เปลี่ยน
กรรม ทำ�ให้ชีวิตก้าวหน้า
อานิสงส์การสวดพระพุทธคุณ
โดย... พระธรรมสิงหบุราจารย์ (หลวงพ่อจรัญ ิตธมฺโม)
บรรณาธิการ ปก/รูปเล่ม พิมพ์ข้อมูล
รวบรวม/เรียบเรียงโดย...ไพยนต์ กาสี
: ไพยนต์ กาสี น.ธ. เอก, ป.ธ. ๖, พธ.บ., น.บ. : สุกัญญา ศรีสงคราม ภาพประกอบ : เทิดเกียรติ ปลูกปานย้อย : ธนวรรณ ขันแข็ง พิสูจน์อักษร : มานิตย์ กองษา
แก้กรรมทำ�ได้ ถ้าตั้งใจเปลี่ยนพฤติกรรม
หลายท่านเวลาประสบกับเรือ่ งเลวร้าย แม้ในบางครา จะปลงได้วา่ เป็นเรือ่ งของเวรกรรมก็ตามที แต่กอ็ ดมีความ สงสัยไม่ได้ว่า เราทำ�กรรมอะไรไว้ถึงได้เป็นเช่นนี้ นับว่ายังดีที่ปลงใจเชื่อว่า สิ่งที่ตนประสบนั้น เป็น เพราะผลของกรรม เท่ากับว่ายังมีความเชือ่ ในพระปัญญา ตรัสรูข้ องพระพุทธองค์ ทีไ่ ด้ตรัสไว้วา่ ทำ�ดี ได้ดี ทำ�ชัว่ ได้ช่วั เมื่อมีใจเชื่อมั่นเป็นสัมมาทิฐิเช่นนี้ ถ้าอยากหาวิธี หนีกรรมหนีความทุกข์เดือดร้อนนั้น ต้องอาศัยหลักธรรม คำ�สอนในพระพุทธศาสนาที่พระสงฆ์สาวกนำ�มาเผยแผ่ พระเดชพระคุณหลวงพ่อจรัญ ิตธมฺโม วัดอัมพวัน เป็นพระสุปฏิปันโนอีกรูปหนึ่ง ซึ่งเพียรพร่�ำ สอนให้คนรูจ้ กั ดี-ชัว่ ให้กลับตัวกลับใจเมือ่ รูว้ า่ ทำ�ผิด ดังทีท่ า่ นให้ข้อคิดว่า แก้กรรมนั้นไม่ยาก แค่หยุดสร้างเวรกรรมกันต่อไป หวังว่าหนังสือ เปลี่ยนกรรม ทำ�ให้ชีวิตก้าวหน้า และ อานิสงส์การสวดพระพุทธคุณ เล่มนี้จักเป็นเหมือนเข็มทิศ นำ�พาชีวติ ท่านปลอดภัย ให้ถงึ ฝัง่ พระนิพพานในกาลต่อไป ด้วยใจมุ่งหวังให้ทุกท่านทำ�แต่กรรมดี บรรณาธิการ
เปลี่ยน
กรรม
ทำ�ให้ชีวิตก้าวหน้า เจริญพร ท่านสาธุชนผูส้ นใจปฏิบตั ธิ รรมทัง้ หลาย วั น นี้ อาตมาจะชี้แ จงแสดงธรรม เรื่อ งหลั ก กรรมกับความเปลี่ยนแปลงของชีวิตมนุษย์ ว่ามัน เป็นประการใด โดยเปรียบเทียบหลักธรรมคำ�สอนใน พระไตรปิฎก กับประสบการณ์ปัญหาของคนยุคใหม่ ที่มันเปลี่ยนแปลงไปมากมาย ความเปลี่ยนแปลงของชีวิต พระพุทธเจ้าของ เรานัน้ ยอมรับความเปลีย่ นแปลงของโลก แต่พระสงฆ์ สมัยนี้ยอมรับความเปลี่ยนแปลงไหม แม้ในวิถีชีวิต ชาวโลก ที่ เ ทคโนโลยี เ จริ ญไปมาก แต่ ทางจิ ตใจ กลับต่ำ�ลง เรียนสูงกันทั้งนั้น แต่ความประพฤติกลับ เลวลงตามลำ�ดับ บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
3
คนเรา จึงไม่รจู้ กั การเปลีย่ นแปลงชีวติ อับเฉาอับจน ตลอดรายการ ไม่มีความมั่งคั่งสมบูรณ์แต่ประการใด ยอมอับเฉาอับจน และเป็นคนไร้สาระ ขาดเหตุขาดผล ขาดต้นขาดปลาย ไม่เอาตราชั่งขึ้นมาดู ไม่เอาตราชู ขึ้นมาชั่ง แล้วจะเอาอะไรมาเป็นหลักกรรมของท่าน รุกฆาต แพ้เลยเรา ท่านทั้งหลาย เห็นหมากรุกไหม มีหกสิบสี่ตา เดินอยู่ตาเดียว เดินอยู่ตาจน ตารวยไม่เคยเดิน แล้วอย่างนี้จะรู้วิธีพัฒนาชีวิตให้ดีขึ้นหรือ นี่หลักกรรมกับความเปลี่ยนแปลงชีวิต น่าจะ พิจารณาเทคโนโลยีกับพุทโธโลยี ความรู้กับความดี คู่กันไป ท่านทั้งหลาย ในตัวมีมือสองเท้าสอง สมองหนึ่ง แล้ว ท่านยังหาทีพ่ ง่ึ ไม่ได้อกี หรือประการใด ขอฝากไว้ ให้นำ�ไปคิดพิจารณาด้วย 4
เปลี่ยนกรรม ทำ�ให้ชีวิตก้าวหน้า
มีธรรมะประจำ�ใจ
ชีวิตไม่ไร้คุณค่า
