ART WITH A SCALPEL L’ART AU SCALPEL
GEORGIA RUSSELL
KUNST MET EEN SCALPEL
GEORGIA RUSSELL
KUNST MET EEN SCALPEL ART WITH A SCALPEL L’ART AU SCALPEL
RENSCHDAEL ART FOUNDATION
HET NOORDBRABANTS MUSEUM
ART WITH A SCALPEL L’ART AU SCALPEL
LECTURIS
GEORGIA RUSSELL
KUNST MET EEN SCALPEL
4
11 17 23
CAMILLE MORINEAU DE STIJL VAN HET WERK STYLE AT WORK LE STYLE À L’OEUVRE
31 CATALOGUS CATALOGUE CATALOGUE
71 BIOGRAFIE BIOGRAPHY BIOGRAPHIE
5
INHOUD / CONTENTS / CONTENU
7 VOORWOORD 8 FOREWORD 9 AVANT-PROPOS
Georgia Russell (Elgin, Schotland, 1974) creëert haar sculpturen niet met verf of potlood, maar met een scalpel. Ze snijdt, knipt en kerft in boeken, foto’s, kranten en partituren en transformeert ze tot uitbundige beelden. Het snijden in foto’s of boeken is weliswaar destructief, maar volgens Russell positief destructief: ze bevrijdt als het ware de sculptuur uit de foto of het boek. De werken krijgen soms bijna menselijke vormen, het worden maskers of totems. Tweedimensionale vlakken verandert ze in driedimensionale objecten en landschappen; de oorspronkelijke voorwerpen zijn nauwelijks nog herkenbaar. Niet altijd transformeert ze de objecten volledig door haar bijna chirurgische snijwerk, soms laat ze delen onberoerd en maakt ze subtiele toespelingen op de titel of het onderwerp van het betreffende boek. Russells interesse voor papier en tekst ontstond tijdens haar artist-in-residency in Parijs, gedurende haar master prentkunst aan het Royal College of Art in Londen. In Londen hield ze zich bezig met de technieken van het prentmaken, de gelaagdheid van de inkt, het gutsen. In Parijs leerde ze, zonder een woord Frans te spreken, de Franse taal op een andere manier te bekijken, als een ontwerp, als tekens. Langs de Seine ging ze in de boekenstalletjes op zoek naar materialen en raakte ze gefascineerd door boeken, objecten die tot op de dag van vandaag een belangrijke basis voor haar werk vormen. Papier is het materiaal waar Russell op dit moment in beeldhouwt, maar in de toekomst verlegt ze haar vizier wellicht naar totaal andere materialen zoals lood of canvas als uitgangspunt. De werelden die besloten liggen in de door Russell gevonden objecten, spelen een belangrijke rol in haar werk. Ze wil die dan ook vasthouden en bewaren voor de toekomst. Ze is gefascineerd door taal, muziek en herinneringen in voorwerpen die anderen hebben weggedaan. Familiebijbels die ze vond in een antiquariaat in Inverness heeft ze getransformeerd tot totems: ze staan symbool voor de religieuze inhoud, voor zingeving, maar ook voor de geschiedenis van de families die de bijbels van generatie op generatie hebben doorgegeven. Russell creëert met haar snijwerk een soort sculpturale archieven, waarin ze de onzichtbare betekenissen van de objecten probeert te vangen en er nieuwe betekenis aan toevoegt. Georgia Russell, kunst met een scalpel is Russells eerste museale solopresentatie, die door samenwerking met de Renschdael Art Foundation tot stand kon komen. Speciaal voor de expositie in Het Noordbrabants Museum maakte Russell nieuw werk dat samen met eerder gecreëerde stukken uit de verzameling van Paul van Rensch te zien is. Werk van Georgia Russell is opgenomen in diverse privéverzamelingen en in museale collecties zoals die van het Victoria and Albert Museum in Londen en het Centre Georges Pompidou in Parijs. Sinds Het Noordbrabants Museum in 2011 een samenwerkingsverband is aangegaan met de Renschdael Art Foundation wordt jaarlijks aandacht besteed aan het werk van belangwekkende buitenlandse kunstenaars. Na een zeer succesvolle tentoonstelling in 2013 met schilderijen van Lita Cabellut, exposeerden wij in 2014 met al even groot succes het grafische werk van Francis Bacon. Door de steun van de Renschdael Art Foundation kunnen wij nu in 2015 het werk van Georgia Russell aan het Nederlandse publiek tonen. Een buitenkans voor onze bezoekers en ons museum waarvoor wij Paul van Rensch en de Renschdael Art Foundation grote dank verschuldigd zijn.
