ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
1
_âòd _ûVK,
ùfAiû A ò@û
aòùgh IWò@û iõÄeY
G[ôùe ùfAiû A ò@ûùe _ìaðeê _âKûgòZ AõeûRú bûhûe KòQò aQûaQû cìk ùfLûKê IWò@û bûhûùe iõKkòZ Keû~ûAQò û
Ieúiû ù_ûÁ aûKè - 51, Rò._ò.I,bìaù^gße 751001
www.orrissa.co.in, E-mail: orrissabbsr@gmail.com
G.Gcþ.A. `ûCù i^þ ^õ-204, 100 `òUþ eòw ùeûWþ, ù`Rþ 3, a^gueú 2d cjfû, 3d ùiû_û^, aûwûùfûe 560085 ù`û^ ^õ :+91-080-26699512, 26699522 `ûKè ^õ: +91-080-26699410 A ùcf : leisaindia@yahoo.co.in @¤l - gâú. Pòe^þRòbò iòõ, @ûA.G.Giþ.(@aie _âû¯) ùKûhû¤l - gâú aò.ùK. gòbþeûcþ ibý - Wÿü. bò[f eûR^, Wÿü. Gcþ . cjûù\aû®û Wÿü. G^þ. Rò. ùjMþùWÿ, Wÿü. Uò. Gcþ. ZýûMeûR^, _âù`ie. bò. aòebù\âdû Wÿü. G. eûR^Ü Wÿü. ùbuùUiþ ZûMZþ Wÿü. iàòZû ù_âcP¦e cêLý iõ_û\K - ùK. bò. Giþ. _âiû\ _eòPûk^û iõ_û\K - Uò. Gcþ. eû]û @^êaû\ @eêYòcû ÊûAñ IWÿò@û iµû\^û I @^êaû\ ic^ßd aògßùcûj^ cjû«ò, Ieúiû @^êaû\ iõù~ûR^û _ì òðcû, G.Gcþ.A `ûCù i^þ _âgûi^òK @]ôKûeú aúYû, G.Gcþ.A `ûCù i^þ @kueY I cê\âY fò_òÄû^þ, bìaù^gße _âz\ `ùUûPòZâ Ieúiû `ùUû fûAùaâeú ùfAiû _ZâòKû @^ýû^ý iõKk^ fûUò^þ @ûùceòKû, Aù ûù^iò@û, _½òc @û`âòKû, aâûRòfþ iõÄeY ùfAiû A ò@û _ZâòKû @^ýû^ý @û kòK iõÄeY jò¦ò, ùZfêMê, Zûcòfþ, _¬ûaú , K^ÜW Gaõ ceûVú (iõ_û\^û c kú Ze`eê _ZâòKûe Cù gýKê ~[ûiû¤ iVòKþ bûùa C_iÚû_^ KeòaûKê icÉ ~^ô ^ò@û~ûAQò û ùZùa G[ôùe _âKûgòZ ùfLûMêWòKe iZýûiZý _ûAñ iõ_éq ùfLK jó \ûdú ejòùa û )
còùReò@e
(MISEREOR)
lê\â Pûhúcû^u _ûAñ Pûh jó Rúa^ a ôaûe cû¤c û ùicû^u _ûAñ Pûh ùKak ùa÷mû^òK _¡ ò @af´^ Keò Lû\ý C_ôû\^ Keòaû ^ìùjñ aeõ ^òRe GKû]ôK @ûagýKZû ~[û Lû\ý, RûùkYú, ùeûRMûe, _gêLû\ý, ù_ûhY AZýû\ò _ìeY Keòaûe GKcûZâ cû¤c ùjCQò Pûh û @ûc _é[ôaúKê iêiÚ Gaõ ^òeû_\ eLòaû ùKak Pûhú cû^ue \ûdòZß ^ìùjñ û @ûùc Pûhúcû^uê eiûd^òK iûe Gaõ KúU^ûgK aýajûe Keò Pûh KeòaûKê C ûjòZ Keòaû \ßûeû @ûce _âûKéZòK i´kKê ]ßõi KeêùQ, ~ûjû\ßûeû a ðcû^ Gaõ baòhýZ _òXÿò _ûAñ aò_\Kê jûZVûeò WÿûKò @ûYêùQ û @ûcKê ù_âeYû ù~ûMûC[ôaû Pûh Xÿû ûe @bûa bûeZùe ^ûjó û Gjò Xÿû û MêWÿòK _âcûYòZ KeòQò ù~ ùR÷a _eòùag ijûdK Pûh _¡ ò @û_ùYA @ûùc Lû\ý iêelû, _ûYò_ûM _eòa ð^, ùeûRMûe iêelû, ùR÷a _eòùag iêelû Gaõ i«êk^, icÉ RúaRMZe C c ÊûiÚý \òMùe ù\Lû~ûC[ôaû iciýûe icû]û^ Keò_ûeòaû û @ûùc Gjò _ZâòKûùe ùijò_eò KòQò ùfLû iõMâj KeòQê ~ûjû @û_Ycû^uê C ûjòZ Keòa Gaõ ùR÷a _eòùag ijûdK Pûh_¡ ò @û_ùYAaûKê ù_âeYû ù\a û ù~Cñcûù^ G _ZâòKûUòKê _Xÿò GjûKê @ûjêeú @]ôK C_ù~ûMú Keòaû \òMùe @ûcKê cZûcZ _ùVAQ«ò @ûùc ùicû^u ^òKUùe KéZm û iõ_û\K
ùfAiû
ÊÌ aûjý ijûdZû I iÚûdú Kéhò C_ùe @û]ûeòZ ùfAiû _ûeòùagòK Kéhò _âYûkúùe ^òRe C_ôû\^ I C_ûRð^ aé¡ò KeòaûKê Pûjêñ[ôaû Pûhúcû^u _ûAñ GK ùa÷hdòK I iûcûRòK aòKÌ û ùfAiûùe iÚû^úd i´k I _âûKéZòK iõiû]^ MêWòKe iêaýajûe Gaõ @ûagýK iÚùk aûjý iû]^ MêWòKe iêelòZ I _âbûaò aýajûe iõ_KðòZ gòlû còùk û Gjû ^òRÊ mû^, \lZû, cìfýùaû], iõÄéZò I iõMV^ @û]ûeùe ^òRe baòhýZ MV^ KeòaûKê Pûjêñ[ôaû cjòkû, _êeêh I ùMûÂúMêWòK ^òcù« C òÁ û Kéhòùe C^ÜZú Gaõ _eòa ðòZ _eòiÚòZò I @ûagýKZû @^êiûùe Gjûe _âùdûM _ûAñ Pûhú I Kcðú cû^u iûc[ðý MV^ \òMùe ùfAiû ùjCQò GK ijbûMú bò òK _âKâòdû û ùfAiû ù\gú mû^ùKøgk I aòmû^ i¹Z mû^MêWòKê GKûVò Keò[ûG Gaõ Gjûe @û^êiwòK aòKûg _ûAñ ~[û~[ _\ùl_ ù^aûKê ^úZò ^ò¡ðûeK cû^uê _âbûaòZ Keò[ûG û ùfAiû ùjCQò GK iõmû, GK _^Úû I GK eûRù^÷ZòK @ûjßû^ û
còùReò@e - aòKûg ùlZâùe ijù~ûM _ûAñ 1958 ciòjûùe Rcðû^ Kû[fòK aòg_þ iõN \ßûeû còùReò@e iÚû_òZ ùjûA[ôfû û MZ 57 ahð]eò còùReò@e @û`âòKû, Giò@û Gaõ fûUò^þ @ûùceòKû @û\ò ù\g MêWòKùe \ûeò\âý aòeê¡ùe iõMâûc _ûAñ _âZògéZòa¡ ùjûA @ûiòQò û ]cð, RûZò I fòw ^òaðòùghùe _âZýK @bûaMâÉ cYòhe @ûagýKZû _ûAñ còùReò@ee ijûdZû C_f² û còùReò@ee \gð^ ùjCQò ^òù¿gòZ ùfûKcû^ue giqòKeY ^òù¿gòZ _âùPÁûKê ijù~ûM Keòaû û Gjû iÚû^úd @^êÂû^, Pyð @^êÂû^, ùaieKûeú @^êÂû^, iûcûRòK @ûù¦ûk^ I MùahYû @^êÂû^ MêWòK ij bûMú\ûeú jòiûaùe Kû~ðýKeò[ûG û ijù~ûMú @^êÂû^ cû¤cùe Gjû jòZû]ôKûeú cû^u ij cògò iÚû^úd aòKûg _âKâòdû I _âKÌ Kû~ðýKûeúZûùe RWòZ ùjûA[ûG û ijù~ûMú @^êÂû^ cû^u ij cò k ò Z bûaùe cò ù Reò @ e _eò a ð ò Z _eò i Ú ò Z ò K ê iûcÜ û Keò [ ûG û (MISEREOR)
(www.misereor.de, www.misereor.org)
Ieúiû GK ùÊzûùiaú @^êÂû^ û Gjû Pûhú ù^ZéZß _âKâòdûùe Kéhòe iÚûdú aòKûg ^òcù« @û\òaûiú ajêk K§cûk I cûfKû^Mòeò Ròfäûùe MZ \êA \g§ò ]eò Kû~ðýeZ û KéhK iõMV^ cû¤cùe _ûeõ_eòK Pûhmû^ ùKøgke C^ÜZú, _ûeµeòK aòj^e iêelû I _âiûe, _âûKéZòK iõ_\ _eòPûk^û cû¤cùe lê\â I ^ûccûZâ Pûhúcû^ue iûaðùbøcZß elû \òMùe Kû~ðýKeêQò û @û\òaûiú cjòkû icaûd cû¤cùe Kéhò I RwfRûZ \âaýe _âKâòdûKeY Keò Rwf C_ùe ^òbðegúk ùMûÂúMêWòKe RúaòKû iêelû \òMùe Kû~ðýKeêQò û @^êÂû^ iõ_KðòZ @]ôK aòaeYú eê còkò_ûeòa û G.Gcþ.A. `ûCù i^þ ÊÌ aûjý ijûdZû bò K ò _âûKéZK ò iõ_\ _eòPûk^û _ûAñ iÚû^úd _ûeµeòK mû^ùKøgk Gaõ ^ì@û iéR^gúk ùa÷hdòK mû^ \ßûeû RúaòKûe C^ÜZò \òMùe Kû~ðý Keò[ûG û G.Gcþ.A. `ûCù i^þ \ûlòYûZý cûkbìcú @ ke lê\â Z[û ^ûccûZâ Pûhúcû^u ijòZ aòKÌ Kéh,ò mû^ùKøgke @bòa¡ é ,ò Zûfòc,þ aòKûg @^êÂû^MêWK ò ij iõ_éqò KeûAaû Gaõ @^êbZ ì ò @û\û^ _â\û^ \òMùe Kû~ðýKeò[ûG û Gjûe ùIßai þ ûAUþ VòKYû ùjCQò (ORRISSA)
(www.orrissa.co.in)
(AME Foundation)
(www.amefound.org)
ijûdZûùe G.Gcþ. A. `ûCù i^þ ij còkZ ò bûaùe Ieúiû \ßûeû _âKûgòZ ùjCQò û ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
2
4
Kâd aòKâd Keòaûe WÿòRòUûf cû¤c
iìPú_Zâ
aòùgh IWò@û iõÄeY - 3, ùiù_Ö´e 2021
ùbuU cûùeûRê
4
jeò d ûYû C\ýû^ aò b ûM Gaõ ùiûiðùUâiþ WÿòRòUûf _äûU`cðe còkòZ ijù~ûMùe C_ô û \^ Gaõ C_ùbûqûcû^uê ùMûUò G iû]ûeY c ùe GKûVò i¸a ùjûA_ûeòQò û Gjò WÿòRòUûf _\ùl_ ù~ûMêñ KéhK C_ôû\K iõiÚ û / \kMê W ÿ ò K ggq ùjûA aRûeùe ^òR C_ôû\òZ \âaýe iVòKþ cì f ý iÚ ò e Keò _ ûeê Q «ò ~ûjû\ß û eû C_ô û \K Keê [ ô a û Pûhúcûù^ @]ô K @û[ðòK fûb _ûA_ûeêQ«ò û
Kâd aòKâd Keòaûe WÿòRòUûf cû¤c ùbuU cûùeûRê
08.eûiûd^ò K iûe gì ^ ý lZò K ûeK KúU^ûgK gì^ý K ð û UKe Gjò Pûhú RYK ùKak ùiøegqò aýajûe Keò[û«ò ùK÷kûg cì[ðú 12 _^ò_eòaû-bò òK Kéhò aýaiÚû
eûiûd^òK iûe gì^ý lZòKûeK KúU^ûgK gì^ý
08
K ðûUKe Gjò Pûhú RYK ùKak ùiøegqò aýajûe Keò[û«ò
C_~êq `if cògâY Keò Pûh Keòaû \ßûeû @ûd aé¡ò ^ò½òZ Keòaû IßRò Giþ, iòõ aò.ùK, iòõ GùK Gaõ gâúaûÉa G
ùK÷kûg cì[ðú
17. WÿòRòUûf _äûU`cð
ùK÷kûg cì[ðúue _âûKéZòK Pûh _¡ òe Gjò @bòRþýZû @ûc ù\ge _âZòUò lê\â Gaõ ^ûccûZâ Pûhúu _ûAñ GK @^êKeY ù~ûMý Pûh Xÿû û
C^Ü Z cû^e _â K â ò d û aò m û^ _â ù dûMe _âiûe _ûAñ GK CKéÁ cû¤c aûùu aòjûeú, eûùRg aòùiÜûA, fu^þ iòõj, Gaõ iêùeg Kêcûe
_^ò_eòaû-bò òK Kéhò aýaiÚû
12
C_~êq `if cògâY Keò Pûh Keòaû \ßûeû @ûd aé¡ò ^ò½òZ Keòaû
WÿòRòUûf _äûU`cð
17
C^ÜZcû^e _âKâòdû aòmû^ _âùdûMe _âiûe _ûAñ GK CKéÁ cû¤c
IßRò Giþ, iòõ aò.ùK, iòõ GùK Gaõ gâúaûÉa G
aûùu aòjûeú, eûùRg aòùiÜûA, fu^þ iòõj, Gaõ iêùeg Kêcûe
