ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1,
cûyð 2019
1
_âòd _ûVK,
ùfAiû A ò@û
aòùgh IWò@û iõÄeY
G[ôùe ùfAiû A ò@ûùe _ìaðeê _âKûgòZ AõeûRú bûhûe KòQò aQûaQû cìk ùfLûKê IWò@û bûhûùe iõKkòZ Keû~ûAQò û
Ieúiû ù_ûÁ aûKè - 51, Rò._ò.I,bìaù^gße 751001
www.orrissa.co.in, E-mail: orrissabbsr@gmail.com
G.Gcþ.A. `ûCù i^þ ^õ-204, 100 `òUþ eòw ùeûWþ, ù`Rþ 3, a^gueú 2d cjfû, 3d ùiû_û^, aûwûùfûe 560085 ù`û^ ^õ :+91-080-26699512, 26699522 `ûKè ^õ: +91-080-26699410 A ùcf : leisaindia@yahoo.co.in @¤l - gâú. Pòe^þRòbò iòõ, @ûA.G.Giþ.(@aie _âû¯) ùKûhû¤l - gâú aò.ùK. gòbþeûcþ ibý - Wÿü. bò[f eûR^, Wÿü. Gcþ . cjûù\aû®û Wÿü. G^þ. Rò. ùjMþùWÿ, Wÿü. Uò. Gcþ. ZýûMeûR^, _âù`ie. bò. aòebù\âdû Wÿü. G. eûR^Ü Wÿü. ùbuùUiþ ZûMZþ Wÿü. iàòZû ù_âcP¦e cêLý iõ_û\K - ùK. bò. Giþ. _âiû\ _eòPûk^û iõ_û\K - Uò. Gcþ. eû]û @^êaû\ @eêYòcû ÊûAñ IWÿò@û iµû\^û I @^êaû\ ic^ßd aògßùcûj^ cjû«ò, Ieúiû @^êaû\ iõù~ûR^û _ì òðcû, G.Gcþ.A `ûCù i^þ _âgûi^òK @]ôKûeú aúYû, G.Gcþ.A `ûCù i^þ @kueY I cê\âY fò_òÄû^þ, bìaù^gße _âz\ `ùUûPòZâ Ieúiû `ùUû fûAùaâeú ùfAiû _ZâòKû @^ýû^ý iõKk^ fûUò^þ @ûùceòKû, Aù ûù^iò@û, _½òc @û`âòKû, aâûRòfþ iõÄeY ùfAiû A ò@û _ZâòKû @^ýû^ý @û kòK iõÄeY jò¦ò, ùZfêMê, Zûcòfþ, _¬ûaú , K^ÜW Gaõ ceûVú (iõ_û\^û c kú Ze`eê _ZâòKûe Cù gýKê ~[ûiû¤ iVòKþ bûùa C_iÚû_^ KeòaûKê icÉ ~^ô ^ò@û~ûAQò û ùZùa G[ôùe _âKûgòZ ùfLûMêWòKe iZýûiZý _ûAñ iõ_éq ùfLK jó \ûdú ejòùa û )
còùReò@e
(MISEREOR)
bûeZe @ù^K @ kùe cû ò@û RûZúd Lû\ý ùfûKcû^ue cêLý Lû\ý ùjûA ejò @ûiòQò û Kéhòùe @]ê^òKúKeY Gaõ aýaiûdúKeY @ûiòaû _ìaðeê _ûeµeòK ùR÷a aòaò]Zû _ì ð Kéhò aýaiÚûùe Gjò cû ò@û RûZúd giý Lû\ý, ù_ûhY Gaõ _gêLû\ý ù~ûMûAaûùe MêeêZß_ì ð bìcòKû ù^aû ij Pòe«^ Lû\ý C_ôû\^ùe c¤ ^òRe ù~ûM\û^ ù\C[ôùf