October 2011
Fear lessl y the tr uth
2
October 2011 In hierdie uitgawe fokus ons op pluimvee en veral die hoenderboerdery, wat by verre die grootste “oeste” in Suid-Afrika oplewer. Lees meer hieronder, asook op bl 3. is ’n publikasie van
Bulletin Redakteur: Jean Aucamp jean@bulletin.us.com Verslaggewer: Louis Roux louis@bulletin.us.com Bemarker: Jacques Smuts jacques@bulletin.us.com Crownstraat 8, Tzaneen, 0850 015 307 7248 015 307 7684 www.bulletin.us.com
Ons voorbladfoto is van ’n gallus gallus domesticus. Die ras lyk ook baie na die Ovambo en Hawaiian Beach Rooster.
Hoenders ken nie tjoklits nie Mense wat hoenders op die werf aanhou, kan gerus kennis neem dat sekere kombuis-afval nie vir voeding in die hoenderkamp geskik is nie. Rou aartappelskille is skadelik vir pluimvee, want dit bevat die giftige bestanddeel Solanien. Gekookte aartappels is piekfyn vir hoenders. Enige kos met baie sout kan soutvergiftiging by pluimvee meebring, wat selfs die lafste hoender siek sal maak. Die skille van sitrus en piesangs moet ook uit die hok gehou word, want dit bevat giftige stowwe wat hoenders se welstand kan benadeel. Droë of halfgekookte bone is ewe skadelik, want dit skei hemaglutien af wat vir die gevlerktes giftig is. Dit geld
ook vir avokadoskille en –pitte. Rou eiers is nog ‘n onding in die hoenders se vreetbak, want die hoender kan dit as ‘n lekkerny beskou en later mede-hoenders se eiers opvreet. Soetigheid soos suiker en sjokolade is heeltemal buite die kwessie, sê kenners, want hoenders se koppe verstaan dit glad nie. Paaseiers word net deur sjokoladefabrieke gelê.
SAPV is vanjaar 111 jaar oud Die kommersiële beginpunt van pluimvee in Suid-Afrika het in 1904 ontstaan met die stigting van die SA Pluimveevereniging (SAPV), om die bedryf op georganiseerde vlak te beheer. Dit het deur die jare heen standvastig gebly en is vandag ‘n gerespekteerde organisasie met streng etiese kodes wat deur lede nagevolg moet word. Die SAPV is ‘n volwaardige kommersiële liggaam, met
alle lede wat hul goedkeuring bevestig deur die organisasie se bedryfskode te onderteken. Dit dek ‘n wye reeks vereistes, waaronder, dierewelsyn, dieregesondheid en voedselveiligheid. Die voorsitter is mnr Kevin Lovell en die bestuur is regstreeks in verbinding met pluimvee-organisasies wêreldwyd, vanwaar kennis oor die jongste tegniese ontwikkelings oor die bedryf ingewin word.
Schussler to address Subtrop symposium A prominent South African economist, Mr Mike Schussler, will be the key note speaker at this year’s Subtrop marketing symposium to be held in White River on 10 November. His presentation topic will be “Growth trends locally and globally. Who will be consuming our products in the future?” The annual marketing symposium is a vital event for SA’s subtropical fruit industry and is usually attended by selected producers, marketers and other role players in the avo, mango, macadamia and litchi industry. Other speakers at the symposium wil be internet strate-
gist and entrepreneur Mr Japie Swanepoel of Interactive Concepts, Messrs Chris Venter of Digcap and Paul Hardman of the Citrus Growers Association (CGA). Results of UK consumer research will be presented by Mr Rob Metcalfe and feedback on the 2011 local and international marketing campaigns will also be presented. Registration fees before 30 October are R150 for Subtrop members and R300 for non-members. For more information contact Lizette de Wet at Subtrop on 015 307 3676 or lizette@subtrop.co.za.
3
October 2011
Bird flu is the biggest enemy Avian influenza or bird flu is one of the biggest dangers for the poultry industry worldwide and can cause irreversible losses for producers. It was first identified in Italy in the early 1900’s and is now known to exist worldwide. A strain of the H5N1 type of avian flu that emerged in 1997 has been identified as the most likely source of a future influenza pandemic. The virus may infect birds, pigs, horses, seals, whales and humans. However, wild foul act as natural asymptomatic carriers, spreading it to more susceptible domestic stocks. The virus spreads in the air and in manure and there is no evidence that the virus can survive well cooked meat. Ostrich farmers in South Africa are currently restricted on exports after avian flu was discovered on three farms in the Klein Karoo. SA produces 77% of the ostrich meat in the world and 90% in Europe, where the meat is now temporarily banned. Other countries with a sporadic infestment rate are Egypt, Indonesia, Vietnam, Cambodia and India. Iran has reported its first outbreaks of the H5N1 highly pathogenic avian influenza for three years in two flocks of village ducks in the north of the country recently. According to the latest figures released by the World Health Organisation (WHO) fifty human cases have been reported so far this year, 26 of whom have died. Since 2003 a total of 566 cases of human infection were reported, of which 332 were fatal.