aûe´ûe a^ýû \úNð\ò^ ]eò _ûYò Rcò ejòaû ij _ûYò_ûM _eòa ð^ _âbûae _ò_\ iù ß c¤ C e _âù\g Gaõ C e _½òK aòjûee 265Uò lê\â Gaõ ^ûccûZâ Pûhú _eòaûe a^ýû ij^gúk _^ò_eòaû PûhKê gévkòZ bûaùe @û_ùYA G_eò a^ýû_âaY @ kùe Pûhúcû^u _ûAñ ^òeû_\ Pûh aýaiÚûe C\ûjeY iéÁò Keò_ûeòQ«ò û ajêÉe aògòÁ Pûh ùKøgk @û_ùYA _eòaû Pûhúcûù^ icû^ Rcò e ê ùMûUò G icdùe 2eê 3Uò `if @ck Keò _ûeêQ«ò Gaõ ^òRe _ìaðe ùeûRMûe Zêk^ûùe \êAMêYeê ùagú ^M\ fûb _ûA_ûeêQ«ò û
ùcûaûAf ù`û^þ Kcþ cìfýùe Gaõ ijRùe cò k ò a û ij G j û e ù^UIßûKð aýû_K ùjûA[ôaûeê a ðcû^ icdùe lê\â Gaõ ^ûccûZâ Pûhúcû^u _ûAñ ù~ûMûù~ûM Gaõ Z[ý aò ^ ò c de Gjû GK _i¦ ù~ûMý WÿòRòUûf cû¤c ùjûA _ûeòQò û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
3
Kâd aòKd â Keòaûe WÿR ò U ò ûf cû¤c ùbuU cûùeûRê
Kéhò aýaiÚûùe `kPûhKê iûcòf Keòaû \ßûeû Pûhúcû^ue @û[ð ò K iÚ ò Z ò ù e C^Ü ò ùjCQò û cjò k û ggqòKeY iÚòZòùe iê]ûe @ûiêQò Gaõ `kPûh còùe QZêPûh, Áâùaeú ùZûkòaû, `êfPûh, _^ò_eòaû c¬ò AZýû\ò Kû~ðý c¤ ùjC[ôaûeê @ kùe ^ò~êqò jûe c¤ aé¡ò _ûCQò û cûZâ 8.5% Kéhò ù~ûMý Rcòùe `kPûh ùjC[ôùf c¤ ù\ge Kéhò ùlZâeê còkê[ôaû ùcûU Wÿ.Wÿò24.5% Gjò ùlZâeê jó @ûiêQò û iaêR, iùZR Gaõ ÊûiÚýKe `k Gaõ _^ò_eòaû e¯û^ú Keòaûùe bûeZ @ûRò icMâ aògßùe _âcêL iÚû^ ù^A_ûeòQò û cûZâ `kPûh ùlZâ ù e iùPZ Gaõ i\ý ùZûkû~ûA[ô a û `kMê W ÿ ò K ê _eò à ûe Keò GjûKê cûf ùMû\ûcKê ù^aû Kò´û LêPêeû aýaiûdúuê iò]ûikL aRûe \eùe aû Zû Vûeê Kcþ \eùe aòKâò Keòaû AZýû\òùe aòbò^Ü iciýû ejê[ôaûeê lê\â Pûhúcûù^ Gjò Kéhòbò òK aýaiûdùe @ù^K icdùe lZòe i¹êLú^ ùjûA[û«ò û
`if _eòa ð^ ^ûi^ûf iò W ÿ þ @ûùiûiò G i^þ @` A ò @ û (G^þ.Giþ.G. @ûA)e aòaeYú jòiûaùe c¤ _âù\g, C e _âù\g Gaõ aòjûe AZýû\ò eûRý _^ò_eòaû Pûh a\kùe cKû Pûh Keòaû @ûe¸ KeòQ«ò û G^.Giþ.G. @ûA @ûjêeò cZ KjòQò ù~ G _eò `if _eòa ð^ùe UcûùUû, ùb ò,
ùiûiðùUâiþ
jeòdûYû C\ýû^ aòbûM Gaõ ùiûiðùUâiþ WÿR ò U ò ûf _äûU`cðe còkòZ ijù~ûMùe C_ôû\^ Gaõ C_ùbûqûcû^uê ùMûUòG iû]ûeY c ùe GKûVò i¸a ùjûA_ûeòQò û Gjò WÿòRòUûf _\ùl_ ù~ûMêñ KéhK C_ôû\K iõiÚû / \kMêWÿòK ggq ùjûA aRûeùe ^òR C_ôû\òZ \âaýe iVòKþ cìfý iÚòe Keò_ûeêQ«ò ~ûjû\ßûeû C_ôû\K Keê[ôaû Pûhúcûù^ @]ôK @û[ðòK fûb _ûA_ûeêQ«ò û
WÿRòUûfò ggq KéhK
KLûeê Gaõ fûb ùagú bûaùe _âbûaòZ ùjûA_ûe«ò û @ûi«û ahð iûeû bûeZùe `êfùKûaò Pûh ajêk cûZâûùe jâûi _ûAa ùaûfò aòùghmcûù^ @^êcû^ KeòQ«ò ~ûjû GK Pò«ûe KûeY û @_e_lùe c¤ _âù\gùe _ìaðahð @ù_lû G ahð ùagú _eòcûYe _ò@ûR c¬ò aòKâò ùjûAQò û ùZYê @ûgû Keû~ûCQò ù~ G ahð _ò@ûR @ck bf ùja û RûZúd _^ò_eòaû C_ôû\K iõiÚû (bò.Rò.G.@ûA)e cZ @^êiûùe fKþ WÿûC^þ icdùe Kéhò C_ôû\ aûeúKeY KcòUò (G._ò.Gcþ.iò) a¦ ùjûA~òaû KûeYeê @]ôKûõg _^ò_eòaû Gaõ `kPûhúcû^uê _âPêe lZò ijòaûKê _Wÿòfû û _eòYûc Êeì_ @]ôKûõg Pûhú _^ò_eòaû Pûh QûWÿò @ûLê Pûh Kùf û fKþWÿûC^þ icdùe cjûeûÁâe KòQò jûZMYZò lê\â Gaõ ^ûccûZâ Pûhú aòbò^Ü @û_ûUðùc Gaõ jûCiòw ùiûiûAUò Kùµä K è ù e @ûYò aò K â ò Keò ù f û Gjû\ß û eû Pûhúcûù^ iò]ûikL _eòaû aòKâò Keò @]ôK fb _ûAùf
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
4
Gaõ C_ùbûqûcûù^ c¤ iVòKþ cìfýùe iùZR _eòaû Nee \ì@ûe cìjñùe _ûAùf û cûZâ Gjû ùKak ije _ûLû_ûLò Mûñ MêWÿòKùe [ôaû Pûhúcû^u _ûAñ i¸a_e [ôfû û
`k Gaõ _^ò_eòaû Cù\ýûMùe C_f² [ôaû _âù\ýûMòK aòmû^ ù~ùZùaùk `kPûhùe aòbò^Ü _âa]ô aòmû^e aýajûe K[û @ûùc @ûùfûP^û KeêùQ, ùiùZùaùk Gjû _âûdZü 3Uò Kû~ðýùe aýajéZ ùjûA[ûG _â[cZ `if Rcòe WÿòRòUûAùRi^þ ù~CñVò Pûhúuê ^òR `ife C_ôû\^ Vûeê @ûe¸ Keò ùeûM ù_ûK ^òdªY, Pûhùe aýajéZ aòbò^Ü iûcMâúe ZûfòKû _âÉêZ Keòaû Gaõ Gjûe _eòPûk^û Gaõ `ife aòbò^Ü Éeùe ^Re eLòaû AZýû\ò C_ùe Z[ý ù~ûMûA \ò@û~ûA[ûG û \ßòZúdZü RkaûdêiàûUð iVòKþ Pûh aýaiÚû C_ùe Pûhúcû^uê iùPZ^ KùeAaû ù~CñVò aòbò^Ü ùi^iòwþ _âYûkú aýajûe Keò _~ðýû¯ Z[ý bò òùe Pûhúcû^uê cûUò, Rkaûdê, `if AZýû\ò C_ùe Z[ý \ò@û~ûA[ûG û ZéZúdZü Kéhò aRûe aýaiÚû - Gjû cû¤cùe Pûhúcû^uê aòbò^Ü giýe cìfý C_ùe iìP^û, Kéhò bò òK Lae û iÚû^úd bûhûùe ieKûeú Kéhò aýaiÚûùe `kPûhKê iûcòf Keòaû \ßûeû Pûhúcû^ue @û[ðòK iÚòZòùe C^Ü ò ùjCQò û cjòkû ggqòKeY iÚòZòùe iê]ûe @ûiêQò Gaõ `kPûh còùe QZêPûh, Áâùaeú ùZûkòaû, `êfPûh, _^ò_eòaû c¬ò AZýû\ò Kû~ðý c¤ ùjC[ôaûeê @ kùe ^ò~êqò jûe c¤ aé¡ò _ûCQò û cûZâ 8.5% Kéhò ù~ûMý Rcòùe `kPûh ùjC[ôùf c¤ ù\ge Kéhò ùlZâeê còkê[ôaû ùcûU Wÿ.Wÿò24.5% Gjò ùlZâeê jó @ûiêQò û iaêR, iùZR Gaõ ÊûiÚýKe `k Gaõ _^ò_eòaû e¯û^ú Keòaûùe bûeZ @ûRò icMâ aògßùe _âcêL iÚû^ ù^A_ûeòQò û cûZâ `kPûh ùlZâ ù e iùPZ Gaõ i\ý ùZûkû~ûA[ô a û `kMê W ÿ ò K ê _eò à ûe Keò GjûKê cûf ùMû\ûcKê ù^aû Kò´û LêPêeû aýaiûdúuê iò]ûikL aRûe \eùe aû Zû Vûeê Kcþ \eùe aòKâò Keòaû AZýû\òùe aòbò^Ü iciýû ejê[ôaûeê lê\â Pûhúcûù^ Gjò Kéhòbò òK aýaiûdùe @ù^K icdùe lZòe i¹êLú^ ùjûA[û«ò û
`if _eòa ð^ ^ûi^ûf iò W ÿ þ @ûùiûiò G i^þ @` A ò @ û (G^þ.Giþ.G. @ûA)e aòaeYú jòiûaùe c¤ _âù\g, C e _âù\g Gaõ aòjûe AZýû\ò eûRý _^ò_eòaû Pûh a\kùe cKû Pûh Keòaû @ûe¸ KeòQ«ò û G^.Giþ.G. @ûA @ûjêeò cZ KjòQò ù~ G _eò `if _eòa ð^ùe UcûùUû, ùb ò, KLûeê Gaõ fûb ùagú bûaùe _âbûaòZ ùjûA_ûe«ò û @ûi«û ahð iûeû bûeZùe `êfùKûaò Pûh ajêk cûZâûùe jâûi _ûAa ùaûfò aòùghmcûù^ @^êcû^ KeòQ«ò ~ûjû GK Pò«ûe KûeY û @_e_lùe c¤ _âù\gùe _ìaðahð @ù_lû G ahð ùagú _eòcûYe _ò@ûR c¬ò aòKâò ùjûAQò û ùZYê @ûgû Keû~ûCQò ù~ G ahð _ò@ûR @ck bf ùja û RûZúd _^ò_eòaû C_ôû\K iõiÚû (bò.Rò.G.@ûA)e cZ @^êiûùe fKþ WÿûC^þ icdùe Kéhò C_ôû\ aûeúKeY KcòUò (G._ò.Gcþ.iò) a¦ ùjûA~òaû KûeYeê @]ôKûõg _^ò_eòaû Gaõ `kPûhúcû^uê _âPêe lZò ijòaûKê _Wÿòfû û _eòYûc Êeì_ @]ôKûõg Pûhú _^ò_eòaû Pûh QûWÿò @ûLê Pûh Kùf û fKþWÿûC^þ icdùe cjûeûÁâe KòQò jûZMYZò lê\â Gaõ ^ûccûZâ Pûhú aòbò^Ü @û_ûUðùc Gaõ jûCiòw ùiûiûAUò Kùµä K è ù e @ûYò aò K â ò Keò ù f û Gjû\ß û eû Pûhúcûù^ iò]ûikL _eòaû aòKâò Keò @]ôK fb _ûAùf Gaõ C_ùbûqûcûù^ c¤ iVòKþ cìfýùe iùZR _eòaû Nee \ì@ûe cìjñùe _ûAùf û cûZâ Gjû ùKak ije _ûLû_ûLò Mûñ MêWÿòKùe [ôaû Pûhúcû^u _ûAñ i¸a_e [ôfû û
`k Gaõ _^ò_eòaû Cù\ýûMùe C_f² [ôaû _âù\ýûMòK aòmû^ ù~ùZùaùk `kPûhùe aòbò^Ü _âa]ô aòmû^e aýajûe K[û @ûùc @ûùfûP^û KeêùQ, ùiùZùaùk Gjû _âûdZü 3Uò Kû~ðýùe aýajéZ ùjûA[ûG _â[cZ `if Rcòe WÿòRòUûAùRi^þ ù~CñVò Pûhúuê ^òR `ife C_ôû\^ Vûeê @ûe¸ Keò ùeûM ù_ûK ^òdªY, Pûhùe aýajéZ aòbò^Ü iûcMâúe ZûfòKû _âÉêZ Keòaû Gaõ Gjûe _eòPûk^û Gaõ `ife aòbò^Ü Éeùe ^Re eLòaû AZýû\ò
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
5
C_ùe Z[ý ù~ûMûA \ò@û~ûA[ûG û \ßòZúdZü RkaûdêiàûUð iVòKþ Pûh aýaiÚû C_ùe Pûhúcû^uê iùPZ^ KùeAaû ù~CñVò aòbò^Ü ùi^iòwþ _âYûkú aýajûe Keò _~ðýû¯ Z[ý bò òùe Pûhúcû^uê cûUò, Rkaûdê, `if AZýû\ò C_ùe Z[ý \ò@û~ûA[ûG û ZéZúdZü Kéhò aRûe aýaiÚû - Gjû cû¤cùe Pûhúcû^uê aòbò^Ü giýe cìfý C_ùe iìP^û, Kéhò bò òK Lae û iÚû^úd bûhûùe ieKûeú c òMêWÿòKe a ðcû^e cìfý AZýû\ò C_ùe fòLòZ aû ðû ù~ûMûA \ò@û~òaû ij Pûhúcû^uê ùKâZû/aýaiûdúcû^u ij ù~ûMûù~ûM KeûA \ò@û~ûG û Gjû\ßûeû Pûhúcû^ue Lyð Kcò[ûG (Rk, gqò, iûe Gaõ KúU^ûgK, `if jû^ò jâûi _ûG Gaõ Pûhú VòKþ icdùe iVòK Z[ý _ûC[ôaûeê `ifùe @ck aé¡ò _ûA[ûG û