û _ûYò_ûM _eòa ð^ KûeYeê Lû\ýùe aòaò]Zû jâûi _ûAaûeê i«êkòZ @ûjûe û @ÊûiÚýKe Lû\ýûbûi Gaõ Rúa^ùg÷kú û Kêù_ûhY AZýû\ò ÊûiÚýMZ iciýû aé¡ò _ûCQò û _eòYûcÊeì_ @ûùccûù^ _êYò[ùe cû ò@û RûZúd giýKê _ûYò_ûM ij^gúk giý Gaõ _éÁòKe Lû\ý jòiûaùe ù\Lòaû @ûe¸ KeòùQ û ùMûUòG _Uùe aýqòMZ Gaõ ùMûÂú Éeùe cû ò@û C_ôû\^ aé¡ò\òMùe @ù^K _\ùl_ ^ò@û~ûC[ôaûe @ûùc ù\LêùQ û @^ý_Uùe ~\ò cû ò@ûKê aýaiûdúKeY KeòaûKê Pûh Keû~ûG, ùZùa Gjû ]û^ _eò @aiÚû iéÁò ùjaûe bd c¤ ejòQò û Gjò ùfLûùe cû ò@û PûhKê _âiûe Keòaû \òMùe Pûhúcû^ue iÚû^ _ûAQò û _âòd _ûVKcû^uê iõ_û\K cKe iõKâû«òe jû¡òðK @bò^¦^ RYûC@Qê û
ùfAiû
ÊÌ aûjý ijûdZû I iÚûdú Kéhò C_ùe @û]ûeòZ ùfAiû _ûeòùagòK Kéhò _âYûkúùe ^òRe C_ôû\^ I C_ûRð^ aé¡ò KeòaûKê Pûjêñ[ôaû Pûhúcû^u _ûAñ GK ùa÷hdòK I iûcûRòK aòKÌ û ùfAiûùe iÚû^úd i´k I _âûKéZòK iõiû]^ MêWòKe iêaýajûe Gaõ @ûagýK iÚùk aûjý iû]^ MêWòKe iêelòZ I _âbûaò aýajûe iõ_KðòZ gòlû còùk û Gjû ^òRÊ mû^, \lZû, cìfýùaû], iõÄéZò I iõMV^ @û]ûeùe ^òRe baòhýZ MV^ KeòaûKê Pûjêñ[ôaû cjòkû, _êeêh I ùMûÂúMêWòK ^òcù« C òÁ û Kéhòùe C^ÜZú Gaõ _eòa ðòZ _eòiÚòZò I @ûagýKZû @^êiûùe Gjûe _âùdûM _ûAñ Pûhú I Kcðú cû^u iûc[ðý MV^ \òMùe ùfAiû ùjCQò GK ijbûMú bò òK _âKâòdû û ùfAiû ù\gú mû^ùKøgk I aòmû^ i¹Z mû^MêWòKê GKûVò Keò[ûG Gaõ Gjûe @û^êiwòK aòKûg _ûAñ ~[û~[ _\ùl_ ù^aûKê ^úZò ^ò¡ðûeK cû^uê _âbûaòZ Keò[ûG û ùfAiû ùjCQò GK iõmû, GK _^Úû I GK eûRù^÷ZòK @ûjßû^ û
còùReò@e - aòKûg ùlZâùe ijù~ûM _ûAñ 1958 ciòjûùe Rcðû^ Kû[fòK aòg_þ iõN \ßûeû còùReò@e iÚû_òZ ùjûA[ôfû û MZ 57 ahð]eò còùReò@e @û`âòKû, Giò@û Gaõ fûUò^þ @ûùceòKû @û\ò ù\g MêWòKùe \ûeò\âý aòeê¡ùe iõMâûc _ûAñ _âZògéZòa¡ ùjûA @ûiòQò û ]cð, RûZò I fòw ^òaðòùghùe _âZýK @bûaMâÉ cYòhe @ûagýKZû _ûAñ còùReò@ee ijûdZû C_f² û còùReò@ee \gð^ ùjCQò ^òù¿gòZ ùfûKcû^ue giqòKeY ^òù¿gòZ _âùPÁûKê ijù~ûM Keòaû û Gjû iÚû^úd @^êÂû^, Pyð @^êÂû^, ùaieKûeú @^êÂû^, iûcûRòK @ûù¦ûk^ I MùahYû @^êÂû^ MêWòK ij bûMú\ûeú jòiûaùe Kû~ðýKeò[ûG û ijù~ûMú @^êÂû^ cû¤cùe Gjû jòZû]ôKûeú cû^u ij cògò iÚû^úd aòKûg _âKâòdû I _âKÌ Kû~ðýKûeúZûùe RWòZ ùjûA[ûG û ijù~ûMú @^êÂû^ cû^u ij cò k ò Z bûaùe cò ù Reò @ e _eò a ð ò Z _eò i Ú ò Z ò K ê iûcÜ û Keò [ ûG û (MISEREOR)
(www.misereor.de, www.misereor.org)
Ieúiû GK ùÊzûùiaú @^êÂû^ û Gjû Pûhú ù^ZéZß _âKâòdûùe Kéhòe iÚûdú aòKûg ^òcù« @û\òaûiú ajêk K§cûk I cûfKû^Mòeò Ròfäûùe MZ \êA \g§ò ]eò Kû~ðýeZ û KéhK iõMV^ cû¤cùe _ûeõ_eòK Pûhmû^ ùKøgke C^ÜZú, _ûeµeòK aòj^e iêelû I _âiûe, _âûKéZòK iõ_\ _eòPûk^û cû¤cùe lê\â I ^ûccûZâ Pûhúcû^ue iûaðùbøcZß elû \òMùe Kû~ðýKeêQò û @û\òaûiú cjòkû icaûd cû¤cùe Kéhò I RwfRûZ \âaýe _âKâòdûKeY Keò Rwf C_ùe ^òbðegúk ùMûÂúMêWòKe RúaòKû iêelû \òMùe Kû~ðýKeêQò û @^êÂû^ iõ_KðòZ @]ôK aòaeYú eê còkò_ûeòa û G.Gcþ.A. `ûCù i^þ ÊÌ aûjý ijûdZû bò K ò _âûKéZK ò iõ_\ _eòPûk^û _ûAñ iÚû^úd _ûeµeòK mû^ùKøgk Gaõ ^ì@û iéR^gúk ùa÷hdòK mû^ \ßûeû RúaòKûe C^ÜZò \òMùe Kû~ðý Keò[ûG û G.Gcþ.A. `ûCù i^þ \ûlòYûZý cûkbìcú @ ke lê\â Z[û ^ûccûZâ Pûhúcû^u ijòZ aòKÌ Kéh,ò mû^ùKøgke @bòa¡ é ,ò Zûfòc,þ aòKûg @^êÂû^MêWK ò ij iõ_éqò KeûAaû Gaõ @^êbZ ì ò @û\û^ _â\û^ \òMùe Kû~ðýKeò[ûG û Gjûe ùIßai þ ûAUþ VòKYû ùjCQò (ORRISSA)
(www.orrissa.co.in)
(AME Foundation)
(www.amefound.org)
ijûdZûùe G.Gcþ. A. `ûCù i^þ ij còkZ ò bûaùe Ieúiû \ßûeû _âKûgòZ ùjCQò û ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð cûyð 2019 2019
2
cû ò@û bò òK cògâòZ `if Pûh
4
iìPú_Zâ
Pec _ûYò_ûM @aiÚû ij Lû_ Lê@ûA a ô_ûeòaû
aòùgh IWò@û iõÄeY - 1, cûyðþ 2019
Ké¾P¦â iûjê
4
