จัดทำคู่มือโดย โครงการวิจัย "ข้อจำกัดของกระบวนการยุติธรรมเพื่อป้องกันและปราบปรามพิศวาสอาชญากรรม (ROMANCE SCAM) และแนวทางสร้างความตระหนักรู้ให้กับประชาชน"
คูมือปองกันพิศวาสอาชญากรรม ฉบับประชาชน คณะทํางาน :
ผูชวยศาสตราจารย ดร.ทศพล ทรรศนกุลพันธ นางสาวปทชา ศึกษากิจ นางสรชา สุเมธวานิชย นางสาววิชญาดา อําพนกิจวิวัฒน นายเขมชาติ ตนบุญ
พิมพครั้งแรก : 2562 จํานวนพิมพ : 500 เลม ออกแบบ/พิมพที่ : หจก.วนิดาการพิมพ 14/2 หมู 5 ตําบลสันผีเสื้อ อําเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม โทรศัพท/โทรสาร 0 5311 0503-4
โครงการขอจำกัดของกระบวนการยุติธรรม เพื่อปองกันและปราบปรามพิศวาสอาชญากรรม (Romance Scam) และแนวทางสรางความตระหนักรูใหกับประชาชน
สนับสนุนโดย :
สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ชั้น 14 อาคาร เอส เอ็ม ทาวเวอร 979/17-21 ถนนพหลโยธิน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400 โทรศัพท : 0 2278 8200 โทรสาร : 0 2298 0476 website : http://www.trf.or.th
ดําเนินการผลิต : ศูนยศกึ ษากฎหมายกับเทคโนโลยี คณะนิตศิ าสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม โทรศัพท 0 5394 2920 Facebook : www.facebook.com/ศูนยศึกษากฎหมายกับเทคโนโลยี
“พิศวาสอาชญากรรม” หรือ “Romance Scam” คือ การที่นักตมตุน (Scammer) ใชเทคนิคทางจิตวิทยา และการสราง ความสัมพันธผานชองทางอินเทอรเน็ต จนเหยื่อหลงเชื่อ และไวใจในความ สัมพันธนน้ั นักตมตุน จะเริม่ แสดงออกถึงความตองการของตน เชน มีการพูดคุย เรื่องเงินบอยขึ้น มีการสรางสถานการณหลอกใหเหยื่อโอนเงิน หรือหลอกลอ ใหเหยื่อยกสิ่งของมีคาใหกับตน ซึ่งวิธีการของนักตมตุนมักจะมาพรอมคํา สัญญาตางๆ เชน สัญญามาจะมาแตงงานดวย สัญญาวาจะมาสรางครอบครัว ดวยกันกับเหยื่อ สัญญาวาจะสรางธุรกิจรวมกัน โดยเหยื่อไมมีทางรูทันคําลวง ของนักตมตุน เมือ่ เหยือ่ โอนเงิน หรือยกทรัพยสนิ สิง่ ของมีคา ใหนกั ตมตุน หมด แลว หรือกระทั่งเหยื่อเริ่มรูสึกไดวาตนกําลังถูกหลอก นักตมตุนจะเปลี่ยนวิธี การ หรือปดกั้นการคุยกับเหยื่อทันที จนสุดทายแลวเหยื่อจะไมสามารถติดตอ หรือหาตัวนักตมตุนได
ขอมูลอางอิงจาก: https://www.naewna.com/local/417058
ฉบับประชาชน
5
ป 2558
มีเหยื่อสูญเสียเงินมากสุด 33 ล านบาท โดยถูกหลอกให โอนเงิน 26 ครั้ง ภายใน 2 ป
กลยุทธการลอลวง การทำใหเหยือ่ เสียทรัพย ลักษณะการลอลวงของนักหลอกลวงรัก (Romance Scammer) อาศัย หลักการพื้นฐานทางจิตวิทยารวมกับการเก็บรวบรวมขอมูล การวิเคราะห ขอมูล การวางแผน และการดําเนินขั้นตอนตามที่วางแผนไว หรือเรียกรวมๆ วา “วิศวกรรมสังคม” (Social Engineering) โดยกระบวนการลอลวงนี้สามารถ แบงไดเปนขั้นตอนหลัก 6 ขั้นตอน ดังนี้ 1. การปลอมโปรไฟล 2. เลือกชองทางในการลอลวงเปาหมาย 3. เลือกเปาหมาย (เหยื่อ) 4. สรางบทบาทเพื่อเขาถึงเปาหมาย 5. การสรางสถานการณ 6. บรรลุภารกิจทางการเงิน
6
Romance Scam คูมือปองกันพิศวาสอาชญากรรม