Poultry outsize all in the agricultural sector
Free range or organic chicken farming is said to be a day one only six weeks are needed before harvesting. wiser investment for the future if you are in poultry. No other agricultural product can be delivered within The days of chickens in a battery cage or layer cage such a short period. are numbered. Because of certain poultry farming Broiler farmers also claim that modern equipment practises that are considered cruel, the whole system and techniques make it a safe and economic practice, of raising poultry is under review by the law makers in with a major share in food sustainability. South Africa. Battery farming is already banned in many One of the practices that raises concern among groups European countries. against layer or battery farming is debeaking. This is the Chicken meat and organic eggs will fetch a premium process of removing the tip of a chicken’s beak. in SA, and the demand for Chickens that are kept in a free range eggs is growing as battery cage or layer cage ofconsumers are made aware ten need to be debeaked to of what goes on in some stop the chickens from huntpoultry farms. ing each other. When chicLayer chickens have the kens are kept very close tobenefit that thousands can gether, the hens often resort be kept and raised in very to cannibalism – this is due to limited space, while suffiboredom and being tightly cient vegetation and rotating closeted with other chickens. of land are required in free The process, while seemrange chicken farming. ingly cruel, is done painless Be it as it may, poultry toand the chickens will be feedday represents the biggest ing shortly afterwards. A well component in the agriculmade beak trimmer trims tural sector in SA in terms of and cauterizes the beak in a turnover. More poultry meat single operation. Between and eggs are consumed per A debeaked chicken only loses the front tip of its 150 and 1 200 chickens can capita in the country than all beak to prevent cannibalism amongst chickens in be debeaked within an hour, layer cages. the other animal proteiens depending on the size and together. It is a multi-billion rand industry and a tower age, and lasts a lifetime. of strength in the South African economy. Farmers who practise free range poultry though, are Poultry farming for the supply of meat (broilers) is advised to avoid chickens that have been debeaked, as seen as one of the fastest “crops” in agriculture. From it can have an effect on their feeding ability.
4
October 2011
Mariveni farmers grow in stature Louis Roux Mariveni Farmers’ Co-op is one of only a handful of co-operative farms under black management in the Lowveld showing a sustainable existence over the past couple of years.
The farm of 320 ha is situated between Nkowankowa and Letsitele on the banks of the Greater Letaba River and is run by 24 members of various families in the area. It has 145 ha under citrus and 52 ha bananas. In 2009 they exported 155 000 cartons of citrus and this has increased last year to 251 000 cartons. This year’s export crop reached 254 000 cartons. Mr Sam Qomondi, project manager of Mariven Farmers’ Co-op, said farming started in 1974 as a project of the then Bantu Investment Corporation (BIC). In the early 1980’s it was changed to the Gazankulu Development Corporation and mainly financed with funds from the Gazankulu government. Between 1992 and 1993 twelve members of the community were recruited for farming on a small scale and five years later an additional fourteen aspirant farmers joined to form a 26 member co-operation. They were a group of subsistence farmers and production was limited to small scale farming until 2007, when two members resigned. Hereafter farming began on a bigger scale and activi-
ties were gradually extended. At this stage the business is ready to take off on a more profitable note, with an additional 50 ha bananas and 50 ha citrus to be added to the existing crop. By the end of the year, at least ten ha of young banana seedlings will be added. Qomondi foresees that a citrus export level of half a million cartons will be reached within the next five years. There are still plenty of arable land available and will be developed as the business grows. The bananas are of a high quality and fetch excellent prices on a variety of markets. The latest addition to Mariveni is a brand new Landini 7865 (55 kW) to be used for spraying purposes in the citrus orchards. According to Qomondi this model is regarded as ideal for spraying due to its crucial gear ratio. The new tractor was purchased without any government assistance from Tzaneen Swaarvoertuie in Tzaneen and will be followed by another one in November.
LEFT: Mr Sam Qomondi, project manager of Mariveni Farmers’ Co-op, shows part of the banana seedlings that will fill at least ten ha of land before the end of the year.
ABOVE: A load of bananas is on its way to be processed. LEFT: Mariveni Farm produces high quality bananas. BELOW: The first of an additional 50 ha of banana seedlings were planted recently.
Drivers and mechanics of Mariveni Farm were trained to operate the new 55 kW Landini. They are Messrs William Ngobeni, Joseph Maake (trainer), Freddie Pirie, William Mongwe and Tom Mathebula. Sitting at the back is Mr Joseph Mhlongo, controller of all mechanical operations on the farm.
5
October 2011
