2
3
4
5
6
7
8
9
Virus Update. Mainline kiest in Nederland én in Azië voor harm reduction. Gratis condooms, spuitenruil, verstrekking van drugsvervangers en gezondheidsvoorlichting door betrokken en professionele veldwerkers. Zo kan de kwaliteit van het leven van druggebruikers sterk worden verbeterd. In Azië zijn tussen de 5 en 6 miljoen mensen, meestal druggebruikers, besmet met hiv. Zo’n 84% van deze besmette druggebruikers heeft geen toegang tot medische hulp. Feiten liegen niet. Facts talk, facts walk. Mainline vraagt met dit prachtige boekwerk aandacht voor het feit dat hiv in Azië een nieuwe epidemie dreigt te worden. Een epidemie die gestopt kan en moet worden door preventie.
Katalysator
10
In Azië verspreidt hiv zich net als in Oost-Europa vooral onder gemarginaliseerde groepen. Denk aan druggebruikers. Denk aan prostitutiewerkers, mannelijke en vrouwelijke. Door het delen van besmette naalden en onveilige seks verspreidt het virus zich snel. Een katalysator wordt aangeslingerd.
Als de hiv-epidemie overslaat naar de algemene bevolking, bedreigt dit de ontwikkeling van een stabiele maatschappij. Goed nieuws is dat de epidemie nu nog in een fase zit waarin een humanitaire ramp te voorkomen is.
Preventie Mainline bewijst in Nederland dat harm reduction werkt. Deze visie accepteert druggebruik als gegeven. Voorlichting en ondersteuning worden ingezet om de gezondheid van de gebruiker te verbeteren. Bij deze werkwijze hoort verstrekking van vervangende, niet criminaliserende, drugs zoals methadon en liefst ook buprenorfine. Ook verstrekken van scho-
ne spuiten en condooms en een goede toegang tot medische hulp hoort erbij. Druggebruik accepteren, vergroot de mogelijkheid de kwaliteit van leven te verbeteren en vergroot de zelfwaarde. Druggebruikers krijgen zo meer vat op zichzelf en hun omgeving.
Op grotere schaal In intensieve en warme samenwerking met lokale NGO’s en het Asian Harm Reduction Network, zet Mainline deze voortrekkersrol ook voort in onder meer India, Iran, Nepal, Indonesië, Pakistan, Thailand en Cambodja. Zo kregen Cambodjaanse druggebruikende straatkinderen opvang en opleiding aangeboden en werd meegelobbied voor verstrekking van het vervangend middel buprenorfine in Nepal. Daarnaast wordt een handboek gemaakt om het in India opgepakte idee van een opvanghuis voor transgenders op grote schaal inzetbaar te maken voor elders in de wereld. Andere voorbeelden te over in dit boekje. De nadruk ligt op facts. Facts die het verhaal van de nieuwe epidemie vertellen. Facts die voor zich spreken. Fotografen, tekstschrijvers en kunstenaars op andere vlakken geven op hun eigenwijze manier de achtergrond van deze feiten weer. Bekijk ook de site denieuweepidemie.nl voor meer informatie en een link naar YouTube met inspirerende voorbeelden vanuit de hele wereld. Janine Wildschut, Directeur Mainline
Harm reduction Harm reduction is een visie die druggebruik accepteert. Doel is druggerelateerde gezondheidsschade te beperken en te voorkomen. ‘If you use drugs, do it as safely as possible’.
Deze publiekscampagne ‘Infact’ is een initiatief van Mainline, Amsterdam. Deze onafhankelijke organisatie streeft naar verbeteren van de kwaliteit van leven van druggebruikers door middel van harm reduction. De campagne is ontwikkeld door Lava grafisch ontwerpers, Amsterdam. Diverse schrijvers, fotografen, ontwerpers en anderen werkten belangeloos mee aan de totstandkoming. 11
De eerste hivinfectie in Azië vond 25 jaar geleden plaats. Het was een 48- jarige Japanse hemofiliepatiënt.
12
bron: time magazine • beelden: lava
13
14
15
thailand
china
india
pakistan
nepal
myanmar
16
bangladesh
laos
Eerste bekende geval van hiv
1983
japan
hong kong
singapore
malysiĂŤ
filipijnen
1984 1985
Z-KOREA
1986
TAIWAN
indonesiĂŤ
1987 1988
Vietnam
1990
cambodja
1991
17
Op dit moment leven wereldwijd 39.500.000 mensen met hiv. bron: unaids • beeld: lava
West- en Centraal-Europa 740.000 Oost-Euroa en Azië 10.250.000 Midden- en Zuid-Amerika 1.950.000 Oceanië 81.000 Noord-Amerika 1.400.000
18
Afrika en Midden-Oosten 25.160.000
19
miljard euro: het geschatte bedrag dat in 2005 nodig was om landen met een laag en gemiddeld inkomen te helpen met hun aids/HIV problematiek.
miljard euro: uitgaven in 2005 van nederlanders aan tabak
miljard euro: uitgaven in 2005 van nederlanders aan vakanties, sport en spelletjes
20
miljard euro: uitgaven in 2005 van nederlanders aan kleding en schoenen
Er is jaarlijks zo’n 12 miljard euro nodig voor hiv/ aids-bestrijding wereldwijd. bron: unaids / cbs • beeld: lava
miljard euro: uitgaven in 2005 van nederlanders aan transport en vervoer
21
22
Tussen 2001 en 2005 is het aantal hiv-infecties in Oezbekistan...
23
...verviervoudigd.