1. การปลอมโปรไฟล การปลอมโปรไฟล สรางโปรไฟลทั้งเพศชาย เพศหญิง และเพศทางเลือกดวยการขโมย รูปภาพบุคคลอื่นที่มีลักษณะบุคลิกภาพดี หนาตาดี และดูภูมิฐานจากเว็บไซต เครือขายสังคมออนไลนตา งๆ เชน Facebook, Instagram, twitter หรือเว็บเพจตางๆ สวนใหญมกั อางตัวเปน “ฝรัง่ ผิวขาว” ทีเ่ ปนเพศชายมากกวาเพศหญิง ลักษณะรวม ของคนเหลานี้มักอางวาโสด หรือหยาราง/หมาย และตองการตามหารักแท และชีวิตรักที่สมบูรณ เพศชาย เปนชายผิวขาวดูมเี สนห อบอุน มีฐานะและทาทาง เปนคนดี อายุประมาณ 40-50 ป มีอาชีพทหาร วิศวกร นักธุรกิจ แพทย และเจาหนาทีร่ ฐั (อาชีพทีส่ งั คมคิดวามีรายไดสงู ) สวนใหญ เปนคนอเมริกัน อังกฤษ เยอรมัน หรือแคนาดา เพศหญิ ง เป น นางแบบหุ น ดี หน า ตาดี น า หลงใหล อายุไมเกิน 35 ป มีอาชีพทหาร พยาบาล ครู พนักงานบริการ และนักศึกษา (อาชีพที่มีรายไดนอยเพื่อสรางความสงสาร และนาเห็นใจ) สวนใหญมักอางวาเปนลูกครึ่งผสมไทย เพศทางเลือก ภาพมักเปนนายแบบหุน ดี แตงกายดี เจาะ กกลุม รักรวมเพศ มีอาชีพทีค่ อ นขางมัน่ คง เชน ดีไซเนอร แพทย แ กธุรกิจ และนั
5RPDQFH 6FDP £·Ä ¥Æ¡§q m´¬ Å Â | ´¤ ¶© ´© £·Â¬ mq » ¯´¤º ¥²£´ d ¯n´ ©m´Â | ´©¯Â£¥ · ¥Êµ¥©¤ ¶ ³ ¥¹¯¯³ ¦« ©¶ª© ¥ ¶ ¥ º ³ ¥ ´ m ¯´ · ¬m© Å ¤m´¥n´ ç² ´£´¥³ à n £·¬ ´ ¢´ Ĭ
²¬¥n´ ©´£¬³£ ³ q Ä ¤ ´¥Â¯´Å Ŭm¯¤m´ ¬£ÊµÂ¬£¯ £³ ²£· µ ¯ ¥³ ì ©´ £· ´¥ » º¤Ã »n¬´© £·¬ ´ ´¥ q ¯ ©´£ m©¤Â§¹¯Å Â¥¹Ê¯  ¶ £³ £· ¯n´ Â¥¹Ê¯ ´¥ ¶¬» q¥³ à n ¹Ê¯ ¯Â ¶ ¥¹¯ ³ © µ º¥ ¶ £· ³ · ´ ´¥Ån¤¹Ê¯ ³Ë ³ · m´ ¥²Â ª  į  ¶ §´¤¥» à m Æ ·Â¥·¤ ¥¹¯ ³ · ¯ ¥²Â ªÆ ¤
¯´ ´ ¥§´¤ ¥²Â ª  m Æ ·Â¥·¤ £´Â§Â ·¤ ´ ´ ¥³¬Â ·¤ £¬³£ ³ q
£· ³ «² n´ ¯£ ¶©Â ¯¥q ç² ´¥¬¥n´ ©´
´¥ µ ´  ·¤©  | §ºm£ ç²Â |  ¥¹¯ m´¤ £·Â ¶ §¯ §m¯Â¤¹Ê¯§´¤©¶ ·¬ m© Å m ©¶ · §¯ Ånį  ¶ ·§²Â§É § ² n¯¤ Â¥·¤ ¥n¯  ¶ µ © ¤¯²È ç ç²Â ¶Ê£ µ © ¸Ë Â¥¹Ê¯¤È n© m¯¤§ § ´£ ©´£Â | Æ Æ Ë §² u§¹Ê¯ ³Ë v £¹Ê¯ µ ´ ¬µÂ¥É Å q q ¥¯´ ´ ¥¥££· ´¥´¥ u µ¤¯ vv Ãç² ¢´¤Å ¯
³ · ·ÊÅ nį  ¶ £· ³Ë ³ · ¯ Æ ¤ ç² ³ · m´ ¥²Â ª
Application Facebook ¥» ¢´ ¥² ¯ ´ ZZZ IUHHSLN FRP
)DNH SURILOH
6FDPPHU
 | Ä ¥qÆ¡§q §¯£ ·Ê » ¬¥n´ ¸Ë  ¹Ê¯Å n§¯ §© ¤¹Ê¯ ¸Ê ²¬¥n´ ´ ´¥ Ä£¤¥» ¢´ º §¯¹Ê ·Ê ¥´ ¯¤»mÅ ¯¶  ¯¥qÂ É Ã§² ²£·§´¤Ä ¥Æ¡§q  ¹Ê¯Å n ³ ¤¹Ê¯ ·Ê§³ « ² m´ ³ Æ
¯´ ´ ¥ m´ ´ ¶ ·Ê µ ´¥ Ä£¤¥» ¢´ Å ¯¶  ¯¥qÂ É Â ¹Ê¯Å n§¯ §© ¤¹Ê¯ ¸Ê ¬m© Å m ² µÂ | © ´¥¯ q ¥¯´ ´ ¥¥£ à m§² ²£· n´ ·Êà m´ ³ Æ Ã§²£· ´¥Â§¹Ê¯ ³Ë £¹Ê¯ µ § ´ Æ n¬µÂ¥É
ฉบับประชาชน
7
2. เลือกชองทางในการลอลวงเปาหมาย พื้น ที่ใ นการก อ เหตุ ทีพ่ บมากสุดคือ Facebook รองลงมาคื อ Instagram และเว็บไซต/แอปพลิเคชั่น หาคู เชน Skout, Tinder, Badoo, OkCupid, Twoo, Thai date VIP, Tagged และ Match.com เปนตน ขอมูลอางอิงจาก: https://www.scamalert.sg/
3. เลือกเปาหมาย (เหยือ่ ) หลักการของการเลือกเหยื่อคือ การมองหา “คนขี้เหงา” ที่ตองการหาเพื่อน/ คูชีวิตในโลกออนไลน ตอมาคือการประเมินศักยภาพทางการเงิน โดยสิ่งเหลานี้ จะถูกประเมินผานขอมูลสวนบุคคลทีแ่ สดงในเครือขายสังคมออนไลน เชน ชื่อ อายุ อาชีพ สถานะทางการเงิน สภาพคูครอง และวิถีการดําเนินชีวิต เปนตน รวมถึงการแชรเร่อื งราว/รูปภาพ หรือการแสดงความคิดเห็นบนโลกออนไลนดว ย
% ของผู เป นเหยื่อ
8
Romance Scam คูมือปองกันพิศวาสอาชญากรรม
