ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020
1
ùfAiû A ò@û
aòùgh IWò@û iõÄeY
G[ôùe ùfAiû A ò@ûùe _ìaðeê _âKûgòZ AõeûRú bûhûe KòQò aQûaQû cìk ùfLûKê IWò@û bûhûùe iõKkòZ Keû~ûAQò û
Ieúiû ù_ûÁ aûKè - 51, Rò._ò.I,bìaù^gße 751001
www.orrissa.co.in, E-mail: orrissabbsr@gmail.com
G.Gcþ.A. `ûCù i^þ ^õ-204, 100 `òUþ eòw ùeûWþ, ù`Rþ 3, a^gueú 2d cjfû, 3d ùiû_û^, aûwûùfûe 560085 ù`û^ ^õ :+91-080-26699512, 26699522 `ûKè ^õ: +91-080-26699410 A ùcf : leisaindia@yahoo.co.in @¤l - gâú. Pòe^þRòbò iòõ, @ûA.G.Giþ.(@aie _âû¯) ùKûhû¤l - gâú aò.ùK. gòbþeûcþ ibý - Wÿü. bò[f eûR^, Wÿü. Gcþ . cjûù\aû®û Wÿü. G^þ. Rò. ùjMþùWÿ, Wÿü. Uò. Gcþ. ZýûMeûR^, _âù`ie. bò. aòebù\âdû Wÿü. G. eûR^Ü Wÿü. ùbuùUiþ ZûMZþ Wÿü. iàòZû ù_âcP¦e cêLý iõ_û\K - ùK. bò. Giþ. _âiû\ _eòPûk^û iõ_û\K - Uò. Gcþ. eû]û @^êaû\ @eêYòcû ÊûAñ IWÿò@û iµû\^û I @^êaû\ ic^ßd aògßùcûj^ cjû«ò, Ieúiû @^êaû\ iõù~ûR^û _ì òðcû, G.Gcþ.A `ûCù i^þ _âgûi^òK @]ôKûeú aúYû, G.Gcþ.A `ûCù i^þ @kueY I cê\âY fò_òÄû^þ, bìaù^gße _âz\ `ùUûPòZâ Ieúiû `ùUû fûAùaâeú ùfAiû _ZâòKû @^ýû^ý iõKk^ fûUò^þ @ûùceòKû, Aù ûù^iò@û, _½òc @û`âòKû, aâûRòfþ iõÄeY ùfAiû A ò@û _ZâòKû @^ýû^ý @û kòK iõÄeY jò¦ò, ùZfêMê, Zûcòfþ, _¬ûaú , K^ÜW Gaõ ceûVú (iõ_û\^û c kú Ze`eê _ZâòKûe Cù gýKê ~[ûiû¤ iVòKþ bûùa C_iÚû_^ KeòaûKê icÉ ~^ô ^ò@û~ûAQò û ùZùa G[ôùe _âKûgòZ ùfLûMêWòKe iZýûiZý _ûAñ iõ_éq ùfLK jó \ûdú ejòùa û )
còùReò@e
(MISEREOR)
_âòd _ûVK, Giòòdû cjûù\ge ù\gMêWÿòK a ðcû^ cûQ C_ôû\^ Gaõ e_ôû^ú ùlZâùe aògßùe ^òRe @û]ô_Zý aòÉûe Keò_ûeòQ«ò û R^iõLýû aé¡ò Gaõ @]ôK iõLýK ùfûK cûQ LûAaûKê _i¦ Keê[ôaûeê cûQe Pûjò\û aXÿòQò Gaõ Gjò a¡òðZ Pûjò\ûKê _ìeY Keòaû _ûAñ cûQ Pûhùe aýd ajêk ùKøgk, _¡ ò aýajûe Keû~ûCQò û a ðcû^e cûQ Pûh ajêk i´k aò^òù~ûM bò òK C_ôû\^ _¡ ò ùjûA[ôaûeê ùQûU ùQûU cûQ Pûhúcû^ue RòaòKû aò_\ c¤Kê @ûiò~ûAQò û ùcûUûùcûUò bûaùe KjòaûKê Mùf ùicû^ue i´k aýajûe jâûi _ûAQò I Gcûù^ aòbò^Ü ieKûeú iêaò]û iêù~ûM I aRûeKê c¤ aò^òù~ûM Keò_ûeê ^ûjûñ«ò û ùKak C_ôû\^ aé¡ò ùK÷¦âòK cûQ Pûh _âYûkúKê ù_âû ûjòZ ^ Keò ~\ò ùQûU ùQûU cûQ Pûhúcû^uê C_ôû\KZû aé¡ò I ùicû^ue RòaòKû a ôaû ij cûQe a¡òðZ Pûjò\ûKê _ìeY Keû~ûA_ûeòa û Pûhúcû^u \ßûeû iéÁò ùjûA[ôaû ùQûU ùQûU iÚû^úd ^ìZ^ _âKâòdûKê i¹û^ ù\aû ij C c iµâiûeY ùiaû Gaõ ùa÷hdòK ijûdZû ù\aû û Gjò aòhd C_ùe ù~Cñcûù^ @ûc ijòZ ^òRe \éÁòùKûY Gaõ aýajûeòK @^êbìZò aû òQ«ò û @ûùc Zûu _ûLùe KéZm û @ûùc @ûc _ûVK, gêbûKûõlúcû^uê c¤ ]^ýaû\ ù\CQê ù~Cñcûù^ @ûcKê ùicû^ue ^òe«e cZûcZ, ijù~ûM, mû^e \òM\gð^ _â\û^ KeêQ«ò û iõ_û\K
ùfAiû
ÊÌ aûjý ijûdZû I iÚûdú Kéhò C_ùe @û]ûeòZ ùfAiû _ûeòùagòK Kéhò _âYûkúùe ^òRe C_ôû\^ I C_ûRð^ aé¡ò KeòaûKê Pûjêñ[ôaû Pûhúcû^u _ûAñ GK ùa÷hdòK I iûcûRòK aòKÌ û ùfAiûùe iÚû^úd i´k I _âûKéZòK iõiû]^ MêWòKe iêaýajûe Gaõ @ûagýK iÚùk aûjý iû]^ MêWòKe iêelòZ I _âbûaò aýajûe iõ_KðòZ gòlû còùk û Gjû ^òRÊ mû^, \lZû, cìfýùaû], iõÄéZò I iõMV^ @û]ûeùe ^òRe baòhýZ MV^ KeòaûKê Pûjêñ[ôaû cjòkû, _êeêh I ùMûÂúMêWòK ^òcù« C òÁ û Kéhòùe C^ÜZú Gaõ _eòa ðòZ _eòiÚòZò I @ûagýKZû @^êiûùe Gjûe _âùdûM _ûAñ Pûhú I Kcðú cû^u iûc[ðý MV^ \òMùe ùfAiû ùjCQò GK ijbûMú bò òK _âKâòdû û ùfAiû ù\gú mû^ùKøgk I aòmû^ i¹Z mû^MêWòKê GKûVò Keò[ûG Gaõ Gjûe @û^êiwòK aòKûg _ûAñ ~[û~[ _\ùl_ ù^aûKê ^úZò ^ò¡ðûeK cû^uê _âbûaòZ Keò[ûG û ùfAiû ùjCQò GK iõmû, GK _^Úû I GK eûRù^÷ZòK @ûjßû^ û
còùReò@e - aòKûg ùlZâùe ijù~ûM _ûAñ 1958 ciòjûùe Rcðû^ Kû[fòK aòg_þ iõN \ßûeû còùReò@e iÚû_òZ ùjûA[ôfû û MZ 57 ahð]eò còùReò@e @û`âòKû, Giò@û Gaõ fûUò^þ @ûùceòKû @û\ò ù\g MêWòKùe \ûeò\âý aòeê¡ùe iõMâûc _ûAñ _âZògéZòa¡ ùjûA @ûiòQò û ]cð, RûZò I fòw ^òaðòùghùe _âZýK @bûaMâÉ cYòhe @ûagýKZû _ûAñ còùReò@ee ijûdZû C_f² û còùReò@ee \gð^ ùjCQò ^òù¿gòZ ùfûKcû^ue giqòKeY ^òù¿gòZ _âùPÁûKê ijù~ûM Keòaû û Gjû iÚû^úd @^êÂû^, Pyð @^êÂû^, ùaieKûeú @^êÂû^, iûcûRòK @ûù¦ûk^ I MùahYû @^êÂû^ MêWòK ij bûMú\ûeú jòiûaùe Kû~ðýKeò[ûG û ijù~ûMú @^êÂû^ cû¤cùe Gjû jòZû]ôKûeú cû^u ij cògò iÚû^úd aòKûg _âKâòdû I _âKÌ Kû~ðýKûeúZûùe RWòZ ùjûA[ûG û ijù~ûMú @^êÂû^ cû^u ij cò k ò Z bûaùe cò ù Reò @ e _eò a ð ò Z _eò i Ú ò Z ò K ê iûcÜ û Keò [ ûG û (MISEREOR)
(www.misereor.de, www.misereor.org)
Ieúiû GK ùÊzûùiaú @^êÂû^ û Gjû Pûhú ù^ZéZß _âKâòdûùe Kéhòe iÚûdú aòKûg ^òcù« @û\òaûiú ajêk K§cûk I cûfKû^Mòeò Ròfäûùe MZ \êA \g§ò ]eò Kû~ðýeZ û KéhK iõMV^ cû¤cùe _ûeõ_eòK Pûhmû^ ùKøgke C^ÜZú, _ûeµeòK aòj^e iêelû I _âiûe, _âûKéZòK iõ_\ _eòPûk^û cû¤cùe lê\â I ^ûccûZâ Pûhúcû^ue iûaðùbøcZß elû \òMùe Kû~ðýKeêQò û @û\òaûiú cjòkû icaûd cû¤cùe Kéhò I RwfRûZ \âaýe _âKâòdûKeY Keò Rwf C_ùe ^òbðegúk ùMûÂúMêWòKe RúaòKû iêelû \òMùe Kû~ðýKeêQò û @^êÂû^ iõ_KðòZ @]ôK aòaeYú eê còkò_ûeòa û G.Gcþ.A. `ûCù i^þ ÊÌ aûjý ijûdZû bò K ò _âûKéZK ò iõ_\ _eòPûk^û _ûAñ iÚû^úd _ûeµeòK mû^ùKøgk Gaõ ^ì@û iéR^gúk ùa÷hdòK mû^ \ßûeû RúaòKûe C^ÜZò \òMùe Kû~ðý Keò[ûG û G.Gcþ.A. `ûCù i^þ \ûlòYûZý cûkbìcú @ ke lê\â Z[û ^ûccûZâ Pûhúcû^u ijòZ aòKÌ Kéh,ò mû^ùKøgke @bòa¡ é ,ò Zûfòc,þ aòKûg @^êÂû^MêWK ò ij iõ_éqò KeûAaû Gaõ @^êbZ ì ò @û\û^ _â\û^ \òMùe Kû~ðýKeò[ûG û Gjûe ùIßai þ ûAUþ VòKYû ùjCQò (ORRISSA)
(www.orrissa.co.in)
(AME Foundation)
(www.amefound.org)
ijûdZûùe G.Gcþ. A. `ûCù i^þ ij còkZ ò bûaùe Ieúiû @^êÂû^ \ßûeû _âKûgòZ ùjCQò û ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020 2020
2
Pòe«^ cûQ Pûh _âYûkú
4
C c @býûi _eòPûk^û jó i`kZûe cêLý ejiý
aòùgh IWò@û iõÄeY - 2, Rê^þ 2020
_âZû_ cêùLû_û¤ûd PûhúKì k Kê ù_ûhY Gaõ ùeûRMûe ù~ûMûAaûùe Pûhe bìcòKû ù~ ùKùZ MêeêZß_ì ð, Zûjû jêGZ icùÉ RûYòQ«ò û Pûhú _eòaûee ùeûRMûe Gaõ _eòaûe i\iýcû^ue C c ùbûR^ ^ò½òZ Keòaûùe cûQPûhe GK ÊZª iÚû^ ejòQò û aXÿê[ôaû R^iõLýû ij cûQ Gaõ cûQ C_ôû\e a¡òðZ Pûjò\û _ìeY Keòaû _ûAñ Pûhúcûù^ \ìbðûMýagZü GKK flý eLô C_ô û \^ aé ¡ ò ùK÷ ¦ â ò K cûQPûh Keê Q «ò ~ûjû\ß û eû ùicûù^ ù_ûLeúùe ù~ZòKò iõLýK cûQ ~û@ûñk Pûh ùjûA _ûeòaû K[û, Zûjûe lcZû aûjûeKê ~ûA @]ôK iõLýK cûQ ~û@ûñk Pûh KeêQ«ò Gaõ cûQ Lû\ý ^ûcùe aòbò^Ü jeùcû^ ~êq Lû\ý, eûiûd^òK \âaý G_eòKò KKðU ùeûMe PòKò û _ûAñ (ùKùcûù[eû_ò) ZûfòKûbéq @û òaûAùdûUòKiþ iaêKê c¤ aýajûe KeòaûKê _QNê û ù\C^ûjûñ«ò û Gjû\ßûeû cYòh icûRe ÊûiÚýùe @_ìeYúd lZò ùjaû ij RkR Rúa^e aòKûg Gaõ aòaò]Zû C_ùe c¤ Gjûe ^KûeûcôK _âbûa _WÿêQò û
ic^ßòZ cûQ Pûh
08
\ú_û aòÁ Gaõ @ûe.iò.iê âòdûf _~ðýû¯ _eòcûYe Rk i´k [ôaû ù~ûMêñ _ûjûWÿ ùNeû C eûL e Pûhú iµâ\ûd PûhKê _eò_ìeK Keò_ûeòaû bkò aòKÌ 11 Rúa^RòaòKû C _ûAQ«ò û MâûcúY Pûhú iµâ\ûdcûù^ KêKêWÿû Gaõ _^ò_eòaû ij cûQ PûhKê còùgAaû \ßûeû fûbû^ßòZ ùjûA_ûeò Q «ò û @Zò e ò q ùeûRMûe aýZòZ Gjò ic^ßòZ Pûh Xÿû ûUò _eòaûe i\iýcû^ue ù_ûhYe iêelû Keòaûùe c¤ iûjû~ý KeòQò û
MâûcúY Rúa^RòaòKûe GK i`k aòKÌ aògß e¬^ iûc«eûd, iZýRòZ Kêcûe bìdûñ Gaõ iêùe¦â Kêcûe NùWÿA cûQ Pûh ùlZâ aò\ýûkdùe @õgMâjY Keò IWÿògûe Pûhúcûù^ ^òR Nùe ùQûU Éeùe cûQ Pûh Keòaû @ûe¸ Kùf û ^òR ù_ûLeúùe cûQ Pûh Keòaû ij Gjò Pûhúcûù^ ùMûÂúMZ ù_ûLeúùe cûQPûh Keò cûQ C_ôû\^ aé¡ò Keòaû ij iûcûRòK GKZûKê c¤ aé¡ò Keò _ûeòùf û