Witluis swig onder twee bio-vyande Louis Roux Die tien plae wat Egipte se Filistyne in die Bybelse tyd geteister het, is soos ‘n ligte verkoue vergeleke met al die peste en goggas waarmee Limpopo se sitrusboere opgeskeep sit. Met die oorskakeling van chemiese na biologiese beheer lê daar nog ‘n baie lang pad vir navorsers voor om die boorde (en die aarde) eendag weer gesond te kry. Onder die honderde insekplae alleen is vyf primêre soorte waarvan boere jaarliks deeglik moet kennis neem. Dis die vals kodlingmot (VKM), vrugtevlieg, blaaspootjie, dopluis en witluis. Laasgenoemde is veral woelig dié tyd van die jaar, maar minstens twee ander goggas word ingespan om die witluis se aanwas in die kiem te smoor. Witluis het ‘n negatiewe ekonomiese uitwerking op ‘n wye reeks gewasse, waarvan Planococcus citri een van drie spesies is wat algemeen op sitrus voorkom. Dit is ‘n somerplaag en het ‘n volle lewensiklus van tussen 30 en 45 dae in warm temperature. ‘n Hoë witluisbevolking kan lei tot misvormde en ‘n afname in vrugte en die ontwikkeling van verkleurde knoppe op die skil. Dit skei groot hoeveelhede heuningdou af wat ‘n voedingsbodem vir roetskimmel is. Dit is ‘n swart vlek wat uitvoervrugte knou en ‘n vertraging in die verkleuring van vrugte tot gevolg kan hê. Witluis is ‘n fitosanitêre plaag in sekere uitvoermarkte soos Amerika en Japan en kan veroorsaak dat totale besendings na dié markte afgekeur kan word. ‘n Goeie gogga, ‘n klein Hawaiise wesp wat deesdae oor die wêreld voorkom, word teen die plaag ingespan om beheer uit te oefen. Hulle hou van temperature bo 20 grade C, hoë humiditeit en wyfies kan elk tot negentig eiers in die eerste drie stadiums van die witluis lê. Dit ontwikkel tot papies wat na sewentien tot twintig dae verskyn om weer die witluise te parasiteer. Dit staan bekend as Coccidoxenoides perminutus en dit
word met goeie sukses gebruik as ‘n belangrike beheermiddel teen die witluisplaag. Die kwekery Du Roi (F1) IPM (Integrated Pest Management) beveel aan dat die wesp in die lente en vroeë somer in besmette boorde vrygelaat word. Dit is in papievorm in vuurhoutjiedosies beskikbaar en elke dosie bevat meer as 3 000 papies. Nagenoeg 60 000 is per hektaar nodig wat in vier vrylatings met tussenposes van twee weke gedoen word. Nog ‘n klein kalant wat hom aan die sitrusboer se kant skaar, is die Cryptolaemus montrouzieri. Dis ‘n klein swart kewer met ‘n ligbruin kop en skaars vier millimeter lank, maar met ‘n groot aptyt vir witluis. Volwassenes en larwes voed op alle stadiums van witluis. ‘n Enkele larwe kan tot 250 klein witluise vreet en het ‘n voorkeur vir witluiseiers. Twee belangrike vereistes vir die sukses van die bogenoemde biologiese bestryders is ‘n boord sonder stof en miere, en die inagneming van die toediening van insekdoders. Du Roi IPM buite Letsitele het volledige inligting oor die beskikbaarheid en
toediening van die twee goeie goggas.
Witluis
Witby
6
October 2011 Dié toestel is die hoofbrein in Mahela Boerdery se nuwe pakhuis van meer as R20m. Dit is ‘n slim kamera wat onder meer elke sitrusvrug se grootte, kleur en gehalte waarneem en dan die betrokke kanaal in die vervoerband opdrag gee om die vrug by ‘n bepaalde afkeerpunt van die band te laat rol. Die kameramasjien kos in die omgewing van R8m. Pomelo’s rol voort na ‘n kamera in die nuwe Mahela pakhuis vir keuring.
Egiptiese oproer knou sitrus-uitvoer Die uitsetting van pres Hosni Mubarak van Egipte vroeër vanjaar het onregstreeks ‘n negatiewe inslag op SuidAfrika se sitrus-uitvoere gehad en aansienlike skade meegebring. Rusland is ‘n bestendige mark vir sitrus uit minstens dertien lande, waaronder SA en Egipte. Toe die opstande in dié Noord-Afrika land uitbreek, het hul sitrusbedryf skielik tot stilstand gekom en SA kon beplan om 45 284 ton sitrus na Rusland te verskeep. Na minder as twee maande het die Egiptenare skielik besluit om die sitrusoes te hervat en het die Russiese mark met byna 112 000 ton voorsien – ‘n styging van 269% op die vorige jaar se lewering. Dit het grootliks bygedra tot ‘n styging van 45% in uitvoere na Rusland en ‘n oorvoorsiening van vrugte, wat die mark onder groot druk geplaas het. SA se bydrae was 24% hoer as verlede seisoen. Ander groot uitvoerders na Rusland is Argentinië (45 198 t), Spanje (29 153 t), Morokko (29 545 t), Turkye (19 777 t) en Pakistan (11 544 t). Suid-Afrika se sitrus-plukseisoen is agter die rug. Pomelo’s het 16,2m kartonne (15 kg) opgelewer, wat aansienlik hoer is as verlede jaar se 12,5m
kartonne. Dit is ook meer as die aanvanklike vooruitskatting van 14,7m kartonne. Die 60,1m kartonne lemoene bestem vir die uitvoermark is minder as verlede jaar se 66,2m, wat toegeskryf word aan ‘n laer uitpak weens beskadigde vrugte, soos swartvlek en ander kosmetiese skade. Versappers het egter met goeie pryse vorendag gekom en heelwat meer lemoene het die sapfabrieke bereik. Meer suurlemoene is vanjaar uitgevoer as die afgelope twee jaar. Die 10,6m kartonne oorskry verlede jaar se 9,6m en die 8,5m van 2009. Wat bestaande verkope betref, het die markte in Europa en Rusland na ‘n aanvanklike swak begin weer kop opgetel om bestendige pryse voort te bring. Pomelo’s in Europa het ‘n gemiddeld van R110 per karton gehaal, waarvan hoogstens 30% die produsent bereik na aftrekking van kommissies, spooren skeepsvrag. Die gemiddelde prys per karton in Rusland word geraam op R70, maar dié besendings word deur Russiese vragskepe in SA hawens gelaai.