ดังนั้นแนวโนมของผูที่ตกเปน “เหยื่อ” มักมีลักษณะดังนี้ เพศหญิง อายุ 45-65 ป (คาเฉลี่ยอายุ 50 ป) สถานภาพหยาราง/หมาย เหงา และตองการมีเพื่อนตางชาติ ผูท ขี่ าดความรู ความเขาใจเกีย่ วกับการนําขอมูลสวนบุคคล หรือวิถชี วี ติ (lifestyle) เขาสูโ ลกดิจทิ ลั เชน การแสดงขอมูลชือ่ อายุ การทํางาน สถานะทางสังคม สถานภาพคูครอง งานอดิเรก ความชื่นชอบสวนตัว การแสดงความคิดเห็น ภาพถาย สเตตัส และการแชรขอมูล เปนตน บุคคลที่มีบุคลิกภาพอารมณ “ออนไหวงาย” (sensitive) หรือ “ขี้สงสาร” อยางไรก็ตามเพียงแคการเปดเผยขอมูลสวนบุคคลเปนประจํา ประกอบกับ เปนคนขีเ้ หงา/ขีส้ งสาร และหลงเชือ่ ทีจ่ ะตอบกลับขอความจากแช็ตคนแปลกหนา ถือวามีความเสีย่ งในการตกเปนเปาหมาย (เหยือ่ ) ของนักตมตุน (romance scam) ไดถึง 70%
*รูปภาพประกอบจาก: www.freepik.com
ฉบับประชาชน
9
4. สรางบทบาทเพือ่ เขาถึงเปาหมาย สรางความนาเชื่อถือทางอาชีพ ดวยวิธีการดังนี้ สงภาพหนังสือเดินทาง หรือบัตรเจาหนาที่/พนักงาน ทีผ่ า นการปลอมแปลงแลวดวยการตัดตอภาพถาย และขอมูล สวนบุคคล ทีพ่ บมากสุดคือ การแตงกายดวยเครือ่ งแบบทหาร สงภาพสวมเครือ่ งแบบวิศวกรสนาม ภาพถายแทนขุดเจาะ น้าํ มันกลางทะเล ซึง่ เปนภาพทีข่ โมยมา หรือตัดตอเรียบรอยแลว สงเว็บไซตบริษัท/สถานที่ทํางานใหเปาหมาย เพื่อให ตรวจสอบไดวาตนไดทํางานอยูที่แหงนั้นจริง ดวยการสราง เว็บไซตปลอมขึ้นมา ลักษณะรวมของการแสดงบทบาทของนักหลอกลวงรักคือการสาน สัมพันธเชิงชูสาวจนกลายเปน “คนรักในอุดมคติ” ดวยการแสดงออกดวยวิธี ตางๆ ดังนี้ การสงขอความทักทาย และใชคาํ พูดทีแ่ สนหวาน เชน Hi dear, Hi honey, สวัสดีที่รัก ทําใหเปาหมายรูส กึ วา “เปนคนสําคัญ” แสดงความเอาใจใส เชน การทักทายตอนเชา การบอกฝนดีกอนนอน การถามถึง ความเปนอยูป ระจําวัน พร่าํ แตบอกรัก สัญญารักวาจะมัน่ คง กับคุณคนเดียว วาดฝนวาจะมาใชชีวิตบั้นปลายรวมกัน หรือ ตองการทําธุรกิจรวมกันที่ประเทศไทย
10
Romance Scam คูมือปองกันพิศวาสอาชญากรรม
แสดงตัววามีลักษณะของ “คนดี” เชน การใชคําพูดและ สํานวนในแงดที จี่ ะสือ่ นัยของการเปนคนทีซ่ อื่ สัตย จริงใจ และ พึง่ พาได รวมถึงยอมรับขอเสียและจุดบกพรองของเปาหมาย ไดทุกอยาง พยายามสานสัมพันธอยางรวบรัด และรวดเร็ว ตั้งแต 2-3 วัน ไปจนกระทั่งการอดทนยอมใชเวลาเพื่อสานสัมพันธ ไปเรือ่ ยๆ จนกวาเปาหมายจะตกหลุมพราง บางครัง้ ยาวนาน ถึง 2 ป มีการสงภาพถายกิจกรรมระหวางวัน วิถีชีวิต ใหเหมือน เปนการสนทนาแบบคูรัก และแสดงใหเห็นวามีตัวตนอยูจริง
5. การสรางสถานการณ สถานการณตางๆ ที่สรางความสงสาร ความเห็นใจ และความหวัง วาจะไดพบกันจะถูกสรางขึ้นเพื่อรองขอเงินจากเปาหมาย (เหยื่อ) อันนําไปสู การสูญเสียทรัพยสิน ดังนี้ มี ป ญ หาทางการเงิ น เร ง ด ว น เช น ค า รั ก ษาพยาบาล คาเลาเรียน ธุรกิจถูกโกง/มีปญ หา เกิดอุบตั เิ หตุ ซือ้ ตัว๋ เครือ่ งบิน/ ทําวีซาเพื่อเดินทางมาพบกัน คาเชาหองพัก เปนตน สงสิ่งของ/ทรัพยสินมาให แตติดปญหาที่กรมศุลกากร สนามบิน หรือสถานีตํารวจ ตองจายเงินคาธรรมเนียมเพื่อ รับสิ่งของ/ทรัพยสินเหลานั้น
ฉบับประชาชน
11
