Nederlands Fotomuseum koestert het archief van Chas Gerretsen Archief Chas Gerretsen negatieven
52.000 kleurendia's
30.000
Het archief van Chas Gerretsen werd in 1995 beheer genomen en in de loop der jaren verder aangevuld. Het bestaat uit ruim 52.000 negatieven, 30.000 kleurendia’s, naast (contact) afdrukken. In de bijbehorende documentatie bevinden zich unieke reisdocumenten, zoals perskaarten, krantenknipsels, brieven aan zijn moeder en de ‘dopesheets’ van zijn opnamen in Chili uit 1973. Zijn films - waaronder The Longest Holiday - werden in bruikleen gegeven aan EYE Filmmuseum in Amsterdam. Chas Gerretsen en Monika Pfandzelter leverden een belangrijke bijdrage aan de ontsluiting van het archief, door zelf een groot gedeelte van uitgebreide beschrijvingen te voorzien. Vanaf 2019 werd door het Nederlands Fotomuseum een inhaalslag uitgevoerd op het gebied van de conservering, registratie en digitalisering van het archief, dat uiteindelijk volledig digitaal beschikbaar zal zijn.
Chas Gerretsen
Vietnam, Zuidoost-Azië
Chili Zuid-Amerika
Chas Gerretsen draagt dit fotoboek op aan Sylvain Julienne en Herman Hoeneveld.
Inhoudsopgave
7 Voorwoord
16
Vietnam, Zuidoost-Azië
Onverschrokken en menselijk Birgit Donker
19 Een beetje oorlog en veel nietsdoen: Chas Gerretsen en het demythologiseren van de Vietnamoorlog Wilco Versteeg
13 Essay
Chas Gerretsen in de hoofdrol Iris Sikking
13 Proloog: Wie is Chas? 14 Eerste akte: De kennismaking met Chas 169 Tweede akte: Het ontdekken van een bijzondere fotograaf 251 Derde akte: Een leven in scènes presenteren
57 Chili, Zuid-Amerika 67 Chas Gerretsen in Chili: beelden die aanzetten tot verbinding Museum voor Herinnering en Mensenrechten, Santiago de Chile
185 Apocalypse Now 187
Fictieve waarheid Hedy van Erp
217 Hollywood 221 Hollywood, de magische mythemaker Markha Valenta
255 Biografieën
6
Onverschrokken en menselijk Chas Gerretsen is een onverschrokken fotograaf. Hij reisde naar Vietnam toen daar in volle hevigheid werd gevochten en was aanwezig bij de gewelddadige staatsgreep begin jaren zeventig in Chili. Als enige Nederlander ontving hij de Robert Capa Gold Medal wegens uitzonderlijke moed. Chas Gerretsen is een fotograaf die mensen raakt. Sinds eind 2019 verspreidt hij zijn beelden via sociale media. Vooral de foto’s die hij rond de staatsgreep in Chili maakte, leiden tot betrokken, soms emotionele reacties. De bijna vijftig jaar oude beelden worden door sommige Chilenen nauwkeurig bekeken in de hoop verwanten te zien. Naar zijn wereld beroemde portret van dictator Pinochet, waar de arrogantie van de brute macht vanaf spat, kunnen betrokkenen onmogelijk zonder emotie kijken. Zijn oeuvre raakt daarmee aan belangrijke thema’s, zoals: bestaat er zoiets als objectieve journalistiek? Moet je stelling nemen als fotograaf? Kan een foto schuldig zijn? Chas Gerretsen is een veelzijdig fotograaf. Zijn levens verhaal leest als een spannend boek: hij reisde de wereld over en werkte niet alleen als oorlogsverslaggever, maar ook als fotograaf in Hollywood, waar hij de setfotograaf werd voor de filmklassieker Apocalypse Now en vele filmsterren in hun toen nog jonge jaren fotografeerde. Chas Gerretsen is bovendien een journalist die weet hoe belangrijk het is om als verslaggever ter plekke te zijn, ook al moet je jezelf daarvoor in gevaarlijke situaties begeven. Dat laatste geldt immers vooral voor fotojournalisten, die met hun camera letterlijk dicht bij het verhaal moeten zien te komen. Op 11 september 1973 zat Chas Gerretsen bijzonder dicht op de staatsgreep in Chili, met historische foto’s tot gevolg. 7
Vietnam, Zuidoost-Azië
Identiteitskaart van Chas Gerretsen, verstrekt door de Amerikaanse dienst MACV (Military Assistance Command, Vietnam), 1968. Deze kaart gaf Chas als journalist het recht op gelijke behandeling met een majoor of kolonel in het Amerikaanse leger en bood vrij transport over land, zee en door de lucht.
16
Luchtopname met zicht op basiskamp Go Dau Ha van de Amerikaanse Special Forces (l.) en luchtopnames van landschap (m., r.), Zuid-Vietnam, 1968. Opname met Minox-B camera, 8x11 mm. Grensovergang vanuit Cambodja naar Zuid-Vietnam, 1968. Opname met Minox-B camera, 8x11 mm. Amerikaanse vliegbasis (l.), laden van clusterbommen voor straaljagers (m.) en verbod om de clusterbommen te fotograferen (r.), Zuid-Vietnam, 1968. Opname met Minox-B camera, 8x11 mm.
17
22
Cambodjaanse militairen met zwaar kaliber machinegeweren en mortieren op weg naar Saigon, omgeving Bavet bij de Cambodjaans-Zuid-Vietnamese grens, 13 februari 1968. Vintage afdruk van een opname met Minox-B camera, 8x11 mm. Grensovergang vanuit Cambodja naar Zuid-Vietnam, 1968. Vintage afdruk van een opname met Minox-B camera, 8x11 mm.
Binnenkomst Zuid-Vietnam bij de grens met Cambodja, 1968. Vintage afdruk van een opname met Minox-B camera, 8x11 mm.
23
40
Cambodjaanse burgers op de vlucht voor het oorlogsgeweld, omgeving Phnom Penh, Cambodja, 1970
41
Militaire staatsgreep, Santiago de Chile, 11 september 1973. Overgave met witte vlag van lijfwachten en aanhangers van Salvador Allende buiten presidentieel paleis La Moneda.
Militaire staatsgreep, Santiago de Chile, 11 september 1973. Paleiswacht verdrijft met traangas toeschouwers rondom presidentieel paleis La Moneda, vroeg in de ochtend vóór de aanval van de coupplegers.
110
Militaire staatsgreep, Santiago de Chile, 11 september 1973. Stofwolken na het bombardement op presidentieel paleis La Moneda. Generaal Augusto Pinochet met officieren voor het begin van de Heilige mis ter ere van Chili's onafhankelijkheid en voor de zegening van de nieuwe militaire junta, Iglesia de la Gratitud Nacional, Santiago de Chile, 18 september 1973
Generaal Augusto Pinochet met officieren voor het begin van de Heilige mis ter ere van Chili's onafhankelijkheid en voor de zegening van de nieuwe militaire junta, Iglesia de la Gratitud Nacional, Santiago de Chile, 18 september 1973
130
190
Apocalypse Now, Filipijnen, 1976
192
Apocalypse Now, Filipijnen, 1976
9
CHAS GERRETSEN
P226
10
11
12
P227
HOLLYWOOD
36
CHAS GERRETSEN
P240
37
P241
HOLLYWOOD