4
Pòe«^ cûQ Pûh _âYûkú C c @býûi _eòPûk^û jó i`kZûe cêLý ejiý _âZû_ cêùLû_û¤ûd
8
ic^ßòZ cûQ Pûh GK ZâòÉeúd - ùMûÂú bò òK _âKâòdû \ú_û aòÁ Gaõ @ûe.iò.iê âòdûf
12 ùQûU Éeùe cûQ Pûh MâûcúY Rúa^RòaòKûe GK i`k aòKÌ aògß e¬^ iûc«eûd, iZýRòZ Kêcûe bìdûñ Gaõ iêùe¦â Kêcûe NùWÿA 16 Pòe«^ Kéhò ]ûeûùe cûQ Pûh \ú_ùRýûZò aeê@û, eaò¦â ù_ûÁò, ùK.Kê^ûf, _ò.G. Mû^ò, Wÿò.gcðû Gaõ MýûZò eò^òI
GK ZâòÉeúd - ùMûÂú bò òK _âKâòdû
ùQûU Éeùe cûQ Pûh
iìPú_Zâ
12
Pòe«^ Kéhò ]ûeûùe cûQ Pûh
16
\ú_ùRýûZò aeê@û, eaò¦â ù_ûÁò, ùK.Kê^ûf, _ò.G. Mû^ò, Wÿò.gcðû Gaõ MýûZò eò^òI @eêYûPk _âù\ge @_ûUûYò @û\ò a ûiú iµâ\ûde Pûhúcûù^ ]û^ ij cûQ Pûh ic^ßd Keòaû @býûi GK ÊÌ-Lyð ùjC[ô a û Pò e «^ Pûh aýaiÚ û ~ûjû Pûhú _eòaûeKê Cbd ù_ûhY Gaõ ùeûRMûe iêelû ù\A[ûG û Gjò _ûeµeòK aýaiÚûMêWÿòK @û[ðòK \éÁòùKûYeê iek Gaõ _eòùag \éÁòùKûYeê iêelòZ û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020
3
Pòe«^ cûQ Pûh _âYûkú C c @býûi _eòPûk^û jó i`kZûe cêLý ejiý _âZû_ cêùLû_û¤ûd PûhúKìkKê ù_ûhY Gaõ ùeûRMûe ù~ûMûAaûùe Pûhe bìcòKû ù~ ùKùZ MêeêZß_ì ð, Zûjû jêGZ icùÉ RûYòQ«ò û Pûhú _eòaûee ùeûRMûe Gaõ _eòaûe i\iýcû^ue C c ùbûR^ ^ò½òZ Keòaûùe cûQPûhe GK ÊZª iÚû^ ejòQò û aXÿê[ôaû R^iõLýû ij cûQ Gaõ cûQ C_ôû\e a¡òðZ Pûjò\û _ìeY Keòaû _ûAñ Pûhúcûù^ \ìbðûMýagZü GKK flý eLô C_ôû\^ aé¡ò ùK÷¦âòK cûQPûh KeêQ«ò ~ûjû\ßûeû ùicûù^ ù_ûLeúùe ù~ZòKò iõLýK cûQ ~û@ûñk Pûh ùjûA _ûeòaû K[û, Zûjûe lcZû aûjûeKê ~ûA @]ôK iõLýK cûQ ~û@ûñk Pûh KeêQ«ò Gaõ cûQ Lû\ý ^ûcùe aòbò^Ü jeùcû^ ~êq Lû\ý, eûiûd^òK \âaý G_eòKò KKðU ùeûMe PòKò û _ûAñ (ùKùcûù[eû_ò) ZûfòKûbéq @û òaûAùdûUòKiþ iaêKê c¤ aýajûe KeòaûKê _QNê û ù\C^ûjûñ«ò û Gjû\ßûeû cYòh icûRe ÊûiÚýùe @_ìeYúd lZò ùjaû ij RkR Rúa^e aòKûg Gaõ aòaò]Zû C_ùe c¤ Gjûe ^KûeûcôK _âbûa _WÿêQò û a ðcû^ icdùe Pûhúcûù^ aWÿ aWÿ ù_ûLeú iaê ùLûkò aýaiûd bò òK cûQ PûhKê _âû]û^ý ù\CQ«ò û `kùe _âûKéZòK bûaùe aXÿê[ôaû _ûeµeòK cûQ _âRûZò I PòwêWÿò AZýû\ò ~ûjû MâûcúY _eòaûeMêWÿòKe Lû\ý[ûkú I ù_ûhYe @ûagýKZû _ìeY Keòaûùe cêLý ù~ûM\û^ ù\A[û«ò, ùiMêWÿòKe _âûKéZòK aûiiÚû^Kê ak_ìaðK \Lf Keò PûfòQ«ò û @ûùc cûQ Pûhùe ajêZ \l Gaõ @]ôKûõg _âRûZòe cûQ Pûh Keê[ôaû K[û \ûaò Keòaû icdùe aò\ýûkd ~ûC[ôaû QûZâQûZâúu c¤ùe Kêù_ûhY jûeùe c¤ ù\gùe @ûùc iaðû]ôK Kjòùf bìf ùja ^ûjó û MâûcúY _½òc awùe aò\ýûkd ~ûC[ôaû _òfû Gaõ cjòkûcû^u c¤ùe @Yê _êÁòiûe jú^Zû GK iû]ûeY K[û ùjûA iûeòQò û Gjò _êÁòjú^Zû ù~ûMêñ ù\ge aòeûU lZò ùjCQò ~ûjûKê aòk´ ùjaû _ìaðeê Mêeê e ij @^ê¤û^ Keû~òaûe @ûagýKZû ejòQò û Gjò ù_ûhYjú^Zû KûeYeê ùaû]gqò aòKûg jâûi ùjC[ôaû ij geúeùe ùeûM _âZòùeû]K gqò c¤ \ìaðk ùjûA[ûG ~ûjûe _eòYûc Êeì_ geúeùe aòbò^Ü _âKûee iõKâcY ijRùe ùjûA[ûG û Gjò iciýûe icû]û^ _ûAñ ù\÷^¦ò^ Lû\ýùe ù_ûhYùe be_ìe Lû\ý icìjKê iûcòf Keòaû _\ùl_Kê iê_ûeòg Keû~ûA_ûùe cûZâ ùMûÂúùe gògê I cjòkûcû^u c¤ùe iìlà ù_ûhY iÚ ò Z ò ù e C^Ü ò @ûYò a ûKê ùjùf Lû\ý bò ò K aýaiÚ û
@û_ùYAaûKê _Wÿòa ù~Cñ[ôùe @ûagýK _eòcûYùe cûQ iûcòf [ôa û Gjû GK iek Gaõ iÚûdú C_ûd û Gjò _eòù_âlúùe cûQ C_ôû\^ aé¡ò Keòaû _ûAñ _eòùag ijûdK Gaõ Pò e «^ c]ê e cûQ PûhKê aXÿ û Aaûe @ûagýKZû ejò Q ò û Gjò cûQ Pûh _ûAñ C c i´k _eòPûk^û @býûi MêWÿòK C_ùe MêeêZß ù\aû c¤ GKû« @ûagýK û bûeZúd Pûh aýaiÚûùe @ûõgòK aýaiûd bò òK cûQ Pûh cêLýZü _âûKéZòK C_ôû\^ lcZû (_ûYò bòZùe iì~ðýKòeY iûjû~ýùe _âûKéZòK bûaùe iéÁò ùjC[ôaû aZK- cûQe ic^ßòZ Pûh
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020
4
bûicû^ @Zòlê\â ùR÷a _\û[ð ~ûjûKê cûQcûù^ ^òR Lû\ý bûaùe aýajûe Keò[û«ò) C_ùe ^òbðe Keò[ûG û Gjò bûicû^ lê\â ùR÷a_\û[ð aû Rúa ~[û iaêR, ^úk-iaêR ùg÷aûk cû^ue cêLý Kû~ðý ùjCQò bûùgähY (iaêR Cnò\ MêWÿòK iì~ðýu @ûùfûK gqò aýajûe Keò _ûYò I @wûeKûcæ e ê RUò k _\û[ð MXÿ ò a û _â K â ò d û) icdùe _ûYòùe \âaúbìZ ùjûA_ûeê[ôaû @cæRû^ ù~ûùMAaû û _eòùghùe ùicûù^ RkRúacû^u _ûAñ Lû\ý _âÉêZ Keò[û«ò ~ûjûKê ùQûU cûQ _âRûZòMêWÿòK LûA[û«ò û ùR÷a _eòùagùe Gjò _âûKéZòK cûQ Lû\ýcû^ue aé¡ò _ûAaû aòbò^Ü _âûKéZòK I ùR÷aòK _eòiÚòZò C_ùe ^òbðe Keò[ûG û aòbò^Ü _ûeòùagòK _eòiÚòZò ~[û _ûYòe Zû_cûZâû, iì~ðý KòeY ZúaâZû, cé òKû/Rke MêYa û Gaõ ùicû^u c¤ùe _ûe¿eòK Kâòdû @û]ûeùe ù_ûLeúùe ùKùZ iõLýK cûQ Pûh ùja Zûjû iÚòe ùjûA[ûG, ~ûjû cûQ PûhKê _âbûaòZ Keò[ûG û Gjû ijòZ aòbò^Ü _âKûee C c _eòPûk^û @býûi @û_ùYAaû Gaõ _eò_ìeK Lû\ý ù\A c¤ cûQ Pûhe C_ôû\KZû gqò aé¡ò Keû~ûA_ûeòa û ùi[ô_ûAñ ùR÷a _eòùag bò òK _âûKéZòK Lû\ý C_ùe ^ò b ð e gúk ijR iek _eò P ûk^û @býûi @û_ùYA C_f² i´ke @^êKìk aýajûe Keò cûQ C_ôû\^ Keòaûe ajêZ aWÿ @ûagýKZû ejòQò û
C c Lû\ý \ò@û~òaû _âYûkú MâjY Keòaû bûeZùe c]êe cûQ Pûh ùlZâùe @ûõgòKaýaiûd-bò òK cûQ Pûhùe Pûhúcûù^ cêLýZü 6 _âKûee cûQ Pûh Keò[û«ò û cûQ Pûhúcûù^ cûQ Rû@ûñk QWÿû~òaûe _âûe¸òK icdùe _âûKéZòK Lû\ý (iaêR ùg÷ak _âRûZò) C_ùe ^òbðe Keò[û«ò Gaõ _ea ðú icdùe ù~ùZùaùk cûQcûù^ aXÿ ò a ûKê fûM«ò ùiùZùaùk ùicûù^ aûjûe Lû\ý ù\A[û«ò û ùQûU ùQûU cûQ Rû@ûñkcûù^ ù_ûLeúùe [ôaû iaêR I ^úk iaêR ùg÷aûk, ajêùKûh aògÁ ò Rúa @û\òuê LûA aXÿ[ ò û«ò û cûZâ [ùe ù_ûLeúeê Gjò _âûKéZòK Lû\ý iaê ieòMùf Kò´û ùicû^u iõLýû jâ û i _ûAùf cûQcûù^ @ûagýK _eòcûYe Lû\ý LûAaûKê _ûA^[û«ò ~ûjû\ßûeû ùicû^ue aòKûg \îZ bûaùe jâûi _ûA[ûG û Gjò icdùe cûQcû^u aòKûgKê ^òe«e bûaùe aé¡ò KeòaûKê ùjùf Pûhúcû^uê
@ûagýK _eòcûYe Lû\ý ù\aûKê ùjûA[ûG û iû]ûeY iùaðlYeê còkò[ôaû Z[ý ù\Lòùf RYû~ûG ù~ Pûhúcûù^ iû]ûeYZü 9Uò C_û\û^ Gaõ 5Uò Lû\ý ù\aû _âKûe cûQcû^uê LûAaûKê ù\A[û«ò û Gjò C_û\û^MêWÿòK ùjfû ]û^ Phê, aû\ûc _òWÿò@û, K_û c¬òeê _âÉêZ Lû\ý, iì~ðýcêLú c¬òe Lû\ý, ùiûdûaò^þ ùiûeòh ùZfe _òWÿò@û, eûgò ùZfe _òWÿò@û, Mjc Phê Gaõ cKû Mê û Lû\ý ù\aû _âKûe MêWÿòK ùjfû ùKak ]û^Phê;]û^Phê Gaõ K_û c¬òe Lû\ý, ]û^Phê Gaõ aû\ûc ùZf _òWÿò@û, ]û^ Phê Gaõ iì~ðýcêLú Gaõ ]û^ Phê ij ùgûeòh ùZf _òWÿò@û û Gjò Lû\ý _âKûe MêWÿòKe Cbd Rkúd _eòùag Gaõ cûQcû^u Lû\ý MâjY C_ùe _âbûa ejòQò û cûQ Pûhùe _eò_ìeK Lû\ý ù\aû _ûAñ C_~êq icd Gaõ cûQcû^u @ûKûe aûQòaûe bìcòKû MêeêZß_ì ð û Rû@ûñkcû^uê C_~êq icd _ìaðeê aûjûe Lû\ý ù\ùf Gjû Lû\ý i´ke @KûeY ^Á ùaûfò bûaòaûKê ùja Gaõ Gjû\ßûeû _eòPûk^û Lyð c¤ aXÿò[ûG û aòk´ùe Lû\ý ù\aû\ßûeû Rû@ûñkMêWÿòKe aòKûgùe aû]ûiéÁò ùjûA[ûG û _eòYûc Êeì_ cûQ @ck jâûi _ûA[ûG û cûQcû^ue @ûKûe, IR^ Gaõ _ûYòe Zû_cûZâû @û]ûeùe ùKùZ icd iûa]û^ùe Lû\ý \ò @ û~ò a û @ûagýK, Zûjû iÚ ò e Keû~ûA[ûG û C\ûjeY Êeì_ cûQ MêWÿòKe _â[cûaiÚû/ Rû@ûñkcû^uê _âZò N ûùe Lû\ý ù\aû @ûagýK ùjûA[ôaû iÚùk UòùK aWÿ ùjùf aû Kòùgûe @aiÚûùe \ò^Kê \êA[e Lû\ý ù\ùf _~ð ý û¯ ùjûA[ûG û cûZâ û ]ô K Lû\ý ù\ùf Rû@ûñkcû^u c¤ùe Lû\ý _ûAñ _âZòù~ûMúZû Kcò~ûA[ûG ~ûjû\ßûeû cûQ cû^u @ûKûe bò^Ü bò^Ü ùjûA[ûG û Lû\ýùe ù_âûUò^þ Gaõ gqòe GKZâúKeY / cûZâû i«êkòZ ejòaû GKû« @ûagýK ~ûjû\ßûeû Rû@ûñkcû^u aòKûg ^òe«e bûaùe ùjûA[ûG û cûQcû^ue _âRûZò @û]ûeùe c¤ Lû\ýûbûiKê Pûhúcûù^ ]û~ðý Keò[û«ò û C\ûjeY Êeì_ KýûU`òiþ _âRûZòe cûQ @§ûeùe bf LûAaû iÚû^ùe, ùeûjò _âRûZòe aWÿ c]êecûQ \ò^ icdùe bf LûA[û«ò û ùi[ô_ûAñ cûQ Rû@ûñkMêWÿòKe aòKûgùe icû^Zû @ûYòaû I Lû\ý LyðKê Kcþ Keòaû _ûAñ cûQcû^ue _âRûZòe Lû\ýûbýûi I @ûPeYKê bf bûaùe aêSò GK C c Lû\ý gévkû _âÉêZ Keòaû ^òjûZò @ûagýKZû û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020
