Altena Business September 2011

Page 1

Ad van Wijk: “De A27 is een B-weg”

Rolf Maliepaard (Machinefabriek De Waal)

“Veel mensen hebben een idee”

Over bijbels, Roemenië en het vak ondernemen

Over niet rondrijden in de nieuwste Porsche

René Fijen wil het de wereld makkelijker maken

ALTENA

BUSINESS

2

JAARGANG 1 SEPTEMBER 2011

Zakenblad voor het Land van Heusden en Altena

‘Mooiste koe niet persé de beste koe’ Waar gegeten? Win een diner-voor-2-bon BKA gaat back to the roots

“Thuis ligt toch je basis”, Henk Jan Leijendekker de Makelaars van Altena



Colofon Altena Business Zakenblad voor het Land van Heusden en Altena. Jaargang 1, nummer 2 Een uitgave van Lagrouw Strategische Communicatie, Hoogstraat 16, 4251 CL Werkendam en Het Kontakt Edities BV, Zuidzijde 131, 2977 XE Goudriaan Aan dit nummer werkten mee: Govert Lagrouw, Pieter Verhoeve, Jolanda Berghoef, Tom Oostra, Marjo van Andel en Rick den Besten

Fotografie Govert Lagrouw Léon Kipping Janneke Hermus (Lagrouw Strategische Communicatie)

Vormgeving Léon Kipping (Lagrouw Strategische Communicatie)

Druk en verspreiding De Groot Drukkerij, Goudriaan

Advertentieverkoop Het Kontakt Edities bv Zuidzijde 131, 2977 XE Goudriaan T 0183-583263 E f.vanderwiel@hetkontakt.nl

Redactie Lagrouw Strategische Communicatie Hoogstraat 16, 4251 CL Werkendam T 0183-401078 E info@lagrouwsc.nl Altena Business verschijnt in 2011 drie maal per jaar en wordt gratis verspreid onder 4.500 zakelijke beslissers in het Land van Heusden en Altena.

Een goed begin! Dat Altena beschikt over een krachtig bedrijfsleven mag geen verrassing heten. Dat daarom een zakenblad als Altena Business levensvatbaar is staat vast. Maar dat we door onze samenwerkende gemeenten aan een droomstart geholpen zouden worden, had ik niet verwacht. 25 Mei mochten wij als toetje op de maaltijd van een door de gemeenten belegde ondernemersavond het eerste exemplaar van ons fonkelnieuwe tijdschrift overhandigen aan de wethouders Wim de Jong, Loes Lijmbach en ‘kan niet bestaat niet’ Bas de Peuter. De kranten stonden er vol van. Maar adel verplicht. Nu het bestaansrecht van Altena Business is bewezen zullen wij er alles aan doen ons format verder uit te bouwen. Informatiedichtheid en het brengen van opmerkelijk nieuws zijn daarbij de toverwoorden. Zo spraken wij met Ad van Wijk, president directeur van E. Van Wijk die in 1990 met een vrachtwagen vol bijbels naar Roemenië trok en daar inmiddels werkgelegenheid biedt aan 850 Roemenen in de transportsector. Het kan verkeren! Even opmerkelijk is ook ons interview met de Dussense Willie Wortel; René Fijen die de wereld verovert met zijn ingenieuze uitvinding de ‘pakkenpakker’. “Ondernemers hebben nooit tijd” En daarom attenderen wij onze lezers op belangrijke ‘randzaken’ die de bedrijfsvoering optimaliseren en de oude dag garanderen. BOG makelaar Snoek geeft in deze uitgave interessante tips bij de vraag ‘huren of kopen van een pand?’ Accountant Cees de Vries wijst op het gevaar van ‘papieren potten’ als pensioenvoorziening en we hebben tevens praktische info over zoekmachine-optimalisatie: hoe wordt mijn website goed gevonden? Ter lering ende vermeack, zullen we Altena Business nummer twee zo maar eens noemen?

Copyright Het auteursrecht berust bij de uitgevers. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgevers openbaar gemaakt worden

Govert Lagrouw hoofdredacteur info@lagrouwsc.nl

of verveelvoudigd.

ALTENA BUSINESS | 1



inhoud 4

9

‘De A-27 is een B-weg’

11

Met Sono Tours de Biesbosch in

13

Over de beste koe

Wat doe je met ideeën

17

24

BKA verandert van koers

31

Rapportcijfers economie Altena

De Waal verovert de wereld

33

Waak voor papieren potten op de balans

ALTENA BUSINESS | 3


A LT E N A O V E R D E G R E N S

door: Govert Lagrouw

‘De A27 is een B-weg’ ‘De A27 is een B-weg’. Aan het woord is Ad van Wijk (62). In 1990 trok hij naar Roemeens Moldavië met een hulpgoederentransport. Samen met dominee Van de Want. Een gevaarlijke tocht over besneeuwde bergtoppen en B-weggetjes in een vrijstaat waar je alles, behalve veel goeds, kon verwachten.

41 Jaar was hij toen. Hij zou er nooit meer weggaan. Roemenië

heeft. Je moet ‘m alleen het idee geven dat het zijn plan is, hem

werd zijn tweede thuisland. ‘Toen wij daar aankwamen in 1990

de credits gunnen. Anders is het succes erg moeilijk.’

zei ik tegen mezelf: ‘Jongens, die mensen moet ik hier geen vissen brengen, maar hengels. De mensen leren om zelf hun kostje

Het land gaat vooruit?

te verdienen.’

‘Jawel, maar langzaam. Iemand die toen wij hier kwamen 50 euro verdiende, verdiend er nu 300. De wegen worden beter,

Dat dit samen zou gaan met het verdienen van een aardig kostje

infrastructuur ook, maar er is nog heel veel werk te doen. Zoiets

voor hemzelf kon hij toen nooit bevroeden. Want zijn trans-

kost tijd. Veel tijd. Veel Roemenen werken vaak in Spanje om

portfirma E. van Wijk in Genderen is inmiddels uitgegroeid tot

het daar verdiende geld (maansalarissen van 1200-1500 euro in

een internationale transport- en handelsonderneming die werk

plaats van 300 euro, red.) terug te brengen naar Roemenië en

biedt aan zo’n 1100 mensen, met maar liefst elf vestigingen in

daar er een huis van te bouwen of te herinvesteren. Financieel

Roemenië, één de Republiek Moldavië, één in de Oekraïne en

is dat prima, maar het gevaar bestaat natuurlijk dat hier straks

één in Nederland (Giessen). We spreken Ad van Wijk op zijn

alleen nog maar ouwenvandagen wonen.’

domicilie in Giessen op een maandagochtend, nadat we hem de donderdag ervoor nog spraken aan de telefoon in de Oekraïne

We maken even een bruggetje naar de infrastructuur in

en morgen, dinsdag dus, hij weer wegvliegt naar Roemenië, om

Altena. De A27 en de weg er naartoe. Aan u het woord.

vervolgens aanstaande donderdag weer terug te zijn in Giessen.

‘De A27 is een B-weg. In plaats van met elkaar een robbertje te

‘Daar wordt vaak een beetje over de top over gesproken’, aldus

vechten, had men destijds gelijk met de gemeente Gorinchem

deze beminnelijke ondernemer. Ik ben hooguit acht nachten per

het lokale verkeer met eigen op- en afritten weg moeten houden

maand weg van huis. Een international chauffeur haalt met ge-

van de A27. Dat kan nog steeds overigens. Nu slippen de aan-

mak het dubbele.’ Van Wijk toont zich een rustige, bedachtzame

voerroutes ook dicht, maar dat komt vooral door de problemen

spreker in een stijl die wat prozaïsch aandoet. Soms lijkt zijn taal

op de A27.’

meer op een voorganger dan een ondernemer.

U bent een succesvol transporteur in het Oostblok. Wat U kwam in Roemenië vlak na de revolutie en de val van

vindt u ervan als mensen in Nederland zeggen dat die

het communisme. Vertel.

Oost-Europeanen ons werk weg komen halen?

‘Deze mensen waren niet gewend om zelfstandig te denken. Dat

‘80% Van het transport waar Nederlandse chauffeurs bij betrok-

werd voor hen gedaan. Maar ik had al gauw in de gaten dat een

ken zijn, vindt plaats in de Benelux en het Ruhrgebied. Rond de

Roemeen heel hard voor je werkt en loyaal is als hij een plan

kerk. Dat vervoer is niet weggelegd voor Oost-Europeanen. Voor

4 | ALTENA BUSINESS


A LT E N A O V E R D E G R E N S

onze Nederlandse chauffeurs ligt daar werk genoeg. Die overige

Iemand die al zo lang als succesvol ondernemer aan het

20% in de rest van Europa moet je als Nederlandse chauffeur

roer staat heeft vast wel wijze lessen voor jonge onderne-

bijna niet willen. Je moet nooit proberen om het water tegen de

mers?

berg op te laten stromen. Laat het ervan af stromen en probeer

‘Een ondernemer moet niet alleen zeggen dat hij ondernemer is,

het in banen te leiden. Hou zelf de regie en laat het anderen

hij moet er ook op aangesproken willen worden. In ons vak zie

uitvoeren als dat commercieel beter is. Wel vind ik dat je als on-

je teveel wielentellers en te weinig ondernemers. Een onderne-

dernemer jezelf altijd aan de wet moet houden. Dus Roemeense

mer moet zijn vak verstaan, en nog veel meer. Een goed plan

chauffeurs alleen volgens Roemeense CAO laten rijden in een

hebben, consequent daar naartoe sturen, bijstellen, zorgen voor

Roemeense onderneming.’

een kloppende boekhouding en niet denken dat alles wat er bin-

[

‘In ons vak zie je te veel wielentellers’

]

nenkomt gelijk weer op moet. Na twee jaar komt de fiscus om de hoek kijken. Weerstand maakt groot, zelfgenoegzaamheid maakt dood.’

