enorm waardevol zijn

Het opstellen en evalueren van een schoolplan kan enorm waardevol zijn ‘Meer verbinding, meer passie en een betere focus’

Lieke van Zuilekom is tekstschrijver, web- en eindredacteur, met klanten in o.a. de bouw, zorg en het onderwijs (www.liekevanzuilekom.nl).

INTERVIEW DOOR LIEKE VAN ZUILEKOM

Schoolkwaliteit is overal voelbaar: in de klas, in de gangen en op het schoolplein. Samen met hun team streven schoolleiders naar een optimale leer- en werkomgeving waarin leerlingen kunnen excelleren en de resultaten van de school continu verbeteren. Maar: hoe bepaal je de juiste visie, missie en acties hiervoor? Hoe weet je waar je school op elk moment staat? En hoe kun je actiepunten ook na 1, 2 of 4 jaar laten beklijven? We vroegen het aan onderwijsadviseur Anton de Jong.

Anton is docent aan de schoolleidersopleiding van Penta Nova. Als onderwijsadviseur Leiderschap verzorgt hij bovendien regelmatig trainingen voor de Academie van ParnasSys van Gouwe Academie. Met name op het gebied van schoolkwaliteit. Belangrijke onderwerpen hierbij zijn (1) het duiden van onderwijsopbrengsten, (2) het zichtbaar werken aan (strategische) doelen, in samenhang met het meerjarenplan en (3) het zichtbaar maken van de ontwikkeling van individuele teamleden. Hoe kun je dit vervolgens linken aan je strategische doelen?

PUBLIEKE WAARDE

“Schoolkwaliteit is een ingewikkeld en breed begrip”, benadrukt Anton. “In mijn beleving gaat het vooral over het e ect van de school op de omgeving. Van leerlingen tot ouders, wijk en dorp/stad en dan met name op de lange termijn. Met een mooi woord noemen we dit ook wel de ‘publieke waarde’. Welke impact maakt de school? Presteert ze naar tevredenheid, gelet op zowel de eigen doelstellingen als de wettelijke eisen, zoals het Inspectieka-

Anton de Jong

der? En kan de school dit ook verantwoorden? Sluiten de prestaties van de school aan bij de schoolpopulatie en verwachtingen?”

NIEUWE KWALITEITSCYCLUS, NIEUW SCHOOLPLAN

2023 is het jaar waarin de meeste scholen aan de slag gaan met een nieuwe kwaliteitscyclus en een nieuw schoolplan, voor de periode 2023-2027. Niet per se omdat ze dit willen, maar ook (en vooral) omdat dit wettelijk verplicht is. “Alle ambities van de school moeten zichtbaar worden in het schoolplan”,

weet Anton. “Daarmee is dit schoolplan ook een centraal document, waarin alles samenkomt. Van missie en visie tot en met strategie, kwalitatieve en kwantitatieve doelen, pedagogisch en didactisch klimaat, veiligheid en personeelsbeleid.”

De komende maanden zullen grote aantallen teams weer enkele dagen op de hei of in het bos gaan zitten, verwacht hij. Niet alleen om een nieuw schoolplan te ontwikkelen, maar vooral om te bedenken hoe dit plan in de praktijk kan worden gebracht. “Helaas zien de meeste scholen het schoolplan nog als een ‘moetje’, dat nauwelijks gelezen onderin een bureaula belandt. Een gemiste kans, want het opstellen én evalueren van dit plan kan enorm waardevol zijn. Het haalt schoolteams even uit de dagelijkse context of de ‘waan van de dag’. Bovendien geeft het de mogelijkheid om weer even stil te staan bij het ‘waarom’. Wat is ook alweer de gezamenlijke missie van de school? Waar willen jullie naartoe met de leerlingen? Waar liggen jullie idealen? Wanneer je dit helder maakt, ontstaat er weer meer verbinding, meer passie en een betere focus. Als kers op de taart heb je meteen voldaan aan je wettelijke verplichting.”

