AgriBulletin March 2011

Maart 2011

o k o Kr

e l l i r g l i d

Krokboerdery kan voortgaan - bl 3

Swart boere wil nou praat - bl 4

Eerste SA boere in Kongo - bl 6 en 7

‘n LiN Groep Publikasie • A LiN Group Publication

2

Maart 2011

“Farmer” premier Mathale cashes in Piet Rampedi and Adriaan Basson Johannesburg - Limpopo Premier Cassel Mathale ­received a R400 000 government grant in 2007 to buy shares in a farming project meant for emerging farmers.

Mathale, who was ANC provincial secretary at the time, has admitted to benefiting from the multimillion-rand Mabete citrus project.

He is a director of Mabete Sitrus, a private company that owns six portions of the Mabete farm at Letsitele, outside Tzaneen, spanning 1 285ha.

Mathale’s spokesperson, Phuti Mosomane, said: “There is no new revelation in the premier being a director at Mabete Sitrus. This has been in the p ­ ublic domain and has also been declared to government.”

In July 2007 the Limpopo agriculture department awarded R6.3m to a group of 132 farmworkers and R400 000 to Mathale’s Moruo Trust to purchase portions of the farm from Bosveld Sitrus.

The money was channelled through national gov-

ernment’s Land Redistribution for Agricultural Development (LRAD) programme.

Farm owner Piet Smit said recently he met Mathale in 1998, before he became a prominent ANC politician in the province, and had also been involved in other businesses with him.

He claimed Mathale’s involvement in the Mabete project had nothing to do with his political influence in the province.

Successful Smit said the Mabete project was one of the most successful BEE farming projects in the country.

He was concerned that highlighting Mathale’s involvement in the scheme would undermine the credibility of the project.

According to Smit, he and the farm’s other owners started the project.

Additional loan facilities were provided by Standard Bank.

“The BEE component owns 42% of the company.

The company owns the land. Mr Mathale owns 5% of the company,” said Smit.

Mathale was elected in 2002 as provincial secretary of the ANC - a position for which he earned a full-time salary from the party. In July 2006 he became a director of Mabete Sitrus.

A year later the provincial agriculture department approved the LRAD funding for him

and the 132 farmworkers to buy into Mabete.

Kenny Mathivha, spokesperson for the Limpopo agriculture department, confirmed the department gave Mathale R400 000 of the LRAD grant to buy shares in Mabete.

‘Nothing untoward’ He insisted the premier had applied for the grant like any other previously disadvantaged individual and his status as a senior ruling party politician had had no influence in the decision to award him the grant.

Mathivha said there was nothing untoward about Mathale benefiting from the grant because the LRAD programme “is not aimed at the poorest” and the premier was not a government official at the time.

During her 2007 budget speech former provincial agriculture MEC Dikeledi Magadzi hailed the Mabete project as a “breakthrough” but did not disclose the names of the “black business partners” who had benefited.

When City Press visited the farm, worker shareholders complained that their living standards had not been ­improved.

They said four years after Mathale had personally asked them to sign papers for the shares they still had no shareholder certificates and did not even know the value of their shares.

They reached a verbal agreement with the premier, which was followed by handwritten letters from the firm’s management confirming their status as shareholders.

Since then they had been paid between R1 000 and R1 300 a year each as dividends for their shares, they claimed.

Lives not changing “We are not happy because they say we own shares in this farm but we are getting very little money. Our lives are not changing and we are still suffering,” said 57-year-old Maria Ramalobela.

She added they had no toilets or running water and the roofs of their houses were leaking.

“What can you do with R 1 000 a year? They are just playing with our minds,” said a tractor driver who requested anonymity for fear of victimisation.

A supervisor said management told them at a meeting some weeks ago that their dividends would increase to R10 000 a year in 2016.

He added they were told that was the year the company would stop deducting money from their dividends as repayments for their shares and contributions towards input costs.

Smit did not respond to the workers’ claims, saying he needed more time to respond fully.

• A ANDAG • A ANDAG • A ANDAG • A ANDAG • Alle boere-organisasies word genooi om datums van vergaderings, skoue, studia: November 2 egroepbyeenkomste, en • AgriLetab us st gu 1 Junie, 24 Au simposiums, uit s: um mposi pruit) ds oe stallings, ens aan • Subtrop si (H lie Ju elspruit) Mango’s: 20

Augustus (N ons vir publikasie adamias: 18 spruit) ak el M (N

November n deur te gee, per va 10 : ag ng sd ki in ar D Bem ep: Eerste ro

eg di e-pos aan jean@ tu S Sitrus • Constantia

ke el bulletinnews. n va ag Donderd elke maand eiling: Eerste co.za of faks aan ev ve e al rv • Rubbe 015 307 7684 nd maa

keeps you informed

3

Maart 2011

• Omgewingsimpakstudie in Georges Valley uiteindelik voltooi

Broers kan krok-boerdery voortsit LiN Nuus: Bulletin As jy ‘n groot rivier vol krokodille wettig of onwettig wil oorsteek, wag vir die winter, want in die somer gaan hulle jou opvreet.

Winter is krokodille se rustyd. Hulle gaan dan in hibernasie om genoeg energie op te bou vir die besige somer wat voorlê.

Hierdie oerdier het verwoestende tydperke in die verlede saam met die kakkerlak oorleef om vandag sy plek

weelde-artikels soos skoene, handsakke en ander mode-items.

Die broeikolonie lê eiers in September, wat dan deur die Bredenkamps verwyder en in broeikaste gesit word. Die krokodil is geslagsryp wanneer dit ‘n lengte van twee-en-‘n-half tot drie meter bereik.

... tot een honderd jaar oud...

Die Nylkrokodil is die tweede grootste van 23 spesies wat wêreldwyd voorkom. Die grootste is die soutwaterkrokodil wat in Australië aangetref word.

Sy brein is so groot soos ‘n vingerpunt en hy doen alles op instink. Hy leer sekere roetines aan, soos wanneer voedingstye is. In die natuur kan krokodille byvoorbeeld onthou op watter dae mense op ‘n sekere plek in ‘n rivier wasgoed was. Dis dan hulle “etenstyd”.

Nog ‘n handige eienskap van die krokodil is dat dit ‘n natuurlike antibiotika in die bloed het en teen enige bakterië bestand is. Dis hoekom hulle in die vuilste water kan oorleef.

Mnr Anton Bredenkamp sê daar is net twee looierye in SA wat krokodilvelle bewerk. Dis ‘n hoogs gespesialiseerde proses. Die een is naby Brits in Noordwes en die ander een in die Paarl. Hulle is ook die mense wat die uitvoerkontrakte hanteer.

... verwoestende tydperke oorleef... in die omgewing vol te staan.