5
_ûYòe ^òcÜÉeùe ejò[ôaû aòbò^Ü iûcMâú c¤ aòbò^Ü cûQ _âRûZòe aòKûgùe ^òRe bf ù~ûM\û^ ù\A[û«ò û C\ûjeY Êeì_ @ûLê @ck _ùe ùi[ôeê aûjûeê[ôaû KZû, Zûk_Zâ, ^Wÿò@û_Zâ _ûYòùe _Wÿò ejò[ôaû aûCñg @û\òKê LZ ij _ûYòùe _KûAùf Gjû cûQcû^u ^òe«e aòKûgùe iûjû~ý Keò[ûG û
ù_ûhY aòaò]ZûKê aé¡ò Keòaû cûQ ùR÷a aòaò]Zû Gaõ bûKêe ùeûjò RûZúd aWÿ cûQ C_ôû\^ ùlZâùe KòQò ^KûeûcôK _âbûa ^ _ùKA ùQûU ùQûU cûQMêWÿòK ù_ûhY ù~ûMûAaû ùlZâùe ^òRe aéjZþ ù~ûM\û^ ù\A[û«ò û iÚû^úd ùQûU c]êe cûQ ~[û ùQûU Kû_ð, KýûU`òiþ, ùgCk, MWÿògû, ùKeû ò, gòwò, còeòKûkò, ùZûWÿò, ùPw AZýû\ò cûQ _âKéZò ij Zûk ù\A a ô [ û«ò Gaõ ù_ûhYùe be_ê e Gjò cûQ Mê W ÿ ò K Kêù_ûheY \ìe Keòaûùe ^òRe cRaêZ ù~ûM\û^ ù\aûùe ic[ð @U«ò û ùiøbûMýaiZü Gjò KòQò ahðùe @ù^K ùaieKûeú aòKûgcìkK iõiÚû Gaõ c ýaòbûM ^ò ù ð g ûkd Gjò ùQûU ùQûU iÚ û ^úd cûQMê W ÿ ò K e _fòKfPe @ûe¸ KeòQ«ò Gaõ Gjò cûQcûù^ iêelòZ ejòaû _ûAñ GKû]ôK _ ûdZ/Mâûcùe ^ò¡ðûeòZ @ûgâdiÚk iéÁò Keòaûe ù~ûR^û KeòQ«ò û Gjò _eò GK Kû~ðý \lòY 24 _âMYû Ròfäûe flàúKû«_êeùe Keû~ûAQò û
C c cû^e cûQ Rû@ûñk C_ôû\^ @ û ù\C[ô a û cûQcû^u ù_ûhY \ò M ùe Pûhúcûù^ Lêaþ Kcþ ¤û^ ù\A[û«ò ~ûjû\ßûeû cûQcûù^ ^êý^cû^e @ û ù\A[û«ò û Gjò @ ûe a ôejòaû jûe c¤ ajêZþ Kcþ I G[ôeê iéÁò ùjC[ôaû Rû@ûñkcû^ue aòKûg c¤ @ûLô\éÁò@û ùjûA ^[ûG û ù~ùjZê cûQcû^ue C_ôû\òKûgqò /R^^ gqò ajêZ ùagú, ùZYê Pûhúcû^u C_ùe @ ûMêWÿòK ùlZâùe Gjò lZò ùagú KòQò _âbûa _KûA ^[ûG û C\ûjeY Êeì_ ùMûUòG ùeûjúcûQ _ûLû_ûLò GK fl @ û ù\A[ûG Gaõ ~\ò ùi[ôeê 50% c¤ cûQ ù_ûLeúùe aZK _ûkòaû \ßûeû cûQe aòKûg I cûQ @ck bfùjaû ij ù_ûhY PKâ iKâ ò d ùjûA[ûG Gaõ ù_ûLeúùe aûdaúKeY aé ¡ ò _ûA[ûG û
Pûhú iµâ\ûd _ûAñ cûQ Pûh ù_ûhY Gaõ ùeûRMûee aòKÌ C
ceò~û@û«ò, ùZùa PûhúUò ùMûUòG cûQeê 50,000 ~û@ûñk _ûA[ûG û i`k _â R ^^, Cy C_ô û \ò K û gqò Gaõ ~û@ûñkMêWÿòKe iµì ð aòKûg _ûAñ ù_ûhY Gaõ Lû\ýe bì c ò K û Mê e ê Z ß _ ì ð û G_â ò f eê Rê ^ þ cûi c¤ùe Gjò @ ûù\aûe _ìað @aiÚûùe @ûcòù^û GiòWÿþ Gaõ `ûUò GiòWÿþùe be_êe ù_ûhY~êq Lû\ý _~ðýû¯ _eòcûYe ù\aû \ßûeû cûQcûù^ C ccû^e @ û ù\A[û«ò û
lê\â Éeùe ic^ßòZ cûQ Pûh _âYûkú _ûYò , Rcò Gaõ Pûhùe RWÿ ò Z @^ýû^ý i´kMê W ÿ ò K e C_ô û \KZû aé ¡ ò Keò a û ij cûQ Lû\ý C_ô û \^Kê Zß e û^ß ò Z Keò a û flý ù^A ic^ß ò Z Pûh aýaiÚûKê Pûhúcûù^ @û_ùYA[û«ò û Kéhò/C\ýû^ Gaõ cûQPûh; aZK, KêKêWÿû Gaõ cûQ; @_eòÃûe _ûYòKê _eòÃûe Keòaû - cûQ Lû\ý jòiûaùe aýajûe Keû~òaû AZýû\ò ic^ßòZ cûQ Pûh aýaiÚûe KòQò C\ûjeY û aZK ij cûQ Pûh Keòaû icMâ MâûcúY _½òc awe Pûhúcû^ue GK iû]ûeY @býûi û aZK ij cûQ Pûh aýaiÚûùe Pûhúcûù^ Kcþ _eòcûYe cûQ Rû@ûñk QûWÿò[û«ò, ~ûjû `kùe _ûYò bòZùe iéÁò ùjC[ôaû _âûKéZòK Lû\ý C MêWÿòKeê ù_ûhY MâjY Keò Gjò cûQcûù^ aXÿ ò [ û«ò û iû]ûeYZü aZK _â R ûZò ù e Pûhúcûù^ bûeZúd e^e _â R ûZò K ê _â û ]û^ý ù\A[û«ò û ù_ûLeúùe aZK Pûh Keòaû \ßûeû Gjò aZKcûù^ ù_ûLeú _ûYòùe [ôaû aòbò^Ü @^òÁKe Wÿò´ KúU AZýû\òuê
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020
6
LûA ùicû^ue cìùkû_ôûU^ Keò cûQcû^uê bfbûaùe aXÿòaû _ûAñ GK @^êKìk _eòùag iéÁò Keòaûùe iûjû~ý Keò[û«ò û ~alûeRû^ùe be_êe aZK ck _ûYòùe _âûKéZòK Lû\ý, @YêRúa C_ôû\^Kê Zßeû^ßòZ Keò[ûG û aZKe ck iò]ûikL ù_ûLeúùe _Wÿòùf _ûYòKê _âPêe _eòcûYùe @wûeKûcæ, ~alûeRû^ Gaõ `i`eiþ ~ûA[ûG ~ûjû _ûYòùe _âûKéZòK Lû\ý iéÁò Keê[ôaû @Yê R úacû^ue aò K ûg _â K ò â d ûKê _â P ê e cûZâ û ùe aé ¡ ò Keò[ûG û Gjò iaê iek KûeYMêWÿòK _ûAñ cûQ Pûh Keû~ûA[ôaû ù_ûLeúùe aZK _ûkòùf cûQcûù^ bf aXÿò[û«ò, cûQ @ck _eòcûY aXÿò[ûG Gaõ _â\ìhY iciýû c¤ \ìe ùjûA[ûG û iû]ûeYZü ùjKÖe _òQû 300500 aZK Qê@û _ûk^ Keû~ûA[ûG Gaõ _âZòUò aZK ^òRe 36 \ò^ò@û ùcûUû ùjaû / aXÿòaû icdùe _ûLû_ûLò 7Kò.Mâû ckZýûM Keò[û«ò û ~\ò 500 aZK _ûk^ Keû~ûG, ùZùa Gjò icd c¤ùe 3500Kò.Mâû ck còkò_ûeòa û ù_ûLeúe ZkÉeùe [ôaû ù_ûhYKê _ûYòùe cògòaûùe aZK iûjû~ý Keò[ûG û cûQ-aZK cògò Pûh Keòaû \ßûeû ù_ûLeú-ùR÷a _eòùagùe ù_ûhY PKâ Zßeû^ßòZ ùjûA[ûG û ù_ûLeúe @Mbúe iÚû^ùe aZK _ûYò bòZeKê cê aêWÿûA aêWÿò[ûG Gaõ ^òR Lû\ý i§û^ùe ù_ûLeúùe [ôaû _u cûUòKê ùLûkûùLûkò Keò[ûG û Gjò ùLûkòaû _âKòâdûùe ù_ûLeú ZkÉeùe a¦ ùjûA[ôaû ùR÷ a iûe, LZ (_Pû iXÿ û _Zâ AZýû\ò ù e ùjC[ô a û ùR÷aiûe)e ù_ûhY _ûYò ij cògò~ûA[ûG û aZKcûù^ _ûYòùe aûdaúKûeKe Kû~ý c¤ Keò[û«ò û ùicûù^ _ûYò ù e _jñ e ò a û, ùLkò a û Gaõ RùY RYK _Qùe ùMûùWÿAaû \ßûeû _ûYòe C_ebûM ù\ûjfò~ûG ~ûjû\ßûeû _ûYòùe aûdaúKeY (_ûYòùe @wûeKûcæ cògòaû _âKâòdû) ùjûA[ûG û ]û^ ij cûQ Pûh _âYûkú _½òcawe cûf\û, _ìað ùc\^û_êe, jêMêkò Gaõ \lòY 24 _âMYû Ròfäûùe _âZòahð Leò`þ EZêùe Pûhúcûù^ Keê[ôaûe ù\LòaûKê còkò[ûG û cûQ Pûh _ìaðeê Rcò _âÉêZ / Rcò ceûcZò Keû~ûG û _â û e¸ò K icdùe Rcò e _â û «a ð ú @ kMêWÿòKùe 1cò. _âiÚ x 1cò. Mbúe Gaõ 25 ùicò CyZûe Lûf iaê ùLûkû~ûA aûCñg _ûA_þ iaê \ò@û~ûA _ûYòe _âùag _[ Gaõ _ûYò aûjûeòaû eûÉû Keû~ûG û Gjò Mbúe Lûf MêWÿòK cûQcû^ue @ûgâdiÚke Kûc Keòaû
ij ]û^ Rcò bòZeKê ~òaû @ûiòaû Keòaûe ijR eûÉû jòiûaùe c¤ Kûc Keò[ûG û Gjò ]û^ Pûh Rcò MêWÿòKùe _ûYòe cûZâû cûQcû^u _ûAñ C_~êq ùjûA[ûG û ]û^ ij cûQ Pûh Keòaûe @ù^K C_KûeúZû @Qò û iùaðlYeê RYû~ûAQò ù~ cûQ ^ ùjûA[ôaû Rcò ij Zêk^û Kùf cûQ Pûh ùjûA[ôaû Rcòùe ]û^ @cke _eòcûY aé¡ò ùjûA[ûG û ]û^ Rcò iað\û RkcMÜ ejê[ôaûeê lZòKûeK cìhû RûZúd Rúacû^ue aýû_òaû c¤ jâûi_ûA[ûG û ]û^MQ Zke Rk_ä û aò Z @ k cûQcû^ue Lû\ý ù~ûMûA[ûG û
ùgh aòaeYú cYòh cû^ue C c ÊûiÚý aRûd eLòaû \òMùe cûQ Pûh Gaõ Gjûe iê_eòPûk^û Keòaûe ajêZ MêeêZß ejò Q ò û ùZYê _ ûdZ, Zûfê K Éeùe [ô a û _ûYò C MêWÿòKùe cûQ Pûh KeòaûKê _âû]û^ýZû \ò@û~òaûe @ûagýKZû ejòQò û MâûcúY bûeZùe Pûh bò òK aòbò^Ü C_ôû\Kê cûQ Pûhùe aýajûe Keû~òaûe @býûi ùKCñ ~êM ~êMeê ejò @ûiòQò û Gjò _êeûZ^ @býûiMêWÿòKe _âPûe _âiûe Keû~ûA_ûeòùf Gjû MâûcúY bûeZe lê\â I ^ûccûZâ Pûhúcû^ue Rúa^RòaòKûùe C^Ü ò @ûYòaû ij ùicû^u Kêù_ûhYKê \ìe Keòa I cûQ PûhKê GK fûbR^K Pûh ùaûfò c¤ iûaýiÚ Keò_ûeòa û ù~Cñ iÚû^ùe i¸a, ùiVûùe ùQûU _ûeµeòK cûQ _âRûZòMêWÿòKê ù^A iûcûRòK a^úKeY _eò iûcûRòK cûQPûh ù~ûR^û Kû~ðýKûeú Keû~ûA _ûeòa û Gjû\ßûeû \êAUò flý_ìeY ùjûA_ûeòa - ùfû_ _ûA @ûiê[ôaû Gjò ùQûU _ûeµeòK cûQ _âRûZòMêWÿòKe iõelY ùjaû ij cYòhcû^ue C c ÊûiÚý _ûAñ gÉû Gaõ ù_ûhY~êq Lû\ý c¤ ijRùe còkò_ûeòa û _âZû_ cêùLû_û¤ûd @aie _âû¯ cêLý ùa÷mû^òK @ûA.iò.G.@ûeþ -iò.@ûA.G`þ.G (
www.cifa.in)
E-mail: pratap_in2001@yahoo.co.uk
C : ùfAiû A ò@û, cûyð 2019
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020
7
