Panda - Wereld Natuur Fonds

Temperatuur

MAGAZINE DECEMBER

2011

Panda Panda

wereldberoemd

Coto Doñana

Jaarverslag

50 jaar geleden geboren: de panda als beeldmerk

al bijna 50 jaar beschermd door het WNF

dankzij uw steun: 50 successen voor de natuur

– p. 6

– p. 14

– p. 28

50

jaar Wereld Natuur Fonds

Inhoud Het Wereld Natuur Fonds bestaat 50 jaar. Vanwege dit jubileum draait deze editie van Panda om het cijfer 50.

Tegelijkertijd hebben we Panda in een nieuwe jas ge­ stoken om u in de toekomst nóg beter op de hoogte te houden van ons werk voor de natuur.

Beeld: Vanvincent

Temperatuur

DECEMBER

2011

Panda Panda

MAGAZINE

wereldberoemd

Coto doñana

Jaarverslag

50 jaar geleden geboren: de panda als beeldmerk

al bijna 50 jaar beschermd door het WNF

dankzij uw steun: 50 successen voor de natuur

– p. 6

– p. 14

– p. 28

50

jaar Wereld Natuur Fonds

2 Panda

cover

De reuzenpanda is al 50 jaar lang het beeldmerk van het Wereld Natuur Fonds. Zie pag. 6

Uitgave:

Bewerkingen, Halle

Artikelen uit Panda mogen

Wereld Natuur Fonds, Zeist

Druk: Roto Smeets, Weert

uitsluitend na schriftelijke

Realisatie:

Papier: Panda wordt gedrukt op

toestemming vooraf van het

Label, Arnhem

Satimat, een FSC-gecertificeerde

Wereld Natuur Fonds te Zeist

Art direction/vormgeving:

papiersoort

en met bronvermelding worden

Ykeswerk, Amsterdam

overgenomen. Het Panda-logo is

Drukwerkbegeleiding:

een beschermd beeldmerk.

Graphic, Leusden Coverbeeld: Steve Bloom

Lithografie: Willem Grafische

50 jaar WNF-beeldmerk

6

50 eilanden in gevaar

26

Het beeldmerk van het Wereld Natuur Fonds, de zwart-witte reuzenpanda, is wereldwijd een bekend symbool. Inspiratiebron was de geliefde reuzenpanda Chi-Chi in de London Zoo.

Van de eilandengroep Sundarbans zijn in het Indiase deel circa 50 eilanden bewoond. Door de stijging van de zeespiegel verdwijnen sommige van deze eilanden langzaam onder water.

50

60.000 eieren 50 resultaten 100% hernieu wbare energie in 2050. resultaten wnf 50 jaar

Dankzij uw steun is het Wereld Natuur Fonds al 50 jaar een organisatie die jaar in, jaar uit veel voor de natuur bereikt.

Het Qurumbarmeer in Pakistan heeft een beschermde status gekregen.

effectief

In Maleisië is 291.000 hectare tropisch regenwoud onder FSCbeheer gebracht.

Dankzij uw steun!

100.000 heCtare

rewilDing europe is van start gegaan: een projeCt voor grootsChalige wilDernisontwikkeling waarbij europese gebieDen moeten veranDeren in wilDernis van minimaal 100.000 heCtare. vijf van De tien gebieDen zijn vastgestelD.

1e eDitie wnf-Challenge in het friese merengebieD. voor De natuur opgebraCht Door De DeelnemenDe teams:

€ 280.126,afdruk per persoon

op het eilanD ijsselmonDe in 2007 in De regio rotterDam zijn twee gebieDen aangewezen als ‘natuurlijke sponzen’, zoDat oversChotten én tekorten aan water kunnen worDen opgevangen.

Van 2011 - 2050: een toename van 2 miljard in bijna 40 jaar

op te grote voet

Van 1961 - 2011: een toename van 4 miljard in 50 jaar

minder met meer

2011

in 2050

1961

7 mld

in 135 lanDen werelDwijD 2050

DeDen mensen op 26 maart 2011 een uur het liCht uit tijDens earth hour.

1,19 mld

zwarte neushoorns in zimbabwe hebben een veiliger onDerkomen gekregen in botswana. wwf hielp met De verhuizing van De Dieren.

in bangweulu kregen

75 rangers materiaal en training om stroperij terug te Dringen.

Voetafdruk per persoon

80 bedrijven in houtkap, palmolie en mijnbouw hebben op Borneo samen een plan gemaakt voor groene economische ontwikkeling.

Twee Urker visbedrijven behoren tot de eerste MSC-scholvisserijen ter wereld.

502 mln

De ecologische voetafdruk meet het beslag dat onze consumptie op de aarde legt. Dit wordt uitgedrukt in mondiale hectares (mha) productief land en productieve zee die nodig zijn voor de productie van natuurlijke hulpbronnen, het leveren van diensten en het verwerken van afval, met name CO2 door ons energieverbruik.

Cijfers van het Living Planet Rapport 2010 tonen aan dat we meer verbruiken dan de aarde kan leveren. In 2007 bleek dat: • de mondiale ecologische voetafdruk de afgelopen vijftig jaar meer dan verdubbeld is tot gemiddeld 2,7 mha per persoon.

• door de sterke toename van de wereldbevolking de biocapaciteit (het aantal beschikbare mha) per persoon de afgelopen veertig jaar met bijna 50 procent is afgenomen. In 1967 was gemiddeld bijna 3,5 mha per persoon beschikbaar, nu is dat nog maar 1,8 mha.

313 mln

Er is een blauwdruk ontwikkeld met richtlijnen ter ondersteuning van de verduurzaming van tropische garnalenvisserij.

In Kameroen zijn 12 micro-ondernemingen gestart rondom kleinschalige houtproductie en andersoortige bosprducten.

Eneco heeft toegezegd haar groene stroomproductie in Nederland te verdubbelen vóór 2013.

FrieslandCampina koopt sinds juni 2011 duurzame palmolie in uit Brazilië.

De republiek Congo heeft aangekondigd 1 miljoen hectare bos aan te planten.

In Argentinië worden 3 nieuwe beschermde kustgebieden ingesteld, Hiermee wordt 400.000 hectare veilige leefruimte gecreëerd voor onder meer de geelkuifpinguïn.

Door 8 landen is een MSC-certificatie aangevraagd van skipjack tonijn uit de westelijke Stille Oceaan.

De Donau is aangewezen tot wetland van internationale betekenis.

Introductie van Page Groen & Zacht toiletpapier met FSCkeurmerk.

200 vrouwen

in kenia

hebben gezamenlijk een Duurzame tuinbouwkas opgeriCht met hulp van wwf.

De Chinese overheid heeft samen met het WNF bereikt dat de steden Sjanghai en Boading hebben toegezegd de productie van energie door windmolens en zonnepanelen substantieel te vergroten.

De lancering van het Living Planet Report zorgde voor inzicht in en aandacht voor onze enorme ecologische voetafdruk.

Bij het Dongting-meer is op initiatief van het WNF 2.000 hectare hersteld als wetlandpark. Er is meer rust voor trekvogels en meer ruimte voor waterberging.

in het land voor het eerst een Ecologische Voetafdruk-rapport.

Beleidsmakers zijn zeer geïnteresseerd in de WNF-visie op de Yangtze -delta. Een speciale 3D-video toont mogelijkheden voor een natuurlijke, leefbare delta.

Op initiatief van het WNF is in Noord-Congo het nog ongerepte oerwoud Messok-Dja voorgedragen als nationaal park.

Voor behoud en herstel van de 5 belangrijkste natuurgebieden in de Noordzee zijn in overleg met de

visserij en overheid beschermingsmaatregelen getroffen.

Wilt u meer weten over de activiteiten en resultaten van het Wereld Natuur Fonds in het boekjaar 2010/2011? Kijk op internet.

In juni ging er 6 dagen lang extra water door de Drieklovendam in China. De 4 karpersoorten daar hebben die stroming nodig om hun eitjes af te zetten.

 www.wNF.NL/ jAARvERSLAG

Een overzicht van de inkomsten en bestedingen in het afgelopen boekjaar vindt u op pag. 31.

Panda 29

De afgelopen 50 jaar is de wereldbevolking ruim verdubbeld tot 7 miljard mensen. In 2050 zullen er naar verwachting zo’n 9 miljard mensen zijn. En we hebben maar één aarde. Wat zijn de gevolgen?

(mha = mondiale hectare) 0-1.5 mha 1.5-3.0 mha 3.0-4.5 mha 4.5-6.0 mha 6.0-7.5 mha 7.5-9.0 mha 9.0-10.5 mha >10.5 mha Gegevens ontoereikend

Minder met meer mensen: een serieus probleem

In 2050 zullen we dus met meer mensen die meer consumeren een planeet moeten delen die nú al wordt overvraagd. Om in de toekomst aan die grotere vraag te kunnen blijven voldoen, moeten we: • efficiënter gebruik maken van natuurlijke hulpbronnen en de CO2-uitstoot verminderen; • minder dierlijke eiwitten (vlees, vis, zuivel) consumeren; • overstappen naar duurzame productieketens; • omschakelen naar groene energie; • innovatieve technologieën inzetten om productiegronden te verbeteren; • beter, slimmer en minder consumeren.

Gemiddeld at een nederlander in 2010 86,3 kilo vlees

4-7

kG

Over 50 jaar …

Voor de productie van 1 kg dierlijke eiwitten zijn 4 tot 7 kg plantaardige hulpbronnen nodig. De consumptie van vlees legt dus veel meer beslag op de aarde dan de consumptie van plantaardige eiwitten.

36

Drie enthousiaste jonge leden van de kinderclubs van het Wereld Natuur Fonds over hoe zij de natuur zien. Nu en over 50 jaar.

Panda 35

34 Panda

& verder Post Actueel Koraal Zambezi Acties en campagnes Coto Doñana

klm is in september begonnen met vluChten op biokerosine.

Niet iedereen leeft op gelijke voet.

• In hoge-inkomenslanden is de ecologische voetafdruk het grootst (6 tot 10 mha) per persoon.

Daar hoort Nederland (6,2 mha) ook bij. Als alle wereldburgers zo veel zouden consumeren als Nederlanders, hebben we 3,4 aardbollen nodig.

• In lage-inkomenslanden zal de ecologische voetafdruk de komende decennia nog flink groeien, terwijl daar de bevolkingsgroei het grootst is.

• De hoge-inkomenslanden leggen door de consumptie van geïmporteerde goederen een onevenredig groot beslag op de beschikbare productiegronden in met name lage-inkomenslanden.

Feitelijk subsidiëren de arme landen daarmee de luxe levensstijl van de rijkere landen.

246 mln

Arme mensen en arme landen hebben een lage voetafdruk, maar ook een hoge bevolkingsgroei.

Meer dan drie miljard mensen leven van minder dan $2,50 per dag (€ 1,85). Zodra hun ontwikkeling toeneemt, zal hun voetafdruk terecht groter worden door meer en betere voeding en toenemende mobiliteit. Tegelijkertijd zal het aantal kinderen afnemen als vrouwen beter toegang hebben tot onderwijs en gezondheidszorg. Het Wereld Natuur Fonds is daarom voorstander van voorlichtings- en educatieprogramma's voor vrouwen en jongeren.

De uitdaging is om ervoor te zorgen dat deze landen een groen ontwikkelingspad op gaan, niet uit luxe, maar uit noodzaak, en mogelijk ook als kans.

28

KPN heeft beloofd binnen 3 jaar het energieverbruik met 9% terug te brengen.

2050: minder met meer 34

Het aantal FSC-gecerontwikkelde een vertificeerde aannemers vanger voor steenkool hoeveel in de bouw is gestegen op basis van houtafval aardbollen van 240 naar 400.

Het en won daarvoor de WNF steunt de camCleanTech Star Award hebt U nodiG? pagne vanBereken FSC-Nedervan het WNF. uw voetafdruk en land ombekijk het aandeel tips over hoe u deze kunt FSC in houtverkleinen. en papier te www.wnf.nl/ China is zich meer laten toenemen. voetafdruktest bewust van zijn Ecologische VoetafHet technologiebedruk: met hulp van drijf Topell Energy het WNF verscheen

indonesië

Eerlijker verdeling

Eind 2010 lagen er bij Albert Heijn 30 MSC-gecertificeerde producten in de winkel.

Scheve verhoudingen

6,2 mha vs

De afgelopen Drie jaar zijn in kenia

van zeesChilDpaDDen op besChermDe plekken uitgebroeD.