VAN KRACHT NAAR MISSIE EN KERNOPDRACHT

Meest makkelijk is om het oude schoolplan op punten aan te passen. Volgens Anton is dit ook een goed vertrekpunt. Immers: je kernopdracht of missie zal niet in vier jaar veranderen. “Wat wel verandert echter, is de wereld om je heen”, benadrukt hij. “Het kan zijn dat je andere leerlingen binnenkrijgt, waarop je je aanbod moet aanpassen. En ook gewijzigde inspectie-eisen moeten goed worden verwerkt. Het simpelweg aanpassen van de jaartallen is dus niet afdoende.” In plaats hiervan adviseert hij om te beginnen vanuit de kracht van de school. “Waar blink je in uit? Waar lopen je medewerkers warm voor? En wat is hun kwaliteit? Op basis hiervan kom je al snel tot de onderliggende waarde en de missie en kernopdracht van de school. Voldoet deze kernopdracht nog? En wat kun je als team doen om deze kernopdracht te volbrengen? Hoe kun je je leerlingen, hun ouders en de omgeving hierbij betrekken?”

DUIDELIJKE DOELEN

Een volgende stap zijn de doelen, die heel divers kunnen zijn. Doelen die Anton vaak voorbij ziet komen, zijn een nieuw aanbod voor rekenen of taal, het vergroten van eigenaarschap bij leerlingen, het (nog) beter betrekken van de omgeving en een (nieuw) aanbod rondom het thema burgerschap. “Dat laatste is ook een nieuwe verplichting vanuit de inspectie”, vertelt hij. “Een heel dankbaar onderwerp is ook het bevorderen van de professionele cultuur binnen het schoolteam.” Om deze (en andere!) doelen te laten beklijven, geeft hij een aantal tips: 1. Betrek je onderwijsprofessionals bij het opstellen van het schoolplan. Maak de mensen die het moeten doen mede-eigenaar van het plan en van de uitvoering hiervan. 2. Probeer je doelen te verbinden aan je kernwaarde en missie.

Lopen je visie, missie en doelen logisch in elkaar over? 3. Bedenk hoe je je doelen levend kunt houden in de school, bij de leerlingen en bij hun ouders. Het opstellen van doelen

is één, het laten beklijven is twee en vraagt organisatie. Bijvoorbeeld professionele leergemeenschappen, leerteams of werkgroepen kunnen helpen om de doelen onder de aandacht te houden. 4. Dwing je leerkrachten op een positieve manier om aan de leerdoelen te (blijven) werken.

Hierin is een belangrijke rol weggelegd voor het management/de schoolleiding. 5. Maak je doelen concreet.

Schoolbesturen zijn vaak geneigd om doelen ruimhartig en strategisch te formuleren. Echter begrijpen de mensen die hiermee aan de slag moeten, dan niet altijd meer wat er van hen wordt verwacht. Koppel je doelen daarom aan concrete en duidelijke acties. Simpelweg willen leerkrachten weten wát zij morgen met Jeroen of Emma in groep 6 moeten doen. Maak daarom een goede vertaalslag.

“Een schip zonder koers dobbert slechts op de golven”, besluit Anton. “Datzelfde geldt voor scholenteams. Wanneer het ontbreekt aan duidelijke doelen, slaat algauw de sleur toe. Juist dát moet je als school(bestuur) willen voorkomen.” In basis wordt niemand warm van een schoolplan, weet hij. “Maar wél van een gezamenlijke missie, mits je hier dus op de juiste manier invulling aan geeft.”