ic^ßZ ò cûQ Pûh GK ZâÉ ò eúd - ùMûÂú bò K ò _âKd òâ û \ú_û aòÁ Gaõ @ûe.iò.iê âòdûf _~ðýû¯ _eòcûYe Rk i´k [ôaû ù~ûMêñ _ûjûWÿ ùNeû C eûL e Pûhú iµâ\ûd PûhKê _eò_ìeK Keò_ûeòaû bkò aò K Ì Rúa^Rò a ò K û C _ûAQ«ò û Mâ û cúY Pûhú iµâ\ûdcûù^ KêKêWÿû Gaõ _^ò_eòaû ij cûQ PûhKê còùgAaû \ßûeû fûbû^ßòZ ùjûA_ûeòQ«ò û @Zòeòq ùeûRMûe aýZòZ Gjò ic^ßòZ Pûh Xÿû ûUò _eòaûe i\iýcû^ue ù_ûhYe iêelû Keòaûùe c¤ iûjû~ý KeòQò û
C eûL eûRýUò _âûKéZòK i´kùe _eò_ì ð û @]ôKûõg MâûcúY R^iõLýû _ûAñ Pûh ùjCQò cêLý RòaòKû û Gjò eûRýe icZk @ kùe ajêZ bf Pûh ùjûA[ûG Gaõ _~ðýû¯ _eòcûYe Lû\ý @ck ùjûA[ûG û cûZâ _ûjûWÿò@û @ kùe Pûh aýaiÚûUò aòbò^Ü KUKYû ~êq ~[û Pûhúcû^ue Rcòe @ûKûe ajêZ ùQûU I PZê òðMKê aòlò¯ ùjûA[ûG, @^êaðe cé òKû ij RkùiP^e c¤ iêaò]û ^ [ûG û Gjò @ kùe a^ý_gê (cûuWÿ I bûfê) u \ßûeû `if ^Á ùjaû Gaõ @^ò½òZ _ûYò_ûM KûeYeê `if C_ôû\^ _âakcûZâûùe lZòMÉ â ùjûA[ûG û Gjò_eò _âZK ò k ì _eòiZ òÚ ùò e Pûhúcûù^ G @ kùe `if Pûh KeòaûKê KêY×û _âKûg Keò[û«ò û Gjò_eò GK ùbøùMûkòK _eòiÚòZòùe Rcò bò òK gòÌ MêWK òÿ e iµâiûeY @i¸a ùjûA[ôaûeê, _ìae ð ê Pûfò @ûiò[a ô û Pûh aýaiÚûe iµâiûeYe aòb^ ò Ü \òM ùLûRò aûjûe Keòaûe @ûagýKZû ejòQò û Gjò @ kUò _âûKéZòK Rk C ùe be_êe ~ûjû cûQ Pûh Gaõ ic^ßòZ cûQ Pûh _ûAñ GK C}éÁ iÚû^ û Gjò @ kùe C_f² Rk Gaõ Rcò i´k MêWÿòKe cûZâû]ôK Gaõ C_~êq aýajûe Keû~ûA PûhKê fûbR^K Cù\ýûM Keòaû, ^ò~êq I ùeûRMûe aé¡ò Keòaû Gaõ MâûcúY ùfûKcû^ue ù_ûhYe iêelû Keòaû flý ù^A Rò.aò _^Ú ^ýûi^ûf A^Áò U ê ý Uþ @`þ jò c ûkdû^þ G^þ b ûAe^ùc Gaõ iùÁù^ùaf ùWÿ b þ f _þ ù c
cûQ Pûh aýaiÚûe _âiûe _ûAñ Pûhúcû^u ùlZùe _â\gð^ bò òK ùlZ _âÉêZ Keû~ûAQò
(Rò.aò._ò.G^þ.@ûA.GPþ.A.Giþ.Wÿò) ùKûiò- KUecûf, @ûfùcûeû ic^ßòZ cûQ Pûh aýaiÚû Kû~ðýKûeú Keòaû @ûe¸ Kfû û cûQ ij _gê_ûk^, KêKêWÿû Pûh Gaõ _^ò_eòaû PûhKê Kò _ eò ic^ß ò Z Keû~ûA_ûeò a ùi \ò M ùe Pûhúcû^ue aògßûi \éXÿ Keòaû _ûAñ 2004 eê 07 ciò j û c¤ùe @õgMâ j Y bò ò K _â \ gð ^ ú ùlZ iaê @ûfùcûeû Ròfäûe aûùiûfò Gaõ c^^ùe Pûhú cû^u Rcòùe KeûMfû û
Rúa^RòaK ò û ^ò½Z ò Keòaû _ûAñ ~ûªòK aòmû^ bò K ò Xÿû ûe aòKûg Gjò @ ke Pûhúcûù^ _ûeµeòK _¡ òùe Kéhò Gaõ Kéhò bò òK @^ýû^ý Kû~ðý Keò[û«ò û @]ôKûõg Pûhú \êAahðùe giý - cû ò@ûKê _~ðýûdKâùc a\ùkA 3[e Pûh Keò[û«ò û Mjc, aûfòð, ]û^, cû ò@û, a ðdûWÿð còùfUþ, ùiûdûaò^þ, ùKûk[ Gaõ _^ò_eòaû RûZúd `if aòùgh Keò G @ kùe Pûhúcûù^ a\ùkA a\ùkA Pûh Keò[û«ò û ùMû-_ûk^ Gaõ _^òaeòaû Pûh ùQûU Pûhúcû^u _ûAñ GK i¸ûaý RòaK ò û aòKÌ û C eL e _ûaðZýû kùe ~\òI KòQò Pûhúue Rcòùe ù_ûLeú aû @^ýû^ý _âûKéZK ò Rk C ejòQ,ò Z[û_ò ùiVûùe cûQ PûhKê GK iû]ûeY @býûi jòiûaùe ùfûKcûù^ MâjY Keò^ûjñû«ò û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020
8
aòmû^ùK¦â, Rò.aò._^Ú A^þÁòPêýUþùe _â\gð^ bò òùe ùlZ _âÉêZ KeûMfû û Gjò PòjÜU Pûhúcû^uê aqaý, @WÿòIbòRê@ûfþ Gaõ ùlZâ _eò\gð^ AZýû\ò cû¤c aýajûe Keû~ûA ic^ßòZ cûQ Pûh C_ùe Zûfòc \ò@ûMfû û Pûhúcû^u ùlZùe 9Uò Xÿû ûùe ic^ßòZ cûQ Pûh _âYûkú _eúlY bò òùe KeûMfû I _âZò Éeùe Pûhúcû^u ij cògò Gjûe @MâMZòKê ^òKUeê Z\ûeL KeûMfû û
cûQ ij KêKêWÿû Pûh
Mâ û cúY @ kùe _â K é Z iÚ ò Z ò K ê RûYò a û _ûAñ 2004-05 ciòjûùe KòQò Mûñùe ùfûKcû^uê ù^A @õgMâjY bò òK MâûcúY cìfýûu^ (_ò.@ûeþ.G) KeûMfû û Gjò cìfýûu^ _âKâòdûùe Mâûc _ ûdZe ibý, adÃ/_êeêLû ùfûK, cjòkû AZýû\ò @õgMâjY Keò[ôùf û Gjò _âKâòdû Keû~òaû _ùe Mûñ MêWÿòKe @ù^K Pûhú ^òRe _ûeµeòK Pûh aýaiÚû ij ic^ßòZ cûQ PûhKê _eúlY bò òùe Keòaû _ûAñ AQû _â K ûg Kùf û ùMûÂúe iað i û]ûeYu @^ê ù cû\^Kâ ù c Pûhúcû^ue @ûMâ j Gaõ i´k @û]ûeùe Gjò Pûhúcû^uê PòjÜU KeûMfû û Gjò icÉ Pûhúue ^òR Rcò _ûLùe _ûYò C ejò[ôfû û _âûe¸òK icdùe PòjÜU Pûhúcû^uê Kû~ðýKâc \òMùe iùPZ^ Keû~òaû ij aòbò^Ü ùa÷hdòK Zûfòc _â\û^ KeûMfû Gaõ ùicû^u Mâûcùe Gaõ MâûcúY ~ûªòK
@fùcûeû Ròfäûe aûùiûfò Gaõ c^^ Mûñùe cûQ ù_ûLeú jêWÿû C_ùe KêKêWÿû/aZK Ne Zò@ûeò KeûMfû û ù_ûLeúùe _âûKéZòK bûaùe C_f² Lû\ý i´k MêWÿòKe C_~êq aýajûe _ûAñ _e¿e ij^gúk Gaõ _eò_ìeK Lû\ýûbýûi [ôaû cûQ _âRûZòKê ù_ûLeúùe QWÿûMfû û cûyð cûie _â[c i¯ûjùe ù~ùZùaùk _ûYòe Zû_cûZâû 160 ùifiòdieê @]ôK [ôfû, ùiùZùaùk ù_ûLeúùe aòù\gú ùeûjú cûQ _âRûZò ~[û iòfbe Kû`ð (45%), Mâûiþ Kû_ð (35%) Gaõ iû]ûeY Kû_ð (20%) QWÿûMfû û Pûhùe Lyð Kcþ Keò a û _ûAñ Gaõ cûQcû^u _ûAñ _~ð ý û¯ _eò c ûYe Lû\ý C_f² ùjaûKê ^ò ½ ò Z Keò a û _ûAñ aûùiûfò ù e ùjKÖ e _ò Q û 3000 jûAaâ ò W ÿ Kê K ê W ÿ û (KêeòIùfeþ) _ûk^ KeûMfû û cûQ cû^ue bf aXÿòaû, @]ôKû @ck I fûb còkòaû _ûAñ c^^ Mûñùe _â[c ahð ùjKÖe _òQû 300 Uò bf @ û ù\C[ôaû LûKò Kûµù^fþ _âRûZòe aZK (1_êeêh : 5Uò cjòkû @^ê_ûZùe) _ûk^ KeûMfû û _â[c ahð Gjò cûQ ij aZK Pûh Keòaûùe Kcþ fûb còkòaûeê \ßòZúd ahð c^^ùe Pûhúcûù^ aZK iÚû^ùe KêKêWÿû iûcòf Kùf û
iûeYú -1 : \êAUò iÚû^ùe ùQûU ùQûU ù_ûLeúeê cûQ C_ôû\^ ahð
aûùiûfò (100 aMð còUe)
c^^ (264 aMð còUe)
C_ôû\^ (Kò.Mâû)
@ck (Kò.Mâû)/ùjKÖe)
C_ôû\^ (Kò.Mâû)
@ck (Kò.Mâû /ùjKÖe)
_â[c ahð
56.5
5650
122
4621
\ßòZúd ahð
60.3
6030
127.4
4825
ZéZúd ahð
57.9
5790
112.7
4269
jûeûjûeò
5823
4572
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020
9
ic^ßòZ Xÿû ûùe cûQ C_ôû\^e _eòcûY @]ôK
Cbd iÚû^ùe cûQ Pûh ij _^ò_eòaû PûhKê iûcòf Keû~ûA[ôfû û _ìaðeê Pûhúcûù^ _ûeµeòK _¡Zòùe ]û^ I cû ò@û RûZúd `if Pûh Gaõ Gjû ij RWÿòZ Kû~ðý Keê[ôùf û Leò`þ EZêùe ]û^ ij KòQò _eòaû ~[û aò^è, ùb ò, UcûùUû, KLûeê fMûC[ôùf û cûZâ _ea ðú icdùe cûQ Pûh ij Pûhúcûù^ 600 aMðcòUe Rcòùe G @ k _ûAñ C_~êq C^ÜZ _âRûZòe aòbò^Ü _^ò_eòaû Pûh Kùf û C^Ü Z _â R ûZò e _^ò _ eò a û Pûh Kò _ eò bf bûaùe Keò_ûeòùa, ùi C_ùe Pûhúcû^uê aòbò^Ü Zûfòc \ò@ûMfû û
`kû`k : c^^ùe 264 aMðcòUe ù_ûLeúùe cûQ ij aZK còùgA Pûh Keû~ûA[ôaû aýaiÚûùe aûhðòK ùjKÖe _òQû 4621 Kò.Mâû cûQ, 900 @ û, Gaõ 14Kò.Mâû aZK @ck ùjfû û cûZâ _aðZýû kùe aZK @ û I cûõie aRûeùe Pûjò\û ^ [ôaûeê Pûhúcûù^ aZKeê ùagú KòQò @ûlò\éÁò@û fûb _ûAùf ^ûjó û c^^ùe KêKêWÿû ij cûQ Pûh Keò[ôaû Pûhúcûù^ aûhò ð K ùjKÖ e _ò Q û 4269 eê 4825 Kò . Mâ û cûQ (iûeYú-1), 120 eê 130 Kò.Mâû KêKêWÿû Gaõ 4200 eê 4400 _~ðý« @ û C_ôû\^ Keò_ûeòùf û aûùiûfòùe Pûhúcûù^ aûhò ð K ùjKÖ e _ò Q û _ûLû_ûLò 5650eê 6030Kò.Mâû cûQ, 55eê 65 Kò.Mâû KêKêWÿû Gaõ 2500
eê 3000 @ û @ck Kùf û Gjò cûQ @cke _eòcûY bûeZ Z[û @^ý Giò d ù\gcû^uùe cûQ-aZK/ KêêKêWÿûe ic^ßòZ Pûh aýaiÚûe @ck ij Zêk^úd û ~\ò cûQ I KêKêWÿûcû^uê aXÿê[ôaû icdùe _eò_ìeK Lû\ý \ò @ û~ò a Gaõ _ea ð ú icdùe i´kKê _ê ^ üPKâ Y Keû~ûA ù_ûLeúùe \ò@û~òa, ùZùa @ck @ûjêeò @]ôK aXÿòa û KêeòIùfe _âRûZòe KêKêWÿû 18 i¯ûjùe @ û ù\aû @ûe¸ Keòaû iÚû^ùe aZKcûù^ iû]ûeYZü 22 i¯ûjùe @ û ù\A[û«ò û Gjû aýZòZ ù_ûLeúe cûZâû]ôK _ûYòKê aýajûe Keò ù_ûLeú jêWÿû Gaõ Gjûe _ûLû_ûLò Rcòùe ahðiûeû _^ò_eòaû Pûh ùjûA[ôfû û aûùiûfò Gaõ c^^ùe aûhòðK ~[ûKâùc 1400Kò.Mâû Gaõ 1900 eê 2300 Kò.Mâûe aòbò^Ü _eòaû C_ôû\^ Keû~ûA[ôfû û @]ôK cûZâûùe _^ò_eòaû C_ôû\^ ùjaûeê @Zòeòq ùeûRMûe ùjaû ij ùfûKcû^uê @]ôK ùeûRMûe còkòfû Gaõ ^ò~êqòe iêù~ûM c¤ aXÿòfû û aûhòðK jûeûjûeò bûaùe Gjò ic^ßòZ cûQ Pûh aýaiÚûùe Pûhúcûù^ aûùiûfòùe 8109/- Uuû Gaõ c^^ùe 11925/- Uuû Lyð Keò ~[ûKâùc 21829/-Uuû Gaõ 36,823 Uuû ^M\ fûb _ûAùf û Gjò @û[ðòK fûb _ûAaû aýZòZ Pûhú _eòaûeMêWÿòKê iùZR _^ò_eòaû Gaõ @ û, cûõi AZýû\ò _âPêe _eòcûYùe LûAaûKê còkòfû ~ûjû\ßûeû _eòaûee