De stroperij van sChilD paDDen in Cuba is met 50% afgenomen.

nederland

eU

Zambia, Zimbabwe en Mozambique hebben overeenkomsten gesloten over verbetering van het natuurlijke overstromingsregime in de Zambezi-rivier.

De Chinese overheiD heeft De tijger, naast De reuzenpanDa, tot nationale prioriteit verheven. hiermee worDt het netwerk van besChermD gebieD snel uitgebreiD.

9 mld

india

Er is een vliegtuigje gefinancierd om de toenemende stroperij van de neushoorn in Afrika tegen te gaan.

Een collage van 50 resultaten die het Wereld Natuur 200 vluChten Fonds in het afgelopen jaar heeft behaald.

28 Panda

Top 5 bevolkingsaantallen op 25 april 2011

Leven op te grote voet

en inDia zette Deze kwetsbare gebieDen op De kaart.

De bijvangst van kabeljauw is sterk verminDerD.

Toename wereldbevolking van 1961 tot 2050

Beeld: ShootMedia

duceerd om droogtes en overstromingen te managen.

samen met onDer meer het urker visbeDrijf sea fresh is een projeCt opgezet om filippijnse vissers te begeleiDen op hun weg naar msC-CertifiCering

3 mld

Onze consumptie legt beslag op de aarde: we leven op te grote voet en verbruiken meer dan de aarde kan leveren. In 2050 zullen er naar verwachting zo’n 9 miljard mensen zijn.

Welke gevolgen heeft dit voor de aarde?

1,34 mld

3000 meter in pakistan, tibet, bhutan

in ruslanD is nu 3,7 miljoen heCtare fsCgeCertifiCeerD bos.

in mei is De eerste in inDonesië hebben 217 boeren eCologisCh en soCiaal verant- hun gewassen verplaatst De stuDiereis van prins willem-alexanDer naar woorD geteelDe van De rivieroevers naar verDerop groenlanD leverDe veel aanDaCht op voor het gelegen gebieDen. De oeverbossen soja gekoCht smelten van het zeeijs Daar.

Door neDerlanDse kunnen nu weer herstellen, wat Hoe donkerder de kleur, des erosie van DeVoetoever verminDert. grootverbruikers. DeDeEcologische te groter de Ecologische

wnf 50 jaar

In Mozambique is een programma geïntro-

onDerzoek naar De wetlanDs boven

in nepal is een groot aantal stropers aangehouDen. ze worDen voor het gereCht gebraCht.

De afgelopen vijftig jaar is de wereldbevolking ruim verdubbeld tot 7 miljard mensen. Wat betekent verdere groei in 2050 voor de aarde?

Het aantal FSChoutkapconcessies in tropische oerwouden is gestegen met bijna 6% naar 17,1 miljoen hectare.

lanCering van het wwf energy report, ee n visie op De monDiale energievoorziening:

Elk jaar weer boeken het WNF en zijn lokale partners belangrijke successen voor de natuur. Dat doen zij dankzij uw steun! 50 Successen voor de natuur in het afgelopen jaar.

china

In Kameroen zijn afspraken gemaakt tussen het nationaal park Campo Ma’an en de daar levende pygmeeën (Bargyeli) over gezamenlijk beheer en gebruik van het park.

4 5, 31 8 11 12 14

Tonijn Dierenweetjes Bedankt 50 euro Donateur Biodiversiteit Info

16 18 20 22 24 32 39

Panda 3

Post

Oplossing voor de paling

Beeld: Frank Ruiter

“Graag wil ik reageren op het stukje ‘Duurzame paling bestaat niet’ in Panda september. Van de glasaaltjes wordt in het wild misschien minder dan één procent volwassen. Als glasaaltjes in gevangenschap groot worden gebracht en dan uitgezet, wordt een veel groter percentage volwassen. Als die dan niet allemaal gevangen worden door vangstbeperkende maatregelen, kunnen ze terugzwemmen naar de Sargassozee en daar paaien. Wellicht is het goed dat WWF samen met de DUPAN (Stichting Duurzame Palingsector Nederland, red.) gaat kijken in hoeverre er tot een werkwijze gekomen kan worden, die ook gunstig is voor de palingstand.”

WNF jaar Anno 2011 is ongeveer 12% van het landoppervlak op aarde beschermd natuur­ gebied. Daar is, mede door het Wereld Natuur Fonds, enorm hard aan gewerkt.

Dankzij u!

Want alles wat wij in de afgelopen 50 jaar hebben bereikt, is te danken aan de vrijgevigheid en het enthousiasme van onze donateurs.

De komende jaren staan we voor de opgave om de 12 procent die nu van het aardoppervlak is beschermd te laten groeien tot 20 procent. Uit onze scenario’s blijkt dat dit percentage beschermd natuurgebied minimaal nodig is om nog iets van de oorspronkelijke soortenrijkdom veilig te kunnen stellen voor toekomstige generaties.

Op zee is de uitdaging nog groter. Van het oceaanoppervlak is nu amper 1 procent beschermd. Wij werken de komende decennia samen met andere partijen aan een vertienvoudiging van beschermde gebieden op zee.

Ik wil u - onze donateurs, sponsors en vrijwilligers - bedanken. Voor uw betrokkenheid en inzet, uw hart voor de natuur.

Samen met u zetten we ons de komende jaren honderd procent in om ook onze nieuwe doelen te realiseren. Want uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde: de aarde doorgeven aan volgende generaties.

Johan van de Gronden, algemeen directeur

Cheetah run “Heel vrolijk werden we van het artikel in Panda september over het Cheetah Conservation Fund (CCF) in Namibië!

Wij zijn daar in juli dit jaar geweest en vonden het geweldig. We zijn getuige geweest van de ‘cheetah run’. Voor dieren die niet meer teruggezet kunnen worden in het wild, maken ze bij het CCF gebruik van een systeem dat ook ingezet wordt bij windhondenrennen en coursing. Hierdoor krijgen deze cheeta’s de beweging die ze nodig hebben om gezond te blijven. Wat een feest om de dieren op drie, vier meter langs je te zien razen. Heel fijn dat het WNF dit goede doel heeft kunnen ondersteunen met de aankoop van een stuk grond, zodat de verschillende gebieden van CCF met elkaar verbonden worden. Hierdoor wordt het leefgebied weer groter en zijn er dus meer kansen voor de cheeta’s.”

Spencer en Irene, Haarlem

C. Rietsema, Emmen WNF: Wij gaan de dialoog met Stichting DUPAN zeker niet uit de weg, maar het WNF verschilt met DUPAN van mening over ‘duurzame’ paling. DUPAN claimt dat het consumeren van opgekweekte Europese paling bijdraagt aan het herstel van de vispopulatie, omdat een percentage van de opbrengsten van de verkoop wordt gebruikt voor het uitzetten van deze paling.

Wij vinden dat het eten van paling, een ernstig bedreigde diersoort die zich niet in gevangenschap voortplant, nooit duurzaam kan zijn. Het volwassen palingbestand in Nederland is de afgelopen vijftig jaar met 95 procent gedaald en staat als ernstig bedreigd op de rode lijst. Wij hopen dat de soort zich door een tijdelijk vangstverbod kan herstellen, zodat de generaties die na ons komen ook van paling kunnen genieten.

Schrijf ons!

Hebt u vragen over het werk van het Wereld Natuur Fonds?

Of wilt u reageren op iets wat u hebt gelezen in bijvoorbeeld Panda? Wij horen het graag. Stuur uw brief of vraag naar onderstaand (e-mail)adres en wie weet ziet u uw reactie terug in het volgende nummer van Panda.

Wereld Natuur Fonds, Postbus 7, 3700 AA Zeist, info@wwf.nl Correctie

In het septembernummer van Panda staat op pag. 21 bovenaan dat Philip de Roo als 11-jarige Ranger Antarctica bezocht. Dat is niet correct: Philip was destijds 15 jaar.

Wat vindt u van onze vernieuwde Panda? Laat het ons weten via #wnfpanda of info@wwf.nl

Actueel

Word ook lid van de WNF-Community op Zoom.nl!

Het WNF wil de ingezonden foto’s graag gebruiken in campagnes, in Panda, op www.wnf.nl of als e-card. Zo helpt u met uw foto het WNF!  www.zoom.nl/wnf

Ontvangt u onze digitale nieuwsbrief al?

Via Natuurnieuws houden we u maandelijks op de hoogte van onze natuurbeschermingsprojecten, campagnes en geboekte resultaten.

En u kunt soms profiteren van exclusieve acties  www.wnf.nl/nieuwsbrieven

meld u a an!

Walrussen in nood In het Arctisch gebied zijn duizenden walrussen de afgelopen zomer drie weken eerder dan normaal naar het vasteland getrokken. Het zeeijs waarop zij leven smolt letterlijk onder hen weg; er was bijna net zo weinig ijs als in 2007, het dieptepunt in de metingen tot nu toe. Terwijl het niet eens zo extreem warm was als destijds. Een alarmerende ontwikkeling, want de lange zwemtocht naar het vasteland is risicovol voor de walrusjongen. Eenmaal aan land moeten alle walrussen bovendien vechten om het beperkt beschikbare voedsel en lopen kleintjes het risico te worden geplet. Bekijk op internet een filmpje over het aan land gaan van walrussen:  www.wnf.nl/pandamagazine

Beeld: Beatrix: WWF Archief, Illustratie atlas: Lazslito, Walrus: Steve Bloom, Meisje met laptop: iStock

Duurzame atlas

Gabon wil graag grondstoffen als koper, ijzer en uranium delven, maar daarbij de natuur niet te veel aantasten. Mede dankzij WWF is een openbare atlas over mijnbouw, bosbouw en biodiversiteit ontwikkeld die laat zien hoe bos- en mijnbouwgebieden en waardevolle natuur in Gabon elkaar overlappen.

Een hulpmiddel bij het nemen van beslissingen over duurzaam gebruik van bossen.

wnf 50 ja ar

Op 16 september 1971 bezocht Beatrix, toen nog prinses en hoofdbestuurslid van het Wereld Natuur Fonds, het WNF-kantoor in Zeist. Zij kocht een zilveren aapje ten bate van het Gunung Leuser Reservaat en de daar nog levende orang -oetans (zie ook pag. 12). Zij sprak geruime tijd over de internationale dierenhandel met Barbara Harrisson (links), een Engelse specialiste op het gebied van de orang-oetan. Harrisson stelde een onderzoek in naar de omvang van dierenhandel in Nederland en andere Europese landen.

Panda 5

wnf 50 jaar

Al 50 jaar staat de reuzenpanda symbool voor het Wereld Natuur Fonds en alle wilde dieren die het wil beschermen.

beroemde PANDA

Van krabbel naar beeldmerk De zwart-witte reuzenpanda van het Wereld Natuur Fonds is in vijftig jaar tijd een wereldberoemd symbool geworden. Een kort verhaal over de opmerkelijke historie van een opvallend beeldmerk.

T Beeld: Istock, WWF

ijdens de oprichting van het Wereld Natuur Fonds in 1961 verbleef de reuzenpanda Chi-Chi in de London Zoo in Engeland. Chi-Chi was binnen de kortste keren zeer geliefd in Engeland; miljoenen bezoekers kwamen er speciaal voor naar de dierentuin.

Het kersverse bestuur van het Wereld Natuur Fonds, dat in Londen bijeenkwam, was niet ongevoelig voor de charmes van Chi-Chi. De reuzenpanda moest het beeldmerk worden van de nieuw op te richten organisatie. Toevallig was natuurbeschermer Gerald Watterson aanwezig bij de vergadering waarin dit besloten werd. Hij had eerder in de dierentuin enkele schetsen gemaakt van Chi-Chi; liggend, rollend en zittend. Mede-oprichter Peter Scott werkte een van deze schetsen tijdens de vergadering uit tot de (eerste) voorloper van het huidige beeldmerk.

De ontwikkeling van het pandabeeldmerk kostte naar verluidt zo’n twintig minuten. Toch is er goed over nagedacht: “Wij wilden als beeldmerk een bedreigd dier dat bij veel mensen in de wereld geliefd is”, beargumenteerde Scott de keuze. Daarbij moest het beeldmerk ook efficiënt zijn: “Om op drukkosten te besparen wilden we dat het dier ook zwartwit goed tot zijn recht zou komen ...” Chi Chi stierf in 1972.

Maar als symbool voor natuurbescherming is de wereld­ beroemde panda nog altijd springlevend.

