พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
บรรณาธิการ : ไพยนต์ กาสี น.ธ.เอก, ป.ธ. ๖, พธ.บ., น.บ. ออกแบบปก : อนุชิต คำ�ซองเมือง รูปเล่ม : เสาวณีย์ เที่ยงตรง ภาพประกอบ : เทิดเกียรติ ปลูกปานย้อย พิมพ์ข้อมูล : ธนวรรณ ขันแข็ง พิสูจน์อักษร : มานิตย์ กองษา
คำ�นำ� บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด ได้เพียรเพือ่ พุทธศาสน์ โดยสืบสานงานนีม้ าจากบุรพการีดว้ ยศรัทธา จาคะ วิริยะ และกตัญญูกตเวที เป็นที่น่าชื่นชมยิ่ง กิจการของ บริษัทฯ มิได้มุ่งเรื่องธุรกิจแต่เพียงอย่างเดียว แต่มุ่งความรุ่งเรือง ไพบูลย์แห่งพระพุทธศาสนาเป็นหลัก ซึ่งนับว่าหาได้ยาก ข้าพเจ้ามีความผูกพันด้านการประกาศพระศาสนากับบริษัท และสำ�นักพิมพ์แห่งนีม้ าเป็นเวลานานพอสมควร ได้เห็นความเจริญ ก้าวหน้าอันเกิดจากการทุ่มเท เสียสละ ของผู้บริหารและเจ้าหน้าที่ ทุกๆ ฝ่าย บันดาลให้สถานภาพทุกๆ ด้านของบริษัทฯ เป็นหลักฐาน มั่นคง ทั้งเป็นพลังส่งเสริมให้... - พุทธศาสน์ยืนยง - พระสงฆ์ ยืนหยัด - พุทธดำ�รัสยืนยาว - ประชาชาวเป็นสุข กิจกรรมที่บริษัทและสำ�นักพิมพ์ได้ดำ�เนินการเป็นลำ�ดับมา ด้วยการส่งเสริมสนับสนุนด้านการเผยแผ่ธรรมทุกๆ รูปแบบ ทั้ง ทางเอกสาร (หนังสือ) สื่อ (วิทยุ) และอื่นๆ ล้วนเป็นการให้ แสงสว่างทางชีวิตที่ถูกต้องดีงามทั้งสิ้น
ธรรมะที่ ข้ า พเจ้ า ได้ ป ระพั น ธ์ แ ละบรรยายไว้ ใ นที่ ต่ า งๆ จำ�นวนหลากหลาย ได้เลือกสรรและมอบหมายให้บริษทั ฯ ดำ�เนินการ จัดพิมพ์ออกเผยแผ่ให้แพร่หลายชุดนี้ ให้ชอ่ื ว่า “ธรรมะสปอตไลต์” มีความหมายว่า “สว่างตาด้วยแสงไฟ สว่างใจด้วยแสงธรรม” โดย ทีช่ าวพุทธนับว่าโชคดีทส่ี ดุ ทีเ่ รามี “พระพุทธ..เป็นผูน้ �ำ , มีพระธรรม.. เป็นแผนที่, มีพระสงฆ์..เป็นผู้ชี้” ท่านทั้งหลาย หากเห็นคุณค่าสารธรรมชุดนี้และต้องการ ให้ “เลีย่ งเชียง” มีลมหายใจเพือ่ รับใช้ทกุ ท่านและพระศาสนาต่อไป อย่าลืมอุดหนุนด้วยละกัน..!
(พระราชธรรมวาที) วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร เชิงสะพานพุทธฯ ธนบุรี กทม. โทร. ๐๘๑-๘๓๔-๖๐๖๒ โทรสาร ๐๒-๔๖๕-๙๘๔๔
สารบัญ ๕ ๒๕
บ่วงชีวิต แม่ ความรักที่ปราศจากเอดส์ ยาใจ สูตรชีวิต พระคล้องใจ งานชีวิต-ธรรมะเพื่อความก้าวหน้า คนดี อุบายให้ได้สุข มองให้ถูกมุม อานุภาพความดี ศาสตร์นักบริหาร-งานนักปกครอง ธรรมะยุคโลกาภิวัตน์ ทิศทางชาวพุทธ รักลูกให้ถูกวิธี
๕๓ ๘๘ ๑๓๕
๑๗๕ ๒๔๓ ๓๓๘
๑๓ ๓๘
๖๙ ๑๑๑
๑๖๓ ๒๑๑ ๓๐๖
๑
บ่วงชีวติ
อันธรรมดาชีวิตของคนเรานั้น ไม่มีใครที่ปราศจาก “บ่วง” หรือ “ห่วง” อันได้แก่พันธะที่ผูกพัน มีมากก็กังวลมาก มีน้อย ก็กงั วลน้อย ปกติเมือ่ มีชวี ติ ก็มกี ารเคลือ่ นไหว มีจติ ใจก็มกี ารครุน่ คิด มีสิ่งยึดติดก็ทำ�ให้หมดอิสระ เพราะฉะนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงได้ ตรัสเตือนให้ดำ�เนินชีวิตด้วยสติปัญญา อันสตินั้นเป็นตัวเตือน คือ ฉุกคิดสะกิดให้รู้ ส่วนปัญญาความรูเ้ ท่าทันเป็นตัวตัด คือตัดอารมณ์ รัก โกรธ โลภ หลงต่างๆ เมื่อมีสติก็เหมือนมีสัญญาณคอยเตือน อยู่ตลอดเวลา ดุจรถหรือเครื่องบิน ยามมีสิ่งใดผิดปกติก็จะมี แสดง ณ หอพระมณเทียรธรรม วัดพระศรีรตั นศาสดาราม พระบรมมหาราชวัง วันที่ ๗ กุมภาพันธ์ ๒๕๓๔ เวลา ๐๙.๐๐ น. ๑
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
สัญญาณเสียงหรือไฟเป็นเครื่องเตือนให้รู้ว่ามีความผิดปกติเกิดขึ้น แม้แต่ไฟฟ้ายังต้องมีระบบเตือน - ตัด ที่เรียกว่า “เซฟ ที คัท” ตัดก่อนตาย คนเราก็ควรจะมีระบบเตือน - ตัด บ้าง เรียกว่า “เซฟ ที ฮาร์ต” ตัดก่อนพลาด หรือตัดก่อนช็อค ฉะนั้น สติจึง เป็นเรื่องสำ�คัญ ดังท่านกล่าวว่า “ถ้าสติมาปัญญาจะเกิด ถ้าสติ เตลิดจะเกิดปัญหา” สติ สพฺพตฺถ ปตฺถิยา สติจ�ำ ปรารถนาในที่ ทั้งปวง แต่หากพลาดเพราะขาดสติ ก็ต้องใช้ขั้นที่สองคือปัญญา การที่เราจะไม่ถลำ�พลาดนอกจากมีสติปัญญา จะต้องมีสมาธิคือ ความมั่นคงของจิต คนที่มีสมาธิจิตจะมั่นคง ไม่หวั่นไหว เรียกว่า “ยิ้มได้เมื่อภัยมา ไม่โสกาเมื่อทุกข์มี” ระวังอย่าให้เป็นสมาแทะ คือวอกแวก หวั่นไหว ฟุง้ ซ่าน พล่านไปพล่านมา เพราะเหตุนี้ คนที่มีสติ มีปัญญา มีสมาธิ จะสามารถดำ�เนิน ชีวิตด้วยความสงบสุข มากกว่าคนที่ขาดคุณธรรมดังกล่าว บางราย อาการหนักเข้าลักษณะ “วัดก็เข้า เหล้าก็กิน ศีลก็ถือ มือก็ฆ่า บุญ ก็ทำ� กรรมก็สร้าง” สุดท้ายเอาดีไม่ได้สักอย่าง อนึ่งตัวตนคนเรานั้น ท่านแบ่งเป็น ๒ ส่วน คือ กายกับใจ ในส่วนกายนั้นปัญหาน้อย แต่ จิตใจปัญหามาก เพราะ “ใจเป็นนาย กายเป็นบ่าว” ยามใดที่จิตถูก กระทบหรือมีปัญหา กายก็พลอยถูกกระทบไปด้วย ดังได้กล่าวไว้ แต่ต้นว่า ทุกชีวิตเกิดมามีบ่วง สุดแต่ใครจะมีมากหรือน้อย บ่วงที่ คอยคล้องให้คนเราต้องวนเวียนอยู่ในวัฏสงสาร หมุนคว้างไปตาม แรงเหวีย่ งแห่งกิเลส กรรม วิบาก การเวียนว่ายตายเกิด ไปนิพพาน กันไม่ได้ก็มีอยู่ ๓ บ่วง คือ... ๑. ปุตฺโต คีเว - บุตรเป็นบ่วงผูกคอ ๒. ธนํ ปาเท - ทรัพย์เป็นบ่วงล่ามเท้า 6
บ่วงชีวิต
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
๓. ภริยา หตฺเถ - ท่านผูกเป็นโคลงเอาไว้ว่า...