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020
10
ic^ßZ ò aýaiÚûùe aZK _ûk^ @û[ðK ò \éÁùò KûYeê GK aò`k _âdûi
i\iý aòùgh Keò cjòkû Gaõ gògêcû^ue Kêù_ûhY \ìe ùjûA_ûeòfû û Gjò `kû`keê _âcûY còkêQò ù~ ic^ßòZ cûQKêKêWÿû Pûh aýaiÚûùe C eûL e _ûaðZýû kùe c¤ Pûh Kû~ðýUòKê i`k bûaùe Keû~ûA _ûeòa Gaõ @û[ðòK \éÁòùKûYeê c¤ fûb\ûdK ùjûA_ûeòa û cûZâ cûQ Pûh ij KêKêWÿû Pûhe ic^ßdKê cûQ-aZK Pûh ij Zêk^û Kùf _â[c Pûh aýaiÚûUòùe ùagú fûb còkòaû ù\LòaûKê còkòQò û aRûeùe aZK @ û I cûõie Pûjò\û ^ [ôaûeê Gjò ic^ßdUò G @ k _ûAñ @û[ðòK \éÁò ùKûYeê aò`k ùjfû û Gjò Pûh aýaiÚûUòKê @û_ùYAaûùe Pûhúcû^uê KòQò iciýûe c¤ iûcÜû KeòaûKê _Wÿòfû û C\ûjeY Êeì_ _ûaðZýû ke Gjò Mûñ MêWÿòKùe _ûLùe cûQ Rû@ûñk còkê ^[ôaûeê Pûhúcû^uê 150 eê 200Kò.cò \ìe ZeûA @ keê cûQ Rû@ûñk @ûYòaûKê _Wê[ôfû û Gjû GK aýdajêk Gaõ KVò^ Kû~ðý [ôfû û Gjò iciýûe icû]û^ _ûAñ Pûhúcûù^ eûRý c ý aòbûM, @^ýû^ý ieKûeú iõiÚû Z[û @ ke aòKûg _ûAñ Kû~ðý Keê[ôaû ùaieKûeú iõiÚûcû^u ij ù~ûMûù~ûM Keòaû @ûe¸ KeòQ«ò û
C_iõjûe Gjò ic^ß ò Z cûQ Pûh aýaiÚ û Uò ùQûU Gaõ ^ûccûZâ Pûhúcû^uê Pûheê @Zòeòq ùeûRMûe I ^ò~êqò ù\aûij ùicû^u _eòaûe i\iý cû^ue ù_ûhYe
iêelûKê ^ò½òZ Keê[ôaûeê icûRùe iûcûRòK Gaõ @û[ðòK iÚòZòùe C^Ü ò @ûiò_ûeêQò û _ûaðZýû kùe Gjò Pûh aýaiÚûe aòbò^Ü ùKøgk C_ùe Pûhúcû^ue \lZû aé¡ò Keòaû \ò M ùe _â \ gð ^ bò ò K ùlZ Gaõ Zûfò c e bì c ò K û MêeêZß_ì ð û aòbò^Ü Kû~ðýKâc @]ú^ùe aòbò^Ü Mâûcùe 9Uò _â\gð^ bò òùe Keû~ûA[ôaû Gjò Xÿû ûUòe i`kZû ù\Lòaû _ùe @^ýû^ý @ûL_ûL Mûñe Pûhúcûù^ Gjò Pûh Xÿû ûUòKê ^òR Rcòùe Keòaû _ûAñ @ûMâj _âKûg Kùf û Gjò Kû~ðýUòKê C eûL eûRý ieKûe c¤ ^òRe aòbò^Ü Kû~ðýKâc @]ú^ùe iûcòf Keò Gjûe _âPûe Gaõ _âiûe KeêQ«ò û \ú_û aòÁ ùa÷mû^òK - Wÿò.Giþ.Uò E-mail:deepabisht1234@rediffmail.com
@ûeþ.iò iê òâdûf cêLý ùa÷mû^òK iûcûRòK-@û[ðòK aòKûg ùK¦â Rò.aò _ýû ^ýûi^ûf A^ÁòUêýUþ @`þ jòcûkdû^ G^þ bûeùc @û iùÁù^aðf ùWÿbf_þùc ùKûgò- KUecûf, @ûfùcûeû - 263643 C eûL , bûeZ E-mail : sundriyalrc@yahoo.com
C : ùfAiû A ò@û, cûyð 2019
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020
11
ùQûU Éeùe cûQ Pûh MâûcúY Rúa^RòaK ò ûe GK i`k aòKÌ aògß e¬^ iûc«eûd, iZýRòZ Kêcûe bìdûñ Gaõ iêùe¦â Kêcûe NùWÿA cûQ Pûh ùlZâ aò\ýûkdùe @õgMâjY Keò IWÿògûe Pûhúcûù^ ^òR Nùe ùQûU Éeùe cûQ Pûh Keòaû @ûe¸ Kùf û ^òR ù_ûLeúùe cûQ Pûh Keòaû ij Gjò Pûhúcûù^ ùMûÂúMZ ù_ûLeúùe cûQPûh Keò cûQ C_ôû\^ aé¡ò Keòaû ij iûcûRòK GKZûKê c¤ aé¡ò Keò _ûeòùf û RûZúd @[ð^úZòKê cRaêZþ Keòaûùe cûQ Pûhe bìcòKû MêeêZß_ì ð û cûQKê @]ôKûõg ùfûK LûAaûKê _i¦ Keê[ôaûeê I Gjûe C_KûeúZû aòhdùe ùfûKcûù^ iùPZ^ [ôaûeê cûQe Pûjò\û aXÿòaûùe fûMòQò û Kêù_ûhY iciýûKê \ìe Keòaûùe c¤ cûQe bìcòKû MêeêZß_ì ð û ùZYê ùfûKcûù^ ^òdcòZ bûaùe cûQKê ^òR Lû\ý [ûkúùe iûcòf KeòQ«ò û _âûKéZòK i´kMêWÿòK C_ùe aXÿò Pûfò[ôaû Pû_ Gaõ _eòùag _eòa ð^e aXÿê[ôaû aò_\Kê iûcÜû Keò cûQ PûhKê Kò_eò Pòe«^ Keû~ûA_ûeòa, Zûjû GK aWÿ iciýû bûaùe iûcÜûKê @ûiòQò û ùeûRMûe aé¡ò Keòaû Gaõ ^ò~êqò iéÁò Keòaû, aòùgh Keò MâûcúY ~êaKcû^uê Kcð^ò~êqò ù\aû ùlZâùe cûQPûh ajêZ iûjû~ý Keòa û ùQûU Éeùe Kcþ aò_\ [ôaû cûQ Pûh aýaiÚûKê Kcþ i´k [ôaû Meúa Pûhúcûù^ ijRùe @û_ùYA ^òRe RúaòKûùe C^Ü ò @ûYò _ûeòùa û
Pòe«^ Rúa^RòaK ò û _^Úû IWÿògûùe MâûcúY @ kùe cûQ Pûh cêLýZü ù_ûLeúe _âûKéZòK CaðeZû C_ùe ^òbðe Keò[ûG Gaõ _ûYò ù e Mé j _ûkò Z _gê _ lúu ck/LZ ù\A Gjûe C_ôû\KZûKê aé¡ò Keû~ûA _ûeòa, ~ûjû\ßûeû ù_ûLeúùe ùagú iõLýK cûQ Rû@ûñk QWÿû ~ûA_ûeòa û Gjò Pûh aýaiÚûùe MâûcúY PûhúKìkKê @ûLô\éÁò@û @û[ðòK ùeûRMûe còkò ^ [ûG cûZâ Pûhú _eòaûeKê Lû\ý I ù_ûhYe iêelû aòùghKeò ù_âûUò^þ ù~ûMûAaûùe Gjò Pûh aýaiÚûe cRaêZþ ù~ûM\û^ ejòQò û
cûQ Pûh ùlZâ aò\ýûkd cû¤cùe Pûhúcûù^ cûQ Pûh C_ùe Zûfòc ù^CQ«ò
IWÿògûe ùaZ^Uò aäKUòùe 599 ùjKÖe _eòcòZ 1654Uò _ûYò C ejòQò û Gjò Rk C aû ù_ûLeú MêWÿòK @]ôKûõg aýqòMZ I KòQò Mâûc _ ûdZ @]ú^ùe c¤ ejòQò û Pûhúcûù^ Gjò @ kùe _ûeµeòK _âKâòdûùe @ûõgòK- aýaiûdbò òK cûQ Pûh Keò[û«ò û Gjò aäKùe cûQ PûhKê aXÿ û Aaû _ûAñ @]ô K iê ù ~ûM ejò [ ô a ûeê cdê e b¬e Ké h ò aò m û^ ùK¦â (ùK.bò . ùK) Pò e «^ Rúa^RòaòKû _^Úû @û_ùYA cûQ Pûhe _âiûe \òMùe KòQò _\ùl_ ù^aûKê ù~ûR^û Kfû û Pòe«^ RòaòKû _âKâòdû (Giþ.Gf.G)e cìk flý ùjCQò cûQ Pûhùe ^òùdûRòZ Pûhúcû^ue \ûeò\âý Gaõ @iêelòZ @aiÚûKê \ìe Keòaû û Pûhú _eòaûee ùeûRMûe aé¡ò Keòaû, ù_ûhYe iêelû Keòaû I cûQPûh aýaiÚûKê Pòe«^ Keòaû _ûAñ Gjò Giþ.Gf.G aýaiÚûùe ù_ûLeúe cûQ ]ûeY lcZûKê aé¡ò Keòaû, Pûhú _eòaûee icÉ i\iýuê G _âKâòdûùe iûcòf Keòaû, C_f² i´kKê C_~êq Gaõ iaðû]ôK aýajûe Keòaû, cûQ Pûhùe @^ýû^ý Pûh aýaiÚû/@õgKê ù~ûWÿòaû Gaõ Pûh @ k I Pûh @ûaRð^û (ùMûaeLZ / Rò@ûLZ)e C_~êq aýajûe Keòaû @û\ò \òMùe Pûhúcû^uê iùPZ^ KeûMfû û ùfûKcûù^ Gjò aò K ûg _â K â ò d ûe ùK¦â aò ¦ ê ùjûA[ôaûeê 15 eê 20 RY ùfûKuê ù^A cjòkû \k Gaõ cûQ Pûh \k MV^ KeûMfû û _âûe¸òK @aiÚûùe Ne _ûLùe [ôaû ùQûU Gaõ EZêKûkú^ ù_ûLeúKê aýajûe KeûMfû û ù_ûLeúe _ûYòùe _âûKéZòK Lû\ý aXÿûAaû _ûAñ aòbò^Ü LZ _âùdûM KeûMfû; ùeûùhA Neê aûjûeê[ôaû
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020
12
_eòaû ùPû_û Gaõ Pûh @aùghûõgKê cûQ Lû\ý jòiûaùe aýajûe KeûMfû; Caðe ù_ûLeú _ûYòKê aýajûe Keò ù_ûLeú jêWÿûùe _^ò_eòaû c¤ Pûh KeûMfû û
cûQ Pûh ùlZâ aò\ýûkd (G.G`þ.G) cûQ C_ôû\^ \ßòMêY Keòaû Gaõ Pûhúcû^u ùeûRMûeKê aXÿûAaû _ûAñ @ûA.iò.G.@ûeþ.- iò`û \ßûeû MâjY Keû~ûA[ôaû PûhúVûeê PûhúKê iµâiûeY ùjaû _âKâòdû ùjCQò cûQ Pûh ùlZâ aò\ýûkd û Gjò cûQ Pûh ùlZâ aò\ýûkd Kû^Ú ^[ôaû G_eò GK aò\ýûkd ù~CñVò cûQ Pûh Keê[ôaû Pûhúcû^ue ^ò¿ ò ù^aû \lZûe aòKûg ùjûA[ûG û G.G`þ.Giþ GK gòlû ùK¦âe bìcòKû c¤ MâjY Keò[ûG ù~CñVò Pûhúcûù^ cûQ Pûh ij RWÿòZ aòbò^Ü ùKøgk ~[û cûQ Rû@ûñke iVòKþ _eòPûk^û, ^iðeú Gaõ Lû\ý _eòPûk^û, ùeûM PòjÜU, Lû\ýKê iVòKþ bûaùe C_~êq icdùe ù\aû, ic^ßòZ Pûh aýaiÚû, cûUò Gaõ _ûYòe cû^ aòùgähY Keòaû, 25 eê ùagú cûQ I PòwêWÿò _âRûZò Pûhe @^ýû^ý ùa÷hdòK mû^ gòLò[û«ò û Gjò Kû~ðýKâce cêLý flý ùjCQò G. G`þ.Giþ cû¤cùe IWÿògû ùKøgk aòKûg iõiÚû (I.Giþ.Wÿò.G) ijù~ûMùe cdêeb¬ Ròfäûùe aûhðòK 200 eê ùagú Pûhúuê Pòe«^ cûQ Pûh C_ùe Zûfòc ù\aû û 2017 ciòjû RêfûA 24 ZûeòLùe IWÿògûe cdêeb¬ Ròfäû ùaZ^Uò aäKe @Á_êeûùe [ôaû ùK÷kûg cûQ ~û@ûñk ùK¦âùe @ûA.iò.G @ûe-iò.@ûA.G`þ.G còkòZ ijù~ûMùe G.G`þ.Giþ Kû~ðýKâc @ûe¸ KeûMfû û G.G`þ.Giþe _â[c aýûPþ Kû~ðýKâcUò ùMûUòG i¯ûj ]eò Pûfòfû û @õgMâjYKûeú Pûhúcûù^ Gjò Zûfòc icd c¤ùe cûQPûh ij RWÿòZ aòbò^Ü ùa÷hdòK mû^ ~[û jû®û aâòWÿòwþ, PûA^òRþ iKêðfûe jûùPeú Gaõ ijRùe ù^aû @ûYòaû Keò ùjC[ôaû jûùPeú, ^iðeú Gaõ @^ýû^ý @býûi C_ùe Zûfòc ù^ùf û Gjû ij Pûhúcûù^ cûQ cû^u _ûAñ ùQûU ùQûU Mêkò aû aUòKû _eò i«êkòZ cûQ @ûjûe _âÉêZ Keòaû, cûQ Rû@ûñk _eòPûk^û @býûi AZýû\ò C_ùe c¤ Zûfòc ù^ùf û Gjû aýZòZ Pûhúcûù^ @Zò ùQûU [ôaû @aiÚûùe cûQ Rû@ûñkcû^u _âRûZò Kò_eòò PòjÜU Keòùa, Lû\ý ù\aû _âYûkú Gaõ iìPú _âÉêZ Keòaû, cûQ Pûhùe ùR÷aòK Gaõ @ùR÷a LZ ù\aûe C_KûeúZû, aòbò^Ü aýaiûd ùKøgk ~[û ùKCñ icdùe cûQ @ck Keòùa