คนเดี๋ ย วนี้ เ ปลี่ ย นแปลงทางจิ ตใจไปมาก ไม่ เหมือนสมัยโบราณทางราชการมีโครงการแผ่นดิน ธรรมแผ่นดินทอง มีแผ่นดินทองแผ่นดินธรรมแล้ว ควรคิดถึงแผ่นดินทวดด้วย ปูย่ า่ ตาทวดหาผืนแผ่นดิน ให้ทำ�มาหากินกัน มาเป็นผืนแผ่นดินธรรม แผ่นดิน ธรรมคืออะไร คือมีธรรมะประจำ�ใจไหม เดีย๋ วนีค้ นนิยมไปวัดไปทัวร์บญ ุ แต่มนั ไม่ใช่บญ ุ จริง ออกวัดโน้น ทัวร์วัดนี้ เที่ยวกันไป เที่ยวกันมา เสีย เงินทอง เสียเวลาด้วย จะให้ชวี ติ อับเฉาอับจน ไร้สาระ ไม่มีคุณค่าของคนเลย คนเราถ้ามีแผ่นดินธรรมจริงๆ ชีวติ จะมีคา่ เวลา จะมีประโยชน์มาก ถ้าชีวติ ไร้คณ ุ ค่า เวลาก็ไม่มปี ระโยชน์ พระพุทธเจ้าสอนนักสอนหนา ให้หาวิชาใส่ตวั เสียก่อน แล้วค่อยไปเที่ยว เพราะมัวเที่ยวทัวร์บุญอย่างนั้น มัน ไม่มีโอกาสเข้าหาหลักธรรมคำ�สอนของพระพุทธเจ้า แล้วจะไปเข้าใจความเป็นของชีวติ ได้ถกู ต้องอย่างไรกัน บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
5
พิจารณากรรมอย่างเข้าใจ
ชีวิตไม่อับจน
กฎแห่งกรรม พินัยกรรม เปลี่ยนแปลงชีวิตคนได้ ปลอมครับ ทําดีก็เปลี่ยนไปทางดี ทําชั่วก็เปลี่ยนไปทางชั่ว ตายตัวอยู่อย่างนั้น เพราะกฎแห่งกรรม เกิดจากการทำ�ของตน มิใช่ คนอื่นมาทำ�ให้เราแน่นอน ขอเจริญพรอย่างนั้น แต่ถา้ ท่านพิจารณาตัวเอง ชีวติ จะไม่อบั เฉาอับจน เพราะคนเรานี่มันเปลี่ยนแปลงกันได้ อย่างทุกวันนี้ โลกก็ได้เปลี่ยนแปลงไปไกลมาก คือเทคโนโลยี คอมพิวเตอร์ก็เยอะแยะ แต่ทำ�ไมหนอ จิ ตใจถึ ง เลวร้ า ยถึ ง ขนาดนี้ เถี ย งพ่ อ เถี ย งแม่ คำ � ไม่ตกฟาก แย่งสมบัติพัสถานกัน นี่หรือเทคโนโลยี ตัวอย่างครอบครัวหนึง่ มีลกู ๓ คน จบปริญญาโท ๒ เป็นด๊อกเตอร์ ๑ พอพ่อตาย อยู่แต่แม่ แย่งสมบัติ กัน ยังฟ้องร้องกันอยู่ในศาล นี่หรือคนไทยชาวพุทธ 6
เปลี่ยนกรรม ทำ�ให้ชีวิตก้าวหน้า
คนไทยเดีย๋ วนี้ ปากเป็นบุญ ใจเป็นบาป ขาดธรรมะ ประจำ�ใจ เพราะไม่รคู้ �ำ ว่าหลักกรรมเป็นอย่างไร แล้ว ไม่รคู้ วามเปลีย่ นแปลงชีวติ ของชีวติ ถ้าไม่ทราบเหตุผล ดังกล่าวแล้วนั้น ท่านจะเอาอะไรมาเป็นหลักใจเล่า แก่นหลักแก่นนำ�ชีวิตคืออะไร ? อาตมาคนหนึ่ง ขอเจริญพรต่อพีน่ อ้ งทุกคน ถ้าเลือกเกิดได้อาตมาไม่ไป เกิดบ้านนอกคอกนาหรอก ต้องไปเกิดบ้านเศรษฐีพนั ล้าน นีด่ นั เกิดบ้านนอกคอกนา แต่ไม่เป็นไร ชีวติ ไม่สนิ้ หวัง ดูสังข์ทองอยู่กับรจนายาใจที่ปลายไร่ปลายนายังมีสุข ดังนั้น หลักนำ�ชีวิต หรือหลักกรรมของคน อยู่ที่ ทวาร ๖ คือ ตา หู จมูก ลิน้ กาย ใจ แต่ถา้ ไม่พจิ ารณา มันก็โง่ๆ อยู่นี่ล่ะ ตาไม่มีปัญญา หูไม่มีปัญญา ปาก ไม่มีปัญญา พูดเสียเงินทองเพราะปากไม่มีปัญญา ถ้าปากมีปัญญา พูดแล้วเงินนองทองไหลมาได้ อาตมาถึงบอกเสมอว่า พฤติกรรมของคน อยู่ที่ การกระทำ�ของตน ทำ�ดี มันก็ดันเราไปทางดี หาก เปลี่ยนพฤติกรรมไปทางชั่ว ก็เอาตัวไม่รอด นี่ท่าน ทั้งหลายฟังแล้วก็พิจารณาตามไปด้วย บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
7
จะมีเสน่ห์มหานิยม
ต้องอบรมตนให้มีวิชา
และอาตมาขอถามโยมหน่อยว่า มหานิยมอยู่ ทีไ่ หน ถามหลายคนแล้วตอบไม่ได้ บอกมหานิยมอยูท่ ี่ เอาขี้ผึ้งสีปากแล้วก็ลงนะหน้าทอง โอ้โฮ มหานิยม อะไรล่ะ วันนี้ไปโดนต่อยปากฟันหัก ๒ ซี่ มาขอยา ที่วัดใส่ นี่มหานิยม เอานิ้ว ๓+๕ ขึ น ้ มานับ ขอพู ด ตรงไปตรงมา ได้เท่าไหร่เอ่ย ดูสิลูก ถ้าลูกโยมเรียนหนังสือเก่ง ต้องก้าวหน้า มหานิยมจึงอยู่ ที่วิชาความรู้ ถ้าลูกเราไม่มี วิชาความรู้ ไม่มีมหานิยม พ่อแม่ต้องให้ลูกเรียนหนังสือ ไม่เรียนได้อย่างไร คนไม่เรียนหรือจะรู้ ไม่ดหู รือจะเห็น ไม่ท�ำ หรือจะเป็น จะลำ�เค็ญย่�ำ แย่จนแก่ตาย บางคนบ่นว่าลูกไม่เรียนหนังสือ อาตมาไม่โทษเด็ก เป็นที่พ่อแม่ ไม่มีนโยบาย ไม่มีหลักธรรมที่จะสอนลูก 8
