻪرﺧﺎن ﺑﻜﻪن‪.‬‬ ‫)د( ﺑـﯚ ﻓ‪‬ﺮﻛــﺮدن و راھ‪‬ﻨـﺎﻧﯽ ھ‪‬ﺰهﻛــﺎﻧﯽ ﺋﺎﺳـﺎﯾﺶ و ﺑﻪرﭘﺮﺳــﺎﻧﯽ دهو‪‬ـﻪﺗﯿﯽ ﺑﻪرﭘﺮﺳــﯿﺎر ﻟـﻪ ﺟ‪‬ﺒــﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳـﻪﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒــﻪت ﺑـﻪ ﭘ‪‬ﺸــﮕﯿﺮی‪ ،‬ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨـﻪوهو ﺳــﺰای ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﻟــﻪ دژی ژﻧــﺎن‪،‬‬ ‫ھﻪﻧﮕﺎوی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ھﻪڵ ﺑﮕﺮن ﺗﺎ ﺋﻪم ﻛﻪﺳﺎﻧﻪ ھﻪﻣﺒﻪر ﺑﻪ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯽ ﯾﻪﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ھﻪﺳﺘﯿﺎر ﺑﻦ‪.‬‬ ‫)ر( ھﻪﻧﮕﺎوی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﻟﻪ ﺑﻮاری ﻓ‪‬ﺮﻛﺎری دا ھﻪڵﺑﮕﺮن ﺑﯚ ﺋﻪوهی ﭼﺎﻛﺴﺎزی ﻟﻪﺳﻪر ﻣﻪﺷﻘﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ و ﻛـﻪﻟﺘﻮوری ﯾـﻪﻛﺎﻧﯽ رهﻓﺘـﺎری ﭘﯿـﺎو و ژﻧـﺪا ﺑﻜـﻪن و‪ ،‬ھﻪ‪‬واردﻧـﻪﻛﺎن‪ ،‬رهﻓﺘـﺎری‬ ‫ﺑﺎوو ھﻪﻣﻮو ﭼﻪﺷﻨﻪ رهﻓﺘﺎر‪‬ﻚ ﻛﻪ ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻨﺎﻏﻪی ژ‪‬ﺮدهﺳﺘﯽ ﯾﺎ ﺑﺎ‪‬دهﺳﺘﯿﯽ ﺟﻨﺴ‪‬ﻜﻪ و‪ ،‬ژنو ﭘﯿﺎو ﭘ‪‬ﯽ راھﺎﺗﻮون‪ ،‬ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮ ﺑﺒﻪن‪.‬‬ ‫)ز( ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوه‪ ،‬ﻛﯚﻛﺮدﻧﻪوهی زاﻧﯿﺎری و ﺋﺎﻣـﺎر )ﺋـﻪژﻣ‪‬ﺮهﻛﺎن(‪ ،‬ﺑﻪﺗﺎﯾﺒـﻪﺗﯽ ﻟـﻪ ﺑـﺎری ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ـﻪﯾﯽ و ﺷـ‪‬ﻮه ﺟﯚراوﺟﯚرهﻛـﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧـﺎن‪ ،‬ﺑـﺮهو ﭘـ‪ ‬ﺑـﺪهن و ھﺎﻧـﺪهر ﺑـﻦ ﺑـﯚ‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﯚﻟ‪‬ﻨﻪوه ﻟﻪﺑﺎری ھﯚﯾﻪﻛﺎن‪ ،‬ﻧ‪‬ﻮهرۆك‪ ،‬رادهی ﺟﯿﺪدﯾﺒﻮون و ﺋﺎﻛﺎﻣﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪدژی ژﻧـﺎن و‪ ،‬رادهی ﻛﺎرﯾﮕـﻪرﯾﯽ ھـﻪﻧﮕﺎوهﻛﺎن ﺑـﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳـﺘﯽ ﭘ‪‬ﺸـﮕﯿﺮی ﻟـﻪ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی و ھـﻪروهھﺎ ﻗـﻪرهﺑﻮو‬ ‫ﻛﺮدﻧﻪوهی زﯾﺎﻧﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ ھﻪﻣﺒﻪر ژﻧﺎن‪ .‬ﺋﻪم ﺋﺎﻣﺎرو زاﻧﯿﺎرﯾﯿﺎﻧﻪ دهﺑﯽ ﺑﺨﺮ‪‬ﻨﻪ ﺑﻪرﭼﺎوی ھﻪﻣﻮوان‪.‬‬ ‫)ژ( ھﻪﻧﮕﺎوی ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﻧﻪھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ ﻟﻪ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی ﻟﻪﮔﻪڵ ﺋﻪو ژﻧﺎﻧﻪ دا ﻛﻪ ﻟﻪ ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻻوازن‪ ،‬ھﻪڵ ﺑﮕﺮن‪.‬‬ ‫)س( ﻟﻪو راﭘﯚرﺗﺎﻧﻪ دا ﻛﻪ ﻟﻪ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪی ﻟﻪﮔﻪڵ ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﻧﺎﻣﻪﻛﺎﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆﭬﺪا ﭘ‪‬ﺸﻜ‪‬ﺸﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪﻛﮕﺮﺗﻮوهﻛﺎﻧﯽ دهﻛﻪن‪ ،‬زاﻧﯿﺎرﯾﯽ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾـﺪار ﺑـﻪ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧـﺎن و‪] ،‬راﭘـﯚرﺗﯽ [‬ ‫ھﻪﻧﮕﺎوی ھﻪ‪‬ﮕﯿﺮاو ﺑﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪‬ﻜﺮدﻧﯽ داواﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪم ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪﯾﻪ‪ ،‬ﺑﮕﻮﻧﺠ‪‬ﻨﻦ‪.