NEW YORK • PENNSYLVANIA • CONNECTICUT • NEW JERSEY • MASSACHUSETTS
ER KURI P L U S
P O L I S H NUMER 1529 (1829)
W E E K L Y
ROK ZA£O¯ENIA 1987
M A G A Z I N E
TYGODNIK
30 GRUDNIA 2023
PE£NE WYDANIE KURIERA W INTERNECIE: WWW.KURIERPLUS.COM
í Biblijny kszta³t rodziny – str. 4 í Dlaczego eksperci procesowi s¹ tacy wa¿ni? – str. 5 í Roman Dmowski - twórca Narodowej Demokracji – str. 8-9 í Miasta na wodzie – str. 10 í Wesele Rydla i “Wesele” Wyspiañskiego – str. 12 í Jak zdobyæ uznanie w pracy i w ¿yciu prywatnym – str. 13 FOT. JANUSZ SKOWRON
Tomasz Bagnowski
Reparacje za niewolnictwo? Gubernator Kathy Hochul podpisa³a ustawê o utworzeniu specjalnego zespo³u, który zbada mo¿liwoœæ wyp³acenia odszkodowañ za niewolnictwo i wynikaj¹c¹ z niego d³ugotrwa³¹ dyskryminacjê rasow¹ w Nowym Jorku. Ustawa podpisana przez Hochul to trzeci tego rodzaju projekt w Stanach Zjednoczonych. Przed Nowym Jorkiem komisje takie utworzy³y Kalifornia i Illinois. Komisja nowojorska zbada nie tylko okres niewolnictwa, które formalnie zosta³o zakazane w stanie Nowy Jork w roku 1827, ale tak¿e póŸniejszy okres, czyli dyskryminacjê Afroamerykanów jeœli chodzi o dostêp do mieszkañ, nierównoœci w zarobkach wynikaj¹ce z braku równych praw na rynku pracy i kryminalizacjê czarnych spo³ecznoœci poprzez masowe wtr¹canie do wiêzieñ Afroamerykanów (mass incarceration of African Americans). Zwolennicy projektów przyjêtych we wszystkich trzech stanach uwa¿aj¹, ¿e Ameryka powinna siê zmierzyæ ze swoj¹ niechlubn¹ przesz³oœci¹ i zbadaæ mo¿liwoœæ zadoœæuczynienia za krzywdy wyrz¹dzone Czarnym. Rekomendacje komisji nie bêd¹ wi¹¿¹ce. Ustawodawcy bêd¹ mogli z nich skorzystaæ i uchwaliæ odpowiednie przepisy zapewniaj¹ce wyp³atê odszkodowañ dla potomków niewolników, ale nie bêd¹ do tego prawnie zobowi¹zani. Jest du¿o za wczeœnie by wyrokowaæ jakiego rodzaju odszkodowania zarekomenduje
komisja nowojorska. W Kalifornii procesowi ustalania wysokoœci odszkodowañ towarzyszy³y spore emocje. Ostatecznie komisja zarekomendowa³a astronomicznie wysokie wyp³aty, ujawniaj¹c przepaœæ pomiêdzy chêci¹ wyrównania krzywd, a mo¿liwoœciami finansowymi stanu. „Zdajê sobie sprawê z tego, ¿e ju¿ samo s³owo reparacje budzi du¿o sprzecznych odczuæ. S³ysz¹c je czêœæ ludzi automatycznie siê usztywnia, bez zastanowienia siê nawet, co to tak naprawdê oznacza i dlaczego musimy siê z tym zmierzyæ” – powiedzia³a Kathy Hochul. „Dziœ chcia³abym postawiæ przed nowojorczykami wyzwanie. B¹dŸmy patriotami i nie starajmy siê wybielaæ i usprawiedliwiaæ naszej roli w korzystaniu z niewolnictwa” – doda³a Hochul, podczas przemówienia, po podpisaniu ustawy tworz¹cej komisjê reparacyjn¹. Bêdzie siê ona sk³adaæ z dziewiêciu osób, wskazanych czêœciowo przez urz¹d gubernatora Nowego Jorku, a czêœciowo przez legislaturê stanow¹. W ci¹gu roku komisja powinna przeprowadziæ swoje dochodzenie i opracowaæ raport wraz z rekomendacj¹ odszkodowañ. í6
l Niech ka¿demu Nowy Rok przyniesie to, na czym najbardziej mu zale¿y
Dysonanse baronowej £empickiej Chris Miekina Tamara £empicka by³a wspania³¹ artystk¹, ale przede wszystkim mistrzyni¹ autokreacji. Jej prace do dziœ inspiruj¹, a jej fenomen odkrywany jest na nowo. Malarstwo £empickiej by³o nowatorskie i znalaz³o nie tylko mi³oœników jej stylu, ale tak¿e licznych kolekcjonerów.