ภริยา - สามี เป็นบ่วงผูกมือ
บุตร เป็นบ่วงเกี้ยว ทรัพย์ เป็นบาทาคลอ ภริยา เป็นเยี่ยงอย่างปอ สามบ่วงนี้ ใครพ้นได้
พันคอ ล่ามเท้า ผูกมัด มือนา จึ่งพ้น สงสาร
เจ้าชายสิทธัตถะ ก่อนแต่จะตรัสรูเ้ ป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ก็ทรงเบือ่ หน่ายบ่วงทัง้ หลายเหล่านี้ เห็นทุกสิง่ ทุกอย่างไม่นา่ อภิรมย์ เป็นอนิจจัง ไม่ยั่งยืน เป็นสุขจอมปลอม มีพบ มีพราก มีจาก มีจร จึงหาทางสละสลัดสุขจอมปลอมนั้นเสีย เข้าลักษณะว่า... สุขจับสุขจูบสุขลูบสุขโลม สุขเชยสุขชมก็สุขชั่วค่�ำ เช้า เหมือนเกิดทุกข์ยามคันเราก็หนั มาเกา มันก็พอทุเลาไปได้ชั่วเวลา อยากจะสุขสนิทเราต้องคิดสลัด หาทางกำ�จัดตัดเจ้าบ่วงตัณหา ฯ ฉะนัน้ ตราบใดทีย่ งั ตัดบ่วงไม่ขาด การแสวงหานิพพานก็ไร้ผล เพราะจิตต้องถูกกระตุกจากสิ่งที่ผูกพัน ไม่ว่าจะเป็นคนรัก ของรัก คู่รัก ยามพลัดพรากก็เฝ้าโสกาอาลัย ดังที่พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ ตรัสไว้ว่า... ปิยโต ชายเต โสโก แปลว่า ความโศกย่อมเกิดแต่คน และของที่ตนรัก ปิยโต ชายเต ภยํ แปลว่า ความหวาดกลัวย่อมเกิด แต่คนและของที่ตนรัก
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
7
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
ปิยโต วิปฺปมุตฺตสฺส แปลว่า เมื่อสละสลัดตัดความรัก ออกเสียได้ นตฺถิ โสโก กุโต ภยํ แปลว่า ความโศกและความหวาด กลัวจักมีแต่ที่ไหน สรุปได้ว่า “มีรักที่ไหน มีทุกข์ที่นั่น..!” ท่านเจ้าคุณพระธรรมโกศาจารย์ หรือหลวงพ่อพุทธทาส กล่าวไว้ว่า ทุกสิ่งทุกอย่างเป็นสภาพที่ “ไม่น่าเอา - ไม่น่าเป็น” คือ มันเอาไม่ได้ เป็นไม่ได้ เป็นของสมมติทั้งนั้น ที่ว่า “ของเราๆ” ล้วน แต่มาตู่เอาเองทั้งสิ้น เพราะเหตุนี้ จึงมีพุทธดำ�รัสตรัสรับรองว่า สพฺเพ ธมฺมา นาลํ อภินเิ วสาย สิง่ ทัง้ หลายทัง้ ปวงไม่ควรยึดมัน่ ถือมั่น ต้องรู้จักปลงและปล่อยวาง แบก - ต้องรู้จักปลง ถือ - ต้องรู้จักวาง ยึด - ต้องรู้จักปล่อย กำ� - ต้องรู้จักแบ... เพราะถ้ากำ�แล้วไม่แบจะไม่แลเห็นกรรม ! สมเด็จพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้า ก่อนแต่จะเสด็จ ดับขันธปรินพิ พานได้มพี ทุ ธดำ�รัสตรัสสัง่ เป็นครัง้ สุดท้ายว่า หนฺททานิ ภิกฺขเว อามนฺตยามิ โว วยธมฺมา สงฺขารา อปฺปมาเทน สมฺปาเทถ๒ แปลว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เราขอเตือนเธอทั้งหลาย เป็นครั้งสุดท้ายว่า สังขารทั้งหลายไม่เที่ยง ย่อมเสื่อมสิ้นไปเป็น ที. มหา. ๑๐/๑๔๓/๑๘๐ สฺยา, ที. มหา. ๑๐/๒๑๘/๑๓๕ มจร, ที.มหา. ๑๐/๒๑๘/๑๘๑ สงฺคีติ ๒
8
บ่วงชีวิต
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
ธรรมดา เธอทั้งหลายจงตั้งอยู่ในความไม่ประมาทเถิด” คำ�ว่า ไม่ประมาท คือตรัสให้รู้จักเตรียมพร้อมซ้อมตายและซ้อมใจเอาไว้ ด้วยการรีบบำ�เพ็ญเพียรเพื่อความสิ้นไปแห่งอาสวะกิเลส “เกิดเป็น คนต้องสร้างตนให้มีดี เกิดมาทั้งทีต้องสร้างดีให้ติดตน” ความดีมี ทุกโอกาส ความประมาทจะทำ�ให้พลาดจากความดี ความดีไม่มีขาย ใครอยากได้ต้องทำ�เอง ! อนึ่ง ชีวิตที่ไม่ประมาทไม่พลาดจากความดี ต้องเป็นชีวิตที่ รู้ก้าว รู้เกาะ รู้เก็บ เป็น ๓ ก. ด้วยกัน รู้ก้าว - คือ รู้ก้าวหน้า รู้เหตุท�ำ ให้ก้าวหน้า รู้ถึงวันที่จะ ก้าวไปข้างหน้า เพื่ออนาคตที่ดีงาม รู้เกาะ - คือ จะก้าวไปข้างหน้าต้องหาที่เกาะ มีที่เกาะ คือมีทย่ี ดึ มีผคู้ �ำ้ คือธรรมะ เป็นเครือ่ งยึดเหนีย่ ว และเป็นหลักประกัน รู้เก็บ - คือ รู้จักเก็บหอมรอมริบทรัพย์สิน เก็บความดี ไม่ทำ�ลายความดี ตลอดถึงทรัพย์สินต้นทุน ปลูกต้นไม้ต้องรอให้ผลิดอกออกผล อย่าด่วนไปถอนราก ถอนโคนหรือหักก้านรานกิง่ ในทางพระพุทธศาสนาพระพุทธเจ้าทรง สอนให้รู้จักสร้างที่พึ่ง สร้างขุมทรัพย์ให้แก่ชีวิต ที่พึ่งหรือขุมทรัพย์ ที่ควรสร้างมี ๔ ขุม ด้วยกัน คือ... ๑. ถาวรนิธิ - ขุมทรัพย์ติดที่ ได้แก่ อสังหาริมทรัพย์ เช่น ที่ดิน เรือกสวนไร่นา ต้นไม้ ที่ไม่สามารถเคลื่อนย้ายได้ ๒. ชังฆมนิธิ - ขุมทรัพย์เคลื่อนที่ ได้แก่ สังหาริมทรัพย์ คือ ทรัพย์สินที่เคลื่อนที่ได้ เช่น ญาติมิตร พี่น้อง บริวาร สหาย ยานพาหนะ และสัตว์เลี้ยงต่างๆ
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
9
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
๓. อังคสมนิธิ - ขุมทรัพย์ติดตัว ได้แก่ วิชา ปัญญา ความรู้สำ�หรับประกอบอาชีพ ดำ�เนินชีวิต แก้ปัญหาชีวิต เป็นสิ่งที่ ใครจะพรากหรือขโมยไปไม่ได้ เป็นสมบัติติดอยู่เฉพาะตัว ๔. อนุคามิกนิธิ - ขุมทรัพย์ตามตัว ได้แก่ บุญกุศลคุณ ความดีที่ตนได้สั่งสมไว้ ทรัพย์ขุมนี้เป็น ฉายา ว อนุปายินี คือ เงาที่ ฺ านิ คอยติดตามตนไปทุกหนแห่ง พระพุทธเจ้าตรัสรับรองไว้วา่ ปุญ ปรโลกสฺมึ ปติฏฺา โหนฺติ ปาณินํ แปลว่า บุญเป็นที่พึ่งของ สัตว์ทั้งหลายทั้งในโลกนี้และโลกหน้า บุญมีสภาพตรงข้ามกับบาป เมื่อยามให้ผล เพราะบาปตามไปเหยียบย่ำ�ซ้ำ�เติม มีผลเป็นทุกข์ ส่วนบุญตามไปสนับสนุนส่งเสริม มีผลเป็นสุข
วิธีสร้างที่พึ่ง อุ บ ายสำ � หรั บ สร้ า งขุ ม ทรั พ ย์ ห รื อ ที่ พึ่ ง ที่ จ ะติ ด ตามตนไป ทุกหนแห่ง มี ๔ วิธี ซึ่ง พระเดชพระคุณพระพุทธวรญาณ (มงคล วิโรจโนมหาเถระ) วัดประยุรวงศาวาส อุปัชฌาย์ของอาตมา ท่านได้แสดงไว้จับใจให้ข้อคิดดีมาก ขออัญเชิญมาถ่ายทอดสู่ท่าน ทั้งหลาย เพื่อสดับศึกษา ณ ที่นี้ ดังนี้... ๑. รักษาหน้าที่ให้เคร่งครัด ๒. ตัดอาลัย ๓. ไร้กังวล 10
บ่วงชีวิต
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
๔. สนใจธรรม รักษาหน้าทีใ่ ห้เคร่งครัด - มีหน้าทีเ่ ป็นอะไร เป็นพ่อ เป็นแม่ เป็นบุตร-ธิดา หรืออุบาสกอุบาสิกา ก็ตง้ั ใจปฏิบตั หิ น้าทีใ่ ห้ดี ให้ซอ่ื สัตย์ สุจริต หน้าที่จะได้ไม่บันดาลทุกข์ภัยให้โทษแก่ตนและคนรอบข้าง ตัดอาลัย - อย่าเป็นปลิง ทาก หรือตุ๊กแก ต้องวางลง ปลงตกในสมบัติ สังขาร เกิด แล้วมีแก่ มีเจ็บ มีตาย เป็นของ ธรรมดา จะแก่ เจ็บ หรือตาย เฉพาะเราเท่านั้นก็หาไม่ ไร้กังวล - อย่ามัวห่วงลูกหลาน “อย่ารักผู้อื่นยิ่งกว่าตัว อย่ารักเหายิ่งกว่าหัว” ต้องรักตนเองให้ยิ่งกว่าผู้อื่น ต้องรักหัวให้ ยิง่ กว่าเหา ทีพ่ ง่ึ ของเราคือบุญทีไ่ ด้สร้างสมอบรมไว้ ต้องหมัน่ เพิม่ พูน อย่าลืมว่า “เงินทองจะส่งเราได้แค่เตียงโรงพยาบาล ลูกหลานจะ ส่งเราได้เพียงเชิงตะกอน” ถึงนั้นแล้วพ่อก็พ่อเถอะ แม่ก็แม่เถอะ ตัวใครตัวมันฉันไม่ไปด้วย แม้แต่คนรักที่รักนักรักหนา เมื่ออีกฝ่าย มรณาไม่ช้าก็หมดอาลัย ดังความในแหล่เทศน์ตอนหนึ่งว่า... เมือ่ ยามรักกันข้าวมันปลาใหม่ มันน่าชื่นใจจริงหนอทูนหัว แต่พอล้มตายกลับพากันกลัว เกรงเมียเกรงผัวจะฟื้นคืนมา คิดดูน่าขันเราท่านย่อมทราบ แต่ไม่เห็นเข็ดหลาบกันบ้างเลยพับผ่า ความจริงประจำ�มีอยู่ตำ�ตา ไม่เห็นระอากันเสียบ้างเลย ฯ การทีจ่ ะไร้กงั วลจริงๆ ต้อง “ตัด” และต้อง “เตรียม” ตัวไว้ อย่าคิดรอลูกหลานว่าตายแล้วเขาคงจะกรวดน้ำ�ไปให้ ซึ่งไม่แน่นัก ขึ้นอยู่กับสติปัญญาและสามัญสำ�นึกของลูกหลานแต่ละคน ดังบท นิพนธ์ที่ว่า...
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
11
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
หากปะลูกหลานดีที่เขามีปัญญา ไม่ลืมคุณาพ่อแม่มีพระคุณ ก็บุญของผีที่มีลูกหลาน เขาส่งบุญทำ�ทานตามไปเกื้อหนุน พอได้โมทนากิริยาบุญ หากว่าเขาลืมคุณแล้วจะเฝ้าคอยใคร ฯ ทำ�ของเราไว้ เตรียมพร้อมของเราไว้ ดีกว่ายืมจมูกคนอื่น หายใจ มันมั่นใจ อิ่มใจดี หากคิดพึ่งผู้อื่นมันก็พึ่งได้เป็นบางคน แต่ หลายผีต้องนอนรอส่วนบุญ เฝ้าป่าช้าบ้าง กุดังบ้าง น่าอนาถ... บางผีเคยพบต้องเป็นศพตกค้าง อยู่ในกุดังขุดมาเผากันไม่ได้ อนาถอย่างยิง่ เพราะลูกหญิงลูกชาย เขามัวแต่จา้ งทนายต่อสูค้ ดี ขึ้นโรงขึ้นศาลประหารวงศ์ญาติ แย่งชิงสมบัติของผู้เป็นผี ว่ากันแหลกเหลวเรื่องเลวกาลี แสนสมเพชแต่ผตี อ้ งมาถูกลอยแพ นอนเฝ้าป่าช้าคิดแล้วน่าอนาถ นีก่ เ็ พราะสมบัตขิ องเราท่านแท้ๆ ท่านทั้งหลาย “สมบัติ” จะกลายเป็น “วิบัติ” ถ้าลูกเต้า เหล่าหลานขาดคุณธรรม แต่ “สมบัติ” จะกลายเป็น “วิวัฒน์” ถ้า ลูกหลานมีคุณธรรม สนใจธรรม - อันว่าการสนใจธรรมคือไม่ทอดทิง้ ธรรมนัน่ เอง ธมฺโม หเว รกฺขติ ธมฺมจารึ แปลว่า ธรรมแลย่อมรักษาผู้ประพฤติ ธรรม พูดง่ายๆ ก็คือ “ดีย่อมรักษาดี” เหมือนเกลือคอยสมานเนื้อ ไม่ให้เน่า ถ้ามีธรรม แล้วปฏิบัติธรรม ธรรมก็ย่อมติดตามรักษาให้ “อยูเ่ ขาก็รกั จากเขาก็อาลัย, อยูก่ ส็ บาย ไปก็สะดวก, อยูก่ ไ็ ม่ล�ำ บาก จากก็ไม่ล�ำ เค็ญ” ด้วยประการฉะนี้ ! 12
บ่วงชีวิต
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
แม่ ... ๑
การเข้าถึงธรรมมิใช่เรื่องยากหากสนใจศึกษา เพราะธรรมะ นั้นอยู่ที่ความดี, ถูก และตรง ซึ่งตรงกันข้ามกับ ชั่ว, ผิด และคด หรือโกง เหล่านี้มิใช่สิ่งที่เป็นธรรม การปฏิบัติธรรมสามารถทำ�ได้ ทุกขณะและอิริยาบถ อย่าเข้าใจผิดคิดว่า ปฏิบัติธรรมจะต้องไป นั่งหลับตาภาวนาพองหนอ - ยุบหนอ และต้องเสียเวลาไปทำ�ที่วัด เท่านั้น ทำ�ที่ไหนก็ได้ทุกลมหายใจเข้าออก ทุกขณะที่ปฏิบัติหน้าที่ ขอให้มีสติกำ�กับอยู่ตลอดเวลา เราจะไม่เผลอไม่พลาด ยามใด ทำ� ดี ชื่อว่าทำ�แบบมีธรรมะ, พูดดี ชื่อว่าพูดแบบมีธรรมะ, คิดดี ชื่อ ว่าคิดแบบมีธรรมะ, นั่ง นอน ยืน เดิน ฟัง เหมือนกันหมด ให้ ๑
ธรรมบรรยาย ณ พระอุโบสถวัดประยุรวงศาวาส ๑๐ สิงหาคม ๒๕๓๖ เวลา ๐๙.๓๐ น.