Met ‘n drukkrag van twee ton per vierkante sentimeter is die krokodil se kake die sterkste biologiese bytkrag in die natuur. Hy gee net een hap aan jou been of arm en dis morsaf.

Op die Georges Valley-pad net buite Tzaneen het twee broers, mnre Anton en Paul Bredenkamp, ‘n krokodilboerdery as stokperdjie begin. Hulle het in 1999 vyftig jaaroud-diere as broeigroep aangeskaf, maar kon weens besware deur buurmense nie met die telery voortgaan nie.

Nou, na jare se moeite en kostes, is ‘n omgewingsimpakstudie (EIA) voltooi en goedgekeur. Die broeikolonie van vyftig het intussen gesorg dat meer as 1 300 jong krokodille in vyf vlak damme op die plaas krioel. Hul ouderdomme wissel van een tot vyf jaar.

... drukkrag van 2 ton per cm²... ‘n Lang pad lê nog voor vir die Bredenkamps, want hulle moet ‘n slagplaas binne drie jaar volgens die bepalings van die departement van gesondheid bou. Hier sal die krokodille geslag word vir die pensvel, wat na Oosterse en Europese markte uitgevoer sal word.

Die Oosterse mark is gemik op massaproduksie en verkies velle van 30-35 cm, terwyl Europa ‘n breër vel van tot 50 cm verkies vir die vervaardiging van

dag later verwyder word. Dit word in houers met vermikuliet teen ‘n temperatuur van 31 grade C geplaas.

Dit broei binne tagtig dae uit en die kleintjies word vir ‘n jaar in die broeikamer aangehou, voor hulle na die groeidamme uitgeplaas word.

... teen enige bakterië bestand...

In die natuur neem dit tot twaalf jaar, maar onder beheerde omstandighede kan hulle reeds na ses jaar eiers voortbring. ‘n Jong wyfie se eerste produksie is sowat 24 eiers. Namate hulle ouer word, kan die getal eiers tot tagtig toeneem. ‘n Krokodil word gemiddeld ‘n honderd jaar oud. ‘n Mannetjie kan vyf tot sewe wyfies dek. Die proses word fyn dopgehou en elke wyfie het ‘n nes van riviersand buite die teeldam, waar die eiers ‘n

Elke vel wat geproduseer word, moet ‘n CITES-sertifikaat hê. Wêreldwyd is net sewe van dié looierye. ‘n Deel van die EIA is dat hulle ‘n vleiland moet skep waarin die afvalwater opgevang word. Die vleiland moet voorsien word van sekere visse en plantsoorte wat die water tot ‘n aanvaarbare vlak suiwer.

Krokodille vreet kleinvee-karkasmeel, gekookte mielies met vitamien- en minerale aanvullings, en opgekerfde dooie hoenders.

4

Maart 2011

• Hul soeke na eerlikheid en goeie strukture veroorsaak dat

Swart boere wil praat LiN Nuus: Bulletin Swart boere soek beter toegang tot eerlike, goed gestruktureerde landboufinansiering, markte en tegniese adviesdienste, en eis dat beginnershulppakkette aan almal beskikbaar gemaak word, ongeag partypolitieke voorkeure en affiliasie.

Nadat Agri-SA in beginsel besluit het om ‘n algemene forum vir swart boere te skep waar hulle onbevange hul frustrasies en aspirasies, voorkeure en griewe kan bespreek, het ‘n groep suksesvolle swart boere in die Letaba-distrik nou ‘n verkennende gesprek daaroor gevoer.

Die National African Farmers Union (NAFU) is vir ernstige swart kommersiele boere veels te polities ingestel, en word as die landbou-arm van die ANC beskou. NAFU se luidrugtige steun van Mbeki bo Zuma tydens die ANC se Polokwane-beleidskonfenesie in Desember 2007, is vir swart boere ‘n klinkklare bewys daarvan. Hulle is moeg om politiek te praat, en het ‘n behoefte om op ‘n georganiseerde basis landbou te praat. Swart boere is egter oortuig daarvan dat die herkapitaliseringsprogram van die Departement van Landelike Ontwikkeling en Grondsake (DLOGS) slegs tot voordeel van ANC-kaders aangewend word. Hulle eis ‘n stel objektiewe seleksiekrireria vir afskoppakkette, wat op landbouprestasie, eerder as politieke orientasie geskoei is.

Die landboutegniese adviesdiens van die provinsie is volgens hulle totaal oneffektief, en word deur jong, onervare leke beman. Daar is geen manier hoe hulle ‘n bydrae kan maak om die huidige groep kommersiële swart boere op ‘n meer kompeterende voet te plaas nie.

Alhoewel hulle Agri-SA se inisiatief om ‘n platform vir swart boere te skep, verwelkom, is hulle skepties oor die werkbaarheid daarvan. Volgens hulle kon Agri-SA oor die afgelope 10 jaar nie daarin slaag om die regering te druk om Landbank weer te laat herleef nie, en hulle voel dat die oneffektiwiteit van Landbank hulle aan sterker kompetisie van blanke boere uitlewer. Die feit dat dit Landbank as staatsinstelling meer as ‘n jaar neem om eenvoudige transaksies goed te keur, veroorsaak dat hulle nie met blanke boere, wat deur die kommersiële banke bedien word, kan meeding nie.

Agri-SA word ook in ‘n noue vennootskap met ABSA beskou, en swart boere het ernstige probleme met die manier hoe ABSA sy lenings aan kleiner boere struktureer. Hulle glo dat die probleem net deur kollektiewe aksie teen boeliebanke beredder kan word, en soek ‘n onafhanklike platform daarvoor.

Dr Theo de Jager, vise-president van Agri-SA en Voorsitter van die Transformasiekomitee, hoop dat die Letaba-groep tog die algemene forum vir swart boere sal ondersteun, en hul menings daar sal lug.

Alhoewel Agri-SA oor dekades heen ‘n landbouverteenwoordiger op Landbank se direksie aangewys het, is die reëling al in die 1990’s eensydig deur die Landbank opgeskort, en is daar bloedweinig interaksie tussen Agri-SA en die Landbank. Ook die klagtes oor sommige van die kommersiele banke is legitiem, se hy, maar dit is eerder ‘n Letaba-probleem as ‘n nasionale een.

Swart boere uit ander distrikte en provinsies het ook reeds begin organiseer om moontlik aan ‘n nasionale gesprekforum deel te neem.

Avo-oeste kom ook nou in

Die insameling van die avokado-oes in die Tzaneengebied het reeds begin en plek-plek lyk die drag belowend. Die verwagting is dat die vroeë besendings vir uitvoer goeie pryse sal behaal, met ‘n afplatting namate die volumes groter word. Danksy goeie navorsing wat die afgelope paar jaar gedoen is onder leiding van Subtrop, produseer boere beter gehalte vrugte. Die verpakking vir uitvoer het ook reeds ‘n groot sprong vorentoe beweeg en SA vergtelyk goed met die beste produsente ter wêreld. Sommige produsente trek vanjaar aan die kortste ent, nadat haelstorms vroeër die jaar op strepe verwoesting gesaai het.