Pûhúcû^uê WÿR ò U ò ûfò iõMVòZ Keòaû `kPûh Keê[ôaû Pûhúcû^uê iûjû~ý Keòaû _ûAñ lê \ â Pûhú Ké h ò - aýaiûdò K @^ê Â û^cû^u iõMV^ (Giþ.G`þ.G.iò GPþ Gaõ jeòdûYû C\ýû^ aòbûM còkòZ ijù~ûMùe ùiûið ù Uâ i þ \ß û eû Wÿ ò R ûUûf icû]û^ ù~ûMûAaû @ûe¸ Kùf û Pûhú Gaõ ûh C_ùe ^òbðegúk ùMûÂúcû^ue aòKûg _ûAñ jeòdûYû C\ýû^ aòbûM ùMûUòG Kâúdûgúk, Z_ôe Gaõ Kû~ðýlc _âYûkú _â\û^ KeòaûKê _âZògéZòa¡ û Gjò _âKÌ cû¤cùe Pûhú Gaõ KéhK C_ô û \K iõMV^cû^uê iõMVò Z Keû~ûA 100,000eê ùagú iõLýK Pûhúue aýqòMZ Z[ý Gaõ ùicû^ue Ké h ò ù lZâ K ê Wÿ ò R ò U ûf ^[úKeY Keû~ûAQò û Giþ.G`þ.G.iò.GPþ e _eòPûk^û ^òù ðgK Wÿ @Rê ð ^ iõò j iûA^ò u cZùe, Ké h ò ù e iì P ^û Gaõ _âûù\ýûMòK aòmû^e aýajûe Keò PûhúKìkKê ggq Keòaû @ûce cìk flý û @ûùc baòhýZùe _âZòUò Pûhú Gaõ KéhK C_ôû\K iõMV^MêWÿòKe i\iýcûù^ ùiûiðùUâiþ _eò aýaiÚûe iêù~ûMKê aýajûe Keò Kò_eò ijRùe Gaõ
gúNâ `kPûhij RWÿòZ iìP^û Gaõ ùiaû _ûA_ûeòùa Gaõ ^òR Rúa^ RòaòKûùe C^Ü ò @ûYò_ûeòùa, Zûjû @ûce Ê_Ü û
Pûhúcû^uê GKû]ôK ù_âeYû Pûhúcûù^ C_ôû\^ Keò[ôaû `k, _^ò_eòaû Gaõ @^ýû^ý giýMêWÿòKe aòKâòaUû _ûAñ jeòdûYû C\ýû^ aòbûM Gaõ ùiûiðùUâiþ WÿòRòUûf _äûU`cð còkòZ bûaùe C\ýc Keò C_ôû\K Gaõ C_ùbûqû cû^uê ùMûUòG c ùe GKûVò Kùf Gaõ C_ùbûqûcû^uê iò]gikL bûaùe Pûhú Gaõ Pûhú C_ôû\K iõMV^cû^uVûeê \âaý KòYòaûKê ù_âû ûjòZ Kùf û i¸ûaý ùKâZû (e¯û^úKûeú, c ò cûfòK, iÚû^úd LêPêeû aýaiûdú)cû^uê Gjò WÿòRòUûf ù_ûUðûfùe _¬úKéZ Keòaû \ßûeû ùKùZ _eòcûYe iûcMâú aòKâò _ûAñ C_f² @Qò, ùKCñ Pûhú Gaõ ùKCñ C_ôû\K iõMV^ _ûLùe ùKùZ iûcMâú aòKâò _ûAñ @Qò, ùiiaê Z[ý i¸ûaý ùKâZûcûù^ @^þ fûA^þ ù\Lò _ûeêQ«ò ~ûjû\ßûeû aòKâò _âKâòdû ijR GaõKcþ icdùe ùgh ùjûA _ûeêQò û Gjò @û_äùò Ki^þUK ò ê @Zò ijRùe MêMf ê ù_äùÁûeeê WÿûC^þùfûWÿþ Keû~ûA _ûeêQò Gaõ Pûhúcûù^ G[ôùe _¬úKeY Keòaû _ùe G[ôùe [ôaû ùeûMù_ûK ùc^êKê ~ûA @ûagýK iìP^û ù\Lò_ûeòùa û Gjò @û_äòùKi^ùe aòbò^Ü ùeûM ù_ûK MêWÿòKe `ùUû, @ûKâû« ùjûA[ôaû `ife `ùUû AZýû\ò _ìaðeê ejòQò û ùZYê aýajûe\ßûeû Gjò `ùUûMêWÿòKê ù\Lò ^òR Rcòùe fûMò[ôaû ùeûMù_ûKKê Zk^û Keò PòjÜU Keò_ûeòa Gaõ G[ôùe \ò@û~ûA[ôaû iê_ûeògKê /icû]û^Kê c¤ Kûcùe fùMA_ûeòa û ~\ò G[ôùe [ôaû `ùUû ij ^òR Rcòe @ûKâû« ùeûMù_ûK cògê^ò, ùZùa Pûhú ^òR Rcòe @ûKâû« ùjûA[ôaû MQe `ùUû CùVA CùVA G[ô ù e @_þ ù fû^þ Keò _ ûeò a û GjûKê iò]ûikL Kéhò aòbûMe aòùghm Kò´û ùa÷mû^òKcûù^ ù\Lò[û«ò Gaõ ùeûMù_ûKKê ^òdªY KeòaûKê aòbò^Ü icû]û^ fòLòZ aû ðû cû¤cùe Pûhúe ù`û^Kê _VûA[û«ò û \ßòZúdZü Gjò WÿòRòUûf _äûU`cð Pûhúcû^uê KéhK C_ôû\K iõMV^cû^u ij ù~ûWÿêQò Gaõ iõMV^MêWÿòKê jeòdûYûùe MV^ ùjûA[ôaû KäÁe @]ú^ùe (456Uò
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
6
KäÁe) GKZâòZ Keû~ûCQò û G[ôùe Pûhúe aýqòMZ Z[ý Gaõ Rcò , `if AZýû\ò e Z[ý û C_ô û \K iõMV^ MêWÿòKe Z[ý, KäÁe Éeúd Z[ý, ù~ûR^û, aòj^, iûe, KúU^ûgK AZýû\òe iìP^û AZýû\òKê Pûhúu _ûLùe _j ûAaû _ûAñ Gjò @û_äòùKi^Uò C\ýû^ aòbûM _ûAñ GK jZò@ûee Kûc KeêQò û
aýaiÚû ijR Gaõ iek ùjûA_ûeòfû Gaõ @^fûA^þùe icÉ Kûc i¸a ùjûA_ûeòfû û Gjû\ßûeû aòKâò aýaiÚûeê LêPêeû aýaiûdúcû^uê aûjûe Keòaû i¸a ùjfû Gaõ Pûhúcûù^ ^òR C_ôû\òZ \âaýe bf cìfý _ûAùf û
ùghùe Gjò Wÿ ò R ò U ûf icû]û^Uò Ké h K C_ô û \^ iõMV^MêWÿòKê ggq Keò_ûeòQò û iõMV^ùe i\iý[ôaû Pûhúcû^ue C_ôû\^Kê GKûVò Keò i¸ûaý ùKâZûcû^uê aòKâò Keòaûùe Gjû iûjû~ý KeêQò û GK C_ôû\K \k _ûLùe ^ò¡òðÁ _âKûee C_ôû\òZ \âaý @]ôK _eòcûYùe ejê[ôaûeê aRûeùe ^òR iûcMâúe bf cìfý _ûAñ KéhK C_ôû\K \k \e KhûKhò Keò_ûeêQò ~ûjû\ßûeû C_ôû\^ Keê[ôaû Pûhúcû^uê bf \ûcþ còkêQò û
Gjò @û_äòùKi^þùe `if, aj^ aýaiûd/ùKâZû AZýû\ò C_ùe _ìaðeê \ò@û~ûA[ôaû iìP^û \ßûeû Pûhúcûù^ @Zò ijRùe ^òR C_ôû\òZ iûcMâúKê aòKâò Keò bf @[ð ùeûRMûe Keò_ûeòùf û ^òR `ifKê @ûKâû« Keê[ôaû ùeûMù_ûK, Gjûe icû]û^, ùa÷mû^òK/aòùghmcû^u _eûcgð @Zò ijRùe Gaõ gúNâ _ûA_ûeê[ôaûeê `if jû^òKê c¤ jâûi Keò_ûeòùf û Gjû ijòZ ieKûeú ù~ûR^û, ^ì@û^ì@û Pûh bò òK ~ª_ûZò, iûcMâú AZýû\ò C_ùe iìP^û, aýûue aòbò^Ü ijûdZû, ^ì@û^ì@û Pûh mû^ ùKøgk AZýû\ò Gjò icû^ _äûU`cðùe còkê[ôaûeê Pûhúcûù^ Gjû\ßûeû @ù^K fûb _ûCQ«ò Gaõ ùicû^ue cù^ûak ajêMêYòZ ùjûA_ûeòQò û
C_ôû\Kcû^u ij \ßò_ûLòK ù~ûMûù~ûM Gjò @^þfûA^þ @û_äòùKi^þùe aòbò^Ü `ifùe fûMê[ôaû ij Gjûe icû]û^ c¤ \ò@û~ûAQò û @û_äòùKi^þ ùe [ôaû ùeûMù_ûK `ùUû ij ... Pûhúe ^òR Rcòe iÚòZò cògò~ûG, ùZùa _eûcgð\ûZûcûù^ _ìaðeê ù\A[ôaû icû]û^ Kê Pûhúcûù^ ^òR Rcòùe _âùdûM Keò[û«ò û ~\ò Gjû còùg ^ûjò ,ùZùa Pûhú ^òR ù`û^ùe @ûKâû« ùjûA[ôaû MQ Kò ´ û `ife `ùUû CùVA ^ò R cZûcZ ij @û_þùfûWÿ Keò[û«ò û Gjû Zêe« ibðeùe ~ûA GK jòiûaùe Kéhò aòbûMe aòùghm/ùa÷mû^úKcû^u _ûLhe _j ô[ûG û Zû_ùe aòùghm ùa÷mû^òKcûù^ Gjò iciýûe Zêe« icû]û^ Pûhúe ù`û^Kê GK aû ðû jòiûaùe _VûA[g«ò Gaõ G[ôhe ùfLû[ûG ù~ @û_Yu \ßûeû @^êùeû] Keû~ûA[ôaû iciýûe icû]û^ Gjò ZûeòLùe icû]û^ Keû~ûAQò û Gjò fòLòZ aû ðû _ûAaû_ùe Pûhú ^òR @û_ä ò ù Ki^Kê ùLûfò G[ô ù e \ò @ û~ûA[ô a û _eûcgð K ê Kû~ð ý ùe fùMA[û«ò Gaõ `ifKê ùeûMù_ûKeê aù A[û«ò û
aûjý RMZ ij Pûhúcû^uê ù~ûWÿa ò û
ùbuU cûùeûRê ùiûiðùUâiþ Kù_ûðùeUþ cêLý Kû~ðýûkd 125, ùK´âòR_ûKð WÿâAbþ iêUþ 301, ùK´âòRþ, cûiûPêùiUþiþ -02140 ~êqeûÁâ @ûùceòKû #
E-mail: vmaroju@sourcetrace.com
C : ùfAiû A ò@û, ùiù_Ö´e 2020
aRûe ij ù~ûMûù~ûM i¸a ùjûA_ûeòfû Ké h K C_ô û \K iõMV^Mê W ÿ ò K ^ò R _ûLùe C_f² iûcMâúMêWÿòKùe ùKZûcû^uê ù\A _ûeòùf ~ûjû\ßûeû aòKòâ ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
7
eûiûd^òK iûe gì^ý, lZòKûeK KúU^ûgK gì^ý K ðûUKe Gjò Pûhú RYK ùKak ùiøegqò aýajûe Keò[û«ò ùK÷kûg cì[ðúue _âûKéZòK Pûh _¡ òe Gjò @bòRþýZû @ûc ù\ge _âZòUò lê\â Gaõ ^ûccûZâ Pûhúu _ûAñ GK @^êKeY ù~ûMý Pûh Xÿû û
ùR÷a _eòùag ZòÂò ejòaû _ûAñ @[ð^úZò Reêeú ^êùjñ cûZâ aò^û ùR÷a _eòùagùe ùKøYiò ù\ge @[ð^úZò ZòÂò _ûeòa ^ûjó û Gcþ.ùK ùK÷kûg cì[ðú Gjò K[ûUòKê ùagþ bfbûaùe aêSò _ûeòQ«ò û aýûu @]ôKûeúeê Pûhúùe _eògZ ùjûA[ôaû PûceûR^Me Ròfäû ùWÿûWÿò êbûWÿò Mâûce Gjò aýqò RYK eûRýe iaðû]ôK ceêWÿò _âaY @ kùe 22 GKee PûhRcòKê ùQûUò@û RwfUòùe eì_û«eòZ Keò_ûeòQ«ò û a ðcû^e icdùe ù~CñVò _¬ûa _eò @ûMê@û Pûhú [ôaû eûRýUò eûiûd^òK iûe Gaõ aòhûq KúU^ûgK \âaý aýajûeKê Kcþ _ûeòaûKê ùNûhYû KeòQò, cì[ðúue _âûKéZòK Pûhe Gjò @bòmZû @ûc ù\ge _âZòUò lê\â Gaõ ^ûc cûZâ Pûhúcû^u _ûAñ GK @^êKeYù~ûMý Pûh Xÿû û ùjûA_ûeòa û 1984 ciò j ûùe cê [ ð ú ^ò R Pûh Rcò ù e eûiûd^òK Pûh @ûe¸ Keò[ôùf û cûZâ 4 ahðe @býûiùe ùi @^êba Kùf ù~ Gjò Pûh _¡ ò \ßûeû ùR÷a aòaò]Zû \îZMZòùe ùfû_ _ûCQò û Rcòe CaðeZû ij ld ùjaû ij MQ Gaõ `if @]ôK cûZâûùe _ûYò Gaõ iûe @ûagýK Keòùf û Pûhúcûù^ Gjû ^ò½òZ bûaùe aêSòaû \eKûe ù~ `ifùe KúU fûMòaû GK _âûKéZòK NUYû û Gjû\ßûeû `ife _âZòùeû]K gqò aé¡ò _ûA[ûG û `ifùe ùKak aò h ûq lZò K ûeK KúU^ûgK \â a ý iò ^ Keò ù \ùf KúUcû^uê ùeûKû ~ûA _ûeòa ^ûjó Kò´û icZk aò^ûg Keû~ûA _ûeòa ^ûjó û _âûe¸òK icdùe fûMòa ù~ Gjò KúU^ûgK iò ^ Kcþ Keê Q ò cûZâ baò h ýZùe Gjò KúUMêWÿòK aòhûq\âaý aòeò¡ùee _âZòelòZ ùjûA~û@û«ò û _âûe¸òK icdùe ùcû ijòZ Gjò icû^ K[û ùjûA[ôfû
ùaûfò cì[ðú Kêj«ò û ùcûe Rcòùe KúUMêWÿòK icÉ _âKûee KúU^ûgK \âaý C_ùe ^òRe _âZòùeû] gqò aò K ûg Keò ù ^ùf Gaõ MQMê W ÿ ò K @]ô K _eò c ûYe G^þ._ò.ùK, dêeò@û, _Uûi Gaõ Rk @ûagýK Kùf ùaûfò c¤ cì[ðú Kjò[û«ò û