6 Panda

Panda 7

wnf 50 jaar

Nergens biedt de natuur zoveel kleur en uitbundigheid als in koraalgebieden.

KORAAL

Niet dieper dan

50 meter ...

Koralen gedijen in warme zeeĂŤn met een stevige, zonovergoten bodem. Zand en modder moeten ze niet en dieper dan 50 meter is het ze te duister en koel.

Beeld: Jeff Hunter, Getty Images

8 Panda

Netelig

Koralen zijn verwant met kwallen. Net als hun familie hebben koraaldiertjes (poliepen) tentakels met giftige netelcellen. ’s Nachts komen ze uit hun schulp om passerend plankton te grijpen.

Kolonie

Koraaldiertjes kunnen zich door deling vermenigvuldigen en blijven daarna verbonden.

Voedsel en ondersteunend kalkskelet zijn voor gemeenschappelijk gebruik.

Inwendige moestuin

In het weefsel van koraal leven microscopisch kleine algen, essentieel voor het skelet (kalk) en de energie (suikers).

Deze algen zijn afhankelijk van zonlicht: vandaar de 50-meter-limiet.

Vissen-walhalla

Koraalriffen beslaan slechts 0,2% van het zeeoppervlak. Toch is ruim een kwart van alle soorten zeevissen ervan afhankelijk.

Rijk rif

Op ĂŠĂŠn enkel koraalrif kunnen 300 soorten vissen leven, en tienduizenden soorten ongewervelde dieren, waaronder 200 soorten koraal.

Panda 9

Advertentie

IKEA EN HET WERELD NATUUR FONDS GEVEN SAMEN DE AARDE DOOR Bijzondere vogels in de mooiste kleuren. De aarde geeft het. Maar ze geeft meer. Water en voedsel bijvoorbeeld. Energie, bouwmaterialen, kleding en schone lucht. Prachtige natuur waar we van kunnen genieten. We kunnen niet zonder de aarde. Dat geldt voor ons, maar ook voor volgende generaties. Daarom zetten het Wereld Natuur Fonds en IKEA zich in om verantwoord gebruik van grondstoffen te stimuleren. Kijk op wnf.nl/ikea

IKEA IS SUPPORTING PARTNER VAN HET WERELD NATUUR FONDS

Actueel

kijk o www.wnfp .nl

De komende tien jaar zijn voor de Zambezi in Afrika cruciaal. In deze rivier en het prachtige savannegebied eromheen leven dieren als de buffel, de cheeta en de zwarte neushoorn. De Zambezi is nu nog grotendeels intact, maar dat verandert in rap tempo. Tijd voor actie!

Beeld: WWF Canon

Hét moment voor de Zambezi Wat kan het WNF bereiken met uw gift voor de Zambezi:  de oprichting en ontwikkeling van het grensoverschrijdende natuurpark Liuwa-Mussuma  het stoppen van stroperij en het monitoren van wildpopulaties  goed dammenbeheer  ontwikkelen van duurzame op­ lossingen samen met de lokale be­volking

L

andbouw, mijnbouw, de aanleg van stuwdammen, ontbossing en de toename van de bevolking kunnen de komende jaren veel schade gaan aanrichten in het stroomgebied van de Zambezi. Om dit geweldige stuk vrijwel ongerepte natuur te behouden, voert het Wereld Natuur Fonds in zijn vijftigste bestaansjaar actie. We willen dat het gebied over nog eens 50 jaar beschermd is.

We werken al jaren met natuurorganisaties Peace Parks Foundation en African Parks Network aan de totstandkoming van een grensoverschrijdend natuurpark van meer dan 1,3 miljoen hectaren in de bovenloop van de Zambezi, het grensgebied van Zambia en Angola. Mede door WNF-investeringen in beschermde gebieden, waterbeheer, herintroducties van diersoorten en onderzoek is hier de laatste jaren al een sterke wildlife-comeback in gang gezet. Onder andere de trek van de gnoes is zich aan het herstellen. Een goed teken! Maar we zijn er nog lang niet.

We hebben uw hulp hard nodig om onze doelen te behalen. Als we nú een groot geldbedrag ophalen, kunnen we dit inzetten om de prachtige Afrikaanse savanne te beschermen. Zo’n mooi cadeau voor de aarde is iets wat hoog op ons verlanglijstje staat nu we jarig zijn. U zult in de maand december nog veel meer horen over deze campagne. En voor de laatste stand van zaken kunt u kijken op www.wnf.nl Daar vindt u ook actuele blogs van onze natuur­beschermers over de Zambezi.

Panda 11

wnf 50 jaar

Bij Bijcampagnes veel acties van vanhet het Wereld Wereld Natuur Natuur Fonds Fonds staat staat vaak één ééndier bepaalde centraal diersoort als ambassadeur centraal.

Dat isvoor helder zijnen leefgebied. overzichtelijk.

campagnes ACTIE

1971 Poster van de Actie ‘Zilveren Aap’, met de orang-oetan als boegbeeld. Met onder andere de verkoop van zilveren aapjes werd vijfhonderdduizend gulden opgehaald voor het Gunung Leuser Reservaat.

50 jaar campagnes

Dankzij acties en campagnes van het Wereld Natuur Fonds hebben grote dieren én hun leefgebieden een beschermde status gekregen.

Helaas is die status geen waarborg voor blijvende bescherming.

Wat vandaag wordt beschermd, kan morgen opnieuw bedreigd zijn. Aandacht en actie blijven nodig.

Beeld: WNF archief

12 Panda

2009 Een van de vier posters van de campagne ‘Sta voor aap!’. Behalve deze (jonge) berg­gorilla sierden ook de bonobo, chimpansee en orang-oetan een eigen poster.

In de 50 jaar van zijn bestaan heeft het Wereld Natuur Fonds veel grote acties en campagnes gevoerd. Vaak met één dier in de hoofdrol, als gezicht en ambassadeur van de actie. Soms is zo’n ‘dierenactie’ vooral bedoeld voor het dier zelf en profiteert zijn leefgebied mee, soms gaat het juist om het leefgebied en fungeert het meest aansprekende dier dat er voorkomt als aandachts­trekker. Hoe dan ook komen de opbrengsten ten goede aan álle dieren in het gebied, evenals aan de aanwezige flora.

Olifanten, neushoorns, walvissen, tijgers, ijsberen, panda’s, allemaal hebben ze – soms meerdere keren – in de schijnwerpers gestaan.

Actie ‘Zilveren Aap’ (1971) was de eerste grote actie met een aap als

boegbeeld: de orang-oetan. Tekenaar Rien Poortvliet ontwierp een kleine orang-oetan van massief zilver, die onder andere bij juweliers kon worden gekocht. De opbrengst was bestemd voor uitbreiding van het Gunung Leuser Reservaat op Noord-Sumatra.

Na 1971 stonden apen regelmatig centraal in acties en campagnes.

Bij de meest recente campagne – ‘Sta voor aap! Steun het Aap in Nood-p!an’ (2009) – waren dat er zelfs vier: de gorilla, de chimpansee, de orang-oetan en de bonobo. ‘Sta voor Aap!’ kwam dat jaar overal in de samenleving terug. Kinderen maakten hun eigen ‘Ik sta voor aap!’-commercial, donateurs kregen korting bij de Apenheul en het grote publiek keek naar filmpjes op YouTube.

Panda 13

wnf 50 jaar

Het werk van het WNF in Coto Doñana is een tekenend voorbeeld van de realiteit: natuurbescherming is nooit ‘klaar’.

EERSTE PROJECT

Coto Doñana Bijna 50 jaar beschermd door het WNF

De Coto Doñana in Zuidwest-Spanje is het eerste natuurgebied waar het Wereld Natuur Fonds zich actief voor inzette. Sinds 1963 maakt het zich sterk voor het behoud van de bijzondere ­rivierdelta van de Guadalquivir. Bijna vijftig jaar later zijn beschermingsmaatregelen nog steeds nodig, al zijn de doelen inmiddels aangepast.

Tekst: Deborah Ligtenberg Beeld: WWF Canon, Van Beek Images

“D

e Coto Doñana is gered … op het nippertje.

€ 228.225,Bedankt namens de lynx!

In 2010 hield het WNF een speciale giftenactie voor de Iberische lynx. In totaal hebben er bijna 10.000 mensen een gift gegeven. De opbrengst van € 228.225,heeft geholpen bij de positieve ontwikkelingen rond de Iberische lynx en de Coto Doñana.

14 Panda

Ontginningen, dammen en autosnelwegen bedreigen reeds de onmiddellijke omgeving, terwijl buitenlandse belangengroepen een gretig oog op het gebied werpen om er een toeristisch ‘vakantieparadijs’ van te maken door middel van bungalowbouw.” Dit schreef Panda Nieuws in januari 1966, ruim twee jaar nadat het Wereld Natuur Fonds in december 1963 6.800 hectare van de Coto Doñana had aangekocht. Dit Spaanse stuk natuur was het allereerste gebied waar het Wereld Natuur Fonds zich actief mee bemoeide. Inmiddels heeft de Spaanse regering het gebied verder uitgebreid, waardoor dit Nationaal Park tegenwoordig 112.000 hectare bestrijkt.

In 1994 riep Unesco het gebied uit tot natuurlijk werelderfgoed. Een andere beschermingspartner is de Europese Unie; deze trok veel geld uit voor natuurbehoud en verantwoorde ecologische ontwikkeling van de lokale landbouw en economie in de Coto Doñana.

Het gebied vlak onder het Zuid-Spaanse Sevilla vormt de delta van de rivier de Guadalquivir, die uitmondt in zee; de golven van de Atlantische Oceaan rollen over de stranden van het Nationaal Park.

Achter het strand bevindt zich het grootste duin-

gebied van Europa, dat overgaat in moerassen en kleinschalig cultuurlandschap. Hier is een veelvoud aan kleinere leefgebieden te vinden; zo komen er kurkeikenbossen, olijfbomen en dennen voor, maar ook meertjes, plassen en kanalen.

Dankzij de aankoop door het Wereld Natuur Fonds werd de 75 kilometer lange onbebouwde kuststrook van de Coto Doñana behoed voor massatoeris­ me. De bescherming van watervogels was in 1963

een andere reden om actief te worden in dit gebied.

Nog steeds is de Doñana een van Europa’s belangrijke pleisterplaatsen voor trekvogels. Er broeden zo’n 120 soorten, terwijl het ook een uitrustplaats is voor vogels die de westelijke Euraziatisch-Afrikaanse trekroute volgen. Meer dan de helft van alle Europese vogelsoorten is in de Doñana gesignaleerd.

Coto Doñana is een goed voorbeeld van het feit dat natuurbescherming eigen­ lijk nooit stopt. Of liever: nooit ‘klaar’ is. Een

ongeluk in een chemische fabriek in de bovenstroom zorgde in 1998 voor een regelrechte milieuramp, toen massa’s giftige modder het natuurgebied in stroomden. Hierdoor werd 6.000 hectare natuurgebied aangetast en stierven duizenden vogels en vissen. WNF-natuurbeschermer Frans Schepers was kort na deze ramp in het gebied en herinnert zich ‘hoe een oranje soep de streek overstroomde’. “Het was heel indrukwekkend”, vertelt hij. “Overal lagen dode vissen. Ik zag ooievaars die vis meenamen om aan hun jongen te voeren. Afschuwelijk. Die ramp had een enorme impact op het hele gebied.”

Frans Schepers noemt waterwinning (vaak wordt bodemwater onttrokken zonder dat daar vergunningen voor zijn afgegeven), verkeer en de druk van het toerisme als grootste bedreigingen: “In en om de Coto Doñana worden ontzettend veel aardbeien geteeld. Hiervoor is veel water nodig, zeker in zo’n warme streek als deze. Het gevaar is dat er voor de aardbeienteelt zo veel grond- en oppervlaktewater wordt gebruikt, dat de delta onvoldoende krijgt. Als

er gebied droogvalt, kunnen trekvogels zich niet voeden met vis, insecten, amfibieën en bodemdiertjes. En als ze niet kunnen eten, kunnen ze ook niet verder reizen.

Vogels als flamingo’s zijn ook afhankelijk van water­ insecten. Als er te veel water wordt weggevangen, zijn de gevolgen desastreus voor de vogelstand.” Vandaar dat het Wereld Natuur Fonds in 2007 met lokale telers criteria heeft opgesteld zodat de aardbeienteelt minder belastend is voor de natuur. Deze betreffen legaal en efficiënt land- en watergebruik, oog voor behoud en herstel van de biodiversiteit rondom de aardbeienvelden en minimaal gebruik van pesticiden. Indirect beschermen deze maatregelen de vogels in deze gevarieerde streek.