I aòKâò Keòùa, G C_ùe c¤ ùa÷hdòK Zûfòc _ûAùf û Zûfòc Kû~ðýKâcUò ieòaû _ùe Pûhúcûù^ ùQûU Éeùe ùeûRMûe aé¡ò Keòaû _ûAñ aòbò^Ü Kû~ðý ~[û EZêKûkú^ ù_ûLeúùe cûQ Rû@ûñk Pûh Keòaû ù^aû @ûYòaû Keò ùjC[ôaû jûùPeúùecûQ Rû@ûñk \òMùe Zûfòc c¤ ù^ùf û
ù_ûhYe iêelû \òMùe cûQe bìcòKû cûQùe CyùKûUúe ù_ûhKZ ß ejò Q ò ~ûjû c^êhý geúeKê C ccû^e _gê _êÁòiûe ù~ûMûA[ûG û Gjò _êÁòiûe ijRùe jRc ùjûA~ûG û _êÁòiûe ij cûQùe @ûagýK _eòcûYe `ýûUò GiòWÿþ, IùcMû-3 ejòQò ~ûjû cû ù_Uùe Mbð û aiÚ û icdùe I R^à _ùe gò g ê c û^ue iû]ûeY gûeúeò K Gaõ cû^iò K aò K ûg Keòaûùe iûjû~ý Keò[ûG û cûQùe @^ýû^ý bûAUûcò^þ I LYò R _\û[ð aò ù ghKeò Kýûfiò d c, `i`eiþ , @ûAe^þ, ùiùf^òdc Gaõ @ûAIWÿò^þ _âPêe _eòcûYùe ejòQò û ùi[ô_ûAñ ^òR LûAaû [ûkúùe ^òdcòZ cûQ iûcòf Keòaû \ßûeû geúeKê _~ðýû¯ cûZâûùe ù_ûhY ~ûA[ûG Gaõ ù~Cñcû^u Lû\ýûbýûi aòbò^ÜZû aòjú^, ùicû^u _ûAñ cûQ GKû« @ûagýK û cûQ Pûhe aòbò^Ü ùKøgkKê ù^A GK iÚûdú _â \ gð ^ ùlZ gâ ú ~ê q @ld Kê c ûe iûjê u ùlZùe KeûMfû, ù~CñVòKê @ûL_ûL Mûñ, aäKe @^ý Pûhúcûù^ @ûiò ù\Lò cûQ Pûh C_ùe gòLò _ûeòùf û Gjò Pûhú RYK ^ò d cò Z @ûA.iò . G.@ûe-iò . @ûA.G`þ . G Gaõ IWÿ ò g û ieKûeu c ý Pûh aòbûM Gaõ Ròfäû Kéhò aòmû^ ùK¦â ij ù~ûMûù~ûM eLò[û«ò û ùi @^ý Pûhúcû^u _ûAñ Zûfòc ijûdK jòiûaùe Kûc Kùf I Pûh Kûc Keòaû _âKâòdûùe aòbò^Ü @bò^a _¡ òcû^ iéÁòùe ijûdK ùjùf û Gjò Pûhú Kéhò aòmû^ ùK¦â \ßûeû Pûhe aòbò^Ü @õg ~[û aZK _ûk^, QZêPûh, cjêcûQò _ûk^, KêKêWÿû Pûh Gaõ _^ò_eòaû Pûh C_ùe c¤ Zûfòc ù^A[ôùf û Zûfòc Kû~ðýKâc ieòaû _ùe @õgMâjYKûeú Pûhúcû^u _ûAñ GK Kû~ðý ù~ûR^û _âÉZ ê KeûMfû û gâú~êq @ld Kêcûe iûjê _âZò 25-30 RYò@û Zûfòc \keê 57 RY Pûhúuê PòjÜU Kùf Gaõ Zûfòceê gòLò[ôaû ùKøgkKê ùMûUòG cûi _ûAñ ^òR Rcòùe @býûi Keòaû _ûAñ C ûjòZ Keê[ôùf û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020
13
cûQ Pûh ùlZâ aò\ýûkd
ùMûÂú-bò òK _eòPûk^û
cûQ Pûh ùlZâ aò \ ýûkd _â Z ò Â û _â K â ò d ûùe ^òcÜfòLòZ _\ùl_MêWÿòK iûcòf Keû~ûA[ûG :
iaðiû]ûeY ù_ûLeúùe ùMûÂú-bò òK _âKâòdû @û_ùYA Pûhúcûù^ cûQ Pûh Kùf û \kMZ bûaùe Mûñùe [ôaû iaðiû]ûeY ù_ûLeúùe ieKûeú ijù~ûMùe cûQ Pûh KeûMfû û Gjò ùMûÂúMZ cûQ Pûh _âKâòdûùe aWÿ iûjò aäKe 3Uò cjòkû Êdõ ijûdK \k, C\kû aäKe \êAUò cjòkû Êdõ ijûdK \k Gaõ 3Uò _êeêh \k iûcòf ùjùf û C_~êq _âYûkúùe cûQ Pûh Keòaû _ûAñ Gjò \kMêWÿòKê Ròfäû Kéhò aòmû^ ùK¦â Gaõ @^ýû^ý ieKûeú aòbûM ùa÷hdòK ijûdZû ù~ûMûAù\ùf û Gjò ùMûÂúMZ _âKâòdûùe 6eê 8cûi c¤ùe GKe _òQû 58000Uuû Lyð Keò Pûhúcûù^ 8 eê 12 Kßò ûf cûQ @ck Kùf û \ke ù~Cñ i\iý ù~ùZ\ò ^ G Kûc _ûAñ icd ù\A[ôùf, ùijò jòiûaùe fûbKê a ûMfû û
l
Cù\ýûMú _âòd Pûhúcû^ue PòjÜUúKeY ù~Cñcû^u iûjû~ýùe Gjò cûQ Pûh ùKøgkMêWÿòKê jRûe jRûe Pûhúu _ûLùe _j ôa û
l
ù~CñVò ùlZâ aò\ýûkd _âZòÂû Keû~òa ùi @ kùe cûQPûhe ùcøkòK iÚòZò ~[û cûQ Pûh _eòPûk^ûùe Pûhúcûù^ @û_ùYC[ô a û @býûi, C_ô û \^, aRûeúKeY, ùMûÂúMZ ù_ûLeúe Pêqò icd AZýû\ò C_ùe Z[ý iõMâj û
l
iò.@ûA.G`þ.G I @^ýû^ý ieKûeú aòbûM Gaõ Kéhò aò m û^ ùK¦â e Kcð ú cû^u \ß û eû Pò j Ü U ùjûA[ô a û Pûhúcû^ue Zûfòc û
l
cûQ Pûh ùlZâ aò \ ýûkdùe aò b ò ^ Ü gò l Yúd C_KeYe iêaò]û iêù~ûM Zò@ûeò Keòaû _ûAñ ijûdZû _â\û^ û
l
c]êe _ûYò cûQ Pûh C_ùe Pûhú ùlZâ aò\ýûkdKê Kû~ðýKûeú Keòaû û
l
Pûhú ùK÷¦âòK gòlYúd _Zâ_ZâòKû _âÉêZ Keòaû û
l
cûQ Pûh icd ieòaû _~ðý« Zûfòc_âû¯ Pûhúcû^uê ùa÷hdòK ijûdZû _â\û^ û
l
Pûh _âKâòdû c¤ùe iéÁò ùjûA[ôaû ^ìZ^ _¡ òMêWÿòKe _ê ^ üiÚ û _^û _ûAñ Zûfò c _â û ¯ Pûhúcû^u Rcò K ê aûe´ûe _eò\gð^ùe ~òaû û
cûQ Pûh ùlZâ aò\ýûkd Kû~ðýKâc @]ú^ùe _ûLû_ûLò 800RY Pûhú Zûfòc MâjY Kùf û ùicû^u c¤eê 4RY ijRùe ùMûUòG iÚû^eê @^ý iÚû^Kê ù^A ùjC[ôaû (ù_ûUðaf jûùPeú) jûùPeú Kùf, 200eê 250 RY Pûhú ^òR ù_ûLeúùe Gaõ _ ûdZ ù_ûLeúKê Pêqòùe @ûYò gòLò[ôaû ùKøgk iaê aýajûe Keò cûQ Pûh Kùf û 70 eê 80 RY Pûhú GK @ûwêkò aògòÁ cûQ Rû@ûñk C_ôû\^ Kûcùe iûcòf ùjùf û ùMûÂúbò ò K _eò P ûk^û _â K â ò d û @af´^ Keò ùfûKcûù^ iaðiû]ûeY i´k/ù_ûLeúùe cûQ Pûh Kùf û
cdêeb¬ Ròfäû C\kû aäKe bòcUûfäú Mûñùe cûQ Pûh Keê[ôaû cjòkû Gaõ @ûMâjú Pûhú \k ejòQò û Gjò cjòkû \kUò 10RY i\iýuê ù^A MVòZ û Mûñùe GKû]ôK ùQûU EZêKûkú^ ù_ûLeú ejòQò û Kéhò aòmû^ ùK¦âe ùa÷hdòK \òMþ\gð^ùe Gjò cjòkû \k 6Uò aýqòMZ ù_ûLeú (0.6 ùjKÖeKê Pêqò bò òùe ù^ùf û cûZâ 4cûi icd c¤ùe GK @ûwêkò aògòÁ cûQ Rû@ûñk C_ôû\^ Keòaû Kû~ðý Keò \kUò 42,000/- Uuû ^M\ fûb Kfû û @ûMâjú Pûhú \kUòùe 16RY i\iý [ôùf Gaõ ùicûù^ Mûñùe [ôaû ùMûÂúMZ ù_ûLeúùe cûQ Pûh Kùf û 8 cûi icd c¤ùe Gjò \kUò 71,000/- Uuû ^M\ fûb Kfû û @ûMâjú Pûhú \kUòKê cûQ Rû@ûñk C_ôû\^ Keê[ôaû cjòkû \k Rû@ûñk ù~ûMûAaû ij @ûL_ûL Mûñe Pûhúuê c¤ cûQ Rû@ûñk ù~ûMûC[ôfû û Mûñùe cjòkû \kUò ^òùR Rû@ûñk C_ôû\^ Keê[ôaûeê VòKþ icdùe C c cû^e Rû@ûñk Pûhúcû^uê iêaò]ûùe còkò_ûeòfû û cûQ Pûh Keòaû _âKâdû c¤ùe Pûhúcûù^ KòQò MêeêZß_ì ð \òMKê PòjÜU Ke[ôùf ~ûjû ùMûÂú bò òK i´k _eòPûk^ûKê i`k Keòaûùe cìLý bìcòKû ù^A[ôfû û ùiMêWÿòK c¤eê ùMûUòG ùjfû Kcþ i\iý aògòÁ ùQûU \k û \kUòG ùQûUò@û ùjùf Gjûe i\iýcûù^ iûcûRòK GKZû aRûd eLò C c iûcêjòK ^ò¿ ò ù^A_ûe«ò ~ûjû Kû~ðý _âKâòdûUòKê cRaêZþ Keò[ûG û ùi[ô_ûAñ C_~êq MâûcúY ùMûÂú bò òK _âKâòdû cû¤cùe Mâûcùe [ôaû EZêKûkú^
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020
14
_âYûkúùe cûQPûh Keòaûùe ^òRe akòÁ ù~ûM\û^ ù\A_ûeòùa û Gjò _âKâòdû \ßûeû ùMûÂúMZ i´kMêWÿòK c¤ Pòe«^ RòaòKû ù~ûMûAaûùe iûjû~ý Keòùa I _âûKéZòK i´kMêWÿòKe c¤ iõelY ùjûA_ûeòa û còkòZ Gaõ ùMûÂúbò òK _eòPûk^û _âKâòdû cû¤cùe MâûcúY @ kùe cûQ Pûh @û[ò ð K \é Á ò ùKûYeê GK i`k Cù\ýûM ùjûA_ûeòa û aògße¬^ iûc«eûd ùa÷mû^òK (c ý aòmû^) Kéhò aòmû^ ùK¦â cdêeb¬-1 gýûcûKêY×, cdêeb¬ - 757049, IWÿògû
\kMZ bûaùe Mâûce iaðiû]ûeY ù_ûLeúùe cûQ Pûh Keû~ûAQò
ùQûU ùQûU ù_ûLeú /Rk i´k, i«i«ò@û Kû\ê@û iÚû^, a^ýû_äûaòZ @ k, cýû^ùMâûbþ RwfKê Pòe«^ _âYûkúùe aýajûe Keòaûe iêù~ûM ajêZ ejòQò û Pòe«^ RòaòKû _âKâòdû(Giþ.Gf.G) Gaõ cûQ Pûhú ùlZâ aò\ýûkd _âKâòdû @û_ùYA cûQ Pûh Keê[ôaû iµâ\ûde Rúa^RòaòKûùe C^Ü ò @Yû~ûA_ûeòa ùaûfò _âcûYòZ ùjûA iûeòQò û @ck ùjC[ôaû cûQ c¤eê 40 _âZògZ _eòaûeÉeùe Lû\ý jòiûaùe aýajûe ùjûA[ûG Gaõ akKû 60% aRûeùe Pûhúcûù^ aòKâò Keò[û«ò û ùZYê cûQ Pûh Keê [ ô a û _eò a ûee Cbd ùeûRMûe Gaõ ù_ûhYe iêelû ^ò½òZ ùjûA_ûeêQò û Gjò _\ùl_ \ßûeû @ûjêeò c¤ ù\LûMfû ù~ C_~êq _âYûkú Gaõ ùa÷hdòK mû^ ijûdZû ù\aû \ßûeû MâûcúY cjòkûcûù^ c¤ Pòe«^
E-mail: brsamantaray@yahoo.co.in
iZýRòZþ Kêcûe bìdñû @ûùiûiòGUþ _âù`ie, `òieú cjûaò\ýûkd, I.dê.G.Uò eùwAfê û, aâjà_êe, IWÿògû iêùe¦â Kêcûe NùWÿA Ròfäû c ý @]ôKûeú, cdêeb¬, IWÿògû - 757049 C : ùfAiû A ò@û, cûyð 2019
aòbò^Ü bûhûùe ùfAiû A ò@û _ZâòKû
K^ÜW, ùZfêMê, Zûcòfþ, IWÿò@û, jò¦ú, ceûVú Gaõ _¬ûaú ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020