We kunnen er niet omheen, u blijft een man met teksten, ook een man die door Bijbelse idealen gedreven naar Roemenië ging. Had u achteraf niet liever dominee geworden? ‘Nee, ik ben in hart en nieren ondernemer. Wilde van kinds af aan de transport in. In 1969 wilde ik een nieuwe vrachtauto ko-

Geen angst voor het vervoer over water, de binnenvaart?

pen van 54.000 gulden. Maar we hadden niet meer dan 47.000

‘Nee, sterker nog; wat goedkoper over water vervoerd kan

gulden. Dus ik vroeg aan mijn vader: ‘Hoe kom ik nou aan die

worden, moet over water. Maar dan wel dezelfde rechten en

andere 7000?’ “Gewoon hard werken jongen, zei hij. En zo

plichten afspreken. Ik weet niet of schippers zich nou zozeer

geschiedde. Maar om op je vraag terug te komen. Je wordt geen

aan de Rijtijdenwet moeten houden, bijvoorbeeld. Ik weet ook

dominee, je krijgt een roeping. En ik moet wel eerlijk bekennen

niet of ze wegenbelasting betalen of dergelijke, dus hun eigen

dat ik als kind weleens gedachtes heb gehad bij zo’n roeping.’

infrastructuur bekostigen. Het rail heeft weer het voordeel dat men subsidie ontvangt. Hebben wij op de weg ook niet. Kortom, overal gelijke eisen en gelijke kansen. Dan doet de markt vanzelf

zijn werk.’

ALTENA BUSINESS | 5


Een reklameburo met lef w w w . l a g r o u w s c . n l

ADVERTENTIES WEBSITES BROCHURES EN NATUURLIJK... ALTENA BUSINESS MAGAZINE! Hoogstraat 16 4251 CL Werkendam Postbus 13 4255 ZG Nieuwendijk T (0183) 401 078 F (0183) 401 679 E info@lagrouwsc.nl


door: Jolanda Berghoef

VROUW EN ONDERNEMING

Truus de keijzer wijlax

Praktijkgericht en gedreven Soms is het zoeken om in Altena een vrouw aan de top te vinden. Laat staan dat je een vrouw vindt aan de top van een vishandel. Toch is niets minder waar. Truus de Keijzer zwaait al jarenlang de scepter bij Wylax International in Woudrichem. Deze gedreven persoon, die in haar vrije tijd actief is als bespeelster van de klarinet, valt voor de dynamiek van het importeren en exporteren. Net buiten de vesting van Woudrichem is Wylax International B.V. gevestigd. Hier zorgt Truus de Keijzer voor het financiële reilen en zeilen. Ook de financiële huishouding van het minder bekende zusterbedrijf Affish valt onder haar verantwoording. Truus de Keijzer werkt ruim vijftien jaar bij Affish. Na eerst bij diverse bedrijven in de regio op administratieve afdelingen te hebben gewerkt, maakte Truus de overstap naar Affish. Ook hier begon zij haar loopbaan op de afdeling administratie. ‘Door me in te zetten voor het bedrijf en hard te werken, ben ik drie jaar geleden financieel manager geworden van Affish en Wylax,’ vertelt Truus. ‘Natuurlijk heb ik in de avonduren diverse opleidingen gevolgd om mijn kennis verder uit te breiden. Juist de combinatie van een flinke dosis praktijkervaring en scholing hebben mij gebracht waar ik nu sta.’

Britse connectie Affish en Wylax zijn beide onderdeel van de Britse beursgenoteerde multinational Camellia Plc. Toen Wylax werd overgenomen door Camellia verhuisde Affish naar Woudrichem. Wylax is vooral bekend als leverancier van vis, schelp- en schaaldieren aan horeca en instellingen. Ook particulieren kunnen bij Wylax terecht met hun bestellingen. In de Woudrichemse fabriek wordt

De internationale handel van Affish zorgt voor veel valutatransac-

de vis schoongemaakt en in porties verpakt. Vervolgens zorgen

ties. Er wordt veel afgerekend in Amerikaanse dollar en Japanse

de chauffeurs van Wylax voor de levering. Affish importeert en

yen. Dat betekent voor Truus dat zij de koersontwikkeling van

exporteert diepgevroren vis. Import komt voornamelijk uit het

deze valuta nauwlettend in de gaten houdt. Door termijntransac-

Verre Oosten. Affish levert aan Nederlandse ondernemingen,

ties wordt het bedrijf ingedekt tegen mogelijk nadelige koersont-

zoals Wylax. Daarnaast exporteert Affish binnen Europa vooral

wikkelingen. Truus onderhoudt dan ook intensieve contacten met

naar België, Duitsland, Frankrijk, Spanje en Scandinavië.

de banken.

Dynamiek

Passie

‘Ik houd van de dynamiek die import en export met zich mee-

Truus is niet alleen in haar werk heel gedreven. Ook haar hobby

brengen,’ vertelt Truus enthousiast. ‘Juist mijn rol als spin in het

voert ze met passie uit. Zij speelt es-klarinet bij het Dordrecht

web vind ik erg leuk. Ik ben betrokken bij de aankooptransacties

Philharmonisch Orkest. Met het orkest is zij regelmatig te vinden

van vis in het Verre Oosten tot aan de verkoop aan bijvoorbeeld

in een orkestzaal om een concert te geven.

restaurants. Of mij dat kritisch maakt als ik uit eten ga? Ja zeker’, zegt Truus lachend, ‘gelukkig kan ik vaak complimenten maken over de kwaliteit van de vis.’

ALTENA BUSINESS | 7


ONLINE DRUKKERIJ

Visitekaartjes tweezijdig in FC voor nog geen

E 25,-

Gedrukt op 350 grams silk mc.

w w w. p r e m e r e . n l - v o o r a l u w d r u k w e r k 243852_Premere-190x127.indd 1

14-09-11 08:47


door: Govert Lagrouw

ADVERTORIAL

Sono Tours biedt vermakelijke kijk op de Biesbosch We spreken Sono Tours’ eigenaar Jacco Damen ‘de day after’. Goedgemutst schikt hij zijn manchetknopen. Gisteren is deze gastheer en gerant de hele dag in touw geweest om zijn clientèle in de watten te leggen met een gratis promotiedag langs al zijn hofleveranciers door de Biesbosch.

lemaal in de trend van: ”In een kano krijg je toch een hele andere kijk op de Biesbosch”.’ Damen, één en al zelfvertrouwen, is organisator van bedrijfsuitjes in het hogere segment. Origineel en onberispelijk. Zo ook zijn ‘crew’: Mirjam Donkersloot, Heleen van Diest en Patricia van de Wolk zijn gewend om groepen op een decente manier te begeleiden. Deze stewardessen verkeren het hele jaar in

Een touringcar vol met functionarissen van waterschappen en

hogere sferen. Als ze aan de grond zijn, zijn ze bij Sono Tours

touringcarbedrijven wordt door hem één keer per jaar gefêteerd

om samen met Jacco Damen de organisatie ter harte te nemen

door ze een kijkje te bieden in zijn speciale Biesboschpro-

van zijn Biesbosch programma. Tot de vaste opdrachtgevers van

gramma. Een programma dat er wezen mag. Anders dan anders.

Damen behoren vele ministeries, gemeentes, waterschappen

Verrassend. Zo is daar de ‘Solextocht’. Op zichzelf al een grap-

en Rabobanken. Opdrachtgevers die vallen voor de combinatie

pige bezigheid. Met het pruttelende motortje voor je bekijk je de

van originaliteit en correctheid. Damen: ‘Wij hechten aan goede

Biesbosch vanuit een heel ander perspectief. Eigenlijk nog uit de

omgangsvormen en adequaat gastheerschap.’

tijd van de zwart/wit foto’s. Voor wie het wat joyeuzer wil doen is daar de Sloepentocht waar je in een stijlvolle sloep alle gaten,

Eigenlijk zou dus ieder bedrijf of organisatie met een gezelschap

killen en kreken van de Biesbosch van zeer nabij kunt bekijken.

vanaf tien personen voor zijn jaarlijkse personeelsuitstapje eens

Spannend en afwisselend. Zoals ook de wat actievere kanotocht.

contact op moeten nemen met Jacco Damen. Hij kan alles, en

Zelf peddelend door kreekjes waar alleen roeivaartuigen mogen

nog veel meer, vertellen over de verrassende mogelijkheden

komen heb je de grootste kans om schuwe dieren als reeën en

in dit prachtige natuurgebied. En wie pas in 2012 aan de beurt

bevers te zien! Daarnaast zijn er natuurlijk de echte Biesbosch-

is. Wat te denken van zijn laatste noviteit: abseilen en tokkelen

klassiekers als de relaxte fietstocht en de alom bekende, maar

vanaf Slot Loevestein?

altijd mooie, rondvaart met de Zilvermeeuw.