5

Maart 2011

Hoedspruit VLU-vroue is raakvatters LiN Nuus: Kruger2Canyon Die vroue van die Blyde/Klaserie VLU tak se hande staan vir niks verkeerd nie!

Tydens die streekskonferensie op 5 Maart het 3 van die 16 lede met verskeie items na die VLU Noord kongres deurgedring.

“Ons tak bestaan uit ‘n mengsel plaasvroue, dorpsvroue asook werkende vroue. Ons doen meestal handwerk projekte, maar hou graag byvoorbeeld ‘n koffie en kolwyntjie oggend” sê me Santie van Eyssen, kommunikasiebeampte vir Blyde/ Klaserie.

“Die Vroue Landbou Unie (VLU) as organisasie bevorder die opvoeding van volwasse vroue in terme van vaardighede aanleer. Ons aktiwiteite hou beslis nie by bak op nie, ons lede is by aktuele sake soos KANSA en die Hoedspruit Omgee Groep betrokke, om maar ‘n paar te noem. Die VLU gee ‘n vrou meer selfvertroue om dit wat sy doen nóg beter te kan doen,” sê Santie.

Santie, Sarie Mommsen, Retha Redelinghuys (voorsitster Blyde/ Klaserie) en Ronel Milner het die streekskonferensie bygewoon. Sa-

rie se ruiker met ‘n vuurwerk tema het ‘n 4de plek behaal. Haar piouter boksie het ‘n 3de plek met 80% behaal en haar olieverf portretstudie het ook na die VLU Noord kongres deurgedring. Jana Joubert se waterverf blommeskildery het ‘n 2de plek behaal en Isabel Roesch se foto-inskrywing het 3de

geëindig.

Tydens die VLU Noord kongres sal die Blyde/Klaserie lede van die Koraal Suid Streek teen dié van die Bosveld en Soetdoring streke deelneem.

“As daar iets is wat ‘n vrou wil leer en daar is iemand in die tak wat weet hoe, sal ons beslis help.

Ek is al vir 22 jaar reeds in die VLU en het ongelooflik baie geleer. Blyde/Klaserie is ‘n wonderlike groep vroue wat vir mekaar omgee en mekaar ondersteun,” sê Santie met gevoel.

Alle sterkte aan die lede wat tot die VLU Noord kongres deurgedring het!

Vir meer inligting oor die Blyde/ Klaserie VLU-tak, skakel Santie by 082 785 2184.

LINKS: Mee Sarie Mommsen, Ronel Milner, Retha Redelinghuys en Santie van Eyssen.

AgriBulletin ondersteun die vroueboere graag.

Stuur u nuus na editor@bulletinnews.co.za.

6

Maart 2011

Eerste SA boere vestig in die Kongo ‘n Plaas van 80 000 ha vrugbare grond is vroeër dié maand deur die republiek van die Kongo op ‘n skinkbord aan veertien Suid-Afrikaanse boere gegee.

Die eerste boere vertrek reeds op 1 Mei daarheen om hulle op die grond te gaan vestig.

Die organisasie Congo Agriculture, met mnr Gert Rall as hoof-uitvoerende beampte, is in beheer van

Dr Theo de Jager, adjunk-president van AgriSA, staan by die Kongolese minister van landbou, mnr Rigobert Maboundou, nadat die kontrak onderteken is.

die grond. Hulle het die ooreenkoms met die Kongolese regering onderteken en sal die plase volgens die bepalings van die ooreenkoms aan die boere beskikbaar stel.

Rall en mnr Wynand du Toit het vier dae voor die groep van veertien boere na die Kongo vertrek

om verskeie administratiewe onderhandelings te gaan voer. Daar is onderhandel met die departement van gesondheid oor ‘n kliniek, die onderwysdepartement vir ‘n skool en die departement van handel vir die bemarking van produkte en oor die reels om in die Kongo te kan handel dryf.

Vier gesprekke is met ‘n prokureur gehou oor die stig van maatskapBO: Die groep van veertien boere uit SA trek saam op die plaas Malolo. pye. Daar is onderhandel met verskaffers van trekkers en implemente en met brandstofmaatskappye vir die verskaffing van diesel.

Daar is ook met banke onderhandel oor die oopmaak van bankrekenings en ander bankdienste wat benodig mag word, terwyl ook vir die verskaffing van bakkies omgesien is.

Die groep boere het op 7 Maart in Brazzaville aangekom, waarna dr Theo de Jager, adjunk president van AgriSA, en mnr André Botha, voorsitter van Congo Agriculture, die kontrak met die Kongolese regering onderteken het.

Die eerste plaas wat toegeken is, is Malolo. Twee riviere vorm die grens van die plaas, terwyl kleiner riviere deur die plaas loop. Daar is ook ‘n spoorlyn deur die plaas en die regering het reeds spesifikasies na bl 7 REGS: Dr De Jager en mnr Wynand du Toit by die eerste baken wat deur die Kongo vir hulle ingekap is.

Maart 2011 aangevra om ‘n bestaande stasie so te verbeter dat dit ‘n lewensaar vir die boerdery op Malolo sal word. Die grond sal in eenhede van 2 000 ha elk verdeel word, met latere uitbreidingsmoontlikhede.

Die naaste dorp, Dolitsie, is veertig km van die plaas en is ook die derde grootste dorp in die Kongo naas Brazzaville en Pont du Noir.

Rall sê die gelyk stuk grond is ‘n vaal sandleem met 18% klei. Grondmonsters is reeds vir ontleding weggestuur, maar die grond is baie vrugbaar.

Aanvanklike boerdery sal bestaan uit skape, beeste en bokke, asook groente en vrugte. De Jager sê landbou het in die Kongo agterweë gebly, omdat niemand daar ooit in boerdery belang gestel het nie. Dit is ‘n oliegedrewe ekonomie en geld is geredelik beskikbaar.

“In die supermarkte kos een kilogram aartappels R45, ‘n enkele koolkop ook R45 en lemoene R10/ kg. Gevriesde hoenders uit Brasilië kos R50 en vars geslagte hoenders R100 elk. Daar is nie vars Skape in die Kongo is net soos bokke en beeste ge- melk nie en langlewe harde diere wat die meeste van die tropiese siektes kan melk kos R25/liter.” oorleef. Boere sal op hierdie diere toegewys wees om Die volgende groep suksesvol te kan boer. boere vertrek in April na Malolo om hul plase in ontvangs te neem. De Jager sê van die boere sal hulle permanent daar vestig, terwyl ander net hul bestaande landboubelange in SA daarheen uitbrei. Congo Agriculture het ‘n kontrak van negentig jaar onderteken, wat elke dertig jaar hernieu sal word.