October 2011
7
8
October 2011
Mangomense groet tot volgende jaar Louis Roux Mangoprodusente in die Laeveld het ‘n oesvooruitsig van minstens tien persent hoër as in 2010, hoewel ‘n oneweredige blomstadium meegebring het dat oestyd later as normaalweg sal wees. Vanjaar se laaste vergadering van die mango-studiegroep onder leiding van me Wilma Stones van Subtrop is verlede week op die Ledzee Landgoed buite Tzaneen REGS: Mee Estelle Louw, goggakenner en konsultant van Hoedspruit, en Wilma Stones van Subtrop was sprekers by vanjaar se laaste mango studiegroepvergadering. ONDER: Mnre Gerhard Erasmus van Rietvlei Kwekery, Frans Steyn en Theuns Botha luister na mnr Wikus Swart, ombouer van spuitpompe in Letsitele.
gehou. Die gasspreker was me Estelle Louw, ‘n landboukonsultant van Hoedspruit, wat ‘n uiteensetting van die snuitkewer as plaag in mango’s gegee het. Die studiegroep het ook ‘n demonstrasie bygewoon van ‘n hoëverrigting spuitpomp, bekend as die Superwors 3000 wat deur Sprayrite van Letsitele gebou word. Mnr Wikus Swart van Sprayrite het die byeenkoms geborg. Ledzee Landgoed is nagenoeg 980 ha
groot en behoort aan die broers Martin en Werner Schultz. Die bestuurder, mnr Braam Grobler, sê die landgoed het 62 000 mangobome, 32 ha piesangs en 4 000 avokado’s. Die boerdery word nou ook aangevul met sitrus en 4 200 sitrusboompies is reeds aangeplant.
REGS: Die Superwors 3000 spuitmasjien van Sprayrite wys sy slag. ONDER: Mnr Braam Grobler is bestuurder van Ledzee Estate, ‘n mango- en piesangplaas buite Tzaneen. ONDER REGS: Die Superwors spuitmasjien met ‘n dravermoë van 3 000 liter.
Skakel ons gerus met u agri-nuus by 015 307 7248, of skryf aan ons by louis@bulletin.us.com, jean@bulletin.us.com of jacques@bulletin.us.com.
Die boer se genoot.
9
October 2011
Kongres handhaaf sterk standpunt oor eiendomsreg Verskeie uiteenlopende kwessies in georganiseerde landbou is by vanjaar se kongres van AgriSA in Muldersdrift bespreek, waarvan eiendomsreg duidelik uitgestippel is as voorvereiste vir investering en produksie. Die kongres het sy kommer uitgespreek oor die verloop van verskeie programme wat nie na wens is nie, soos falings met beleid-implementering wat tot frustrasie met stadige vordering aanleiding gee. Daar is ontoereikende samewerking of vennootskapverhoudinge tussen die staat en sector-rolspelers om vordering met beleidsinstelling te fasiliteer. Die gesloer met die grondeise-proses het ‘n onbekostigbare en ontwrigtende uitwerking op volhoubare landbou, terwyl teenkanting ook verwag kan word met die moontlike heropening van die grondeise-proses. Die kongres het kennis geneem dat daar ‘n toenemende miskenning in regeringsgeledere is van die waarde van ‘n markbenadering ten opsigte van
eiendomsreg en ekonomiese ontwikkeling. Daar is ook ‘n gebrek aan koordinasie vir beleidsontwikkeling en die toepassing daarvan waarmee grondhervorming vir landbou-ontwikkeling gerig word. Nog gebreke wat deur die kongres blootgelê is, sluit ontoereikende navorsing en inligting in wat beleidontwikkeling en die monitering van vordering met beleidsimplementering rugsteun, met inbegrip van ‘n databasis oor grondbesit wat na verskeie jare se pogings nog nie in plek is nie. Daar is sekere elemente in die Groenskrif op grondhervorming wat die winsgewendheid van landbou in die gedrang bring en daarvan ‘n onwerkbare plan vir vordering met grondhervorming maak. Die kongres het nietemin die regering se bereidwilligheid om oor die inhoud van die Groenskrif te onderhandel, verwelkom. AgriSA sal dié bereidwilligheid ten beste benut met bepaalde uitgangspunte in sy deelname. (Berig hiernaas)
Groenskrif: AgriSA stel sy standpunte Die Groenskrif op grondhervorming is nog oop vir bespreking en die regering het reeds laat blyk dat hy bereid is om met AgriSA daaroor te onderhandel. AgriSA het reeds voorberei op sekere aspekte van die Groenskrif wat in die onderhandelings ter sprake sal wees. Dit sluit onder meer die volgende in: • Beleid, wetgewing en programme moet binne die raamwerk van die Grondwet ontwikkel en ingestel word; • Private eiendomsreg moet gerespekteer word en met behoud van markbeginsels, die voorkeurbenadering van toegang tot grond wees; • Sekerheid, beleggersvertroue en volhoubaarheid moet nagestreef word; • Samewerking van ander rolspelers in die voedsel-waardeketting moet verkry word; • Vennootskappe tussen die staat en rolspelers in die bedryf moet ‘n belangrike element van implementeringsbestuur
Haelbui slaan groente-oeste weg ‘n Geniepsige haelbui gepaardgaande met sterk wind het twee weke gelede deur Ofcolaco en Trichardtsdal getrek en duisende rande se skade aan oeste meegebring. Op die plaas van mnr Stefan Botes het nagenoeg 40 ha piesangs, 30 ha mango’s en 25 ha groentegewasse in die slag gebly. Op sommige plekke het die hael tot ‘n honderd millimeter dik gelê. Sy piesangboorde aan die berghange het sleg deurgeloop. Hy sê oesversekering is duur op groente en piesangs,
wat produsente maar liewer vermy as hulle in betreklik haelvrye gebiede boer. Mnr Arne Verster van die Harmonieblok sê ‘n hele paar boere in sy omgewing het ook groot skade gely. Sy mango-oes het deurgeloop, terwyl aangrensende boere soos mnr Fanus de Bruin meer as vyftig persent skade op groentegewasse gely het. Op die papajaplaas van mnr André Lategan is aansienlike skade aangerig, terwyl aangrensende boere groot verliese met soetrissies en ander groente opgedoen het.
wees; • Goeie inligtingstelsels moet ontwikkel word om die algemene vordering te evalueer; • Die afhandeling van die restitusieproses moet voorkeur kry sodat die onsekerhede daaroor uit die weg geruim kan word en die weg kan baan vir vinniger vordering met die herverdelingsplan; • Die herkapitalisering en herstel van vervalle plase moet voorkeur bo dié van PLAS-grondaankope (nasionalisering van landbougrond) wees; • Die beter seleksie van beginstigdes, voldoende ondersteuning vir na-vestiging en vennootskappe met ervare kommersiële boere moet elemente van programme wees om groter sukses te behaal; • Daar moet ook alternatiewe benaderings tot grondhervorming wees as dié wat op die oomblik in die Groenskrif voorgestel word.