_âûe¸ Rû_û^þe _âûKéZòK Pûhe @ûaòÃbðû cûiûù^ûaê `êKêeKûue \ßûeû @^êù_âeòZ ùjûA 1988 ciòjûùe cì[ðú eûiûd^òK PûhKê QûWÿò _âûKéZòK Pûh _¡ ò @û_ùYAaû @ûe¸ Kùf û Gjû c¤ùe 33ahð aòZò ~ûAQò Gaõ cì[ðú ùiùaVûeê ^òR Rcòùe eûiûd^òK iûe Gaõ aòhûq KúU^ûgK aýajûe K[û Pò«û aò Keò ^ûjûñ«ò û @ûRò c¤ ùi ^òR Rcòùe KhðY gì^ý Gaõ Nûi aQû gì^ý Pûh _¡ ò Rûeò eLòQ«ò û Pûh Keòaû _ûAñ cêñ _ Maý Gaõ RúaûcéZ _eò ùR÷aòK LZ c¤ aýajûe Kùe ^ûjó û cêñ ùKak bûùgähY _âKâòdû (iaêR Cnò\MêWÿòK iì~ðýu @ûùfûK gqò aýajûe Keò _ûYò Gaõ @wûeKûcæeê RUòk _\û[ð MXÿòaû _âKòâdû) jó aýajûe Keò[ûG ùaûfò cZ eLòaû ij ^òùaggì^ý Pûh _¡ ò C_ùe MêeêZß ù\AQ«ò ùaûfò Kêj«ò ? Zûue Kéhò ùlZùe a ðcû^ 3069Uò MQ ejòQò ~ûjû c¤ùe @û´, K\kú, @cé b û, Mê@û Gaõ GKû]ôK iõLýK Jh] Gaõ cifû RûZúd MQ ejòQò û ~\ò cì[úð ùKøYiò _âKûee eiûd^òK aòh aýajûe Keê ^ûjñû«ò, ùZùa ùi ^òR Rcòùe ùeûM ù_ûKKê Kò_eò ^òdªY KeêQ«ò ? Gjû C eùe cì[ðú Kêj«ò ù~ aòmû^ c¤ @ûcKê gòLû~ûCQò ù~ MQ ^òRe Lû\ý ^òùR C_ôû\^ Keòaû ij ùeûMù_ûK aòeê¡òùe c¤ ^òRe _âZòùeû] gqò aòKûg Keò[ûG û ùcûUû ùcûUò bûaùe ~\ò @ûùc ù\Lòaû
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
8
Rû_û^e _âûKéZòK Kéhòe @ûaòÃ ðû cûiûù~aê `êKêeKûu @û\gðùe @^ê_âûYòZ ùjûA 1988 ciòjûùe cì[úð _âûKéZòK KéhòKê @û_ùYAùf
ùZùa RûYaû ù~ _âKéZò ùKùa c¤ ùMûUòG _âRûZòKê aògßKê gûi^ Keòaûe @]ôKûe ù\a ^ûjó û `if aòaò]Zûe C_KûeúZû C_ùe aê S ûAaûKê ~ûA ùi Kê j «ò û ù~ùZùaùk Zêùc aòbò^Ü _âKûee _^ò_eòaû, `kMQ, Jh]úd Gaõ cifû MQ Z[û @^ýû^ý MQ còùgA fMCQ, ùiùZùaùk _âZòUò `if _âZòUò `if ùeûMù_ûK \ßûeû Kcþ _âbûaòZ ùjùa KûeY Gjò `if aòaò]Zû_ì ð Rcòùe ùeûKù_ûK _ûAñ _âûKéZòK gZî ejò[û«ò ~òG ùicû^uê aé¡ò _ûAaûùe ùeûKò[û«ò û ^òR Kûc Keòaû _âKâòdû c¤ùe ùi @ù^K MQKê PòjÜU KeòQ«ò ù~CñMêWÿòK K\kú MQùe fûMê[ôaû KúU^ûiK _ûAñ lZòKûeK I ùi ùiMêWÿòKê gZî MQ bûaùe ^òR Rcòùe eLòQ«ò ~ûjû\ßûeû K\kú Pûh bf ùja û ~\ò Zêùc aòhûq iûcMâú \ßûeû ùR÷a aòaò]ZûKê ^Á KeêQ, ùZùa Zêùc Kéhòe-@_eû] aòmû^ @býûi @û_ùYCQ û
^òR K\kú aMòPûùe K\kú MQe C_ùe [ôaû _Zâe Pû¦ê@û i\ég Zk @õgKê @ûQû\òZ Keò eLò[ûG ~ûjû\ßûeû MQe _ûLû_ûLò cûUòùe [ôaû C_Kûeú @YêRúa cû^ue iêelg ùjûA[ûG û ùicûù^ aXÿòaûe iêù~ûM _ûA[û«ò I ^òRe aõg aòÉûe Keò[û«ò û MQeê SWÿê[ôaû ùR÷aòK _\û[ð MêWÿòK cûUòùe cògò MQKê cRaêZþ Keòaû ij Gjò @YêRúa cû^u _ûAñ Lû\ýe Kûc Keò[û«ò û iaêVûeê MêeêZß_ì ð ùjfûù~ cûUòe C_eÉe K\kú _Zâ AZýû\ò \ßûeû @ûzû\òZ ùjûA [ôaûeê cûUòùe [ôaû Rk aû¿òbìZ ùjûA _ûeò ^ [ûG ùZYê cûUòe @û\ðâZû aRûd ùjûA ejò[ûG û eûiûd^òK iûe Gaõ aòhûq KúU^ûgKe Kê_âbûa Gaõ _âûKéZòK KéhòKê @û_ùYAaûe C_KûeúZû C_ùee Pûh Gaõ ~êa_òXÿòeê iùPZ^ Keòaû flý ù^A cì[ðú ùKûùf_ûf ZûfêK ^òKUùe _âûKéZòK Kéhò GKûùWÿcú iÚû_^û KeòQ«ò û _âù`ie Gcþ.Wÿò ^û¬ê û Êûcúu ij cògò cì[ðú
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
9
cì[úð u `ûcðùe còk[ ò a ô û aòb^ ò Ü _âKûee aúRûYê Gaõ ùicû^u C_KûeúZû aúRûYê aûiòfò cêýKe aûiòfiþ
C_KûeúZû cûUòùe ~alûeRû^Kê \éXÿ bûaùe ù~ûWÿò eLòaû ij ùR÷aòK _\û[ðMêWÿòKe aòNU^ùe iûjû~ý Keò[û«ò û ~alûeRû^ eì_û«e, ùR÷aòK _\û[ð aòNU^ Keòaû ij _eòùagùe jûAùWâûKûað^ (C\þRû^ Gaõ @wûeKe ù~øMòK _\û[ð) e @aKhòðZ Keò[û«ò û `iþù`U \âaYúd Keò[û«ò û
@ûù[ðûaûKÖe Giþ._ò cûUòùe ùR÷aòK _\û[ð aòNU^ Keòaûùe iûjû~ý Ke«ò û iòCùWÿûùcû^ûiþ
cûUòùe G^þ2, iò._ò.GiþKê \éXÿbûaùe ù~ûWÿò eL«ò û
K ðûUKe aòbò^Ü Ròfäûùe ^òùag @^ý _âûKéZòK Pûh Kê ùfûK_âòd Keòaû \òMùe Kûc KeêQ«ò û _âûKéZòK Pûh Kò_eò
_ûYò _ ûM _eò a ð ^ Kê i`kZûe iûcÜ û Keò a û ij ùRù^UòKþ aòaò]Zû I i´kKê aRûd Keòaûùe ic[ð, ùi
K\kú Z[û Gjûe ijûdK MQMêWÿòKê SWÿê[ôaû ùR÷aòK _\û[ð cûUòùe [ôaû @YêRúacû^u _ûAñ Lû\ýe Kûc Keò[û«ò û ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
10
\òMùe ùfûKcû^uê aêSûCQ«ò û ùi jêGZ ù\gùe GKcûZâ aýqò ~òG ^òR Pûh Rcò _ûLùe ùiøe gqò _eòPûkòZ Lû\ý _âKòâdûKeY KûeLû^û PfûCQ«ò û
ùa÷mû^òK cû^ue iò]û cZ KòQò ahð _ìaðeê ùi ù\ge iê^ûc]^ý Kéhò aògß aò\ýûkd Gaõ MùahYû ùK¦âe KòQò aòùghmuê ^òR Rcòùe @¤d^ Keò Gjûe bf Gaõ Leû_ \òMKê PòjÜU KeòaûKê ^òcªY Keò[ôùf û Gjò ùa÷mû^òK cûù^ Rcòùe MQMêWÿòK iêiÚ [ôaûe ù\LòaûKê _ûA[ôùf Gaõ Gjò MQMêWÿòK c¤ùe ùKøYiò _âKûee ùeûM Kò´û @bûaùe flY ù\Lò a ûKê _ûA ^ [ô ù f û Ké h ò aò m û^ aò g ß a ò \ ýûkd, aûwûfêee _âùLie Gcþ.G^þ.eùcg cì[ðúue `ûcðe icÉ `kMQ KúU Gaõ ùeûMcêq [ôaû ij iêiÚ Gaõ Êû òÁ `k Gaõ aòbò^Ü RûZúd aû\cùe be_êe [ôaû ÊúKûe KeòQ«ò û cì[ðúue `ûcðùe 28Uò _eòaûe 138 _âRûZòeê ùagú `k, `êf, cifû Gaõ Jh]úd aél ejòQò ù~Cñcûù^ ùKak iì~ðý KòeYKê aýajûe Keò Gý÷Ka¡ bûaùe Rwfe ùR÷a aeòùag iéÁò KeòQ«ò û ù~Cñ ùa÷mû^òKcûù^ cì[ðúue `ûcð @¤d^ KeòaûKê @ûiò[ôùf û ùicû^u cZùe cûUòùe Nûi Gaõ MQeê gêLòfû Wÿûk _ZâMêWÿòK cûUòùe [ôaû @YêRúa, Rò@û, KúU Gaõ gòCkò, `uê AZýû\ò cû^u \ßûeû _âûKéZòK _ê^ðPKâY _âKòâdûùe cûUòùe cògò cûUòKê Caðe Keò[û«ò û ahðû_ûYò MQe cìkùe _Wÿòaû \ßûeû bìZk RkÉe eòPûRð ùjûA[ûG û aòùghmcû^u cZùe Gjò MQMêWÿòK \ßûeû aûhòðKK 1083 U^þ @wûeKûcæ aûRýû¯úKeY ùjûA[ûG û aûwûfêe aògßaò\ýûkde _eòùag aòmû^úu cZùe, cì[úðu `ûcðeê iõMâj Keû~ûA[ôaû cé òKûKê _eúlY Keò ù\aûKê cò k ò Q ò ù~ Gjò cûUò ù e _â P ê e _eòcûYe G^þ._ò.ùK (^ûAùUâùR^þ, `i`eiþ Gaõ ù_ûUûiòdc) [ôaû ij _~ðýû¯ cûZâùe ^òùKfþ, Ròuþ, @ûAe^þ, K_e Gaõ cûùMÜiòdcþ c¤ @Qò û `ûcðùe 300eê ùagú `k Gaõ KûV MQ [ôaûeê ahðû_ûYò iò]ûikL cûUòùe _Wÿê^ûjó ~ûjû\ßûeû cé òKû ld ùeûKû~ûA_ûeòQò û
cûZâ cì[ðúue `ûcðUò _ûYò_ûM _eòa ð^ _âbûaeê iêelòZ @Qò Kò ? ùMûUòG @û´MQ _ûYò_ûM _eòa ð^e iìPK ùjûA_ûeòa û @û´ MQe `êf @ûiòaûVûeê `k ùjaû Gaõ `kMêWÿòK aòKgòZ ùjûA _ûPòaû _~ðý« @ûùc _âZòUò ÉeKê @ZúZùe @ûùc RûYò _ûeê[ôfê û @ûùc RûYò[ôfê ù~ @û´ MQ MêWÿòKùe Rû^ê@ûeú c¤ bûMùe aCk @ûiòaû @ûe¸ ùja Gaõ ùc cûiùe @û´ ùZûkû ùja û cûZâ G ahð Wÿòùi´e cûiùe @û´MQ MêWÿòKùe aCk @ûiòfû û ùMûUòG @û´MQe `if c¤c ]eYe Zû_cûZâûùe aòKgòZ ùjûA[ûG û aòMZ KòQò ahð ]eò cêñ flý KeêQò ù~ f´û icd ]eò cûZâû]ôK Zû_cûZâû KûeYeê @û´ aCkMêWÿòK Rkò~ûCQò û _ûYò_ûM _eòa ð^ KûeYeê a ðcû^ Pûhúcûù^ `k Z[û `ife Rúa^ PKâKê @^êcû^ Keòaûùe KÁe iûcÜû KeêQ«ò û Zûu ijòZ K[û ùjûA RùY @^êba Keò_ûeòa ù~ ùi ùKak ^òR `ûcðùe @û´MQKê ù^A Pò«òZ ^êjñ«ò aeõ Gjò MQ C_ùe ^ò b ð e gúk ÆÁ @Yê R úa Gaõ KúUcû^u _ûAñ c¤ Pò«òZ û Zêùc KÌ^û Keò_ûeê[ôaû ù~ Gjò _eòa ðòZ _ûYò_ûM ij Lû_Lê@ûAaû _ûAñ Gjò lê\â RúaMêWÿòKê ùKùZ KÁe iûcÜû KeòaûKê _Wÿê[ôa û ^òùR a ôaû ij ^òRe _ea ðú _òXÿòKê aù A eLòaû _ûAñ ùicû^uê iµì ðbûaùe ^òRe Rúa^ùg÷kúKê _eòa ð^ KeòaûKê _Wÿò[ûG ùi ùaûfò \êüLe ijKûùe Kêj«ò cì[úð û @ûùc ^ò R e ÊûiÚ ý e iê e lû aWÿ aWÿ WÿûqeLû^ûeê _ûA _ûeòaû ^ûjó û @ûcKê ^òR ÊûiÚýe iêelû Lû\ý aòa] ò Zûeê jó còk[ ò ûG û ùi[ô_ûAñ GùZ ahð ]eò cûUòùe [ôaû aòbò^Ü Rúacû^u C_ùe cêñ @¤d^ Keò @ûiêQò Gaõ cûUòKê ù_ûhY ù~MûA[ôaûùe ùicûù^ ùKùZ \l Zûjû cêñ aêSòiûeòQò û _âûKéZòK KéhòKê @û_ùYAaû a ðcû^ icdùe GKû« Reêeú KûeY @ûc ù\gùe Meúa, lê\â Gaõ ^ûccûZâ Pûhúcûù^ EYùaûSeê aûjûeòaû _ûAñ Pûhùe Lyð Kcþ KeòaûKê PûjêñQ«ò Gaõ Gjò _âûKéZòK Kéhò _ûYò_ûM _eòa ð^ _âbûaKê jâûi Keò `if lZò ùeûKòaû ij fûb ù\aûùe ilc û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