Dolitsie is veertig km van die plaas en is die derde grootste dorp in die Kongo.

7

Comments on new bill extended until later Rural Development and Land Reform Minister Gugile Nkwinti has extended the consultations process for the draft Land Tenure Security Bill.

The bill was gazetted on 24 December last year with a deadline of 24 February. The new deadline for making comments is 18 March. Farmers complained that the timing seemed suspicious as if it was meant to sneak the legislation unnoticed by stakeholders.

Nkwinti accepted the request for the extension of the consultation process from different stakeholders such as Agri-SA, Free State Agriculture (FSA), non-governmental organisations and members of the public.

The extension of these consultations is to ensure as many stakeholders as possible are afforded an opportunity to give input into the Bill. It is expected that public hearings will be held in all provinces. Several provinces have undertaken the consultations process already following the gazetting of the bill in December. The extension will provide an additional opportunity for more consultations as well as for stakeholders who will still like to submit their comments.

The Land Tenure Security Bill is aimed at promoting and protecting the relative rights of persons working on farms, persons residing on farms and farm owners; enhancing the security of tenure of persons residing on farms; creating conditions conducive to peaceful and harmonious relationships on farms and in farming communities and to sustain production discipline on land in the interest of food security. Dr Theo de Jager of Agri-SA said that the proposed bill will make it impossible for farmers on labour intensive farms to continue to farm.

The bill gives the right to farm workers to keep all spouses, children and grand children, parents and grand parents, and the children of brothers and sisters under the age of 18 with them on farms, to bury any family, to build anywhere on a farm, to keep unlimited numbers of any live stock, to plant cash crops and trees, to exercise any form of culture, to dwell anywhere on any farm of the same owner, and to run a commercial farming enterprise on the employers land. They must also be provided with water and electricity.

More than 200 farm workers in Georges Valley, Greater Tzaneen, Harmony and Letsitele lost their jobs since the bill was published, as farmers are desperately trying to reduce their exposure to the risks which arise from the bill.

8

Maart 2011

Die natuur maak self sy lyf skoon

LiN Nuus: Bulletin nie net op gewone kompostering nie. toksiteit in afval geneutraliseer om dit as deel van Die tegnologie in die vervaardiging van kompos Dit staan bekend as mikro-remediasie. Met die kompos in hergebruik te plaas. het reeds so gevorder dat al minder onbruikbare en toevoeging van natuurlike organismes word die “Dit is eintlik die Skepping se manier om self in te giftige afvalstowwe in opgaarplekke klim om die skade aan sy bodem te beland. herstel.”

Die nuwe Wet op Vaste Afvalbestuur Hy sê dit is veral swaar metale wat vernietigend in toksiese afval is. In (Waste Act, 2008) bepaal juis dat geen afvalstowwe gestort mag word voor die natuur neem dit honderde jare om dié proses te voltooi, maar nou dit nie onskadelik gestel is nie. Dit geld ook vir munisipale stortterreine. Tokskan dit binne drie maande geskied. iese afval (daar is nege kategorieë) wat Enigiets wat besoedel is, kan nou nie gerehabiliteer kan word nie, moet reggestel word. in spesiale houers by enige van meer Compost Matters het reeds daarin as driehonderd geregistreerde depots geslaag om 153 000 kubieke meter landwyd gestort word. afval in Mittal se slikdamme naby Compost Matters in Tzaneen span Vanderbijlpark so te herstel dat die toksiese tellings laer is as wat die nou tegnologie in wat giftige en skadelike afval so neutraliseer dat dit in regulasies en die wet vereis.

Hulle is ook besig met ander groot die landbou as deel van kompos na die grond teruggeplaas kan word. maatskappye en raffinaderye waar Mnr Lighty Bootha van die maatbio-remediasie toegepas word om skappy sê hulle is steeds die enigste groot afvalhope tot bruikbare komin SA wat selfaangedrewe kompospos te herstel. Die eindproduk word masjiene vir kommersiële landbou onder meer aangewend om planen die nywerheid vervaardig. Dit tegroei op uitgediende mynhope te is groot masjiene wat duisende ton bevorder. kompos per jaar verwerk.

Bootha sê hulle gaan steeds voort Die masjiene is egter so toegerus dat Compost Matters se fabriek in Tzaneen bou groot komposmasjiene, maar hanteer ook met die lewering van komposmasCompost Matters nou konsentreer op ander masjinerie vir die landbou. Dié masjien droog vesel van die kokosneut en is ge- jiene, maar voer die proses ‘n hele bou vir ‘n groot maatskappy in Mosambiek. die mikrobiese inhoud van afval en paar stappe verder.

Europese waks is nou vir SA boere beskikbaar LiN Nuus: Bulletin Citrosol, ‘n Europese waksvervaardiger en Wenkem SA, nasionale verspreider van landbouchemikalieë, het pas ‘n ooreenkoms bereik waarin Wenkem SA alle Citrosol wakse, ontsmettings- en na-oes bederfteenmiddels in Suid-Afrika sal bemark en versprei.

Die beskermende wakslagie om vrugte en groente vir uitvoer laat dit aantrekliker lyk en beskerm die produkte teen vroeë bederf. Citrosol is ‘n Spaanse maatskappy wat met trots al meer as veertig jaar wakse vervaardig. Hulle het besluit om hul bestaande verteenwoordiging in Suid-Afrika uit te

brei en hul tegnologie met plaaslike produsente te deel. Die sterk klem op voedsel wat vir mense veilig is om te gebruik het Citrosol genoop om al reeds 15 jaar terug alle morfolien uit hul waksformulasies te verwyder. Sommige Citrosol-wakse bevat ook geen ammoniak nie, wat die veiligheid van pakhuiswerkers ter harte neem.

Citrosol kan gesien word as leiers op die gebied van na-oes bederfvoorkoming. Al hul produkte word in Europa vervaardig volgens streng Europese standaarde. So is daar byvoorbeel in 2007 Citrosol AS ontwikkel wat teen temperature van tussen 26ºC en 37ºC droog word. Dit is heelwat laer

as die standaard van 45ºC, wat meebring dat energiebesparings van 50% en hoër verwag kan word.

Dit beteken dat vrug-temperatuur nie onnodig verhoog word nie, wat weer potensiële skil- en rakleweprobleme verminder.

Verder beskik Citrosol ook oor ‘n produk genaamd Fortisol, wat met toevoeging tot na-oes bederfmiddele opname van produkte verbeter en ook die neiging van verwelking en verkoelingskade minimaliseer deur die vrugskil te versterk.

Vir enige navrae oor die reeks produkte skakel gerus Wenkem Tzaneen/Letsitele se kantore by 015 3060090 of vir Cor Greyling by 082 856 5445.