Een ander voorbeeld dat illustreert dat natuurbescherming nooit ‘klaar’ is, is de Iberische lynx. Deze middelgrote katachtige,

die van oorsprong alleen in Spanje en Portugal leeft, wordt met uitsterven bedreigd. Rond 1900 kwam dit dier nog veelvuldig voor. In 1960 waren er nog maar 3.000 en in het midden van de jaren ’90 van de vorige eeuw balanceerde de soort op het randje van uitsterven met nog zo’n 100 dieren in het wild. Sinds 2008 staat de Iberische lynx hoog boven aan de Rode Lijst van bedreigde diersoorten van IUCN en leeft hij alleen nog in de Coto Doñana en de naastgelegen, bergachtige Sierra de Andújar. Als gevolg van landbouw en recreatie zijn deze gebieden echter versnipperd geraakt.

De lynxen zijn hierdoor in kleine groepjes verdeeld.

Door aanleg van wegen en oprukkende landbouw is er vrijwel geen uitwisseling meer mogelijk. De snelweg die door de Doñana van Sevilla naar de populaire badplaats Casa de Matalascanas loopt, heeft onder de Iberische lynx talloze verkeersslachtoffers geëist. De belangrijkste bedreiging van deze lynx is echter een tekort aan prooidieren door ziektes.

Een drama voor de Iberische lynx, waarvan het dieet voor 80 procent uit konijn bestaat. De Spaanse afdeling van het Wereld Natuur Fonds is een uitzetprogramma voor konijnen gestart en verbetert het leefgebied van de lynx en het konijn. Daarnaast lobbyt deze organisatie actief om tegenstrijdigheden in beleid te voorkomen. Zo haalt de aanleg van wegen door de Coto Doñana met EU-geld de afspraken met de Spaanse overheid ter behoud van de lynx volledig onderuit. De laatste jaren gaat het weer beter met de Iberische lynx: langzaamaan is het dier in staat zijn leefgebied weer uit te breiden en is de wilde populatie aangegroeid tot bijna 250 exemplaren. Natuurbescherming werkt! Maar grote bedreigingen vergen een lange

De Guadalquivir-delta blijft bescherming vragen.

adem en niet-aflatende aandacht van organisaties als het Wereld Natuur Fonds.

De giframp, het oprukkende verkeer, de waterwinning en de met uitsterven be­ dreigde Iberische lynx zijn de dieptepun­ ten van de afgelopen vijftig jaar. Hoogte­ punten waren er ook. Frans Schepers roemt de

aanwijzing van beschermd gebied, de verbindingszones waardoor dieren kunnen uitwisselen, de aanleg van oversteekplaatsen voor de lynx en andere dieren en de start van de verduurzaming van de aardbeienteelt. De omvorming van aangeplant eucalyptusbos naar natuurlijk bos noemt hij als recente positieve ontwikkeling: “Eucalyptusbomen worden geplant omdat ze snel groeien, zodat je in korte tijd veel hout kunt vergaren”, aldus Schepers. “Eucalyptus is echter een van de meest watervragende bomen. Bovendien gaat er leefgebied van de Iberische lynx door verloren. De Spaanse overheid kapt nu grote stukken en vormt deze om tot natuurlijk bos. Hiermee sla je twee vliegen in één klap: de grondwaterverslindende bomen zijn verdwenen en het nieuwe bos is een uitbreiding van de habitat van de lynx.”

Het WNF en lokale aardbeientelers hebben criteria opgesteld, zodat de teelt de delta minder belast

De aankoop van de Coto Doñana is vol­ gens Schepers een strategisch belangrijke aankoop geweest, waar het Wereld Natuur Fonds nog steeds van profiteert. “De Spaanse

overheid doet veel goede dingen en werkt nauw met ons samen”, zegt Schepers. “Soms gebeuren er echter dingen die niet toegelaten zouden moeten worden, zoals de illegale asfaltering van wegen. Je kunt je als natuurbeschermingsorganisatie laten horen, maar als je zelf geen eigendom hebt, word je vaak niet serieus genomen. Omdat het Wereld Natuur Fonds landeigenaar is van het gebied, heeft het een krachtige stem. De uitdagingen uit 1963 zijn nagenoeg verdwenen, maar er zijn een hoop nieuwe voor in de plaats gekomen. Het blijft actueel om tegenwicht te bieden aan negatieve ontwikkelingen.”

Panda 15

wnf 50 jaar

Tonijnen nemen in aantal en gemiddeld gewicht af door overbevissing. Als daar niets aan gebeurt, verdwijnt deze vis.

SLECHTS 50 KG

350 kg nu 50 kg

Mag het ietsje minder zijn?

De vis betaalt een hoge prijs: dat geldt zeker voor tonijn. Door overbevissing nemen vele tonijnsoorten flink af in aantal en gemiddelde omvang. Hierdoor raken de populaties uit balans en worden tonijn­ soorten ernstig bedreigd.

Beeld: Jeroen Klaver, Shamrock

Niet alleen de blauwvintonijn wordt ernstig bedreigd, ook andere tonijnsoorten, zoals de geelvintonijn en de grootoogtonijn, hebben het zwaar te ‘ W il t

16 Panda

u

t oni j n

ni e t

verduren. Help ons om de tonijnvisserij verder te verduurzamen. Een klein duwtje in de rug in de vorm van een extra gift, maakt al dat wij meer miss e n ?

~

Ga

dan

all e e n

kunnen doen om tonijn te helpen weer groot te worden. www.wnf.nl/helptonijn

v oor

d u u rzam e

v iss e n ’

WNF en tonijn: duurzame visserij

Wilt u in de toekomst niet achter het net vissen? Kies dan voor MSC-gecertificeerde tonijn.

Albacore tonijn van de American Albacore Fishing Association (AAFA) is duurzaam gevangen door vissers die niet ‘tussen de mazen van het net’ vangen.

Kijk op www.wnf.nl/tonijnkaart voor meer informatie over tonijn. Daar vindt u ook de VISwijzer; deze kan u helpen bij het maken van een verantwoorde keuze.

Een van de belangrijkste activiteiten van het Wereld Natuur Fonds op het gebied van tonijn is de inzet voor een MSC-keurmerk (Marine Stewardship Council) voor skipjack-tonijn uit de westelijke Stille Oceaan. Deze tonijnsoort wordt van alle soorten het meest gevangen en de Stille Oceaan is het belangrijkste visgebied voor tonijnvissers ter wereld. Als de certificering doorgaat, zal wereldwijd circa 8 procent van de bliktonijn duurzaam zijn. Verder zijn in Papua Nieuw-Guinea extra mensen van het WNF actief om de visserij op geelvin­tonijn in de gaten te houden en om vissers te helpen met de gang naar duurzaamheid door bijvangsten te verminderen.

Blauwvintonijn kan geen MSC-keurmerk krijgen, omdat duurzame vangst niet mogelijk is

Schadelijke sushi?

In de jaren ’50 van de vorige eeuw kon een blauwvintonijn in de Middellandse Zee gemakkelijk 350 kilo wegen, tegenwoordig ligt het gemiddelde gewicht nog maar rond de 50 kilo. Blauwvintonijn is niet alleen in gewicht, maar ook in aantal flink afgenomen. Deze commerciële reuzentonijn, populair voor sushi, wordt vaak gevangen nog voor hij zich kan voortplanten. Als het zo doorgaat, is er binnenkort geen geslachtsrijpe blauwvintonijn meer over. Ook voor de geelvintonijn en de grootoogtonijn zijn de vooruitzichten somber.

1950

2011

Panda 17

wnf 50 jaar

Een kijkje in de natuur leert ons dat veel dieren iets hebben met het getal 50.

WEETJES

1 Beeld: Van Beek Images

1

2 Beeld: Simon Littlejohn, Foto Natura

50 kamers

had de grootste dassenburcht. Het ondergrondse bouwwerk was al ruim een eeuw in de familie. Gedurende die tijd was het goed onderhouden, uitgebreid en verbouwd.

50 dagen

50

1 Beeld: Simon Littlejohn, Foto Natura

2 is de gemiddelde broedduur van de vale gier. De gemiddelde draagtijd van een vleermuis is eveneens vijftig dagen. De gier legt maar één ei, de vleermuis krijgt maar één jong. Alleen moet de gier aan de grond blijven om het embryo de warmte te geven die nodig is voor de ontwikkeling; een zwangere vleermuis fladdert gewoon door.

4

De lengte van een giraffentong, een ren­ nende neushoorn en een dassenburcht voor een complete familie ... Interes­ sante dierenweetjes rond het getal 50.

Tekst: Geert-Jan Roebers

3 Beeld: Life on White

18 Panda

7 Beeld: Pinie van Meurs, Foto Natura

3

50 km/uur

is de snelheid waarmee een zwarte neushoorn over de savanne kan denderen. Even snelle Afrikaanse savannebewoners zijn de huzaaraap, de giraf en een struisvogelkuiken van net een maand oud.

50% vet

7 bevat de melk van een ijsbeer. Een goed doorvoede ijsbeer bestaat zelf ook voor bijna de helft uit vet.

4

50 miljoen

bizons bevolkten de prairies van Noord-Amerika voor Buffalo Bill en zijn collega’s er huishielden. Vaak werd alleen de tong meegenomen voor consumptie, de rest bleef achter op de vlakte. Toen de soort in 1905 de beschermde status kreeg, waren er minder dan duizend over. Inmiddels is hun aantal weer toegenomen tot ongeveer 30.000 in het wild en zo’n half miljoen in gevangenschap.

6 Beeld: Juan Antonio Tovar, Foto Natura

50.000 soorten

6 snuitkevers zijn er bekend bij de wetenschap. Daarmee vormen deze insecten de grootste familie binnen het dierenrijk. Mogelijk wacht een nog groter aantal soorten in de resterende regenwouden op ontdekking. Met elke lap woud die wordt omgezet in plantage, verdwijnt een onbekend aantal in de anonimiteit.

Beeld: Mark Newman, Foto Natura

5

50 decimeter

meet de borstvin van een bultrug. Daarmee heeft deze walvis de langste ledematen. De koningscobra wordt even lang. Hoewel hij slachtoffers maakt, is de mens geen prooi van deze grootste gifslang: hij jaagt voornamelijk op andere slangen.

8

50 cm

is de lengte van een giraffentong.

Geen wereldrecord, want de tong van de reuzenmiereneter is 10 centimeter langer.

9 Beeld: Chris Newbert, Foto Natura

50 miljoen

9 haaien worden jaarlijks bewust gevangen. Vaak worden alleen de vinnen meegenomen voor consumptie, de rest van de haai wordt achtergelaten in zee. Een even groot aantal sterft in netten als bijvangst.

5 Beeld: Mark Carwardine, Foto Natura

8 Beeld: Van Beek Images

Panda 19

wnf 50 jaar

Zonder uw hulp was er geen Wereld Natuur Fonds. Bedankt voor 50 jaar steun.

Beeld: Daisy Gilardini, Getty Images

beschermd dankzij u

20 Panda

namens de natuur: bedankt!

Panda 21

wnf 50 jaar

Elke gift is waardevol, hoe klein ook. Want met een paar kleine beetjes bij elkaar kan het WNF al veel bereiken.

uw bijdrage

1 TRAINING

AAN LOKALE HOUTKAPPERS OVER NATUURBESCHERMING Met deze training leren houthakkers in Kalimantan hoe zij verantwoord hout kunnen kappen en dus zo weinig mogelijk schade aan de bossen toebrengen.

10

50 euro Wat koop je ervoor?

SETS EDUCATIEMATERIAAL

Om kinderen in de tijgergebieden in India op een speelse manier bewust te maken van het belang van de natuur, heeft het Wereld Natuur Fonds in India een educatieprogramma opgezet. Op deze wijze wordt geprobeerd de kinderen het belang van de natuur bij te brengen – en via de kinderen de ouders.

Het natuurbeschermingswerk van het Wereld Natuur Fonds varieert van lobbyen bij regeringen over regels en wetten tot het verzorgen van goed materiaal voor de werkers in het veld. Een bedrag van € 50,- biedt in dit laatste geval al veel mo­ gelijkheden. Er kunnen basale benodigdheden als brandstof en eten van gekocht worden, maar ook high tech-apparatuur.