15
Pòe«^ Kéhò ]ûeûùe cûQ Pûh \ú_ùRýûZò aeê@û, eaò¦â ù_ûÁò, ùK.Kê^ûf, _ò.G Mû^ò, Wÿò gcðû Gaõ MýûZò eò^òI @eê Y ûPk _â ù \ge @_ûUûYò @û\ò a ûiú iµâ \ ûdùe Pûhúcûù^ ]û^ ij cûQ Pûh ic^ßd Keòaû @býûi GK ÊÌ-Lyð ùjC[ô a û Pò e «^ Pûh aýaiÚ û ~ûjû Pûhú _eò a ûeKê Cbd ù_ûhY Gaõ ùeûRMûe iê e lû ù\A[ûG û Gjò _ûeµeòK aýaiÚûMêWÿòK @û[ðòK \éÁòùKûYeê iû]ý Gaõ _eòùag \éÁòùKûYeê iêelòZ û @eê Y ûPk _â ù \ge Rò ù eû C_ZýKû icê \ â _ ^eê 1550 còUe CyZûùe @aiÚòZ Gaõ @^êKìk ùR÷a-_eòùag _eòiÚòZò ùjZê C_ZýKûe R^iû]ûeYue cê L ý Rúa^Rò a ò K û ùjCQò Ké h ò û G @ kùe aûhò ð K 400cò.cò aéÁò_ûZ ùjaû ij GVûùe Zû_cûZâû 50 ùifiòdi eê 280ùifiòdi c¤ùe ejò[ûG û ]û^ aýZòZ G @ kùe Mjc, cû ò@û RûZúd giý, _^ò_eòaû I aòbò^Ü aòbò] `if Pûh ùjûA[ûG û a^úKeY Kjòùf cêLýZü _ûA^ MQ Gaõ N aûCñg aê\û ù\LòaûKê còùk û Mâúhà EZêùe C_ZýKûe Zû_cûZâû [ û ejê[ôaûeê aògße @ù^K ùKûYeê _eò \ gð K cûù^ G iÚ û ^Kê aê f ò a ûKê @ûiò[û«ò û
@_ûUûYòcû^ue ùiû_û^ bìcùò e ]û^ ij cûQe ic^ßZ ò Pûh _âûe¸òK icdùe G @ ke cûQ Pûh aýaiÚûKê bf bûaùe aêSòaû _ûAñ ùjûw, jûeò, jòRû, aêfû, \êUû, cêWÿûw, aûcò^þ Gaõ _êeêYû Ròùeû Mâûcùe GK ùlZâÉeúd @¤d^ KeûMfû û Ròùeû C_ZýKûùe cêLýZü @_ûUûYò @û\òaûiú iµâ\ûde ùfûK aiaûi Ke«ò û G @ ke ùcûU Rcò e 59.12% Rcò ù e Cycû^e Gaõ @bò ^ a ùKøgkùe ]û^ ij cûQe ic^ßòZ Pûh (iÚû^úd @ kùe Gjû @Rò-wò bûaùe _eòPòZ) Keû~ûA[ûG û @_ûUûYò iµâ\ûde ùfûKcûù^ Kéhòùe @Zò ^òLêY Gaõ ùicû^ue _ûYò _eòPûk^û, Pûh Rcòe C_~êq Gaõ Pòe«^ aýajûe
Ròùeû C_ZýKûùe cjòkûcû^u _ûAñ \lZû aòKûg Kû~ðýKâc
Gaõ ]û^ ij cûQ Pûh (@Ròw) C_ùe aýû_K _ûeµeòK mû^ ejòQò û Gjò _ûaðZýû kùe ]û^-cûQ Pûh aýaiÚûùe _êeêhcû^u ij Zûk ù\A cjòkûcûù^ c¤ icû^ Kûc Keò [ û«ò I G Pûh aýaiÚ û ùe cjò k ûcû^ue bì c ò K û MêeêZß_ì ð û cûZâ Pûhúcûù^ cûQ Rû@ûñkKê _ùWÿûgú eûRý @ûiûceê @ûYò[û«ò ~ûjû @Zý« aýdajêk û Pûeò_Uê _ûjûWÿ _aðZ ùNeû Gjò C_ZýKûUòùe cûQ Rû@ûñk ùK¦âUòG ^ [ôaûeê Pûhúcûù^ cûQ Rû@ûñk @ûYòaûKê ajêZ Lyðû« ùjûA[û«ò û ^ùb´e cûi @ûe¸eê @_ûUûYò iµâ \ ûde Pûhúcûù^ ]û^ -cûQ Pûhe _âKâòdû @ûe¸ Keò[û«ò û ]û^ MQe @aùghûõgKê Rcòùe _WÿòaûKê \ò@û~ûA[ûG ~ûjû _ea ðú icdùe LZ jòiûaùe Kûc Kùe û RcòMêWÿòK Leûùe gêLòaûKê QûWÿò \ò@û~ûG ~ûjû\ßûeû cûUòe Zùk [ôaû @^òÁKûeú KúU iaê ceò~û«ò û Wÿòùi´e-Rû^êdûeú cûiùe Pûhúcûù^ _ûeµeò K ~ª_ûZò ~[û ùKûWÿ ò , ùKû\ûk aýajûe Keò RcòKê Phò[û«ò û jk Keòaû _ûAñ Gjò @û\òaûiú iµâ\ûde Pûhúcûù^ ak\, cAñhú, ùciò^þ aû @^ýû^ý C^Ü cû^e ~ª_ûZò aýajûe Keò ^ [û«ò û 30 eê 70 ùicò aògòÁ jêWÿûùe Pûhúcûù^ aòùghZü cû ò@û RûZúd
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020
16
giý Gaõ KûKêWÿò, aûAMY, UcûùUû, KLûeê, fuû, aò^þiþ @û\ò Pûh Keò[û«ò û G iaê Pûh Keû~òaû \ßûeû _ûaðZýû ke MWÿ û Yò @ û Rcò ù e cé ò ð K û ù]ûA~ò a û iciýû c¤ @ù^Kûõgùe Kcò~ûG û C_ZýKûùe ùiû_û^ùe ]û^ Pûh _âYûkúùe RkùiP^ aýaiÚû c¤ ÊZª û Gjò iaê Rcòùe ùMûUòG cêLý ^k Kòùf ^\ú ij iõù~ûM Keû~ûA[ûG û Rcòe cûZâû]ôK Rk Gjò cêLý ^ûkeê ùQûU ùQûU gûLû ^ûk \ßûeû Rcòe iaêiÚû^Kê ~ûA[ûG û Gjò ùQûU ùQûU gûLû ^ûkMêWÿòK Rke ù~ùZ i¸a ùiùZ @]ôKû aýajûe Keû~òaûùe iûjû~ý Keò[ûG û Rcòe _ûLû_ûLò @ keê ù_ûhKZ ß _ûYò\ßûeû ]û^ RcòKê ù~ûMûAaûùe c¤ Gjò ùQûU ùQûU ^ûk MêWÿòK iûjû~ý Keò[ûG û _âZòUò ùiû_û^Kê icû^ bûaùe _ûYò _j ûAaû _ûAñ aûCñg aû KûVe _ûA_þ iaê aýajûe Keû~ûA[ûG û Gjò _ûA_þ MêWÿòK ]û^ Rcòe g~ýûVûeê 15 eê 25 ùicò C_ùe fMû~ûA[ûG, ~ûjû\ßûeû ]û^-cûQ Pûh ùjûA[ôaû Rcòùe _ûYòe Ée 25 eê 35 ùi.cò ejòaû ^ò½òZ ùjûA[ûG û Gjò ^ûk MêWÿòK ]û^-cûQ Pûh ùiû_û^ùe 30 eê 45 ùicò Mbúeùe ùLûkû~ûA[ûG ~ûjû\ßûeû cûQcûù^ \ò ^ ùe Zû_cûZâ û aXÿ ê [ ô a û icdùe GVûùe @ûgâ d ù^A_ûeò ù a û Gjò ^ûk Mê W ÿ ò K @icû^ bûaùe ùLûkû~ûA[ûG ~ûjû _âZò ùiû_û^e _ûLû _ûLò 8 eê 12% iÚû^ C_ù~ûM Keò[ûG û Gjò ^kMêWÿòKùe 2Uò ^òMðc \ßûe [ûG - ùMûUòG C_eòbûMùe [ûG ~ûjû\ßûeû Rcòe cûZâû]ôK RkKê ^òÃûi^ Keû~ûA[ûG Gaõ \ßòZúdUò ZkÉeùe [ûG ~ûjû \ßûeû Rcòe RkKê gêLû~ûA cûQ ]eû~ûA[ûG û 2Uò ~ûK ^òMðc\ßûe aûCñg Rûf \ßûeû a¦ Keò eLû~ûA[ûG ~ûjû\ßûeû cûQcûù^ aûjûeKê aûjûeò ~ûA _ûeòùa ^ûjó û Rò ù eû C_ZýKûùe 15Uò aò b ò ^ Ü _â R ûZò e _ûeµeòK ]û^ Pûh ùjC[ôaûe Z[ý iõMâj Keû~ûAQò û G_âòf cûiùe _âÉêZ Keû~ûA[ôaû ùiû_û^ùe ]û^ Zkò Gjò _ûað Z ýû kùe ]û^-cûQ Pûh aýaiÚ û ùe cjò k ûcûù^ Mê e ê Z ß _ ì ð bì c ò K û ù^A[û«ò Gaõ _êeêhcû^u ij icKl ùjûA cjòkûcûù^ c¤ Kûcùe ^òRe ù~ûM\û^ ù\A[û«ò û
fMû~ûA[ûG û jòWÿ MêWÿòKùe cû ò@û, ùiûdûaò^þ Mjc, aûfòð @û\ò @Zòeòq `if jòiûaùe Pûh Keû~ûA [ûG û @^ý KòQò Pûhú jòWÿùe aòbò^Ü _^ò_eòaû ~[û KûKêWÿò, aûAMY, UcûùUû, KLûeê, fuû, cìkû @û\ò c¤ Pûh Keò[û«ò û Gjò icÉ `ife aúR G_âòf-ùc cûi c¤ùe KûVùe Zò@ûeò \ûcê (Rcòùe MûZ Keò c¬ò aû MQ ù_ûZòaû _ûAñ aýajûe ùjC[ôaû ~ª) aýajûe Keò ùeû_Y Keû~ûA[ûG û jòWÿ _ûLû_ûLò Lûfò [ôaû Rcòùe KòIßò @û\ò KòQò `k MQ c¤ fMû~ûA[ûG û ]û^ Rcò Gaõ jòWÿeê KâcûMZ bûaùe Nûi aQû Kû~ðý _ûAñ Pûhúcûù^ _ûeµeòK jûZ Zò@ûeò ~ª_ûZò aýajûe Keò Keò[û«ò û ,
ùiû_û^e iÚòZò @û]ûeùe cûQ Pûh ahðùe [ùe aû \ê A [e Keû~ûA[ûG û ]û^ ij cò ù gA Pûh Keû~ûC[ôaû _i¦úd cûQ _âRûZò MêWÿòK ùjfû ùeûjò RûZúd aWÿ c]êe cûQ ~[û còee Kû_ð ( ùÄfþ Kû_ð Gaõ ùf\e Kû_ð ( )û G_âòf-ùc cûiùe ]û^ Zkò ùeû_û ieòaûe 10 eê 15 \ò^ _ùe Gjò ùiû_û^ MêWÿòKùe 5eê 8 ùi.cò @ûKûee ùQûU cûQ Rû@ûñk iaê QWÿû~ûG û ]û^ Rcòùe ]û^ MQ _ûAñ @^òÁKe KúU iaêKê Gjò cûQcûù^ ^òR Lû\ý bûaùe LûA[û«ò û cûQ cûù^ _ûYò Zùk G_U ùi_U ùjûA ùRûeùe aêfê [ôaûeê cûUòùe iÚòe ùjûA ejò[ôaû ù_ûhKZ ß iaê _ûYòùe cògò ]û^MQ _ûAñ ù_ûhY ù~ûMûA[ûG û iû]ûeY ùeûjú RûZúd cûQ aýZòZ Gjò ]û^ Pûh Rcòùe Mâûiþ Kû_ð, iòfbe K_ð Gaõ @^ýû^ý Cyprinus carpio
specularis),
(C. carpio communis)
Leatger carp
(Ctenopharyngodon
(Hypophthalmichthys
molitrix)
idella),
Barbonymus
gonionotus. Labeo gonius and other labeo species
ùQûU cûQ c¤ ejò[û«ò û Gjò ùiû_û^MêWÿòKùe _~ðýû¯ _eòcûYùe LZ (ùMûae LZ, Nêhêeú ck, KêKêWÿû ck Gaõ Pûhe ùa÷RðýaÉê) aýajûe ùjûA[ôaûeê cûQ cû^uê _~ðýû¯ cûZâûùe Lû\ý (Rkùe bûicû^ @Zò lê\â ùR÷a _\û[ð aû Rúa) còkò[ûG û Gjò LZ aýajûe \ßûeû ]û^Kê ù_ûhK Z ß còkòaû ij cûQcû^u Lû\ý _ûAñ ù~Cñ Lyð ùjûA[û«û, Zûjû c¤ a ò~ûG û Pûh Keû~ûC[ôaû aòbò^Ü cûQ _âRûZòcû^u c¤eê Kc^ Kû_ð _âRûZò cûQuVûeê bf `kû`k còùk KûeY Gjò cûQ _âRûZò MêWÿòK gq;akê@û Gaõ KÁijò¾ê û ]û^ Rcòùe Nûi aQû ùjaû icdùe etc.,)
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020
17
aûùÄUþùe Ée Ée Keò eLû~ûA[ûG û Ròfäû cêLýûkd jûù_ûfò aRûeùe Gjò cûQcû^uê a ô[ôaû @aiÚûùe jó cêLýZü aòKâò Keû~ûA[ûG û C_ôû\òZ iûcMâú MêWÿòKe aòKâò _ûAñ ùKøYiò c¤iÚò aû ùa_ûeúcû^uê iûcòf Keû~ûG ^ûjó û _âZò KòùfûMâûc _òQû 300/- Uuû jòiûaùe Gjò a ôfû cûQMêWÿòK aòKâò ùjûA[û«ò û Gjò Pûh aýaiÚûe Pûhúcûù^ 100% eê ùagú ^M\ fûb _ûA[û«ò û ùiù_Ö´e-@ùKÖûae cûiùe Rcòeê ]û^ @ck Keû~ûA[ûG û cûUòe CaðeZû jòiûaùe ]û^-cûQ Pûh ùiû_û^eê ùjKÖe _òQû 10 eê 100 Kßò ûf ]û^ @ck ùjûA[ûG û @ck ùjC[ôaû ]û^Kê iû]ûeYZü Pûhúcûù^ Nùe Lû\ý jòiûaùe aýajûe Keò[û«ò I aRûeùe aòKâò Keò ^ [û«ò û jêWÿûùe Pûh Keû~ûA[ôaû @Zòeòq giý ~[û cû ò@û, ùiûdûaò^þ,cKû @û\ò @MÁ-ùiù_Ö´e cûiùe @ck ùjûA[ûG Gaõ GjûKê Mê Keò Lû\ý jòiûaùe aýajûe Keû~ûA[ûG Gaõ G[ôeê iÚû^úd c\ (ieùiI) c¤ _âÉêZ Keû~ûA[ûG û ùijò_eò RêfûA eê @ùKÖûae cûi c¤ùe ^òdcòZ bûaùe _eòaû ùZûkû~ûA[ûG û Nùe LûAaû _ùe akKû _eòaûKê Pûhúcûù^ ^òùR ù^A iÚû^úd aRûeùe aòKâò Keò[û«ò û