เปลี่ยนกรรม ทำ�ให้ชีวิตก้าวหน้า
ให้เรียนหนังสือเลย ไม่มกี ารภาวนา ไม่มกี ารสวดมนต์ ไหว้พระ ไม่มกี ารแผ่เมตาให้ลกู มีจติ โน้มไปทางศึกษา ถ้าปล่อยให้เป็นไปอย่างนี้ หมดโอกาสที่จะไปได้ดีแน่ หากไม่แปรเปลี่ยนกฎแห่งกรรม แต่พอพูดถึงกฎแห่งกรรม ยุคสมัยนีเ้ ขาไม่เชือ่ เลย ทำ�ดีได้ดี ทำ�ชั่วได้ชั่ว เขาก็จะไม่เชื่อแล้ว อาตมาก็ได้ หลักนีว้ า่ ความเชือ่ เรือ่ งกรรมนัน้ หรือทำ�ดีได้ดี ทำ�ชัว่ ได้ชั่ว ปัจจุบันนี้กำ�ลังสั่นคลอนอย่างมาก ไม่มีใคร เชื่อกรรมดี กรรมชั่ว ในสังคมไทยเป็นอย่างนั้นจริงๆ แต่ทง้ั นีก้ น็ า่ เห็นใจ เพราะเขาเห็นกันว่า หลายคน ทีป่ ระกอบกรรมทำ�ชัว่ เป็นผูท้ จุ ริตประพฤติผดิ ศีลธรรม กลับมีอ�ำ นาจวาสนาและมีทรัพย์สมบัตมิ าก มีคนเคารพ ยกย่องนับถือ ในขณะเดียวกัน คนซึ่งอยู่ในศีลธรรมกลับเป็น คนยากจน และมีความยากลำ�บาก ทำ�ให้คนเริ่ม สงสัยในเรื่องหลักกรรม และบางคนไม่ยอมเชื่อใน เรื่องนี้ ถึงกับเขียนเป็นคำ�กลอนว่า “คนทำ�ดีได้ดี มีที่ไหน คนทำ�ชั่วได้ดีมีถมไป” บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
9
ระวัง..!
อันตราย ๕
จะพาชีวิตติดกรรม
พระอรรถกถาจารย์ กล่าวอันตรายที่เกิดแก่สัตว์ โลกว่ามี ๕ อย่าง จึงขอฝากไว้ในที่นี้เสียเลย คือ ๑. กิเลสันตราย อันตรายเกิดแต่กเิ ลส เช่น มีความ โลภโกรธหลงตายตามถนนมีมาก ตายอย่างน่าเสียดาย ๒. กัมมันตราย อันตรายเกิดจากกรรมชัว่ ทีท่ �ำ ใน ปัจจุบนั นัน้ ไม่ตอ้ งไปเอากันในชาติหน้า เห็นทันตาเลย ๓. วิปากันตราย อันตรายที่เกิดจากวิบากกรรม คือ ผลกรรมทีท่ �ำ ไว้ในอดีต ออกมาประสบในปัจจุบนั นี้ ๔. ทิฏฐิอนั ตราย อันตรายทีเ่ กิดจากทิฐทิ ผี่ ดิ คิดผิด คิดไม่ถกู ต้อง ทำ�อะไรไม่มตี ามคลองธรรม เป็นมิจฉาชีพ ไม่เป็นสัมมาทิฐิประการใด เกิดอันตรายในปัจจุบันนี้ ๕. อริยปู วาทันตราย อันตรายเกิดจากการจ้วงจาบ ผู้มีบุญคุณ ผู้ทรงศีลทรงธรรม เช่น พระสงฆ์องค์เจ้า เป็นอันตรายในปัจจุบนั นี้ กล่าวจ้วงจาบคุณพ่อคุณแม่ ก็เป็นอันตรายในปัจจุบันนี้แน่นอน 10
เปลี่ยนกรรม ทำ�ให้ชีวิตก้าวหน้า
ยกตัวอย่างให้เห็นที่วิทยาลัยครูเทพสตรี ตอนนี้ เปลี่ยนเป็นสถาบันราชภัฏเทพสตรี จังหวัดลพบุรี เมื่อปี ๒๕๐๙-๒๕๑๐ มีการมาอบรมที่วัดอัมพวัน แล้วก็มาเล่นกองไฟ กินเหล้าเมายา เกิดต่อยปากครู ดูซิอย่างนี้จะมีอันตรายเกิดขึ้นไหม ครูกใ็ จดี เป็นมหาเปรียญ ๖ ประโยค ตอนบวชเณร แล้วก็ไปเรียนวิชาครู มาบรรจุทว่ี ทิ ยาลัยครูเทพสตรีนน้ั เดีย๋ วนีเ้ กษียณแล้ว “ผมไม่โกรธครับ ไม่เป็นไรเขาเมา” เราก็เรียกเด็กมา “หนูเป็นบาปนะ ขออโหสิกรรม ครูเสีย” ไม่ยอมไปขอ เพราะเปลี่ยนพฤติกรรมไป ทางเมา อยู่มาไม่ถึง ๗ วัน ขับมอเตอร์ไซค์ที่ท่าวุ้ง ถู ก รถสิ บ ล้ อ ขยี้ เ ลย รถ มอเตอร์ไซค์พังหมด เขา หั ว เละตายคาที่ นี่ แ หละ อริยูปวาทันตราย อันตราย จากที่ จ้ ว งจาบผู้ มี บุ ญ คุ ณ กรรมนี้ส่งผลแรงมาก ต้อง ระมัดระวังกันให้ดี บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
11
คนอกตัญญู
ทำ�อะไรไม่กา้ วหน้า