11
_^ò_eòaû-bò K ò Kéhò aýaiÚû
ajêÉe aògòÁ Pûh _¡ ò
C_~êq `if cògY â Keò Pûh Keòaû \ßûeû @ûd aé¡ò ^ò½Z ò Keòaû IßRò Giþ, iòõ aò.ùK, iòõ GùK Gaõ gâúaûÉa G aûe´ûe a^ýû \úNð\ò^ ]eò _ûYò Rcò ejòaû ij _ûYò_ûM _eòa ð^ _âbûae _ò_\ iù ß c¤ C e _âù\g Gaõ C e _½òK aòjûee 265Uò lê\â Gaõ ^ûccûZâ Pûhú _eòaûe a^ýû ij^gúk _^ò_eòaû PûhKê gévkòZ bûaùe @û_ùYA G_eò a^ýû_âaY @ kùe Pûhúcû^u _ûAñ ^òeû_\ Pûh aýaiÚûe C\ûjeY iéÁò Keò_ûeòQ«ò û ajêÉe aògòÁ Pûh ùKøgk @û_ùYA _eòaû Pûhúcûù^ icû^ Rcòeê ùMûUòG icdùe 2eê 3Uò `if @ck Keò _ûeêQ«ò Gaõ ^òRe _ìaðe ùeûRMûe Zêk^ûùe \êAMêYeê ùagú ^M\ fûb _ûA_ûeêQ«ò û _ìað C e _âù\g Gaõ _½òc aòjûee Mwû ùaûjò~ûA[ôaû _êeû icZk @ kUòùe _âPêe aéÁò_ûZ (_ûLû_ûLò1200cò.cò) _ûC[ôaû ij ahðiûeû _ûYò ejê[ôaû Mwû, NûNeû, eûMò, M K ^\úcû^ue Rk Gaõ Caðe cé òðKû KûeYeê G @ kùe Pûhúcûù^ cêLýZü ùMûUòG _âKûee eaò `if GKK `if jòiûaùe Pûh Keò[û«ò û Leò` EZêùe aûe´ûe a^ýû Gaõ \úNð\ò^ ]eò _ûYò Rcò ejê[ôaû ù~ûMêñ Leò` `if iað\û lZòe iûcÜû Keò[gG û _ûYò _ûM C_ùe ^òbðegúk Pûh C_ùe iµì ð bûaùe ^òbðe Keê[ôaû G @ ke @]ôKûõg lê\â Gaõ ^ûccûZâ Pûhú (ùcûU R^iõLýûe _ûLû_ûLò 80 _âZògZ), ùQûU ùQûU Rcòe cûfòK^û(84 _âZògZò Pûhúu _ûLùe
Gaõ ùjKÖe eê aò Kcþ Rcò ejòQò ) Gaõ Kéhòùe ~ª_ûZò aýajûe _ûAñ Kcþ iêù~ûM AZýû\ò [ôaû KûeYeê Pûh Gjò aò_\ùe [ôaû lê\â Pûhú _eòaûeMêWÿòKê ajêZ Leû_ cû^a aòKûg iìPKûu (GP.Wÿò.@ûA) \òMKê ùVfò ù\AQò û Gjû aýZòZ _ûYò_ûM _eòa ð^e _âbûa Êeì_ aûe´ûe aûZýû, a^ýû, _âPêe aéÁò_ûZ, NWÿNWÿò, ceêWÿò AZýû\ò _âûKéZòK aò_~ðýd G @ ke ùfûKcû^ue iÚòZòKê @ûjêeò Leû_ Keòù\AQò Gaõ R^ iû]ûeYuê \ûeò\âý Gaõ EYe _âP _eòiÚòZò c¤Kê ~òaûKê aû¤ KeòQò û G @ ke C_ùeûq iÚòZòKê ù\Lòaû _ùe lê\â Gaõ ^ûccûZâ Pûhúcû^ue G iciýûMêWÿòKê icû]û^ Keòaû _ûAñ `if jû^ò Kc Keòaû ij ^M\ fûb aXÿûAaû _ûAñ
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
12
@bò^a Pûh _¡ ò @û_ùYAû GKû« Reêeú û @ûc ù\ge lê\â Gaõ c¤ aMðe Pûhúcû^u iõLýû ajêZ ùagú cûZâ cû^ue ùQûU ùQûU Rcò ùjûA[ôaûeê ù\ge @[ð^úZòùe Gcûù^ ^òRe ù~ûM\û^ ù\CQ«ò ùaûfò MâjY Keû~ûA ^[ûG û ù\gKê @ûcô ^òbðegúk Keòaû _ûAñ a ð^ ù~Cñ @bò~û^ Pfû~ûCQò, ùi flýKê _ûAaû _ûAñ Gjò lê\â Gaõ ^ûccûZâ Pûhúcû^ue bìcòKûKê bfbûaùe aêSòaû ij ùicû^uê C^Ü ò \òMùe _\ùl_ ^ò@û ^ Mùf @ûcô ^òbðe bûeZe Ê_Ü Gaõ flý ùKùa c¤ _ìeY ùjûA_ûeòa ^ûjóö KòQò @ûMê@û Pûhú C c Pûh ù~ûR^û, C_~êq `if i¹ògâY Gaõ ajêaûe aògòÁ Pûh _âYûkúKê @û_ùYA G @ ke _âZòKìk _eòiÚòZò iù ß c¤ Pûheê fûbaû^ ùjûA @^ý Pûhúcû^u _ûAñ C\ûjeY iéÁò Keò_ûeòQ«ò û
aKè-1: ajê Ée aògÁ ò Pûh ajêÉe aògòÁ Pûh _¡ òùe C_~êq `if i¹ògâY, Rcòe i\ê_ù~ûM (`ifKê bìf´, bìicû«e Gaõ bìMbðiÚ bûaùe ùeû_Y Keòaû) Gaõ icd _eòPûk^û (MQ MêWÿòKe aòKûge icd, `êf Gaõ `k ùjaû AZýû\òKê \éÁòùe eLò) Keû~òaû \ßûeû Rcòe aýajûeKê iaðû]ôK aé¡ò Keû~ûA[ûG û Gjò Pûh aýaiÚûùe _â[c ÉeUò bìMbð Pûh ù~Cñ[ôùe cêLýZü K¦û RûZúd `if, \ßòZúd ÉeUò cûUòe C_e Ée ù~Cñ[ôùe _âûdZü aòbò^Ü gûM, `k, _^ò_eòaû Pûh Keû~ûG Gaõ ZéZúd ÉeUò Cþyû aûCñge bûWÿò (~ûjû cûUòVûeê _âûd 5`êU C_ùe [ûG ) ù~Cñ[ôùe fZû RûZúd _^ò_eòaû Pûh ùjûA[ûG û Gjò Pûh _¡ òùe ^M\ Pûh ùjûA[ôaû @ k aé¡ò _ûG, Pûhùe Lyð Kcþ jêG Gaõ iaêVûeê Mê e ê Z ß _ ì ð ùjfû G Pûh aýaiÚ û ùe cûUò e Cað e Zû ajêMêYùe aé¡ò _ûA[ûG Gaõ cûUòKê _âPêe _eòcûYe ùR÷aòK _\û[ð còkò[ûG û
Pûh _¡ ò Gjò ajê-Ée aògòÁ Pûh _¡ òUò ùKùa c¤ GK ^ì@û _¡ ò ^ìùjñ û Pûhúcûù^ GjûKê @ù^K ahð]eò @býûi Keò @ûiêQ«ò û cûZâ Gjò _¡ òùe ^ìZ^Zß @ûYòaû ij C_~êq `if PòjÜU Gaõ `if i¹ògâY _ûYò Rcê[ôaû iÚû^ùe Gjûe a ô_ûeê[ôaû Gaõ iµì ð `if ^Á ùjaû aòê_\Kê jâûi Keê[ôaûeê GjûKê Pûhúcûù^ @û_ùYAaûKê @ûMbe ùjûAQ«ò û Gjò _¡ òùe Pûh Rcò @ k Gaõ icd _eòPûk^û MêeêZß_ì ð ajêÉe aògòÁ Pûh _¡ òUòe i`kZû KêgkZû
ij Keû~ûA[ôaû Rcò Gaõ Pûh ù~ûR^û C_ùe ^òbðe Keò[ûG û aòbò^Ü ùPe [ôaû `if _âRûZò, _eò_Kß ùjaû icd, iì~ðý KòeYe Pûjò\û Gaõ MQe CyZûKê ù\Lò Gjò _¡ òùe `if _âRûZòe i¹ògâY Keû~ûA[ûG û aòmû^ Gaõ _âað]ô aòmû^ aòmû^, ^ì@û\òfäúe cêLý ijù~ûM Kû~ðýKâce ijûdZûùe aòjûee ùMûeL_êe Ròfäûe Rwf KûCWÿò@û Gaõ KûµòGe M¬ aäK I _½òc Pµe^þ Ròfäûe ^ûCZ^ aäKùe Gjò Pûh _¡ òKê _eúlY bòZòùe KeûMfû û Gjò Pûh _¡ òe @«^òðjòZ ùa÷gòÁý Gaõ C_KûeúZû ù~ûMêñ Gjû Pûh Rcòe @^êKìkZc aýajûe ùjaû ij Pûhúcû^ue Pûhùe Lyð ajê cûZâûùe jâûi _ûAfû Gaõ Pûhúcû^uê _ìaðûù_lû \ßòMêYeê ùagú ^M\ fûb còkòfû û cûZâ Gjò _^ò_eòaû bò òK ajêÉe aògòÁ Pûh _¡ òUò gâc-_â\û^ _¡ ò ij ^òdcòZ Z\ûeL @ûagýK Keò[ûG Gaõ Cbd Rcò Gaõ C_~êq `if PòjÜU Keòaû ùlZâùe PZêe ù~ûR^û @ûagýK Keò[ûG û ~\ò GjûKê iVòKþ bûaùe Keû ^ ~ûG, ùZùa Gjû `if C_ôû\^Kê _âbûaòZ Keòaû ij ùcûU fûbKê c¤ ajê _eòcûYùe Kcû ù\A[ûG û Gjû aýZòZ Gjò _¡ òùe aûCñge c û Zò@ûeò Keòaû _ûAñ GKe _òQû @Zòeòq 25 jRûe Uuû @ûagýK ùjûA[ûG û cûZâ Gjò LyðUò _â[c ahð Kùf Gjû @ZòKcþùe Zò^òeê Pûeòahð Kû~ðý Keò[ûG û
_\ùl_ ùMûeL_êe Gaõ _½òc PµeZû Ròfäûùe 2019 ciòjûùe Gjò ajêÉe aògòÁ Pûh _¡ òKê _eúlY bò òùe 3GKe Rcò ù e KeûMfû û MùahK \kUò iÚ û ^úd @ kùe Pûh Keû~ûC[ôaû _^ò_eòaûe GK aòÉéZ PòVû _âÉêZ Kùf Gaõ Gjò PòVû @û]ûeùe fZû, K¦û Gaõ iaêR _^ò_eòaû _âRûZòeê 3jk (6Uò `if) Kê _é[Kþ Keò `if i¹ògâc _ûAñ aûQòùf û cûUòe _ò.GPþ.Ée, `if MêWÿòKe ùPe cûUòe ùKùZ MbúeKê ~òa, iì~ðýKòeY ùKùZ cûZâûùe ùKùZ icd _~ðý« ejêQò, `if MêWÿòKe _âKéZò/ ÊûbûaòK aû PûeòZâòK MêY, Rcû[ôaû _ûYòKê ij^ Keòaû gqòe Ée Gaõ `ife Rúa^ PKâ ~[û ùeû_û~òaû icd, aXÿòaû Gaõ `êf `k ùjaû Gaõ @ck ùjaû icd AZýû\ò @û]ûeùe Gjò _âRûZòMêWÿòKê aòùghmcûù^ aûQò[ôùf û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
13
`if i¹ògY â e _eúlû cìkK _âùdûM 6Uò `if _âKûeKê ù^A 3 ù~ûWÿò `if i¹ògY â Keû~òaûKê iÚòe KeûMfû û G MQ fMû~òaû icd, `k ùjaû icd, @ck icd Gaõ iì~ðýKòeYe Pûjò\û AZýû\òKê bò òKeò Gjò `if _âKûeMêWÿòKê PòjÜU KeûMfû û
1- Kfeû Gaõ @ûkê
iúcòZ [ôfû û ùi[ô_ûAñ ajêÉe aògòÁ Pûh _¡ òùe Kfeû Gaõ @ûkê Pûhùe Lyð 35_âZògZ _~ðý« jâûi _ûAaû ij fûb 45.51% aé¡ò _ûAfû (iûeYú-1)
2- Kê¦e ê ò Gaõ iûeê iÚû^úd @ kùe fZû RûZúd `if Kê¦êeòKê @[ðKûeú `if jòiûaùe Pûh Keû~ûA [ûG û GK GKe Rcòùe Kê¦êeò ij iûeêKê 1-GKe Rcòùe _eúlY bò òùe i`kZûe ij Pûh KeûMfû û ù~ùjZê Gjò \êAUò ~ûK `if Keò`þ EZêùe jó Pûh ùjûA[ûG, ùZYê Gjò \êAUò `ifKê còùgA Pûh Keòaû _ûAñ Gcû^ue _ûYòij^gúkZû gqò Gaõ _~ðýû¯ iì~ðýKòeY C_f² ùjaûKê MêeêZße ij aòPûeKê ^ò@û~ûA[ôfû û Kê¦êeò Rk-ij^gúk _eòaû _âKûe û 15eê 18 \ò^ _~ðý¯ Rcòùe _ûYò ejòùf c¤ Kê¦êeò MQ a ô ejò[ûG Gaõ iûeê GK K¦û `if ùjûA[ô a ûeê GjûKê ùagú _eò c ûYe iì ~ ð ý Kò e Ye @ûagýKZû ùjûA ^ [ûG û `if Kýûùf e, Lyð Gaõ @ck Gaõ fûb AZéû\ò iûeYú 2ùe \ò@û~ûAQò û Gjò _eúlgcìkK Pûhùe @ûC ùMûUòG `if còùgA ù\aûeê PûhúKê fûb @]ôK còkêQò Gaõ ~\ò Kò ùagú ahðû KûeYeê Rcòùe _ûYò ejò Kê¦êeú @ck Kcòùf c¤ \ßòZúd `if Gjò lZòKê Kcþ Keòaûùe iûjû~ý Kùe û GKK `if ij Zêk^û Kùf iûeê Gaõ Kê¦êeòe cògâòZ Pûheê PûhúKê ~[ûKâ ù c 75.9 Gaõ 92.5 _â Z ò g Z ^M\ fûb còkò[ûG û