24
bron: unaids • beeld: lava
25
In Azië heeft 85% van alle hivgeïnfecteerde druggebruikers geen toegang tot medische programma’s die verspreiding moeten voorkomen. bron: unaids • beeld: lava
0 10 20 30 40 50 70 80 90
26
100
Bangladesh
60
cambodja
percentage van het aantal spuiters dat d.m.v. preventieprogramma’s wordt bereikt
27
Indonesië
Filipijnen
Maleisië
Vietnam
China
India
Hiv verspreidt zich drie keer makkelijker via een geïnfecteerde drugsspuit dan via sexueel contact met een geïnfecteerde persoon.
ru
kaza
uzbekis
turkmenistan
bron: avert • beeld: lava
af
iran p route waarlangs drugs wordt verhandeld verspreiding van hiv
28
bron: geopium.org (2002)
usland
achstan
stan
n
fghanistan
mongoliĂŤ
china
pakistan vietnam indiaburma laos thailand cambodja
29
30
Iets kan dichtbij voelen en toch ver weg zijn en visaversa. Als we aan hiv en aids denken, denken de meeste mensen aan‌
'gevoelsmatige wereldkaart' door: lava
Maar hoe zijn de verhoudingen in werkelijkheid?
31
De sterkste toename beleeft hiv op dit moment in Zuidoost AziĂŤ: een stijging van 50% ten opzichte van 2002. Armoede is een groot probleem in deze regio. Door een combinatie van armoede, onwetendheid en uitzichtloosheid zijn straatkinderen vatbaar voor druggebruik. De roes van drugs biedt de mogelijkheid om tijdelijk te ontsnappen aan de vuilnisbelt of het keiharde leven op straat.
32
bron: ncdo • beelden: adriaan backer
33
34
Veel kinderen werken op de vuilnisbelt van Phnom Penh om te overleven. Als een nieuwe vuilniswagen aankomt is het vechten om de beste restjes eruit te vissen. De kinderen werken dag en nacht voor een paar eurocent. Veel kinderen gebruiken drugs om even te ontsnappen aan de zware levensomstandigheden.
35
36
De straatkinderen slapen uitgeput of stoned op straat of in een park. Voorbijgangers lopen meestal met een grote boog om ze heen.
37
Ondertussen onderhoudt Gea Westerhof, de programmaleider Internationaal van Mainline, via Skype op luide en overtuigende toon contact met een partner in Thailand. “Samen zetten we ons in om het aantal hiv-besmettingen onder druggebruikers in Azië tegen te gaan. Vragen om aandacht voor de prangende situatie is een eerste stap in de juiste richting.”
Voortrekkersrol
38
In Nederland toont Mainline een voortrekkersrol. Deskundige veldwerkers gaan, vaak met een speciaal ingerichte bus, het land in om op straat
gezondheidsvoorlichting te geven aan gebruikers van heroïne en cocaïne. Spuitenruil is al bijna vijfentwintig jaar een van oorsprong Nederlands fenomeen. Regelmatig is er ook speciale aandacht voor de zo kwetsbare vrouwen in de drugswereld. Mainline brengt verder vier keer per jaar een gratis voorlichtingsblad uit met doeltreffende tips voor gebruikers op straat. Hoe gebruik ik coke zonder
Spread the word before the virus. Op het kantoor van Mainline is een delegatie van drughulpverleners en beleidsmakers uit Nepal neegestreken. Ze zijn positief over het Nederlandse drugsbeleid. tekst: francien coenen • beelden: krista van der niet
39
hiv op te lopen? Waar krijg ik schone spuiten of ander materiaal om veilig te gebruiken? Hoe regel ik dat ik opgenomen wordt in verstrekkingsprogramma’s van methadon of heroïne? Hoe laat ik me behandelen als ik ziek ben? Gea Westerhof geeft aan dat dergelijke praktische informatie zinvol is. “We accepteren het druggebruik. Niet stoppen, maar de schade beperken en zelfcontrole zijn bij ons het uitgangspunt. Daar bereiken we mee dat de gezondheid en daarmee de leefomstandigheden van de gebruiker verbeteren. Van daaruit krijgt de gebruiker meer zelfrespect en kan hij zelf keuzes maken.” Harm reduction in een notendop. “In Nederland heeft dat principe zichzelf bewezen. Wetenschappelijk onderzoek onderschrijft dat ook.”
Uitvinder
40
Het is niet zo dat Mainline het principe van harm reduction als een missionaris in Azië wil verspreiden. Gea: “We werken samen met partners die dezelfde werkmethoden nastreven. Harm reduction is niet door ons uitgevonden, het leeft ook in Azië. Bijna al het werk dat wij in Azië verrichten, gaat in nauwe samenwerking met het Asian Harm Reduction Network (AHRN). Zij hebben contact met diverse lokale organisaties in onder meer Pakistan, Iran, Nepal, India, Cambodja en Indonesië.” Mainline zorgt met AHRN voor vaststelling van het beleid, geeft financiële impulsen en ondersteunt op praktisch vlak de lokale projecten. De directeur van Stichting Mainline, Janine Wildschut, vult aan: “In India zag ik zelf een passend voorbeeld hiervan. Het Sahara-house zorgt hier voor opvang van transgenders. Mensen die door de rest van de maatschap-
pij worden uitgespuugd, krijgen nu een huis, eten en andere broodnodige opvang. Dit project is prachtig en verdient uitbreiding. Het ‘From Margins to Mainstream project’ werkt aan de totstandkoming van een handboek dat het mogelijk maakt dat anderen in de wereld het idee overnemen. Nu is het een klein project uitgevoerd door lokale deskundigen. Aan die kracht hoeven we niets te veranderen. We springen er wel op in om schaalvergroting mogelijk te maken.” In India dacht Mainline verder mee over het beleid in een grootschalige detox. Janine Wildschut: “De medewerkers van onze partner Sharan waren sterk gemotiveerd. Ook in moeilijke tijden, net na het overlijden van enkele nauwe betrokkenen, werkten ze zich een breuk. Samen met AHRN is besloten om de werkbelasting qua uren en taken te verminderen en effectievere ondersteuning te bieden door protocollen en handboeken. Op de lange termijn hou je de medewerkers zo binnenboord waar ze anders vroegtijdig zouden afhaken.”