Gelikte organisatie Damen: ‘Wij laten bedrijven op een andere manier kennis maken met de Biesbosch. Iedereen die hier in de buurt woont denkt dit

Sono Tours

gebied wel gezien te hebben, maar wie kent de Biesbosch nou

T +31 183 - 509006

vanuit de kano of vanaf de Solex? Als je dat doet, ontdek je een

F +31 183 - 509007

heel nieuw natuurgebied. Vlakbij huis! De reacties van bedrijven uit de buurt die hier hun bedrijfsfeest laten organiseren zijn al-

Groepsarrangementen Groepsreizen

E info@sonotours.nl www.sonotours.nl

ALTENA BUSINESS | 9



door: Marjo van Andel

A G R A R I S C H A LT E N A

JAN KOLFF RUNT ÉÉN VAN DE GROOTSTE FOKKERIJEN VAN NEDERLAND

‘Mooiste koe is niet persé de beste koe’ Al jong was Jan Kolff in de weer met de koeien op het melkveebedrijf van zijn vader. “De interesse van mijn vader lag bij de akkerbouw, ik was meer geïnteresseerd in het vee.”

delde dieren € 6400.” Maar voordat kalfjes, koeien en stieren voor deze bedragen de deur uitgaan, heeft Kolff al heel wat werk verricht. Zo moet een dier van de gevraagde koefamilie op stal staan, deze krijgt vruchtbaarheidshormonen om meer eitjes te laten rijpen, wordt geïnsemineerd met zaad van door de koper

In zijn jeugd is dus de bodem al gelegd voor het latere ontstaan

gevraagde stier en dan is het afwachten hoeveel, eersteklas,

van een van de grootste fokkerijen van Nederland. Kolff houdt op

embryo’s er gerijpt zijn. “Het is heel verschillend, maar meestal

zijn boerderij aan de Oudendijk in totaal ongeveer 130 koeien,

zijn het er vijf of zes en deze worden in vloeibare stikstof ingevro-

stieren en kalveren. Akkerbouw en melkvee zijn een onderdeel

ren. De embryo’s van mindere kwaliteit worden teruggeplaatst in

van zijn bedrijf, maar de fokkerij is het belangrijkst.

een baarmoeder.”

“Eigenlijk is het fokken er geleidelijk ingekomen. Mijn vader vond

Per jaar verhandelt Kolff ruim 300 embryo’s en die gaan de hele

het allemaal wel prima en ik kreeg al jong de vrijheid. Doordat

wereld over, van Duitsland en Frankrijk tot aan Denemarken en

er nooit discussie tussen ons was en ik niet door hem werd

Australië. Kolff benadrukt dat aan de buitenkant van een koe niet

afgeremd, heb ik me al jong in een bepaalde richting kunnen

te zien is of een koe een goed fokdier is. “En nieuwe technieken

ontwikkelen. Het bedrijf van mijn ouders kende maar een klein

helpen nu een handje. Een kalf kan tegenwoordig namelijk via

melkquotum en bij de overname van zijn bedrijf vroeg ik me af

het DNA op fokwaarde worden getest. Dat heeft veel impact op

hoe ik het beste inkomen kon genereren. Sinds halverwege de

de fokkerij, maar de betrouwbaarheid schiet daardoor omhoog.

jaren tachtig ben ik me gaan richten op de commerciële fokkerij.”

Een goede koe wil echter niet zeggen dat deze ook veel em-

[

‘Het is iets wat je op je gevoel doet’

]

bryo’s geeft. Mijn stelregel is: van de tien dieren waarmee gefokt wordt reageren er twee niet op het vruchtbaarheidshormoon, twee zijn er ‘goud’ en de rest is gemiddeld.”

■ Foto: Teus Admiraal

Maar een boerenzoon is niet zomaar een gerenommeerd koeienfokker, hoewel Jan zichzelf wel alles heeft aangeleerd. “Het is iets wat je wel op gevoel moet doen, maar het betekent ook veel lezen, oriënteren, reizen en contacten onderhouden in binnen- en buitenland. De mooiste koe is namelijk niet automatisch foktechnisch ook de beste koe.”

‘Gouden’ koe Op een door Kolff, samen met een handelsbedrijf, gehouden veiling in mei verhandelde de veehouder een koe voor maar liefst € 44.000. “Een gewone melkkoe levert ongeveer € 1200 op, tijdens de veiling was het gemiddelde bedrag voor de verhan-

ALTENA BUSINESS | 1 1



door: Tom Oostra

I N N O VAT I E

RENÉ FIJEN WIL HET DE WERELD MAKKELIJKER MAKEN

‘Veel mensen hebben een idee’

Iedereen heeft wel eens een idee, dus daarin is hij niet uniek, weet René Fijen. Maar het gaat erom wat je met dat idee doet, aldus de ‘conceptbedenker’ uit Dussen. René Fijen is zijn dochter Merel ontzettend dankbaar. Een sim-

bezoekster een nieuwe functie aan de Pakpakker toe. “Als je een

pele vraag als ‘Papa, wil jij wat te drinken voor mij inschenken?’

pak op z’n kop in de houder zet, kun je yoghurt of vla makkelijker

bracht de Dussenaar zo’n vier jaar geleden tot de ontwikkeling

laten uitlekken.”

van de ‘Pakpakker’: een verstelbare kunststof houder, waarmee het vasthouden van een pak en het inschenken een stuk makke-

Fijen TMLE

lijker wordt, zonder dat de inhoud eruit gutst. “In eerste instantie

De Pakpakker markeerde de start van een nieuw ondernemers-

zocht ik een dergelijk handgreep in de winkels, maar toen ik die

leven. Fijen stopte met zijn baan als docent aan het Koning Wil-

niet kon vinden ben ik zelf wat gaan uittekenen”, vertel Fijen.

lem I College in Den Bosch en richtte in Dussen Fijen TMLE op,

Eenmaal verder ontwikkeld belandde de Pakpakker onder meer

wat staat voor ‘To Make Life Easier’. “We zijn maar kort op deze

in de schappen van Marskramer en als cadeau bij Den Eelder

aarde, dus laten we het elkaar wat makkelijker maken”, luidt de

zuivel – momenteel onderhandelt Fijen met Aldi – en ook op de

levensinstelling achter deze bedrijfsnaam. Inmiddels is veiligheid

Huishoudbeurs bleek het product een succes: 50 stuks gingen

in het verkeer en in auto’s de rode draad binnen de onderneming

per uur over de toonbank en tot Fijens verbazing voegde een

geworden.

Vervolg op pagina 15

ALTENA BUSINESS | 1 3



Vervolg van pagina 13

I N N O VAT I E

Zo ontwikkelde Fijen het product van het jaar 2010: de ‘Escape Hammer’, kort gezegd een veiligheidshamer met een alarmlicht en een zaklamp, die door een magneet overal binnen en buiten de auto te gebruiken is. Daarnaast houdt Fijen zich bezig met wegdekverlichting en –reflectoren, die hij bijvoorbeeld aanbracht op de Tol in Sleeuwijk en de Dijkgraag den Dekkerweg in Werkendam. “Veel mensen hebben een idee, maar het is juist de

[

‘Soms is het niet verkeerd om simpelweg een order te vragen’

]

vraag wat je ermee doet”, stelt Fijen, die zichzelf eerder concept-

amilieverjaardag een Turkse kennis aansprak, die de verdere

bedenker dan uitvinder noemt. “Na het bedenken komt er immers

contacten heeft gelegd.” Toen hij meteen gevraagd werd om

nog een heel proces achteraan, zoals de certificering en het

naar Turkije te komen, had Fijen in eerste instantie nog wel zijn

in de markt zetten van een product.” Hij heeft er wel eens over

twijfels. “Maar iets opsturen werkt niet in die cultuur. Zaken doen

nagedacht om mee te doen aan ‘Het Beste Idee van Nederland’.

gebeurt in het Midden-Oosten op basis van persoonlijk contact.”

“Maar als je daarmee in zee gaat en je wint dan ben je meteen

De nevenvestiging FygoTrafik, een samenvoeging van de naam

al je rechten van je idee kwijt.” Alhoewel? Fijen is in gesprek met

van Fijen en die van de Turkse kennis Seyit Gözen, is het bewijs

een voormalig winnaar van het tv-programma om zijn ‘Pietje Belt’

van dat persoonlijke contact en een succesvolle eerste verkoop-

op de markt te brengen. De Escape Belt, zoals het product nu

ronde door Istanbul, Ankara en Izmir. Die persoonlijke aanpak

gaat heten, zorgt dat, wanneer het in aanraking komt met water,

blijft onderdeel van Fijens manier van zaken. “Soms is het niet

de autogordel los schiet en past dus helemaal binnen het plaatje

verkeerd om simpelweg om een order te vragen”, zo is hij van

van Fijen TMLE.

mening.

Van Dussen tot Turkije

Geen grote auto

Naast de nieuwe locatie aan de Wilhelminastraat in Dussen heeft

Ondanks de lastige financiële tijd gaat het goed met Fijen.

Fijen ook een vestiging in Turkije, waar hij verlichting en reflec-

“Ik hoef geen grote auto of een dito pand langs de snelweg”,

toren verkoopt, die speciaal voor de Turkse markt ontwikkeld

zegt hij. “Als ik maar plezier heb ik m’n werk, samen met mijn

zijn. Ook hier wist Fijen door te pakken om uiteindelijk voet aan

collega’s.” Zoals het een conceptbedenker betaamt liggen er

de grond te krijgen. “Na een verkeersbeurs in Amsterdam zat ik

alweer twee plannen klaar om verder uitgewerkt te worden. Over

met veel visitekaartjes van mensen uit Turkije. Dat ging m’n pet

wat voor soort producten het precies zijn, wil René Fijen nog niet

eigenlijk veel te ver te boven, ware het niet dat ik op een f

teveel kwijt. “Hou het maar op huishoudelijke handigheidjes.”