Gjû ùjCQò GK fZû (Kfeû) Gaõ K¦û(@ûkê) RûZúd `ife i¹ògâY û Kfeû GK 6cûiò@û (@MÁeê ù`aédûeú) `if ùjûA[ôaû iÚùk @ûkê 4 ciùe @ck ùjûA[ûG û Kfeû @MÁ cûiùe fMû ~ûA[ûG Gaõ @ùKÖûaeeê Wÿòùi´e _~ðý« Kfeû ùZûkû~ûA[ûG û ù~ùZùaùk aûdêc keê @û\âðZû Kcò Kcò ~ûG, Kfeû _ZâSWÿû ù\aû @ûe¸ Kùe Gaõ _~ðýû¯ cûZâûe iì~ðý KòeY cûUò C_ùe _Wÿò[ûG û ù~ùZùaùk aûdêc keê @û\âðZû Kcò Kcò ~ûG, Kfeû _ZâSWÿû ù\aû @ûe¸ Kùe Gaõ _~ðýû¯ cûZâûe iì~ðý KòeY cûUò C_ùe _Wÿò[ûG û Gjû @ûC ùMûUòG `if Pûh _ûAñ iêù~ûM iéÁò Kùe Kfeûe Rúa^ PKâKê ù\Lòùf RYû_ùWÿ ù~ Kfeû ij @]ôK Pûjò\û [ôaû @ûkêKê jó Pûh Keû~ûA _ûeòa û ùZYê Pûhúcûù^ Kfeû Pûh ùjûA[ôaû Rcòùe @ùKÖûae cûiùe @ûkê c¬ò fùMA[û«ò û Kfeû c û[ôaû iù ß c¤ Wÿòùi´e cûiùe @ûkêKê _~ðýû¯ cûZâûe iì~ðýKòeY còkò[ûG û ù`aédûeú-cûyð cûiùe @ûkê @ck ùjûA[ûG û Gjò _eò bûaùe Rcò Gaõ icde âò `ife Lyð fûbe aòùgähY C_~ê q _eò P ûk^û Keò a û iûeYú-1 Zêk^ûcôK Lyð-@ck @ûkê-Kfeû GKK `if Gaõ cògZ \ß û eû Pûhúcûù^ icû^ `if @ck Lyð (Uuû) @ûd Uuû ^M\ Rcò ù e @ûC GK @Zò e ò q GKe _òQû/Kß ò ûf) fûb(Uuû) `if Pûh Keò a û \ß û eû Kfeû 56.70 29880.00 56,700.00 26900.00 ùicû^ue ùeûRMûe c¤ @ûkê 98.92 29200.00 49,460.00 20,260.00 aé¡ò _ûAfû û Kfeû + 122.60 38.380.00 82,475.00 44,095.00 GKK `if @ûkê Zêk^ûùe Gjò `if i¹ògâY _¡ òe ^M\ fûb @ûKk^ Keòaû _ûAñ GK GKee 3Uò ahðiûeû iaòZûu `ûcðùe KòQò ^û KòQò Pûh Kûc ejò[ûG, ~ûjû\ßûeû Zûu Rcòùe Kûc Keê[ôaû Rcò PòjÜU KeûMfû -\êAUò GKK `if (_é[Kþ _é[Kþ iÚ û ^úd iµâ \ ûde ùfûKcû^uê ^ò d cò Z bûaùe Kfeû Gaõ @ûkê Pûh ùjûA[ôaû Rcò) Gaõ ùMûUòG ùeûRMûe còkò[ûG û ajêÉe aògòÁ Pûh Rcòùe Gjò Lyð 38,380-Uuûùe ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
14
iûeYú-2 Zêk^ûcôK Lyð-@ck Kê¦êeò-iûeê GKK `if Gaõ cògZ âò `ife Lyð fûbe aòùgähY
`if iûeê Kê¦êeò Kê¦êeò +
@ck Lyð (Uuû) GKe _òQû /Kß ò ûf) 32.60 28,550.00 42.50 27,500.00 69.25 33,840.00
@ûd (Uuû) 4.900.00 42,500.00 81,625.00
^M\ fûb(Uuû) 20,350.00 15,000.00 47,785.00
iûeê iûeYú-3 Zêk^ûcôK Lyð-@ck fûC-a§ûùKûaò GKK `if Gaõ cògZ âò `ife Lyð fûbe aòùgähY
`if
@ck GKe _òQû /Kß ò ûf) fûC 53.50 a§ûùKûaò 120.00 fûC + 145.00 a§ûùKûaò
Lyð (Uuû)
@ûd (Uuû)
^M\ fûb(Uuû) 53,500.00 25,314.00 60,000.00 26,200 96,800.00 56,440.00
28,186.00 33,800.00 40,360.00
3- fûC Gaõ a§ûùKûaò _eúlY bò ò ù e Keû~ûA[ô a û Zé Z úd `if i¹ògâYUò ùjCQò fûC Gaõ a§ûùKûaò- ùMûUòG ùjCQò G @ kùe aýû_K bûaùe Pûh Keû~ûC[ôaû fZû _âRûZò Gaõ @^ýUò ùjCQò iaêR _eòaû _âRûZò û ù~ùjZê MQ aXÿòaû Gaõ `k ]eòaû _ûAñ 2Uò ~ûK `if @]ôK iì~ðýKòeY @ûagýKZû Keò[û«ò, ùZYê G ùlZâùe MQ fMû~òaû icd Gaõ iì~ðýKòeY C_f²Kê MêeêZße ij Pò«û Keò ù~ûR^û Keòaû GKû« Reêeú, fûC Rê^þ-RêfûA cûiùe fMû~ûG Gaõ MQ aXÿòaû _ûAñ _âûd \êAcûi (@MÁ-ùiù_Ö´e)
icd fûMò[ûG û cûZâ ^ùb´e-Wÿ ò ù i´e cûiùe aûdê c keê @û\â ð Z û Kcò ~ ò a ûeê Gjûe _Zâ SWÿò~ûG û ùZYê fûC c ûe Zùk a§ûùKûaò PûeûKê ^iðeúeê @ûYò Rcòùe ^ùb´e cûi ùgh bûMKê fùMA[û«ò Gaõ Rû^ê d ûú ù`aé d ûeú cûiùe a§ûùKûaò ùZûkû~ûA[ûG û ùZYê Gjò ajêÉe aògòÁ Pûh _¡ ò U ò \ß û eû Pûhúcûù^ \êAUò ~ûK `if Pûh Keò fûbû^ßòZ ùjûA[û«ò û
ùMûeL_êe Ròfäû KûµòeM¬ aäK iêeiMûñe RùY aMòPû Pûhú ùjCQ«ò aúeaf û ùi ^òRe 0.18 GKe Rcòùe cêLýZü Kfeû, RjÜò, fûC, aò^iþ, aûAMY, UcûùUû @û\ò Pûh Keò[û«ò û 2020-2021 ciòjûùe _â[c [e _ûAñ ^òRe 0.18 GKe Rcòùe ajêÉe aògòÁ Pûh _¡ ò @û_ùYA _eòaû Pûh Kùf û ùi ^òR.0.18 GKe Rcòùe aûUòùe aò^þi Gaõ c ûùe Kfeû fùMAùf û Rcòe Pûeò_ùU ùi RjÜò MQ fùMAùf û Gjò Pûh _ûAñ c¬ò, Rcò _â É ê Z ò , RkùiP^ AZýû\ò Lyð Kû~ð ý Kê Zûuê 5,870.00Uuû Gaõ aûCñ g c û _ûAñ 45,00.00Uuû Lyð KeòaûKê _Wÿòfû û
aòbò^Ü bûhûùe ùfAiû A ò@û _ZâòKû
K^ÜW, ùZfêMê, Zûcòfþ, IWÿò@û, jò¦ú, ceûVú Gaõ _¬ûaú ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
15
2020 ciòjû cûyð eê ùc cûi _~ðý« fKþWÿûC^þ [ô a û iùZß c¤ aúeaf Kê j «ò , cê ñ MZ 3cûiùe 5890.00Uuûe aò^þi Gaõ 13,970Uuûe Kfeû aòKâò KeòQò û ùZYê 10370.00Uuû Lyð Keò ùi \êAUò `ifeê 19,860Uuû @ûd KeòQ«ò û ùZYê ^M\ fûb jòiûaùe Zûuê 9490.00Uuû (Lyð @[ðe 91% eê ùagú) còkòQò û aúeafu @ûd ij Zêk^û Kùf Zûue RùY _ùWÿûgú gâú~êq _òKe^þ ~òG ^òR 0.18 GKe Rcò ù e Kfeû Pûh Keò 11,500Uuû Lyð Keò 16,000.00Uuûe Kfeû aòKâò Kùf û _òKe^þ ~\òI aúeaf Vûeê Kfeûeê bf @ûd _ûAùf, cûZâ ù~ùZùaùk @ûùc ^M\ fûbKê Zêk^û Keò ù\Lòaû, ùZùa icû^ Rcòeê _òKe^þu Vûeê aúeaf 52.37 _âZògZ ùagú fûb _ûAùf û
_âbûa ajêÉe aògòÁ Pûh _¡ òùe C_ùeûq `ifKê còùgA Pûh Keòaû \ßûeû Pûhúcû^uê @]ôK fûb còkòfû û icû^ icdùe `if Pûh Keò icû^ Rcòeê `if bò^Ü bò^Ü icdùe @ck ùjC[ôaûeê Pûhúcûù^ @ck icdKê aýû_K Keò_ûeòùf ~ûjû\ßûeû ùicû^uê ^òdcòZ bûaùe @]ô K icd _~ð ý « @ûd cò k ò _ ûeò f û û Gjò _¡Zþ ò e C_KûeúZûMêWÿòK ùjfû: Æ icû^ Rcòeê @]ôK C_ôû\^ û Æ aRûeùe C_ôû\òZ icûMâúKê ùagú\ò^ _~ðý« aòKâò Keò @]ôK ùeûRMûe û Æ cé òKûe @]ôK aýajûe ùjaû \ßûeû @û\ðâZû aRûd û Æ Pûhú _eòaûee ù_ûhYe iêelû û aò b ò ^ Ü @ kùe Keû~ûA[ô a û _ûùdûMûcô K _eúlYeê @^êba Keû~ûAQò ù~ ajêÉe aògòÁ Pûh Gaõ C_~êq `if _âKûe i¹ògâY \ßûeû Pûhúcû^ue Pûhùee Lyð jâûi _ûAQò û aòbò^Ü Pûh iûcMâú ~[g eiûd^òK iûe, aòhûq KúU^ûgK, RkùiP^, gâc AZýû\ò c¤ jâûi_ûAQò Gaõ a^ýû aûZýû_eò _âûKéZòK aò_~ðýdùe ùjC[ôaû lZò c¤ KcòQò û Gjû \ßûeû PûhúKê còkò[ôaû ^M\ fûb c¤ aé¡ò _ûAQò ~ûjû\ßûeû lê\â Gaõ ^ûccûZâ Pûhúcû^ue Rúa^ RòaòKûe C^Ü ò i¸a ùjûA_ûeòQò û C_ùeûq aòùgähYeê Gjû ÆÁ ù~ _^ò_eòaû-bò òK a^ý ij^gúk ajêÉe aògòÁ Pûh _¡ òUò Pûhúcû^u _ûAñ @]ôK fûb^K RòaòKû û
Æ
Æ
Æ
Gjò _¡ òùe @^ýû^ý fûbMêWÿòK ^òcÜùe _â\ KeûMfû û Pûhúcûù^ ùMûUòG icdùe ùMûUòG Rcòùe GKû]ôK `if Pûh Keò _ûeêQ«ò ~ûjû\ßûeû Pûhúcû^uê Pûheê @]ôK fûb còkêQò û icû^ Rcòeê Gjò _¡ òùe Pûhúcûù^ 115% eê 147% _~ðý« @Zòeòq @ûd Keò_ûeêQ«ò û GKû]ôK `if Pûh ùjûA[ôùf c¤ Pûhúuê icû^ _eòcûYe LZ, RkùiP^, Nûi aQû AZýû\ò KeòaûKê _WêQò û Gjû\ßûeû Pûhúe Pûh _ûAñ Lyð _ûLû_ûLô 33 _âZògZ jâûi _ûCQò ~ûjû\ßûeû Pûheê fûb @]ôK còkêQò û ajêÉe aògòÁ Pûhùe aòaò]Zû aé¡ò Keòaû \ßûeû cé òKûe MêYa û Gaõ CaðeZû aé¡ò _ûCQò û Gjû ij ùMûUòG icdùe GKû]ôK `if Pûh ùjC[ôaûeê ^eûKù_ûK iõKâcY \ßûeû `if jû^òe aò_\ c¤ Kcþ ejêQò û
ùgh K[û Muû Gaõ aâjà_êZâ ^\ú ùaûjò ~ûC[ôaû icÉ icZk @ ke lê\â Gaõ ^ûccûZâ Pûhúcû^u _ûAñ Gjò _¡ ò GK C_~êq Gaõ @^êKìk Pûh _¡ ò ù~CñVò Pûhùe ~ª _ûZò aýajûe iêù~ûM ajêZ iúcòZ û _âûe¸òK bûaùe Gjò _¡ òUò C e _âù\g ùMûeL_êee KûµòGeM¬ Ròfäû Rwf KûCWÿò@û Mâûc Gaõ aòjûee _½òc Pµe^e ^ûCZ^þ aäKe 9Uò lê\â Pûhúuê ù^A _eúlûcìkK bûaùe 2Uò _^ò_eòaû `if i¹ògâYKê ù^A Keû~ûA[ôfû cûZâ \êA ahð c¤ùe Gjû ùMûeL _êee GK _½òc PµeYùe 263 Pûhú _eòaûe ^òR Rcòùe Gjò Pûh _¡ òKê @_ùYAùf û a ðcû^ Pûhúcûù^ ^òR ^òR Rcòùe @]ôK _âRûZòe `if i¹ògâYKê @bò^a jòiûaùe KeòaûKê ùPÁû PùfAQ«ò, ~ûjû\ßûeû ùicû^ue fûb aé¡ò ùjaû ij a^ýû Gaõ _ûYò Rcòaû KûeYeê _ìaðeê ùjC[ôaû lZò c¤ jâûi _ûAQò û IßRò Giþ ùMûeL_êe _eòùag @ûKè^ Mî_þ 224,MêRòðf_êe, Gcþ.Rò KùfR ùeûWÿþ ùMûeL_êe -273001,C e_âù\g, bûeZ E-mail: geag@geagindia.org website:www.geagindia.org