อาตมาสอนเด็กเสมอว่า อย่าเถียงพ่อแม่ แม้แต่ คิดไม่ดีกับพ่อแม่ก็บาป จะเรียนหนังสือไม่เก่ง ทำ�ไม แค่คิดก็บาป เพราะมันไม่ใช่กฎหมาย อย่างกฎหมาย ต้องมีโจทก์ จำ�เลย มีผู้กระทำ� มีคนฟ้อง กฎหมาย จึงบังคับคดีนนั้ ได้ แต่เรือ่ งกรรมนี้ ไม่ตอ้ งมีใครบังคับ ถ้าตัวเองมีเจตนาเป็นอกุศลกรรมเกิดขึ้น เช่น แค่คิด ไม่ดีก็เป็นกรรมแก่ตัวเองแล้ว อย่างนี้เป็นต้น อีกเรือ่ งหนึง่ ขอเจริญพรแทรกรายการ เมือ่ ปี ๒๕๐๐ นิสิตปริญญาโท จุฬาฯ บ้านอยู่อ�ำ เภอค่ายบางระจัน พาเพือ่ น ๓๐ คน ไปให้แม่ท�ำ ครัว บอก “แม่..! วันเกิด ผม ทำ�อาหารให้อร่อยนะ เพือ่ นมาจากกรุงเทพ” แม่ก็ ทำ�แบบบ้านนอกมันจะไปอร่อยอะไร ก็ว่าเสียดว่าสี จนแม่ร้องไห้ไปเลย แล้วก็กลับกรุงเทพ อาตมาจดไว้เลย รู้จักกันดีกับแม่เขา ดูซิลูกจะ เกิดอันตรายไหม ไปกล่าวจ้วงจาบแม่อย่างนั้น ดูซิว่า จะต้องรับกรรมอะไรบ้าง 12
เปลี่ยนกรรม ทำ�ให้ชีวิตก้าวหน้า
ต่ อ มารั บ ราชการ ได้ แ ค่ ๓ ปี ก็โดนไล่ออก ไปเข้างาน บริษัทญี่ปุ่นก็โดนไล่ออกอีก นี่ กฎแห่ ง กรรมจากการกระทำ � เปลี่ยนพฤติการณ์ชีวิตได้ ทำ�ให้ เขากลายเป็นคนเหลวไหลไปเลย เรียนปริญญาโท ที่จุฬาฯ ก็เป็น หมันไป นีแ่ หละทรัพยากรของชีวติ ก็หมดไปด้วยตาม สภาพของกฎแห่งกรรมจากการกระทำ�ของเขาเอง พอพ่อแม่ตาย น้องสาวยังอยูแ่ ละเคยมานัง่ กรรมฐาน ทีว่ ดั ก็ถามเขาว่า พีช่ ายเป็นอย่างไรบ้าง “หลวงพ่อคะ เข้ากับใครไม่ได้เลย” นี่เห็นผลกรรมของเขารึยัง อาตมาถึงสอนเด็กว่า อย่าเถียงพ่อเถียงแม่ บางที พ่อเจ้าชู้ไปมีเมียใหม่ อาตมาบอก หนูอย่าไปเข้าข้าง แม่นะ อย่าไปคิดว่าพ่อไม่ดี เธอจะเรียนหนังสือไม่เก่ง นี่เป็นความจริง ไปว่าพ่อไม่ดี มันเรื่องของพ่อ อย่าไป ว่าพ่อตามแม่ บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
13
กรรม
คำ�สอนสำ�คัญของ
พระพุทธศาสนา
จากตัวอย่างข้างต้นจะเห็นว่า คำ�สอน กฎแห่งกรรม เป็นคุณลักษณะพิเศษของพระพุทธศาสนา ทีช่ าวพุทธ ควรภาคภูมิใจ คือ พระพุทธศาสนาสอนว่า ความสุข ความทุกข์ ในโลก เป็นกรรมวิบาก คือ ผลของกรรม ไม่ใช่การแทรกแซงของพระผู้เป็นเจ้าองค์ใดองค์หนึ่ง บางศาสนาถือว่า ชีวิตของมนุษย์เป็นไปตามที่ พระผูเ้ ป็นเจ้าจะดลบันดาลให้ และมนุษย์จะมีความสุข ก็ด้วยความภักดี และวิงวอนต่อพระผู้เป็นเจ้า บาปที่ ทำ�ไว้จะล้างได้ดว้ ยวิธกี ารทางศาสนา เช่น สารภาพบาป หรือลงอาบน้ำ�แม่น้ำ�คงคา พระพุทธศาสนาพระผูม้ พี ระภาคเจ้าตรัสไว้ชดั เจน บุคคลจะได้ดีหรือชั่ว สุขหรือทุกข์ ก็เพราะกรรม จะ เปลี่ยนพฤติกรรม หรือเปลี่ยนชีวิตนี่อยู่ที่หลักกรรม จากการกระทำ�นั้นแน่นอนที่สุด ขอเจริญพรอย่างนั้น พระพุทธองค์ทรงสอนไว้ แม้จะสวดมนต์ หรือ วิงวอนขอร้อง ไปบนกับผี ไปดีกับพระ ที่โยมไปหา 14
เปลี่ยนกรรม ทำ�ให้ชีวิตก้าวหน้า
ผีเข้าทรงอ้อนวอนให้ผชี ว่ ย ไปวัดนีถ่ อื ดอกไม้ธปู เทียน ไปให้พระช่วย แต่เสียใจด้วยนะ ต้องช่วยตัวเองสิ อัตตา หิ อัตตโน นาโถ ตนเป็นที่พึ่งของตน คือ ๑. ต้องช่วยตัวเองได้ ๒. ต้องพึ่งตัวเองได้ ๓. ต้องสอนตัวเองได้ ถ้าสามหลักนีไ้ ม่มกี บั โยมคนใด คนนัน้ จะเป็นทีพ่ ง่ึ ตนไม่ได้ พระท่านจะช่วยเราได้อย่างไร พระพุทธองค์ ก็ไม่อาจช่วยเราพบความดีและความสุขได้ ถ้ามนุษย์เราจะมีความสุขได้ดว้ ยการวิงวอน มนุษย์ ก็คงไม่ตอ้ งทำ�อะไร นอกจากสรรเสริญคุณพระผูเ้ ป็นเจ้า หรือหาสิ่งของมาบูชาแล้วก็ขอสิ่งที่ตนปรารถนา และ ถ้าบาปล้างด้วยพิธีกรรม คนเราจะกลัวทำ�ไมกับการ ทำ�ชั่ว เพราะเมื่อทำ�แล้วก็ไปสารภาพผิด หรือลง อาบน้�ำ ที่แม่น�้ำ คงคาที่ว่าศักดิ์สิทธิ์ ซึ่งถ้าเป็นจริงตาม ที่กล่าวมาแล้ว สัตว์น้ำ�ที่เกิดในแม่น�้ำ คงคา เช่น ปลา ปู เต่า ก็คงจะมีความบริสุทธิ์ไปสวรรค์ได้มากกว่า มนุษย์ เพราะสัตว์เหล่านี้อาบน้�ำ นั้นอยู่ทุกวัน บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