ALTENA BUSINESS | 1 5



door: Govert Lagrouw

NETWERKEN

Nieuw logo bka benadrukt netwerk functie Bka (Bedrijven Kring Altena) voorzitter Ary van Dalen is er duidelijk mee in zijn nopjes: het nieuwe logo van deze netwerkvereniging markeert een nieuwe tijdgeest. ‘Ruim een jaar geleden hebben wij als bka de bakens verzet. We richten ons nu puur op netwerken en het overdragen van kennis. Contacten naar en met de gemeenten laten we over aan de SOVA (Samenwerkende Ondernemers Vereniging Altena)’ ook de samenstelling van het bestuur veranderd. Saskia van der Burgh (Appart studio, red.) en Jostein Kiezebrink (Buro26, red.) zijn bijvoorbeeld typisch vertegenwoordigers van de nieuwe generatie ondernemers.’

Van, voor en door ondernemers ‘Vroeger’ zag je bij de bka merendeels ondernemers uit de maakindustrie, maar tegenwoordig zie ik ook veel gezichten uit de ict en dienstverlenende sectoren. Dat willen we ook. We willen een pluriforme vereniging zijn. Kijk maar op onze site (www. bka-altena.nl) daar zie je een ‘We gaan als bedrijvenclub weer een beetje terug naar onze

grote verscheidenheid aan bijeenkomsten. Afgelopen donder-

roots, aldus deze spraakzame praeses die in het dagelijks leven

dag hadden we nog een bijeenkomst in het kader van social

werkzaam is als commercieel directeur van de Rabobank Altena.

media en speeddating, 13 oktober een prinsjesdaglezing en 23

‘Business to business bevorderen door bedrijven de mogelijkheid

november een onbijtsessie. We organiseren dit met een bestuur

te bieden om kennis te maken met elkaar. Gewoon van elkaar te

van zes mensen, maar juist om zoveel mogelijk draagvlak te

weten dat je er bent, inspiratie op te doen en wie weet zelfs wat

creeeren onder de leden, wordt in principe iedere bijeenkomst in

handel los te krijgen.

petite comité georganiseerd door één van de leden die de leiding

Het nieuwe logo laat dat heel duidelijk naar voren komen. De ronde vormen lijken op ringen die in elkaar overvloeien. Groot en

heeft, samen met twee of drie andere leden.’

klein, precies zoals onder onze leden waar je multinationals en zzp-ers tegen kunt komen. De kleurenrijkdom in het logo staat weer voor de diversiteit van onze leden: van dienstverlenend tot maakbedrijf, van taxibedrijf tot scheepswerf. We bieden iedere ondernemer in Altena een unieke kans om kennis te maken met collega- ondernemers in de regio. Met deze koerswijziging is

ALTENA BUSINESS | 1 7



door: Govert Lagrouw

A A N D E K E U K E N TA F E L B I J :

Henk-Jan Leijendekker Thuis eten of uit eten? ‘Thuis. Er is niets mooier dan met zijn allen aan tafel te zitten (Henk-Jan en Willemien hebben zes kinderen, red.) Als iedereen dan zit te genieten van het eten heb ik het enorm naar mijn zin.’

Werk of privé? ‘Privé. Ik heb veel plezier in mijn werk en je hebt het ook gewoon nodig. Maar thuis ligt toch je basis. Ik heb wel eens drie weken vakantie gehad waarvan we de derde week thuis waren en de eerste twee weg. Maar die derde week vind ik dan toch het leukst. Wij zijn nu ook helemaal niet weg geweest, want ik heb het nergens zo goed als hier.’ (Leijendekker is afgelopen voorjaar verhuisd naar een comfortabele herenboerderij in Uitwijk, red.)

Hoeveel uur per week werk je? ‘Ik denk 50 tot 60 uur. Daar voel ik me goed bij. Toen wij in 1999 voor onszelf begonnen werkte ik 70 tot 80 uur. Dan zat ik ’s zondagsmiddags al te stuiteren op de bank, vol met ideeën om op maandag weer te beginnen. Maar dat heb ik nu niet meer. Je moet ook tijd over houden om in je privé te investeren, anders loop je het risico uit elkaar te groeien.’

Ondernemers werken altijd. Soms ook op zaterdag. Nieuwsgierig als ze is schuift de redactie van Altena Business regelmatig op zaterdagochtend bij een ondernemer aan de keukentafel om te kijken hoe die er thuis bij zit. Deze keer dronken we koffie bij Henk-Jan Lijendekker (38), makelaar bij de Makelaars van Altena. De keuken is jouw terrein? ‘Ik vind het heerlijk om op zondag te koken. Als Willemien (HenkJan zijn vrouw, red.) ’s ochtends met de kinderen naar de kerk

[

‘Er is niets mooiers dan met zijn allen aan een tafel te zitten’

]

De zaterdag of de zondag? ‘Zondag. Dan gaat het hek hier dicht en zijn we echt de hele dag met het gezin bij elkaar. Geen internet, geen telefoon. Gaan we naar de kerk, kook ik wat en komen we even helemaal tot rust.’

gaat, leef ik me uit in de keuken. Door de week heb ik daar geen tijd voor. Koken is voor mij puur ontspanning, daar moet je tijd voor nemen.’

Heb je ook een favoriet gerecht? ‘Kip op mediterrane wijze. Lekker met citroen en knoflook. Maak ik er zelf wat kruidenboter bij, soepje, stokbrood. Helemaal goed. De eetcultuur in landen als Frankrijk en Italië spreekt mij wel aan. Tussen de middag zitten daar de terrassen vol met mensen die zitten te eten. Kinderen die er doorheen lopen, zonnetje erbij.’

Ga je vandaag nog iets leuks doen? ‘Sporten. Straks ga ik in Giessen een uurtje fitnessen. Doe ik graag. Drie jaar geleden ben ik ermee begonnen om iedere dinsdag en vrijdag van 17.00 tot 18.00 naar de sportschool te gaan. Dat bevalt me prima. Ze weten ook op kantoor dat ze op die uren niets in hoeven te plannen, want dan ben ik er niet . Daarnaast ga ik meestal nog één keer in de week hardlopen. Een fitte geest huist graag in een fit lichaam.’

■ ALTENA BUSINESS | 1 9



Z O E K M A C H I N E O P T I M A L I S AT I E

Hoe wordt mijn site goed gevonden? Websites worden steeds belangrijker. Voor ieder bedrijf. De vraag is vaak: ‘Hoe krijg ik het voor elkaar dat zoveel mogelijk mensen op mijn site terechtkomen?’ Een veel gebruikte methode om via internet de bekendheid van een website te vergroten is het toepassen van zoekmachine marketing.

Zoekmachine marketing is een verzamelnaam voor zoekma-

bereiken?” Wie zich richt op bestaande klanten ondervindt via

chine optimalisatie en het adverteren via zoekmachines. Beide

een zoekmachine nagenoeg geen probleem. Vanzelfsprekend

vormen zijn compleet verschillend. Bij zoekmachine optimalisatie

moet iedere site vindbaar zijn op bedrijfsnaam, adres en plaats-

draait het erom de website zo hoog mogelijk te laten scoren in de

naam in combinatie met de belangrijkste producten en diensten.

organische (gratis) zoekresultaten. Hierbij wordt er voornamelijk

Verplaats uzelf in uw klant en bedenk welke zoekwoorden die

gekeken naar het optimaliseren van de structuur, techniek en in-

invullen indien het internetadres hun is ontschoten.

houd van de website, met als doel meer bezoekers te trekken die de website ontvangt via zoekmachines zoals Google.nl, Vinden.

Bij het werven van nieuwe klanten ligt de focus op het definiëren

nl en Bing.nl.

van circa een twintigtal specifieke zoekwoorden die het product of de dienst karakteriseren. Als het omschrijven door middel van

AdWords

zoekwoorden slecht mogelijk is vanwege de complexiteit van uw

Adverteren via zoekmachines is het plaatsen van advertenties

product of dienst, is het wellicht beter om andere alternatieven te

die gekoppeld zijn aan zoekwoorden. De bekendste is Google

overwegen dan zoekmachine marketing. Uiteindelijk gaat het niet

AdWords die iedereen wel kent, al was het maar van de Google

om de kwantiteit van de websitebezoekers, maar om het aantal

€50,- gratis AdWords vouchers door heel Nederland verstuurt. In

bezoekers dat daadwerkelijk geïnteresseerd is in het product of

essentie is het een veilingsysteem voor zoekwoorden. Men biedt

de dienst. Vervolgens is het de kunst om de geïnteresseerde be-

op zoekwoorden en aan de hand van dat bod bepaalt Google

zoeker te verleiden met relevante informatie zodat deze contact

de positie op de zoekresultaten pagina wanneer desbetreffend

opneemt of over gaat tot een aankoop.

zoekwoord wordt ingetikt. Deze worden getoond aan de bovenen rechterzijde in de Google zoekresultaten. Voor elke bezoeker

Dit stuk is mede tot stand gekomen door de bereidwillige mede-

die klikt op de link van de advertentie betaalt de adverteerder

werking van Niels van Tilborg: website-ontwikkelaar bij tvtweb

een vergoeding aan de zoekmachine.