C : ùfAiû A ò@û, ùiù_Ö´e 2020
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
16
WÿR ò U ò ûf _äûU`cð C^ÜZcû^e _âKd òâ û aòmû^ _âùdûMe _âiûe _ûAñ GK CKéÁ cû¤c aûùu aòjûeú, eûùRg aòùiÜûA, fu^þ iòõj, Gaõ iêùeg Kêcûe ùcûaûAf ù`û^þ Kcþ cìfýùe Gaõ ijRùe còkòaû ij Gjûe ù^UIßûKð aýû_K ùjûA[ôaûeê a ðcû^ icdùe lê\â Gaõ ^ûccûZâ Pûhúcû^u _ûAñ ù~ûMûù~ûM Gaõ Z[ý aò^òcde Gjû GK _i¦ ù~ûMý WÿòRòUûf cû¤c ùjûA _ûeòQò û ù\gùe ùKûUò ùKûUò R^iû]geYuê Lû\ý ù~ûMûC[ôaû Pûhú Gaõ aòmû^ Gaõ _â~êqò aòmû^e aòKûg ij ù~ûMûù~ûM iÚû_^ Keòaûùe ieKûeu \ßûeû _âZòÂòZ aòbò^Ü iµâiûeY iõiÚû cû^ue bìcòKû MêeêZß_ì ð û Pûh C_ù\Áû jòiûaùe ùicûù^ Pûhúcû^uê C c Kéhò Gaõ `if _eòPûk^û @býûi MêWÿòK C_ùe iùPZ^ Keò[û«ò Gaõ _eòa òðZ _ûYò_ûM _eòiÚòZò ij Kò_eò Pûhúcûù^ Lû_ Lê@ûA _ûeòùa ùi \òMùe iûjû~ý Keò[û«ò û cûZâ a ðcû^ Kû~ðýlc [ôaû Gjò iµâiûeY iõiÚûMêWÿòK Gùa aWÿ Pûhú icûRKê iûjû~ý Keòaû _ûAñ _~ðýû¯ ^ìjñ«ò Gaõ ^ò_U Mâûc Gaõ _ûjûWÿò@û @ kùe [ôaû Pûhúcû^u _ûLKê Gcû^u ùiaû c¤ _j ô_ûeê ^ûjó û Gjû ijòZ Gjò iõiÚûMêWÿòK ùKak C_ôg\^ aé¡ò \òMùe Kûc Keê[ôaû ùaùk C_ôg\òZ iûcMâúe aRûeúKeY \òMKê @Yù\Lû Gaõ @aùjkû Keò[û«ò û WÿòRòUûf Kéhò Pûhúcû^uê iò]ûikL bûaùe iVòKþ icdùe iVòKþ Z[ý ù~ûMûAaû ij Pûhúcû^uê Z[ý ù~ûMûA ggq KeûAaûùe ic[ð û @ZúZ \òMùe MâûcúY iµâ\ûdMêWÿòK _ûLùe _j ôaû _ûAñ ùUfòbòR^þ Gaõ ùeWÿòI cêLý ùa÷\êýZòK cû¤c [ôfû cûZâ aòMZ \êA\g¦ò c¤ùe A eù^Uþ Gaõ ùcûaûAfe aýû_K aýajûe Mjkòùe c¤ ù\Lò a ûKê cò k ê Q ò û a ð c û^ Z[ý Gaõ ù~ûMûù~ûM ùUùKÜûùfûRò KµêýUe-bò òK @û_äòùKi^þ Gaõ ùiûiò@ûf còWÿò@û, WÿòRòUûf `ùUû Mâû`ò Gaõ bòWÿòI AZýû\ò cêLý bìcòKû MâjY KeòQò û _âa]ô aòmû^ Gaõ Kéhò aòmû^ C_ùe aòbò^Ü Z[ýKê Pûhúcû^u _ûLKê _j ûAaû Gaõ GMêWÿòKe C c aýajûe \òMùe Pûhúcû^uê iùPZ^ KeûAaû \òMùe Cbd WÿòRòUûf cû¤c MêWÿòKe Gaõ @YWÿòRòUûf @ûagýKZû ejòQò
ùcûaûAf ù`û^þMêWÿòK @ûRòKûfò Kcþ \ûcùe ijRùe còkò _ûeê[ôaûeê Gaõ Gjûe aýû_K ù^UþIßûKð KûeYeê MûñMjkòe lê\â Pûhúcû^u _ûAñ Z[ý aò^òcd _ûAñ Gjû GK MêeêZß_ì ñ WÿòRòUûf ~ª _ûfUò ~ûAQò û Gjûe aýajûeKê ijRùe gòLò ùjC[ôaûeê Pûhúcûù^ GjûKê ajêk bûaùe aýajûe KeêQ«ò û Pûhúcû^u ij iò]ûikL ù~ûMûù~ûM Keòaû _ûAñ @ù^K MêWÿòG _\ùl_ ^ò@û~ûAQò ~[g @ûA.ùK Giþ,Gfþ (GâûeùUf ijù~ûMùe A`ùKû Kò g û^þ i ûe fò c ò ù UWÿ ) , ùcûaûAfùe c ò (aò.Giþ.G^þ.Gf Gaõ C e _âù\g cûùKðUòwþ ùaûWÿð) eòCUeiþ cûùKðUþ fûAUþ, ùfûKò@û fûA`þ Uêfiþ Gaõ Gcþ Kéhò AZýû\ò,
Z[ýe @ûagýKZûKê aêSa ò û Pûhúcû^ue iìP^û Gaõ Z[ýe @ûagýKZûKê aêSò ùi \òMùe aòhd aÉê bò òK Z[ý ù~ûMûAaû @ûA.iò.Uò (Z[ý ù~ûMûù~ûM ùUùKÜûùfûRò) _âKÌe cêLý @õg û Gjò aòhdùe aÉêKê Kò_eò bûaùe ùKùZ _eòcûYùe a ð^û Keû~òa Gaõ GjûKê iÚû^úd @ ke Pûhúcû^u _eòiÚòZò jòiûaùe Kò_eò aýaje ù~ûMý Xÿû ûUòGe aòKûg Keòaû _ûAñ _â[ùc Pûhúcûù^ ùKCñ Z[ý/iìP^û _ûAaû _ûAñ PûjêñQ«ò, Zûjû C_ùe GK iùaðlY KeûMfû û 2016-17 ciòjûùe ùWÿeûWÿê^þ Ròfäûe 3Uò aäK ~[û aòKûg^Me, Kûfiò Gaõ eûd_êeùe 21Uò Mâûcùe Gjò iùaðlY KeûMfû û aòbò^Ü Mâûcùe Pûh ùjC[ô a û bò ^ Ü bò ^ Ü `ife Z[ý iõMâ j KeûMfû û iùaðlYeê RYûMfû ù~ Gjò Mâûc MêWÿòKùe Leò`þ EZêùe Mjc, aûfòð, aòbò^Ü Wÿûfò, c¬ò RûZúd `if, ùgûeòh AZýû\ò cêLý `if jòiûaùe Pûhúcûù^ Pûh Keò[û«ò û ahðû]ûeòZ ÉòZòùe Pûhúcûù^ aòbò^Ü _âKûee `k ~[û @û´, _òRêkò, _Yi, fòPê,ùf´ê Gaõ _^ò_eòaû jòiûaùe UcûùUû, @\û, iûeê, fuû, cUe, jk\ú AZýû\ò Pûh Keò[û«ò û Gjò _âKÌ
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
17
@ kùe aòbò^Ü ^\úe RkKê Pûhúcûù^ RkùiP^ _ûAñ aýajûe Keò[û«ò û Gjò iùaðlYeê @ûjêeò c¤ Z[ý @ûiò[ôfû ù~ G @ kùe 85 _âZògZ Pûhú ùcûaûAf ù`û^þ aýajûe KeêQ«ò û @]ôKûõg cêLýZü @û âGWÿþ ù`û^þ aýajûe Keòaû ù\LòaûKê còkò[ôfû û Z[ýe @ûagýKZû \éÁòeê iùaðlYeê ù\LòaûKê còkòfû ù~ _âûd icÉ Pûhú aòbò^Ü giý Gaõ Wÿûfò RûZúd `ife _eòPûk^û (ùeûK, ù_ûK, `if) C_ùe Z[ý _ûAaûKê PûjêñQ«ò û 83% eê @]ôK iõLýûK Pûhú _âûKéZòK i´k _eòPûk^û C_ùe Lae RûYòaûKê @ûMâjú [ôaûe iìP^û còkòfû û Gcû^u c¤eê Zò^ò PZê[ðûõg (3/4) Pûhú aòbò^Ü `k Pûh, cé òKûe CaðeZû _eòPûk^ C_ùe RûYòaûKê @ûMâjú [ôùf û 50 _âZògZeê @]ôK Pûhú aRûe aýaiÚû, _gê_ûk^ Gaõ aòb^ ò Ü ieKûeú Kéhò ù~ûR^û C_ùe Z[ý RûYòaûKê @ûMâjú [ôùf û Pûhúcû^u ij @ûùfûP^û ùaùk _ûYò_ûM iµKðúd Z[ý c¤ RûYòaûe @ûagýKZû @Qò ùaûfò Pûhúcûù^ Kjò[ôùf û
Gcþ Kéhò Gcþ Kéhò @_Rþ
(mKRISHI@ PAWS)
iùað l Y _eò a ð ú Kû~ð ý Kâ c jò i ûaùe @ûA.iò.G.@ûe - @ûA.@ûA.Giþ.Wÿaæë.iò ùWÿeûWÿê^þ @^ý jòZû]ôKûeú Gaõ MâûcúY Z[û _ûjûWÿò@û @ kùe MùahYû Kjê[ôaû MùahK AZýû\òu ij ù~ûMûù~ûM Keò Rk Gaõ cé òKûe aýqòMZ _eûcgð \ûdú iìP^û Gaõ ù~ûMûù~ûM ù^UIßûKð Zò@ûeò Kùf û Gjò ù^UIßKðùe cêLýZü cé òðK Gaõ Rk iõelY C_ùe iìP^û _â\û^ Keû~ûA[ûG û Gcþ Kéhò .... _RþKê aòKûg Keòaûùe UûUû K^ifUû^þiò ibòðùiiþ fòcòùUWÿþ ùa÷hdòK ijûdZû Keò[ôfû û Gjò ùiaû \ßûeû C e - _½òc jòcûkd @ ke Pûhúcûù^ Kéhò, cé òðK Gaõ RkiõelY ij RWÿ ò Z aû ð û /bf @býûi iaê RûYòaûKê _ûA[û«ò û iûeYú-1ùe ù~ûMûA \ò@û~ûA ùiaû Gaõ cû¤cKê aòÉéZ bûaùe \ò@û~ûAQò û
aòhd aÉê aòKûg Keòaû iûµâ òK icde Kéhò-ùR÷aaýaiÚû @û]ûeùe aòhd aÉê _âÉêZò Keû~ûA[ûG û iaðiû]ûeYu _ûAñ aýajûe ù~ûMý iû]ûeYcû^e aû ðû _âÉêZ Keû~ûA ZûKê cûRòðZ Keû~ûA iõiÚe _âKÌ Kcðúcû^u \ßûeû Pûhúcû^u ù`û^Kê _Vû~ûA[ûG û Pûh Gaõ `if aé¡ò _~ðýûd
@û_þ aýajûeKûeú Pûhúcû^u ij \kMZ @ûùfûP^û
@û]ûeùe i¯ûjKê 3eê 4Uò aû ðû _Vû~ûA [ûG û aòbò^Ü aòhd C_ùe iaðùcûU 136Uò fòLZ ò aû ðû (Giþ.Gcþ.Giþ) _¬úKéZ Pûhú Gaõ @^ýû^ý jòZû]ôKûeú ~[û iµâiûeY Kcðú, Wÿòfe Gaõ aòKûg Kcðúcû^u _ûLKê _Vû~ûA[ôfû û Gjò aû ðûMêWÿòK aòbò^Ü aòhd @û]ûeùe _âÉêZ Keû~ûA Pûhúcû^uê _Vû~ûA[ôfû, ~[û-`if iêelû C_ùe 44U aû ðû, `if C_ôû\^ _¡ ò C_ùe 35Uò aû ðû Gaõ cé òðKû Gaõ Rk iõelY C_ùe 21Uò aû ðû G[ôùe iûcòf [ôfû û
aýajûe Gaõ _j Pûhúcû^ue aýqòMZ Z[ý, Mâûce Z[ý, ùKC ñùKCñ `if Pûh KeêQ«ò, cé òKû iÚòZò Gaõ @û[ðòK iÚòZò @û]ûeùe Gjò ùcûaûAf @û_þ e ùiaû ù~ûMûA \ò@û~ûA[ûG û Pûhúcûù^ ^òR ^òR ùcûaûAf ^´eùe Gjò @û_þùe ^òRe ^ûc _¬úKéZ Keò[û«ò û _¬úKeY Keòaû _ùe ùKak @û âGWÿþ ù`g^þ eLò[ôaû Pûhúcûù^ Gjò @û_þKê Pûhúcûù^ ùKak fòLòZ aû ðû Gaõ iìP^û _ûA_ûeòùa û ùicûù^ `if Gaõ cé òðKû I Rk iõelY \òMùe icd icdùe fòLòZ Gaõ Êe aû ðû _ûA[û«ò û Gcþ Kéhò _Rþ ùcûaûAf @û_þ cû¤cùe Pûhúcûù^ aòùghmcû^uê Pûh Keò[ôaû `if C_ùe _âgÜ _Pûeò[û«ò, _âbûaòZ `ife `ùUû _VûA[û«ò Gaõ ^òR Êeùe ùeKWÿòðw aû ðû c¤ _VûA[û«ò Gaõ Kéhò aòùghmcûù^ ùIßa ù`û^ùif ùiaû cû¤cùe Gjò _âgÜMêWÿòKe C e ù\A[û«ò û icÉ Pûhúcû^uê fòLòZ aû ðû Gaõ iìP^û _Vû~ûA[ûG û Gjò @û_þùe Pûhúcûù^ @^ý Pûhúcû^u \ßûeû \ò @ û~ûA[ô a û `ùUûMê W ÿ ò K `ùUû Mýûùfeúùe ù\Lò _ûeò[û«ò û _ûYò_ûM iìP^û, cé K ðò û ÊûiÚý KûWÿð AZýû\òe ùiaû c¤ _ûA[û«ò û Pûhúcûù^ ^òRe cZûcZ c¤ G[ôùe ù\A[û«ò Gaõ Zûe C e _ûA[û«ò û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
18
iûeYú -1 ùiaû Xÿû û -aòb^ ò Ü _âKûee aýajûKûeú Kâ.^õ jòZû]ôKûeú/aýajûeKûeú cû¤c
_ûAfUþ _âKÌùe C_f² [ôaû aòbò^Ü ùiaû
1.
