Burgerwetenschap (Robbert Folmer

Gele helmbloem [foto] Marcia van Woensel

Burger weten schap

Regen deert ons niet [foto] Marcia van Woensel

Burgerwetenschap is een term die we steeds vaker horen. Er zijn apps, experimenten waar je aan mee kunt doen, bijen- en vlindertelweekenden... maar wat ís burgerwetenschap eigenlijk?

[tekst] Robbert Folmer [foto’s] Stefanie uit den Boogaard, Anna van Kooij

(Betweter Festival), Marcia van Woensel

B‘Burgerwetenschap is ontzettend gaaf,’ vertelt Nienke Beets, promovenda in de wetenschapscommunicatie bij de Hortus botanicus, waarbij ze een nadruk legt op stoepplantjes. ‘Het is een manier om wetenschappelijk onderzoek te doen dat geheel of gedeeltelijk wordt uitgevoerd door mensen die zelf vaak geen wetenschapper van beroep zijn.’

Burgerwetenschap of ‘Citizen Science’ is geen gloednieuw vak, maar het is nu gemakkelijker dan ooit uit te voeren. In dit digitale tijdperk kunnen mensen via apps of websites hun waarnemingen invoeren. En als er genoeg data zijn, kunnen onderzoekers er interessante conclusies uit trekken.

Maar is die burgerwetenschap er dan alleen om het publiek te betrekken en verder niets? Volgens Nienke niet: ‘Je kunt het zien als een middel dat verrijkend werkt, niet alleen voor de burgers, maar ook voor de wetenschap zelf. Het is een soort secret sauce die je toevoegt en die onverwachte resultaten kan opleveren.’

Wat voor resultaten? ‘Je krijgt vragen die je nooit zelf zou stellen - maar ook antwoorden op je eigen vragen waar je zelf nooit op zou komen. Mensen van alle achtergronden kunnen meedenken en meevragen en dat kan alleen maar waarde toevoegen aan het onderzoek.’

Het is eigenlijk pas in de afgelopen 25 jaar dat er écht tijd wordt besteed aan burgerwetenschap. Er zijn veel projecten waarvoor burgers waarnemingen rapporteren tijdens vogel-, bijen-, vleermuis- en andersoortige telweekenden, maar tot nog toe is het niet altijd duidelijk waar de verzamelde informatie belandt en wat ermee gebeurt. Veel van die informatie wordt dan ook helemaal niet gebruikt voor onderzoek - en dát is zonde, vindt Nienke. ‘Waarom niet? Wat zijn de problemen met de data? Zijn er manieren waarop we die toch kunnen gebruiken? Dat zijn belangrijke vragen voor de moderne burgerwetenschap.’

Nienke voegt zelf ook de daad bij het woord: ‘Ik maak de resultaten die uit het onderzoek komen beschikbaar op de website van het onderzoek. Iedereen kan dus die data zien, daar zelf onderzoek naar doen en eigen conclusies trekken - en die zelfs publiceren.’ Op de vraag of zo’n hoge graad van openheid niet het risico oplevert dat iemand anders er met de data vandoor gaat en een mooi artikel schrijft vóór de onderzoekers dat zelf kunnen doen, luidt het optimistische antwoord: ‘Het zou kunnen gebeuren. Je kunt je daar heel veel zorgen over maken, maar dit risico hoort er een beetje bij.’ Het ouderwetse beeld van wetenschappers die met elkaar concurreren past dan ook niet in de moderne burgerwetenschap: ‘het is een samenwerking op elk front, zowel met medewetenschappers als met burgers.’

Nienke over stoepplantjes bij het Betweter Festival [foto] Anna van Kooij (Betweter Festival)

Bent u benieuwd naar burgerwetenschap? Doe mee aan het stoepplantjesonderzoek van de Hortus en Nienke Beets, via www.stoepplantjesonderzoek.nl. Volg het project via social media @stoepplantjes op Instagram, Twitter en Facebook.

Nienke Beets [foto} Stefanie uit den Boogaard

‘Burgerwetenschap is nu gemakkelijker dan ooit uit te voeren.’