ชักชวนใหรว มลงทุนสรางธุรกิจเพือ่ ใชชวี ติ บัน้ ปลายรวมกัน ขอแตงงาน และสงทรัพยสนิ ของหมัน้ มาใหยงั ประเทศไทย แต ถู ก ยึ ด ทรั พ ย สิ น ต อ งจ า ยค า ธรรมเนี ย มก อ น (แสร ง ว า เปนเจาหนาที่ของรัฐโทรศัพทมาแจงคาธรรมเนียมตางๆ) เกิ ด ป ญ หาฉุ ก เฉิ น ระหว า งการเดิ น ทางมาพบกั น และ ตองการใชเงินดวน เชน ทรัพยสินจํานวนมากที่นํามาถูกยึด กระเปาเงินหาย ถูกกักตัวที่สนามบิน บัตรเครดิตใชงานไมได เปนตน
เทคนิคการร องขอเงินหรือผลประโยชน มี 2 เทคนิค คือ 1. Foot in the door technique (FITD) ตัวอย างเช น ครัง้ แรกนักหลอกลวงรัก จะขอให เป าหมาย (เหยือ่ ) โอนเงินจํานวนไม มากนักโดยมักอ างว าต องใช เงินด วน ขอยืมเงิน บางส วน ซึง่ ถ าเหยือ่ หลงเชือ่ ในครัง้ แรก นักต มตุน ก็จะเริม่ ขอเงินจํานวนมากขึน้ ในครัง้ ต อไป ด วยการอ างสถานการณ อื่นๆ 2. Door in the face technique (DITF) ตัวอย างเช น นักหลอกลวงรักขอให เหยือ่ โอนเงินจํานวน 200,000 บาท เมื่อเป าหมาย (เหยื่อ) ปฏิเสธว าไม มีเงินมากขนาดนั้น เขาก็ลดจํานวนเงินลงเหลือ 30,000 บาท โดยอ างเหตุผลว าได เงินมาบางส วนแล ว และต องการอีกแค บางส วนเท านั้น ซึ่งถ าเป าหมาย (เหยื่อ) ยอมโอนเงินในครั้งแรก ก็จะมีการขอครั้งต อไปเรื่อยๆ หรือบางครั้งนักหลอกลวงรักก็จะหายตัวไปทันที
12
Romance Scam คูมือปองกันพิศวาสอาชญากรรม
6. บรรลุภารกิจทางการเงิน นักหลอกลวงรักจะรองขอใหมีการโอนเงินจาก 3 ชองทางหลักดังนี้ 1. โอนเงินไปบัญชีธนาคารภายในประเทศไทย เปนชองทางที่จะถูก รองขอบอยที่สุดถึง 90% และสวนมากชื่อเจาของบัญชีเปนชื่อคนไทย ซึ่งการ โอนเงินนี้มักเกิดจากกรณีที่ผูรวมขบวนการอางตัววาเปนเจาหนาที่ศุลกากร/ เจาหนาที่สนามบิน/เจาหนาที่สงพัสดุ/เจาหนาที่ของรัฐอื่นๆ โทรศัพทแจง เปาหมาย (เหยื่อ) วา “มีผูสงพัสดุมูลคามหาศาลมาให ตองจายคาธรรมเนียม เพื่อรับพัสดุดังกลาว” และอีกกรณีที่พบไดคือนักตมตุนอางวาเปนบัญชีของ เพื่อน หรือคนกลางที่สามารถสงเงินตอไปยังตางประเทศไดอยางรวดเร็ว ตัง้ แตป พ.ศ. 2560–2561 พบวาธนาคารทีน่ กั หลอกลวงรักมักรองขอใหโอนมาก ที่สุดคือ ธนาคารไทยพาณิชย (SCB) รองลงมาคือ ธนาคารทหารไทย (TMB) ธนาคารกรุงเทพ (BBL) และธนาคารกสิกร (KBank) ตามลําดับ 2. โอนเงินไปตางประเทศ สวนใหญประเทศปลายทางคือ ไนจีเรีย และ มาเลเซีย ผานธนาคาร หรือสถาบันทางการเงิน Western Union ในชองทาง ดังกลาวมักเปนกรณีที่อางวาเกิดเหตุฉุกเฉินระหวางการติดตอธุรกิจ หรือทํา ธุรกิจตางประเทศ 3. มอบเงินดวยตนเอง ดวยเหตุผลวาจะไดพบตัวจริงของคูสนทนา จากออนไลน แตเมือ่ ถึงเวลานัดหมายกันมักไดรบั การปฏิเสธโดยอางเหตุผลวา โดนกักตัวในสนามบินเพราะพกทรัพยสินและเงินสดมาเปนจํานวนมาก จึงให ตัวแทน (เพื่อน นักการทูต เจาหนาที่ศุลกากร) ถือทรัพยสิน/เงินสดมาใหแทน และตองมีการจายเงินเพื่อแลกกับสิ่งของเหลานั้น
ฉบับประชาชน
13
กรณีอื่นที่อาจเปนไปได การถู ก แบล็ ก เมล (Blackmail) เมื่ อ นั ก หลอกลวงรั ก สานสัมพันธรักจนเหยื่ออยูในขั้นตกหลุมรัก และไววางใจ คูสนทนาแลว นักหลอกลวงรักมักชวนใหเหยื่อทํากิจกรรม รักออนไลน ไมวาจะเปนการสงภาพโปเปลือย หรือรวมเพศ ผานชองทางการสื่อสารแบบเห็นหนากัน เชน webcam, skype, video call เปนตน ซึ่งระหวางที่เปาหมาย (เหยื่อ) กําลังทํากิจกรรมรักออนไลนนนั้ จะถูกบันทึกภาพเหลานัน้ ไว และนําภาพเหลานั้นกลับมา Blackmail เพื่อใหเหยื่อโอนเงิน แลกกับการไมปลอยภาพกิจกรรมเหลานัน้ ออกสูโ ลกออนไลน การใหเปาหมาย (เหยือ่ ) เดินทางไปตางประเทศเพือ่ พบกับ นักหลอกลวงรัก ซึ่งเมื่อถึงเวลานัดเปาหมาย (เหยื่อ) จะไมได พบกับบุคคลที่คาดหวังไว แตจะพบกับคนอื่นๆ ที่อางตัว วารูจ กั กับ “คูส นทนารักออนไลน” โดยนักหลอกลวงรักเหลานัน้ จะแสดงบทบาทที่ตางกันออกไปเพื่อหลอกเงินจากเหยื่อ ใหมากที่สุดในขณะที่เหยื่ออยูตางประเทศนั้น