£
l Autoportret w zielonym Bugatti
empicka lansowa³a sam¹ siebie buduj¹c pozycjê ekscentrycznej gwiazdy malarstwa. Jej pe³ne pikanterii ¿ycie osobiste dodatkowo wzbudza³o zainteresowanie jej osob¹. Romansowa³a z ka¿dym mê¿czyzn¹ i ka¿d¹ kobiet¹, których uzna³a za piêknych. W jej ¿yciorysie nie brakowa³o seksu w oparach kokainy i alkoholu oraz romansów z prostytutkami i marynarzami. Jej obrazy od lat osi¹gaj¹ zawrotne ceny. Wikipedia podaje, ¿e urodzi³a siê w Warszawie, choæ prawdopodobnie przysz³a na œwiat w Moskwie. Jej ojcem by³ Borys Gurwik-Górski, znany petersburski mecenas. Matk¹ by³a Malwina Decler, która pochodzi³a z jednej z najzamo¿niejszych warszawskich rodzin. Zaciek³e k³ótnie rodziców Tamary sprawi³y, ¿e wychowywaniem ich córki zajê³a siê babka, Klementyna Decler, która zabra³a Tamarê do W³och – jak to siê wtedy mówi³o – aby „kszta³ciæ oko”. Od 1911 roku Tamara mieszka w Petersburgu, zatrzymuj¹c siê u bogatego wujostwa Stifterów i dziêki nim obraca siê w krêgach najlepszej rosyjskiej i polskiej arystokracji. Miasto ¿yje w przepychu i nieustannej zabawie, a szampana zamawia siê tam nie na butelki, a na galony.
B
ezdzietni Stifterowie kochaj¹ Tamarê jak w³asn¹ córkê i pozwalaj¹ jej na swobodne, pe³ne uciech ¿ycie. Na jednym z balów, Tamara aby zwróciæ na siebie uwagê przebiera siê za pastereczkê i prowadzi ze sob¹ dwie ¿ywe gêsi. Ptaki w komiczny sposób œlizgaj¹ siê na wypolerowanym parkiecie wywo³uj¹c powszechn¹ weso³oœæ. Wsród goœci znajdowa³ siê 22letni, przystojny prawnik Tadeusz £empicki. Mimo dyplomu prawnika nigdy nie splami³ siê on prac¹ uznaj¹c, ¿e d¿entelmen pieni¹dze po prostu ma. Jego ojciec by³ dyrektorem Kolei Wileñsko Wiedeñskiej, ale prowadz¹c hulaszcze ¿ycie roztrwoni³ ca³y maj¹tek. M³ody £empicki po raz pierwszy stan¹³ w obliczu braku œrodków do ¿ycia i nieoczekiwanie m³odziutka Tamara, która mia³a imponuj¹cy posag sta³a siê dla niego atrakcyjn¹ parti¹. Tamara chcia³a mieæ pewnoœæ, ¿e popularny wœród kobiet £empicki nie zrezygnuje ze œlubu i zasz³a z nim w ci¹¿ê. Wziêli œlub, w 1916 roku na œwiat przysz³a ich córka Kizette. Rok póŸniej wybuch³a rewolucja bolszewicka i Tadeusz zosta³ aresztowany. Tamara zwraca siê o pomoc do szwedzkiego konsula, który za spêdzenie nocy z £empick¹, wydostaje Tadeusza z wiêzienia i pomaga obojgu ma³¿onkom wyjechaæ najpierw do Kopenhagi, a potem do Pary¿a. í 11