10
October 2011
Joburg Market is biggest in Africa Exceeding a turnover of R3,5 billion per year, Joburg Market is the biggest fresh produce outlet under one roof in Africa. An investment of R300m will upgrade this valuable asset in Johannesburg soon to the market of the future and a foodhub unprecedented in the market industry on the continent. Joburg Market had a humble beginning in 1893, then known as Market Square in central Johannesburg. Today the fresh food supplier is well established at Crown Mines, serving more than 5 000 farmers country wide and accommodating up to 35 000 people daily. Approximately 5 000 light motor vehicles and 2 900 trucks visit the market place every day, where 16 000 sales transactions in fruit and vegetables take place. It has become the barometer for prices of fruit and vegetables in South Africa, stabilizing supply and demand and ensuring price transparency. The market has nine main halls packed with quick moving products. The first two accommodate sweets, cigarette wholesalers, suppliers of
packaging material, seed and related agricultural products and offices for market agents. Halls three and four are the venues for vegetables,
with fruit presented in halls five and six. The next two halls are used for potatoes and onions exclusively and hall nine is used by exporters and wholesalers. The acting CEO is Ms Patronella (Pat) Tsakane Telela, who filled the post in the place of Mr Kgosientso Ramokgopa, the Mayor of Tswane. On the EXCO with Telela is Ms Benvinda Rocha, acting chief financial officer, and Mr Jan Mocke, chief of operations. The board of non-executive directors are Mr Lennox Tshwete (chairman), Ms Matsotso Vuso, Mr Matome Morokolo, Dr Simphiwe Ngqangweni, Messrs Griffith Zabala and Bethuel Netshiswinzhe, Mss Rosalie Manning and Nadia Singh, and Mr Charles Finlayson. The management of Joburg Market is especially proud of its employment record, for which it received a fourth place recently. They have a staff of 283 people, of whom are sixteen graduates. They consist of 49,82 % males and 50,18% females. It is the property of the Johannesburg City Council and one of these days the market will also boast sections for meat, poultry and fresh fish.
Puik publikasie oor sitrus is nou op die rakke beskikbaar ‘n Trefferboek oor sitrusproduksie met ‘n sterk biologiese aanslag het onlangs op die mark verskyn. Dit bevat ‘n magdom inligting oor sitrus wat deur jare in die praktyk beproef is. Die skrywer en samesteller, wyle Tiemen Ogterop, was langer as dertig jaar verbonde aan die plaas Moosrivier van Schoeman Boerdery tussen Marble Hall en Groblersdal, waar hy ‘n studie gemaak het van elke faset in sitrusverbouing. Die publikasie van 368 bladsye is nie ‘n boek nie, maar eint-
lik ‘n handleiding tot sitrus. Die inhoudsopgawe alleen is dertien bladsye lank. In die 44 hoofstukke word alles oor sitrus in die Laeveld uiteengesit, met veral klem op die oorskakeling na biologiese toepassing van groei en plaagbestryding. Dit is ‘n nuttige handleiding vir produsente, landboukundiges, studente, konsultante en voorligtingbeamptes. Die publikasie is beskikbaar by Agron Nutritional Science, Moosrivier, tel: 013 262 6671.
11
October 2011
Trekkerverkope styg sterk Trekkerverkope in Suid-Afrika het in September vanjaar drasties gestyg teenoor diesefde tydperk verlede jaar, met ‘n totaal van 893 eenhede teenoor 426. In Tzaneen is 76 trekkers verkoop en in Polokwane 183, wat goed vergelyk met verlede September se syfers van 43 en 153 onderskeidelik. Dit bring die totaal vir die jaar tot einde September op 5307 te staan. Verlede jaar se syfer was dieselfde, maar die nommers was net in ‘n ander volgorde – 3705. Die styging word toegeskryf aan die wisselkoers wat ‘n gunstige kopermark geskep het. Dit is veral die verhoogde prys vir mielies en subtropiese vrugte wat beter pryse oorsee behaal het. As trekkerverkope na buurlande soos Zimbabwe, Angola, Zimbabwe en
Mosambiek ingesluit word, het SA vanjaar reeds 6464 eenhede van die hand gesit teenoor die 4 288 verlede jaar. Die uitvoer het geklim van 583 tot 1 157 eenhede. Die voorste verkoper in die land is Landini (28,1%), wat John Deere (26,2%) vir die tweede agtereenvolgende jaar verbygesteek het. Hulle word gevolg deur Barloworld en New Holland, wat elk net meer as 15% van die marksegment gevul het. Balers het ook vanjaar beter verkoop as in dieselfde drie kwartale verlede jaar. Sover is 243 balers van die hand gesit teenoor verlede jaar se 196. Voorraad teen die gunstige pryse is feitlik uitgeput en trekkers se pryse wys reeds ‘n stewige styging.