‬‬ ‫)ش( ھﺎﻧﺪهری داﻧﺎﻧﯽ ﭘﻼﻧﯽ ﻛﺎری ﺑﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳﺘﯽ ﺟ‪‬ﺒﻪﺟ‪ ‬ﺑﻮوﻧﯽ ﺑﻨﻪﻣﺎﻛﺎﻧﯽ ﺋﻪم راﮔﻪﯾﻪﻧﺪراوه ﺑﻦ‪.‬‬ ‫)ع( ھﺎوﻛﺎرﯾﯽ ﭼﺎﻻﻛﯽ و ﺗ‪‬ﻜﯚﺷﺎﻧﯽ ﺑﺰووﺗﻨﻪوهو ر‪‬ﻜﺨﺮاوه ﻧﺎدهو‪‬ﻪﺗﯽ ﯾﻪﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﺑﻜﻪنو ﻟﻪ ﺋﺎﺳﺘﯽ ﺧﯚﺟ‪‬ﯿﯽ‪ ،‬ﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ و ﻧﺎوﭼﻪﯾﯽ دا ﯾﺎرﻣﻪﺗﯿﯿﺎن ﺑﺪهن‪.‬‬ ‫)غ( ر‪‬ﻜﺨﺮاوه ﻧﺎوﭼﻪﯾﯽ ﯾﻪ ﻧ‪‬ﻮدهو‪‬ﻪﺗﯽ ﯾﻪﻛﺎن ﻛﻪ ﺗ‪‬ﯿﺎﻧﺪا ﺋﻪﻧﺪاﻣﻦ ھﺎن ﺑﺪهن‪ ،‬ﺋﻪﮔﻪر ﺑﯚﯾﺎن دهﮔﻮﻧﺠ‪ ‬ﻟﻪﻧ‪‬ﻮﺑﺮدﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﺑﺨﻪﻧﻪ ﻧ‪‬ﻮ ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪی ﺧﯚﯾﺎن‪.‬‬ ‫ﻣﺎددهی ﭘ‪‬ﻨﺠﻪم ‪:‬‬ ‫ﺋﻮرﮔﺎﻧﻪﻛﺎن و ﻧﻮ‪‬ﻨﻪراﯾﻪﺗﯽ ﯾﻪﻛﺎﻧﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪﻛﮕﺮﺗﻮوهﻛﺎن دهﺑ‪ ‬ﺋﻪوهﻧﺪهی ﻟـﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾـﺎن داﯾـﻪ‪ ،‬ﯾﺎرﻣـﻪﺗﯿﯽ ﻧﺎﺳـﺎﻧﺪن و ھ‪‬ﻨﺎﻧـﻪدﯾﯽ ﺋـﻪو ﻣـﺎف و ﺑﻨﻪﻣﺎﯾﺎﻧـﻪ ﺑـﺪهن ﻛـﻪ ﻟـﻪم ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪﯾـﻪ دا‬ ‫ھﺎﺗﻮون‪ .‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧﻪ دهﺑ‪:‬‬ ‫ﺋــﻪﻟﻒ( ﯾﺎرهﻣــﻪﺗﯽ ﺑــﻪ ﮔﻪﺷــﻪﻛﺮدﻧﯽ ﺋــﻪو ھﺎوﻛــﺎری ﯾــﻪ ﻧ‪‬ﻮﻧﻪﺗــﻪوهﯾﯽ و ﻧﺎوﭼــﻪﯾﯽ ﯾﺎﻧــﻪ ﺑﻜــﻪن ﻛــﻪ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯿــﺎن ﭘ‪‬ﻨﺎﺳــﻪﻛﺮدﻧﯽ ﺳــﺘﺮاﺗﯿﮋی ﯾــﻪ ﻧﺎوﭼــﻪﯾﯽ ﯾــﻪﻛﺎن ﺑــﯚ ﺑﻪرﺑــﻪرهﻛﺎﻧﯽ ﻟﻪﮔــﻪڵ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی‪،‬‬ ‫ﮔﻮازﺗﻨﻪوهی ﺋﻪزﻣﻮوﻧﻪﻛﺎن و‪ ،‬ﺑﻪرﻧﺎﻣﻪﻣﺎ‪‬ﯽ ﯾﻪﻛﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪت ﺑﻪ ﻧﻪھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎﻧﻪ‪.‬‬ ‫ب( ھﺎﻧﺪهری ﺋﻪو ﻛﯚﺑﻮوﻧﻪوهو ﺳﻤﯿﻨﺎراﻧﻪ ﺑﻦ ﻛﻪ ﺋﺎﻣﺎﻧﺠﯿﺎن ﭘ‪‬ﻜﮫ‪‬ﻨﺎن و ﮔﻪﺷﻪﭘ‪‬ﺪاﻧﯽ ﺋﺎﮔﺎﯾﯽ ﻧ‪‬ﻮان ھﻪﻣﻮو ﺗﺎﻛﻪﻛﺎن ھﻪﻣﺒﻪر ﺑﻪ ﭘﺮﺳﯽ ﻟﻪﻧ‪‬ﻮﺑﺮدﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎﻧﻪ‪.‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪4 :‬‬

‫‪Page : 4‬‬

‫ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪدا ﭘﻪره ﮔﺮﺗﻮوﯾﻪو‪ ،‬ﻟﻪ ﺳﻨﻮوری داھﺎت‪ ،‬ﭼﯿﻦو ﻛﻮﻟﺘﻮور ﺗ‪‬دهﭘﻪڕێ‪ ،‬دهﺑ‪ ‬ھﻪﻧﮕﺎوی ﺑﻪ ﭘﻪﻟﻪو ﻛﺎرﯾﮕﻪر ﺑﯚ ﻟﻪﻧ‪‬ﻮﺑﺮدﻧﯽ ﺋﻪم دﯾﺎردهﯾﻪ ﺑﻨﺮێ‪،‬‬ ‫ھﻪروهھﺎ ﺑﻪ وهﺑﯿﺮھ‪‬ﻨﺎﻧﻪوهی ﺑ‪‬ﯾﺎرﻧﺎﻣﻪی ‪1991/18‬ی ﺷﻮورای ﺋﺎﺑﻮوریو ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ )‪30‬ی ﻣﺎی ‪ (1991‬ﻛﻪ ﺷﻮورا ﻟﻪودا ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎری ﺋﺎﻣﺎدهﻛﺮدﻧﯽ ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﻧﺎﻣﻪﯾـﻪﻛﯽ ﻧ‪‬ﻮﻧﻪﺗـﻪوهﯾﯽ ھ‪‬ﻨﺎوهﺗـﻪ ﮔـﯚڕێ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ راﺷﻜﺎواﻧﻪ ﺳﻪرﻧﺞ ﺑﺪاﺗﻪ ﻛ‪‬ﺸﻪی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪ دژی ژﻧﺎن‪،‬‬ ‫وهك ﭘ‪‬ﺸﻮازی ﻟﻪ رۆ‪‬ﻚ ﻛﻪ ﺑﺰووﺗﻨﻪوهﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﻟﻪ راﻛ‪‬ﺸﺎﻧﯽ رۆژ ﺑﻪرۆژ زﯾﺎﺗﺮی ﺳﻪرﻧﺠﻪﻛﺎن ﺑﯚﻻی ﻧ‪‬ﻮهرۆك‪ ،‬ﺟﯿﺪدﯾﺒﻮون و رهھﻪﻧﺪهﻛﺎﻧﯽ ﻛ‪‬ﺸﻪی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪ دژی ژﻧﺎﻧﺪا ھﻪﯾﺎﻧﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ھﻪﺳﺘﻜﺮدﻧﯽ ﺋﻪم ﻣﻪﺗﺮﺳﯿﯿﻪ ﻛﻪ دهرهﺗﺎن و دهرﻓﻪﺗﻪﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ﺑﯚ ﺑﻪدهﺳﺘﮫ‪‬ﻨﺎﻧﯽ ﯾﻪﻛﺴﺎﻧﯿﯽ ﻣﺎﻓﻪﻛﺎن و ﺑﻪراﺑﻪری ﻟﻪ ﺑﻮارهﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ‪ ،‬ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺋﺎﺑﻮورﯾﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪدا‪ ،‬ﺑﻪھﯚی ﺟﯚراوﺟﯚرو‬ ‫ﯾﻪك ﻟﻪوان ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﭘﻪرهﮔﺮو ﺑﻪردهوام‪ ،‬ﺑﻪرﺗﻪﺳﻚ و ﺳﻨﻮوردارن‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻪرﻧﺠﺪان ﺑﻪو ﺧﺎ‪‬ﻧﻪی ﻟﻪ ﺳﻪرهوه ﺋﺎﻣﺎژهﯾﺎن ﭘ‪‬ﻜﺮاوه‪ ،‬ﺑ‪‬واﻣﺎن واﯾﻪ ﻛـﻪ ﭘ‪‬ﻨﺎﺳـﻪﯾﻪﻛﯽ ﮔﺸـﺘﮕﯿﺮو روون ﺑـﯚ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧـﺎن‪ ،‬ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪﯾـﻪﻛﯽ روون ﻟـﻪ ﺑـﺎرهی ﺋـﻪو ﻣﺎﻓﺎﻧـﻪی دهﺑـ‪ ‬رهﭼـﺎو‬ ‫ﺑﻜــﺮ‪‬ﻦ و دهﺳــﺘﻪﺑﻪری ﻧﻪھ‪‬ﺸــﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧــﺎن ﻟــﻪ ھــﻪﻣﻮو ﺷــ‪‬ﻮهو ﺟﯚرهﻛــﺎﻧﯽ دان‪ ،‬ھــﻪروهھﺎ دهروهﺳــﺘﺒﻮوﻧ‪‬ﻚ ﻟﻪﻻﯾــﻪن دهو‪‬ﻪﺗﺎﻧــﻪوه ﺑــﻪ ﻧﯿــﺎزی ر‪‬ﺰﮔــﺮﺗﻦ ﻟﻪﺑﻪرﭘﺮﺳــﺎﯾﻪﺗﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯿﺎنو‪،‬‬ ‫دهروهﺳﺘﺒﻮوﻧ‪‬ﻜﯿﺶ ﻟﻪﻻﯾﻪن ﺳﻪرﺟﻪﻣﯽ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪی ﻧ‪‬ﻮﻧﻪﺗﻪوهﯾﯿﻪوه ﺑﯚ ﻧﻪھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﭘ‪‬ﻮﯾﺴـﺘﻪ‪ .‬ھـﻪر ﺑﯚﯾـﻪ ﺑﻪڕهﺳـﻤﯽ ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣـﻪی ﻧﻪھ‪‬ﺸـﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧـﺎن ﻟـﻪ ﺧـﻮارهوهدا‬ ‫رادهﮔﻪﯾﻪﻧﯿﻦ و‪ ،‬ﺳﻮورﯾﻦ ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪﻣﻪ ﻛﻪ ﺑﯚ ﻧﺎﺳﺎﻧﺪن و ر‪‬ﺰﮔﯿﺮاﻧﯽ ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ھﻪﻣﻮواﻧﻪوه‪ ،‬دهﺑ‪ ‬ھﻪر ﭼﻪﺷﻨﻪ ھﻪو‪‬ﻜﯽ ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺖ ﺑﺪرێ‪:‬‬ ‫ﻣﺎددهی ﯾﻪﮐﻪم ‪:‬‬ ‫ﻟﻪم ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪﯾﻪ دا‪ ،‬ﻣﻪﺑﻪﺳﺖ ﻟﻪ دهﺳﺘﻪواژهی «ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن« ھﻪر ﻛﺮدهوهﯾﻪﻛﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋ ﻟﻪﺳﻪر ﺑﻨﺎﻏﻪی ﺟﻨﺴﯿﻪﺗﻪ ﻛﻪ ﺑﺒ‪‬ﺘﻪ ھﯚی ﺋﺎزاردان و زﯾﺎن ﭘ‪ ‬ﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ‪ ،‬ﺟﯿﻨﺴـﯽ ﯾـﺎ‬ ‫دهرووﻧﯿﯽ ژﻧﺎن‪ ،‬ﯾﺎ ﻟﻪواﻧﻪﯾﻪ ﺑﺒ‪‬ﺘﻪ ھﯚی ﺋﻪم ﺟﯚره ﺋﺎزارو زﯾﺎﻧﺎﻧﻪ‪ .‬ھﻪڕهﺷﻪ ﯾﺎ ﻛﺮدهوهی ھﺎوﺷ‪‬ﻮه‪ ،‬زۆری ﻛﺮدن ﻟﻪ ژﻧﺎن‪ ،‬ﺑ‪‬ﺒﻪﺷﻜﺮدﻧﯽ زۆرداراﻧﻪی ﺋﻪوان ﻟـﻪ ﺋـﺎزادی ﻛـﻪ ﻟﻪﺑـﻪرﭼﺎوی ﺧـﻪ‪‬ﻚ ﯾـﺎ ﻟـﻪ‬ ‫ﭼﻮارﭼ‪‬ﻮهی ژﯾﺎﻧﯽ ﺗﺎﯾﺒﻪﺗﯽ دا روو دهدهن‪ ،‬ﻟﻪ ر‪‬ﺰی رهﻓﺘﺎرو ﻛﺮدهوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋ دان‪.‬‬ ‫ﻣﺎددهی دووھﻪم ‪:‬‬ ‫ﻟ‪‬ﻜﺪاﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﺋﻪم ﺧﺎ‪‬ﻧﻪی ﺧﻮارهوه دهﮔﺮ‪‬ﺘﻪوه‪ ،‬ﺑﻪ‪‬م ھﻪر ﺑﻪم ﻧﻤﻮوﻧﺎﻧﻪ ﻧﺎﺑﻪﺳﺘﺮ‪‬ﺘﻪوه‪:‬‬ ‫ﺋﻪﻟﻒ( ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ‪ ،‬ﺟﯿﻨﺴﯽ و دهرووﻧﯽ ﻛﻪ ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪ دا روو دهدهن‪ ،‬ﺑﯚ و‪‬ﻨﻪ ﻟ‪‬ﺪان‪ ،‬ﺋﺎزارداﻧﯽ ﺟﯿﻨﺴﯿﯽ ﻛﭽﺎﻧﯽ ﻣ‪‬ﺮﻣﻨـﺪاڵ ﻟـﻪ ﻣـﺎڵ دا‪ ،‬ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾـﺪار ﺑـﻪ ﺟﯿـﺎز )ﺟﮫﯿﺰﯾـﻪ(‪،‬‬ ‫دهﺳــﺘﺪر‪‬ﮋی ﻟﻪﻻﯾــﻪن ﻣ‪‬ــﺮدهوه‪ ،‬ﺧﻪﺗﻪﻧــﻪﻛﺮدﻧﯽ ژﻧــﺎن و ﺋــﻪو داﺑﻮﻧﻪرﯾﺘﺎﻧــﻪی زﯾــﺎن ﺑــﻪ ژﻧــﺎن دهﮔﻪﯾــﻪﻧﻦ‪ ،‬ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﻟــﻪ ﭘ‪‬ﻮهﻧــﺪﯾﯽ ﺑــﻪدهر ﻟــﻪ ژن و ﻣ‪‬ﺮداﯾــﻪﺗﯽ دا و ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی ﺗﺎﯾﺒــﻪت ﺑــﻪ‬ ‫ﭼﻪوﺳﺎﻧﺪﻧﻪوهی ژﻧﺎن‪.