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
ดี ให้ถูก ให้ตรง เท่านั้น ล้วนเป็นอาการของการปฏิบัติธรรมทั้งสิ้น ตรงกันข้าม ผู้ใดทอดทิ้งการงานที่รับผิดชอบแล้วอ้างว่ามาปฏิบัติ ธรรม นัน้ เป็นข้ออ้างทีก่ �ำ ลังเดินสวนทางกับธรรมะ และกำ�ลังทอดทิง้ การปฏิบัติหน้าที่เสียอีกด้วย เพราะฉะนั้น การประพฤติธรรมเมื่อ ขมวดแล้ว อยู่ที่ ละผิด ทำ�ถูก หรือละชั่ว ประพฤติชอบ ประกอบ ความดี เท่านั้น !
แม่นั้นสำ�คัญไฉน ? 14
แม่ เป็นคำ�ศักดิ์สิทธิ์คู่กับคำ�ว่าพ่อ ถ้าคำ�แรกที่ลูกพูดได้ แม่
แม่
คือคำ�ว่าแม่ ดวงหน้าแรกที่ลูกพบ ก็คือดวงหน้าแม่ และเสียงแรกทีล่ กู ได้ยนิ โดยธรรมชาติ ก็คอื เสียงแม่ หมายถึง หญิงผู้ให้กำ�เนิดแก่ลูก คำ�ที่ลูกเรียกหญิง ผู้ให้กำ�เนิดตน คำ�ที่ใช้เรียกหญิงที่ประกอบกิจการ บางอย่าง เช่น ค้าขาย เรียกว่า แม่ค้า ทำ�อาหาร เรียกว่า แม่ครัว แม่บ้าน ฯ เรียกผู้เป็นหัวหน้า หรือนายโดยไม่จ�ำ กัดว่าชายหรือหญิง เช่น แม่ทัพ แม่กอง คำ�ที่ผู้ใหญ่เรียกสตรีรุ่นลูกอย่างสุภาพ ด้วย ความรักและเอ็นดู เช่น แม่หนู แม่นาง แม่คุณ แม่เจ้าประคุณ แม่ศรีเรือน แม่พระ ฯ
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
แม่ ใช้เรียกชื่อถิ่นที่อยู่อาศัย เช่น ทางภาคเหนือจะ
แม่
แม่
อุดมไปด้วยแม่ นับแต่ แม่สอด แม่สาย แม่อาย แม่แจ่ม แม่โจ้ แม่จัน แม่สรวย แม่สะเรียง แม่ฮ่องสอน แม่ริม แม่ใจ แม่ทะ แม่ทา แม่ยะ แม่ขจาน แม่แตง แม่ตื๋น แม่ริม แม่พริก ฯ ใช้เรียกธรรมชาติ เช่นสายน้ำ�ต่างๆ ก็นิยมเรียกว่า แม่ เช่น แม่น้ำ�ปิง แม่น้ำ�วัง แม่น้ำ�ยม แม่น้ำ�น่าน แม่น้ำ�เจ้าพระยา แม่น�้ำ แม่กลอง แม่น้ำ�บางปะกง แม่น้ำ�คงคา แม่น้ำ�อจิรวดี แม่น้ำ�ฮวงโห ฯ ใช้เรียกธรรมชาติอื่นๆ เช่น แม่โพสพ (ข้าว) แม่ พระธรณี (แผ่นดิน) แม่เหล็ก (มีพลังดึงดูด)
บารมีแม่ที่แผ่กว้าง แม่ เป็นคำ�ที่ได้ยินได้ฟังและปรากฏทั่วทุกแห่ง ที่ใดไร้แม่
ที่นั้นจะขาดพลังและความอบอุ่น แม่จึงต้องติดตามลูกไปทุกทิศทาง ทุกสาขาอาชีพ เช่น... แม่แห่งชาติ ได้แก่ สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พระแม่เจ้าของเราชาวไทย
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
15
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
แม่ฟ้าหลวง
16
ได้แก่ แม่ของลูก เรียก แม่ของบ้าน เรียก แม่ของรถ-เรือ เรียก แม่ของลิเก เรียก แม่ของขี้เมา เรียก แม่ของนักมวย เรียก แม่ของหญิงที่ไร้ชาย เรียก แม่ของชายที่มีรัก เรียก แม่ของนักเล่นแชร์ เรียก แม่ของนักเรียน เรียก แม่ที่เลี้ยงลูกผู้อื่น เรียก แม่ของหญิงชายที่มีคู่ เรียก แม่ของนักก่อสร้าง เรียก แม่ของแม่ เรียก แม่ของทหาร เรียก แม่ของคนอยากมีคู่ เรียก แม่ของชาวพระโขนง เรียก แม่ของโสเภณี เรียก แม่ที่ไม่ดี เรียก
แม่
สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี หรือ “สมเด็จ ย่า” ของประชาราษฎร์ แม่บังเกิดเกล้า แม่ศรีเรือน แม่ย่านาง แม่ยก แม่โขง แม่ไม้ แม่หม้าย แม่คุณ, แม่ทูนหัว แม่ชม้อย แม่พิมพ์ แม่เลี้ยง, แม่นม แม่ยาย, แม่ผัว แม่แบบ แม่ใหญ่, แม่อุ๊ย แม่ทัพ แม่สื่อแม่ชัก แม่นาค แม่เล้า แม่รีแม่แรด ฯ
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
สิ่งที่แม่ ให้ แม่.. ท่านกล่าวว่าเป็นยอดนักเสียสละของลูก ไม่มสี ง่ิ ใดที่
จะแหนหวง แม้แต่เลือดในทรวงยังรองให้ดื่มได้ ถึงแม้ชีวิตแม่ก็ยอม สละได้ หากเป็นไปเพื่อความอยู่รอดปลอดภัย และอนาคตของลูก สรุปสิ่งที่แม่ให้ลูกทุกคน คือ... ๑. ให้กำ�เนิด - สู้อุ้มท้องประคองครรภ์ทรมานถึง ๙ เดือน กว่าจะเคลื่อนคลอด ๒. ให้การเลี้ยงดู - เฝ้าทะนุถนอมกล่อมเกลี้ยง ยุง มิให้ไต่ ไรมิให้ตอม ด้วยความรัก ๓. ให้นำ�้ นม - เมื่อยังเล็กแม่ให้น้ำ�นมคือเลือดที่ กลั่นออกมาจากอกด้วยความรัก ๔. ให้บรมธรรม - ให้คำ�แนะนำ�พร่�ำ สอน ให้รู้จัก ดี ชั่ว บาป บุญ และคุณโทษ ป. อินทรปาลิต นักประพันธ์นามอุโฆษ ได้สดุดีพระคุณ มารดาไว้จับใจตอนหนึ่งว่า... แม่จ๋า... นำ�้ ใจแม่โชติช่วงดั่งดวงเดือน รักอะไรหรือจะแท้เท่าแม่รัก รักอื่นยังประจักษ์ว่ารักกลาย
พระคุณแม่นนั้ สุดจะหาสิง่ ใดเหมือน เตือนให้ลูกกตัญญูมิรู้วาย ผูกสมัครสายเลือดมิเหือดหาย จืดจางง่ายไม่จีรังดั่งมารดา
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
17
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
ตั้งแต่เล็กอุปถัมภ์ค้ำ�ชูลูก ให้ความสุขถนอมนักเลี้ยงรักษา ยามกินแม่ก็ป้อนโภชนา ยามนิทรากล่อมเห่ใส่เปลไกว ยามเจ็บไข้ยากเย็นแม่เป็นทุกข์ ลูกมีสุขแม่จึงปลื้มลืมทุกข์ได้ รักลูกแสนแหนหวงดั่งดวงใจ ถึงตีด่าก็เพื่อให้ลูกได้ดี เฝ้าอบรมจรรยามารยาท ไม่ประมาทกลัวลูกรักจักเสียศรี ให้เล่าเรียนวิชาหาความดี สุดที่จะกล่าวสรรพรรณนา จะเปรียบเทียบสิ่งใดย่อมไม่ได้ พระคุณแม่นั้นไซร้มากนักหนา เมื่อแม่อยู่อุ่นใจลูกทุกเวลา ได้เห็นหน้าแสนชื่นระรื่นใจ แม่จ๋า... เลี้ยงลูกมาตั้งแต่น้อยจนใหญ่ แสนลำ�บากยากเย็นเป็นพ้นไป พระคุณใครฤาจะเท่าคุณมารดา ฯ
ดวงใจแม่ ท่านกล่าวว่า ลูกนั้นคือแก้วตาดวงใจของแม่ ในทางพระพุทธศาสนาจัดประเภทลูกไว้ ๓ ระดับ คือ... ๑. อวชาตบุตร ได้แก่ ลูกผลาญตระกูล จัดเป็น แก้วตาแฉะ ๒. อนุชาตบุตร ได้แก่ ลูกรักษาตระกูล จัดเป็น แก้วตาธรรมดา 18
แม่
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
๓. อภิชาตบุตร ได้แก่ ลูกเชิดชูวงศ์ตระกูล จัดเป็น แก้วตาชนิดพิเศษ ในคัมภีร์มหาชาติกัณฑ์กุมาร ได้พรรณนาถึงความรักความ ห่วงใยของแม่ที่มีต่อลูก ตอนที่พระนางมัทรีจะนำ�ชาลีกัณหาไป เฝ้าฝากพระเวสสันดร ความว่า “ชาลีกัณหาของแม่เอ่ย เมื่อคืนนี้ แม่ฝนั ร้ายผิดประหลาด ฯ เจ้าอยูห่ ลังระวังน้องให้จงดี ผิดชอบอย่า ด่าตีกันนะ ฟังแม่ว่า ถ้ากายแม่นี้แล่ได้ออกเป็นภาคๆ พอที่แม่จะ แบ่ง แม่ก็จะแบ่งแล่งออกไว้ ภาคหนึง่ แม่จะไป อีกภาคหนึง่ แม่จะอยู่ จะได้ประโลมเลีย้ งพระลูกรักทัง้ คูม่ ใิ ห้เดือดร้อนเคืองพระทัย โอ้ความ เข็ญใจในครัง้ นีน้ เ่ี หลือขนาด เจ้าเกิดมากำ�พร้าญาติไร้พระประยูรวงศา แต่จะได้เห็นหน้าพระมารดาเล่าก็ไม่เต็มวัน ต่อเพลาสายัณห์เย็น ระย่อย่ำ�แม่จึงจะได้กลับเข้ามาอุปถัมภ์ถนอมเชยให้ชื่นชู พอเช้าตรู่ ก็พลัดแม่เป็นกำ�พร้า จะมีใครเลีย้ งรักษาพระลูกเล่า เลีย้ งกันเองเถิด สินะเจ้าแต่พี่กับน้อง ได้เห็นหน้ากันแต่เพียงสองตามประสายาก เพราะมีกรรมแล้วจึงจำ�จากด้วยจำ�เป็น อกแม่นี้แทบจะเด็ดกระเด็น เสียแล้วนะ กัณหาชาลีลูกแก้วจงค่อยอยู่ พระลูกรักทั้งคู่ของแม่ เอ่ย ฯ” ในกัณฑ์มทั รี ภายหลังจากทีพ่ ระมัทรีเสด็จเข้าป่าเพือ่ แสวงหา ผลาผลไม้ ด้วยความที่ห่วงใยในพระราชโอรสพระราชธิดาและพระสวามี พระนางก็ยกหาบใส่บ่ารีบจรดล ครั้นมาถึงช่องแคบหว่างคีรี เป็นตรอกน้อยรอยวิถที างทีเ่ ฉพาะจร พบสองเสือสามสัตว์มานัง่ นอน สกัดหน้า นางก็ปลงหาบขอคอนลงวอนไหว้ขอหนทาง แล้วรีบ เหยาะย่างมายังพระคันธกุฎี เมือ่ ไม่พบกัณหาชาลีเช่นทุกวัน พระนาง
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
19
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
ก็ร้องเรียกหาว่า “ชาลีกัณหาแม่มาถึงแล้ว เหตุไฉนใยพระลูกแก้ว จึงมิมารับแม่เล่าหลากแก่ใจ แต่ก่อนแต่ไรสิพร้อมเพรียง เจ้าเคย วิ่งระรี่เรียงเคียงแข่งกันมารับพระมารดา เคยแย้มสรวลสำ�รวลร่า ระรื่นเริงรีบรับเอาขอคาน แล้วกราบกรานพระชนนี พ่อชาลีก็จะ รับเอาผลไม้ แม่กัณหาก็ฉะอ้อนวอนไหว้จะเสวยนม บรรทมเหนือ พระเพลาพลาง เจ้าฉอเลาะแม่ต่างๆ ตามประสาทารกเจริญใจ ฯ” พระนางเพ้อรำ�พันถึงแก้วตาดวงใจ เมือ่ ไม่พบก็เซซังเทีย่ วเสาะแสวงหา ตามมรรคาที่คิดว่าชาลีกัณหาจะไป ดังความในแหล่ว่า “แม่เที่ยว เซซังเสาะแสวงทุกแห่งห้องหิมเวศ ทั่วประเทศทุกราวป่า สุดสาย นัยนาที่แม่จะตามไปเล็งแล สุดโสตแล้วที่แม่จะซับซาบฟังสำ�เนียง สุดพระสุรเสียงที่แม่จะร่ำ�เรียกพิไรร้อง สุดฝีเท้าที่แม่จะเยื้องย่อง ยกย่างลงเหยียบดิน ก็สุดสิ้นสุดปัญญาสุดจะหาสุดจะค้นเห็นสุดคิด จะได้พานพบประสบรอยพระลูกน้อยสักนิดไม่มีเลย ฯ จึงตรัสว่า โอ้เจ้าดวงมณฑาทองทั้งคู่ของแม่เอ่ย หรือว่าเจ้าทิ้งขว้างวางจิตไป เกิดอื่น เหมือนแม่ฝันเมื่อคืนนี้แล้วแล ฯ”