Doorbraak Naast India zijn ook vele andere landen Mainline’s werkveld. In Nepal was Mainline op de achtergrond be-
“De gebruiker krijgt meer zelfrespect en kan zelf keuzes maken�
41
42
“Je moet zoveel mogelijk samen werken met bestaande organisaties” trokken bij een belangrijke doorbraak met het drugvervangende middel buprenorfine. In Cambodja onderhoudt Mainline contact met partners in Phnom Penh en Siem Reap. Onder jongeren is het druggebruik hoog en velen werken in de seksindustrie. Er zijn afkick- en rehabilitatiecentra opgezet voor hen.
maken van voorlichtingsmateriaal. Ook het trainen van veldwerkers in opvang of gevangenis is ondertussen gemeengoed. Janine Wildschut vult aan: “Maar als een organisatie geen computer heeft of niet weet hoe daarmee om te gaan, springen we ook op zoiets kleins in. Het wisselt per project en situatie.”
Dichtbij
Spuiten en condooms
Mainline heeft de ambitie om op termijn dichter op de huid van de lokale partners te zitten en het aantal lokale partners uit te breiden. Aan het taalgebruik van Gea Westerhof is duidelijk de internationale invloed te merken. Ze heeft het over ‘partneroriënted’ en ‘contextunderstanding’. Ze verduidelijkt: “Je kunt niet vanuit een kantoor in Nederland ideeën bedenken, zonder de lokale situatie zwaar mee te laten wegen. De culturele waarden of andere omstandigheden zijn van grote invloed. Je moet de context wegen en zoveel mogelijk samenwerken met al bestaande organisaties, er partner van worden.” Er wordt per situatie bekeken welke ondersteuning nodig is. Mainline geeft ondersteuning bij het
Gea Westerhof zal waarschijnlijk zelf in Azië gaan wonen om de inbreng van Mainline op lokaal niveau te vergroten. “Spannend is het zeker. Maar zoals ik al zei: dichtbij het vuur, bereik je het meest. De cijfers liegen er niet om. Er zijn nu tussen de 5 en 6 miljoen mensen met hiv in Azië. Zo’n 84 procent van de hiv-besmette druggebruikers krijgt geen toegang tot medische programma’s. Projecten die dit tij kunnen keren, verdienen steun. Er moeten schone spuiten en condooms beschikbaar komen. De verkrijgbaarheid van drugsvervangende middelen als methadon en buprenorfine moet verbeterd. Toegang tot medische behandeling moet worden verbeterd. Dáár doe ik het voor.” 43
Bijna 25 jaar spuitenruil
44
Bijna vijfentwintig jaar geleden werd in Nederland de eerste gebruikte spuit geruild voor een schone. Het veranderde het bestaande drugsbeleid. De verslavingszorg ging zich bezighouden met het gebruik van drugs en niet meer alleen met afkicken. Een van de pioniers van toen, Lammert van der Woude in de jubileumuitgave van Mainline: “Begin jaren negentig kwam in Deventer ter sprake dat je van spuiten aids kon krijgen. Ik wond me op over laksheid en bureaucratie van de officiële hulpverlening. Ik ging voorlichting geven op een rotonde in de stad, bij de V&D. Wat is aids? Waar krijg je het van? Hoe kun je het voorkomen? Spuitenruil op straat, hoorde daar ook bij. Ik heb het een jaar gedaan. Daarna nam de reguliere hulpverlening het van me over.” Miljoenen spuiten verder is dit revolutionaire initiatief verworden tot nationaal gezondheidsbeleid. Via 300 ruilpunten worden zo’n 10.000 intraveneuze druggebruikers bereikt. Eenvoudig, goedkoop en effectief in de strijd tegen ziektes als hiv en hepatitis. Er zijn landen die niets van het initiatief wil-
len weten. Denk aan de VS, Zweden en Maleisië. Daar wordt spuitenruil gezien als het stimuleren van druggebruik. Andere, ook Aziatische landen, volgen in de marges en schoorvoetend wel. Het aantal nieuwe hiv-geïnfecteerden kan er drastisch door dalen.
Buprenorfine in Nepal Een van de hoogtepunten in de samenwerking tussen Mainline en de Aziatische partnerorganisaties speelt zich af in Nepal. Er is een proef gestart om binnen een half jaar aan der-
tig druggebruikers buprenorfine, een drugsvervangend middel, te verstrekken. Dit is de eerste hulp en substitutiebehandeling voor druggebruikers in het land. Als de proef slaagt, kan burprenorfine op grotere schaal worden voorgeschreven. De bijna 80.000 Nepalese druggebruikers spuiten hun drugs meestal. Door armoede en onwetendheid worden naalden veelvuldig gedeeld, waardoor hiv zich snel verspreidt. Bijay Pandey van Youth Vision is verantwoordelijk voor de proef. “Nu komt er de mogelijkheid om via buprenorfine af te kicken. Het is ook
een enorme winst als de gebruikers in de proef drie maanden niet shotten. Dan lopen ze minder risico om hiv te krijgen. Buprenorfine blokkeert de opiaatreceptoren in de hersenen. Gebruikers hebben minder trek in drugs. Het heeft dan ook geen zin om opiaten te gebruiken, want je merkt er niets meer van. Hun gezondheid zal sterk verbeteren doordat gebruikers meer geld hebben voor eten en verzorging.� Mainlines werk bestond in dit geval uit ondersteuning bij de lobby en het meedenken over de de implementatie van de proef. 45
46
'Goddess/Godin' door: Nobody Can Glue
47
48
49
50
51
52
53
Een week met Prem. Prem Limbu werkt voor Youth Vision in Nepal. Deze organisatie lobbiet bij de Nepalese overheid om voorzieningen voor druggebruikers van de grond te krijgen. beeld en tekst: prem limbu
20 oktober 2007 Dagboek,
54
Mijn werk stelt me in staat met eigen ogen de problemen die druggebruikers in Kathmandu hebben te zien. Vaak voel ik me niet in staat te helpen. Het doel van mijn werk: een compleet hulpverleningspakket aan druggebruikers aanbieden. Dat voelt vaak als een sprookje. Druggebruikers zijn volgens mij de meest geminachte, kwetsbare slachtoffers in het gevecht tegen hiv en aids in onze regio. Zelfs de statistieken, die onze regering geeft, kloppen niet: ze zeggen dat er maar 47000 druggebruikers zijn en dat 61% daarvan intraveneus drugs gebruikt. Dat is zwaar onderschat en ‘Recovering Nepal’, een netwerk van druggebruikers in Nepal, zegt dat dit het topje van de ijsberg is. De hiv prevalentie onder druggebruikers in Nepal ligt rond de 45%. De hepatitis C (hcv) prevalentie is 75%.