Maart 2011

9

10

Maart 2011

Bekmar stel groot spilpunt bekend LiN Nuus: Bulletin Bekmar Besproeiing in Tzaneen spesialiseer in die opmeet en ontwerp van besproeiingstelsels by meeste van die gewasse en vrugte wat in die Laeveld verbou word.

Die nuutste toevoeging tot die maatskappy se verspreidingsprodukte is die Senter 360 spilpuntstelsel wat nou ook uit Tzaneen verkrygbaar is.

Dit word deur boere en handelaars beskou as een van die sterkste spilpunte wat radiale, vertikale en horisontale kan dra.

Mnr Paul van den Berg van Bekmar sê die toevoeging tot hul reeks produkte is genoodsaak om groter mededingendheid in die besproeiingsmark te hanteer. an den Berg, wat sedert 2002 in diens van die maatskappy is, het in 2005 die ontwerperseksamen van die SA Besproeiingsinstituut (SABI) voltooi en is op die oomblik die enigste SABI goedgekeurde ontwerper in Tzaneen. Hy is ook aktief betrokke by die instituut se werksaamhede in Limpopo.

Hy sê kragverbruik is een van die kostes wat elke Die Senter 360 is die spesiale spilpunt wat presies aan al die vereistes voldoen.

jaar gaan styg en ‘n nadelige uitwerking op produksiekostes het. Met die noukeurige ontwerp van besproeiingstelsels en die inspan van deskundiges op alle terreine in dié veld streef hulle daarna om energiedoeltreffende stelsels aan te bied wat die produsent baie geld kan bespaar.

Die Senter 360 spilpunt word deur ‘n maatskappy in Noordwes vervaardig en is reeds sedert 1994 aan die gang.

Hulle versprei oor die hele SA, in dele van Afrika en ook aan oorsese lande.

Hulle het onlangs ‘n staatstender bekom om 55 spilpunte vir die Taung besproeiingskema te verskaf, asook die opgradering van die skema se pompstasies.

Om meer oor Bekmar se dienste en die Senter-spilpunt te wete te kom, kan Van den Berg by 083 234 3163 geskakel word. Hul onderneming is in Kewstraat, Tzaneen.

Maart 2011

11

12

Maart 2011

Klappers help tarentale verwilder LiN Nuus: Bulletin Einde verlede jaar het ‘n boer in die Harmonieblok, mnr Bennie van Vuuren, ook ‘n klompie klappers op sy inkopielys gehad.

Dit was egter nie om die feestyd met ‘n gejuig en vuurwerke in te gaan nie, maar om die tarentale uit sy landerye te hou.

Van Vuuren is een van verskeie boere wat saadmielies vir die groot saadverspreider Monsanto plant. Hy het vier verskillende blokke aangelê. Vol-

gens Monsanto moet die blokke ‘n sekere afstand van mekaar geplant word om kruisbestuiwing te voorkom.

Die groot probleem is egter die enorme swerms tarentale op sy plaas. Vroegoggend en laatmiddag betree hulle die mielielande en rig skade aan. Nou het hy vir elke blok ‘n wagter aangestel om die tarentale te verjaag.

Die doeltreffendste manier is ‘n skietbuis wat met nagenoeg ‘n honderd ligte klappers gelaai is. Die buis word aan die voorpunt aangesteek en die klappers gaan die een na die ander af. Die werker hou die LINKS: Die landerye saadmielies vir Monsanto is ‘n groot aantrekkingskrag vir tarentale. ONDER: Mnr Bennie van Vuuren hou ‘n klapperbuis vas vir die verwildering van tarentale. REGS: Een van Van Vuuren se tarentaalwagters sit met klapperbuise in haar hande, gereed om tarentale van die saadmielies weg te hou.

buis in die rigting van die swerms en hulle gee pad.

Dit werk ook teen groot voëlswerms wat nou en dan op die landerye toeslaan en is ‘n natuurvriendelike manier om die plaag in toom te hou.

Van Vuuren is onder veeboere in die Laeveld bekend vir sy hantering van die veeveilings by Rubbervale elke eerste Donderdag van die maand. Hy is onlangs aangewys om die streek by die Rooivleisprodusente-organisasie van Limpopo (RPO) te verteenwoordig.

13

Maart 2011

SA juiced up to become second best LiN News: Kruger2Canyon 2010 has yielded a record crop of 99 million cartons (1,485 million tons) for the South African citrus industry. In doing so South Africa has surpassed the USA to become the second largest global exporter of citrus, this is according to the Citrus Growers’ Association of Southern Africa (CGASA).

Pierre Malherbe, General Production Manager at Blydevallei shed some light on the Hoedspruit citrus industry.

As with mangos, the South African citrus industry is under immense pressure, especially from China,

Russia and the Middle East, to compete on all world export markets. Many markets are still suffering from the effects of the world recession.

“The strong Rand continues to affect our exports negatively along with unresolved land claims hampering producers in the planting of new orchards and other developments,” says Pierre.

It was however a very good year for oranges with favourable export production for navels and Valencias. Most of the Valencia volume increase took place in the Northern regions of Limpopo River, Letsitele, Hoedspruit and Senwes. Hoedspruit experienced an increase of 19% in Valencia exports.

“The harvest of grapefruit was very average due to a weak flower set that might have been caused by fluctuating temperatures in mid August. Grapefruit being the only South African citrus sector that did not experience record export volumes. For Hoedspruit, grapefruit export volumes were 23% lower than in 2009 according to CGASA. “2011 Looks a lot better though, the harvest estimates for the entire Northern region looks promising, although that does not necessarily mean a good year for citrus producers. At least we have enough water. The Rand is still strong, but we are cautiously optimistic for a good season”.

According to Pierre citrus producers have to think out of the box continually just to survive: “A citrus farmer cannot afford to stagnate; there are too many stringent regulations and increasing standards to adhere to each and every year. The in-

dustry is forced to come up with new techniques and methods all the time”.

When asked if it is worthwhile to be a citrus producer, Pierre responded by saying “It is an intense specialized industry with many facets from preparing the crop to shipment. It is a proud industry and we adhere to the very best standards.

We thrive on positive feedback about our products from the markets”.

14

Maart 2011

Boere kry raad oor krag by Eskom LiN Nuus: Bulletin Gesonde advies oor kraggebruik het Limpopo-boere se ore bereik met die aanskakeling van waterpompe op die regte tye.

Mnr Roger Stones, Eskom se verteenwoordiger in Tzaneen, het onlangs die Constantia-boeregroep aangeraai om in die wintermaande die piektye van kraggebruik vry te spring. Hierdie piektye is tussen 07:00 en 10:00 in die oggend en saans tussen 18:00 en 20:00 in Junie, Julie en Augustus.

As besproeiing in dié tye genoodsaak word, is dit goedkoper om kragopwekkers te gebruik. Die gebruik van Eskom-krag in dié spitstye kan lei tot ‘n styging van tot 60% in koste.