R PanFH SFaP CyFlH » §¯ ˵
+ HOSPITAL
¬¥n´ Ä ¥Æ¡§q §¯£
6FDPPHU Å n§¯ §© ¤¹Ê¯ ²¬¥n´ Ä ¥Æ¡§q §¯£Â ¹Ê¯
9LFWLP ¤¹Ê¯ ²ÂÉ Ä ¥Æ¡§q ·Ê » ¬m© Å m | ´¥ ©¶ª© · £·Â¬ mq ¥ ³ º¥ ¶
¬¥n´ ©´£¬³£ ³ q
¬¥n´ ¬ ´ ´¥ q
6FDPPHU ²Â§¹¯ ¤¹Ê¯ ·Ê c  ¤ n¯ £»§¬m© ³© /LIWVW\H ç²Ä ¬ q¥» ³©Â¯  | ¥² µ ¤¹Ê¯ ·Êì ¯¯ ©m´¯¤´ Æ n ¹  | u ·Ë ´v ç² u¯ ʯ m´ ´ ¶ m¯ Æ© m´¤v
6FDPPHU ¯ ¥³ º ©³ ² » º¤ ³ ¤¹Ê¯Å  ¶ »n¬´©©m´ ¯¤´ £·¥³ à n ¯ Å n µ » ì ©´ ç² ¤¹Ê¯ ¥³© ³ ¥¯ ´ n ¬¥ ¯n´ ©m´¯¤´ £´
9LFWLP  | u ·Ë ´v £³ ²Â c  ¤ n¯£»§ ³©Â¯ ç²¥» ³©Â¯ ì ©´£ ¯ ¬m© ³©Ån ¯¹Ê ÂÉ
9LFWLP ²¥»n¬¸ § ¥³ 6FDPPHU 粧  ¹Ê¯ ©m´ 6FDPPHU ²£´¬¥n´ ¥¯ ¥³© ³ ²¥»n¬¸ ©m´ ¯  | ¬µ ³ ç²£· º m´
6FDPPHU £¹Ê¯£³Ê Å ©m´Â¤¹Ê¯§  ¹Ê¯ ç²Æ©nŠçn© ²Â¥¶Ê£¬¥n´ ¬ ´ ´¥ q ¯ ©´£ m©¤Â§¹¯Â¥m m© ©m´ £· {³ ´Â ·Ê¤© ³  ¶ ¥¹¯§¯ ¤¹Ê¯©m´Ån¥m©£§ º µ º¥ ¶ ³ ´ ¥ · ¯ ©m´ ²£´´Â¤¹Ê¯ à m ɯn´ ©m´ » ³ ³© ¸Ê n¯ Ån¤¹Ê¯ µÂ ¶ £´ ¥² ³ ³©
§¹¯ m¯ ´ ´¥ ¶ m¯
§¹¯ ¤¹Ê¯¥¹¯Â i´£´¤
6FDPPHU §¹¯ m¯ ´ 6RFLDO ³Ê©Æ ·Ê£· »n Å n ´ £´ ·Ê¬º ¥¯ § £´Â | ï ±´ »m
9LFWLP Å n ´ VRFLDO PHGLH ç² ï ±´ »m
9LFWLP Å 6FDPPHU ¤¹Ê¯ ²¥»n¬¸ ¬ ¬´¥ ç²ÂÉ Ã§²Ä¯  ¶ Ån¤¹Ê¯Ä ¤Â¥É© ¥¶ §  ¹Ê¯©m´ 6FDPPHU ²£´´
*
¤¹Ê¯Ä¯  ¶ 6FDPPHU £¹Ê¯Â¤¹Ê¯Ä¯  ¶ Ån ² ¹¯©m´ µ ´ ¬µÂ¥É ¸Ê ´ ¥ · ²Æ n§¹Ê¯ ³Ë ç²Â ¶  ¶Ê£ ¸Ë n©¤ £· m¯ ´ į  ¶ ´ ³ · m´ ¥²Â ª  m Æ ·Â¥·¤ ³ · ¯ Æ ¤ ·Ê » §¯ Ån c ¥¹¯§¯ Ån¯´Â ¶ ¬ £´Ån n©¤ ¯
YLFWLP ¯ ¶ ¬¥É Æ£m¬´£´¥ ¶ m ´ ¥ ·§³ ´ į  ¯· §¤ n ³ 6FDPPHU Æ Ëµ¯· Å §´¤È ¥³Ë §¯ ¥¹¯ ² »
£¹Ê¯§¯ ¤¹Ê¯ ¥³Ë Ã¥ ¬µÂ¥É ² µ ´¥§¯ Æ Â¥¹Ê¯¤È ¤¹Ê¯¬ ¬³¤¥¹¯ ³ Æ n §³ ´ ³Ë É ²´¤ ³©Æ 粴¤¹Ê¯¥´¤ m¯Æ ¥» ¢´ ¥² ¯ ´ ZZZ IUHHSLN FRP
รูหนา...ไมรูใจ SCAMMER 1. ภาพถายโปรไฟล
หน าฉาก
หลังฉาก
โปรไฟลผูชาย - ลักษณะภาพมักเปนคนผิวขาวที่ดูมีเสนห อบอุน ภูมฐิ าน มีฐานะ และมีทา ทางเปนคนดี - อายุประมาณ 40-50 ป - เปนคนอเมริกัน อังกฤษ เยอรมัน หรือแคนาดา จีน สิงคโปร หรือเปนลูกครึ่งไทยกับชาติอื่น
กลุม ‘นักตมตุน’ อาชญากรจากหลายประเทศ เชน ไนจีเรีย กานา มาเลเซีย รัสเซีย สหราชอาณาจักร ตุรกี เปนตน เริ่มจากการขโมยภาพถายบุคคลที่มีลักษณะ ตรงตามทีบ่ รรยายในหนาฉากจากเว็บไซตเครือขาย สังคมออนไลนตางๆ เรียบเรียงคําโปรยแนะนําตนเองใหดูนาสนใจ ดวยการคัดลอกขอความตอๆ กันมาจากอินเทอรเน็ต และกลุมอาชญากรเดียวกัน
โปรไฟลผูหญิง เปาหมาย – ผูชาย - ภาพมี ลั ก ษณะเป น นางแบบหุ น ดี หน า ตาดี นาหลงใหล - อายุไมเกิน 35 ป - เปนคนอเมริกัน โรมาเนีย หรือลูกครึ่งไทยกับ ชาติอื่น
16
RomancRomance Scame Scam คูมือปองกันพิศวาสอาชญากรรม
หน าฉาก
หลังฉาก