Feed the famished mealie In the production of fertilizers technology grew so advanced that the offchance of having secondary elements such as calcium, sulphur, magnesium and essential micro-elements in a mixture, is minimal. Except of cause where the demand calls for a specific addition. This is why there are deficiencies in peoples’ diet all over the world. FertAgChem, the chemical division of Hygrotech, has ideal solutions for these challenges. The natural fertilizers in the Transition-range as well as in Terra Nova offers cost effective solutions for sustainable production. These fertilizers supply nutrients to the plant and also contribute to soil health. Mr Tjaart Knoetze, technical marketing manager of Hygrochem, says maize together with wheat and rice is not only one of the most important sources of nutrition to humans but also for livestock and poultry. The correction of malnutrition in maize is difficult because symptoms manifest long after it is reversible. Preventative measures regarding added nutrition are still the best option. Extra nutrients needed in the growth stages of maize begins at sprouting (4-10 days), when Arise Liquid should be used as a seed treatment to improve germination and vitality. This product contains the hormone cytokinin which stimulates root development for the utilisation of moisture
and nutrients. Certain areas, especially the Highveld, is known for its cold and wet conditions and especially in acidic soils deficiencies in zinc, boron and molybdenum could occur. The use of Hygro Bor is recommended because boron plays an important role during the flowering stage. As a precautionary measure the seed could be treated with zinc as well as molybdenum. Alternatively the shortage can be rectified during the 5-8 leaf stage with an application of Mobonspray or Spoorspray 15. During the stem and leaf development stage (16-39 days after emergence) deficiencies of macro nutrients nitrogen and phosphate, as well as micro nutrients zinc and molybdenum will manifest. Sandy soils, especially those with high potassium levels, could lead to symptoms of manganese and magnesium deficiencies and Mobonspray should be applied. Optimal growth takes place making the hungry vegetative growth stage making this thebest stage for application of foliar feeds and systemic fungicides. Maize Plus is formulated to satisfy the requirements of the fast growing maize plant. In the continued vegetative phase no amount of fertilization will have any effect on cob initiation or kernel quality. All the maize now needs is adequate moisture and enough sunshine – things a producer cannot determine.
Absa hernu AgriSA se kontrak AgriSA het vyf jaar gelede ‘n kontrak met Absa gesluit waarvolgens Absa ‘n jaarlikse finansiële bydrae tot die oorhoofse koste van AgriSA gemaak het. Die verpligtinge van AgriSA was om Absa te betrek by die evaluering en formulering van landboubeleid en inligting oor finansiële en landbou-eko-
nomiese aangeleenthede te voorsien. Absa sou ook blootstelling binne alle landboustrukture geniet en ‘n prominente posisie by aktiwiteite van AgriSA soos die jaarkongres kry. Die wedersydse voordele vir albei partye was so gunstig dat die kontrak onlangs vir ‘n verdure drie jaar hernieu is.
12
October 2011
Nuwe tamatievariëteite is Die grootste bydrae tot die sukses van ‘n tamatie-oes lê opgesluit in die keuse van die regte tamatievariëteit vir die regte tyd en plek. Hierdie keuse word vandag geweldig bemoeilik deur verskeie faktore waarvan die nuwe “Tomato curly stunt virus” (ToCSV) maar een is. Terselfdertyd word tamatieprodusente oorweldig deur ‘n magdom nuwe tamatievariëteite. Dit gebeur dikwels dat van hierdie variëteite nie behoorlik beproef is nie, met gepaardgaande teleurstellende resultate. In die wêreld van genetika gebeur dit van tyd tot tyd dat ’n nuwe merkwaardige variëteit die lig sien. Daniela is ’n goeie voorbeeld van hierdie uitskieters wat gelei het tot ’n totale omwenteling in die tamatiewêreld. Om ’n nuwe tamatievariëteit op die mark te plaas neem normaalweg tot sewe jaar. Gedurende hierdie ontwikkelingstydperk sal enige saadmaatskappy wat sy sout werd is ‘n variëteit se geskiktheid vir die SuidAfrikaanse mark bepaal, soos die aanpasbaarheid vir die verskillende produksie-areas, opbrengs, siektebestandheid, kwaliteit en bemestingsbehoeftes. Eers as die variëteit homself beter bewys het as dit wat reeds in die mark beskikbaar is, behoort ’n nuwe variëteit vir vrystelling oorweeg te word. As ‘n ISO 9001 maats-
kappy is Sakata daartoe verbind om hierdie proses te volg. Dit is alles die moeite werd want deur hierdie proses word daar verseker dat slegs die beste produkte die markplek bereik. Baie jare se intensiewe werk word nou beloon deur die vrystelling van twee nuwe variëteite wat werklik ’n oplossing bied vir vandag se probleme in tamatieproduksie. Die gunstige klimaat wat nodig is vir tamatieverbouing, soos in die Laeveld, skep ook ‘n ideale toestand vir verskeie peste en plantpatogene wat die volhoubare verbouing van tamaties kan bedreig. Die belangrikste van hierdie plantpatogene is die tamatievirus “Tomato curly stunt virus” (ToCSV) wat tans veral in die Noorde en Noord-Ooste van die land voorkom en versprei word deur die witvlieg (Bemisia tabaci), asook Tamatie kromnekvirus (TSWV) wat versprei word deur blaaspootjie en tans in die meeste produksiegebiede voorkom. Daar is verskeie maniere om die bogenoemde vektore te beheer - chemiese beheer, kulturele praktyke en weerstandbiedende materiaal is voorbeelde hiervan. Chemiese beheer is baie moeilik weens die wye gasheerbron van die witvlieg en die blaaspootjie. Esty*
en Durene* is variëteite wat albei oor ToCSV (“Tomato curly stunt virus”) weerstand beskik. Hierdie virus het oor die afgelope paar jaar groot probleme veroorsaak in die Laeveld en Mooketsi vallei, sodat ekonomiese tamatieproduksie in die gebiede net nie meer moontlik is sonder weerstand teen ToCSV nie. Soos wat FA 593 landswyd standaarde gestel het vir vrugkwaliteit en opbrengspotensiaal, so is Esty* en Durene* besig om vrugkwaliteit en groeikrag te illustreer wat tot vandag ongekend was en wat nodig is vir suksesvolle volhoubare tamatieverbouing. Esty* is een van die min onbeperkte variëteite waar die telers daarin slaag om ondanks die volledige siektepakket steeds die opbrengs, vruggrootte en kwaliteit te behou. Die vrugte, wat oor ‘n langraklewe beskik, se massa is 160 tot 220 gram wat dit uiters geskik maak vir oopland produksie, selfs gedurende die koeler seisoen. Die sterk groeiwyse maak dat die plant minder vatbaar is vir blaarsiektes en die plant benut sy bemesting beter. Esty* beskik oor weerstandbiedendheid teen Tamatie yellow leaf curl virus (TyLCV), Tamatie mosaïekvirus, Nematodes, Verticillium en Fusarium ras 1 en 2, en Blaarroes (vlek). ‘n Moet in enige onbeperkte tamatieprogram. Durene* is ‘n nuwe generasie met uitstekende vrugkwaliteit en weerstandbiedendheid teen sekerlik die grootste virusbedreiging vir tamatieproduksie in die meeste tamatieproduksiegebiede - Tamatie kromnekvirus (TSWV), “Tomato yellow curly virus“ (TyLCV) wat deur die witvlieg oorgedra word en Tabak mosaïekvirus.