Stones het ook gesê sommige boere rig pompe op wat baie meer kW le-

wer as wat benodig word. So gaan baie krag verlore en Eskom sal graag daarmee wil help.

Nog ‘n wenk van Eskom is die vervanging van sonverwarmers deur hittepompe (heat pumps). Dié instrument bring ‘n besparing van tot 70% in kragverbruik aan.

Eskom het vroeër dié maand ‘n reeks seminare in die Laeveld aangebied waar kragbesparende besproeiingswenke uitgedeel is.

Stones se boodskap is ook op AgriLetaba se kwartaalvergadering in Tzaneen deur mnr Gerhardt Vorster aan boere oorgedra.

Kragonderbrekings kan in die winter in die streek verwag word en boere is versoek om betyds voorsorg daar- Mnre Riaan Pretorius (ENB), Roger Stones (Eskom) en Trevor Phillips (LFPA) was

by AgriLetaba se vergadering vroeër die maand. teen te tref.

15

Maart 2011

Suurlemoene kom nou in

Boersma bly steeds die boer se vriend

Suurlemoen- en lemmetjieboere is reeds druk besig om vanjaar se oes in te samel. By ’n pakhuis langs die Essexpad tussen Hoedspruit en Blyde het die sleepwaens reeds vroeg in Maart begin toustaan sodat die suurlemoene vir sortering en verpakking gelewer kan word.

Mnr Gerrie Boersma, ’n kenner op arbeidsvlak en groot staatmaker in die geledere van AgriLetaba, het na jare se waardevolle bydraes besluit om hom van die organisasie los te maak en op sy praktyk as arbeidskonsultant te konsentreer. Hy sal steeds vir boere tot diens wees, maar nie regstreeks by AgriLetaba verslag doen nie. Boersma word beskou as ’n hoogs bekwame konsultant wat die arbeidswette op die punte van sy vingers ken.

Branding leaves its mark With stock theft reaching its highest level in Limpopo since 2006/07, the Department of Agriculture (LDA) has called on all livestock farmers to mark their animals for identification purposes.

According to figures released by the National Stock Theft Forum, the theft of livestock reached its highest level in four years during 1 April 2009 to 31 March 2010, with 61 222 head of cattle, 90 540 sheep and 36 927 goats stolen in this period.

The Animal Identification Act (Act no.6 of 2002) makes it compulsory for all farmers to get their livestock identifiable. Cattle have to be branded and other animals like sheep and goats must be tattooed.

The SAPS Stock Theft Unit in Limpopo said that identification marks on livestock helps to reduce stock theft as thieves are more inclined to steal animals that are not marked. Registered identification marks serve as positive

identification and proof of ownership, resulting in more effective policing and a higher recovery rate. With legal identification marks, if stolen animals are found, it will be possible to trace the owner.

Unique marks are issued by the Department of Agriculture, Forestry and Fisheries (DAFF) upon application and payment of R120. In the past, farmers could make payment by means of revenue stamps, cheque or postal order. With the discontinuation of the revenue stamp system by the Post Office, some farmers have struggled to make payment to DAFF. This has prompted the department to open a dedicated account for farmers to effect payment and to forward branding applications.

Livestock farmers are advised to contact their local extension officers, animal health technicians or the nearest LDA office for assistance with animal identification marks.

16

Maart 2011

Pasop vir ’n skaapkop se sagte wangvleisies...

LiN Nuus: Bosveld Bulletin “Dis versla­wend man,” waarsku belydende skaap­ kopeters oor dié kul­tuurding wat sommiges laat ril en ander laat gril.

Die Pos het op die voor­aand van die Spring­bok­ vlakte Skaap­kop­gilde se 24ste skaap­kopete uitge­ wyk Vlakte toe om agter die kap van die skaap­kop­ byl te kom.

Athlone, die plaas van Maritz en Lis­beth Gro­bler, op Set­tlers is vir jare al die nie-amp­telike hoof­kwar­ tier van die skaap­kop­kul­tuur in dié geweste.

Dis hier waar die Gro­blers op Vrydag, 25 Maart, weer reg­staan vir elke eter se ple­sier. Van die tra­ disio­nele snoek­voor­ge­reg reg­deur die bruin­gebakte skaap­kophal­wes, maak elke hap die op­tog vir die sowat hon­derd eters die moeite werd. Om nie te praat van die skaap­af­val met klein aart­appel­tjies, bobo­tie, soet­pa­tats, groen­boon­tjies, pot­brode en tuis­ ge­ maakte kon­ fyt uit Lisbeth se kom­ buis nie.

Daar’s kof­fi e en lemoen­koek of koek­sisters ook vir die laaste lekker op die tong.

Hoewel die aand aan die skaap­kopverslaaf­des behoort, kom die eerste-keer-eters die vol­gen­de keer

vry­willig terug. Vir nóg.

Die Gro­blers het geen bekend­stel­ling nodig vir hulle murg­ sag skaap­ kop­ pe nie. Hulle is im­ mers reeds sedert 2000 se kant die stu­krag agter die oond en pot vir die “konink­like” dis.

Lisbeth is ook nie snoep met haar resepte en skaap­kop­raad nie. Dis in kort haar “kruie­mengsel” van nael­tjies en kol­jan­der, sout en peper wat mense weer en weer laat kom aansit.

Volgens haar kook sy die afval in sar­sies van een skoon­ge­maakte skaap­kop (“wat ordent­lik skoon gemaak en spier­wit is”), saam met drie pote en pen­se (“ewe skoon”) sowel as ’n kilo­gram vleis.

Die kop “afval” word sowat ’n uur in sout­wa­ter geweek, afge­was en afge­spoel voordat dit saam met ’n lourier­blaar en eet­lepel asyn gestowe word. As alles sag is, ver­wy­der sy die bene en gooi ’n beproef­de kerrie­brousel by. Nie te sterk nie, waarsku Lisbeth.

“Dan proe jy maar tot dit reg is.”

Dit maak volgens haar sowat drie liter af­val, wat solank ge­vries word totdat dit genoeg is vir die skaap­kop-eters.

Ons is terug in die kom­buis vir die skaap­kop-les.

REGS: Me Lisbeth Grobler van Settlers bewerk van die skaapkoppe voordat dit oond toe gaan.

ONDER: Skaapkoppe van Settlers se wêreld lê wang aan wang, gereed om ’n olie-en-appelkooskonfytlagie te kry.

“Hoekom eet mense skaap­kop?,” wou ons weet.

“Dis darem lêêêk­ker,” laat Maritz van die­kant hoor.

17

Maart 2011

Blinkbek staan om die skaapskottel...

Lisbeth met haar Hol­landse gene, vat fyner aan die gaar kop, bely sy. Sy ver­ kies die ton­getjie, Maritz se gunsteling is die wang­vleis “en die honde kry die bene”.