15
ปลูกศรัทธาให้มั่นไว้
ใจจะเชื่อเรื่องชั่ว-ดี
คำ�สอนในพระพุทธศาสนา ผู้เป็นชาวพุทธต้อง มีหลักศรัทธา ความเชื่อ ที่เป็นเหตุเป็นผลอยู่ ๔ ประการ คือ ๑. ตถาคตโพธิสทั ธา เชือ่ ในการตรัสรูข้ องพุทธเจ้า คือ เชื่อว่าพระพุทธเจ้าตรัสรู้จริง เป็นผู้ประกอบด้วย พระปัญญาคุณ พระวิสทุ ธิคณ ุ พระมหากรุณาคุณจริง ๒. กัมมสัทธา เชื่อในเรื่อง เชื่อว่ากรรมมีจริง หลักกรรมที่เราทำ�ดีได้ดี ทำ�ชั่วได้ชั่วมีจริง ๓. วิปากสัทธา เชือ่ ผลของกรรม คือ เชือ่ ว่ากรรม ทีบ่ คุ คลทำ� ไม่วา่ ดีหรือชัว่ ย่อมให้ผลเสมอ จึงจะเปลีย่ น กิจกรรม ความเปลีย่ นแปลงของชีวติ ไปในทางทีเ่ ชือ่ ถือ และถูกต้องได้ ๔. กัมมัสสกตาสัทธา เชือ่ ว่าสัตว์มกี รรมเป็นของตน คือ เชือ่ ว่าผลทีไ่ ด้รบั เป็นผลแห่งการกระทำ�ของเราเอง อาจเป็นกรรมที่ท�ำ ในปัจจุบันชาติ อดีตชาติ หรือจะ ทำ�ในภพใดก็ตาม 16
เปลี่ยนกรรม ทำ�ให้ชีวิตก้าวหน้า
จะเห็นว่า ในศรัทธา ๔ อย่าง เป็นความเชือ่ ในเรือ่ ง เกี่ยวกับหลักกรรมถึง ๓ อย่าง หลักกฎแห่งกรรม ทําไมพระพรหม จึงเป็นคําสอนสําคัญ ถึงแกล้งข้าให้ เป็นเช่นนี้ ในพระพุทธศาสนา ผู้ปวารณาตนเป็นชาวพุทธ จึงควรเชื่อในเรื่องกรรม พยายามศึกษาทําความเข้าใจในเรื่องกรรม อาตมาว่า ชาวพุทธทีไ่ ม่เชือ่ กรรม หาใช่ชาวพุทธ ทีแ่ ท้จริงไม่ เป็นชาวพุทธแต่เพียงในนาม ศาสนาพุทธ มีประโยชน์แก่เขาเพียงใช้กรอกแบบฟอร์ม เพื่อไม่ให้ ถูกว่าเป็นคนไม่มีศาสนาเท่านั้นเองหรือประการใด น่าจะเป็นเช่นนั้น ดังนัน้ จึงเป็นทีน่ า่ เสียดายนะ ถ้าท่านไม่ได้ศกึ ษา เรือ่ งกฎแห่งกรรม ชาวพุทธเราเดีย๋ วนีร้ จู้ กั ข้าวขันแกงโถ ไปวัด อุโปสถัง รักษาอุโบสถจนศาลาพังไปหลายหลัง ก็ยงั ไม่ไปเหนือไม่ไปใต้ ไม่ได้รอู้ ะไรเลย นีข่ อ้ เท็จจริงนะ แต่ถ้าใครได้เข้าใจในเรื่องกฎแห่งกรรม จะทำ�ให้ชีวิต ทั้งส่วนตน ครอบครัว สังคมอยู่ร่วมกันได้อย่างร่มรื่น บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
17
“สวดมนต์” ศาสนพิธเี บือ้ งต้นยังทำ�ไม่ได้
จะเข้าถึงพระรัตนตรัยได้อย่างไร
อาตมาขอเสนอแนะ บางที พ่ อ แม่ ส วดมนต์ ไ ม่ เ ป็ น บางที มาที่วัด เป็นโรคมะเร็ง แม่เป็น โรคกำ � ลั ง จะตายบอก “โยม สวดพุ ท ธคุ ณ พระธรรมคุ ณ พระสังฆคุณ พาหุง มหากาฯ สิ หาย ตำ�ราอาตมาแม่น ถ้าหาย มันก็ไม่ตาย ถ้าตายมันจะหายได้ไง ดีกว่าไปหาหมอดู อีก สวดมนต์พุทธคุณเถอะ” “หลวงพ่อ พุทธคุณอะไรคะ” “อิตปิ ิ โส ยังไงเล่า” “โส อยู่ตรงไหนคะ” เลิกพูดเลย นี่หรือชาวพุทธ อาตมาขอติงนะ สวดมนต์ไม่เป็นไม่ใช่ชาวพุทธ แล้วหลงทางไปนรกอีก ไปเป็นเปรต อสุรกายสัตว์ เดรัจฉาน ไหนเลยจะเป็นผลงานชีวิตของชาวพุทธได้ 18
เปลี่ยนกรรม ทำ�ให้ชีวิตก้าวหน้า
บางคนชอบพูดว่า “หลวงพ่อ ทำ�บุญมาก ไม่เห็น บุญช่วยเลย” ถามว่าทำ�อย่างไรล่ะ บอก “วัดโน้น ๑๐ บาท ๒๐ บาท” บางคนทำ�บุญน้อยแต่หวังผลมาก เขาเรียกว่าค้ากำ�ไรเกินควร แล้วคนเดีย๋ วนี้ อาตมาสังเกตในวัด มาให้อาตมา เป็นนักเรียน โยมเป็นครู มาหลายคนมาที่วัด มาให้ อาตมาเรียน ดูคนรูห้ มด เราเรียนแล้วจดไว้ ดูวา่ จะจริง ไม่จริงไม่เคยพลาด ดูคนดูหน้าส่งกระแสจิต อาตมาสอนเด็ ก เวลาครู ส อนนี่ ก ระแสจิ ตจะ ออกจากตรงนี้ ตรงที่หน้าผาก มีกรรมวิธีแล้วจะจำ� หนังสือได้ เวลากำ�ลังใจตก ลิ้นปี่นี่ หายใจยาวๆ เดี๋ยวก็เพิ่มกำ�ลังขึ้นมา เท่านี้ก็ทำ�กันไม่ได้ มัวแต่พูด ฉันจะไปสวรรค์ อาตมาบอกสอนมานานแล้วว่า สวดมนต์ เป็น ยาทา วิปัสสนา เป็นยากิน ถ้าทั้งทา ทั้งกิน ท่านจะ ทำ�อะไรสำ�เร็จเสร็จทันเวลา มีความสุขสบายไปถึง ลูกหลาน บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