ความปรารถนาของแม่ จะเห็นได้จากคำ�รำ�พันของพระมัทรีทม่ี ตี อ่ ลูกนัน้ กินใจเพียงใด ใครที่ไม่เคยมีลูกอาจจะไม่ซึ้งถึงอารมณ์ดุจผู้ที่เคยมีลูกก็ได้ ความรัก ความผูกพันของแม่จะอยู่กับลูกตลอดเวลา เข้าลักษณะว่า... 20
แม่
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
พ่อยอดดวงใจจะไปไหนสักนิด ใจแม่หรือก็ติดตามรักษา จะล้มตัวลงนอนยังไหว้วอนเทวา ให้พิทักษ์ลูกยาได้พ้นโพยภัย ฯ แม่ทุกคนต่างปรารถนาให้ลูกดี ปรานีคอยแนะนำ� ว่าลูกเอ๋ย จงทำ�อย่างนี้ จงหลีกลี้อย่างนั้น สู้อดกลั้นทุกข์ยาก ทนลำ�บาก สั่งสอน เพื่อหวังให้ลูกได้ดี ยามใดที่แม่จำ�จากเจ้าก็ไม่ต่างอะไรกับ หมู่วิหคนกกา ห่วงหน้าพะวงหลัง ละล้าละลังเกรงภัยจะมีแก่เจ้า ดังคำ�กล่าวที่ว่า “ออกจากเรือนดุจนกจากรัง พะว้าพะวังห่วงนัก ห่วงหนา” นี่แหละรักของแม่ไม่แปรฝัน ดังคำ�ประพันธ์ที่ว่า... รักเอ๋ยรักแท้ รักอะไรของใครแน่ยังสงสัย เพราะรักของสาวหนุ่มชุ่มชื่นใจ ก็ยังไม่ดำ�รงคงเส้นวา หรือรักของพี่น้องผองญาติมิตร รักชีวิตรักชาติศาสนา ยังเปลี่ยนแปลงตะแบงบิดฤทธิ์เงินตรา รักของแม่นั่นแลว่ารักแท้เอย ฯ
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
21
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
อานิสงส์กตัญญู ในมงคลสูตร พระพุทธเจ้าตรัสถึงการปฏิการะตอบแทน พระคุณแม่พระคุณพ่อว่าเป็นทางให้เกิดสิริแก่ตนมงคลแก่ชีวิตไว้ ว่า... มาตาปิตุอุปัฏฐานัง อันการบำ�รุงบิดรมารดา คือความสุขกายสบายดวงจิต อันหญิงชายใดให้กำ�เนิดตน ท่านทั้งสองคือพ่อแม่เรา ถนอมกล่อมเกลี้ยงเลี้ยงลูกมา
พระองค์ตรัสอ้างชี้ชัดว่า เป็นการนำ�มาซึ่งมงคล สมควรจะคิดด้วยเหตุผล ก่อกายสกนธ์แล้วเลี้ยงดูมา ตั้งแต่วัยเยาว์ท่านเฝ้ารักษา พระคุณล้นฟ้าใหญ่กว่าธรณี
สมัยโบราณ มีชาวจีนท่านหนึ่งอพยพมาจากเมืองจีน เข้า มาพึ่งพระบรมโพธิสมภาร ขยันทำ�มาหากิน หนักเอาเบาสู้ทุกอย่าง ไม่รังเกียจว่าอาชีพจะต่ำ�ต้อย ต่อมาเก็บหอมรอมริบจนมีฐานะดีขึ้น ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์ จากเดิม นาย “ลิบุนฮวด” ขยับ ฐานะเป็น “พระบริบรู ณ์โกษากร” คุณพระท่านนีแ้ ม้เมือ่ มีฐานะดีขน้ึ ทั้งทางทรัพย์สินและยศศักดิ์ ก็หาได้ลืมตัวลืมตนไม่ กลับสอนให้ลูกๆ ขยันขันแข็งในการสร้างฐานะ ให้รู้จักประหยัด และที่สำ�คัญที่สุด ก็คือสอนให้รู้จักกตัญญู ไม่ว่าจะเป็นบุคคล สถาบัน หรือสิ่งของที่ มีคุณทุกอย่าง อย่าลบหลู่ดูหมิ่น ต้องกตัญญูเชิดชูบูชา ในห้องพระ ของท่านจะมีสิ่งที่ผู้พบเห็นแล้วแปลกตาแปลกใจอยู่สิ่งหนึ่งวางไว้ บนหิง้ และปิดทองสวยงาม แล้วก็ชใ้ี ห้ลกู ได้รจู้ กั และเห็นคุณของสิง่ นัน้ 22
แม่
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
ว่าทีส่ ร้างเนือ้ สร้างตัวมีฐานะมัน่ คงเพราะพ่อเคยอาศัยสิง่ นี้ เมือ่ เสร็จ ภาระไม่ได้ใช้พ่อก็ไม่โยนทิ้งเก็บไว้ให้พวกเจ้าดูและบูชา สิ่งนั้นก็คือ “ไม้คาน” ที่ท่านเคยหาบขวดหาบกระดาษขาย นับเป็นสิ่งล้ำ�ค่า สำ�หรับตระกูล ท่านมีกุศโลบายสอนลูกเป็นประจำ�อยู่ ๓ คำ� คือ... ตง ห่าว หงี ตง - ให้ มี ค วามจงรั ก ภั ก ดี ต่ อ พระบรมราชจั ก รี ว งศ์ เทิดทูนต่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จ พระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ และพระบรม วงศานุวงศ์ทุกพระองค์ ห่าว - ให้มคี วามกตัญญูกตเวทีตอ่ บิดามารดา ผูม้ พี ระคุณ และสิ่งที่มีคุณ หงี - ให้มีความซื่อสัตย์ จริงใจ สุจริต ยุติธรรม อย่า ทรยศต่อผู้ใหญ่ มิตร และบริวาร ท่านผู้นี้ ต่อมาได้เลื่อนยศเป็น “พระยา” คือ “พระยา โชฎึกราชเศรษฐี” ต้นตระกูล “โชติกเสถียร” และตระกูล “โชติกพุกกะณะ” ชาวบ้านสรรเสริญว่าเป็นเศรษฐีผู้ไม่ลืมคุณไม้คาน !
ของขวัญในวันแม่ มีค�ำ กล่าวน่าคิดอยูค่ �ำ หนึง่ ว่า “ความมีแก่ใจของลูก” นัน่ แหละ คือของขวัญอันล้ำ�ค่าสำ�หรับแม่ เป็นโอสถอันแสนวิเศษ ปัจจุบัน ถือว่าดอกมะลิเป็นสิ่งที่มีคุณค่าสำ�หรับบูชาแม่ เพียงดอกไม้แม่ก็ ชื่นใจหายเหนื่อย หากสิ่งนั้นมันมาจากน้ำ�ใจของลูก มะลิมีค่าหรือ
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
23
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
ความหมายอย่างไร ? ท่านจึงนิยมใช้มะลิเป็นสื่อแทน สิ่งศักดิส์ ทิ ธิ์ สำ�หรับบูชาผูท้ รงพระคุณเช่นแม่ เห็นจะได้แก่ความแตกต่างที่มะลิมี พิเศษเหนือกว่าดอกไม้ชนิดอื่น คือ... เขียว - สด ตลอดเวลา - ลูกดีแม่มีความสดชื่น เบิกบาน สุขใจ ลูกร้าย เหมือนหนอนบ่อนไส้ ชอนไชจนแม่ตรอมใจตาย สีขาวบริสุทธิ ์ - ใจแม่ไม่มีราคีส�ำ หรับลูก รักด้วยความบริสุทธิ์ มุ่งความสุขของลูกเป็นที่ตั้ง กลิ่นหอมไม่สร่าง - ลูกได้ดีมีชื่อเสียงแม่ชื่นใจ มากด้วยมุทิตา ไม่ริษยาลูก เกียรติของลูกคือน้ำ�ทิพย์ ชโลมใจแม่ ถามว่า... ท่านมีแม่ ท่านเคยให้อะไรแก่แม่บ้าง ท่านเคย แสดงความรักแม่เหมือนที่แม่แสดงต่อท่านหรือไม่ ท่านเคยให้อะไร แก่แม่เหมือนที่แม่เคยให้บ้างไหม ? หากยัง... รีบทำ�เสียขณะที่ท่าน ยังมีลมหายใจ อย่ารอไปแสดงละครตอนหมดลม โปรดท่องจำ�ให้ขึ้นใจไว้ตลอดเวลาว่า... กตัญญูต่อพ่อแม่นับแต่นี้ ด้วยทำ�ดีต่อพ่อแม่ก่อนแก่เฒ่า ให้ท่านได้ประจักษ์รักของเรา แล้วก็เฝ้าทำ�บุญให้เมื่อวายชนม์ 24
แม่
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
ความากรักเอดส๑์ ที่ปราศจ
สำ�หรับเรือ่ งทีท่ างสมาคมฯ กำ�หนดให้บรรยาย ออกจะเสีย่ ง สำ�หรับภาวะอยู่บ้าง คือเรื่อง “ความรักที่ปราศจากเอดส์” ก็นับว่า เป็นเรื่องใหม่สำ�หรับพระ มีผู้สงสัยและวิจารณ์ว่าพระอยู่แต่ในวัด สู้ตัดสังคมไม่ชมเชย แล้วท่านจะรู้ได้อย่างไร ? หรือว่าท่านแอบไป มีประสบการณ์ ก็ขอบอกให้ทราบทั่วกันว่า อย่าได้วิตกเลย เพราะ ธรรมบรรยาย แด่สมาคมส่งกำ�ลังบำ�รุง ณ โรงแรมรัตนโกสินทร์ ๒๕ กันยายน ๒๕๓๖ เวลา ๐๙.๐๐ น. ๑
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
“การรู้” กับ “การเป็น” มันคนละเรื่อง เหมือนทฤษฎีกับปฏิบัติ การ “รู้” ไม่จำ�เป็นต้อง “ลอง” ก็ได้ ไม่ใช่วิทยาศาสตร์ หรือ เลขาคณิต ทีต่ อ้ ง ซ.ต.พ. และประเด็นทีพ่ ระจะพูด อาจจะไม่ตรงหรือ เป็นไปตามทีท่ า่ นคิดก็ได้ แต่คงจะไม่ท�ำ ให้ถงึ กับชา...หรือเสียเวลาฟัง ปกติชาวบ้าน มักจะมองพระไปในรูปแบบต่างๆ เช่น พูด เรื่องความรัก ก็จะสงสัยว่าพระมีความรักด้วยหรือ ? พูดเรื่องเอดส์ แล้วพระรู้เรื่องเอดส์ได้อย่างไร ? เพราะฉะนั้น ผู้ที่จะพูดเรื่องนี้ได้ แสดงว่าจะต้องมีอดีตหรือประสบการณ์อะไรทำ�นองนัน้ อย่างไรก็ตาม จะได้ฉลองศรัทธาและแสดงทัศนะ ตามแนวคิดที่พระมองว่าจะเป็น ประโยชน์ตอ่ ทุกท่าน การอยูร่ ว่ มโลกร่วมสังคม ชีวติ จะมีคา่ ก็ตอ่ เมือ่ สังคมไม่ปฏิเสธ ได้รบั เกียรติจากเพือ่ นร่วมโลก มีสทิ ธิและมีศกั ดิศ์ รี เชิดหน้าชูตาทัดบ่าเทียมไหล่เขาได้ นั่นหมายความว่าเราไม่มีสิ่งที่ ทำ�ให้สงั คมกินแหนงรังเกียจ ปัจจุบนั ทางรัฐบาล โดยกระทรวงสาธารณสุข และหน่วยงาน ที่เกี่ยวข้อง กำ�ลังหาอุบายที่จะป้องกันรักษามิให้สมาชิกของสังคม พิกลพิการ โดยอาศัยวิชาการทางแพทย์และหลักธรรมในพุทธศาสนา เป็นเครือ่ งเยียวยารักษาสังคม แท้จริงทุกคนเกิดมาถือว่าเป็นผูโ้ ชคดี มีชวี ติ ยืนยาวอยูใ่ นโลกก็ถอื ว่าเป็นผูโ้ ชคดี เพราะมีชวี ติ ก็มกี ารเคลือ่ น ไหว ความเคลื่อนไหวของชีวิตนั้น มันเคลื่อนไหวตั้งแต่หัวใจของเรา เต้นตุ๊บๆ ตั้งแต่เกิดมา แม้ต้นไม้มันก็แสดงอาการเคลื่อนไหวด้วย การงอกหรือออกราก คนที่มีจิตใจก็มีการครุ่นคิด คนคิด สัตว์คิด รากไม้กค็ ดิ มันคิดทีจ่ ะหันดอกโน้มใบไปหาแสง ซึง่ เป็นเครือ่ งบำ�รุง 26