เปาหมาย – ผูหญิง - ภาพถายดูมอี ายุ แตงกายดี ดูมฐี านะ และนาเชือ่ ถือ - เปนคนไทย เวียดนาม โปรไฟลเพศทางเลือก - มีลักษณะคลายนายแบบหุนดี แตงกายดี นักตุม ตุน ‘หลอกลวงรัก’ เปนอาชีพหนึง่ ในไนจีเรีย 2. การแนะนํ า ตั ว เอง โปรไฟลผูชาย อาชีพ การงานและ - มีอาชีพทหาร วิศวกร นักธุรกิจ (โดยเฉพาะเกีย่ วกับ ที่ทําเงินไดอยางมหาศาล ซึ่งผูที่จะเปนนักตมตุน ตองมีทักษะดังนี้ สถานะทางสังคม น้ํามัน ปโตรเลียม) แพทย หรือเจาหนาที่รัฐ - สถานภาพโสด หรือภรรยาเสียชีวิตแลว - ทั ก ษะทางคอมพิ ว เตอร และการติ ด ต อ - อยากมีชีวิตรักที่สมบูรณ ตามหารักแท สื่อสารบนโลกออนไลน - สามารถสรางโปรไฟลปลอมได โปรไฟลผูหญิง - ทักษะทางสังคมทีใ่ ชพดู คุยกับเหยือ่ ใหราบรืน่ เปาหมาย – ผูชาย องค กรอาชญากรรมดังกลาวแบงไดเปน 3 กลุม - มีอาชีพทหาร พยาบาล ครู พนักงาน ดังนี้ - สถานภาพโสด หรือ หยาราง 1. ทํางานคนเดียว (พบคอนขางนอย) - อยากมีคูแท ที่เขาใจและดูแลกันและกัน 2. ทําเปนกลุมเล็ก เปาหมาย – ผูหญิง 3. ทําเปนเครือขายใหญ (แบงหนาทีก่ ารทํางาน - สถานภาพแมหมาย ทีเ่ คยมีสามีเปนคนไทย หรือ อยางชัดเจน สามารถเลื่อนขั้นไปตําแหนง ฝรั่งที่ทิ้งมรดกไวมหาศาล
ฉบับประชาชน 17
หน าฉาก โปรไฟลเพศทางเลือก - มีอาชีพดีไซเนอร แพทย นักธุรกิจ 3. การสรางความเชือ่ มัน่ ความเอาใจอยางสม่าํ เสมอของคูส นทนาทีส่ ราง และความไวเนือ้ เชือ่ ใจ ความผูกพันฉันชูสาวอยางรวดเร็ว บางคนใชเวลา เพียง 2 สัปดาห บางคนนานหลายเดือน หรือ ยาวนานเปนป ดังเชน - ขอความแสนหวานทีถ่ กู สงมาอยางสม่าํ เสมอ เชน sweetheart, honey, my love, good night เปนตน - ความเอาใจใส ความเป น ห ว งเป น ใยทุ ก สถานการณ - แสดงตัววาเปน “คนดี” - คํ า กล า วอ า งว า อยากมี รั ก มั่ น คง ร ว มกั น สรางฝน และใชบั้นปลายชีวิตรวมกัน - บางครั้งมีการสงรูปภาพกิจวัตรในแตละวัน มักเปนกิจกรรมที่มีลักษณะของ ‘กิจกรรม คนรวย’ เชน ขับรถหรู ใชสิ่งของแบรนดเนม เขาฟตเนส
หลังฉาก อื่นๆ ได มีการแขงขันเพื่อใหไดรับสวัสดิการ ที่ดีในการใชชีวิต) การกระทําในขั้นนี้มีการแบบแผนมาแลวระดับ หนึ่ง เนื่องจากหนาที่หลักของนักตมตุน คือ การ สงขอความใหเปนกิจวัตร การรอคอย และการสราง ความไววางใจ การสรางความสัมพันธแบบซาบซึ้ง ถูกนํามาใชในขั้นตอนนี้เพื่อใหเปาหมาย (เหยื่อ) เชือ่ วาคูส นทนาเปนคนดี ไววางใจได และมีทรัพยสนิ จริง ซึ่งจะนําไปสูการชักจูง และโนมนาวใจไดงาย ยิ่งขึ้น ทั้งนี้ปฏิบัติการในขั้นนี้มักเกิดจากการเรียนรู จากโปรไฟล และสิง่ ตางๆ ทีเ่ ปาหมาย (เหยือ่ ) ไดแชร และโพสตลงไปในเครือขายสังคมออนไลน สิง่ เหลานัน้ จะเปนประโยชนอยางยิ่งสําหรับนักตมตุนที่จะใช ในการพิชิตใจเปาหมาย (เหยื่อ) กลวิธี และเทคนิคตางๆ ทีเ่ หลานักตมตุน ใชแลว ไดผลลัพธดีจะถูกถายทอดและสอนใหแกรุนสูรุน ไปเรื่อยๆ
18
RomancRomance Scame Scam คูมือปองกันพิศวาสอาชญากรรม
หน าฉาก
หลังฉาก