Beeld: Vanvincent, iStock

22 Panda

10

energiezuinige kookstelletjes

Het Wereld Natuur Fonds steunt de bewoners rondom Virunga Nationaal Park in Congo met energiezuinige kooktoestelletjes.

Deze worden door blikslagers gemaakt van oude olievaten, conform de kwaliteitseisen van het Wereld Natuur Fonds. Met de kookstelletjes kunnen de gebruikers twee keer zo lang koken met dezelfde hoeveelheid hout als ze voorheen gebruikten in een open kookvuur. Hierdoor is er minder brandhout nodig en wordt (illegale) houtkap in Virunga tegengegaan.

5

forensic data collection kits

Stropers gebruiken steeds innovatievere (communicatie-)middelen en dan kunnen natuurbeschermers natuurlijk niet achterblijven. De Forensic Data Collection-kit is daar een goed voorbeeld van: met deze high tech-verzamelkit wordt forensisch materiaal verzameld dat aanwijzingen kan geven over de stropers.

10

1 VERREKIJKER MUGGENNETTEN VOOR RANGERS

In India posten de rangers vaak weken achter elkaar ‘s nachts in het veld. Soms gebeurt dat in een erg natte jungle met veel muggen.

Muggennetten voorkomen dat zij gestoken worden en malaria oplopen.

25 M in de sundarbans

2 mangrove herplanten

Mangrovebossen worden vaak gekapt ten behoeve van de garnalenkwekerij, terwijl ze juist erg belangrijk voor de natuur zijn: de vele steltwortels verminderen erosie en vormen een belangrijke voedselbron voor vissen, krabben en krokodillen. Tevens fungeren deze bossen als belangrijke buffer tegen stormen en tsunami’s.

BRANDSTOF

VOOR EEN WEEK PATROUILLEREN

3

WEKEN VELDRANTSOEN VOOR 1 RANGER

Rangers bivakkeren soms weken achtereen in de jungle. Voor € 50,- kunnen ze een voedzaam veldrantsoen voor drie weken meenemen.

Om neushoornstroperij in Zuid-Afrika tegen te gaan, patrouilleren de rangers met terreinwagens. Dat doen ze vooral op plekken waar neushoorns vaak komen, bijvoorbeeld om te drinken: op zulke plekken slaan stropers regelmatig toe en kunnen ze worden betrapt en gestopt.

Hiermee kan een ranger in India op zijn post in het veld de bosrand van dichterbij bekijken en gesignaleerde dieren en ongewenste activiteiten scherper in de gaten houden.

50 CIRKELHAKEN Jaarlijks worden meer dan 250.000 bedreigde zeeschildpadden als bijvangst gevangen door commerciële visserijen die vissen met J-vormige haken aan lange lijnen.

Ronde cirkelhaken kunnen deze bijvangst tot zo’n 90 procent verminderen.

1 SPOTLIGHT Bij onderzoek naar de populaties van grote roofdieren in Zambia is het handig om een spotlight te gebruiken, een zeer sterke lamp.

Luipaarden, leeuwen en hyena’s zijn vooral ’s nachts actief. Met een spotlight kunnen parkwachters en onderzoekers ze in het donker eenvoudig lokken en traceren.

Een bedrag van € 50,- is voor de veldwerkers van het Wereld Natuur Fonds zeer waardevol.

Wilt u een extra gift doen voor de aanschaf van materialen? Dat kan via internet.

Alvast bedankt!  www.wnf.nl/50euro

Panda 23

wnf 50 jaar

Het Wereld Natuur Fonds zou niet al 50 jaar bestaan zonder zijn trouwe donateurs.

van het eerste uur

‘Blijven waken over de natuur’ 50 jaar actief voor het WNF

De 90-jarige Fred Ruoff is al 50 jaar nauw betrokken bij het Wereld Natuur Fonds. Eerst als donateur, later als vrijwilliger en bestuurslid. “Zonder deze club zou het heel wat somberder gesteld zijn met de aarde.”

F

Beeld: Anneke Hymmen

red Ruoff aarzelde geen moment om zich als donateur aan te melden toen in 1962 het ­Natuur Noodfonds Nederland werd opgericht, zoals de Nederlandse afdeling van het internationale Wereld Natuur Fonds toen heette.

“Liefde voor de natuur heb ik van huis uit meegekregen”, vertelt hij. “De doelstelling van het Noodfonds sprak mij erg aan: nú redden wat er te redden valt, vóór het te laat is.”

‘Er is nu meer besef van de vergankelijkheid van de natuur’

Al snel werd Ruoff gevraagd om actief mee te denken over het beleid en de doelstellingen van de organisatie. In het dagelijks leven was hij bedrijfseconoom bij Unilever, werkzaam in de marketing. Die ervaring was meer dan welkom.

Met zo’n 600 donateurs was het Wereld Natuur Fonds nog maar een kleine organisatie. “Mijn marketingachtergrond bleek nuttig bij de werving van donateurs.” Gedurende de eerste jaren na de oprichting was het pionieren, met veel plannen en grootse ambities, maar nog geen apparaat om al die plannen uit te voeren. In die jaren vormden zich vaak spontaan lokale comités met vrijwilligers, de huidige regioteams. Die namen veel werk uit handen. In 1974 werd Fred Ruoff lid van het bestuur. Zijn belangrijkste taak was het

24 Panda

aantal van 1.700 donateurs te laten groeien. Ruoff vond dat er een breed draagvlak voor het Wereld Natuur Fonds moest komen, dat zou bestaan uit een vast donateursbestand van particulieren. En dat moesten er 25.000 worden, liet hij tijdens een beleidsvergadering weten. “Dat klonk toen ambitieus, ik werd met open mond aangekeken. Het heeft nog tot 1976 geduurd voordat het zover was ...”

Hoe kijkt Ruoff naar 50 jaar Wereld Natuur Fonds? “Ik heb het van een kleine club fervente natuurbeschermers zien uitgroeien tot een grote sympathieke organisatie die breed gedragen wordt.” Volgens Ruoff is de invloed van het Wereld Natuur Fonds groter dan menigeen denkt. “Vergeleken met 50 jaar geleden gaan de mensen nu bewuster met de natuur om. Ze lijken meer te beseffen dat de natuur vergankelijk is, dat je er met zorg mee om dient te gaan. Zonder deze club zou het heel wat somberder gesteld zijn met de aarde.” Over de toekomst van de natuur is Ruoff optimistisch: “Over 50 jaar ben ik er allang niet meer, maar mijn kleinkinderen wel. Hen gun ik ook een gezonde aarde. Ik vertrouw erop dat het Wereld Natuur Fonds blijft waken over de natuur. Een aardbol zonder flora en fauna kan ik mij echt niet voorstellen.”

Panda 25

wnf 50 jaar

Klimaatverandering heeft vergaande gevolgen voor de circa 50 bewoonde Indiase Sundarbanseilanden.

Klimaatverandering

opgeslokt door de zee 50 Sundarbans-eilanden in gevaar Ruim honderd eilanden telt de eilandengroep Sundarbans in het Indiase deel van de Gangesdelta. Daarvan zijn er circa 50 bewoond. Door de stijging van de zeespiegel verdwijnen sommige van deze eilanden langzaam onder water.

Tekst: Jeannette van Ditzhuijzen Beeld: WWF-Canon,

“I

Jyotsna Giri

Jyotsna Giri verloor in 1996 haar huis en boerenbedrijf doordat het eiland waarop zij woonde overstroomde.

26 Panda

k herinner me die noodlottige dag nog goed”, zegt Jyotsna Giri (58) over de dag dat het eiland Lohachara onder water liep. Ze was drinkwater gaan halen op een naburig eiland. Bij terugkeer de volgende dag zag ze vanaf de veerboot haar 150 schapen in het wassende water drijven. “Na aankomst op Lohachara bleek de helft van ons huis door het rivierwater te zijn weggespoeld.”

Jyotsna Giri woonde tot 1996 met haar man en acht kinderen op het Sundarbans-eiland Lohachara, waar ze een boerenbedrijf hadden. Ze verbouwden rijst en groenten en hielden koeien, schapen en geiten. Drie jaar nadat de boerderij van Jyotsna Giri en haar familie overstroomde, was het hele eiland onder water verdwenen. De 4.000 bewoners werden ondergebracht op het eiland Sagar, waar ook Jyotsna en haar man een nieuw huis hebben gebouwd. “Maar landbouwgrond hebben we niet meer. We werken hier als dagloners.”

Op de Sundarbans-eilanden in India en Bangladesh wonen meer dan vier miljoen mensen. Volgens de officiële admi-

nistratie leven de mensen in het Indiase deel van de Sundarbans verspreid over ongeveer 50 eilanden. De Sundarbans zijn ontstaan door afzetting van zand uit zee en de rivier. Ook nu nog is dat proces bezig; sommige eilanden groeien nog en er ontstaan nog steeds nieuwe. Maar de laatste jaren is door de zeespiegelstijging en toename van het aantal cyclonen en overstromingen het gebied extra kwetsbaar geworden en verliest het juist terrein. De laatste 10 jaar is 65 vierkante kilometer land verloren gegaan door het wassende water.

Als gevolg van klimaatverandering stijgt de zeespiegel in het gebied gemiddeld met 3,14 mm per jaar. De

eilanden komen hierdoor onder de zeespiegel te liggen en de dijken zijn te zanderig om het water tegen te kunnen houden. Hierdoor verdwijnen de eilanden langzaam maar zeker onder water. Als de zeespiegel langs de Bengaalse kust nog 28 cm stijgt, zoals is berekend, zullen vrijwel alle eilanden, bewoond en onbewoond, verdwijnen.

Het stijgen van de zeespiegel is nog maar één bedreiging; de eilanden worden ook steeds vaker geteisterd door stormen, vloedgolven, depressies en zware cyclonen vanuit zee. In de Baai van Bengalen is het aantal zware cyclonen in de laatste 120 jaar met 26 procent toegenomen en tussen 2007 en 2009 woedden er al vier cyclonische stormen in de Sundarbans. Ook het stroomgebied van de Ganges, die uitmondt in de Sundarbans, kampt met watertoename in de natte periode van het jaar. De hoeveelheid regen in de moessonperiode is er de laatste 40 jaar met 10 tot 15 procent toegenomen. Met overstromingen als gevolg.

Niet alleen de menselijke bewoners van de Sundarbans hebben last van de gevolgen van klimaatverandering, ook de Bengaalse tijger lijdt eronder.

Zijn leefgebied is aanzienlijk verkleind doordat eilanden verdwijnen. Bovendien is door verzilting het aantal prooidieren afgenomen; door het zoute grondwater groeien er te weinig planten voor deze dieren. Als gevolg daarvan wagen hongerige tijgers zich steeds dichter bij de dorpen, op zoek naar vee of zelfs menselijke prooi.

De Bengaalse tijgers op de Sundarbans staan al

bekend als menseneters, maar doordat lokale vissers zich steeds vaker in het tijgergebied begeven, vallen er nu meer slachtoffers dan ooit.

De vissers hebben weinig keus: ook hún visareaal krimpt ... Vanuit de beschutting van de mangrovewortels houden hongerige tijgers de vissers in het oog om meedogenloos toe te slaan als een van hen binnen hun bereik komt. Per jaar doden de tijgers in de Sundarbans ongeveer 40 mensen, vooral vissers, honingzoekers en houthakkers.

Dhiren Sardar viste drie jaar geleden met zijn vrouw en kinderen op krab­ ben, toen hij door een tijger werd aangevallen. Zijn vrouw Rajubala moest

lijdzaam toezien hoe Dhiren door de tijger werd weggesleurd. Redding kwam te laat. Na het overlijden van haar man zag het er somber voor haar uit. “We moesten overleven met een klein stuk landbouwgrond en door ons als dagloner te verhuren”, zegt Rajubala over die periode. “Ik

met verzilting en verlies van landbouwgrond aan het water, biedt het klimaatcentrum ook hulp bij het omschakelen van het landbouwbedrijf. Zo wordt er bijvoorbeeld voorlichting gegeven over alternatieve rijstsoorten die beter bestand zijn tegen het verzilte grondwater en worden ­suggesties gedaan voor de teelt van vissoorten die beter aangepast zijn aan de wisseling van zout en zoet water.

De oorzaak van het probleem, klimaatverandering, kan echter niet lokaal verholpen ­worden.