ความรักที่ปราศจากเอดส์ บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
ชีวิตให้แก่มัน ต้นไม้ที่มีหนามหรือเถา ก็เลื้อยเพื่อขยายความเจริญ เติบโตของมันออกไป นกมีปีกก็บินไป มันบินเพราะต้องการหา อาหาร กลับรังที่พักผ่อนของมัน คนเรามีเท้าก็เดินกันไป เดินหา งานหรือเดินเล่น หรือไม่ก็เดินเพราะอำ�นาจกิเลสบงการให้เดิน เพราะฉะนั้น ตำ�ราหิโตปเทส กล่าวไว้น่าคิดว่า “คนโง่ตุหรัด ตุเหร่ไป แต่คนฉลาดท่องเที่ยวไป” แต่จะท่องเที่ยวไปทางไหน เป็น อีกเรื่องหนึ่ง จะอิ่ม หรืออด หรือจะ “เอดส์” เป็นเรื่องต้องนำ�มา พูดสู่กันฟังในวันนี้ เรื่องเอดส์นั้นถือว่าเป็นโรคใหม่และมีผลร้ายที่ ทุกวงการหวาดหวัน่ และยังไม่มยี ารักษาให้หายได้ แถมกำ�ลังระบาด ไปทัว่ โลก เป็นเรือ่ งทีเ่ ราต้องคิดคำ�นึงหาทางป้องกัน จึงต้องจัดประชุม สัมมนาอบรมเรื่องนี้ขึ้น
พิษภัยจากเอดส์ พระพุทธเจ้าตรัสไว้ว่า อาโรคฺยปรมา ลาภา๒ แปลเป็น ไทยว่า ความไม่มีโรค ทางศาสนาถือว่าเป็นโชค ความไม่มีโรคเป็น ลาภอย่างยิ่ง โดยเฉพาะโรคเอดส์ถือว่าเป็นโรคอกุศล โรคเวรโรค กรรม ตัวเองก็ทุกข์ทรมาน สังคมก็ไม่ปรารถนา จัดว่าเป็นโรคที่มี ผลกระทบทั้งร่างกายและจิตใจ อาตมาได้แต่งแหล่พิษภัยจากเอดส์ ไว้ตอนหนึ่งว่า... ๒
ม.ม. ๑๓/๒๘๑. ขุ. ธ. ๒๕/๔๒ สฺยา.
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
27
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
ยุคปัจจุบันสื่อสารก้าวหน้า ทุกชาติภาษาเรื่องราวทุกสิ่ง ส่งข่าวส่งภาพให้ทราบเรื่องจริง หลักฐานอ้างอิงหลายอย่างน่าจำ� เช่นข่าวเตือนภัยโรคร้ายชื่อเอดส์ เชื้อไวรัสเป็นเหตุภูมิคุ้มกันต่ำ� ใครเป็นโรคนี้มีแต่จะชำ�้ ระทมระกำ�รอวันชีพวาย รักษาไม่หายตายกับตายลูกเดียว ร่างกายซูบเซียวความหวังสลาย บั่นทอนพลังทั้งใจและกาย แถมยังน่าอายเมื่อโรคร้ายรุม ไม่อยากติดเอดส์ก็ต้องยอมอด ต้องคิดกำ�หนดในเรื่องกำ�หนัด ไม่ใช่คู่เราคู่เขาอย่านัด ความเผลอพลั้งพลาดมันอาจจะมี เพศสัมพันธ์ต้องเลือกสรรพิเศษ เพราะเป็นต้นเหตุของโรคนี้ กาเมสุมิจฉา (จารา) เวรมณี สำ�ส่อนโลกีย์จะพาเสียการ ศีลข้อสามตามหลักศีลห้า เคร่งครัดรักษาไว้เป็นแก่นสาร จะป้องกันเอดส์สาเหตุประจาน ไม่ต้องร้าวฉานในเรื่องกลกาม รักษาประเพณีอันดีงามไว้ วัฒนธรรมไทยจะไม่ตกต่ำ� โบราณสอนสั่งน่าฟังทำ�ตาม รักนวลสงวนนามใครจะหยามเหยียดไทย
ประวัติ โรคเอดส์ ประวัติโรคเอดส์สาเหตุจากสัตว์ จากแอฟริกาแพร่มาเร็วไว เมื่อ พ.ศ.สองห้าสองสี่ เมื่อ “ร็อคฮัตสัน” ผู้เป็นดารา 28
ลิงเขียวมันกัดคนแพร่โรคร้าย ถึงประเทศใหญ่คืออเมริกา พบโรคนี้แพทย์เริ่มกังขา ขวัญใจประชาชาวอเมริกัน
ความรักที่ปราศจากเอดส์ บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
แต่ก่อนร่างกายล่ำ�สันหล่อเหลา ซูบซีดซบเซาเพราะถูกเอดส์บั่น ผลสุดท้ายเธอก็วายชีวัน ทั่วโลกไหวหวั่นโรคเอดส์ราวี ครั้นถึง พ.ศ.สองห้าสองเจ็ด ไอ้เจ้าโรคเอดส์ไม่อยู่กับที่ เสือกมาถึงไทยใน พ.ศ. นี ้ คนโชคไม่ดีถูกมันเล่นงาน คือ “นายฉะอ้อน” นามสกุล “เสือสุ่ม” โรคอื่นมันรุมสุดแสนสงสาร ผ่าตัดรับเลือดจากโรงพยาบาล ร่างกายสังขารผิดธรรมดา ครั้นแพทย์ตรวจซ้�ำ เจ้ากรรมพบเอดส์ นี่คือสาเหตุให้โรคหายช้า กรรมของโยมฉะอ้อนก่อนมรณา เหมือนเตือนพวกเราว่าให้เร่งสังวร จะรับจะให้เลือดใครต้องดู พิสูจน์ให้รู้แน่ชัดเสียก่อน หากไม่ปลอดเอดส์เป็นเสร็จแน่นอน ดังโยมฉะอ้อนแกตายก่อนในไทย
อุบาย...ยั้งเอดส์ ข้อควรระวังยับยั้งโรคเอดส์ มีเพศสัมพันธ์ดังฉันกล่าวไว้ รู้ว่าใครป่วยด้วยโรคเอดส์ อย่าเปลี่ยนคู่นอนสำ�ส่อนแหละดี ประการต่อมาฉีดยาทุกคราว เจ็บป่วยขึ้นมากรุณาอย่าไป โรคเอดส์จะแพร่ถึงแก่คนรับ
หนึ่งเรื่องทางเพศเป็นเรื่องใหญ่ ระวังระไวไว้ให้จงดี อย่ายุ่งเรื่องเพศจำ�ไว้ถ้วนถี่ ถ้าหากเต็มที่ต้องสวมถุงอนามัย อย่านำ�เข็มเก่ามาร่วมกันใช้ ให้โลหิตใครจะเป็นบาปกรรม เมื่อท่านได้ทราบแล้วอย่าถลำ�
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
29
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
ตามหลักที่หมอให้ข้อแนะนำ� มวลโรคทั้งหลายไม่ร้ายกาจเท่า ค่ารักษาแพงมากอยากจะขอเตือน พระพุทธศาสน์ประกาศหลักการ ประมาทพลาดพลั้งหนทางอบาย อปฺปมาโท อมตํ ปทํ ความไม่ประมาทในอาตมา ระวังสังวรไว้ก่อนดีแน่ เศรษฐกิจสังคมจะล้มละลาย ทางรัฐบาลประสานประชา ชาวบ้านชาววัดช่วยรัฐไม่วาง
เชื่อถ้อยฟังคำ�โรคเอดส์ไม่เยือน โรคเอดส์นี้เล่าไม่มีแม้นเหมือน ในฐานะเพื่อนเกิดแก่เจ็บตาย ศีลธรรมเป็นฐานท่านอย่าเบนหน้าบ่าย จะพบความตายน่าเวทนา จะสุขสมหวังชีวิตมีค่า ท่านกล่าวไว้ว่าเป็นทางไม่ตาย รู้กันไว้แก้ก่อนที่จะสาย ถ้าหยุดเอดส์ไม่ได้จะเสียไปทุกทาง ชาวไทยทั่วหน้ากระทำ�ทุกอย่าง หวังให้เอดส์ห่างจากพี่น้องไทย ฯ
ชนิดของเอดส์ ว่าถึงประเภทหรือชนิดของเอดส์ มีมากมายหลายชนิด หาก จะมุ่งความหมายของเอดส์ว่าเป็นโรคร้ายเป็นภัยของสังคม เป็น อันตรายต่อมนุษย์ ซึ่งจะแบ่งออกเป็น ๖ ประเภท ดังนี้ ๑. เอดส์ทางกาย ๒. เอดส์ทางกาม ๓. เอดส์ทางวัฒนธรรม 30
ความรักที่ปราศจากเอดส์ บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
๔. เอดส์ทางอารมณ์ ๕. เอดส์ทางความคิด ๖. เอดส์ทางการเมือง
เอดส์ทางกาย - การแสดงออกทางกิริยามารยาท
การพูด การเดิน มักจะวิปริตหรือเพี้ยน จนบางครั้งพ่อแม่ยิ้มก็ไม่ได้ ร้องไห้กไ็ ม่ออก กับพฤติกรรมอันล้�ำ สมัยของลูก โดยเฉพาะพฤติกรรม ทางเพศ นับว่าน่าเป็นห่วงมาก เอดส์ทางกายนี้ ต้องพยายามเสก นะเข้าไว้ พวกนะคะ นะครับ ไม่เป็นไร ให้ระวังพวก นะฮะ นะยะ ให้ดี แล้วจะปลอดภัย ทุกวันนี้คนดังๆ ในสังคม ตามมหาวิทยาลัย ดารานักแสดงต่างๆ แม้ที่ปรากฏโฉมทางจอทีวีก็มีให้เห็นอยู่บ่อยๆ ศัพท์แสงทีใ่ ช้เรียกกันปัจจุบนั ก็แปลกๆ เช่น เกย์ ตุด๊ แต๋ว อีแอบ ฯ เอดส์ทางกาม - พวกไม่ส�ำ รวมในกาม มีปกติส�ำ ส่อน ทางเพศ เสพไม่เลือกที่เลือกคู่ คิดเพียงเพื่อจะเปลื้องความใคร่ มากความประมาทขาดการป้องกัน นี้ก็อันตราย เอดส์ทางวัฒนธรรม - แสดงออกทางภาษาและการ แต่งกาย ซึง่ ส่วนใหญ่ลอกเลียนมาจากฝรัง่ ต่างชาติ ทัง้ ทีม่ าเมืองไทย และในภาพยนตร์ ทางภาษามักจะเป็นภาษาทีย่ ากแก่การเข้าใจ หรือ หวือหวาจนค้นหาพจนานุกรมไม่เจอ ไม่ว่าจะเป็นการสื่อคำ�พูดปาก ต่อปาก หรือวิวฒ ั นาการไปถึงชือ่ ภาพยนตร์ตา่ งๆ มักจะมีศพั ท์แปลกๆ เช่น โหลยโท่ย สยึมกึ๋ย กึ๋ยทู เว่อร์ สะแด่วแห้ว ฯลฯ ในวงการ ผู้พิทักษ์สันติราษฎร์ ที่นิยมนำ�มาใช้กับชาวบ้านทั่วไป เว้นกับผู้ใหญ่
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
31
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
หรือผู้มีอำ�นาจวาสนาถึงจะไม่กล้าใช้ เช่น ลื้อ อั๊วะ มึง กู เป็นต้น นี่ว่าเฉพาะบางคนเท่านั้น ผู้พิทักษ์สันติราษฎร์ที่พูดจาภาษาดอกไม้ ยังมีอกี เยอะ ท่านทีช่ อบใช้ภาษาดัง้ เดิมกับประชาชนเห็นจะเป็นพวก ปากเป็นเอดส์ อีกประการหนึ่ง ที่เห็นชัดระบาดทั่วบ้านทั่วเมืองอยู่ขณะนี้ คือเอดส์ทางการแต่งกาย สมัยก่อนมีพวก ๕ ย. ระบาด คือ กางเกง ยีนส์ เสื้อยืด ผมยาว รองเท้ายาง สะพายย่าม ปัจจุบันสถาบัน การศึกษาบางแห่งยังอนุรกั ษ์การแต่งกายชนิดนีไ้ ว้ บางทีดไู ม่ออกว่า นี่หรือนักศึกษา มันคล้ายไปทางกุ๊ยหรือขี้ยามากกว่า !