MEER OVERMANAGEMENT & COMMUNICATIE

INCLUSIEF STRATEGISCH PARTNERSCHAP Met wijze toezichthouders; Over bestuur en toezicht in het semipublieke domein Rienk Goodijk

2022 | 208 pagina’s | € 34,00

ISBN 978 90 232 5860 5

DE FUNCTIE VAN FRICTIE Zoek de wrijving op die glans geeft, zonder dat je krassen maakt Annemarie Mars

2021 | 200 pagina’s | € 29,00

ISBN 978 90 232 5791 2

HOE KRIJG JE ZE MEE? Vijf krachten om een verandering te laten slagen Annemarie Mars

2023 | ca 208 pagina’s | € 32,00

ISBN 978 90 232 5931 2

KWALITEIT DOOR GESPREID LEIDERSCHAP Krijg praktische handvatten, modellen en tips voor ander leiderschap Anje Ros, Brigit van Rossum

2019 | 216 pagina’s | € 35,00

ISBN 978 90 232 5665 6

AANDACHT VOOR VERSCHIL OP SCHOOL Verbeter kansengelijkheid met Beschermjassen Kitlyn Tjin A Djie, Irene Zwaan

februari 2023 | 128 pagina’s | € 22,00

ISBN 978 90 232 5919 0

HOOP, HUMOR EN HERSTEL Maak van je school een veilige basis Jan Ruigrok

2022 | 208 pagina’s | € 28,50

ISBN 978 90 232 5877 3

Mirjam Heemskerk DIALOGEN IN HET ONDERWIJS Mirjam Heemskerk

Maart 2023 | ca 256 pagina’s | € 30,00

ISBN: 978 90 232 5886 5

COMMUNICATIETOOLKID Ester van den Hul, Linda Goldsteen

2021 | 176 pagina’s | € 33,00

ISBN 978 90 232 5741 7

INTERACTIEWIJZER Analyse en aanpak van interactieproblemen in professionele opvoedingssituaties Rob Verstegen, Henny Lodewijks

Maart 2023| ca 288 pagina’s | € 40,00

ISBN 978 90 232 5905 3

INTERCULTURELE COMMUNICATIE Van ontkenning tot wederzijdse integratie C. Nunez, R. Nunez Mahdi, L. Popma

2021 | 192 pagina’s | € 22,50

ISBN 9789023256878

BASISBOEK PRESENTEREN Maarten van der Meulen, Jolien Strous

2023 | ca 160 pagina’s | € 27,50

ISBN: 978 90 232 5927 5

PRESENTATIESPEL Kaartspel Maarten van der Meulen, Jolien Strous

ONSBELEIDSPLAN (BINNEN PARNASSYS BESCHIKBAAR ALS ONDERDEEL VAN HET PAKKET SCHOOLONTWIKKELING BOVENSCHOOLS) Onsbeleidsplan is de bestuurversie van Mijnschoolplan.

Meer informatie op: www.onsbeleidsplan.nl | www.parnassys.nl/schoolkwaliteit

MIJNSCHOOLPLAN (BINNEN PARNASSYS BESCHIKBAAR ALS ONDERDEEL VAN HET PAKKET SCHOOLONTWIKKELING) Uw nieuwe schoolplan, jaarplannen en rapportages uit gekoppelde systemen.

Meer informatie op: www.mijnschoolplan.nl | www.parnassys.nl/schoolkwaliteit

WERKEN MET KWALITEIT – WMK (BINNEN PARNASSYS BESCHIKBAAR ALS ONDERDEEL VAN HET PAKKET SCHOOLONTWIKKELING) Met WMK bepaalt u de thema’s voor kwaliteitszorg die u op korte en lange termijn onderzoekt en verder ontwikkelt.

Meer informatie op: www.wmkpo.nl | www.parnassys.nl/schoolkwaliteit

MIJNSCHOOLTEAM (BINNEN PARNASSYS BESCHIKBAAR ALS ONDERDEEL VAN HET PAKKET TEAMONTWIKKELING) Mijnschoolteam helpt u bij uw gesprekkencyclus en om de ontwikkeling van leraren in beeld te brengen.

Meer informatie op: www.mijnschoolteam.nl | www.parnassys.nl/schoolkwaliteit

koninklijke van gorcum geeft je kennis moeiteloos meer waarde De online editie van dit magazine bekijken?

www.educatieheld.nl

Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum BV Postbus 43 9400 AA Assen (0592) 37 95 55 uitgeverij@vangorcum.nl www.uitgeverijvangorcum.nl