Lisbeth se waarde agter die skaap­kop­ete, lê volgens haar in beplan­ning. “Ek moet beplan. Soos wat ons slag, maak ons die koppe spier­wit-skoon “met ’n Minora-blade”, saag dit die volgende dag deur, haal die kliere uit en vries die skoon kop in ’n sak­kie.”

Die groot werk begin die Woens­dag vóór die ete as sy en Maritz die aand die skaap­koppe “uitpak”, twee koppe by die snoet en agter die ore vas­bind en sorg dat dit die regte sout, peper en spese­rye inkry. Die kop word met olie en ’n blert­sie “tuis­ge­maakte” appel­koos­kon­fyt bewerk, in ’n baksakkie gestop en terug­ge­stuur koel­kamer toe om te rus.

AgriBulletin hoor voorts ’n skaap­kop laat hom nie aan­jaag nie. Die dag van die ete word Athlone se super­ koppe in twee sar­ sies in ses oonde op 150˚C ge­bak.

Stadig, tot meer as drie en ’n half­ uur voor­ dat dit aptyt­ lik en mens­ vrien­ delik is. Die aand voordat die koppe bord toe gaan, kom dit op die kole. “Pasop vir aan­ brand,” is die laaste raad van mense wat maar skaap­koppe mág bak.

LINKS BO: Die Groblers van Settlers se hande vat raak aan dié eerlike kos. LINKS: Mnr. Maritz Grobler van die plaas Athlone bekyk die goudbruin skaapkop met goedkeuring.

AgriBulletin eerste met die landbounuus

RPO hou kongres Mnr Japie Ellis is vir ‘n vyfde agtereenvolgende termyn as voorsitter verkies by die Rooivleis Produsente Organisasie (RPO)Limpopo se jaarlikse kongres in Bela Bela vroeër vandeesmaand.

Die vise-voorsitter en addisionele lid se poste is nie gevul nie en mnre Nico Wagner en Marinus van Dyk staan nog in tot en met die volgende hoofbestuursvergadering, waar verkiesing gehou sal word.

Vanaf nasionale vlak was die RPO ook goed verteenwoordig deur die bestuurder, mnr Gerhard Schutte, die nasionale voorsitter, mnr Lardus van Zyl en RPO Noord Kaap voorsitter, mnr James Faber.

Faber het die funksie en werking van sy suksesvolle RPO met meer as 4500 lede verduidelik.

Van Zyl het gesels oor die groot uitdagings in die rooivleisbedryf. Veediefstal bly ‘n groot probleem. Boere word gemaan om seker te maak dat hulle beeste gemerk is.

Probleemdiere doen tans landswyd meer skade as veediefstal. Volgens Van Zyl is die verlies meer as R2 miljard per jaar. Die RPO het saam met ander organisasies soos Wildboer SA protes aangeteken teen die voorgestelde wetgewing op die beheer van probleemdiere.

Volgens Van Zyl is ‘n afvaardiging saam met Natuurbewaring na die VSA gestuur om te sien hoe hulle probleemdiere hanteer.

“Hulle het met nuwe oë na die probleem begin kyk en ons hoop dat die wetgewing ook ons kant van die saak sal reflekteer,” sê hy.

18

Maart 2011

Maart 2011

19

20

Maart 2011

Rooivleis Produsente Organisasie praat oor verouderde vleisklassifikasie LiN Nuus: Bosveld Bulletin Die klassifikasie van vleis in A, B, AB en C-grade is reeds jare lank gestandaardiseer.

Volgens lede van die RPO Limpopo se kongres, is hierdie sisteem verouder en bevoordeel dit voerkrale en kan dit vleisprodusente benadeel.

Volgens Barry York van Vaalwater aanvaar eerste wêreld lande soos die Europese Unie en die VSA dekades al 4-6 tand diere as top kwaliteit.

“In Suid-Afrika glo mense egter dat ‘n melktanddier eenvoudig sagter is. Dis dikwels waar, maar nie sonder uitsondering nie,” sê hy.

Nog ‘n kwessie wat ter sprake kom by die klassifisering is sogenaamde veldvleis. Diere wat op natuurlike weiding afgerond is, nie in voerkrale onder druk met mielies en byvoegings vet gevoer word nie, neem langer om hul gewig te bereik. Dit laat die vet verkleur en effens geel vertoon.

“Dit beteken nie die vleis of die dier is oud nie,” verduidelik RPO voorsitter, Japie Ellis.

Volgens hoofbestuurder van die RPO, Gerhard Schutte is hierdie vleis selfs moontlik gesonder. Boere voel dat daar teen ‘n natuurlike, gesonder afgeronde dier gediskrimineer word, omdat die klassifikasie verkeerd is en verbruikers nie goed ingelig word nie.

Die saak is in diepte bespreek. Ongelukkig skyn dit ‘n lang proses te wees om enige verandering aan die klassifikasie te kan maak.

Die sisteem word beheer

deur ‘n forum wat alle rolspelers insluit, dus verbruikers, slagters en voerkrale.

Vist the Crocodile Ranch The Crocodile Ranch at Agatha near Tzaneen is a well known tourist attraction in Limpopo, especially for school groups in the province. They have a breeding pool of 200 female and 20 male crocodiles which produce eggs for the hatching of at least 5 000 young crocodiles per year. The ranch belongs to Mr Milan de Ras and his son Paul. Incubation takes three months after which the youngsters are kept in a growing house for nine months. Slaughtering takes place when the crocodiles reach the age of 5 to 6 years. Crocodile Ranch exports its products all over the world. The croc handler Mr Sam Bopape, who has been working at the ranch for longer than nine years, said the breeding limit is kept at 5 000. All surplus youngsters are sold to other crocodile farms.

Maart 2011

21

22

Maart 2011

Boere waardeer tydige herstel aan brug LiN Nuus: Zoutpansberger Mnr Stephen Hoffman, voorsitter van die Soutpansberg Distrik Landbou-unie (SDLU), het die Departement van Vervoer bedank vir die tydige herstel van die Piesanghoekbrug op die Louis Trichardt/Thohoyandou-pad. Die pad vorm ‘n noodsaaklike skakel vir boere in die sub-tropiese Levubu-area met Suid-Afrikaanse groente- en vrugtemarkte.

Die belangrikheid van tydige herstel aan padinfrastruktuur op hierdie roete is uitgelig met die ineenstorting van die brug oor die Lutanandwarivier op dieselfde pad in November 2008. Daar is bevind dat die brug skynbaar ineengestort het vanweë skade wat reeds tydens 2000 se vloede daaraan aangerig is. Die skade het ongesiens gebly, skynbaar omdat gereelde inspeksies nie plaasgevind het nie.