ลัทธิเอาอย่าง ว่าถึงนิสยั คนไทยเราเป็นพวกไวต่อความรูส้ กึ ใครเสนออะไร มารับหมด และ “รับ” โดย “ไม่เลือก” ไม่พิจารณา อย่างฝรั่ง เขาไว้ผมยาว หนวดเครารุงรัง ก็เพราะเมืองเขาเป็นเมืองหนาว ต้องการความอบอุ่น ฝรั่งร้องไปเต้นไป ก็เพราะเมืองเขาเป็นเมือง หนาว ต้องยืดเส้นยืดสาย ให้รา่ งกายอบอุน่ แต่เมืองเราร้อนแทบชัก เหงื่อไคลไหลย้อย ยังเต้นอย่างเขาอยู่ นี่ก็เป็นมุมมองของพระ มัน อาจไม่ถกู ก็ได้ พูดถึงลัทธิเอาอย่าง เมือ่ ไม่นานมานีน้ กั ร้องชือ่ ก้องโลก คือ “ไมเคิล แจ็คสัน” มาเปิดคอนเสิรต์ “แดนเจอรัส ทัวร์” ทีบ่ า้ นเรา 32
ความรักที่ปราศจากเอดส์ บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
คนไทยต่างแตกตื่นไม่ว่า เยาวชน หรือ ชราชน แย่งกันซื้อตั๋วเข้า ไปชม แพงเท่าไรก็ไม่บ่น ภายหลังการแสดง สิ่งที่เหลือเป็นมรดก ตกทอดให้ลกู หลานคนไทยเอาอย่างคืออะไร ? คือท่าเต้นอันหวือหวา อาตมาอยากจะเรียกว่า “หายนะธรรมคลำ�เป้า” จะเหมาะกว่า..! อนึ่ง เมื่อไม่นานมานี้เช่นกัน รายการ “สี่ทุ่มสแควร์” โดย คุณวิทวัส สุนทรวิเนตร ได้น�ำ เด็กมาโชว์การร้องเพลงและเต้น ก็ไม่พน้ ท่าที่ไมเคิล แจ็คสัน ทำ�ให้ดู นี่แหละอิทธิพลของนอก อย่าว่าแต่ เด็กเลย แม้แต่นักร้องชื่อดังที่แสดงและร้องโชว์ตามบาร์ตามคลับ ก็ยงั เอาอย่าง ทีน่ า่ อนาถคือแม่เจ้าประคุณเป็นนักร้องหญิง เวลาร้อง และเต้นท่าไมเคิล แจ็คสัน ภาพลักษณ์จะเป็นอย่างไรก็นึกเอาเอง ก็แล้วกัน ที่รู้นี่ไม่ได้ไปเห็นมา แต่หนังสือพิมพ์ฉบับหนึ่งเขาลงข่าว ก็น�ำ มาเล่าสู่กันฟัง อีกประการหนึ่ง คนสมัยนี้แปลก ทีพ่อแม่ว่าอะไรก็ไม่ฟัง สั่งอะไรก็ไม่เชื่อ ใช้ไม่ทำ�นำ�ไม่ตาม ลิ้นกระด้างคางแข็ง แต่เวลา นักร้องคนโปรดทีไ่ ม่เคยแม้แต่จะคุน้ หรือเคยให้คณ ุ สัง่ ให้ท�ำ อะไรก็ท�ำ บอกให้ปรบมือ ให้ร้องตาม ให้โห่ หรือกรี๊ด ล้วนทำ�ด้วยความเต็มใจ ดังที่เห็นกันอยู่เป็นประจำ�
เอดส์ทางอารมณ์ - ปกติอารมณ์ทว่ั ไปของคนเรามักจะมี
อยู่ ๒ อย่าง คือ อารมณ์ชอบ กับ อารมณ์ชัง ชอบ...ไม่มีปัญหา แต่ชงั ...มักจะมีปญ ั หา ชอบ...เพราะสมหวัง ชัง...เพราะผิดหวัง ชอบ... เพราะได้, ชัง...เพราะเสีย, ท่านทั้งหลายคงจะเคยศึกษาประวัติ พระเทวทัต พระเทวทัตเป็นยอดของพระที่มีเอดส์ทางอารมณ์ โดย
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
33
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
เฉพาะความอิจฉาริษยารุนแรงมาก จนกระทั่งก่อเวรสร้างกรรมต่อ พระพุทธเจ้าไม่สิ้นสุด สุดท้ายถูกธรณีสูบ เพราะอำ�นาจเอดส์คือ ริษยาอยากจะเป็นใหญ่แต่เป็นไม่ได้ พยายามประทุษร้ายพระพุทธเจ้า ครัง้ แล้วครัง้ เล่าก็ไม่ส�ำ เร็จ จึงถูกกรรมลงโทษเพราะริษยาแท้ๆ ท่าน กล่าวว่า “อิฐปูนอิฐดินนั้นแน่นหนา แต่อิจฉาริษยานั้นพังทลาย อิฐ ปูนอิฐดินมีไว้ส�ำ หรับก่อกำ�แพง แต่อจิ ฉาริษยารุนแรงก่อเวรก่อกรรม” ไม่เกิดประโยชน์มีแต่ทุกข์โทษ ความจริง คำ�ว่า “อิจฉา” เป็นภาษาที่เราใช้เรียกจนเข้าใจ และชิน ที่ถูกคือคำ�ว่า “ริษยา” หมายถึงเห็นใครดีเกินหน้าไม่ได้ เห็นใครได้ก็ไม่ดีมีความหวั่นไหวทนไม่ได้ แต่เรานิยมเรียกรวมกันไป ว่า “อิจฉาริษยา” ท่านบอกว่าจะรู้ว่าใครอิจฉาริษยาให้ดูที่ตา ถ้า ตาร้อนแสดงว่าอิจฉา จึงมีคำ�ว่า “อิจฉาตาร้อน” ผลของการ อิจฉาทำ�ให้สังคมเกิดเผ็ดร้อน เช่น... อิจฉาจับที่ตา ทำ�ให้ตาร้อน มองคนอื่นในแง่ร้าย อิจฉาจับทีป่ าก ทำ�ให้ปากร้อน จ้องจะนินทาว่าร้ายผูอ้ น่ื อิจฉาจับทีใ่ จ ทำ�ให้ใจร้อน คิดวางแผนโค่นล้มแก้แค้น ทำ�ลาย หมายพยาบาทผูอ้ น่ื รวมความว่า อิจฉาริษยามีผลเผ็ดร้อน คือ ร้อนปาก ร้อน ตา ร้อนใจ “ร้อนปากทำ�ให้นินทา ร้อนตาทำ�ให้ค้อน ร้อนใจทำ�ให้ หงุดหงิด” นี่แหละโทษของเอดส์ทางอารมณ์ทั้งสิ้น
เอดส์ทางความคิด - ปัจจุบนั เอดส์ชนิดนีก้ �ำ ลังแพร่หลาย
เพราะลัทธิอบุ าทว์เข้ามาแทรกซึม ทีเ่ รียกว่า “ลัทธิมนู ซิ ม่ึ ” สอนให้ 34
ความรักที่ปราศจากเอดส์ บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
คนมีความคิดวิปริต ไม่ให้คนเคารพพ่อแม่ ครูอาจารย์ สมณพระสงฆ์ หรือรูปสักการะต่างๆ สอนให้คนไม่รู้จักคุณพ่อแม่ ไม่ต้องสนองคุณ พ่อแม่ นี่แหละปัญหาที่เราจะต้องช่วยกันแก้ บางคนมีฐานะแล้ว ลืมพ่อลืมแม่ อ้างว่าทำ�มาหากินตั้งเนื้อตั้งตัวได้เพราะลำ�แข้งของ ตนเอง ทำ�ให้สงสัยว่า แข้งที่เอาไปทำ�มาหากินนั้นเอามาแต่ไหน ? มิใช่พ่อแม่ท่านให้มาดอกหรือ ? หากพ่อแม่ท่านหักแข้งของท่านไว้ อยากรู้นักว่าจะเอาแข้งที่ไหนไปหากิน นี่แหละเอดส์ ที่ร้ายคือการ ตั้งจิตไว้ผิด มีโทษอย่างมหันต์ ชวนให้นึกถึงความในแหล่เทศน์ ตอนหนึ่งว่า... บางคนมั่งมีเป็นเศรษฐีเงินทอง บางคนขัดข้องไร้ซึ่งโภคา แต่จะจนหรือมีตอนนี้ไม่มีใครว่า แต่อย่าลืมเสียหนาพ่อแม่มีคุณ ฯ
เอดส์ทางการเมือง - เอดส์ชนิดนีม้ กั จะเกิดแก่ผมู้ อี �ำ นาจ
วาสนาทางการเมืองการปกครอง หรือมีอิทธิพลที่จะบันดาลความดี ความชอบ ความผิดความถูก ให้แก่ใครๆ ได้ มักจะแสดงออกใน ลักษณะ ๕ ก. คือ... ๑. เกะกะ ๒. ก่อกวน ๓. กลั่นแกล้ง ๔. กอบโกย ๕. โกงกิน
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
35
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
วิธีป้องกันเอดส์ทางกายที่ ได้ผล อุบายหรือมนต์ที่จะป้องกันไม่ให้เกิดเอดส์ทางกายอย่าง ได้ผลนั้น มีอยู่ ๔ วิธี ซึ่งเป็นวิธีปฏิบัติธรรมไปในตัว คือ... ๑. ไม่เห็นแก่กาม - ไม่ตกเป็นทาสของกาม ความ ใคร่ หรือสุขทางเนื้อหนัง ๒. ไม่ตามใจอยาก - ไม่ตกเป็นทาสของตัณหา ความ ต้องการที่ไร้ขอบเขต ๓. ไม่มากคู่เคียง - ไม่เป็นฉาบหลายฉิ่งหญิงหลาย ชาย ระวังคู่ขา คู่ควง คู่นอน ๔. ไม่เสี่ยงสิ่งเสพติด - ไม่ประมาทในการใช้เข็ม ไม่ควร ใช้เข็มเก่าที่ใช้แล้ว โดยปกติโรคเอดส์จะติดต่อกันได้ใน ๒ ทาง คือ ๑. ทาง เลือด ๒. ทางรัก ทางเลือดติดต่อโดยใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน หรือ เข็มที่ไม่ได้ผ่านการฆ่าเชื้อ ส่วนทางรัก ก็คือความเป็นผู้มักมากใน กาม เข้าตำ�ราว่า “เพราะรักสนุกจึงต้องทุกข์ถนัด” เมื่อรู้เหตุที่ เอดส์จะติดต่อแล้ว ก็หันมาแก้หรือป้องกันที่ต้นเหตุ คือ ไม่ประมาท และ ฉลาดในเรื่องกาม รู้จักเลือก รู้จักรัก รู้จักพอดี เท่านี้เอดส์ ก็หมดสิทธิจ์ ะพิชติ เรา ทีก่ ล่าวมานีเ้ ป็นการสรุปเอดส์ทจ่ี ะเกิดทางกาย ส่วนเอดส์ทางจิตหรือทางอารมณ์ มี โลภ โกรธ หลง และริษยา ก็ต้องแก้ด้วยธรรมะ ด้วยการปฏิบัติธรรม ดังคำ�ที่ว่า… 36
ความรักที่ปราศจากเอดส์ บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
ชนะโกรธ ชนะโหด ชนะร้าย ชนะตระหนี่ ชนะเหลวไหล ชนะเย่อหยิ่ง ชนะริษยา
ด้วยไม่โกรธ ด้วยเมตตา ด้วยดี ด้วยให้ ด้วยสัตย์จริง ด้วยอ่อนโยน ด้วยยินดี ฯ