(www.tvtweb.nl) in Giessen. Niels werkt regelmatig samen met marketing- en reclamebureaus door hen te adviseren bij het ont-

Zoekmachine marketing ideaal?

wikkelen van zoekmachine geoptimaliseerde webpagina’s voor

Bij iedere internetstrategie staat eigenlijk altijd de volgende vraag

hun klanten. (n.v.tilborg@tvtweb.nl.)

centraal: “Hoe kan ik door het gebruik van internet mijn doelen

ALTENA BUSINESS | 2 1


BUSINESS IMPRESSIES

6 Oktober gratis informatiebijeenkomst over inkomensvoorziening!

In de touwen

Uw inkomensvoorziening is voor u als ondernemer van groot

eenkomsten voor haar leden. Dat kan er zelfs heel sportief aan

belang. Denk aan de gevolgen van ziekte of volledige arbeids-

toe gaan. Er werd gefietst, streekmuseum De Acht Zaligheden

ongeschiktheid, maar ook aan uw inkomen als u stopt met

bezocht en de echte durfals konden zich uitleven met de Giant

werken. Waarschijnlijk heeft u in het verleden een en ander al

Swing en de tokkelbaan.

De Bedrijven Kring Altena organiseert regelmatig netwerkbij-

goed geregeld. Toch willen Univé Alblasserwaard en Blankers & van Vark u tijdens deze bijeenkomst informeren over een aantal nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden op het brede gebied van inkomensvoorziening. De seminar vindt plaats op donderdag 6 oktober 2011 van 19.00 uur tot 23.00 uur in Fort Altena te Werkendam en is voor alle ondernemers vrij toegankelijk. U kunt zich telefonisch of via e-mail aanmelden bij mevrouw W. van Tuijl van Univé Alblasserwaard via telefoonnummer 0183678813 of werkendam@unive.nl of via mevrouw J. Dibbits van Blankers & Van Vark via telefoonnummer 0183-678484, of mail info@blankers-vanvark.nl.

Altena Business on Twitter! print vloeien steeds meer samen tot één zender. Interessant om

Roli Sport transformeert naar voetbalspeciaalzaak

te zien wie Altena Business gaat volgen.

De voormalige sportzaak Roli Sport in Woudrichem heeft haar

Het kon niet uitblijven. Altena Business is on twitter. Online en

koers verlegd naar een voetbalspeciaalzaak. Eigenaar Mari Venderbos: ‘Het consumentengedrag verandert. Om te kunnen

Aalburgse ondernemers maken zich sterk voor de ‘eigen-boontjes-dopper’

blijven concurreren is een sterkere positionering noodzakelijk. Naast alles voor de actieve voetballer, heeft de speciaalzaak nu ook een assortiment voor keepers, voor scheidsrechters en een

De gemeente Aalburg en acht gesettelde ondernemers uit

groot aanbod fanartikelen. Daarnaast kunnen voetballers hier

Aalburg en Veen vrezen dat de typische ondernemersgeest uit

terecht voor kleine medische zaken.’

dit gebied verloren gaat. Letterlijk stelt men zich de vraag of ‘de branches waarin wordt geopereerd niet kwetsbaar worden door de dynamische ontwikkeling van de informatieomgeving en de

E. van Wijk breidt uit in Roemenië

vereiste professionalisering.’ Om deze ontwikkeling het hoofd te

In Gilau aan de westkant van Roemenië heeft van E. van Wijk

bieden heeft men een manifest opgesteld met als doel om het

een nieuwe vestiging gebouwd die plaats biedt aan een moderne

Aalburgse ondernemersklimaat, en dat van Veen in het bijzonder,

werkplaats met acht poorten, een bandencentrum, kantoren

een positieve impuls te geven. Bijvoorbeeld door te netwerken,

en een showroom. Door de jaren heeft de onderneming haar

door educatie en clustering van ondernemersactiviteiten. Veel

core business, transport, uitgebreid met vertegenwoordigingen

wordt verwacht van de zogenaamde ‘triple-O’-gedachte: de

van DAF Trucks, reparatie en onderdelenvoorziening voor alle

bundeling van krachten en het nemen van verantwoordelijkheid

merken, schadeherstel en truckbandenservice. Ad van Wijk,

door ondernemers, onderwijs en overheid. Burgemeester Fons

president-directeur, benadrukte dat alle Roemeense activiteiten

Naterop: ‘We willen de handelsgeest krachtig uitnutten. Van

onder leiding staan van Roemeens management.

eigenwijs naar samen, zo vult John Kwetters, die het manifest mede ondertekend heeft, hem aan. Ondertekenaars van het manifest zijn: Arie Bouman Tuinplanten BV, Handelskwekerij

Hankse jachthaven in de prijzen

Peter Timmermans B.V, Autoschadeherstelbedrijf Cornet, C.G.,

Hankse jachthaven in de prijzen

Timmermans en Zn C.V., Kwetters BV, Bax en Van Kranenburg

Het Havenmeesterscollectief van Jachthaven Vissershang is

Beheer B.V., Timmerbedrijf de Waal Veen B.V., A. van Rijswijk

door de Nederlandsche Motorboot Club (KNMC) uitgeroepen

Auto’s.

2 2 | ALTENA BUSINESS


BUSINESS IMPRESSIES tot ‘Havenmeester van het jaar 2010.’ Deze landelijke prijs werd overigens in 2008 al gewonnen door Woudrichem. Harm Schmidt, voorzitter van de KNMC: ‘Hank is ook bijzonder omdat het om een team havenmeesters gaat. En de haven ligt er natuurlijk prachtig bij.’

Ondernemers opgelet: Detailhandel mogelijk op industrieterrein Bruine Kil De gemeente Werkendam heeft in het verleden een voorbereidingsbesluit genomen in het kader van detailhandel op industrieterrein Bruine Kil. In het aankomende bestemmingsplan wordt

LF Sport verhuist op de Werkendamse Hoogstraat De Werkendamse Sportzaak LF Sport verhuist op de Hoogstraat van nummer 20 naar nummer 81. Meer ruimte om de groeiende klantenstroom van dienst te zijn, was hiervoor de belangrijkste reden. Ruimte die ook hard nodig is om het assortiment bedrijfskleding te herbergen. Hierbij valt te denken aan polo’s, hemden, t-shirts, sweaters, jassen, shorts, tassen, fleece en bodywarmers, maar ook aan ergonomische werkkleding en werkschoenen.

dan ook grootschalige detailhandel in een detailhandelszone toegestaan op het industrieterrein. De gedachte is om detailhandel te concentreren nabij de aanvoerroutes van het terrein, waardoor er geen moeizame verkeerssituaties ontstaan, en het gemak voor de consument met een centrering van de detailhandelsvestigingen. Veel consumentenbedrijven zijn hier van op de hoogte en hebben zich reeds gevestigd in deze zone op de Vierlingstraat, Leeghwaterstraat en een stuk Bolstrastraat. De bedrijven profileren zich allemaal met een zeer hoog serviceniveau. Voor toekomstige ondernemers is er nog ruimte beschikbaar voor grootschalige detailhandel op de Leeghwaterstraat.

Peter Versluis in Moskou voor de Silk Way Rally 2011 Afgelopen zomer reed Peter Verluis de zogenaamde Silkway Rally 2011. De start vond plaats op het Rode Plein in Moskou en in de de daaropvolgende zeven dagen werden 4000 kilometers afgelegd naar Sochi in Zuid Rusland aan de Zwarte Zee. Niet in een luxe bolide, maar per truck. Eerder al volbracht Verluis met dit vervoermiddel de Dakar Rally en dat allemaal met zijn eigen VeKa MAN with a mission team. De eindstreep werd overigens niet gehaald wegens een kapotte versnellingsbak. Versluis is vaker op enig racecircuit te vinden zoals te zien op de speciale website www.veka-racing.nl. Gordels vast!

Capani Catering heet voortaan De Waterman Catering John de Vries’ Capani Catering gaat tegenwoordig door het leven onder de naam De Waterman Catering vernoemd naar zijn restaurant De Waterman in Werkendam. De Waterman Catering groeit en ontwikkelt zich steeds meer tot een veelzijdig adres voor privé feesten, bruiloften op elke gewenste locatie, als bedrijfsfeesten, openingen en meer. Zelfs een stuk entertainment gaat deze feestgigant niet uit de weg. Het bedrijf heeft zo een indrukwekkend trackrecord opgebouwd met artiestenmanagement, volledig verzorgde reizen in binnen- en buitenland, open-podia, concertorganisatie en evenementenverzorging. www.dewatermancatering.nl Vervolg op pagina 32

ALTENA BUSINESS | 2 3


door: Pieter Verhoeve

MANAGEMENT

Werkendams familiebedrijf De Waal verovert wereldwijde markt Sinds 2008 is Rolf Maliepaard algemeen directeur van De Waal B.V. Het bekende Werkendamse familiebedrijf heeft naar aanleiding van de crisis haar bakens verzet. ‘We proberen de markt te veroveren met eigen producten.’