‬‬ ‫ب( ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ‪ ،‬ﺟﯿﻨﺴﯽ و دهرووﻧﯽ ﻛﻪ ﻟﻪ ﺑﻪﺳﺘ‪‬ﻨﯽ ژﯾﺎﻧﯽ ﺑﻪﻛﯚﻣﻪڵ دا روو دهدن‪ ،‬ﺑﯚ ﻧﻤﻮوﻧﻪ‪ :‬دهﺳﺘﺪر‪‬ﮋی‪ ،‬ﻛﻪ‪‬ﻜﯽ ﺧﺮاپ وهرﮔﺮﺗﻨﯽ ﺟﯿﻨﺴﯽ‪ ،‬ﺋﺎزارداﻧﯽ ﺟﯿﻨﺴـﯽ و ﺗﺮﺳـﺎﻧﺪن ﻟـﻪ ﺷـﻮ‪‬ﻨﯽ‬ ‫ﻛﺎر‪ ،‬ﻟﻪ ﻧﺎوهﻧﺪه ﻓ‪‬ﺮﻛﺎرﯾﯿﻪﻛﺎن و ﺷﻮ‪‬ﻨﻪﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜﻪدا‪ ،‬ﻛ‪‬ﯾﻦ و ﻓﺮۆﺷﺘﻨﯽ ژﻧﺎن و ﻟﻪﺷﻔﺮۆﺷﯿﯽ ﺑﻪ زۆری‪.‬‬ ‫پ( ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ‪ ،‬ﺟﯿﺴﻨﯽ و دهرووﻧﯽ ﻛﻪ ﺑﻪھﯚی دهو‪‬ﻪﺗﻪوه ﺋﻪﻧﺠﺎم دهدرێ ﯾﺎ ﻟﻪﻻﯾﻪن دهو‪‬ﻪﺗﻪوه ﭘﺸﺘﮕﻮێ دهﺧﺮێ‪.‬‬ ‫ﻣﺎددهی ﺳ‪‬ﮫﻪم ‪:‬‬ ‫ژﻧﺎن ﺑﻪ ﺷ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ ﯾﻪﻛﺴﺎن ] ﻟﻪﮔﻪڵ ﭘﯿﺎوان [ ﻣﺎﻓﯽ دهﺳﺘ‪‬اﮔﻪﯾﺸﺘﻦ ﺑﻪ ھﻪﻣﻮو ﻣﺎﻓﻪ ﻣﺮۆﯾﯽ ﯾﻪﻛﺎن و ﺋﺎزادﯾﯿﻪ ﺑﻨﻪڕهﺗﯽ ﯾﻪﻛﺎن ﻟﻪ ﺑﻮارهﻛﺎﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺋـﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾـﻪﺗﯽ‪ ،‬ﻛـﻪﻟﺘﻮوری‪ ،‬ﻣـﻪدهﻧﯽ و‬ ‫ھﻪﻣﻮو ﺑﻮارهﻛﺎﻧﯽ دﯾﻜﻪداو‪ ،‬ھﻪروهھﺎ ﻣﺎﻓﯽ ﭘﺎراﺳﺘﻨﯽ ﺋﻪو ﻣﺎف و ﺋﺎزادﯾﯿﺎﻧﻪﯾﺎن ھﻪﯾﻪ‪ .‬ﺋﻪم ﻣﺎﻓﺎﻧﻪ ﺑﺮﯾﺘﯿﻦ ﻟﻪ‪:‬‬ ‫)ﺋﻪﻟﻒ( ﻣﺎﻓﯽ ژﯾﺎن‬ ‫)ب( ﻣﺎﻓﯽ ﯾﻪﻛﺴﺎﻧﯽ‬ ‫)پ( ﻣﺎﻓﯽ ﺋﺎزادی و ﺋﺎﺳﺎﯾﺸﯽ ﻛﻪﺳﯽ‬ ‫)ت( ﻣﺎﻓﯽ ﭘﺸﺘﮕﯿﺮی ﻟﻪﻻﯾﻪن ﻗﺎﻧﻮوﻧﻪوه‬ ‫)ج( ﻣﺎﻓﯽ رزﮔﺎری ﻟﻪ ھﻪﻣﻮو ﺟﯚرهﻛﺎﻧﯽ ھﻪ‪‬واردن‬ ‫)چ( ﻣﺎﻓﯽ ﻛﻪ‪‬ﻜﻮهرﮔﺮﺗﻦ ﻟﻪ زۆرﺗﺮﯾﻦ رادهی ﮔﻮﻧﺠﺎوی ﺳ‪‬ﻣﻪﺗﯿﯽ ﺟﻪﺳﺘﻪﯾﯽ و دهرووﻧﯽ‬ ‫)ح( ﻣﺎﻓﯽ ] ھﻪﺑﻮوﻧﯽ [ ھﻪﻟﻮﻣﻪرﺟﯽ دادﭘﻪروهراﻧﻪو ﺟ‪‬ﮕﺎی رهزاﻣﻪﻧﺪی ﺑﯚ ﻛﺎر‬ ‫)خ( ﻣﺎﻓﯽ ﺋﻪوه ﻛﻪﺗﺎك ﻧﻪﻛﻪو‪‬ﺘﻪ ژ‪‬ﺮ ﺋﻪﺷﻜﻪﻧﺠﻪ ﯾﺎ ﺳﺰاو رهﻓﺘﺎری ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی‪ ،‬ﻧﺎﻣﺮۆﯾﯽ و ﭘ‪‬ﺳﻮوﻛﺎﯾﻪﺗﯽ‪.‬‬ ‫ﻣﺎددهی ﭼﻮارهم ‪:‬‬

‫ﻻﭘﻪرهی ‪3 :‬‬

‫‪Page : 3‬‬

‫ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪیﭘ‪‬ﺸﮕﯿﺮی ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن‬ ‫وهرﮔ‪‬ان ﻟﻪ ﻓﺎرﺳﯿﯿﻪوه‪ :‬ﻗﺎدر ورﯾﺎ‬ ‫ﺑ‪‬ﯾﺎرﻧﺎﻣﻪی ‪48/104‬ی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﮔﺸﺘﯿﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪﻛﮕﺮﺗﻮوهﻛﺎن‬ ‫‪25‬ی ﻧﯚﭬﺎﻣﺒﻪر‪ ،‬ﺑﻪ "رۆژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ﻟﻪ ﻧ‪‬ـﻮ ﺑﺮدﻧـﯽ ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿـﮋی دژی ژﻧـﺎن" ﻧـﺎود‪‬ﺮ ﻛـﺮاوه‪ .‬ﺋـﻪم رۆژه‪17 ،‬ی دﯾﺴـﺎﻣﺒﺮی ‪ 1999‬ﻟـﻪ‬ ‫ﻻﯾﻪن ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﮔﺸﺘﯿﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪﻛﮕﺮﺗﻮوهﻛﺎﻧﻪوه‪ ،‬ﻟﻪ ھﻪﺷﺘﺎو ﺳـ‪‬ﮫﻪﻣﯿﻦ ﻛﯚﺑﻮوﻧـﻪوهی ﮔﺸـﺘﯽ )دهورهی ﭘـﻪﻧﺠﺎو ﭼـﻮارهم(دا‬ ‫ﺑﻪ رۆژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻧﺎود‪‬ﺮ ﻛﺮا‪".‬ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪی ﭘ‪‬ﺸـﮕﯿﺮی ﻟـﻪ ﺗﻪﻧـﺪو ﺗﯿـﮋی دژی ژﻧـﺎن"‪ ،‬ﭘﻪﺳـﻪﻧﺪﻛﺮاوی ﻛﯚﻣﻪ‪‬ـﻪی‬ ‫ﮔﺸﺘﯿﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوه ﯾـﻪﻛﮕﺮﺗﻮوهﻛﺎن‪ ،‬ﻣﻪﺑﻪﺳـﺖ ﻟـﻪ ﺗﻮﻧـﺪو ﺗﯿـﮋی دژی ژﻧـﺎن‪ ،‬ﺋـﻪرﻛﯽ دهو‪‬ـﻪﺗﺎن وﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕـﻪی ﻧ‪‬ﻮﻧﻪﺗـﻪوهﯾﯽ ﻟـﻪم‬ ‫ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯿﻪدا روون دهﻛﺎﺗﻪوه‪.