- บางครัง้ มีการสงสิง่ ของให เชน ตุก ตา ดอกไม พรอมกับการดขอความหวานซึง้ ทีพ่ ร่าํ บอกรัก - บางครั้งมีการพูดคุยทางโทรศัพท 4. การสรางสถานการณ จากความสั ม พั น ธ ที่ ห อมหวานขยั บ เข า สู ตางๆ เพื่อหลอกเอา ‘การพิสูจนรักแท’ ดวยการรองขอใหโอนเงิน หรือ จายเงิน เรือ่ งราวสถานการณทค่ี สู นทนาไดพร่าํ บอก ทรัพยสิน เพื่อใชเปนเหตุผลในการขอทรัพยสินถูกใชบอยครั้ง ดังนี้ - มีปญหาทางการเงินเรงดวน เชน คารักษา พยาบาล คาเลาเรียน ธุรกิจถูกโกง/มีปญหา เกิดอุบัติเหตุ ซื้อตั๋วเครื่องบิน/ทําวีซาเพื่อ เดินทางมาพบกัน คาเชาหองพัก เปนตน - ชักชวนใหรวมลงทุนสรางธุรกิจ - ส ง สิ่ ง ของ/ทรั พ ย สิ น มาให แต ติ ด ป ญ หา ที่กรมศุลกากร สนามบิน หรือสถานีตํารวจ ตองจายเงินคาธรรมเนียมเพื่อรับสิ่งของ - ขอแตงงาน และสงทรัพยสินของหมั้นมาให ยังประเทศไทย แตถูกยึดทรัพยสินตองจาย
ในวงการอาชญากรรมนี้ ‘การทํายอด’ หรือ ‘การปนยอด’ เปนแรงจูงใจสําคัญของนักตมตุน เพื่อใหไดรับสวัสดิการที่ดี (ไดเสื้อผาใหม หองพัก ในโรงแรม และดื่มไวนสุดหรูใน “VVIP” คลับ) และ เลื่อนตําแหนงงาน ดังนั้นหากไดรับเงินโอนจาก เหยือ่ มากเทาใดยิง่ เปนสิง่ ทีด่ มี ากเทานัน้ เชน เปาหมาย ทั่วไปตองเงินอยางนอย 2-3 ครั้งตอสัปดาห หรือ แตละเดือนตองไดเงิน 1,000 ดอลลาร เทคนิคที่ถูกนําไปใชใน ‘การพิสูจนรักแท’ มี 2 เทคนิค คือ 1. Foot in the door technique (FITD) เปนการ รองขอเงินจํานวนนอยๆ ไดถารับเงินครั้ง แรกแลว จะเพิ่มจํานวนเงินขึ้นเรื่อยๆ ดวย ขออางตางๆ
ฉบับประชาชน 19
หน าฉาก คาธรรมเนียมกอน (แสรงวาเปนเจาหนาที่ ของรัฐโทรศัพทมาแจงคาธรรมเนียมตางๆ) - เกิ ด ป ญ หาฉุ ก เฉิ น ระหว า งการเดิ น ทางมา พบกันและตองการใชเงินดวน เชน ทรัพยสนิ จํานวนมากที่นํามาถูกยึด กระเปาเงินหาย ถูกกักตัวที่สนามบิน บัตรเครดิตใชงานไมได เปนตน สถานการณ ต า งๆ เหล า นี้ มั ก มาพร อ มกั บ ภาพถ า ยที่ ว า เกิ ด เหตุ ก ารณ นั้ น ขึ้ น จริ ง รวมทั้ ง ภาพถ า ยทรั พ ย สิ น ต า งๆ เพื่ อ แสดงว า คนนั้ น มีทรัพยสินที่กลาวอางอยูจริง 5. ความสําเร็ จของนัก ตมตุน
หลังฉาก 2. Door in the face technique (DITF) เปนการ รองขอเงินจํานวนมากแบบสุดโตงในครัง้ แรก เมื่อเหยื่อปฏิเสธวาไมมีเงินจํานวนนั้น จึง คอยๆ จํานวนลงตามความเปนไปไดของ เหยื่อแตละคน
เบื้ อ งหลั ง กระบวนการรั บ เงิ น นั้ น เป น ไปได การรองขอเงินนั้นเปนไปได 3 วิธีการ ดังนี้ 1. การโอนเงินไปตางประเทศ สวนใหญประเทศ 2 แนวทางหลัก ปลายทางคือ ไนจีเรีย และมาเลเซีย 1. นักตมตุน ทํางานคนเดียว มักจะใหโอน 2. การโอนเงินไปบัญชีธนาคารภายในประเทศ ไปยังตางประเทศดวยการสงภาพถายเปน หลั ก ฐานของการมี ตั ว ตน มี ท รั พ ย สิ น ไทย ซึง่ หลายครัง้ เจาของบัญชีเปนชือ่ คนไทย ตางๆ อาจใชการปลอมแปลงเอกสารใบเสร็จ 3. การมอบเงินดวยตนเอง ดวยเหตุผลวาจะได ตางๆ ดวย พบตัวจริงของคูส นทนาจากออนไลน แตเมือ่
20
RomancRomance Scame Scam คูมือปองกันพิศวาสอาชญากรรม
หน าฉาก ถึงเวลานัดหมายกันมักไดรบั การปฏิเสธโดย อางเหตุผลวาโดนกักตัวในสนามบินเพราะ พกทรัพยสินและเงินสดมาเปนจํานวนมาก จึงใหตัวแทน (เพื่อน นักการทูต เจาหนาที่ ศุลกากร) ถือทรัพยสิน/เงินสดมาใหแทน และตองมีการจายเงินเพื่อแลกกับสิ่งของ เหลานั้น