De regering, die zo bezorgd is in haar strijd tegen de hiv epidemie, lijkt zich ironisch genoeg, niet te realiseren dat de hcv/hiv prevalentie het hoogst is onder druggebruikers terwijl juist deze groep het slechtst wordt bereikt door de hulpverlening. In ons project verstrekken we het substitutiemiddel buprenorfine en primaire gezondheidszorg aan druggebruikers op straat, maar op dit moment op heel kleine schaal. Temidden van alle controverses zijn we er toch in geslaagd goedkeuring te krijgen voor het verstrekken van buprenorfine. Dit is een belangrijke stap in de richting van algehele toegang tot Harm Reduction voorzieningen. Hoewel dit maar een klein eerste begin is, hoop ik dat het hier niet bij zal blijven en het gat in de voorzieningen in Nepal gedicht zal worden, waardoor veel hiv en hcv infecties voorkomen kunnen worden.
55
Ik ben van mening dat de mensen die in het hiv-/aidsveld werken met druggebruikers, het zich niet kunnen veroorloven te twijfelen aan welke voorzieningen nou precies het beste zijn voor druggebruikers in Nepal, zolang als er maar voorzieningen zijn, in welke vorm dan ook. En voor mezelf: “geen enkele druggebruiker die herstel zoekt of nodig heeft, zal ooit sterven.” Prem
21 oktober 2007 Dagboek,
56
In mijn veldwerkbezoeken heb ik gemerkt dat tieners nu, en dat is verontrustend, meteen beginnen met het spuiten van drugs, terwijl wij vroeger, als tieners begonnen met drugs en pas na een paar jaar gingen spuiten. Een van onze cliënten was net een jaar geleden begonnen met het gebruik van drugs en is na een maand gebruiken, op zijn negentiende, positief getest. Hij zegt dat hij meer dan vijftien vrienden heeft, van dezelfde leeftijd die zowel hun drugs als hun naalden met hem delen. Hoe bereik je deze groepen druggebruikers, die zich isoleren in hun huizen en in besloten kring gebruiken, onbereikbaar voor veldwerkers en de maatschappij? Dat is de grote uitdaging. In een discussie met een collega van Recovering Nepal, kwamen we tot de conclusie dat voor deze druggebruikers alleen een aantrekkelijk aanbod met substitutie middelen, als methadon of buprenorfine programma’s,
hen kan verleiden uit het verborgene te komen en ons zo in staat kan stellen hen van levensreddende informatie en hulpverlening te voorzien. Mensen hebben het vooroordeel dat het grootste deel van de druggebruikers afkomstig is uit arme families, maar dat is niet altijd het geval. Ook veel druggebruikers starten met gebruik terwijl ze deel uitmaken van een middenklasse of zelfs hogere middenklasse en eindigen pas later op straat. De honger naar drugs zorgt ervoor dat druggebruikers veel doen voor geld. Dit kan leiden tot huiselijk geweld, kleine diefstal, inbraak en handel in drugs. Het is zo overduidelijk dat de politie en de Maoisten druggebruikers lastigvallen en ontvoeren. Veel van de cliënten, die ik tegenkom hebben dit soort geweld ondergaan. “Mensenrechten zijn alleen voor de rijken”, zeggen zij. En dat is vaak maar al te waar. Mensen worden niet meer gediscrimineerd op hun huidskleur of kaste. Discriminatie bestaat nog steeds maar is van vorm veranderd, arme en gemarginaliseerde mensen zijn nu het slachtoffer. Prem
22 oktober 2007 Dagboek, Na jaren van lobbyen en pleitbezorging bij het ‘drugscontrole-programma’ van het Ministerie van Binnenlandse zaken en bij het ministerie van Gezondheid, Bevolking en Medische zorg zijn we door de ijzeren muur van bureaucratie gebroken en kunnen we voor het eerst in Nepal met geheel of gedeeltelijke betrokkenheid van NGO’s buprenorfine en methadon
programma’s gaan implementeren. We willen een nieuw methadonprogramma en het buprenorfineprogramma verder verspreiden. Samen met Recovering Nepal, speciaal voor druggebruikers een workshop georganiseerd. We wilden weten wat zij van de methadon en buprenorfineprogramma’s vinden. Er waren zoveel meer deelnemers dan we hadden verwacht, dat we ze niet allemaal binnen konden laten. Deze workshop was de eerste in zijn soort. Hij was opgezet om uit te vinden wat gebruikers vinden van de aangeboden hulpverlening en subsitutie-therapie. Naast veel kritiek op hulpverleners, gebruikers en de behandeling, kregen we volledige steun van onze belangrijkste belanghebbenden. Dit was bijzonder bemoedigend. Tijdens de workshop kwam een van de deelnemers naar me toe en gaf een briefje waarop stond “ Ram (niet echte naam), gebruiker, hiv positief, help me, wat moet ik doen? Bel me alsjeblieft.” Hij had zijn mobiele telefoonnummer opgeschreven. Eerst was ik verbaasd, later ontroerd. Ik gaf hem mijn kaartje en heb hem geadviseerd bij mij langs te komen op de instelling zodat we kunnen praten over wat hij nodig heeft en wat wij hem kunnen bieden. De uitkomst van de workshop was dat de stem van de druggebruikers is gehoord. Dat geluid kunnen we in hun belang versterken. Zo laten we de maatschappij de stem van de gemarginaliseerde druggebruiker horen. Gud Nite. Prem
23 oktober 2007 Dagboek, Vandaag moest ik langs bij het ‘social welfare council’ een instelling van de regering die verantwoordelijk is voor het monitoren van humanitaire activiteiten in het land. Het doel van mijn bezoek was het inschrijven van de geweldige internationale NGO ‘AIDS Healthcare Foundation’. Die willen mensen met hiv en aids helpen door de regering te helpen bij de effectieve distributie van anti-retrovirale middelen. Ik voelde me belachelijk toen ik alle benodigde papieren aan de overheidsambtenaar liet zien en deze alleen maar geïnteresseerd bleek in de hoeveel geld die de INGO wilde geven. Alle andere papieren, waarin de innovatieve en effectieve voorstellen voor mensen met hiv en aids stonden, vielen in het niet bij het financiële contract. Ik moest naar huis zonder de samenwerkingsovereenkomst tussen de INGO en onze regering af te hebben kunnen maken. Altijd hetzelfde verhaal. Prem 57
58
'Doomed to die?' door: maria van der heyden
59
In Azië zijn naar schatting 5 tot 6 miljoen mensen geïnfecteerd met hiv. Dat is iedere derde persoon in Nederland.