Als hier niets aan gebeurt, zullen de komende­ decennia de circa 50 bewoonde ­eilanden verdwijnen. De Bengaalse tijger verliest dan 96 procent van zijn leefgebied. Het water staat de Sundarbani aan de lippen ...

70 tijgers

WEERALARM

Het WNF-centrum op het eiland Mousuni ondersteunt de eilandbewoners bij hun aanpassing aan het veran­ derende klimaat. Een alarmsysteem waarschuwt voor noodweer en er is informatie verkrijgbaar over landbouwgewassen die bestand zijn tegen een verzilte bodem.

20.000 km2 mangrove

De laatste tien jaar is 65 km2 land verloren gegaan door het wassende water wilde niet dat mijn zonen gingen vissen...” Haatdragend is ze echter niet. Zoals veel inwoners van de Sundarbans voelt ze zich sterk verbonden met de natuur: “De natuur heeft mij geholpen mijn verdriet te verwerken.” Inmiddels werkt Rajubala Sardar voor het Wereld Natuur Fonds in India, waar zij probeert te voorkomen dat de bevolking uit vergelding tijgers doodt.

Instructeurs van het Wereld Natuur Fonds leren de bevolking hoe zij een aanval door een tijger kunnen voor­ komen. Ook heeft het Wereld Natuur Fonds

enkele dorpen verlichting op zonne-energie gegeven. Hierbij snijdt het mes aan twee kanten: de bewoners krijgen duurzame elektriciteit en de straatlantaarns houden de tijgers op afstand.

Het werk gaat echter verder. In 2009 heeft het Wereld Natuur Fonds op het eiland Mousuni een klimaatcentrum geopend. Dit centrum waarschuwt de bewoners voor noodweer, orkanen en overstromingen. En omdat alleen al op dit eiland 90 procent van de boerenfamilies te maken heeft

Mangrovebossen en Bengaalse tijgers De Sundarbans zijn opgenomen op de Unesco-werelderfgoedlijst als natuurerfgoed.

In de archipel bevinden zich de grootste mangrovebossen ter wereld. De belangrijkste boomsoort is de sundari, waarnaar de eilandengroep is genoemd. Mangroves groeien in en aan het water en door hun vertakte wortels houden zij erosie tegen. Bovendien bevinden zich in hun - deels bovengrondse - wortelgestel allerlei algen, kleine beestjes en eitjes: voedsel voor onder meer vissen, krabben en krokodillen. De bekendste landbewoner van de Sundarbans is de ­Bengaalse tijger. Van de naar schatting 3.200 tijgers op aarde leven er ongeveer 70 in het Indiase deel van de Sundarbans.

Panda 27

50

wnf 50 jaar

Dankzij uw steun is het Wereld Natuur Fonds al 50 jaar een organisatie die jaar in, jaar uit veel voor de natuur bereikt.

Het Qurumbarmeer in Pakistan heeft een beschermde status gekregen.

effectief

In Maleisië is 291.000 hectare tropisch regenwoud onder FSCbeheer gebracht.

dank zij uw steun!

resultaten

Elk jaar weer boeken het WNF en zijn lokale partners belangrijke successen voor de natuur. Dat doen zij dankzij uw steun! 50 Successen voor de natuur in het afgelopen jaar.

In Nepal is een groot aantal ­stropers aangehouden. Ze worden voor het gerecht gebracht.

1 editie WNF-Challenge in het Friese merengebied.

Voor de natuur opgebracht door de deelnemende teams: e

€ 280.126,-

In mei is de eerste ecologisch en sociaal verantwoord geteelde soja gekocht door Nederlandse grootverbruikers.

In Indonesië hebben 217 boeren

Lancering van het WWF Energy Report, ee

100% hernieu 100.000 hectare

Rewilding Europe is van start gegaan: een project voor grootschalige wildernisontwikkeling waarbij Europese gebieden moeten veranderen in wildernis van minimaal 100.000 hectare. Vijf van de tien gebieden zijn vastgesteld.

Onderzoek naar de wetlands boven In Rusland is nu 3,7 miljoen hectare FSCgecertificeerd bos.

3000 meter in Pakistan, Tibet, Bhutan

en India zette deze kwetsbare gebieden op de kaart.

De bijvangst van kabeljauw is sterk verminderd.

hun gewassen verplaatst De studiereis van prins Willem-Alexander naar

van de rivieroevers naar verderop Groenland leverde veel aandacht op voor het gelegen gebieden. De oeverbossen smelten van het zeeijs daar. kunnen nu weer herstellen, wat de erosie van de oever vermindert.

Op het eiland IJsselmonde in de regio Rotterdam zijn twee gebieden aangewezen als ‘natuurlijke sponzen’, zodat overschotten én tekorten aan water kunnen worden opgevangen.

In 135 landen wereldwijd

deden mensen op 26 maart 2011 een uur het licht uit tijdens Earth Hour.

28 Panda

In Kameroen zijn afspraken gemaakt tussen het nationaal park Campo Ma’an en de daar levende pygmeeën (Bargyeli) over gezamenlijk beheer en gebruik van het park.

De stroperij van schild 80 bedrijven in houtkap, palmolie en mijnbouw hebben op Borneo samen een plan gemaakt voor groene economische ontwikkeling.

Twee Urker visbedrijven behoren tot de eerste MSC-scholvisserijen ter wereld.

Er is een blauwdruk ontwikkeld met richtlijnen ter ondersteuning van de verduurzaming van tropische garnalenvisserij.

In Kameroen zijn 12 micro-­onderne­mingen gestart rondom kleinschalige hout­ productie en andersoortige ­bosprducten.

Eneco heeft toegezegd haar groene stroomproductie in Nederland te verdubbelen vóór 2013.

FrieslandCampina koopt sinds juni 2011 duurzame palmolie in uit Brazilië.

Het aantal FSChoutkapconcessies in tropische oerwouden is gestegen met bijna 6% naar 17,1 miljoen hectare.

In Mozambique is een programma geïntro-

duceerd om droogtes en overstromingen te managen.

Er is een vliegtuigje gefinancierd om de toenemende stroperij van de neushoorn in Afrika tegen te gaan.

Zambia, Zimbabwe en Mozambique hebben overeenkomsten gesloten over verbetering van het natuurlijke overstromingsregime in de Zambezi-rivier.

n visie op de mondiale energievoorziening:

De afgelopen drie jaar zijn in Kenia

60.000 eieren

van zeeschildpadden op beschermde plekken uitgebroed.

wbare energie in 2050.

Eind 2010 lagen er bij Albert Heijn 30 MSC-gecertificeerde producten in de winkel.

KLM is in september begonnen met vluchten op biokerosine.

De Chinese overheid heeft samen met het WNF bereikt dat de steden Sjanghai en Boading hebben toegezegd de productie van energie door windmolens en zonne­panelen substan­tieel te vergroten.

Samen met onder meer het Urker visbedrijf Sea Fresh is een ­project opgezet om Filippijnse vissers te begeleiden op hun weg naar MSC-certificering

200 vluchten

De Chinese overheid heeft de tijger, naast de reuzenpanda, tot nationale prioriteit verheven.

Hiermee wordt het netwerk van beschermd gebied snel uitgebreid.

Zwarte neushoorns in Zimbabwe hebben een veiliger onderkomen gekregen in Botswana.

WWF hielp met de verhuizing van de dieren.

In Bangweulu kregen

75 rangers materiaal en training om stroperij terug te dringen.

De republiek Congo heeft aangekondigd 1 miljoen hectare bos aan te planten.

In Argentinië worden 3 nieuwe beschermde kustgebieden ingesteld, Hiermee wordt 400.000 hectare veilige leefruimte gecreëerd voor onder meer de geelkuifpinguïn.

Door 8 landen is een MSC-certificatie aangevraagd van skipjack tonijn uit de westelijke Stille Oceaan.

De Donau is aangewezen tot wetland van internationale betekenis.

Introductie van Page Groen & Zacht toiletpapier met FSCkeurmerk.

200 vrouwen

in Kenia hebben gezamenlijk een duurzame tuinbouwkas opgericht met hulp van WWF.

padden in Cuba is met 50% afgenomen.

Het aantal FSC-gecertificeerde aannemers in de bouw is gestegen van 240 naar 400. Het WNF steunt de campagne van FSC-Nederland om het aandeel FSC in hout en papier te laten toenemen.

Het technologiebedrijf Topell Energy

ontwikkelde een vervanger voor steenkool op basis van houtafval en won daarvoor de CleanTech Star Award van het WNF. China is zich meer bewust van zijn Ecologische Voetafdruk: met hulp van het WNF verscheen

in het land voor het eerst een Ecologische Voetafdruk-rapport.

Beleidsmakers zijn zeer geïnteresseerd in de WNF-visie op de Yangtze -delta. Een speciale 3D-video toont mogelijkheden voor een natuurlijke, leefbare delta.

Op initiatief van het WNF is in Noord-Congo het nog ongerepte oerwoud Messok-Dja voorgedragen als nationaal park.

Voor behoud en herstel van de 5 belangrijkste natuurgebieden in de Noordzee zijn in overleg met de

visserij en overheid beschermingsmaatregelen getroffen.

In juni ging er 6 dagen lang extra water door de Drieklovendam in China. De 4 karpersoorten daar hebben die stroming nodig om hun eitjes af te zetten.

KPN heeft beloofd binnen 3 jaar het energieverbruik met 9% terug te brengen.

De lancering van het Living Planet Report zorgde voor inzicht in en aandacht voor onze enorme ecologische voetafdruk.

Bij het Dongting-meer is op initiatief van het WNF 2.000 hectare hersteld als wetlandpark. Er is meer rust voor trekvogels en meer ruimte voor waterberging.

Wilt u meer weten over de activiteiten en resultaten van het Wereld Natuur Fonds in het boekjaar 2010/2011? Kijk op internet.  www.wnf.nl/ jaarverslag

Een overzicht van de inkomsten en bestedingen in het afgelopen boekjaar vindt u op pag. 31.

Panda 29

VERDUBBELD!

Foto: Fotonatura

Advertentie

Ruim 100.000 Natuurverdubbelaars hebben zich met een gift ingezet voor de zwarte neushoorns, de Noordpool en de bossen op Borneo. Onze partners KLM, de Rabobank en Eneco hebben de opbrengst verdubbeld. Het geld besteedt het Wereld Natuur Fonds aan de uitbreiding van het leefgebied van zwarte neushoorns, het zorgen voor beschermd bos op Borneo en het strijden voor een netwerk van beschermde gebieden op de Noordpool.

Er is al goed nieuws voor de orang oetans: eind juni werd de FSC-certiďŹ cering van 300.000 hectare bos in de bosreservaten Ulu Segama-Malua en TangkulapPinangah op Borneo aangekondigd. Hiermee is de toekomst van de orang-oetans in het gebied een stuk rooskleuriger geworden.

Alle Natuurverdubbelaars: BEDANKT!

BlÄłf op de hoogte via wnf.nl/resultaten

Actueel

Speciaal voor het 50-jarig jubileum van het Wereld Natuur Fonds is een ‘WNF Vijfje’ geslagen. De munt is verkrijgbaar voor € 10,- bij Post­ kantoren en via de websites van het WNF en de Koninklijke N ­ ederlandse Munt. Een deel van de opbrengst van de speciale WNF-uitvoering van de munt gaat naar het tropisch regenwoud op Borneo. Zelf maakt u kans op vrijkaarten voor theaterconcert SPITZ! van Ellen ten Damme.  www.wnfvijfje.nl

Inkomsten & bestedingen van het wereld natuur fonds in het boekjaar 2010/2011 (bedragen x € 1.000,-) Inkomsten Donaties Eenmalige giften en donateursacties Nalatenschappen Sponsoring en royalties bedrijven Nationale Postcode Loterij Overige baten uit acties van derden Subsidies van overheden Overige baten

€ € € € € € €

Totaal inkomsten

€ 62.416

Bestedingen Natuurbescherming buitenland Natuurbescherming Nederland Voorlichting en educatie Kosten werving baten Kosten beheer en administratie

€ 39.964 € 1.492 € 9.803 € 8.605 € 3.113

Totaal bestedingen

€ 62.977

Resultaat

€ 24.928

- €

5.062 10.887 2.461 13.500 876 2.103 2.599

561

bijdrage

Beeld: WNF Photo Award: iStock, Luchtballon: WNF archief, WNF Challenge: WNF

Nationale Postcode Loterij Van de Nationale Postcode Loterij ontving het Wereld Natuur Fonds in het afgelopen boekjaar een reguliere bijdrage van 13,5 miljoen euro. Het Wereld Natuur Fonds is de Nationale Postcode Loterij zeer erkentelijk voor deze bijdrage.