หลังฉาก 2. นั ก ต ม ตุ น ที่ เ ป น องค ก ร/เครื อ ข า ย มั ก ใช วิธีการแสดงบทบาทสมมุติหลายบทบาท จากเหลานักตมตุนในองคกร เชน การอาง ตนวาเปนเพื่อน เจาหนาที่รัฐ นักการทูต หรือบุคคลอื่นๆ โดยคนนั้นอาจเปนชาว ต า งชาติ หรื อ คนไทยก็ ไ ด ไ ม มี แ บบแผน ที่ชัดเจน คนเหลานั้นมีหนาที่รับเงินที่ถูก โอนมา หรือบางครัง้ ตองเปนผูเ จรจาตอรอง เพื่อใหเปาหมาย (เหยื่อ) เชื่อวาสถานการณ ที่นักตมตุนคนหลักไดสรางไวเปนเรื่องจริง ซึง่ ทีพ่ บไดบอ ยครัง้ คือการอางวาเปนเจาหนาที่ ศุลกากร แจงวาพัสดุที่สงมาเปนมีมูลคามหาศาล ตองจายคาธรรมเนียมเพื่อรับพัสดุนั้น
ชองทาง / หนวยงานในการใหความชวยเหลือ กรณี Romance Scam หน วยงาน
ช องทางติดต อ
ศู น ย ป ราบปรามอาชญากรรมทาง ชั้น 1 อาคาร 1 สํานักงานตํารวจแหงชาติ เทคโนโลยี ส ารสนเทศ สํ า นั ก งาน ถนนพระรามที่ 1 แขวงวังใหมเขตปทุมวัน ตํารวจแหงชาติ (ศปอส.ตร.) กรุงเทพฯ 10330 โทรศัพท 02-252-7883-4 โทรสาร 02-252-7881-2 สายดวน 1155 กองบังคับการปราบปรามการกระทํา ศู น ย ร าชการเฉลิ ม พระเกี ย รติ 80 พรรษา ความผิ ด เกี่ ย วกั บ อาชญากรรมทาง อาคาร B ชั้น 4 ถนนแจงวัฒนะ เขตหลักสี่ กรุงเทพฯ 10210 เทคโนโลยี (บก.ปอท.) (TCSD) โทรศัพท : 02-142-2556 โทรสาร : 02-142-2557 E-mail : tcsdstaff@police.go.th กองคดี เ ทคโนโลยี แ ละสารสนเทศ 128 ถนนแจงวัฒนะ แขวงทุง สองหอง เขตหลักสี่ กรมสอบสวนคดีพิเศษ กรุงเทพฯ 10210 โทรศัพท : 0-2831-9888 โทรสาร : 0-2975-9888 E-mail : dsi@dsi.go.th ศูนยรบั เรือ่ งรองเรียนปญหาออนไลน E-mail : 1212@mict.go.th (Online Complaint Center: OCC) สายดวน 1212 สถานีตํารวจทองที่เกิดเหตุ สถานีตํารวจนครบาล หรือ สถานีตํารวจภูธร
ขัน้ ตอนการแจงความ เกีย่ วกับคดี Romance Scam
1
ให ผ ูเ สี ย หาย เตรี ย มเอกสารส ว นตั ว เช น สําเนาบัตรประจําตัวประชาชน หรือ หนังสือเดินทาง
กรณีที่เสียหายต อชื่อเสียง โดยเตรียม หลั ก ฐาน เช น ปริ๊ น ต เ อกสารหน า จอ หน าเว็บไซต หน าโปรแกรมไลน โปรแกรม เฟซบุ ก หรื อ หน า เพจ ที่ พ บการกระทํ า ความผิด
3
2
กรณีทเี่ สียหายต อทรัพย ให เตรียมหลัก ฐาน เช น หลักฐานการโอนเงิน หน าจอหรือ รูปของบัญชีธนาคารของผูร บั โอน โดยปริน๊ ต เอกสารออกมาจากระบบคอมพิ ว เตอร ให เรียบร อย
ฉบับประชาชน
23
4 สามารถร องทุกข ได ที่ 1. กองบั ง คั บ การปราบปรามการกระทํ า ความผิ ด เกี่ ย วกั บ อาชญากรรม ทางเทคโนโลยี (บก.ปอท.) 2. ศูนย ปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยีสารสนเทศ สํานักงานตํารวจ แห งชาติ (ศปอส.ตร.) 3. กรมสอบสวนคดี พิ เ ศษ (DSI) สามารถติ ด ต อ ด ว ยตนเอง หรื อ ติ ด ต อ ผ านเว็บไซต www.dsi.go.th และติดต อผ าน Call Center 1202 *ติดต อผ านศูนย ปฏิบัติการคดีพิเศษทั้ง 10 เขต สามารถแจ งความได ที่ • สถานีตํารวจท องที่เกิดเหตุ • สถานีตํารวจนครบาล • สถานีตํารวจภูธร *รูปภาพประกอบจาก: www.freepik.com
คุณโชวสิ่งใดในอินเทอรเน็ต สิ่งที่เผยนำมาซึ่งความเสี่ยง 9 สิ่งสําคัญ ที่ผูดูแลระบบ/ผูบังคับใชกฎหมายควรเตือนประชาชน หรือผูใชระบบใหระวังการใชขอมูลเหลานี้บนโลกอินเทอรเน็ต 1. การใชชื่อเต็ม 2. สถานะความสัมพันธ 3. รสนิยมทางเพศ 4. ID ในโปรแกรมสนทนา 5. ที่อยูจดหมายอิเล็กทรอนิกส (e-mail address) 6. ทีอ่ ยูอ อนไลนของบริการอืน่ ๆ ในเครือขายสังคมออนไลน หรือบล็อก 7. สิ่งที่สนใจ หรือกิจกรรมที่ชื่นชอบ 8. รูปภาพของตัวเอง 9. วิดโี อของตัวเอง
*รูปภาพประกอบจาก: www.freepik.com