60
bron: avert • beelden: hannah schuh
61
62
63
64
65
66
'stigma' door: lava
67
68
'Eastern Philosophy' door: laser 3.14 / sandder
69
70
71
72
73
AziĂŤ heeft het grootste aantal hiv-gevallen door druggebruik ter wereld. Door het delen van spuiten verspreidt hiv zich razendsnel in AziĂŤ. Gebruikers weten vaak niet dat hiv zich op deze manier verspreidt. Of ze hebben het geld niet om schone spuiten te kopen.
74
bron: Burnet Institute • beelden: adriaan backer
75
76
77
78
Door het spuiten van drugs in onhygiÍnische omstandigheden worden ziekten makkelijk overgedragen. De gebruiker loopt grote gezondheidsrisico’s, Hiv en hepatitis C liggen op de loer.
Samen drugs spuiten is gebruikelijk in de regio. Straatkinderen gebruiken drugs, Maar ook hippe jongeren, zoals deze jongens uit Kathmandu (Nepal) zijn vatbaar voor drugs. het is voor deze kids vooral cool.
79
Dit is Luke. Luke Samson uit India zet zich in voor druggebruikers in zijn land. Samen met collega’s heeft hij de organisatie Sharan opgericht om armoede en hiv/ aids onder gebruikers in onder andere New Delhi te bestrijden. In 25 jaar heeft hij veel zien veranderen.
80
beeld/tekst: luke samson
81
82
“Wat mij voornamelijk blij maakt zijn de verschillen die ik kan zien met een aantal jaren geleden�
wat doe jij zoal bij Sharan?
“Onze organisatie is voornamelijk gespecialiseerd in armoede bestrijding. Daarnaast zijn wij ook gespecialiseerd in de omgang en management van hiv/aids onder druggebruikers. Samen met een aantal collega’s heb ik deze organisatie opgezet, voornamelijk omdat ik geïnspireerd was door de rechten van de armen. Zelf ben ik geboren en opgegroeid in Bombay en kwam ik veel in aanraking met druggebruikers. Na een aantal jaren ben ik verhuisd naar de bergen van Noord-India en daar leerde ik hoe het was om arm te zijn. Ik ontmoette bijvoorbeeld mensen die in een rehabilitatie centrum zaten en realiseerde me toen dat ik iets voor hen wilde betekenen. Op die manier hoefde ik niet van 9 tot 5 te werken... maar ik wilde mijn leven geven voor die andere persoon. Dit allemaal is nu meer dan 25 jaar geleden! India is nog steeds een land dat geteisterd wordt door armoede en oneerlijkheid. We zouden bijvoorbeeld schoon drinkwater willen hebben: niet alleen voor de rijken maar ook voor de armen. Met andere woorden ‘schoon drinkwater voor iedereen’. De visie van onze organisatie is breed en we hebben impact. Toch zijn er nog veel dingen die verbeterd kunnen worden. Zo denk ik bijvoorbeeld aan de toegang tot gezondheidzorg. Hiermee bedoel ik niet alleen maar gezondheidszorg, maar ook toegang tot medicijnen. Ik weet dat mijn levensmissie nooit zal stoppen en mijn leven lang zal duren... met hoop voor een betere toekomst.”
wat maakt je blij?
“Wat mij voornamelijk blij maakt zijn de verschillen die ik kan zien met een aantal jaren geleden. We zien bijvoorbeeld dat voor arme mensen mede door onze organisatie de toegang tot medicijnen is verbeterd. Op deze manier hebben we ook het beleid kunnen beïnvloeden. Bovenal voor de druggebruikers.”
waar maak je je boos om?
“Ik ben vooral teleurgesteld over corruptie, over het feit dat veel mensen met zichzelf bezig zijn en zich verder geen zorgen maken over anderen. Wij willen vooral het beleid veranderen en aanzetten tot begrip voor mensen. Tot nu toe is ons dat gelukt.”
waar droom je over?
“Op dit moment om rust te hebben.”