ก่อนจะจากกัน ก็ขออนุโมทนาทุกท่าน ที่ถวายโอกาสให้พระ มีส่วนร่วมในกิจกรรม ขอความปรารถนาของทุกท่านจงสำ�เร็จสม ความตั้งใจ ที่ได้สละแรงกายแรงใจจัดงานนี้ขึ้น เพื่อความสวัสดี ของสังคม ขออำ�นวยพรเพื่อทุกท่าน ณ บัดนี้ ว่า... รัตนัตยานุภาเวนะ อำ�นาจคุณพระที่ท่านเลื่อมใส ในคุณแห่งพระรัตนตรัย ด้วยดวงใจที่มุ่งทำ�ดี ขอจงสำ�เร็จปราบเอดส์ได้หมด สมมโนรถตั้งแต่บัดนี้ อายุวรรณะสุขะทวี พละให้มีกำ�ลังแข็งแรง สุขสมสรรเสริญเจริญอารมณ์ มีคนชื่นชมทุกหนทุกแห่ง สุขสมฐานะดังอาตมะแสดง กายใจเข้มแข็งเพราะกำ�ลังบุญ ความเจ็บความไข้โรคภัยนานา พินาศล้างลามลายสิ้นสูญ สมดังวาทะพระวัดประยูรฯ ให้ทกุ ท่านเพิม่ พูนทรัพย์ยง่ิ ภิญโญ ขอเจริญพร
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
37
๑
ยาใจ
ว่าถึงโอกาสเวลาขณะนี้ เดือนกันยายนถือว่าเป็นเดือนสำ�คัญยิง่ เดือนหนึ่ง โดยเฉพาะท่านที่รับราชการ ท่านจะต้อง “ศัลยกรรม” ความรู้สึก เพราะเป็นเดือนแห่งการเปลี่ยนแปลงเป็นสมัยที่จะต้อง ปรับเปลี่ยนชีวิต หน้าที่ และการงานใหม่ จะเห็นได้ว่าอะไรๆ ก็ เปลีย่ นแปลงกันมากในเดือนนี้ รัฐบาลก็เปลีย่ นแปลงงบประมาณใหม่ ฝ่ายค้านก็เปลี่ยนอุดมการณ์จากต่างคนต่างอยู่ หันหน้ามาสามัคคี ธรรมบรรยาย รายการ “พุทธประทีป” ทางสถานีโทรทัศน์กองทัพบก ช่อง ๕ วันอาทิตย์ที่ ๑๒ กันยายน ๒๕๓๖ เวลา ๐๘.๐๐ น. ๑
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
เป็นน้�ำ หนึง่ ใจเดียวกัน ท่านทีเ่ ป็นข้าราชการ บ้างก็เปลีย่ นยศ เปลีย่ น หน้าที่ เปลี่ยนสถานที่ เปลี่ยนอะไรใหม่ๆ จึงถือว่าเป็นเดือนที่จะต้อง ศัลยกรรมความรู้สึก หากใครไม่ผ่านการ “พาสเจอร์ไรซ์” ทำ�จิต ทำ�ใจไม่ได้ ยอมรับความเป็นอนิจจังของโลกของสังคมไม่ได้ ก็จะ เฝ้าระทมตรมทุกข์ เฝ้าวิตกกังวล กลายเป็นคนเศร้าหมอง
๖ ก. ก่อทุกข์ ท่านทัง้ หลายคงจะเคยได้ยนิ คำ�ว่า “ยาเรือยาแพยาข้างนอก ยาขันยาจอกยาข้างใน” โดยเฉพาะศีลธรรมนั้น เป็นโอสถขนาน สำ�คัญทีจ่ ะเยียวยารักษาจิตมิให้รว่ั หรือร้าว ธรรมะจะเป็นเครือ่ งสมาน เยียวยาให้คนที่โศกจะกลับเป็นสุข คนที่ทุกข์ก็จะบรรเทา คนที่เหงา ก็จะมีชีวิตชีวา ว่าถึงตำ�แหน่งหน้าที่ราชการ เดือนนี้เป็นเดือนที่มี ทั้งคน “สมหวัง” และ “ผิดหวัง” มีทั้งคนขึ้น ลง และคงที่ หาก พิจารณาดูให้ดีและถ่องแท้ตามสภาพการณ์ของสังคม ก็จะเห็นได้ว่า เดือนกันยายนนี้เป็นเดือนที่ชีวิตจะประสบกับปรากฏการณ์ถึง ๖ ก. ด้วยกัน คือ... ๑. เกษียณ ๒. กระสัน ๓. กระสับกระส่าย ๔. กระเสือกกระสน
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
39
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
๕. กระสือ ๖. กระเสาะกระแสะ ก. ๑ เกษียณ - หมายถึง ท่านที่รับราชการ ปฏิบัติหน้าที่ เพื่อประเทศชาติ พระศาสนา และสังคมมาเป็นเวลานาน เมื่อสิ้น กาลกำ�หนดคืออายุ ๖๐ ปี แล้วก็จะต้องอำ�ลาจากหน้าที่ คำ�ว่า “เกษียณ” ก็คือ สิ้น สุด หยุด หมด มาแล้วก็ไป ได้แล้วก็เสีย พบ แล้วก็พราก เจอะแล้วก็จาก ก. ๒ กระสัน - ผู้ที่ยังไม่เกษียณบางท่านก็กระสันอยาก จะได้ อยากจะดี อยากจะมี อยากจะเป็น อย่างที่คนอื่นเขาได้ เขาดี เขามี เขาเป็น บ้างก็ต้องดิ้นรน ขวนขวาย หาช่องหาโอกาสที่จะ ได้เป็น ก. ๓ กระสับกระส่าย - เมื่อมีความกระสันก็เกิดความ กระสับกระส่าย เป็นทุกข์ คิดวางแผนว่าทำ�อย่างไรหนอจึงจะได้ จะเป็น ดังที่คนอื่นเขาได้ เขาเป็นบ้าง ? ก. ๔ กระเสือกกระสน - เมื่อมีกระสับกระส่ายแล้ว ก็มัก จะมีอาการกระเสือกกระสน เดือนกันยายนมีกฬี ายอดฮิตอยูช่ นิดหนึง่ ได้แก่ กรีฑา (วิ่ง) กรีฑาเป็นกีฬาหน้าโยกย้าย ฤดูกาลนี้จะอุดมไป ด้วยนักวิ่ง... วิ่งหาเส้นบ้าง วิ่งจับเส้นบ้าง วิ่งจนล้ำ�เส้นบ้าง ที่ภาษา ฟุตบอลเรียกว่า “ออฟไซด์” วิ่งเข้าหน้าบ้านบ้าง วิ่งเข้าหลังบ้าน บ้าง บางรายฤทธิ์มาก วิ่งปีนหลังคาบ้านก็มี ที่ว่าวิ่งเข้าหน้าบ้าน... คือวิ่งเข้าหาท่านผู้มีอ�ำ นาจวาสนา ที่ จะบันดาลความหวังให้ได้โดยตรง แต่ผใู้ หญ่บางท่านไม่เล่นด้วย เมือ่ เข้าหน้าบ้านไม่ได้ เพราะหน้าบ้านประตูปิด ก็วิ่งย้อนเข้าหลังบ้าน 40
ยาใจ
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
(แม่บ้านท่านผู้มีอ�ำ นาจ) หากหลังบ้านท่านเกิดเล่นด้วย ก็มักจะก่อ ให้เกิดปัญหาแก่หน้าบ้านและหน่วยงาน หากหลังบ้านไม่เล่นด้วย ปัญหาก็มักไม่เกิด บางคนเข้าหน้าบ้านประตูก็ไม่เปิด เข้าหลังบ้าน ประตูก็ปิด ก็หันไปใช้วิธีพิเศษคือหันไปปีนหลังคาบ้าน คือใช้อ�ำ นาจ และบารมีของผูท้ เ่ี หนือกว่า มาบีบบังคับสัง่ หรือฝากลงมา และกำ�ลัง เป็นที่นิยมจนกลายเป็นเรื่องปกติของระบบราชการหรือสังคมไทย ก. ๕ กระสือ - ในเดือนกันยายนนี้ มักจะมีพวกกระสือ ปรากฏร่างอยู่ทั่วไป ลักษณะของกระสือคือหิวอยู่เรื่อย จะคอย สัมภาษณ์ ตรวจสอบ ว่าใครบ้างที่หิวกระหาย (อยากได้ใคร่ดี) ก็จะ เข้าไปตีสนิทหาทางควักไส้ (กินค่าคอมมิชชั่น) ซึ่งหากรู้ไม่เท่าทัน ก็จะตกเป็นเหยื่อ คนที่ทำ�ตัวเป็นกระสือ คือเป็นหน้าม้า วิ่งเต้นค้า ตำ�แหน่ง บางรายถึงกับเสียเงินเสียทอง เสียเกียรติ เสียเหลี่ยม เสียชือ่ เสียงดังเป็นข่าวครึกโครมสะเทือนไปทั่วทุกระบบทุกวงการ ก. ๖ กระเสาะกระแสะ - พวกทีก่ ระเสาะกระแสะ ไม่สมหวัง ดังปรารถนา ไม่ได้เลื่อนยศ เลื่อนขั้น แถมถูกโยกย้าย ก็มักจะเกิด อาการป่วยทางจิต
พยาธิทางจิต อาการป่วยทางจิต คือ งอน ไม่ชอบใจ ไม่พอใจ เมื่อเกิด กระเสาะกระแสะขึ้นในความรู้สึก ก็จะแสดงออกด้วยการประท้วง ประชด ประจบ และประจาน
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
41
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
ประท้วง - แสดงออกถึงการไม่พอใจให้ปรากฏ มีการ ฟ้องกลับและไม่ยอมรับในคำ�สั่งนั้นๆ ประชด - แสดงความเป็นศิลปิน ด้วยการร้องเพลง “อย่างนี้ ต้องลาออกๆ” หรือไม่ก็ลาพัก ถือว่าทำ�ดีแล้ว แต่ไม่ได้ดี อะไรทำ�นองนั้น ประจบ - ใจดีเข้าสู้... ต่อรองขออยู่ที่เดิม หรือย้ายไปใน แหล่งที่ตนพึงใจ อย่าให้เสียหน้า... ประจาน - หากไม่เป็นไปตามที่ตนหวัง ตนขอ ก็ขุดคุ้ย ความหลังที่เป็นความลับของกันและกันขึ้นมา ประจาน คนที่มีนิสัยเยี่ยงนี้จะทำ�งานเก่งอยู่ อย่างเดียว คือทำ� “บัตรสนเท่ห”์ เทีย่ วใส่รา้ ย ป้ายสีให้โทษคนโน้นคนนี้สารพัดอย่าง ดังที่ ปรากฏทั่วไปในฤดูโยกย้าย ชีวิตทุกชีวิตนั้น มีได้ มีเสีย มีขึ้น มีลง มีสมหวัง มีผิดหวัง จะได้ทั้งหมดก็ผิดวิสัย จะเสียทั้งหมดก็เป็นไปไม่ได้ เราจะต้องยาใจ ของเราไม่ให้รั่ว ให้รู้จักหนักแน่น อดทน อดกลั้น ไม่ให้ความรู้สึก ที่ไม่ดีมันไหลซึมออกมาสู่โลกภายนอก อย่าไปเที่ยวประจบ อย่าไป เทีย่ วประชด อย่าไปเทีย่ วประท้วง และอย่าไปเทีย่ วประจาน เพราะ “ประจบทำ�ให้เสียงาน ประจานทำ�ให้เสียสังคม” เห็นได้ชัดว่า การกระทำ�เช่นนี้ แสดงให้เห็นถึงความเป็นผู้ “หมดดี”..! 42
ยาใจ
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