19
ขาดสามัญสำ�นึกทางดี
ชีวิตมีแต่ตกต่ำ�
คนทีไ่ ร้มารยาท ขาดสัญชาติผดู้ ี และคนไหนไม่มี ศีลธรรม จะเป็นหลักกฎแห่งกรรมเปลี่ยนแปลงชีวิต ไปในทางเลวแน่นอนที่สุด บางคนชอบนอนตื่นสาย หน่ายหากิน หมิ่นเงินน้อย นั่งคอยวาสนา เดี๋ยวนี้ คนชอบคอยวาสนาให้มาหาเอง ทำ�ราชการอยากได้ ๒ ขั้น แต่เดี๋ยวนี้มีครึ่งแล้วนะ อาตมาบอก อธิบดี คนนี้ขี้เกียจแล้วก็มาป้อยอ เอาครึ่งขั้นก็พอแล้วนะ ถ้าอยากได้ ๕ ขั้น ให้ได้ เหมือนกัน แต่ตอ้ งไปชายแดน ตายในสงครามโน่นจึง จะได้ ๕ ขัน้ โยมเอาไหม ไม่เอา อย่าอยากได้ซิ ๕ ขัน้ มันมากไป อยากได้เกินไป เกินโควต้า เขามีโควต้ากัน ความดีมไี หม เข้าไม่ถงึ ความดี เข้าไม่ซงึ้ ใจ มันไม่ ใฝ่ดี มันจะไม่มีสัจจะ จะไม่มีเหตุผล จะไม่มีกตัญญูรู้ หน้าที่งานจะไม่มีความจริงจัง แล้วจะเอา ๒ - ๓ ขั้น ต้องดูกฎแห่งกรรม หรือหลักกรรมนัน้ คนทีด่ แี ต่อยาก แต่ไม่ท�ำ ดี จึงหาใช่ชาวพุทธที่แท้จริงไม่ 20
เปลี่ยนกรรม ทำ�ให้ชีวิตก้าวหน้า
และใครที่เชื่อในเรื่องหลักกรรม ย่อมได้เปรียบ กว่าคนที่ไม่เชื่อ ด้วยคนที่เชื่อในเรื่องกรรม... ย่อมสามารถอดทน รับความทุกข์ลําบาก อดทนต่อความผิดหวัง ความขมขื่น และเคราะห์ร้าย ที่เกิดแก่ตนได้ เพราะถือว่าเป็นผลกรรมที่ทำ�มาแต่อดีต จะไม่ ตีโพยตีพาย จะไม่เสียอกเสียใจ ยอมรับผิดโดยความ ชื่นใจ แต่คนที่ไม่เชื่อเรื่องกรรมนั้น มักจะพูดบ่นว่า ตน ไม่ได้รบั ความเป็นธรรม ทำ�ดีแล้วไม่ได้ดี นีเ่ ห็นพูดกัน ในสังคมมากมาย อาตมาได้ยนิ เสมอทีว่ ดั “หลวงพ่อคะ เกิดมามีกรรม ไม่รเู้ ป็นอย่างไร มันน้อยเนือ้ ต่�ำ ใจ ทำ�ดี ไม่ได้ดี” โอ้แม่คณ ุ แม่ทนู หัว มาพูดทำ�ไมทีว่ ดั กฎแห่งกรรม หลักกรรม มาให้อาตมาเรียนมาหลายรูปแบบเลย ช่างเถอะ วันนี้ ล้มเหลวได้ แต่วนั ข้างหน้า ต้องทําให้ดีกว่านี้
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
21
ไม่มีความสุข
ถึงพาทุกข์เข้าวัด
คนเดีย๋ วนีอ้ ยากมีความสุข กั น มาก จึ ง มั กไปหาบุ ญ มา ช่วยกัน บางรายมาที่วัดถาม มาทำ �ไมกั น บอกมาขอบุ ญ เลยบอกให้ ไ ปฟั ง บนศาลา เดี๋ ย วจะบอกวิ ธี ส ร้ า งบุ ญให้ ไม่ไปฟัง บอกจะรอทีก่ ฏุ ิ อาตมาจับหลักได้วา่ คนไทย ชอบทำ�บุญ แต่ไม่เอาธรรมะ แล้วจะเอาบุญไปช่วยได้ อย่างไร จะรู้วิธีสร้างความสุขได้อย่างไร ความสุขเกิดจากอะไรโยมรู้ไหม ขอเจริญพรว่า ๑) เกิดจากการชำ�ระใจให้สะอาด ทำ�ใจให้เป็น ปกติ สงบสบายอารมณ์ดี จะได้มีปัญญา ๒) เกิดจากความสงบ สุขอืน่ ยิง่ กว่าสงบไม่มี ถ้า วุ่นวายจะไม่มีความสุขกันเลย คนเราจิตไม่สงบมัน จะมีความสุขไปได้อย่างไร นี่ความสุขเกิดจากตรงนี้ 22
เปลี่ยนกรรม ทำ�ให้ชีวิตก้าวหน้า