83
84
'spuiten voor aziĂŤ' door: niels klopper
85
86
'street infection' door: lava
87
'help asia' door: Amirali Ghasemi
Wat moet Nederland weten over hiv in Pakistan? Tariq Zafar werkt in Pakistan als directeur voor Nai Zindagi, een organisatie die zich inzet om het leven van gebruikers te verbeteren. Harm reduction en al omvattende hulpverlening werkt, zo ziet Tariq in zijn eigen land. tekst: tariq zafar • beelden: lava
88
Vijf antwoorden van Tariq.
1
De Pakistaanse hivepidemie is, zoals de epidemie in de meeste Aziatische landen, overgebracht door intraveneus druggebruik, door het veelvuldig delen van vuile naalden en spuiten. Dit is een andere en ironisch genoeg, effectievere manier van transmissie, als je het vergelijkt met de Afrikaanse epidemie, die vooral door seks wordt overgebracht.
2
De meerderheid van de intraveneuze druggebruikers, die op straat leven, zijn getrouwde mannen, die onbeschermde seks hebben met hun partners, zodat die de volgende belangrijke risicogroep zijn.
3
Pakistan is een van de weinige Aziatische landen die heeft bewezen dat allesomvattende hulpverlening van invloed is op de hiv-epidemie, zo zeer dat de epidemie in belangrijke mate wordt vertraagd. De stad Lahore is een voorbeeld, waar in 1999, voordat hiv epidemische vormen ging aannemen, interventies zijn ontwikkeld voor intraveneuze harddruggebruikers. Zelfs nu ligt de prevalentie in Lahore onder de 5%, terwijl het in soortgelijke steden in Pakistan boven de 30% ligt.
4
De grootste risico足 groep, jongeren (straatkinderen), gaan op steeds jongere leeftijd spuiten, doordat ze in aanraking komen met spuitende gebruikers en als gevolg van groepsdruk.
5
Van de 500.000 chronische druggebruikers, die op straat leven in Pakistan, spuit 25 -30% hero誰ne en synthetische opiaten, die zonder recept makkelijk te verkrijgen zijn. 89
90
91
92
'het loopt uit de hand' door: lava
93
10% van de jeugd in Vietnam gebruikt drugs.
94
beelden: hollandse hoogte
Links: lijm snuiven helpt je hongergevoel te onderdrukken. veel straatkinderen (zoals dit jongetje uit cambodja) raken eraan verslaafd. vaak stappen ze al snel over naar zwaardere drugs. boven: een jongen in vietnam laat zijn wond zien, veroorzaakt door aids. onder: een jongetje in Ho Chi Minh City spuit hero誰ne.
95
Sex, Afkicken & Rock-’n-roll. Alle leden van de Nepalese band 72hrs zijn ex-druggebruikers. De naam van de band verwijst naar de 72 uur die nodig zijn om fysiek af te kicken van harddrugs. tekst/beelden: 72 hours
Van de website van 72hrs (72hrs.ourprofile.net):
96
7hrs is een metalband uit Nepal. De band is opgericht in 2006 en heeft recentelijk zijn eerste album uitgebracht. De huidige leden van 72hrs leerden elkaar kennen toen ze aan het afkicken waren na een periode van druggebruik. Momenteel is de band plannen aan het maken om nog meer eigen muziek uit te brengen: de composities zijn er, maar de release is door financiele problemen uitgesteld. Alle bandleden hebben tijdens hun afkickperiode ondersteuning gehad van bijeenkomsten van Narcotics Anonymous en het International Nepal Fellowship.
Sunil Limbu
Rupendra Shrestha
George Limbu
Dupchen Lama
Prateek Neupane
SUNIL GEBRUIKTE 12 JAAR VOORDAT HIJ AAN ZIJN AFKICKPROCES BEGON, HIJ GEBRUIKTE ALLES. MOMENTEEL IS HIJ AL WEER 15 JAAR ‘CLEAN’.
RUPENDRA HEEFT ONGEVEER 12 JAAR DRUGS GEBRUIKT. HIJ KWAM UIT EEN RIJKE SUCCESVOLLE FAMILIE. HIJ GEBRUIKTE ‘BROWN SUGAR’ (HEROïNE) EN INJECTEERDE BUPRENORfINE. NA 6 MAANDEN IN HET AFKICKCENTRUM WAS HIJ ‘CLEAN’. DIT IS NU 4 JAAR GELEDEN.
TOEN GEORGE OP DE MIDDELBARE SCHOOL ZAT BEGON HIJ DRUGS TE GEBRUIKEN: EERST BROWN SUGAR, LATER MORfINE. ONDER MORFINE HEEFT HIJ HET ZWAARSTE GELEDEN. HET WAS OOK DE REDEN VOOR HEM OM NAAR EEN AFKICKKLINIEK TE GAAN.INMIDDELS IS HIJ 2 JAAR ‘CLEAN’ en is nu MUZIEKLERAAR.
OP 17 JARIGE LEEFTIJD BEGON DUPCHEN MET HET GEBRUIK VAN DRUGS. ZIJN VADER ZAT IN HET BRITSE LEGER. DUPCHEN GEBRUIKTE VOORNAMELIJK BROWN SUGAR. HIJ HEEFT 5 JAAR GEBRUIKT VOORDAT HIJ NAAR EEN AFKICKKLINIEK GING EN CLEAN WERD.
VOORDAT PRATEEK NAAR HET AFKICKCENTRUM GING, HAD HIJ AL VERSCHILLENDE SOORTEN DRUGS GEBRUIKT. HIJ INJECTEERDE ONDER MEER BUPRENORfINE, EEN VAN DE MEEST VOORKOMENDE DRUGS IN DE STRATEN VAN NEPAL. HET WAS EEN MOEILIJKE KEUZE VOOR HEM OM TE STOPPEN. INMIDDELS IS HIJ 2,5 JAAR ‘CLEAN’.