อยู่ที่ดวง บางท่านบอกว่าจะได้ดหี รือได้รา้ ย ชีวติ จะเสือ่ มเจริญก้าวหน้า หรือถอยหลังขาดทุนหรือกำ�ไร ล้วนขึ้นอยู่กับ “ดวง” คำ�ว่า ดวง ตามความหมายของนักโหราศาสตร์ ก็ไปอีกอย่าง ดวงของ ข้าราชการก็ไปอีกอย่าง บางท่านเอาไปแยกแยะชำ�แหละศัพท์เป็น สูตรพิเศษว่า ดวง มาจากอักษร ๓ ตัว คือ ด, ว, ง ด มาจากคำ�ว่า เด็กของใคร ? ว มาจากคำ�ว่า วิ่งเก่งไหม ? ง มาจากคำ�ว่า เงินถึงหรือเปล่า ? เพราะฉะนั้น สมัยก่อนท่านบอกว่า “ค่าของคนอยู่ที่ผลของ งาน ค่าของงานอยู่ที่การกระทำ� ค่าของการกระทำ�อยู่ที่ทำ�ดี” แต่ ปัจจุบันนี้ ค่านิยมออกจะไขว้เขวกลายเป็นว่า... ค่าของคนอยู่ที่คนของใคร ค่าของคนอยู่ที่คุณมีอะไร ค่าของคนอยู่ที่คุณมีเท่าไร ? ถ้าเด็กดี มีเส้น วิ่งเก่ง เงินถึง ก็แสดงว่า ดวงดี... ที่ดีก็ได้ ถ้าดวงร้าย...ที่ได้ก็ไม่ดี ด้วยเหตุนี้ยุคปัจจุบัน จึงเกิดค่านิยมว่า... ถ้าอยากได้อยากดี ต้องมี ๔ S คือ... ๑. เส้น - อิงบารมีผู้ใหญ่
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
43
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
๒. สาย - อาศัยพวกมากลากไป ๓. ซอง - ติดสินบน ใช้นโยบายพ่อบุญทุ่ม แม่บุญแจก เท่าไรไม่อั้น ๔. สามารถ - ต้องมีความรู้ มีความสามารถ ฉลาด และเฉลียว ไร้ฝีมือ ใครหรือเขาจะแล ต้องทำ�ได้ และทำ�เป็น ทฤษฎี ๔ S นี้ แม้จะเป็นเรื่องที่ชอบใจ แต่ก็ไม่ใช่เรื่องที่ ถูกต้องและถูกธรรมเสมอไป ทำ�ให้เกิดคำ�ว่า “ค่าของคนอยู่ที่ผล ของเงิน” ขึ้นมา แทนที่จะเป็น “ค่าของคนอยู่ที่ผลของงาน”
ธนาธิปไตย บางคนบางท่าน ไปคาดหวังอนาคตไว้กับอามิสสินจ้างหรือ อำ�นาจเงินตรา เป็นนัก ธนาธิปไตย นับถือเงินเป็นใหญ่ พระเจ้า เงินตราศาสนาแบงค์ สตํ สรณํ คจฺฉามิ ยอมทุม่ เท ทุม่ ทุน จน มีสูตรยอดฮิตว่า ๔, ๓, ๒ ที่โด่งดังในยุคหนึ่ง ว่าถึงเรือ่ งเงินก็นบั ว่า เป็นเรือ่ งสำ�คัญ เพราะเป็นเครือ่ งอำ�นวยอวยประโยชน์ให้แก่ชวี ติ ได้ สารพัด เพราะเงินนัน้ บันดาลอะไรก็ได้ ดังคำ�ว่า “มีเงินมีทองเจรจาได้ มีไม้มีไร่ปลูกเรือนงาม คนมีเงินทำ�งานด้วยปาก คนทุกข์ยากทำ�งาน ด้วยแรง” หรือคำ�ที่แสดงถึงค่าของเงินว่า... 44
ยาใจ
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
มีเงินเขานับว่าน้อง มีทองเขานับว่าพี่ ยากเงินจนทองพี่น้องไม่มี เงินมีพวกมากเงินจากพวกหนี มีเงินหรือจะไร้ของมีทองหรือจะไร้แหวน คนมีเงินทำ�อะไรไม่น่าเกลียด ล้วนเป็นคำ�บรรยายขยายให้เห็นอานุภาพของเงินทั้งสิ้น แม้ เพลงลูกทุ่งยังเอาไปร้องว่า “สระ เอ ง อิ น, เงิน มีอำ�นาจ เหลือเกิน เงินเอ๋ยเงินตรามีเงินใช้แสนสบายอุรา เกิดมาปรารถนา กันแต่เงิน” นอกจากนี้เงินยังบันดาลอะไรๆ ให้อีกมากมาย เช่น ... เงินทำ�ให้งาม - ทำ�ให้หน้างาม รูปงาม เครื่องประดับ งาม อาคาร สถานที่งาม ได้ทั้งนั้น เงินทำ�ให้ง่าย - ทำ�ให้พูดง่าย เข้าใจง่าย งานเสร็จง่าย เข้าออกง่าย ไม่ติดขัด เงินทำ�ให้งอ่ ย - ถูกเงินปิดปาก...มีปากก็พดู ไม่ได้ เข้มแข็ง ก็กลายเป็นอ่อนแอ เงินทำ�ให้ง่วง - เกิดความประมาท ไม่คิดพัฒนาตน และทรัพย์ให้เกิดประโยชน์ เงินทำ�ให้เงียบ - เห็นบอกไม่เห็น รูบ้ อกไม่รู้ ทำ�บอกไม่ท�ำ เพราะเงินทำ�ให้อ้าปากไม่ขึ้น พูดมาก ปากโป้ง เงินอุด เดี๋ยวก็เงียบ
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
45
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
เงินทำ�ให้งอน - ได้น้อยก็ไม่พอใจ เกิดประท้วงฟ้องร้อง ขึ้นโรงศาล ค้าความเพราะเงิน เงินทำ�ให้งง - เงินเป็นมนตราทีท่ �ำ ให้คนตะลึง ทำ�อะไร ไม่ถูก เงินทำ�ให้งัด - ผลประโยชน์ขัดกันก็งัดข้อกัน เสีย ไมตรีจิตมิตรภาพต่อกันและกัน เงินทำ�ให้หงาย - ทำ�ให้กล้าพูด กล้าเปิดเผยเรื่องลับเป็น เรื่องแจ้ง
เพราะฉะนัน้ จึงมีค�ำ ทีท่ า่ นกล่าวไว้นา่ คิดว่า “เงินนัน้ สามารถ บันดาลอะไรได้หลายๆ อย่าง เป็นได้ทั้งคุณและโทษ” ทำ�ให้ทุกข์ ก็ได้ สุขก็ได้ สร้างสรรค์ก็ได้ ทำ�ลายก็ได้ สมบัติก็ได้ วิบัติก็ได้ หัวเราะก็ได้ ร้องไห้ก็ได้ ชวนให้นึกถึงบทประพันธ์ที่ว่า... ไม่มีป้อมแห่งใดที่ในโลก เงินเข้าโยกจะไม่แยกและแตกฉาน ไหนว่าแข็งแกร่งกล้าถ้าต้านทาน พอทหารเงินตีก็บี้แบน จะเห็นได้วา่ ป้อมไหนๆ ก็ทลายเพราะอำ�นาจเงิน ทีเ่ ทีย่ งธรรม กลายเป็นลำ�เอียงก็เพราะสิ่งเดียว คือ เงิน..! เงินทำ�ให้งก - ทำ�ให้เกิดกิเลส ไม่รู้จักพอ... ยิ่งได้ยิ่งดี ยิง่ มียง่ิ อยาก ยิง่ มากยิง่ ชอบ บุคคลเช่นนี้ จะรู้สึกจน...ตลอดชาติ ! 46
ยาใจ
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
จน ๔ แบบ อันว่าความจนนั้น มี ๔ ลักษณะ คือ... ๑. จนเพราะไม่มี - ขัดสนมาแต่กำ�เนิด น่าเห็นใจ ๒. จนเพราะไม่พอ - ถมเท่าไรไม่รู้จักเต็ม ประเภทตุ่ม ก้นรั่ว น่าเวทนา ๓. จนเพราะไม่เจียม - ตัวเท่าเสาเงาเท่าพ้อม เข้าลักษณะ ว่า “เสียเกินได้ใช้เกินมี” ประเภทนี้ น่าสมน้�ำ หน้า ๔. จนเพราะไม่จำ� - ผิดแล้วไม่หยุด ไม่หย่า ไม่เลิก ไม่จ�ำ ก็ถลำ�ลึก ย้อนกลับไปพิจารณาเรื่องดวงกันอีกสักนิดว่า ดวงในทาง พุทธศาสนานั้นอยู่ที่ไหน ? ท่านบอกว่าอยู่ที่ตัวเรา เรามีดีครบสูตร หรือเปล่า รู้ดี สามารถดี และประพฤติดี หรือไม่ ถ้ามีดีครบ ๓ ชั้นนี้ รับรองดวงต้องดีแน่ แต่ถ้าขาดไปอย่างใดอย่างหนึ่ง แสดงว่า ดวงยังดีไม่ถึงขั้นหรือถึงที่สุด ท่านเจ้าคุณพระธรรมโกศาจารย์ หรือหลวงพ่อพุทธทาส กล่าวไว้คมคายน่าคิดตอนหนึ่งว่า.. เราดี เพราะดีนั้น ทำ�ดี เอาดีทั้งปวง
ดีกว่า มีที่เรา นั่นแหละ มาทำ�ให้
ดวงดี ดีกว่าที่ดวง เราหน่วง ดวงเรามันดี
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
47
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
อยากได้ดีต้องมีธรรม ๗ ท่านทีต่ อ้ งการความเจริญก้าวหน้าในเรือ่ งลาภ ยศ สรรเสริญ พระพุทธเจ้าทรงมีอุบายหรือคำ�สอน เรียกว่า “คาถาเจริญยศ” ซึ่ง เป็นคำ�สอนที่มุ่งให้ประพฤติธรรมไปในตัวว่า... อุฏฺานวโต สตีมโต๒ สุจิกมฺมสฺส นิสมฺมการิโน สญฺตสฺส จ ธมฺมชีวิโน อปฺปมตฺตสฺส ยโสภิวฑฺฒติ๓ แปลความว่า ยศย่อมเจริญยิ่ง แก่บุคคลผู้มีความขยัน หมั่นเพียร มีสติ มีการงานสะอาด ใคร่ครวญถี่ถ้วนแล้วจึงทำ� มีความสำ�รวมระวัง ดำ�เนินชีวติ โดยชอบธรรม และมีความไม่ประมาท ดังนี้ แปลถอดความให้จำ�ง่ายๆ สบายต่อการนำ�ไปปฏิบัติว่า... ผู้ใด... เป็นนิจขยัน ตั้งมั่นสติ ดำ�ริงานชอบ รอบคอบก่อนทำ� สำ�รวมอินทรีย์ ใจมีธรรมะ ละความประมาท สี., ก. สติมโต ขุ. ธ. ๒๕/๑๒/๑๘ สฺยา ขุ. ธ. ๒๕/๒๔/๒๐ มจร. ขุ. ธ. ๒๕/๒๔/๑๙ สงฺคีติ. ๒ ๓
48
ยาใจ
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
พระราชธรรมวาที (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)
ผูน้ น้ั ... ปราชญ์ซอ้ งสรรเสริญว่าเจริญยศยิง่ แล ฯ
แปลถอดความเป็นกวีอีกชั้นหนึ่งว่า... ยศและลาภย่อมมาสู่ผู้ขยัน สติมั่นสะอาดล้วนคิดถ้วนถี่ ทั้งอ่อนน้อมถ่อมตนเป็นคนดี ไม่ประมาทเจ็ดอย่างนี้ดีแน่เอย
มนต์กันเมา โดยปกติคนเรา หากเผลอพลาดปราศจากสติเมื่อใด ยามได้ ยามดีมักจะมีอาการเมา คือเมาตัวลืมตนดังที่คนแต่ก่อนท่านพูดอยู่ เสมอว่า... เมาตนลืมตาย เมากายลืมแก่ เมาสามีภรรยาลืมพ่อลืมแม่ เมาเหล้าเมากระแช่ลืมคุกลืมตะราง มีคาถากันเมายศอยู่บทหนึ่งว่า ยโส ลทฺธา น มชฺเชยฺย แปลว่า ได้ยศแล้วอย่าประมาท ได้อ�ำ นาจแล้วอย่าไปเมา จะทำ�ให้ เสียคน เสียชื่อ เสียเกียรติ เสียมิตร ดังภาษิตที่ท่านกล่าวไว้ว่า
ธรรมะสปอตไลต์
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
49