แต่คนทีม่ าวัดอัมพวัน มักมีความทุกข์ ๕ ประเภท อาตมาจดเป็นตำ�ราไว้เลย ประเมินผลทุกวัน ว่ามีทกุ ข์ เรือ่ งอะไรกันมาก แต่เขาก็ไม่รจู้ กั วิธแี ก้ไขเปลีย่ นแปลง แต่ประการใด ซึ่งทุกข์ส่วนใหญ่ของคนที่มา คือ ๑. ครอบครัวไม่มคี วามสุข ครอบครัวทะเลาะกัน มามากเป็นอันดับหนึ่ง ๒. ผิดหวังในชีวติ เป็นโรคทันสมัย คือ โรคประสาท ๓. ลูกไม่เรียนหนังสือ เถียงพ่อเถียงแม่ ๔. เศรษฐกิจไม่พอปากพอท้อง เป็นหนีก้ นั ไม่พกั ไม่รู้จักจะใช้หนี้เขา แล้วไปหาให้พระช่วย ๕. มีไม่พอ อยากจะได้ตอ่ ไป จิตของท่านจะไม่สงบ มันรูส้ กึ ไม่สบาย ตะเกียกตะกาย กินไม่ได้นอนไม่หลับ ดั ง นั้ น การสร้ า งความสุ ข ด้ ว ยพระกรรมฐาน จึงดีที่สุด เป็นแกนหลักนำ�ของชีวิตที่ผ่านพ้นจาก ความทุกข์ ได้ดีมีความสุขความเจริญ ทำ�ให้คิดถึง กรรมจากการกระทำ�ได้ เพราะใจใสสะอาด สว่าง สงบ จึงพบปัญญาจากแกนนำ�ของชีวติ เปลีย่ นแปลงภาวะให้ กลับร้ายกลายเป็นดีได้ดว้ ยการนัง่ เจริญพระกรรมฐาน บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
23
ตัดความเห็นผิด
จะรู้ชีวิตเป็นไปตามกรรม บางรายเป็นเด็กนักเรียน บอกนั่งกรรมฐานแล้ว เจอพระพุทธเจ้า ไม่รู้พระพุทธเจ้าองค์ไหน ท่านบอก อย่าไปเรียนเลยหนู บอกว่าเข้างานก็ยาก อย่าเรียนเลย มานั่งแล้วจะไปสวรรค์นิพพาน แล้วก็มาบอกอาตมา แต่ไม่ใช่นง่ั ทีว่ ดั นะ ทีว่ ดั นัง่ แล้วไม่เห็นพระพุทธเจ้า ทีว่ ดั นัง่ แล้วเห็นตัวเองนะ นัง่ รำ�ลึกถึงกรรมตัวเอง แก้ไข ปัญหาชีวิตตัวเอง จะรู้อนาคตไปข้างหน้าจะเดินทาง ไปอย่างไร ชีวิตจะแจ่มใสหรือจะตัดตอนอย่างไร มันจะบอกเองระลึกชาติได้ เห็นหนอด้วยปัญญา ว่านี่นิสัยเป็นอย่างไร มันจะบอกออกมาอย่างนี้ ไม่ใช่ นัง่ เห็นพระพุทธเจ้าองค์ไหน มาตรัสว่าไม่ตอ้ งเรียนหนังสือ เป็นอริกบั เราแล้ว อาตมาอยากจะไปเจอพระพุทธเจ้า พระองค์นว้ี า่ ปลอมมาอย่างไร ทีใ่ ห้เด็กเลิกเรียนหนังสือ อย่างนีก้ ม็ ี แต่ทมี่ นั เป็นอย่างนีเ้ พราะจิตฟุง้ ซ่านไปเอง ในขณะนี้ คนกำ�ลังสัน่ คลอนเรือ่ งการปฏิบตั ผิ ดิ ขาดสติ สัมปชัญญะ ไม่มีสติประจำ�จิต จึงคิดทำ�ชั่วกันมาก 24
เปลี่ยนกรรม ทำ�ให้ชีวิตก้าวหน้า
น้ําท่วมหนีได้ แต่หนีขโมยไม่พ้น
คนที่ประกอบกรรมชั่ว ด้วยกาย-วาจา-ใจ ส่วนใหญ่เป็นคนไม่เชื่อ เรื่องกรรมทั้งนั้น ไม่เชื่อเรื่องบุญ-บาป ไม่เชื่อเรื่องตายแล้วเกิด
คนพวกนีเ้ กิดมา จึงมุง่ แสวงหาทรัพย์สมบัติ และ ความสุขสบายแต่ส่วนตัว โดยไม่คำ�นึงถึงว่าทรัพย์ สมบัตหิ รือความสนุกสนานทีต่ นได้มาถูกหรือผิด แล้ว ทำ�ให้คนอื่นได้รับความเดือดร้อนหรือไม่ประการใด ในจูฬกัมมวิภงั คสูตร มัชฌิมนิกาย อุปริปณ ั ณาสก์ สุภมาณพ บุตรโตเทยยพราหมณ์ได้ทลู ถามพระพุทธเจ้า ว่า อะไรเป็นเหตุให้มนุษย์ให้เป็นต่างๆ กัน พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า มาณพเอ๋ย สัตว์ทั้ง หลายมีกรรมเป็นของตน เป็นผู้รับผลของกรรม มี กรรมเป็นกำ�เนิด มีกรรมเป็นเผ่าพันธุ์ มีกรรมเป็นที่ พึ่งอาศัย กรรมย่อมจำ�แนกสัตว์ทั้งหลาย ให้เลวและ ประณีตแตกต่างกันไปตามกรรมที่มา บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
25
ทำ�สิ่งใดไว้
ตนนั่นแหละ เป็นผู้ได้รับผล
พุทธวจนะข้างต้น หมายถึงว่า เมือ่ เราทำ�กรรมใด ลงไป กรรมนั้นย่อมเป็นของเราโดยเฉพาะ และเราจะ เป็นผูร้ บั ผลของกรรมนัน้ เอง จะโยนให้ผอู้ นื่ ไม่ได้ เช่น เราทำ�กรรมชั่วอย่างหนึ่ง เราต้องรับผลกรรมชั่วนั้น จะล้มล้าง หรือโอนไปให้ผอู้ นื่ ไม่ได้ แม้ผนู้ นั้ จะยินดีรบั โอนกรรมชั่วของเราหรือไม่ก็ตาม แล้วก็การฆ่าสัตว์บชู ายัญทีเ่ ขาพูดกัน อาตมาไปจำ� เขามาว่าฆ่าสัตว์บชู ายัญ เช่น เอาแพะมาฆ่าไปบูชาคิดว่า เป็นการโยนบาปทีท่ �ำ ไปให้แก่สตั ว์ทถี่ กู ฆ่า จึงเป็นการ กระทำ�ที่เขลา ใช้สัตว์ไปสวรรค์ ไร้เหตุผล แทนที่จะ เป็นการล้างบาป กลับเป็นการสร้างบาปให้เพิ่มขึ้นอีก สำ�หรับกรรมดีเช่นกัน ย่อมเป็นของผูท้ �ำ โดยเฉพาะ จะจ้างหรือวานให้ทำ�แทนกันไม่ได้ เช่น เราจะเอาเงิน ไปจ้างผู้อื่นให้ประกอบกรรมดี แล้วให้โอนกรรมดีที่ ผู้นั้นทำ�มาให้แก่เรา ย่อมทำ�ไม่ได้ หากเราต้องการ กรรมดีเป็นของเรา เราก็ต้องประกอบกรรมดีเอง 26