Mnre Piet Smit, Carel Minnaar en Gustav van Veijeren luister na sprekers van Arysta tydens ‘n vergadering van die Constantia sitrusstudiegroep. Vanjaar se studiegroepvergaderings in Limpopo is afgehandel en sal eers volgende jaar hervat word.
October 2011
’n oplossing vir bedryf Die plante beskik oor ‘n besonderse sterk groeiwyse wat dit minder vatbaar maak vir blaarsiektes. Die langraklewe vrugte is van uitstaande kwaliteit, sonder groen skouers met ‘n massa van 160 tot 220 gram. Uitstekend vir produksie in ooplandtoestande en onder beskerming vir die voorafverpakte mark. Durene* beskik verder oor weerstand teen Nematodes, Verticillium en Fusarium ras 1 en 2. Vir meer inligting oor Sakata se tamaties of produkreeks, skakel gerus Sakata se verteenwoordiger, Leon Labuschagne, Sel: 083 585 1181, of besoek Sakata se webwerf by www.sakata.co.za. *Eksperimenteel: Hierdie variëteit is steeds eksperimenteel, maar registrasie is reeds ingedien vir Suid-Afrikaanse kultivarlysting. AFWYSENDE KLOUSULE: Hierdie inligting is op ons waarnemings en/of inligting vanaf ander bronne gebaseer. Aangesien gewasprestasie van die interaksie tussen die genetiese potensiaal van die saad, die fisiologiese eienskappe daarvan en die omgewing, bestuurspraktyke ingesluit, afhang, gee ons geen waarborg uitdruklik of deur implikasie, vir die prestasie van gewasse relatief tot die inligting gegee, nog aanvaar ons enige aanspreeklikheid vir enige verlies, direk of as gevolg daarvan, wat tewyte aan enige oorsaak ookal mag ontstaan. Lees eers asseblief Sakata Seed Southern Africa (Pty) Ltd se verkoopsvoorwaardes voordat saad bestel word.
Mnr Hugh Mooney van HL Halls & Sons in Nelspruit is Subtrop SA se nuwe voorsitter in die plek van mnr Piet Muller.
Op hoogte van boeresake.
13
14
October 2011
AgriSa se bestuur herkies Die leiers in AgriSA se bestuur is by die afgelope kongres in Muldersdrift herkies, met mnr Johannes Moller as president en dr Theo de Jager as sy adjunk. AgriSA se grondwet is gewysig om voorsiening te maak vir die insluiting van die voorsitters van die algemene sakekamer en bedryfskamer in die bestuurskomitee. Die voorsitters van die twee organisasies is mnre Robin Barnsley en Neels Ferreira. Die vyfde lid van die groter bestuur is die uitvoerende direkteur van AgriSA, mnr Hans van der Merwe.
Moller
De Jager
Barnsley
Ferreira
Van der Merwe
Paspoorte vir Zim-werkers vorder Die uitreiking van paspoorte aan Zimbabwiese plaaswerkers in Suid-Afrika is feitlik afgehandel, maar enkeles is nog uitstaande. Die department van binnelandse sake het reeds in 2010 ‘n projek geloods om Zim-werkers in SA gedokumenteer te kry. Dit het behels dat Zimbabwiërs om werkpermitte moes aansoek doen. Die Zimbabwiese konsulaat het ook gehelp om dié wat onwettig in die land is, van paspoorte te voorsien. Sover is paspoorte in 99% van die gevalle uitgereik. Indien nog paspoorte verlang word,
moet boere of werkgewers versoeke aan admin@zimbabweconsulate.co.za stuur met die aansoeker se naam, kontaknommer en ontvangsbewysnommer van die werkpermit. Die konsulaat het verlede maand ‘n versoek aan boere gerig om ‘n lys van Zimbabwiërs sonder paspoorte aan te stuur. ‘n Paspoort alleen is nie noodwendig toestemming dat ‘n werker wettiglik in SA mag werk nie. ‘n Werker kan nie ‘n werkpermit sonder ‘n paspoort kry nie en die konsulaat wil graag daarmee help.