ùIßa K^ùiûfþ :
Kéhò aòùghm
ùIßa K^ùiûf
1.Pûhú _TúKeY (aýqòMZ Z[ý, Rcò Rcû Z[ý, `if Gaõ cé òKû Z[ý) 2. cé òKû Gaõ Rk _eòPûk^û _\ùl_ (WÿòRòUûf WÿûUûùKiþ Gaõ Pûhúcû^u \ßûeû aýajûe _Pûeû~ûC[ôaû _âgÜMêWÿòKê ù~ûWÿòaû, aû\þ ù\aû _eòa ð^ Keòaû ) 3. `ùUû Mýûùfeú (ùcûaûAfþ @û_þ aû ðû 4._eûcgð\ûdú (ùcûaûAf @û_þùe Pûhúcûù^ _Pûeò[ôaû _âgÜMêWÿòKe iÚû^úd bûhûùe ùcûaûAfùe Giþ.Gcþ.Giþ cû¤cùe C e ù\aû) 5. fòLòZ Gaõ Êeùe iZKð iìP^û 6. eòù_ûUð 2.
ùcûaûAf @û_þ aýajûe Keê[ôaû Pûhú
@û âGWÿþ ùcûaûAf @û_þ Rûbû @û_þA eù^Uþ
@Y ùcûaûAf @û_þ Pûhú
iû]ûeY ùcûaûAf ù`û^þ (aò^û A eù^Uþ)
ùcûaûAf @û_þùe [ôaû iêaò]û : 1. ùcûaûAf @û_þe ùeKWÿòõ cû¤cùe _âgÜMêWÿòKê GKûVò Keòaû Gaõ _âgÜ ijòZ `ùUû c¤ ù\A_ûeòaû 2. _ûYò_ûM iìP^û 3. cé òðKû ÊûiÚý KûWÿð (cé òðKû _eúlY _ùe iúcòZ iõLýK _ûAñ 4. aûe´ûe _Peû~ûC[ôaû _âgÜ `ùUû Mýûùfeú 5. cZûcZ iû]ûeY ù`û^þ aýajûeKûeú : 1. cé òKû Gaõ Rk iõelY Gaõ ^ò¡òðÁ `if aòhdùe icd icdùe fòLòZ iìP^û _ûAaû (Giþ.Gcþ.Giþ) 2. cé òKû `if C_ùe iìP^û Êe cû¤cùe _ûAaû (bGiþ
Pûhúu 3.
Gjò @û_þUò jò¦ò Gaõ AõeûRú-\êAUò bûhûùe C_f² aýajûeKûeú cûù^ Gjò Gcþ Kéhò _Rþ @û_þ ^òR ù`û^þùe WÿûC^þ ùfûWÿþ Keòò Gjûe iêaò]û CùVA _ûeòù a ðcû^ Gjò @
(https://www.tcsmkrishi.com/
app/mpaws/)
Gcþ. Kéhò _Rþ @û_þ e Äâò^þ iUþ
_ûjûWÿò@û @ kùe 400eê ùagú Gjò @û_þ Kê WÿûC^þùfûWÿ Keò aýajûe KeêQ«ò û
cZûcZ Gaõ _âbûa @ûagýKZû @^ê ~ ûdú aò h daÉê , C_~ê q Zû, iû]ýZû, ùaû]McýZû, aû ðûMêWÿòKe \úNðZû Gaõ cû^ AZýû\ò _eò c û_ @û]ûeùe aû ð û Mê W ÿ ò K ê aò ù gä h Y Keû~ûA[ûG û aû ðûMêWÿòKe cû^ Gaõ aýajûeKê aòùgähY Keòaû _ûAñ 240 RY Pûhúu ij K[ûaû ðû Keû~ûA[ôfû Gcû^u c¤eê @]ôKûõg (80.41%) Pûhú cZûcZ ù\A[ôùf ù~ _Vû~ûA[ôaû aû ðûMêWÿòK ajêZ @ûagýK @^ê ~ ûdú C_~ê q [ô f û û 77.50% Pûhú cZûcZ ù\A[ôùf ù~ aû ðûMêWÿòK _âûùdû]ôMòK [ôfû Gaõ ùicû^u Pûh Rcò _ûAñ aýajûe ù~ûMý [ôfû û _âûd icÉ Pûhú
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021
19
www.leisaindia.org
cZûcZ ù\A[ôùf ù~ ùicûù^ ùcûaûAfùe _ûA[ôaû aû ðûMêWÿòKê ijRùe aêSò ùjC[ôfû, aû ðûMêWÿòKe cû^ bf[ô f û Gaõ G[ô ù e aýajûe ùjûA[ô a û ùa÷ h dò K g±MêWÿòK iek Gaõ ùaû]Mcý [ôfû û Gcþ Kéhò _Rþ ùiaûMêWÿòK Pûhúcû^u Rcòùe Kò_eò aýajûe ùjCQò Gaõ Zûe _âbûa C_ùe RûYòaû _ûAñ c¤ GK aòùgähY Keû~ûA[ôfû GjûKê Keòaû _ûAñ \êAUò aäKþùe Pûhúcûù^ aû ðûMêWÿòKe aýajûee aòbò^Ü \òM C_ùe GK Zêk^û Keû~ûA[ôfû û ùWÿeûWÿê^þe Kûfiò aäKe Pûhúcû^uê ùKak fòLòZ aû ðû _Vû~ûA[ôfû cûZâ eûA_êe aæKe Pûhúcû^uê fòLòZ aû ðû ij \lZû aé¡òe @^ýû^ý _¡ òMêWÿòK c¤ ù~ûMûA \ò@û~ûA[ôfû û @
ùWÿeûWÿê^þ Kfiò aäKe MâûcMêWÿòKe Pûhúcû^uê ùKak fò L ò Z aû ð û _ûVû~ûA[ô f û Gjò Mâ û c Mê W ÿ ò K e Pûhúcûù^ `if iêelû _\ùl_MêWÿòK C_ùe [ôaû aû ðûMêWÿòKe ajêk aéajûe Keò[ôùf û _ûLû_ûLò 45% Pûhú _ûC[ôaû aû ðûMêWÿòKê @býûiùe fMûA[ôùf û 25% Pûhú cé òKû CaðeZû \òMùe [ôaû aû ðûMêWÿòKê aýajûeùe fùMA[ôùf Gaõ 20% Pûhú KéKòaòmû^ i´§úd @býûi icìjKê ^òR Pûh Rcòùe aýajûe Keò[ôùf û cé òKû Gaõ Rk iõelY C_ùe [ôaû aû ðû MêWÿòKê Pûhúcûù^ iaêVûeê Kcþ aýajûe Keò[ôùf û ùKak 10% Pûhú jó KòQò KòQò _ââûKéZòK i´k _eòPûk^û _¡ òKê @býûi Keò[ôùf û ùWÿeûWÿê^þe eûA_êe aäKe MâûcMêWÿòKùe fòLòZ aû ðû ij Pûhúcû^uê _eò\gð^, ùa÷VK, \kMZ @ûùfûP^û, cé ò ð K û Gaõ Rk iõelY C_ùe Zûfò c , AZýû\ò \ò@û~ûA[ôfû û G MâûcMêWÿòKe `kû`k ajêZ ùagú C ûjR^K [ôfû G MâûcMêWÿòKùe 91% eê ùagú Pûhú `if iêelû _¡ ò, 83% Pûhú _ûYò_ûM iìP^û, 66% Pûhú cé òðKû CaðeZû iìP^û Gaõ 45% Pûhú ^ìZ^ Kéhòaòmû^ @býûiMêWÿòKê ^òR Rcòùe _âùdûM Keò[ôùf û Gjò @¤d^eê ÆÁbûaùe RYû_Wÿf ò û ù~, WÿR ò U ò ûf cû¤cMêWÿòK aýû_K R^iõLýûùe ijRùe _j ô_ûeê[ôùf c¤ GjûgòLòZ Gaõ icìk~êq Gaõ ]^ú Pûhúcû^u _ûAñ ùagú C_Kûeú û Meúa Gaõ Kcþ gòLòZ Pûhúcû^u _ûAñ Kéhò Gaõ @^òb^ Pûh _¡ òKê @û_ùYAaûKê ùjùf iìP^û ij ùa÷hdòK ijûdZû, ù_âeYû, Zûfòc,þ aògûß i Gaõ ^òdcòZ bûaùe @^ýû^ý ijù~ûMe @ûagýKZû ejòQò û Zû ijòZ Pûh _¡ ò Gaõ Pûh @býûiMêWÿòK ajêk bûùa iÚû^úd @ k Gaõ _ûYò_ûM ùK÷¦òâK ~ûjûKê @ù^K icdùe aû ðû
Z[ý iõMâj _ûAñ Mûñ eûÉûùe Pûfò Pûfò ~òaû
jòiûaùe a ð^û Keòaû @i¸a ùjûA[ûG û ùZYê ùKak iìP^û Gaõ aû ðûMêWÿòK @býûiKê @û_ùYAaûùe iûjû~ý Keò ^[ûG û ùZYê ùa÷hdòK Z[ýMêWÿòKe _âPûe, _âiûe ij Gjûe aýajûe ^ò½òZ Keòaû \òMùe Cbd WÿòRòUûf Gaõ @Y-WÿòRòUûf cû¤c MêWÿòKe cògâY GKû« Reêeú û aûùu aòjûeú cêLý ùa÷÷mû^òK,(Kéhò iµâiûeY) Gaõ @ûA/iò cêLý (GPþ.@ûe.Wÿò Gaõ Giþ.Giþ) E-mail: biharibankey_bankey@yahoo.co.in
eûùRgþ aòùiÜûA ùa÷mû^òK (Kéhò iµâiûeY)
E-mail: rajesh3017@gmail.com
gâú iêùeg Kêcûe G.iò.Uò.I (Kéhò iµâiûeY) @ûA.iò.G.@ûe - @ûA.@ûA.Giþ.Wÿaäë.iò. ùWÿeûWÿê^þ E-mail: sureshiiswc@gmail.com
fL^ iòõj ^òù ðgK @ûA.iò.G.@ûeþ - Kéhò _âûù\ýûMòK aòmû^ @û_äòùKi^þ MùahYû iõiÚû (G.Uò.G.@ûeþ.@ûA) (ùRû^-8) _êùY, cjûeûÁâ E-mail: lakhanextn@gmail.com
C : ùfAiû A ò@û, Rê^þ 2020
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -3, ùiù_Ö´e 2021 Follow us on:
www.facebook.com/Leisaindiamag
@LeisaIndia
20