^ûkùe [ôaû cûQ
cûQcûù^ _ûL ^ûkKê ^òRe @ûgâdiÚk jòiûaùe aýajûe Ke«ò û Kcþ ahðû_ûZ Gaõ Zû_cûZâû aXÿòaû icdùe Rcòùe iÚòe ùjûA ejò[ôaû _ûYò Mec ùjûA~ûG cûZâ Mbúe ^ûkùe [ôaû _ûYò [ û [ôaûeê cûQcûù^ Rcòeê ^ûk bòZeKê Pûfò~ûA [ û _ûYòùe eêj«ò û
]û^ I cûQ ùiû_û^ Pûhe @ck Gaõ aRûeúKeY iû]ûeYZü Rcòeê ]û^ @ck ùjaû _ìaðeê cûQ @ck Keû~ûA[ûG û ]û^ Rcòeê _â[ùc iµì ð bûaùe _ûYò gêLû~ûG û Gjû \ßûeû cûQcûù^ ^ûk bòZeKê Pûfò ~ûA[û«ò Gaõ ^ûkeê ijRùe Gjò cûQcû^uê jûZùe Kò´û ùaZ aû aûCñgùe Zò@ûeò _ûeµeòK ~ªùe ]eû~ûA[ûG û 3 eê 4 cûi icd c¤ùe Gjò Kc^þ Kû_ð _âRûZòe cûQ 300 eê 500 Mâûcþ IR^e ùjûA[û«ò û Kò«ê Pûhúcûù^ Gjò cûQcû^uê 65 eê 80 Mâûc ùjaû icdeê jó aòKâò Keòaû @ûe¸ Keò[û«ò û Gjò ]eû~ûA[ôaû cûQ MêWÿòKê _eòÃûe _ûYòùe ]ê@û~ûA i`û Keû~ûG Gaõ Zû _ùe aûCñgùe Zò@ûeò aûùÄUþ (@Rò _òIßû aû @Rò eûRê)ùe cûQ cûùKðU aòKâò KeòaûKê ^ò@û~ûA[ûG û Gjò cûQcû^uê @cæRû^ b òð ùjûA[ôaû _fò aýûMþ Kò´û _ûYò aýajûe aò^û aûCñg
KòQò _\ùl_ Mâ û c Éeùe ùjûA[ô a û iùað l Ye `kû`k @û]ûeùe C_ZýKûùe _ìaðeê Pûhúcûù^ Keê[ôaû cûQPûh aýaiÚûKê C^ÜZ Gaõ cRaêZþ Keòaû I cûQ Pûhúcû^uê igqKeòaû flý ù^A @ûA.iò.G @ûeþ-Wÿò.iò.G`þ.@ûe bòcZûf 2018-19 ciòjûùe ^òcÜfòLòZ _\ùl_ MêWÿòKê Kû~ðýKûeú Keòfû : Gjò C_ZýKûùe cûQ Rû@ûñk C_ôû\^ ùK¦âUòG ^ [ôaûeê Pûhúcûù^ cûQ Rû@ûñk @ûYòaûKê _ùWÿûgú eûRý @ûiûcKê ~ûA[û«ò, ~ûjû @Zý« aýd ajêk û G iciýûe icû]û^ _ûAñ 2018 ciò j ûùe @eê Y ûPk _â ù \g ieKûeu eûRý c ý aòbûMe ijûdZû I @_ûUûYò iµâ\ûde ijù~ûMùe jeò Mâûcùe ù_ûùUðaf cûQ Rû@ûñk ùK¦âUòG iÚû_^ KeûMfû û Gjò ùK¦âUò cjòkû Cù\ýûMú gâúcZú MýûZò eò^òIu Z ßûa]û^ùe Pûfòfû Gaõ Gjû MûCcùKû cfUò_eù_ûR ùKû@_ùeUòbþ ùiûiûAUò aýû^eùe Zò@ûeò KeûMfû û Gjò ùiûiûAUòUò 2014 ciòjûùe MV^ ùjûA[ôfû Gaõ Ròfäûe MâûcúY @ kùe Kéhò, c ý Pûh I _gê_ûk^e aòKûg @ûYòaû ùiûiûAUòe cêLý flý [ôfû û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020
18
2018 ciòjû cûyð 22 ZûeòLùe jeò Mâûcùe @eêYûPk _âù\ge [ û @ kùe cûQ Pûh I Rû@ûñk C_ôû\^ ^ûcK GK _ûe¿eòK @ûùfûP^ûPKâ @ûùdûR^ KeûMfû û Gjò @ûùfûP^ûùe @ keê 200 eê ùagú Pûhú @õg MâjY Keò[ôùf ~ûjû Pûhú, c ýaòbûM KcðPûeú Gaõ ùa÷mû^òK cû^u _ûAñ _e¿e ij @ûùfûP^û Keòaûe GK c e Kû~ðý Kfû û cûQ Pûhúcû^uê C ûjòZ Keòaû _ûAñ Pûhúcû^uê ^òR Rcòùe Pûh Keòaû _ûAñ C^ÜZcû^e aWÿ aWÿ cûQ Rû@ûñk aò^û cìfýùe a ûMfû û Gjû _ùe @eêYûPk _âù\ge Ròùeû C_ZýKûe Pûhúcû^u _ûAñ cûQ Pûh, Rû@ûñk C_ôû\^ Gaõ jûùPeú _eòPûk^û C_ùe GK ùKøgk aòKûg Kû~ðýKâc @ûe¸ ùjfû û Gjò Kû~ðýKâcUò @ûiûce aògß^û[ Ròfäûùe _ùbûA cûQ `ûcðùe 2018 ciòjû ùc cûi 20- 24 _~ðý« Keû~ûA[ôfû û ùiûiûAUòe 5 RY i\iý Gjò Zûfòcùe @õgMâjY Keò aòbò^Ü ùa÷hdòK aòhd ~[û cûQ Wÿò´eê Qê@û Keòaû _âKâòdû _eòPûk^û, jûùPeú ij RWÿòZ aòbò^Ü aòhd, cûQ Rû@ûñk C_ôû\^, ù^aû @ûYòaû I aòKâò Keòaû @û\ò C_ùe Zûfòcþ ù^ùf û Gjû ijòZ ^iðeú _eòPûk^û C_ùe c¤ @õgMâjYKûeúcûù^ Zûfòc ù^ùf û Zûfòc ij @ûA.iò.G.@ûe-Wÿò.iò.G`þ.@ûeþ, bòcZûf ùiûiûAUòKê (G`.@ûe._ò cûQ Rû@ûñk ùK¦âe _eòiúcû c¤ùe) PûùeûUò cûUò ù e Zò @ ûeò ^ið e ú Gaõ ùMûUò G Rû@ûñ k C_ôû\^ _ûAñ ù_ûLeú ùLûkòaûKê @û[ðòK Gaõ ùa÷hdòK ijûdZû ù~ûMûAfû û Gjû \ßûeû Pûhúcûù^ aòbò^Ü @ûKûee/
adie Gaõ aòbò^Ü _âRûZòe cûQ Rû@ûñk jûùPeúùe C_ôû\^ Keòaûùe ilc ùjùf û ]û^ Pûh ùiû_û^ c¤ùe cûQ Pûh _ûAñ @^êKìk _eòùag iéÁò Keòaûùe ùQûU ùQûU ^ûkùe ajò~ûC[ôaû _ûYòe MêYa ûe bìcòKû MêeêZß_ì ð û _ûYòe MêYa û Gaõ cûQ Lû\ýe aòaò]ZûKê bf bûaùe aêSòaû _ûAñ ùQûU ^ûk Gaõ-]û^ cûQ Pûh ùjC[ôaû ùiû_û^e _ûYòKê iõMâj Keû~ûA _eúlY KeûMfû û _eúlûeê RYûMfû ù~ ]û^ I cûQ Pûh _äUùe @\égýcû^ `ûAùUû_äûuU^þ ~[û ÆûAùeûMûAeû (12-47%), IiòUòiþ (40%), ^ûbòKêfû (5eê 14%), Mò^êfûeò@û (6eê13%), ^ò½òdû(13%) Cùfû[ô â K è (13%), ùKä û ùÁeò d cþ (13%), ÁòRòIùKäû^òdcþ (11%) Gaõ @ûuòeû (7%) AZýû\ò _âPêe cûZâûùe ejòQò û Gjò @¤d^eê @ûjêeò RYûMfû ù~ ]û^cûQ Pûh Rcòùe ùKûù__Wè ( )11eê 90% [ôaû ùaùk KÑûùWÿûùie^þ ( )5 eê 25% ejòQò û Coperds
Cladoceron
aò ù ghmcûù^ Pûhúcû^u Rcò _ûLKê _â Z ò _~ðýûdùe _eò\gð^ Keò @ûagýKúd ùa÷hdòK _eûcgð ù\C[ôùf û C\ûjeY Êeì_ ]û^ ij cûQ Pûh Keê[ôaû Pûhúcû^u ùlZKê ~ûA ^ûkMêWÿòKê 90 ùi.cò Mbúe Keò Gaõ ]û^-cûQ _äUe PZêü_ûgßð @ kùe ùLûkòaûKê _eûcgð \ò @ ûMfû ~ûjû\ß û eû Rcò ù e ùagú _eò c ûYe Rû@ûñ k QWÿ û ~ûA_ûeò f û, Rû@ûñ k cû^ue a ô a û jûe ùagú (95%eê @]ôK) ejòfû I cûQ ]eòaû c¤ ijR ùjfû û ^ûkMêWÿòKê Mbúe Keò ùLûkòaû _ùe Pûhúcûù^ ùMûUòG
]û^-cûQ Pûh ùiû_û^eê _ûYò ^òÃûi^ _ûAñ RkùiP^ ^ûk ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, Rê^þ 2020 2020
19
www.leisaindia.org
G`þ.@ûe._ò cûQ Rû@ûñk ùK¦âe iÚû_^û
aMðcòUe @ kùe ù~Cñ[ôeê _ìaðeê 1-2 cûQ Rû@ûñk QûWÿê[ôùf, ùiVò 4 eê 5Uò Rû@ûñk QûWÿò_ûeòùf û icû^ iÚû^ùe ]û^ I cûQ Pûh còùgA Keòaû \ßûeû Gjû MâûcúY R^iû]ûeYuê C c cû^e Gaõ _~ðýû¯ _eòcûYe ù_âûUò^þ ù~ûùMA ùicû^ue ù_ûhYe iêelû Keòaû ij ùeûRMûe c¤ ^ò½òZ Keò_ûeêQò Gaõ Gjû GK Pòe«^ Pûh aýaiÚû û ]û^ cûQ Pûh ùlZùe eûiûd^òK iûe, KúU^ûgK I ZéY^ûgK _\û[ðe aýajûe ^ [ôaû Kò´û ^ûc cûZâ [ôaû ij cûQcû^u _ûAñ KéZâòc Lû\ý c¤ \ò@û~ûA ^ [ûG û Pûhùe G iaê \òMeê Lyð Kcòaû \ßûeû lê\â ^ûccûZâ Meúa Pûhúcû^ue Pûhùe Lyð 50 _âZògZeê ùagú Kcò[ûG Gaõ Pûhúcûù^ cûQ aòKâò Keò \ßòMêY @[ñ ùeûRMûe Keò[û«ò û Gjò @Zòeòq ùeûRMûe \ßûeû ic^ßòZ ]û^-cûQ Pûh aýaiÚûe ^M\ C_ôû\KZûKê C_ZýKûùe Pûhúcûù^ ]û^e GKK `if Keê[ôaû C_ôû\KZû ij Zêk^û Kùf _â[cUòe C_ôû\KZû ajêMêY @]ôK ùaûfò ù\LòaûKê còkòQò û ùcûUû ùcûUò bûaùe KjòaûKê Mùf Ròùeû C_ZýKûùe GK aýqòMZ cûQ Rû@ûñk ùK¦â _âZòÂû Keòaû \ßûeû C ccû^e Rû@ûñk Pûhúcûù^ VòKþ icdùe, ijRùe _ûAùf I Gjû \ßûeû Rû@ûñk @ûYòaû _ûAñ Lyð ùjC[ôaû Uuû c¤ i d ùjfû û cjòkûcû^ue cûQ Rû@ûñk C_ôû\^ I ^iðeú _eòPûk^û \òMùe \lZû
aé¡ò Keò Gjò Pûh aýaiÚûùe iKâòd iûcòf ùjaû \ßûeû ùicûù^ C ccû^e Rû@ûñk iéÁò Keò ùagú _eòcûYùe aòKâò Keò _ûeòùf, ~ûjû\ßûeû Pûh aýaiÚûe C_ôû\KZû aé¡ò _ûAfû û GùZ iaê Kûc _ùe c¤ @ kùe _eòÃûe cûQ aRûe ij gúZkb ûe Gaõ ~ûZûdZ iêaò]ûe ùNûe @iê a ò ] û ejò Q ò ~ûjûKê baò h ýZ Kû~ð ý _^Ú û jò i ûaùe ù\Lòaûe @ûagýKZû ejòQò û \ú_ùRýûZò aeê@û, eaò¦â ù_ûÁò, ùK. Kê^ûk, _ò.G Mû^ò, Wÿò.gcðû @ûA.iò . G.@ûeþ - [ û_ûYò ù e cûQ Pûh MùahYû ^òù ðgûkd bòcZûf-263136, ù^÷^òZûf, C eûL E-mail: deep_baruah@rediffmail.com
MýûZò eò^òI ùMøcùKû cfUò_eù_ûR ùKû@_ùeUòbþ ùiûiûAUò ùfûde iêaû^gòeò Ròfäû-jûù_ûfò -791120 @eêYûPk _âù\g C : ùfAiû A ò@û, cûyð2019
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -2, -4, Rê Wÿò^ ùi´e þ 2020 2017 Follow us on:
www.facebook.com/Leisaindiamag
@LeisaIndia
20