Aanvanklik het die regering aangekondig dat dit sowat nege maande sal neem om die Lutanandwabrug te herstel. Die brug is egter eers bietjie meer as twee jaar later, in Desember 2010, heropen nadat dit teen ‘n koste van R28 miljoen herbou moes word.

Mnr. Fritz Ahrens, voorsitter van die Louis Trich-

ardt Boerevereniging (BV) het gesê dat daar nie soos in die geval van die Lutanandwabrug ‘n maklike ompad is, indien die brug so sou verval het dat dit ‘n gevaar vir motoriste sou ingehou het nie. Derhalwe het die BV reeds ‘n geruime tyd gelede die Departement van Vervoer versoek om ondersoek in te stel na die struktuur van die Piesanghoekbrug na klagtes en waarskuwings deur boere.

Die Departement het ag geslaan op die BV se versoek. Volgens Ahrens wil dit voorkom asof een van die pilare geanker gaan word. Dit is waarskynlik die pilaar waar daar voorheen krake in voorgekom het.

Verder gaan die bedding van die brug herstel word, nadat vloedwater van die sement weggespoel het.

Ook gaan die aanlope na die brug herstel word en die padoppervlak na die brug gaan gladder gemaak word.

Ahrens het gesê dat daar inderdaad met groot waardering kennis

geneem word van die feit dat die departement die keer voorkomend opgetree het.

“Alhoewel daar ‘n kort oponthoud aan beide kante van die brug plaasvind, word dit met groot verdraagsaamheid verdra, omdat die alternatief te erg is om aan te dink,” het Ahrens gesê. Hy het die Departement bedank vir die voorkomende aksie.

Intussen het Hoffman gesê dat daar baie goeie samewerking tussen die landbou en die Departement in die Soutpansberg gebied is.

“Die goeie samewerking word hoog op prys gestel,” het Hoffman gesê. Hy het die Louis Trichardt kantoor van die Departement versoek om die SDLU se dank aan die LUR van Vervoer, Me Pinky Kekana oor te dra.

Die brug oor die Lutanandwarivier wat in November 2008 inmekaar gestort het.

Die boerdery-gemeenskap van Levubu is dankbaar dat die Departement van Vervoer hierdie keer tydig optree om die Piesanghoekbrug te herstel, voor dié ook inmekaar stort.

Meer as twee jaar later is die Lutanandwabrug eers weer teen m’n koste van R28 miljoen herstel. Die LUR van Vervoer in Limpopo, me. Pinky Kekana, het in Desember 2010 die brug weer geopen.

23

Maart 2011

Minimumloon bekostigbaar?

LiN Nuus: Zoutpansberger Alhoewel die nuwe verhoging van minimumloon vir plaaswerkers baie meer realisties is as die vorige jare, is me Roelien van der Walt, arbeidsakeverteenwoordiger van die Soutpansberg Distrikslandbou-unie (SDLU), van mening dat dit nie die bekostigbaarheid daarvan verbeter nie.

“Dit wil lyk asof daar reeds meer as 600 000 poste in die landbousektor verlore gegaan het.

Dit onder andere as gevolg van die skynbaar onbillike toepassing van die minimumloonstelsel. Wat ook al die praktyk wys, die vraag bly steeds of die beginsel van kollektiewe bedinging nie deur die ondeurdagte wetgewing verwoes word nie,” het Van der Walt gesê.

Volgens Van der Walt sal ‘n sensitiewe regering ag slaan op die nadelige uitwerking van wetgewing, in dié geval grootskaalse werksverlies, en die fout probeer regstel.

“Dit is werklik jammer dat die huidige regering of nie kan sien wat die wetgewing aan mense doen nie, of nie in staat is om dit reg te stel nie,” het Van der Walt gesê.

Van der Walt sê daar moet in ag geneem word dat die laaste drie jaar se verhogings buitensporig, onbekostigbaar en uitermatig hoog was.

“Die huidige verhoging van minder as 5% is meer realisties, maar versag nie die vorige jare se uitermatige verhogings nie. Veral nie as die huidige klimaat in landbou in ag geneem word nie,” het Van der Walt gesê.

Volgens Van der Walt moet onthou word dat die landbousektor ‘n goeie werkgewer is.

“Net in die 2010/11 finansiële boekjaar is meer as R500 000 se opleiding in die streek

gedoen. Watter ander sektor kan hiermee vergelyk word? Die opleiding het die groot voordeel dat werkers op ‘n baie meer mededingende wyse vir werk kan aansoek doen,” het Van der Walt gesê. Sy voeg by dat die afdwing van die minimumloon dikwels veroorsaak dat dit die maksimumloon word.

“Daarom kan dit doelbewus diskriminerend inwerk op daardie werkers wat hulself wil verbeter om sodoende beter na hulle gesinne te kan omsien,” het Van der Walt gesê.

Intussen het die voorsitter van die SDLU, mnr. Stephen Hoffman die minder as 5% verhoging verwelkom.

“Mag dit die begin wees van ‘n meer realistiese benadering deur die regering. Indien dit waar is, sal die benadering baie werksgeleenthede beskerm, maar meer nog, dit kan weer tot meer werksgeleenthede lei. Dit sal nie net goed wees vir die landbousektor nie, maar ook vir Suid Afrika,” het Hoffman gesê.

To stick or to wet

Stickers and wetters have become strategic partners in crop spraying, but their effectiveness differs considerately.

Hygrotech produces a product called Nu Film, which is used as a sticker in crop spraying solutions, as well as Hygro-stic, which have built up proven results and are known as the ultimate stickers on the market.

They are organic pinolene based formulations similar to plant waxes and are not harmful to the environment. They are compounds derived from pine resin and biodegrade in time. The waxy similarity gives them excellent sticking ability and reduces phytotoxicity of remedies. It must be used with foliar feeds, fungicides and insecticides for ultimate efficacy.

These stickers are agricultural adjuvants with quick spreading abilities that protect the active ingredient of the remedy against rain, irrigation, ultra violet radiation, they reduce volatile evaporation and prolong the mode of action of the remedy.

They also prevent the spreading of sensitive chemicals to parts of nature where it is not needed. The three products are Hygrostic (vegetables) with a breakdown of seven days, Nu Film-P (veg and orchards) with a breakdown of 14 days, and Nu Film17 (trees and orchards), breaking down in 21 days.

AgriLimpopo bied jaarliks ‘n opleidingsdag vir boere en plaasbestuurders aan. Dit is gratis en daar word hoofsaaklik op plaasbestuur gefokus. Vanjaar se opleiding is op 8 en 9 Maart in Tzaneen gehou en deur sowat twintig mense bygewoon. Op die foto is mnre Francois Moolman van Trichardtsdal, Giel Brits van Laeveld Sitrus, Reinier Ras van Burgersfort en Jacques Botha van Laeveld Sitrus.

24

Maart 2011