(GITAAR)
(Bass)
(Drums)
(zang)
(GITAAR)
97
98
99
100
'clue 1' door: miloushka bokma
101
102
'lost?!' door: miloushka bokma
103
104
'do you care?' door: miloushka bokma
105
106
'epidemic' door: miloushka bokma
107
108
'help met een schone spuit hiv de wereld uit' door: Zsuzsanna Ilijin
109
“Ik ben hierdoor nog meer gemotiveerd... ik ga door.�
110
In 1996 ontdekte GAO YAOJIE, een 71 jarige, gepensioneerde plattelandsarts, dat duizenden boeren die bloed-plasma aan bloedbanken hadden verkocht in de jaren ’90, hiv hadden. Ze waarschuwde de autoriteiten. Deze reageerden door Gao Yaojie onder bewaking te stellen. Ze moest haar mond houden, opdat ze de reputatie van de provincie niet zou beschadigen. Desondanks begon ze duizenden pamfletten te drukken en te verspreiden om mensen te informeren over hiv en aids. Daarnaast begon ze aids-patienten op haar eigen kosten te behandelen. De Chinese regering heeft Gao tot twee keer toe verhinderd op reis te gaan om de onderscheidingen in ontvangst te nemen, die ze heeft gekregen voor haar werk op het gebied van gezondheid en mensenrechten. Dit jaar hebben ze haar onder huisarrest geplaatst.
'chinese hiv-aktivisten' tekst / beelden: lava
WAN YANHAI, een voormalig gezondheidsambte-
naar, heeft het AIDS Action Project opgericht, nadat hij was ontslagen vanwege het oprichten van de eerste hiv/aids informatielijn in china. In Augustus 2002 is hij, nadat hij een overheidsdocument op zijn website had gezet met daarin de omvang van de epidemie in de provincie Henan, een maand vast gehouden onder verdenking van het “illegaal lekken van staatsgeheimen”. Op 24 November 2006 werd Wan Yanhai opnieuw opgepakt in verband met een conferen“Plotseling stopten er altie die tussen 25 en 30 November lemaal auto’s om ons heen. plaats zou vinden. De conferentie zou gaan over infectierisico’s, aids Vier mannen zeiden dat ik en mensenrechten. Zonder aanklacht werd hij op 27 November met ze mee moest. Ik wist vrijgelaten. Overigens was de conniet waar ik heen ging, en ferentie afgelast.
ik dacht dat ik vermoord zou worden.”
LI DAN gaf een veelbelovende carriere in
111
astrofysica op om campagne te voeren voor de rechten van slachtoffers van hiv en aids. Ook zette Li Dan in 2003 een school op voor aidswezen in de oostelijke Henan provincie. Lokale ambtenaren sloten de school in maar 2004, terwijl ze zeiden dat Li Dan hen een “Veel ambtenaren slecht imago bezorgde. in Henan dachten Ondanks een succesvolle poging de school als dat wij een politieke instelling te registreren agenda hadden, hebben de plaatselijke ambtenaren in juli 2004 maar dat was niet de school weer gesloten. De daarop volgende zo. Wij probeerde weken zijn Li Dan en alleen de aidswezen vrijwilligers die met hem samenwerken zonder re- te helpen.” den opgepakt, beroofd en in elkaar geslagen.
112
113
'needle soup' door: lava
Thailand is het enige land in AziĂŤ dat aan ten minste 50% van de hiv-patiĂŤnten medicijnen beschikbaar kan stellen. Om de verspreiding van hiv tegen te gaan is voorlichting hard nodig. Behalve voorlichting zijn spuitenruil en condooms belangrijke wapens in de strijd tegen hiv. Veldwerkers brengen informatie en soms schone spuiten naar druggebruikers op de straat.
114
bron: unaids • beelden: adriaan backer
115
116
117
118
In Cambodja wordt een druggebruiker op straat onderzocht. Veldwerkers vertellen dat via bloed-bloedcontact hiv zich verspreidt en dat druggebruikers geen spuiten moeten delen. Het uitdelen van schone spuiten helpt hiv voorkomen en ook aan jonge kinderen wordt voorlichting gegeven om hen weerbaarder te maken.
119
Begin 2003 werden 2.000 drugs足verdachten dood足geschoten door de Thaise politie.
120
tekst: Tim Boekhout van Solinge
Het Thaise voorbeeld maakt het duidelijk: Een War on Drugs gaat niet samen met harm reduction. Landen en politici moeten dus duidelijker kiezen in hun drugsbeleid: oorlog of een gezondheidsbenadering. Oorlog leidt hoe dan ook tot meer slachtoffers. Bij drugs is dat ook zo. Een beleid van harm reduction leidt per definitie tot minder slachtoffers. Harm reduction gaat daarom om niets anders dan het redden van levens. Laten we daarom stoppen met de War on Drugs, die erg veel slachtoffers maakt. Het is eigenlijk heel simpel: oorlog en harm reduction gaan gewoon niet goed samen. Tim Boekhout van Solinge (Docent criminologie aan de Universiteit Utrecht)
121
In Zuid-Oost Azie geldt Thailand als een modern land, met goede ziekenhuizen en ook een redelijk goede gezondheidszorg. Een aantal jaren geleden wilde Thailand een verdere stap vooruit zetten door ook een drugsbeleid van harm reduction op te zetten. In april 2003 werd de Internationale Harm Reduction Conferentie gehouden in Thailand en bij die gelegenheid hield de Thaise gezondheidsminister een openingstoespraak. Zij gaf aan dat de Thaise regering druggebruik erkent als een gezondheidsvraagstuk in plaats van als een strafrechtelijke kwestie (op te lossen via politie en justitie). Twee maanden daarvoor was echter iets totaal anders gebeurd. De Thaise regering begon een anti-drugs campagne gericht op gebruikers en dealers. De eerste drie weken doodde de Thaise politie 600 mensen. Het zou gaan om dealers die zich verzetten of vluchtten voor de politie. Waarschijnlijker is dat de politie gebruikers en dealers standrechtelijk executeerde. Na drie maanden waren er meer dan 2.000 drugsverdachten doodgeschoten. Als gevolg van de Thaise War on Drugs gingen druggebruikers nog meer ondergronds dan ze al waren. Harm reduction werd moeilijker en gebruikers werden gedwongen tot onveiliger druggebruik. Een vuile spuit is immers nog altijd minder gevaarlijk dan een politiekogel.