7
VOORWOORD
CHARLES DE MOOIJ DIRECTEUR HET NOORDBRABANTS MUSEUM
Ik ontdekte het werk van Georgia Russell bij toeval, want ik had geen idee waar ik naar keek. Tussen duizenden andere voorwerpen op de FIAC (Foire Internationale d’Art Contemporain) trok een vreemd object op een voetstuk onder plexiglas mijn aandacht, zodat ik vanzelf stil bleef staan bij de stand van galerie Karsten Greve. Deze ‘warrige’ sculptuur, die op een hoofd leek vanwege het ‘haar’ dat uit een boek tevoorschijn kwam, leek wel van een andere planeet gekomen te zijn. De rug van het boek was bewaard gebleven en in het midden geplaatst. Ik boog me over dit unieke en uitzonderlijke stuk en ontdekte daarna een duidelijke rode draad in het ene na het andere werk. Of het nu ging om boeken of om gevonden foto’s en zeefdrukken, het bedrukte papier was steeds op dezelfde manier versneden: heel precies, met een scalpel. Deze metalen stylus, waarvan Russell het principe waarschijnlijk heeft geleerd tijdens haar masteropleiding prentkunst aan het Royal College of Art in Londen, maar waarvan zij het gebruik steeds opnieuw uitvindt in sculpturen, schilderijen en meer recentelijk in haar monumentale werken, kenmerkt haar ‘stijl’. Het is deze ‘stijl / stylus’, in elke betekenis van het woord, die ik wil beschrijven en verkennen.
TOTSTANDKOMING VAN EEN WERK Door andere werken van dit type, zoals Grey Matter (2011), te bestuderen begreep ik al snel dat ik deze boeken niet kon lezen, omdat ze zodanig versneden waren dat ze onleesbaar waren geworden, hoewel de woorden aanwezig bleven. Hoe langer en intensiever ik de werken bestudeerde, hoe meer de woorden zichtbaar werden, juist door hun onleesbaarheid. Eerst omdat de manier van denken, georganiseerd en zinvol, visueel overging in een gekrioel van tekens, waarvan de hoeveelheid – woorden, pagina’s – plotseling gekmakend leek. Daarna onthulde Russell door het geduldige snijwerk met de stylus op elke bladzijde, pagina voor pagina en bijna regel voor regel, ook het principe van het boek, namelijk het aantal uren dat was besteed om na te denken, te schrijven, te lezen, het aantal af te drukken pagina’s en het aantal vervaardigde exemplaren. Er is een oneindig aantal handelingen, even systematisch en geordend als een leestekst, noodzakelijk om het object te vernietigen. Het weerspiegelt de vele uren intellectueel werk en techniek die nodig waren om het te maken. De vernietiging van het boek vindt plaats om de symbolische kracht van het object te onthullen. De rand, de rugband, blijft gespaard, zodat de pagina’s bij elkaar blijven. De orde, de ‘betekenis’ van het object wordt intact gehouden. Het is niet zozeer het boek als zijn ‘essentie’, zowel het intellectuele als de techniek, het culturele karakter, dat in deze sculpturen wordt weergegeven. Of ze een boek kiest vanwege zijn literaire belang of vanwege de poëzie van de titel: Le silence de la mer (2011), Paysage intérieur (2011), muziekpartituren hergebruikt (Red Flag, 2011), ‘speelt’ met protestantse bijbels (Belief I, II, III, 2013) of medische boeken ontleedt (Unkown Remedy, 2013), het gaat om de gemeenschappelijke geschiedenis van het bedrukte papier: die van de geest, van het lichaam, van overtuigingen, van kunst. Russells werk gaat over gedeelde culturele ervaringen: zoals ze tweedehands boeken nieuw leven inblaast, ze laat opgaan in iets anders, gedoemd te verdwijnen. Het vernietigen van een boek en andere culturele media op papier gebeurt om het historische karakter ervan te onthullen: misschien verdwijnen het boek en de drukpers wel, worden ze opgeslokt door de digitalisering.
11
CAMILLE MORINEAU / DE STIJL VAN HET WERK
DE STIJL VAN HET WERK
CATALOGUS / CATALOGUE / CATALOGUE
Green Wave 2011 Versneden foto’s op Kozo papier Cut photos on Kozo paper Photos découpées sur papier Kozo 120,2 × 170 × 18,5 cm
Grey Matter 2011 Versneden boek, touw Cut book, rope Livre découpé, corde 72 × 45 × 45 cm Renschdael Art Foundation
Paysages Intérieur 2011 Versneden boekomslag Cut book cover Couverture découpée 37 × 43 × 10 cm Renschdael Art Foundation
Le Silence de la Mer 2011 Versneden boekomslag Cut book cover Couverture découpée 37 × 43 × 10 cm Renschdael Art Foundation
Red Flag 2011 Versneden muziekpartituren en acrylverf Cut music scores and acrylic paint Partitions de musique découpées et acrylique 163 × 59 × 35 cm Renschdael Art Foundation
39
L’Africaine 2013 Versneden boek Cut book Livre découpé 91 × 65 × 65 cm Renschdael Art Foundation