Staal Merkwaardig genoeg heeft Maliepaard niets met staal. ‘Toen ik van school kwam, wist ik één ding zeker. Die koude natte bende is niets voor mij. Toch werd ik metaalbewerker bij Verolme. Destijds werkte er op hun eigen scheepswerf in Rozenburg wel 4.000 mensen. Vanaf het eiland Flakkee gingen er elke dag drie bus-

Doortastendheid heeft een naam: Rolf Maliepaard. Pro-

sen met personeelsleden op en neer. Omdat ik als timmerman

totype self made man. Informeel, down to earth en direct.

niet aan de slag kon in de bouw, ben ik maar metaalbewerker

Een onverwacht verbond tussen een rustig karakter en een

geworden. Thuisblijven was er niet bij. Ik kom uit een calvinis-

robuuste woordenschat. Maliepaard wordt voortgestuwd door

tisch nest. Mijn vader had een eigen winkel met speelgoed en

geldingsdrang, dat ook. ‘Ik wil graag de beste zijn’. Maliepaard

huishoudelijke artikelen. Er werd altijd hard gewerkt voor weinig.

komt van buiten. Afkomstig van Flakkee en grootgebracht in

Ik was de jongste van drie jongens. Het was werken of leren. Op

Middelharnis. Tot aan zijn 36e woonde hij in een overzichtelijke

deze ouderwetse opvoeding ben ik trots. Doorwerken, afspraken

woonomgeving. Het dorp trekt inmiddels niet meer. ‘Nu woon

nakomen en geen poeha.’

ik in Gorinchem, dat is lekker anoniem. Je kunt er tenminste boodschappen doen zonder dat alle anderen je herkennen. Ik

Carrière

heb jarenlang gewoond in een gemeenschap waarin iedereen

‘Hoewel ik niets had met staal, wilde ik graag doorgroeien. Dat

veel van je wist. Dat is me gaan benauwen. Sociale contacten

zit in me. Ik wil graag de beste zijn. Daarom zette ik alles op alles

met de buren zijn wel belangrijk. Af en toe organiseer ik een

om de beste metaalbewerker te worden. Van Verolme heb ik

buurtbarbecue.’

ook de kans gekregen om snel door te groeien. Op mijn 23e jaar

2 4 | ALTENA BUSINESS


MANAGEMENT werd ik al voorman en op 26-jarige leeftijd was ik projectbaas. Ik

voor grotere schepen. Een nieuw type STUWA zeeroer is daar-

werd projectleider en mocht begeleider zijn van de ontwikkeling

van de nieuwste ontwikkeling.’

van twee booreilanden onder de kust van Frankrijk. Prachtig was dat. Elke twee weken vlogen we met een ingehuurde Fokker op

Havezate

en naar het werk. Uiteindelijk gaf ik bij Verolme leiding aan een

De Waal Werkendam B.V. is vanouds gesitueerd aan de Bies-

afdeling met 100 eigen en 200 ingehuurde mensen. Omdat ik

boschhaven Noord. Vanuit het hoofdkantoor met de historische

niet meer door kon groeien naar hogere functies, ben ik om me

duiding ‘Havezate’ wordt sinds tientallen jaren alle bedrijfson-

heen gaan kijken. De top van het bedrijfsleven is eerder smal

derdelen aangestuurd. Nog immer huist De Waal senior op de

dan breed.’

bovenste verdieping van dit kantoor. Toch lonkt de uitbreiding. Na jaren van onderhandelen en procedures, wordt direct achter

De Waal

de scheepsliftlocatie een eigen kade in de Beatrixhaven ge-

‘Ik weet het nog als de dag van gisteren. Ik zat in het zwembad -

maakt. Binnenvaartschippers kunnen in de toekomst aan een

de jongste leerde zwemmen - en las de krant. Daarin zag ik dat

geprivatiseerde kade hun schip laten repareren of afbouwen.

De Waal een algemeen directeur zocht. Binnen een week zat

Verzonken trots. ‘We zijn trots op onze uitbreidingsplannen. De

ik bij de heer A.M. (Ton) de Waal aan tafel. Kort daarna ben ik

uitstraling wordt chiquer, er worden mooiere kleuren gebruikt en

aangenomen. Toen ik solliciteerde, wist ik nog niet goed waar het

ook nieuwe machines gehanteerd. Het grote voordeel van een

bedrijf zo specifiek goed in is. Ik wist eerlijkheidshalve niet eens

familiebedrijf is dat het spendeert in haar eigen toekomst. Familie

waar Werkendam lag. Bovendien was er een eigen dynamiek.

De Waal leeft met een bepaalde ingetogenheid. Ze rijden bijvoor-

De Waal is een klassiek familiebedrijf dat al sinds de jaren ’30

beeld niet rond in de nieuwste Porsche. Het verdiende geld komt

van de vorige eeuw actief is in de binnenvaart en een grote

voor een deel terug in het bedrijf om er mooie zaken voor de

naam heeft opgebouwd. De heer De Waal sr. heeft een grote

toekomst mee te realiseren.’

naam en is voor velen naar buiten toe nog steeds het gezicht van De Waal. De dagelijkse leiding ligt echter volledig in mijn handen. Wel is familie De Waal nog steeds eigenaar van het bedrijf en rapporteer ik aan de stichting. De bedoeling is dat ik het bedrijf klaarstoom voor de volgende generatie.’

Corebusiness Vanouds is De Waal een reparatiebedrijf. ‘Dat was onze core

[

‘Ik wil graag de beste zijn’

]

business. In de loop van de tijd zijn we ons gaan toeleggen schroefassen, roeren en stuurwerkinstallaties. Elke schipper in de binnenvaart kent onze naam en weet dat we een betrouwbaar

Uitvindingen

product leveren. Bij ons word je nog ouderwets geholpen. Er

‘Bijzonder trots ben ik op onze eigen R&D-afdeling. Daar werken

zijn zo’n 38 mensen in vaste dienst met een flexibele schil van

drie mensen dag en nacht aan verdere verfijningen en uitvin-

zzp’ers daarom heen van vijf tot twintig bedrijven welke deel-

dingen op het gebied van scheepvaart. Onze eigen ingenieur,

werkzaamheden voor ons doen.’

Paul Maas, ontwerpt allerlei slimme tools voor de scheepvaart. Onze producten zijn wijd en zijd bekend.’ Terwijl Rolf Maliepaard

Crisis

over het bedrijfsterrein wandelt, toont hij in het voorbijgaan met

Jaarlijks draait De Waal een miljoenenomzet. De crisis zorgde

nauwelijks verholen trots datgene waar De Waal groot mee

voor verscherping. ‘Als gevolg van de crisis zijn we goed naar

geworden is. De productiehal, het magazijn van de serviceafde-

onszelf gaan kijken. Toen ik binnenkwam in 2008 zat de order-

ling, de scheepsliften en het kantorencomplex. ‘Kijk hier staan

portefeuille nog tjokvol. Snel daarna moesten de bakens verzet

onze nieuwe roerinstallaties. Ze zijn door onze eigen spuitafde-

worden. We zijn ons gaan toeleggen op innovatie.

ling zojuist geverfd. Straks worden ze ingepakt om verstuurd

Zo hebben we een prachtige nieuwe autokraan ontwikkeld die

te kunnen worden over heel de wereld. We hebben zelfs onze

het ook in andere segmenten, zoals de weg- en waterbouw voor

klanten in Canada, Qatar en Vietnam. Toch bijzonder waar een

het plaatsen van sluisdeuren goed doet. Daar waar de Waal in

Werkendams familiebedrijf groot in kan zijn.’

zijn begin jaren zich heeft ontwikkeld in de binnenvaart is het in de loop der jaren uitgegroeid naar zeevaart, visserij en jachten-

bouw. Inmiddels wordt de zeevaart opgeschaald naar producten

ALTENA BUSINESS | 2 5



Waar gegeten? door: Govert Lagrouw

D

ie avond was ik in het aangename gezelschap van een gepensioneerde, en gefortuneerde, stenenmagnaat. Samen met zijn echtgenote gaan we regelmatig op culinaire ontdekkingstocht. De voortekenen waren goed, want het was hoogzomer. Doch, ‘buiten eten’ was er niet bij. Mijn nieuwsgierigheid was twee weken eerder al gewekt toen ‘de echtgenote’ mij belde en het verheugende nieuws van onze eetdate vertelde. Het mij bekende restaurant had een nieuwe eigenaar. Altijd interessant zo’n nieuwe eigenaar. Wat zou die er van bakken? Uiteraard had ik vooraf even ‘stiekem’ gekeken op de website, die ‘sprak’ over ‘puur en smaakvol eten op Franse leest geschoeid’. Kijk, daar kun je bij mij mee aankomen. Het restaurant zou in het najaar van 2008 volledig verbouwd zijn en stijlvol zijn ingericht. Dit bleek niets teveel gezegd. Veel van de originele elementen zijn overigens bewaard gebleven. De vele kleine doorkijkjes, de oude celdeuren en de namen van de gevangenen die nog altijd in de muren staan gekerfd, herinneren aan de rijke historie van dit pand. Het moderne, warme interieur vormde een mooi contrast met de authentieke details. We startten met een huisgemaakt aperitief waarin tekenen van een lokaal veldboeket. Een prettig en fris begin, dat veel beloofde. De echtgenote had trouwens duidelijk moeite met het alcoholpromillage, want na nog een tweede aperitiefje kleurden haar oorlelletjes vervaarlijk rood. We troffen het overigens zeer met de bediening. Onze bedienster, annex gastvrouw, wist foutloos alle ingrediënten en bijzonderheden van ons vijfgangenmenu op te sommen. Haar

presence mocht overigens wel wat losser, al waren mijn grapjes wellicht ook wat te flauw. De bijgeleverde amuse bouche (rauwe kabeljauw) ging erin als koek en deed wat een amuse moet doen; de grootste honger nog lang niet stillen. Aangezien wij alle vier tot het kamp van de alleseters behoren, en om geen jaloerse blikken te creëren, kozen we voor gezamenlijk vijfgangenmenu waarin een eendenlever met crèmesaus van dragon, gebraden parelhoender en een ravioli van de boutjes, uiteraard verschillende kazen en een zeer subtiele sorbet van bramen. Inclusief de wijn en koffie na kostte deze avond 240 euro. Kom ik hier terug? Jazeker, als mijn budget het toe zou laten heel regelmatig zelfs. Zijn er dan helemaal geen minpuntjes te benoemen? Nou nee, of eigenlijk wel: het blijft jammer dat een dergelijk voortreffelijk restaurant geen mogelijkheid biedt om buiten te genieten van al het heerlijks dat hier wordt bereid. En al deed ze nog zo ontzettend haar best: de bedienster zou het leven wat minder serieus mogen nemen. Wie weet waar onze Altena Business journalist deze avond heeft gedineerd? Mail het antwoord naar info@lagrouwsc.nl. Onder de inzenders met het juiste antwoord, verloot Altena Business een gratis* diner-voor-twee bon bij dit restaurant.