‬‬ ‫ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﻪی ﮔﺸﺘﯽ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺋﺎﮔﺎداری ﻟﻪم ﭘ‪‬ﻮﯾﺴﺘﯿﯿﻪ ﺑﻪ ﭘﻪﻟﻪﯾﻪ ﻛﻪ ﻣﺎﻓﻪﻛﺎنو ﺑﻨـﻪﻣﺎﻛﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾـﺪار ﺑـﻪ ﯾﻪﻛﺴـﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺋﺎﺳـﺎﯾﺶ‪ ،‬ﺋـﺎزادی‪ ،‬ﺗـﻪواوهﺗﯽ و ﮔـﻪورهﯾﯽ ھـﻪﻣﻮو ﻣﺮۆﭬـﻪﻛﺎن‪ ،‬دهﺑـ‪ ‬ﺑـﻪ ﺷـ‪‬ﻮهﯾﻪﻛﯽ ﺟﯿﮫـﺎﻧﮕﯿﺮ ﻟـﻪﺑﺎری‬ ‫ژﻧﺎﻧﯿﺸﻪوه رهﭼﺎو ﺑﻜﺮ‪‬ﻦ‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻪرﻧﺠﺪان ﺑﻪوه ﻛﻪ ﺋﻪم ﻣﺎفو ﺑﻨﻪﻣﺎﯾﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻟﻪ ﺑﻪ‪‬ﮕﻪﻧﺎﻣﻪ ﻧ‪‬ﻮﻧﻪﺗﻪوهﯾﯿﻪﻛﺎﻧﺪا‪ ،‬ﺑﯚ و‪‬ﻨﻪ ﻟﻪ "ﺟﺎڕﻧﺎﻣﻪی ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ")‪" ،(1‬ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﻨﺎﻣـﻪی ﻧ‪‬ﻮﻧﻪﺗـﻪوهﯾﯽ ﻣﺎﻓـﻪ ﻣـﻪدهﻧﯽو ﺳﯿﺎﺳـﯿﯿﻪﻛﺎن")‪،(2‬‬ ‫"ﭘﻪﯾﻤﺎﻧﻨﺎﻣﻪی ﻧ‪‬ﻮﻧﻪﺗﻪوهﯾﯽ ﻣﺎﻓﻪ ﺋﺎﺑﻮوری‪ ،‬ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ و ﻛﻮﻟﺘﻮورﯾﯿﻪﻛﺎن")‪" ،(2‬ر‪‬ﻜﻜﻪوﺗﻨﻨﺎﻣﻪی ﻟﻪﻧ‪‬ﻮﺑﺮدﻧﯽ ھﻪﻣﻮو ﺟﯚرهﻛﺎﻧﯽ ﺟﯿﺎوازﯾﺪاﻧﺎن ﺑـﻪ دژی ژﻧـﺎن")‪(3‬و "ر‪‬ﻜﻜﻪوﺗﻨﻨﺎﻣـﻪی دژی ﺋﻪﺷـﻜﻪﻧﺠﻪو‬ ‫رهﻓﺘﺎر ﯾﺎن ﺳﺰای ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺮۆﯾﯽ و ﭘ‪ ‬ﻟﻪ ﺳﻮوﻛﺎﯾﻪﺗﯽ")‪(4‬دا‪ ،‬ر‪‬ﺰﯾﺎن ﻟـ‪‬ﮕﯿﺮاوه‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺋﺎﮔﺎداری ﻟﻪوه ﻛﻪ ﺑﻪڕ‪‬ﻮهﺑﺮدﻧﯽ ھﻪرﭼﯽ ﻛﺎرﯾﮕﻪرﺗﺮی "ر‪‬ﻜﻜﻪوﺗﻨﻨﺎﻣﻪی ﻧﻪھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ھﻪﻣﻮو ﺟﯚرهﻛﺎﻧﯽ ﺟﯿﺎوازﯾﺪاﻧﺎن ﺑﻪ دژی ژﻧﺎن" ﯾﺎرﻣـﻪﺗﯽ ﺑـﻪ ﻧﻪھ‪‬ﺸـﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧـﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻧﺒـﻪر ﺑـﻪ ژﻧـﺎن دهﻛـﺎو‪،‬‬ ‫"ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪی ﻧﻪھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪ دژی ژﻧﺎن" ﺑﻪو ﺟﯚره ﻛﻪ ﻟﻪم ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪﯾﻪدا دهﺧﺮ‪‬ﺘﻪ روو‪ ،‬ﺋﻪم رهوﺗﻪ ﺑﻪھ‪‬ﺰو ﺗﻪواو دهﻛﺎ‪،‬‬ ‫ﻧﯿﮕــﻪران ﻟــﻪوه ﻛــﻪ ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧــﺎن ﻛﯚﺳــﭙﯽ ﮔﻪﯾﺸــﺘﻦ ﺑــﻪ ﯾﻪﻛﺴــﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸــﻜﻪوﺗﻦ و ﺋﺎﺷــﺘﯿﯿﻪ‪ ،‬ھــﻪروهك ﻟــﻪ "ﺳــﺘﺮاﺗﯿﮋﯾﯿﻪ داھﺎﺗﻮوﺑﯿﻨــﻪﻛﺎﻧﯽ ﻛﯚﻧﻔﺮاﻧﺴــﯽ ﻧــﺎﯾﺮۆﺑﯽ ﺑــﯚ ﭘ‪‬ﺸــﻜﻪوﺗﻨﯽ ژﻧــﺎن"دا‬ ‫رووﻧﻜﺮاوهﺗﻪوهو ﻟﻪواﻧﺪا ھ‪‬ﻨﺪ‪‬ﻚ ﮔﻪ‪‬ﻪ ﺑﯚ ﺑﻪرﺑﻪرهﻛﺎﻧﯽ ﻟﻪﮔﻪڵ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﭘ‪‬ﺸﻨﯿﺎر ﻛﺮاوهو‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﻪﺑﻪﺳـﺘﯽ ﺑـﻪڕ‪‬ﻮهﭼﻮوﻧﯽ ﺑـﻪ ﺗـﻪواوﯾﯽ "ر‪‬ﻜﻜﻪوﺗﻨﻨﺎﻣـﻪی ﻟـﻪﻧ‪‬ﻮﺑﺮدﻧﯽ ھـﻪﻣﻮو ﺟﯚرهﻛـﺎﻧﯽ‬ ‫ﺟﯿﺎوازﯾﺪاﻧﺎن ﺑﻪ دژی ژﻧﺎن"‪،‬‬ ‫ﭘ‪‬ﺪاﮔﺮ ﻟﻪﺳﻪر ﺋﻪﻣﻪ ﻛﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻨﺎﻏﻪﯾﻪﻛﻪ ﺑﯚ ﭘ‪‬ﺸ‪‬ﻠﻜﺮدﻧﯽ ﻣﺎﻓﯽ ﻣﺮۆڤ و ﺋﺎزادﯾﯿﻪ ﺑﻨﻪڕهﺗﯿﯿﻪﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن و‪ ،‬دهﺳﺘ‪‬اﮔﻪﯾﺸﺘﻨﯽ ژﻧﺎن ﺑﻪم ﻣﺎفو ﺋﺎزادﯾﯿﺎﻧﻪ ﺗﺎڕادهﯾﻪك ﯾـﺎن ﺑـﻪ ﺗـﻪواوی‬ ‫رهﺗﺪهﻛﺎﺗﻪوه‪،‬‬ ‫ﻧﯿﮕﻪران ﻟﻪ ﺳﻪرﻧﻪﻛﻪوﺗﻦ ﻟﻪ ﭘﺸﺘﯿﻮاﻧﯽو ﺑﻪرهوژوورﺑﺮدﻧﯽ ﺋـﻪم ﻣـﺎف و ﺋﺎزادﯾﯿﺎﻧـﻪ ﻟـﻪ‬ ‫در‪‬ﮋﺧﺎﯾﻪﻧﺪا‪ ،‬ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑﻪ دژی ژﻧﺎن‪،‬‬ ‫ﺑـــﻪ ﺋﺎﮔـــﺎداری ﻟﻪﻣــــﻪ ﻛـــﻪ ﺗﻮﻧــــﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧـــﺎن‪ ،‬ﻧﻮ‪‬ﻨﮕﻪﯾﻪﻛــــﻪ ﺑـــﯚ ﭘ‪‬ﺸــــﺎﻧﺪاﻧﯽ‬ ‫ﻧﺎﯾﻪﻛﺴﺎﻧﯿﯽ ﻣ‪‬ﮋووﯾﯽ ﭘ‪‬ﻮهﻧﺪﯾﯿﻪﻛﺎﻧﯽ دهﺳﻪ‪‬ت ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮان ژﻧـﺎن و ﭘﯿﺎواﻧـﺪا‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﻮوه‬ ‫ﺑــﻪ ھــﯚی ژ‪‬ﺮدهﺳــﺖ ﻛــﺮدن و ھــﻪ‪‬واردﻧﯽ ژﻧــﺎن ﺑــﻪھﯚی ﭘﯿﺎواﻧــﻪوه و ‪ ،‬ﭘ‪‬ﺸــﮕﯿﺮی ﻟــﻪ‬ ‫ﺑﻪرهوﭘ‪‬ﺸﭽﻮوﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﻪواوﯾﯽ ژﻧﺎﻧﯽ ﻟـ‪‬ﻜﻪوﺗﯚﺗﻪوه‪،‬‬ ‫ھــﻪروهھﺎ [ﺑــﻪ ﺋﺎﮔــﺎداری ﻟﻪﻣــﻪ ﻛــﻪ] ﺗﻮﻧــﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧــﺎن ﯾــﻪﻛ‪‬ﻚ ﻟــﻪو ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰﻣــﻪ‬ ‫ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯿﯿﻪ ﮔﺮﻧﮕﺎﻧﻪﯾﻪ ﻛﻪ ژﻧﺎن ﻧﺎﭼﺎر دهﻛﺎ ﻣﻞ ﺑﯚ ﭘﻠﻪو ﭘﺎﯾﻪو ﭘ‪‬ﮕﻪی ﻧﺰﻣﺘﺮ ــ ﻟـﻪ‬ ‫ﭼﺎو ﭘﯿﺎوان ـ راﺑﻜ‪‬ﺸﻦ‪،‬‬ ‫ﻧﯿﮕــﻪران ﻟــﻪوه ﻛــﻪ ھ‪‬ﻨــﺪ‪‬ﻚ ﻟــﻪ ﮔﺮوﭘــﻪﻛﺎﻧﯽ ژﻧــﺎن ﺑــﯚ و‪‬ﻨــﻪ ژﻧــﺎﻧﯽ ﺳــﻪر ﺑــﻪ ﮔﺮوﭘــﻪ‬ ‫ﻛﻪﻣﺎﯾﻪﺗﯿﯿــﻪﻛﺎن‪ ،‬ژﻧــﺎﻧﯽ ﺧــﯚو‪‬ﺗﯽ )ﺑــﻮﻣﯽ(‪ ،‬ژﻧــﺎﻧﯽ ﭘﻪﻧﺎﺑــﻪر‪ ،‬ژﻧــﺎﻧﯽ ﻛﯚﭼــﻪر‪ ،‬ﺋــﻪو‬ ‫ژﻧﺎﻧـــﻪی ﻟـــﻪ ﻻدێ ﯾـــﺎن ﻧﺎوﭼـــﻪ دووره دهﺳـــﺘﻪﻛﺎن دهژﯾـــﻦ‪ ،‬ژﻧـــﺎﻧﯽ ﺑ‪‬ﺋـــﻪﻧﻮا‪ ،‬ژﻧـــﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑﻪﻧـﺪﻛﺮاو ﯾـﺎن دهﺳﺒﻪﺳــﻪر‪ ،‬ﻛﭽـﺎﻧﯽ ﻣ‪‬ﺮﻣﻨــﺪاڵ‪ ،‬ژﻧـﺎﻧﯽ ﻧﻪﻗﻮﺳــﺘﺎن و ﺑ‪‬ﺗﻮاﻧـﺎ‪ ،‬ژﻧــﺎﻧﯽ‬ ‫ﺑﻪﺳﺎ‪‬ﭼﻮوو ژﻧﺎﻧﯽ ﻧﺎوﭼﻪ ﺷﻪڕﻟ‪‬ﺪراوهﻛﺎن ﺑﻪﺗﺎﯾﺒﻪت ﻟﻪ ﺑﻪراﻧﺒﻪر ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﺪا ﻻوازن‪،‬‬ ‫ﺑﻪ وهﺑﯿﺮھ‪‬ﻨﺎﻧﻪوهی دهرﺋﻪﻧﺠﺎﻣﯽ ﭘﺎراﮔﺮاﻓﯽ ‪23‬ی ھﺎوﭘ‪‬ﭽﯽ ﺑ‪‬ﯾﺎرﻧﺎﻣﻪی ‪24‬ی ﻣﺎی ‪1990‬ی ﺷﻮورای ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ )ژﻣﺎره ‪(1990/15‬و ھﻪﺳﺖ ﻛﺮدن ﺑﻪوه ﻛﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪو‬

‫‪ -----------------------------------------------------------‬ﭘ‪‬ﺳﺖ ‪------------------------------------------------------------‬‬‫‪ -1‬ﺑﻪﯾﺎﻧﻨﺎﻣﻪیﭘ‪‬ﺸﮕﯿﺮی ﻟﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن‪ ..............‬وهرﮔ‪‬ان ﻟﻪ ﻓﺎرﺳﯿﯿﻪوه‪ :‬ﻗﺎدر ورﯾﺎ ‪ ...................‬ﻻﭘﻪرهی ‪3 .............‬‬ ‫‪ -2‬ﺑ‪ ‬ﺑﯚﻧ‪‬ی ‪ ٢٥‬ﻧﯚﭬﺎﻣﺒﺮ رۆژی ﺳ‪‬ﯾﻨ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ‪ ................‬ﻋﯿﺴﻤﻪت ﻧﺴﺘﺎﻧﯽ ‪ .........................‬ﻻﭘﻪرهی ‪6..............‬‬ ‫‪ -3‬ﺑﺎ ھ‪‬ر ‪ ٢٥‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ رۆژی ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ﻧ‪‬ﺑ‪ ........................... . ‬رۆژه ﻋﻪزﯾﺰی ‪ .....................‬ﻻﭘﻪرهی ‪11 .........‬‬ ‫‪25 -4‬ی ﻧﯚﭬ‪‬ﻣﺒ‪‬ر و ﺋﺎور‪‬ﮏ ﻟ‪ ‬ﻣ‪‬ﯾﻨ‪‬ﺗﯿ‪‬ﮐﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ‪ ............................‬ﮐﻮ‪‬ﺴﺘﺎن ﻋﻮﻣﻪرزاده ‪ ....................‬ﻻﭘﻪرهی ‪12 ............‬‬ ‫‪ -5‬ﭘ‪‬ﻨﺎﺳﻪ و ﺟﯚرهﮐﺎﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ژﻧﺎن ‪ ...............‬ﺋﺎﻣﺎده ﮐﺮدﻧﯽ ب‪ .‬ھﯿﻮا ‪ ................‬ﻻﭘﻪرهی ‪13 ............‬‬ ‫‪ -6‬ﺑﻪ ﺑﯚﻧﻪی ‪25‬ی ﻧﯚﭬﻪﻣﺒﻪر رۆژی ﻗﻪدهﻏﻪﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ‪ ..........................‬ﺳﻪرﮔﻮڵ ﺑ‪‬ﺘﻮﺷﯽ ‪ ...............‬ﻻﭘﻪرهی ‪17 ..............‬‬ ‫‪ -7‬ﻟ‪‬ﻜﯚ‪‬ﯿﻨﻪوهﯾﻪك ﺳﻪﺑﺎرهت ﺑﻪ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﻟﻪ دژی ژﻧﺎن ‪ ................