Daarnaast ontving het WNF een bijdrage voor het Oceanen-project: een initiatief van de Nationale Postcode Loterij, waaraan onder meer het Wereld Natuur Fonds, Greenpeace en de Marine Stewardship Council meewerken. Binnen het project richt het Wereld Natuur Fonds zich op extra inspanning om zeeschildpadden en tonijn te beschermen.

Zie pag. 28/29 voor een selectie van 50 behaalde resultaten. Het volledige jaarverslag 2010/2011 is te bekijken op internet.  www.wnf.nl/jaarverslag

Join the adventure! Op zoek naar een heel

bijzondere uitdaging voor 2012? Geef je dan nú op voor de enige echte adventure race voor én in de natuur: de WNF Challenge! Tijdens dit spectaculaire driedaagse sponsor-avontuur ga je samen met een groepje vrienden of collega’s pittige sportieve uitdagingen aan in het Friese meren- en Waddengebied, zoals zeilen, mountainbiken, kanoën en wadlopen. Meer weten en inspiratie opdoen? Kijk op de website!

 www.wnf.nl/challenge

wnf 50 ja ar

Met het opstijgen van een grote luchtballon wordt op 17 januari 1973 het startsein gegeven voor een actie van het Wereld Natuur Fonds in samenwerking met Iveko-Nederland, een landelijke melkslijtersorganisatie. Door het verkleinen van de winstmarges wilden de bij Iveko aangesloten winkels een kwart miljoen gulden bijeenbrengen voor het Wereld Natuur Fonds.

In de ballon staat de beroemde Nederlandse ballonvaarster Nini Boesman.

WNF-Photo Award Er werd dit jaar weer vol enthousiasme

deelgenomen aan de WNF-Photo Award,

de jaarlijkse fotowedstrijd voor WNF-Rangers, WNF-LifeGuards en andere jongeren van 6 tot en met 18 jaar. Bijna 8.000 inzendingen heeft de jury ontvangen. De winnende foto van een boomkikker in Costa-Rica is gemaakt door de 15-jarige Sanne-Maartje Hijdra uit Dronten.

Deze en 39 andere foto’s zijn tot 4 maart 2012 te zien in Museon in Den Haag. www.museon.nl   www.rangerclub.nl  lifeguard.wnf.nl

Panda 31

wnf 50 jaar

Het behoud van soorten is belangrijk voor een natuurlijk evenwicht op aarde.

Houtkap in het tropisch regenwoud kan leiden tot een uitstervingsgolf.

BIODIVERSITEIT

50%

De helft van alle soorten woont in het bedreigde regenwoud Volgens een ruwe schatting leeft 50 procent van alle plantenen diersoorten in het tropisch regenwoud. Een minder ruwe schatting zegt dat elke ander­ halve minuut 50 voetbalvelden bos verdwijnen. En volgens de meest voorzichtige schatting zijn er tegen de tijd dat de vol­ gende Panda verschijnt weer 50 soorten alleen nog maar in het ­museum te zien.

Tekst: Geert-Jan Roebers Beeldmontage: Mark Boon

32 Panda

Kolibries Het overgrote deel van de ruim 300 soorten kolibries leeft in het regenwoud. Hun dieet bestaat vrijwel geheel uit nectar. ­Doordat ze stuifmeel overbrengen, zijn ze ook verantwoordelijk voor het voortbestaan van planten en van dieren die weer afhankelijk zijn van hun vruchten.

Sommige kolibries hebben zich gespecialiseerd in speciale bloemen.

Zo heeft de zwaardkolibrie met zijn buitensporig lange ­snavel het monopolie op rode datura’s met een bijna even lange bloembuis.

Kevers Insecten vormen verreweg de soortenrijkste diergroep – wereldwijd en vooral in het regenwoud – en binnen deze diergroep zijn kevers het meest divers. Zo zijn er alleen al zo’n 50.000 verschillende snuitkevers beschreven; meer dan alle soorten gewervelde dieren bij elkaar. In de jaren tachtig deed de Amerikaanse keverspecialist Terry Erwin een spectaculair experiment. Hij monsterde enkele regenwoudbomen en vond een groot aantal tot dan toe onbekende keversoorten. Bij elke boomsoort ontdekte hij een grotendeels eigen samenstelling. Na wat rekenwerk kwam hij tot de conclusie dat er alleen al in de regenwouden wereldwijd ruim 12 miljoen soorten kevers moeten zijn: tien keer het aantal planten- en diersoorten dat toen bekend was!

Inslag en kaalslag Hoewel het om meer gaat, is het aantal soorten planten en dieren een bruikbare maat voor biodiversiteit. Een soort heeft pas naam gemaakt na publicatie in een wetenschappelijk tijdschrift. Zo komen er dagelijks ‘nieuwe’ planten- en diersoorten bij. De teller staat nu op zo’n anderhalf miljoen. In de loop van de evolutie ontstaan er ook echt nieuwe soorten en sterven soorten uit. Gemiddeld houdt dat elkaar in evenwicht en blijft het aantal soorten min of meer constant. Soms zijn er bijzondere omstandigheden waardoor er in korte tijd veel soorten uitsterven, zoals toen 65 miljoen jaar geleden de dinosauriërs van de aarde werden weggevaagd.

Op dit moment is weer zo’n uitstervingsgolf ingezet, niet door een inslag van een meteoriet maar door kaalslag van de kant van de mens. Wetenschappers schatten dat door ontbossing het uitsterven van soorten duizend tot tienduizend keer zo snel gaat als normaal.

Apen

Bomen Zoiets als een ‘eikenbos’ is in de tropen ondenkbaar. Het tropisch regenwoud bestaat uit letterlijk duizenden verschillende boomsoorten. Op één hectare in Maleisië zijn meer dan 200 soorten bomen gevonden (ter vergelijking: er zijn 160 Europese boomsoorten bekend).

De bomen vormen het raamwerk van het woud en bieden weer onderdak aan talloze andere soorten. Ook aan andere planten, zoals lianen en epifyten: planten die op hoge takken wortelen en in de boomkruinen een wereld op zich vormen. Bladeters, zoals rupsen, zijn vaak aan één boomsoort gebonden. Vandaar dat voor elke boom een hele horde diersoorten staat. Andersom sleept een gevelde woudreus talloze planten en dieren met zich mee.

Negentig procent van de apensoorten is gebonden aan het regenwoud. Naast mensapen als orang-oetan, gorilla en chimpansee zijn dat vooral onbekendere en kleinere apen, zoals klauwaapjes uit ZuidAmerika, bladapen uit Azië en lemuren uit de bossen van Madagaskar. De bioloog Marc van Roosmalen heeft zes soorten aan de lijst toegevoegd en heeft mogelijk nog een twintigtal in de la. Vaak is de verspreiding beperkt tot een klein gebied. De kaalslag voor een sojaplantage kan zo sterk bijdragen aan het uitsterven van een complete apensoort.

Panda 33

wnf 50 jaar

De afgelopen vijftig jaar is de wereldbevolking ruim verdubbeld tot 7 miljard mensen. Wat betekent verdere groei in 2050 voor de aarde?

Van 2011 - 2050: een toename van 2 miljard in bijna 40 jaar

op te grote voet

Van 1961 - 2011: een toename van 4 miljard in 50 jaar

Minder met meer

2011

in 2050

1961

7 mld

2050 9 mld

3 mld

Onze consumptie legt beslag op de aarde: we leven op te grote voet en verbruiken meer dan de aarde kan leveren. In 2050 zullen er naar verwachting zo’n 9 miljard mensen zijn.

Welke gevolgen heeft dit voor de aarde?

Toename wereldbevolking van 1961 tot 2050

Beeld: ShootMedia

Top 5 bevolkingsaantallen op 25 april 2011

china

1,34 mld

Leven op te grote voet

india

1,19 mld

EU

502 mln

De ecologische voetafdruk meet het beslag dat onze consumptie op de aarde legt. Dit wordt uitgedrukt in mondiale hectares (mha) ­productief land en productieve zee die nodig zijn voor de productie van natuurlijke hulpbronnen, het leveren van diensten en het verwerken van afval, met name CO2 door ons energieverbruik.

Cijfers van het Living Planet Rapport 2010 tonen aan dat we meer verbruiken dan de aarde kan leveren. In 2007 bleek dat: • de mondiale ecologische voetafdruk de afgelopen vijftig jaar meer dan verdubbeld is tot gemiddeld 2,7 mha per persoon.

• door de sterke toename van de wereldbevolking de biocapaciteit (het aantal beschikbare mha) per persoon de afgelopen veertig jaar met bijna 50 procent is afgenomen. In 1967 was gemiddeld bijna 3,5 mha per persoon beschikbaar, nu is dat nog maar 1,8 mha.

34 Panda

VS

313 mln

indonesië

246 mln

Eerlijker verdeling

Arme mensen en arme landen hebben een lage voetafdruk, maar ook een hoge bevolkings­groei.

Meer dan drie miljard mensen leven van minder dan $2,50 per dag (€ 1,85). Zodra hun ontwikkeling toeneemt, zal hun voetafdruk terecht groter worden door meer en betere voeding en toenemende mobiliteit. Tegelijkertijd zal het aantal ­k inderen afnemen als vrouwen beter toegang hebben tot onderwijs en gezondheidszorg. Het Wereld Natuur Fonds is daarom voorstander van voorlichtings- en educatie­programma's voor vrouwen en jongeren.

De uitdaging is om ervoor te zorgen dat deze landen een groen ontwikkelings­pad op gaan, niet uit luxe, maar uit noodzaak, en mogelijk ook als kans.

De Ecologische Voet­ afdruk per persoon in 2007

Hoe donkerder de kleur, des te groter de Ecologische Voetafdruk per persoon

Hoeveel aardbollen hebt u nodig?

Bereken uw voetafdruk en bekijk tips over hoe u deze kunt verkleinen. www.wnf.nl/ voetafdruktest

Scheve ­verhoudingen

(mha = mondiale hectare)

nederland

6,2 mha

Minder met meer ­mensen: een serieus ­probleem

In 2050 zullen we dus met meer mensen die meer consumeren een planeet moeten delen die nú al wordt overvraagd. Om in de toekomst aan die grotere vraag te kunnen blijven voldoen, moeten we: • efficiënter gebruik maken van natuurlijke hulpbronnen en de CO2-uitstoot verminderen; • minder dierlijke eiwitten (vlees, vis, zuivel) consumeren; • overstappen naar duurzame productieketens; • omschakelen naar groene energie; • innovatieve technologieën inzetten om productie­gronden te verbeteren; • beter, slimmer en minder consumeren.

0-1.5 mha 1.5-3.0 mha 3.0-4.5 mha 4.5-6.0 mha 6.0-7.5 mha 7.5-9.0 mha 9.0-10.5 mha >10.5 mha Gegevens ontoereikend

Gemiddeld at een Nederlander in 2010 86,3 kilo vlees

KG 4-7

Niet iedereen leeft op gelijke voet.

• In hoge-inkomenslanden is de ecologische voetafdruk het grootst (6 tot 10 mha) per persoon.

Daar hoort Nederland (6,2 mha) ook bij. Als alle wereldburgers zo veel zouden consumeren als Nederlanders, hebben we 3,4 aardbollen nodig.

• In lage-inkomenslanden zal de ecologische voetafdruk de komende decennia nog flink groeien, terwijl daar de bevolkingsgroei het grootst is.

• De hoge-inkomenslanden leggen door de consumptie van geïmporteerde goederen een onevenredig groot beslag op de beschikbare productiegronden in met name lage-inkomenslanden.

Feitelijk subsidiëren de arme landen daarmee de luxe levensstijl van de rijkere landen.

Voor de productie van 1 kg dierlijke eiwitten zijn 4 tot 7 kg plantaardige hulpbronnen nodig. De consumptie van vlees legt dus veel meer beslag op de aarde dan de consumptie van plantaardige eiwitten.

Panda 35

wnf 50 jaar

De natuur nu en over 50 jaar door de ogen van drie jonge natuurliefhebbers. Jong en wildenthousiast.

wnf-kids

...mogen we apen geen pijn meer doen

Over 50 jaar…

Beeld: Frank Ruiter

Heel blij is het WNF met de 120.000 leden van zijn ­jongerenclubs. Dat de jeugd begaan is met de natuur is van groot belang voor de toekomst.