Di✴ n e r ✷ ✷ ✴

WIN E

EN

voor

KADO ✴ BON

2



door: Govert Lagrouw

ADVERTORIAL

BOG Makelaar Ab Snoek over kopen of huren Zijn blonde haardos verraadt jeugdig élan. Toch beschikt makelaar Ab Snoek (33) samen met zijn zakenpartner Pieter van der Brugge (33) over de nodige ervaring. Deze Almkerker van geboorte groeide op in een ondernemersnest, werkte eerst in de bankwereld en stapte in de makelaardij toen de ‘crisis’ net losbarstte (2007). ‘Dan weet je gelijk dat succes niet vanzelf komt’. Terugkijkend op die afgelopen vierenhalf jaar valt het Snoek nog het meest op dat de prijzen van bedrijfsmatig onroerend goed nauwelijks zijn gedaald. ‘Vergeleken met de huizenmarkt valt dat mee. Vergeet niet dat bedrijfspanden nooit die boom hebben gehad die de huizenmarkt wel kende. Bedrijfsmatig onroerend goed is op lange termijn stabieler. Je koopt niet zomaar een winkel, een kantoor of een pand. Ondernemers moeten van de bank al

doorberekend. Daar staat natuurlijk tegenover dat de financiering van een kooppand goed opgebracht moet kunnen worden en dat je rekening moet houden met onderhoudskosten.’

gauw minimaal twintig tot vijfentwintig procent eigen geld inbrengen en zichzelf verplichten om tussentijds af te lossen in plaats

Fiscale mogelijkheden

van aflossingsvrij te kunnen lenen. Door dat soort drempels is

Alles overziend lijkt kopen dus de beste keus, mits je daar het

het logisch dat meer ondernemers huren dan kopen. Daardoor

geld voor op kunt brengen? Maar hoe zit het dan met de fiscus?

zijn de prijzen in de ‘goede tijd’ niet geëxplodeerd, maar nu ook

Aan het eind van de rit moet je toch afrekenen? Snoek: ‘meestal

niet onderuit gegaan omdat het geld goedkoop blijft en de prijzen

klopt dat, echter door een eventuele overdracht van het pand

heel reëel.’

naar het privévermogen kan het juist een mooie aanvulling op het pensioen zijn. De huurpenningen vallen na overdracht naar

Huren of kopen

‘prive’ belastingvrij in box 3. Dit betekent dat er wel vermogens-

Huren of kopen? That’s the question voor veel ondernemers.

belasting betaald dient worden, dat is natuurlijk ook belasting,

Ook Snoek heeft op die vraag geen éénduidig antwoord. ‘Dat

maar veel minder: 1,2% namelijk. Zo zie je dat wij voor onze

is voor iedere ondernemer anders. Als je huurt, ben je vaak

opdrachtgever meer doen dan alleen het pand verkopen. Feitelijk

wat flexibeler. Kopen betekent dat men zich voor lange termijn

zijn we vermogensadviseur en makelaar in één.

vast legt. Groeit het bedrijf of valt de omzet tegen, dan is een huurpand eenvoudiger te verlaten. Met een huurpand wordt je

liquiditeit ook minder belast en blijft er geld over voor andere bedrijfsactiviteiten. Kopen biedt weer andere voordelen. Zo heb je meer vrijheid om aanpassingen te doen aan het pand waardoor je meer uitstraling en meer je eigen identiteit aan kunt brengen. Daarnaast is het een mooie belegging voor de oude dag, want de aflossing is een investering in eigendom en wie weet profiteer je van een eventuele waardestijging. Tevens zal het leningbedrag, onder andere door inflatie (daling van de geldwaarden), afnemen waarbij in huursituaties juist de inflatie gecorrigeerd wordt door de jaarlijkse huurindexering die de pandeigenaar

T 0183-640404 Aankoop en verkoop info@vanderbrugge-snoek.nl bedrijfsonroerend goed www.vanderbrugge-snoek.nl Aanhuur en verhuur bedrijfsonroerend goed ALTENA BUSINESS | 29 -


9 november gratis workshops en netwerken bij ‘De zaak op scherp’ op Golfpark Almkreek Ook dit jaar organiseren Blankers & Van Vark Administratieve dienstverlening en advies BV, Rabobank Altena en Bouwman en Van Dommelen Advocaten op 9 november 2011 in hernieuwde vorm de derde editie van deze bijeenkomst. Vanaf 18.45 uur is de ontvangst op Golfpark Almkreek en de opening van de avond om 19.15 uur. De workshops worden gehouden in drie ronden vanaf 19.30 uur tot 21.30 uur. De eerste twee sessies betreft workshops over leiderschap, door Peter van Eeuwijk van JTRo, fiscale actualiteiten door Erno Kwetters van Blankers & Van Vark, digitaal ondernemen en recht door Pieter Verhoeve van Bouwman en Van Dommelen Advocaten en verzekeringen en risicomanagement door Sandy Toonen en

Ronald van Overveld van Rabobank Altena. Deze keer is er ook een hoofdpresentatie, gewijd aan ‘digitaal ondernemen, wat voegt het toe’? Spreker is Martin de Wolff, die onder andere bij Apple en Capgemini leiding gaf aan projecten in de E-business. Bij Microsoft was hij verantwoordelijk voor de introductie van Windows in de Benelux. Martin zal de bezoekers tips aan de hand doen hoe ondernemers ICT kunnen inzetten om hun omzet te vergroten. Tussen de workshops door en vanaf 21.30 uur is er volop de gelegenheid om onder het genot van een hapje en een drankje contact te leggen met collega ondernemers uit de regio. Deelname is gratis. Aanmelding via www.dezaakopscherp.nl.

ALTENA

BUSINESS

Reserveer nu voor onze derde editie van 15 december. • Wordt verspreid onder alle 4.500 ondernemers in Het Land van Heusden en Altena • Kwalitatief hoog waardig tijdschrift op luxe papier • Vol met artikelen over het regionale bedrijfsleven • Verschijnt 4x per jaar

www.altenabusiness.nl

Neem contact op met één van onze media-adviseurs: Frans van der Wiel 06-51580021 of Arieta Dame 06-51490382


RAPPORT

door: Govert Lagrouw

Economische barometer Land van Altena Altena is een ondernemend gebied. Van oudsher zijn de mensen er gewend om hun eigen boontjes te doppen. Mede door de geïsoleerde ligging was men op zichzelf aangewezen. Dat heeft harde werkers opgeleverd en een initiatiefrijke mentaliteit. ‘Kan niet, bestaat niet’, aldus Bas Peuter. En zo is het maar net. Van tijd tot tijd werkt Altena Buiness het economisch rapport bij.

Banen en bedrijven Interessant is ook om te zien dat Altena in totaal aan 18.420 mensen een baan biedt en er welgeteld 4.243 bedrijven actief zijn. Binnen de drie gemeenten mag het geen verrassing heten dat Werkendam de grootste banenmotor is (8.755), maar dat Woudrichem hier boven Aalburg eindigt is opvallend, omdat Aalburg een wat ondernemender imago heeft.

Starters en stoppers Voor jezelf beginnen is voor veel mensen een droom. Naast

Werkloosheid

financiële aspiraties zijn aspecten als (vermeende) vrijheid, per-

Nederland had in juni 2011 na Oostenrijk de laagste werkloos-

soonlijke ontwikkeling en zelf baas zijn belangrijke motieven voor

heid binnen de Europese Unie. De werkloosheid lag in Neder-

mensen om als ondernemer door het leven te gaan. Niet alle

land op 4,1 procent, 0,4 procentpunt lager dan in juni 2010. Dat

starters zijn even succesvol. De eerste twee kwartalen namen in

blijkt uit cijfers van Eurostat. Gemiddeld is in de EU bijna tien

totaal 257 mensen de stap om in Altena voor zichzelf te beginnen

procent van de beroepsbevolking op zoek naar een baan. In de

(inclusief starten van nevenvestigingen en dochterondernemin-

EU heeft Spanje de hoogste werkloosheid. Daar is 21 procent

gen), 45 bedrijven stopten ermee. Opvallend is dat Werkendam

van de beroepsbevolking werkloos.

hier Woudrichem en Aalburg duidelijk de loef afsteekt. Werken-

In Brabant is het beeld wat wisselend. Midden Brabant scoorde

dam had een start-stop-ratio van plus 116, tegen Woudrichem 44

in het tweede kwartaal met een percentage van 5,1 toch een

en Aalburg 57.

volle procent minder dan de rest van Nederland. Maar aan Altena heeft dat niet gelegen. Met een gemiddelde van 3,2% doet

Altena het bovengemiddeld goed.