‬وهرﮔ‪‬ﺮ‪ :‬ﭘﻪروﯾﻦ ﻋﻪﻟﯽ ﻣﻮرادی ‪ .................‬ﻻﭘﻪرهی ‪18 ..............‬‬ ‫‪ -8‬ﺑ‪ ‬ﺑﯚﻧ‪‬ی رۆژی ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎرﯾﯽ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋﯾﯽ ﻟ‪ ‬دژی ژﻧﺎن ‪ ....................‬ھﺎﻣﻨﯚ ﻧﻪﻗﺸﺒﻪﻧﺪی ‪ ................‬ﻻﭘﻪرهی ‪22 ..............‬‬ ‫‪ -9‬ھ‪‬ﻧﮕﺎوەﮐﺎﻧﯽ ﺣﮑﻮﻣ‪‬ﺗﯽ ھ‪‬ر‪‬ﻢ ﺑﯚ ﻟ‪‬ﻧﺎوﺑﺮدﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋی دژ ﺑ‪‬ژﻧﺎن ﭼ‪‬واﺷ‪‬ﮐﺎراﻧ‪‬ﯾ‪ .............. !‬ﮔﯚﻧﺎ ﺳﻪﻋﯿﺪ ‪ ..............‬ﻻﭘﻪرهی ‪23 ..................‬‬ ‫‪ -10‬راﭘﯚرﺗﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ھﺎرﯾﻜﺎری ﯾﺎﺳﺎﯾﯽ ﻟﻪﺑﺎرهی ﯾﺎﺳﺎی ﺑﻪرهﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺧ‪‬ﺰاﻧﯽ ‪ ........‬ﻣﺎ‪‬ﭙﻪری وارﭬﯿﻦ ‪.....................‬ﻻﭘﻪرهی ‪24 .............‬‬ ‫‪ -11‬ھﯚﻛﺎرهﻛﺎﻧﯽ ﭘﺸﺖ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﻛﯚﻣﻪ‪‬ﮕﻪی ﻛﻮردﯾﺪا ‪ ...............‬ﮐﺎﻣﻪران ﻋﻪﺑﺪه ﺳﺎ‪‬ﺢ ‪ .....................‬ﻻﭘﻪرهی ‪33 ................‬‬ ‫‪ -12‬راﭘﯚرﺗﯽ ر‪‬ﻜﺨﺮاوی ﻧﻪﺗﻪوه ﯾﻪﻛﮕﺮﺗﻮوهﻛﺎن ﻟﻪﻣﻪڕ دواﯾﯿﻦ ﺳﻪرژﻣ‪‬ﺮﯾﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ﻟﻪ ﺟﯿﮫﺎﻧﺪا ‪ .......‬ﺋﺎﻣﺎده ﮐﺮدﻧﯽ ﭼﻨﯚر ﻗﺎدری ‪ ......‬ﻻﭘﻪرهی ‪34 .......‬‬ ‫‪ -13‬ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن ‪ .....................‬ﺑﮫﺰاد ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ‪ ......................‬ﻻﭘﻪرهی ‪35 .................‬‬ ‫‪ -14‬ﺧﻮ‪‬ﻨﺪﻧ‪‬وەﯾ‪‬ک ﻟ‪ ‬ﺳ‪‬ر ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑ‪ ‬ژﻧﺎن ‪ ..................‬ﺳﻪرﮔﻮڵ ﺧﻮداﯾﺎری ‪ ....................‬ﻻﭘﻪرهی ‪36 ...............‬‬ ‫‪ -15‬ژﻧﺎن ﻟ‪ ‬دژى ژﻧﺎن ‪ .................................‬وەرﮔ‪‬ﺮان ﻟ‪ ‬ﻓﺎرﺳﯿﯿ‪‬وە‪ :‬ﻣﺎرﯾﺎ ﺣ‪‬ﺳ‪‬ﻧﭙﻮور ‪ ......................................‬ﻻﭘﻪرهی ‪37 .................‬‬ ‫‪ -16‬دهﺳﻪ‪‬ت و ﺗﻮوﻧﺪوﺗﯿﮋی ‪ ......................................‬ﮐﻪژال درﺧﺸﺎﻧﯽ ‪ .................................‬ﻻﭘﻪرهی ‪39 ........................‬‬ ‫‪ -17‬ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی ﺑﻪراﻣﺒﻪر ﺑﻪ ژﻧﺎن‪ :‬ھﯚﻛﺎرهﻛﺎن و ر‪‬ﻜﺎرهﻛﺎن ‪ ................................‬ﻧﺎھﯿﺪ ﺑﻪھﻤﻪﻧﯽ ‪ .......................‬ﻻﭘﻪرهی ‪41 .................‬‬ ‫‪ -18‬ﺑﻪ ﺑﯚﻧﻪی ‪ 25‬ﻧﯚﭬﻪﻣﺒﻪر رۆژی ﻗﻪدهﻏﻪ ﻛﺮدﻧﯽ ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی دژی ﺑﻪ ژﻧﺎن ‪ ..................... .............‬روﻓﯿﺎ رهﻣﻪزاﻧﻌﻪﻟﯽ ‪ ..............‬ﻻﭘﻪرهی ‪44 ...............‬‬ ‫‪ -19‬ﭼﺎوﺧﺸﺎﻧﺪﻧ‪‬ﻜﯽ ﺧ‪‬ﺮا ﺑﻪ ﺳﻪر ﺷ‪‬ﻮازی ﺟﯚراوﺟﯚری ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن ‪ ......................‬ﺳﻪﺑﺮی ﺑﻪھﻤﻪﻧﯽ ‪ .................‬ﻻﭘﻪرهی ‪45 .............‬‬ ‫‪25 -20‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮ‪ ،‬ڕۆژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯿﯽ ﻧ‪‬ھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی ﺑ‪ ‬دژی ژﻧﺎن ‪ .........................‬ﻗﺎدر ورﯾﺎ ‪ ....................‬ﻻﭘﻪرهی ‪46 .................