122
'Fight the dragon' door: Floortje/Fluitsma
123
'Origamiribbon' door: Floortje/Fluitsma
124
'Land of the rising virus' door: Floortje/Fluitsma
125
126
'Aids is getting bigger in Russia' door: Floortje/Fluitsma
127
Acht virusblockers. Wat zijn effectieve middelen om de verspreiding van hiv onder druggebruikers tegen te gaan?
128
tekst: janine Wildschut
1
Spuitenruil
5
voorkomen is goedkoper
Veel onderzoek heeft aan getoond dat spuitenruil programma’s effectief zijn in het voorkomen van hiv-risicogedrag onder injecterende druggebruikers. De verspreiding van hiv onder injecterende druggebruikers daalt door spuitenruil.
Harm reduction-maatregelen redden niet alleen levens en verbeteren de kwaliteit van levens, maar zijn ook kosten effectief. Het is goedkoper om harm reduction toe te passen dan druggebruikers te moeten behandelen voor hiv, hepatitis en andere infecties.
2
6
vervangende middelen
Gezondheidsvoorlichting
Er is veel bewijs dat verstrekking van vervangende middelen zoals methadon en buprenorfine aan druggebruikers leidt tot vermindering van het heroïnegebruik, vermindering van crimineel gedrag, vermindering hivrisicogedrag en een verhoging van de kans op succesvolle behandeling bij afkickklinieken.
Druggebruikers hebben, net als alle wereldburgers recht op voorlichting over gezondheid en druggebruik. Druggebruikers maken op basis van objectieve informatie in combinatie met de beschikbaarheid van bijvoorbeeld schone spuiten, gebruiksruimten en/ of substitutie behandeling zelf keuzen die de verspreiding van hiv tegengaan.
3
7
Gebruiksruimtes
In gebruiksruimtes kunnen mensen rustig en met beperkt toezicht gebruiken. Contact leggen met kwetsbare groepen zoals hivgeïnfecteerde druggebruikers gaat er gemakkelijk. Deze ruimtes verminderen het aantal overdoses, verspreiden van hiv en rondslingerende spuiten op openbare plekken.
4
niet criminaliseren
Druggebruik is een volksgezondheidsthema en niet een thema voor justitie. Criminologisch onderzoek heeft aangetoond dat zwaarder straffen van druggebruikers niet leidt tot een afname van het druggebruik.
Inkomsten genereren
Door druggebruikers de kans te geven inkomsten uit arbeid te verkrijgen kan de cirkel tussen hiv, armoede en druggebruik soms doorbroken worden. In Pakistan werken druggebruikers in een druivegaard, in Cambodja in een restaurant. Iedere druggebruiker die zijn gebruik weet te stoppen vermindert de kans op de verspreiding van hiv.
8
Haalbare doelen
129
Programma’s die zich alleen richten op de preventie van druggebruik zijn bijvoorbaat inefficiënt. Het stellen van haalbare doelen voor zowel beleidsmakers als voor druggebruikers is de enige manier om successen te boeken in de strijd tegen hiv onder druggebruikers.
130
'aids ninja' door: pierre derks
131
'aids shadow' door: Ken Tsai Lee
132
'wall' door: lava
133
dit boek bevat bijdragen van 72hrs 72hrs.ourprofile.net
Maria van der Heyden Bouwe van der Molen mariavanderheyden.com lava.nl
Adriaan Backer
Zsuzsanna Ilijin ilijin.com
Krista van der Niet kristavanderniet.nl
Niels Klopper nielspaint.nl
Nobody Can Glue nobodycanglue.com
Jorgen Koolwijk lava.nl
Sharon Roubos lava.nl
Céline Lamée lava.nl
Luke Samson sharan.net
Sandder Lanen sandder.com
Hannah Schuh hannahschuh.de
Laser 3.14 laser314.com
Ken Tsai Lee kentsailee.com
Prem Limbu
Tariq Zafar naizindagi.com
Tim Boekhout van Solinge Miloushka Bokma mbokma.nl Francien Coenen Pierre Derks pierrederks.nl Jeroen Disch lava.nl Floortje/Fluitsma floortjefluitsma.com Amirali Ghasemi amiralionly.com Florian Gläser lava.nl
Alice Marwick lava.nl
met dank aan
134
Ingrid Bakker Renate van Bodegom Toon Broeks Hans Clever Eline Deijs Josefien Ensdorff Mariëtta Goossens Leon Knoops John Peter Kools
Niels Krummacher Carla Liedermooy Ruben Pater Hans Peereboom Martin Raven Maurice Rijnen Jeanette Roberts Caroline Schaap Jeannot Schmidt
Wendelien Schmidt Jasperine Schupp Arie Sijbesma Adriënne Timmermans Eli Vlessing Gea Westerhof Janine Wildschut Bob Witman
ontwerp Ontwerp en art-direction: Lava grafisch ontwerpers, Amsterdam (Jeroen Disch) Project coรถrdinatie: Lava grafisch ontwerpers, Amsterdam (Birgit Dietrich) Drukwerk: Drukkerij Koenders & Van Steijn Lithografie: Plusworks Binden: Meeuwis
sponsoren DAG dag.nl
Hollandse Hoogte hollandse-hoogte.nl
Rijnja Repro rijnja.nl
Exchange Supplies exchangesupplies.org
Plusworks plusworks.nl
Unrestricted grant Schering-Plough
drukkerij-kvs.nl
Infact denieuweepidemie.nl
Mainline mainline.nl
Lava grafisch ontwerpers lava.nl 135