Banen (wp*) Gem. nr.

Vestigingen

nww*

2010

2010

gem 2e kw. ‘11

Nederland

8,033,522

1,175,664

464,836

N-Brab. (PV)

1,239,580

184,010

60,836

5.3

21,382

32,775

10,914

5.1

Gem. naam

Mid.-Brab. (PV)

als % v. bb

Starters

Starters

Oprichting overig

Oprichting overig

Opheffing (w.o. faillissementen)

Opheffing (w.o. faillissementen)

Q1

Q2

Q1

Q2

Q1

Q2

2011

2011

2011

2011

2011

2011

0738

Aalburg

4,472

1,110

172

3.0

24

31

7

5

9

1

0870

Werkendam

8,755

2,012

394

3.3

45

30

34

29

16

6

Woudrichem

5,193

1,121

203

3.0

25

20

5

7

11

2

18,420

4,243

769

3.2

94

81

41

41

36

9

0874

Land v. Altena totaal

* werkzame personen ** niet-werkende werkzoekenden volgens definitie UWV WERKbedrijf *** openstaande vacatures bij het UWV WERKbedrijf **** beroepsbevolking: = bevolking tussen 15 en 65 jaar Bron: Kamer van Koophandel (LISA, UWV)

ALTENA BUSINESS | 3 1


Vervolg van pagina 23

BUSINESS IMPRESSIES

Kerstvlaggen voor Unicef In Amerika is het heel gebruikelijk. Maar in Nederland kent eigen-

Wourkumse Kruitkelder omgetoverd tot Cappuccino bar

lijk nog niemand het fenomeen ‘kerstvlag’. Het idee is om met

Je moet er maar op komen. Een eeuwenoude kruitkelder in de

kerst vrienden, bekenden en werknemers te verassen met een

vestingsmuur van Woudrichem verbouwen tot cappuccinobar vol

kerstvlag. De opbrengst wordt gedoneerd aan een goed doel.

met Italiaanse, en Woudrichemse, lekkernijen. Toch is dat wat

Froukje Vos, van Vossenhof Living in Wijk en Aalburg, raakte

de Woerkumse Beppie ten Böhmer ‘overhoop’ heeft gehaald.

dermate enthousiast over dit idee dat ze besloot tot het oprichten

En meer. Door de week gebruikt Ten Böhmer dit monumentale

van de ‘Stichting Kerstvlag’. De opbrengst van alle vlaggen gaat

onderkomen als locatie voor haar coachingsbedrijf ‘Met Pit’.

in dit geval naar Unicef. De stichting kent een christelijke signa-

En pit kunnen we deze mevrouw zeker niet ontzeggen, want in

tuur en wil naar zeggen “Licht in de Wereld brengen rond de

de weekenden is de Kruitkelder geopend als cappuccinobar.

geboorte van Christus.” www.kerstvlag.nl

Hoe ze dat allemaal managed gaat Altena Business haar nog eens vragen, maar feit is dat haar cappuccinobar een bruisende

Lagrouw Strategische Communicatie wint pitch Scheepjeswol

ontmoetingsplaats is voor iedereen die wil genieten van een perfecte kop koffie en al wat het leven mooi maakt in Italie en Woudrichem. Zo worden er regelmatig Italiaanse wijnproeverijen

Na een pittige pitch heeft Scheepjeswol eigenaar De Bondt uit

georganiseerd, tapas middagen en zelfs bierproeverijen. Ge-

Tynaarlo (Noord Drente) gekozen voor het Werkendamse com-

opend op vrijdag, zaterdag en zondag van 12.00 tot 18.00.

municatieburo Lagrouw. Dit buro moet werk gaan maken van de

www.dekruitkelder.nl

herpositionering van het aloude breimodemerk Scheepjeswol. Gestart wordt met een nieuwe en interactieve website en daarna volgen meer campagne-onderdelen tot aan televisie toe.


De Column van Kees

ADVERTORIAL

Papieren potten op de balans? Pas op! Heeft u dat ook? Zo’n papieren pot op de balans genaamd ‘pensioenvoorziening in eigen beheer’ bij een B.V. of ‘Fiscale Oudedagsreserve (FOR)’ bij een eenmanszaak? Nog niet zo lang geleden werd immers voor een directeur-grootaandeelhouder (DGA) veelal met pensioenopbouw in eigen beheer gestart zonder ook maar even stil te staan bij de gevolgen daarvan. Een standaard pensioenbrief opstellen en een jaarlijkse pensioenberekening maken en er was weer een mooie aftrekpost. Bij een eenmanszaak gaat dat allemaal nog makkelijker. Maar wat nu als de onderneming hard geraakt is door de krediet-

structuur eruit ziet, wat de financiële positie van de onderneming

crisis en de rendementen van de onderneming teruglopen? De

is en hoe het pensioenkapitaal wordt geïnvesteerd. Ook is het

regeling moet immers aan fiscale spelregels voldoen waardoor

verstandig de alternatieven, zoals extern verzekeren, een bank-

elke vorm van afzien van pensioen grote fiscale gevolgen kan

spaarproduct of geen pensioenopbouw met de voor- en nadelen

hebben. Ineens moet over de hele pensioenvoorziening 72% be-

naast elkaar te zetten.

lasting worden betaald. Zijn alle wettelijke wijzigingen (Witteveen, VPL) op juiste wijze doorgevoerd? Zijn er beleggingsverliezen

Samengevat kan worden geconcludeerd dat veel vragen be-

geleden vanwege de beurscrisis? Is het risico van vooroverlijden

antwoord moeten worden om een weloverwogen beslissing te

wel goed geregeld? Bevindt de pensioenvoorziening zich in de

nemen voor de pensioenopbouw van de DGA. Eigen beheer is

risicosfeer? Wat zijn de gevolgen bij echtscheiding?

nog steeds een interessante mogelijkheid en geeft beduidend

Uit onderzoek van Intomart blijkt dat bijna driekwart (71%) van

meer flexibiliteit dan een verzekerd pensioen. Ons advies is dan

de DGA’s er van uit gaat dat ze de gevolgen van overlijden voor

ook u goed te laten informeren en alle voors en tegens van de

hun nabestaanden goed hebben geregeld, terwijl slechts 40%

verschillende regelingen goed af te wegen zodat u op grond van

hiervoor een verzekering hebben afgesloten. Blijkbaar vertrouwt

deze informatie een weloverwogen beslissing kunt nemen. Uiter-

men sterk op eigen of bedrijfsreserves. Maar wat gebeurd er

aard kunnen wij de mogelijkheden in een vrijblijvend gesprek met

met deze reserves wanneer de DGA er niet meer is? Allemaal

u doornemen en uw wensen in kaart brengen.

redenen om eens stil te staan bij deze vorm van oudedagsvoorziening en uzelf af te vragen of pensioen in eigen beheer

Over de auteur: Kees de Vries is accountant en vennoot van de

wel interessant is. Deze vraag is niet zomaar met “ja”of “nee”

Giessense vestiging van Van Noordenne Accountants. Naast

te beantwoorden en ondermeer afhankelijk van het feit hoe de

Giessen heeft dit kantoor tevens vestigingen in Gorinchem en

DGA zelf tegenover zijn pensioen staat, hoe de ondernemings-

Hardinxveld-Giessendam.

Van Noordenne Accountants

Distributiestraat 25 Giessen

T 0183 - 407740

E info@vnacc.nl

www.vnacc.nl

ALTENA BUSINESS | 3 3


NOG SLECHT 4 UNITS S BESCHIKBA AR!

te koop WERKENDAM | Trapezium II Nieuw te bouwen bedrijfsverzamelgebouw “Trapezium”. Het betreft een aanbod van 16 bedrijfsunits op de begane grond van ca. 89 m2 t/m ca. 190 m2 bedrijfsruimte. De verd. van elke bedrijfsunit wordt voorzien van ca. 70 m2 ‘kale’ kantoorruimte. De prijzen van de bedrijfsunits variëren van € 110.000,- V.O.N. excl. btw tot en met € 186.500,- V.O.N. exclusief btw. Daarnaast worden er op de verdieping van dit gebouw 16 opslagunits van ca. 34 m2 gebouwd. De huurprijzen voor de opslagunits zijn € 250 per maand excl. btw.

Wegens zeer succesvolle verkoop van de eerste fase is het nu mogelijk in te schrijven voor opties op de tweede fase. De ‘tweede fase’ op het industrieterrein te Werkendam, ontwikkeld door Boer & de Rooij Project-ontwikkeling BV uit Papendrecht, zal in grote lijnen hetzelfde eruit komen te zien als bedrijfsverzamelgebouw ‘Trapezium II’.

GROOTSCHA DETAILHAN LIGE D MOGELIJK EL WERKENDAM | Leeghwaterstraat

te huur

Unit 1: Geschikt als showroom in combinatie met kantoor. Bgg: een oppervlakte van ca. 502 m2, waarvan ca. 50 m2 kantoor en kantoor op de verdieping van ca. 50 m2. Unit 2: Geschikt als showroom/bedrijfsruimte met daaraan gekoppeld kantoorruimte op de begane grond en de verdieping. Deze unit heeft een oppervlakte op de begane grond van ca. 312 m2 en een oppervlakte op de verdieping van ca. 50 m2.

Centraal telefoonnummer: 0900 - 20 20 549 www.hofstedemakelaardij.nl

uw zakelijke partner


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.