36 Panda

Floor Schreurs (3) is een van de jongste leden van de WNF-Bamboeclub.

“Ik speel graag buiten en vind heel veel dieren leuk. Konijntjes zijn bijvoorbeeld heel lief, omdat ze zo lekker zacht voelen. Ik zou zelf graag een konijntje willen hebben. Het liefst een witte, met van die grote hangoren. Apen vind ik het allerleukst, die kunnen goed klimmen.

En ze zien er heel grappig uit. Met papa en mama ben ik al vaak in de dierentuin geweest en daar heb ik er veel gezien. Ik vind het niet leuk dat er mensen zijn die apen pijn doen, daar word ik erg verdrietig van.”

… zijn er nog steeds pandaberen Maxim van der horst (8) is erg begaan met de natuur. Sinds zijn zesde jaar is hij een trotse WNF-Ranger.

“Ik vind het leuk om een Ranger te zijn, omdat ik de natuur graag wil beschermen en graag actie voer. De natuur is heel belangrijk, want mensen hebben water nodig om te drinken en schone lucht om in te ademen. Daarom vind ik dat iedereen goed voor de natuur moet zorgen.

Wij doen dat thuis ook. We laten de lampen niet te lang aan en om niet te veel water te gebruiken, hebben we in de douche een klokje hangen.

We moeten ook goed op de dieren passen.

Met mijn oma ga ik wel eens kikkers redden en mieren voeren. Dat vind ik heel leuk. Mijn lievelingsdier is de panda omdat die er zo mooi uitziet. Panda’s leven in het bamboebos en eten ook bamboestengels. Om ervoor te zorgen dat er over 50 jaar nog steeds pandaberen leven, mogen we dus geen bamboebossen weghalen. Want dan hebben ze geen huis én geen eten meer.”

… moeten onze leefgewoontes veranderd zijn Martine de Soeten (14) is WNF-LifeGuard. Ze is meegeweest op Missie Bruinvis en deed de lichten van de Amsterdam Arena uit tijdens Earth Hour 2010.

“Omdat ik graag wil helpen om de natuur te behouden, ben ik WNF-LifeGuard. Het meedoen aan missies inspireert mij heel erg.

Ik vind dat veel mensen te weinig bewust zijn van de schade die we aan de natuur toebrengen door bijvoorbeeld veel vlees te eten.

Ik denk dat het goed zou zijn als mensen elkaar alert houden. Als je ziet dat een ander onnodig de kraan laat lopen, kun je daar iets van zeggen. Alle beetjes helpen.

Ook vind ik dat we eigenlijk een wat jongere premier moeten hebben, die meer aan de toekomst denkt. De politici zijn te veel bezig met het nu en denken te weinig aan later. Ik ben bang dat het over 50 jaar niet zo goed gaat met de natuur als we zo doorgaan. Dat er door chemische besproeiing te weinig vruchtbare grond is, er nauwelijks meer oerwoud is en we veel wateroverlast krijgen door stijging van de zeespiegel. Om te voorkomen dat die dingen gaan gebeuren, moeten we bepaalde leefgewoontes veranderen. En dat moeten we niet alleen zéggen, maar ook echt dóen. Alleen dan kunnen we de aarde doorgeven.”

Is uw (klein)kind al lid?

Wil uw (klein)kind ook lid worden van de Bamboeclub, WNF-Rangerclub of WNF-LifeGuards? Meld hem of haar dan aan via internet. Hier vindt u ook meer informatie over de verschillende jeugdlidmaat­schappen en kunt u een proefnummer aanvragen van onze jongerenbladen PipaPanda, TamTam en Posterzine.  www.wnf.nl/kinderen

Panda 37

Advertentie

U een kans... Zij een kans!

Foto: Foto Natura/Frans Lanting

KIJKTIP: WNF in TV-programma Kanjers van Goud, op 4 december na Miljoenenjacht (RTL4)

van het leefgebied van orang-oetans op

Meedoen is eenvoudig,

grootste goededoelenloterij van Nederland.

Borneo. Het fonds streeft naar herstel van de

bel 0900-300 1500 (20 cpm)

Sinds 1989 werd er ruim 3 miljard euro

waterstand en kwaliteit van het bos, minder

geschonken aan de inmiddels 81 organisaties

bosbranden en het uitbannen van stroperij.

of meld u aan via internet:

die zich inzetten voor de bescherming van

Hierdoor kan de populatie orang-oetans

mens en natuur. Ook het Wereld Natuur

stabiliseren of toenemen.

Fonds deelt in de opbrengst van de loterij.

Een kans voor orang-oetans en een kans Mede dankzij de bijdrage van de loterij

voor u! Want tegenover uw steun staan

kan het Wereld Natuur Fonds bijvoorbeeld

grote prijzen*. Zoals in december de

werken aan het verbeteren van de kwaliteit

KanjerPrijzenpot van 48 miljoen euro!

De Postcode Loterij helpt!

www.postcodeloterij.nl.

Voor maar â‚Ź 10,75 per lot speelt u al mee. Alvast hartelijk dank voor uw deelname.

*prijzen onder voorbehoud

De Nationale Postcode Loterij is de

Info

Voor al uw vragen en opmerkingen kunt u onze Servicelijn bereiken via

0800-1962

Postadres: Postbus 7, 3700 AA Zeist

(gratis)

Fax: 030-6930408 E-mail: info@wwf.nl Website: www.wnf.nl

Giften

Golfen voor Choco

Het Wereld Natuur Fonds ontvangt veel giften. Met onderstaande selectie willen we iedereen bedanken die ons heeft gesteund.

Op 3 september vond de KLM Open Charity Challenge plaats. Pieter van den Hoogenband, Ivo Niehe, Isa Hoes en andere bekende

Heidi Logtens en Paul Vermeulen, Zeist: € 1.000,- (verjaardagsfeest Heidi en Paul met activiteiten voor het WNF) • Independer.NL: € 6.215,- (donatie van € 2,50 voor elke derde afgesloten autoverzekering; bestemd voor de Amazone) • J.M. Witman, Zoetermeer: € 84,(‘Ik ben 84 jaar geworden’) • J.J. Leuning, Driehuis: € 43,- (gift van Sam Leuning voor de tijger) • Gemeente Rijswijk, Rijswijk: € 150,(gift n.a.v. veilen van laptops) • Huis ter Leede, Leerdam: € 41,91 (collecte weeksluiting) • E. Lagas, Zoetermeer: € 220,- (donatie uit winst van pokeravond) • Apeldoornsche Begrafenis Onderneming, Apeldoorn: € 223,22 (collecte bij de uitvaart van de heer Mels) • H.L. Koster-van Groos, Bosch en Duin: € 1.260,(inzameling bij verjaardag) • Dikkerboom R.K.H., Leeuwarden: € 540,- (sponsorloop Marne College Bolsward)

Nederlanders speelden hier € 50.000,bij elkaar voor het WNF-project Choco in Colombia. De natuur en traditionele bevolkingsgroepen in dit bosgebied worden bedreigd door toenemende veeteelt, uitbreiding van oliepalmplantages, illegale houtkap en infrastructurele projecten. De opbrengst van het golftoernooi wordt door het WNF gebruikt voor onderzoek en promotie van meer duurzame bosbouw en landbouw.

Geef de aarde door met uw testament Karin Gerritsen is bij het Wereld Natuur Fonds verantwoordelijk voor nalatenschappen: “Ik vind het hartverwarmend dat er al 50 jaar zoveel donateurs en vrijwilligers zijn die om de natuur geven. Hun steun maakt ons natuurbeschermingswerk mogelijk. Ik heb dagelijks contact met mensen die overwegen het WNF in hun testament op te nemen of dat al hebben gedaan. Deze

Wilt u ook geld inzamelen voor het Wereld Natuur Fonds? Kijk op  www.wnf.nl/inactie

mensen willen zeker weten dat hun geld of bijzondere bezittingen, zoals kunstwerken of sieraden, in goede handen komen als ze er niet meer zijn. Het WNF kan hun die zekerheid geven.”  www.wnf.nl/testament

Elke gift in elk testament maakt verschil

Meer informatie?

Vraag onze gratis brochure ‘Het WNF in uw testament’ geheel vrijblijvend aan met de antwoordkaart in het hart van deze Panda. Meer informatie kunt u ook vinden op www.wnf.nl/testament of neem contact op met Karin Gerritsen: 030-6937309, kgerritsen@wwf.nl

Giften kunnen worden overgemaakt op rekening 30.00000.30, t.n.v.

Wereld Natuur Fonds, Zeist.

geef de aarde door!

Bezoek www.wnf.nl voor: • actueel nieuws over het natuurbeschermingswerk van het Wereld Natuur Fonds; • steun aan het Wereld Natuur Fonds. Vanaf € 24,- per jaar bent u donateur; • het opnemen van het Wereld Natuur Fonds in uw testament; • de WNF-Rangerclub voor kinderen van 6 tot en met 12 jaar; • de WNF-Bamboeclub voor kleuters van 3 tot 6 jaar; • de WNF-LifeGuard voor jongeren vanaf 12 jaar; • fiscaal aantrekkelijk schenken;

• informatie over bedrijfspartner worden; • informatie over vrijwilligerswerk voor het Wereld Natuur Fonds; • het zelf wijzigen van uw gegevens i.v.m. een verhuizing of onjuiste gegevens.

Het Wereld Natuur Fonds legt gegevens vast ter uitvoering van het donateurschap of verwerking van een eenmalige gift. Ook kunnen we deze gegevens gebruiken om u te infomeren over onze activiteiten, projecten en producten. Als u op deze informatie geen prijs stelt, kunt u dit schriftelijk melden aan het Wereld Natuur Fonds, Antwoordnummer 7040, 3700 TA Zeist (postzegel niet nodig).

Het Wereld Natuur Fonds voert het CBF-keurmerk van het Centraal Bureau Fondsenwerving. Dit houdt in dat het Wereld Natuur Fonds voldoet aan strenge eisen op het gebied van financieel beheer, organisatie, bestuur en fondsenwerving.

Het Wereld Natuur Fonds is beneficiënt van de Nationale Postcode Loterij

Panda 39

Bereikt dankzij ú! “ 75 Kilometer prikkeldraad en 2.600 betonnen paaltjes zijn in het Qinlinggebergte verwijderd. Dit gebied is het thuis van de reuzenpanda en het Wereld Natuur Fonds werkt er al meer dan tien jaar aan beschermde, aaneengesloten reservaten. In het kader van het nationale kapverbod werd in 1998 een van de reservaten in Qinling omheind. Inmiddels is de wildstand er zo goed hersteld dat het hekwerk een sta-in-de-weg was geworden. En dus is het reservaat ‘onthekt’.”

Meer tijgers Deze zomer werd de uitslag van de grote tijgertelling in India bekend: het aantal tijgers is in India met 20 procent gestegen tot 1706. Goed nieuws! Toch is er ook een punt van zorg. Het grondgebied van de tijgers nam met ­12,6 procent af. Er leven dus meer tijgers op een kleinere oppervlakte, wat kan leiden tot minder verspreiding, inteelt en meer conflicten tussen mensen en tijgers. Drie factoren die juist een bedreiging vormen voor het voortbestaan van de tijger.

Jean-Paul Siteur, medewerker postkamer bij het Wereld Natuur Fonds

Duurzame suiker Drankjes, voedsel en zelfs brandstof voor auto’s: suiker is een veelgebruikte grondstof.

Suikerriet is echter een van de dorstigste gewassen ter wereld en de teelt kan een enorme invloed hebben op de watervoorraad en -kwaliteit en op de ecosystemen in de teeltgebieden. Het nieuwe Bonsucro-label voor duurzame suikerproductie – voortgekomen uit het Better Sugar Cane Initiative van WWF – wil de ecologische en sociale gevolgen van suikerrietproductie verminderen. In juni kreeg een Braziliaanse suikerfabriek als eerste het keurmerk uitgereikt. Coca-Cola kocht de eerste partij.

Beeld: Ruurd Dankloff

Gaat u verhuizen of zijn uw gegevens onjuist?

U kunt uw gegevens zelf online wijzigen op www.wnf.nl/gegevenswijzigen. Natuurlijk kunt u voor het melden van een verhuizing ook gebruik maken van een PostNL Verhuisbericht. Vermeld dan s.v.p. uw administratienummer (het nummer boven uw naam en adres).

Bellen kan ook: 0800-1962 (gratis).