Flexibility is needed in job creation Job creation in agriculture will benefit if more flexible statutory labour-market arrangements could be made. AgriSA has concerns about the implications of the published proposals for a more rigid statutory dispensation, which is currently being considered by Nedlac. The education and training required
by new entrants in the agricultural field should be evaluated in close consultation with relevant agricultural training institutions, such as Agri Seta, FET’s etc. Horizontal and vertical opportunities in agriculture should be utilised, for example, undeveloped or neglected irrigation potential.
Toyota vurkhysers nou in Tzaneen beskikbaar
Toyota vurkhysers, die topverkoper in sy klas, is nou in Tzaneen beskikbaar in die gedaante van sy nuwe Agt-reeks. Voorheen moes klante Polokwane toe ry vir aankope en diens, totdat Letaba Plaasprodukte besluit het om die agentskap hier te open. Die vurkhysers is diesel-, elektries en gasaangedrewe, met ‘n drakrag van 1,8 ton tot 8 ton. Volgens mnr Willem van der Vyver van Letaba Plaasprodukte het dit ‘n lang leeftyd en is veral gewild in die talle pakhuise in Limpopo. Die Deutz Fahr was vanjaar by verre die grootste trekker op die Letaba Expo. Die Europese reus van 202 kW (275 perdekrag) word hoofsaaklik in SA se graangebiede ingespan vir die verwerking van duisende ha op groot kommersiële plase. Die plaaslike agentskap vir Deutz Fahr is Letaba Plaastoerusting van mnr Willem van der Vyver.
Sy maatskappy het reeds ‘n voorraad beskikbaar en diens ook die masjinerie elke 250 werkure. Baie klante huur die masjinerie, maar vir kopers is daar ook finansieringsopsies beskikbaar.. Een van die kenmerke van die nuwe reeks is dat dit sy eie vrag weeg en die operateur in staat stel om te sien wanneer die maksimum belading opgetel word. Letaba Plaasprodukte is ook die verspreiders van Same-trekkers en is langs die Lydenburgpad geleë, sowat vyf kilometer buite Tzaneen.
15
October 2011
Kommer bestaan oor navorsing in landbou Kommer bestaan oor die beskikbaarheid van navorsing in die landbousektor, waar op verskeie vlakke groot leemtes die afgelope klompie jare ontstaan het. AgriSA sê beskikbare navorsingsvermoeë moet geëvalueer word, veral in die lig daarvan dat navorsers by die WNNR met 41% gedaal het. Openbare navorsing teenoor private navorsing moet duidelik onderskei word omdat dit ‘n uitwerking op finansiering en kapasiteit het. Fragmentering met dienslewering tus-
Nuwe, spoggerige voorkoms begroet jou by boeresaal
sen nasionale en provinsiale departemente moet uitgewys en reggestel word. AgriSA stel ook voor dat advieskomitees van kundiges op fokuspunte aangestel moet word vir die monitering van navorsing, veral vir sanitêre en fitosanitêre maatreëls. Daar is ook ‘n versoek op die Landbounavorsingsraad (LNR) om ‘n loopbaangerigte benadering vir navorsers toe te pas. Amptelike erkenning word ook verlang vir die dieregesondheidsforum wat in die lewe geroep is.
Die Boeresaal van die Constantia sitrusstudiegroep buite Letsitele spog met ‘n nuwe voorkoms, nadat sowat R100 000 bestee is om dit op te knap. Onder die byvoegings is nuwe braaigeriewe (BO) wat dit vir die Constantia boere se amptelike braaiman, mnr Koos de Wet (ONDER), geriefliker maak. Regs staan mnr Hennie du Plessis. Die foto toon hoe die boomryke Agatha buite Tzaneen vroeg in die vorige eeu gelyk het. Mnr CW Bates het ‘n deel van die plaas Mashuti in 1958 gekoop, wat aan die bopunt van Agatha is. Toe het heelwat bome al teen die hange voorgekom. Die foto is deur die vorige eienaar in die 1920’s geneem toe die gebied net uit welige grasvelde bestaan het.
Hou mynbou dop — AgriSA AgriSA het op sy jaarkongres ‘n beroep op die media gedoen om volgehoue druk te plaas oor omgewingskwessies wat landbou-hulpbronne benadeel. Hier is veral verwys na mynbou-ontwikkeling wat die afgelope tyd gereeld in die nuus was. Die kongres het aanbeveel dat die minister van landbou, bosbou en visserye, me Tina Joemat-petterson, versoek moet word om as kampvegter op te tree vir die beskerming van landbougrond en ander hulpbronne waarvan die bedryf afhanklik is en in die besonder om ‘n gelykwaardige waardering van landbou se aanspraak op natuurlike hulpbronne teenoor dié van mynbou-ontwikkeling te beding. Gapings in landbou-, mynbou- en omgewingswetgewing en die toepassing daarvan moet blootgelê word sodat voorstelle vir regstellende maatreëls ontwikkel kan word. Belangegroepe van die omgewing asook openbare figure se begrip en samewerking vir gekoördineerde bewaringspraktyke moet nasionaal en internasionaal verkry word. Die leemtes in die wetgewing moet onder die aandag van die betrokke portefeuljekomitees in die parlement gebring word, met voorstelle vir moontlike oplossings. AgriSA vra ook dat affiliasies en grondvlaklede deur middel van slypskole ingelig word oor hul regte teenoor die regte van houers van minerale regte. Die openbare beskermer moet as ‘n opsie oorweeg word om leemtes met die toepassing van wetgewing op te neem.
16
October 2011