เปลี่ยนกรรม ทำ�ให้ชีวิตก้าวหน้า
เหมือนรับประทานอาหาร ผูใ้ ดรับประทาน ผูน้ นั้ ก็เป็นผู้อิ่ม จะโอนกันอย่างไร หรือจะเอาเงินให้ผู้อื่น ซื้ออาหารรับประทานแล้วโอนความอิ่มให้เราก็เป็นไป ไม่ได้ หากเราต้องการความอิ่ม ก็ต้องรับประทานเอง ดังนั้น การที่มนุษย์มีภาวะความเป็นต่างๆ กัน เช่นนี้ ดีหรือชั่ว รวยหรือจน เจริญหรือเสื่อม สุขหรือ ทุกข์ ก็เนื่องมาจากกรรมของตนเองทั้งสิ้น กรรมตามทัน แล้วความเปลี่ยนแปลงชีวิต นํ้าท่วมบ้านแล้วยัง ไปในทางกรรมดีหรือชั่ว ไฟไหม้อีก ของคนก็ไม่เหมือนกัน เพราะมันเปลี่ยนภาวะได้ ไม่มีพระผู้เป็นเจ้า ไม่มพี ระพรหม ไม่มดี วงดาว หรือสิ่งอื่นมาดลบันดาลให้เป็นไป กรรมทีท่ �ำ ลงไป จะเป็นกรรมดี หรือกรรมชัว่ ก็ตาม ย่อมให้ผลตอบแทนเสมอตลอดกาลเวลา และย่อม ติดตามผู้ทำ�ไป เสมือนเงาติดตามตน หรือเหมือนกับ ล้อเกวียนที่หมุนไปตามรอยเท้าโคไปข้างหลัง ฉะนั้น บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
27
มนุษย์ทุกคน มีกรรมเป็นที่อาศัย มนุษย์ จึงมีกรรมเป็นที่พึ่งอาศัย หากทำ�กรรมดี ก็ได้รบั ความสุขความเจริญ กรรมดีทท่ี �ำ จะเปลีย่ นแปลง ภาวะให้ไปในชีวติ ทีด่ ใี นอนาคต กรรมดี จึงเป็นเหมือน กัลยาณมิตรทีค่ อยให้ความอุปการะ ส่งเสริมให้เราพบ ความสุข และความดีงาม แต่ถ้าทำ�กรรมชั่ว กรรมชั่วคอยล้างผลาญให้เรา ประสบแต่ความทุกข์ และความเสื่อมโทรม กรรมชั่ว จึงเป็นเหมือนเพื่อนชั่ว ที่มีแต่นำ�เราไปสู่ความหายนะ จริงอยู่ ความชั่วบางอย่างที่ทำ�ไป อาจคิดว่านำ� ผลดีมาให้ เช่น ลักทรัพย์ ทำ�ให้เราได้ทรัพย์นั้นมาใช้ แล้วอย่างนี้จะว่าความชั่ว ให้ผลชั่วอย่างไร แต่นน่ั ก็ไม่ผดิ อะไรกับคนกินขนมเจือยาพิษ ตราบใด ทีย่ าพิษยังไม่ไห้ผล ก็เข้าใจว่าขนมนัน้ เอร็ดอร่อยหวาน เช่นเดียวกับการคบมิตร ในบางคราเราอาจเข้าใจ ผิดว่าเป็นกัลยาณมิตร แต่เมื่อเพื่อนผู้นั้นได้หักหลัง เรา หรือพาเราไปสู่ความหายนะ แล้วเราจึงได้รู้ส�ำ นึก 28
เปลี่ยนกรรม ทำ�ให้ชีวิตก้าวหน้า
ฉะนั้น ผู้ใดที่ต้องการกัลยาณมิตร หรือที่พึ่งอาศัยที่ดี ก็ต้องประกอบกรรมดี หากผู้ใดประกอบกรรมชั่ว ก็จะได้เพื่อนชั่วเป็นที่พึ่ง ซึ่งย่อมมีแต่นําผู้นั้น ไปสู่ความทุกข์หายนะในที่สุด จริงอยู่ เรายังมีสง่ิ อืน่ เอาไว้เป็นทีพ่ ง่ึ ทีอ่ าศัยอีก เช่น พระรัตนตรัย ดังที่ชาวพุทธก็ได้สวดมนต์ไหว้พระ ขอ ยึดถือท่านเป็นที่พึ่งอยู่เสมอว่า พุทธัง สรณัง คัจฉามิ, ธัมมัง สรณัง คัจฉามิ, สังฆัง สรณัง คัจฉามิ... เป็นต้น แต่คนทีจ่ ะยึดเอาพระรัตนตรัย เป็นทีพ่ งึ่ ทีอ่ าศัย แก่ตวั เองได้นนั้ ก็ดว้ ยการสร้างคุณพระรัตนตรัยให้เกิด มีในตนก่อน เช่น จะยึดเอาพระพุทธเจ้าเป็นทีอ่ าศัย ก็ ต้องสั่งสมอบรมตนให้เป็นคนมีปัญญา มีเมตตาธรรม และมีความบริสุทธิ์ ห่างไกลจากกิเลส เป็นต้น แต่บางคนไม่เป็นเช่นนัน้ แค่ความโกรธนีย่ งั ระงับ กันไม่ได้ มีแต่ไปเทีย่ วระรานคนอืน่ ตลอดเวลา อย่างนี้ จะมาบอกว่ามีพระรัตนตรัยเป็นที่พึ่งได้อย่างไร กรรมดีเท่านั้น เป็นกัลยาณมิตร
บริษัท สำ�นักพิมพ์เลี่ยงเชียง เพียรเพื่อพุทธศาสน์ จำ�กัด
29