‬‬ ‫‪ -21‬ﺑ‪‬ﯾﺎﻧﻨﺎﻣ‪‬ی ھﺎوﺑ‪‬ﺷﯽ ﻛﯚﻣ‪‬ﻚ ﻟ‪ ‬ر‪‬ﻜﺨﺮاوەﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎﻧﯽ رۆژھ‪‬ﺗﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑ‪ ‬ﺑﯚﻧ‪‬ی ‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ ...............................‬ﻻﭘﻪرهی ‪47 ...........‬‬ ‫‪ -22‬ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن و ﺷ‪‬ﻮه ﺟﯚراوﺟﯚرهﮐﺎﻧﯽ ‪ .......................‬ﺳـــــﯿﺮوان ﭘﻪرﺗﻪوﻧﻮری ‪ ..................‬ﻻﭘﻪرهی ‪48 ...................‬‬ ‫‪25 -23‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮ‪ ،‬رۆژی ھ‪‬و‪‬ﺪان ﺑﯚ ﻧ‪‬ھ‪‬ﺸﺘﻨﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دژی ژﻧﺎن و ﺳ‪‬رﻧﺠ‪‬ﮏ ‪ ........................‬ﺗﻮوﺑﺎ ﺋﻪﻟﯿﺎﺳﯽ ‪ ..................‬ﻻﭘﻪرهی ‪50 ........‬‬ ‫‪ -24‬راﮔ‪‬ﯾ‪‬ﻧﺪراوی ﻛﯚﻣﯿﺘ‪‬ی ﺋﺎﻓﺮەﺗﺎﻧﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺧ‪‬ﺑﺎت ﺑ‪ ‬ﺑﯚﻧ‪‬ی ‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮ رۆژی ‪ .........................................‬ﻻﭘﻪرهی ‪51 ............‬‬ ‫‪ -25‬راﮔﻪﯾﺎﻧﺪﻧﯽ ﮐﻮﻣﯿﺘﻪی ﻧﺎوهﻧﺪی ﺣﯿﺰﺑﯽ ﮐﻮﻣﯚﻧﯿﺴﺘﯽ ﺋ‪‬ﺮان ﺑﻪ ﺑﯚﻧﻪی ‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ ......................‬ﻻﭘﻪرهی ‪52 .....................‬‬ ‫‪ -26‬ﺑﻪ ﺑﯚﻧﻪی ‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮ ڕۆژی ﺟﯿﮫﺎﻧﯽ ﺑﻪرﺋﻪﻧﮕﺎر ﺑﻮﻧﻪوه ﻟﻪ ﮔﻪڵ ﺗﻮﻧﺪ و ﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژﻧﺎن! ‪ ...........‬ﻟﻪ ﻻﯾﻪن ﺳﻪﻧﺘﻪری ژﻧﺎﻧﯽ ﮐﻮرد ﻟﻪ ﮐﯚ‪‬ﻦ ‪ .........‬ﻻﭘﻪرهی ‪53 .....‬‬ ‫‪ -27‬راﮔ‪‬ﯾ‪‬ﻧﺪراوی ﮐﻮﻣﯿﺘ‪‬ی ژﻧﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣ‪ - ‬ﭘﺎرﺗﯽ ﺳﯚﺳﯿﺎﻟﺪﯾﻤﻮﮐﺮاﺗﯽ ﮐﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺑﯚﻧﻪی ‪25‬ی ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ ...............‬ﻻﭘﻪرهی ‪55 ......................‬‬ ‫‪ -28‬ﺑﯚﭼﯽ ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی دەرھ‪‬ق ﺑ‪ ‬ژن دەﻛﺮﯾﺖ؟ ‪ ............................‬ر‪‬ﭙﯚرﺗﺎژی‪ :‬رۆﺷﻨﺎ ﺋ‪‬ﺣﻤ‪‬د – ﺗ‪‬ھﺎ ﺋ‪‬ﺣﻤ‪‬د ‪ .....................‬ﻻﭘﻪرهی ‪56 .............‬‬ ‫‪ -29‬ھ‪‬ﻤ‪‬ﺗﯽ ﺑ‪‬رەﻧﮕﺎرﺑﻮوﻧ‪‬وەی ﺗﻮﻧﺪوﺗﯿﮋی و ﺑ‪‬ردەواﻣﯽ ﻛ‪‬ﺸ‪‬ﻛﺎﻧﯽ ژﻧﺎن ‪ ......................‬راﭘﯚرﺗﯽ‪ :‬ﺑﻨﺎری ﻣﺎم ﺧﺎ‪‬ﯚ ‪ ......................‬ﻻﭘﻪرهی ‪58 .............‬‬ ‫‪ -30‬ﺑﺎ ‪11/25‬رۆژ‪‬ﮏ ﺑ‪‬ﺖ ﺑﯚ ﺑﻪرهﻧﮕﺎر ﺑﻮﻧﻪوهی ﺗﻮﻧﺪو ﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ﻣﺮۆﭬﺎﯾﻪﺗﯽ ‪ .....................‬ڕ‪‬ﮋﯾﻦ ﺑﺎﺑﺎﻋﻠﯽ ﺑﻪرزﻧﺠﯽ ‪ ................‬ﻻﭘﻪرهی ‪59 .............‬‬ ‫‪25 -31‬ی ﻧﯚﭬ‪‬ﻣﺒ‪‬ر ﻟ‪ ‬ھ‪‬ر‪‬ﻤﯽ ﻛﻮردﺳﺘﺎن ﺑﻮو ﺑ‪26 ‬ی ﻧﯚﭬ‪‬ﻣﺒ‪‬ر ‪ .......................‬وارﭬﯿﻦ – ﮔ‪‬رﻣﯿﺎن ‪ ............................‬ﻻﭘﻪرهی ‪60 ..............‬‬ ‫‪ -32‬ﮐﯚڕ‪‬ﮏ ﺑﯚ ﻗﺎدر ورﯾﺎ ﻣﺎﻣﯚﺳﺘﺎی زاﻧﮑﯚ و ﺋﻪﻧﺪاﻣﯽ دهﻓﺘﻪری ﺳﯿﺎﺳﯿﯽ ﺣﺪک ﻟﻪ زاﻧﮑﯚی راﭘﻪڕﯾﻦ ‪ ............‬ﮐﻮردﺳﺘﺎن و ﮐﻮرد ‪ ..........‬ﻻﭘﻪرهی ‪61 .................‬‬ ‫‪ -33‬ﺗﯚﻧﺪوﺗﯿﮋﯾﯽ ﻟﻪ ژﯾﺎﻧﯽ ﮐﯚﻣﻪ‪‬ﯾﻪﺗﯽ و ﻟﻪ ﻧ‪‬ﻮ ﺑﻨﻪﻣﺎ‪‬ﻪﮐﺎﻧﺪا ‪ ...........................‬ﻋﻮﻣ‪‬ر ﻋﯿﻨﺎﯾ‪‬ﺗﯽ ‪ ................‬ﻻﭘﻪرهی ‪62 ...................‬‬ ‫‪ -34‬ﺗﻮﻧﺪ وﺗﯿﮋی دژ ﺑﻪ ژن دﯾﺎردهﯾﻪﮐﯽ ﻧﺎﺳﻪردهﻣﯿﺎﻧﻪﯾﻪ ‪ ....................................‬ﺣﻪﺑﯿﺒﻪ ﻋﻪﺑﺪو‪‬ﯾﯽ ‪ ............................‬ﻻﭘﻪرهی ‪68 ............‬‬