cû ò@û bò òK cògâòZ `if Pûh Pec _ûYò_ûM @aiÚû ij Lû_ Lê@ûA a ô_ûeòaû
cû ò@û bò òK Pûh aýaiÚûKê _ê^üeê¡ûe Keò IWò g ûe @û\ò a ûiú _eò a ûeMê W ò K _ûYò _ ûM _eò a ð ^ e aò _ \Kê jâ û i Keò a ûùe ilc ùjûA_ûeê Q «ò û Gjò cû ò@û bò òK cògâòZ `if Pûh @û\òaûiú iµâ\ûdùe [ôaû Kêù_ûhYe iciýûKê Kcþ Keòaûùe c¤ iûjû~ý KeêQò û
Ké¾P¦â iûjê 9. bìfò ùjûA~ûA[ôaû giýUòe _âZýûa ð^ aâûC^þU_þ cû ò@û @^ò[û ùeWØú Gaõ Kâò¾ _âiû\ Rò
bìfò ùjûA~ûA[ôaû giýUòe _âZýûa ð^
09
aâûC^þU_þ cû ò@û @^ò[û ùeWØú Gaõ Kâò¾ _âiû\ Rò. 9 K ðûUKe cêLý Lû\ý cû ò@û _êYò [ùe Lû\ý aýaiÚ û Kê ù`eò Q ò û Pûhúcûù^ aâûC^þ U_þ cû ò@û ~ûjû GK lê\â cû ò@û _âRûZò, Zûjûe _ê^eê¡ûe KeòQ«ò û Gjò giýUò Pûh _ûAñ icì ð @^ê_~êq [ôaû Rcò ù e c¤ Kcþ _ûYò ù e Pûh Keû~ûA_ûùe û _ûYò _ ûM _eò a ð ^ iciýûe GK icû]û^ ij Gjò aâûC^þ U_þ cû ò@ûùe Cy _êÁòKûeK MêY [ôaûeê Gjû MâûcúY Meúa Pûhú _eòaûeùe [ôaû Kêù_ûhYKê \ìe Keòaû Gaõ ijeû kùe aiaûi Keê[ôaû ùfûKcû^ue Rúa^ùg÷kú ij RWÿòZ ùeûMe ^òeûKeY Keòaûe \lZû c¤ ejòQò û
cû ò@û RûZúd giý I Gjûe aRûe
12
ù^UIßûKòðw Gaõ GKûVò ùjaûe @ûagýKZû A Wÿò AiâûGf Ifòbe Kòwþ, Áò`ûù^û _ûWÿêùfûiò Gaõ ùR^ò`þe ùcfþWc âÿ iûµâ òK icdùe _ûYò_ûM _eòa ð^ \é Á ò ù KûYeê ù\Lò ù f @Zò Leû_ _eòiÚòZòùe c¤ cû ò@û RûZúd giý a ô_ûeê[ôaûeê Gaõ Gjûe _êÁòKûeK MêY _ûAñ a ðcû^ ù\gùe cû ò@û RûZúd giýe _ê ^ eê ¡ ûe _ûAñ Pûhúcû^u c¤ùe @ûMâj aé¡ò _ûAQò û cû ò@û PûhKê aXÿûAaû I Gjûe aRûeúKeYKê ù^A aòbò^Ü iõiÚûcû^u \ßûeû GKû]ôK _\ùl_ ^ò@û~ûCQò û Gjûe iµâiûeY I aýû_KZûKê iê\ìe _âiûeò Keòaû ùjùf cêLý bìcòKû ù^A[ôaû iõiÚû/aýqò/@^êÂû^cûù^ _e¿e ij cògò aýaiÚûMZ Xÿû ûùe Kûc Keòaûe @ûagýKZû ejòQò û
12. cû ò@û RûZúd giý I Gjûe aRûe ù^UIßûKòðw Gaõ GKûVò ùjaûe @ûagýKZû A Wÿò AiâûGf Ifòbe Kòwþ, Áò`ûù^û _ûWÿêùfûiò Gaõ ùR^ò`þe ùcfþWÿâc 17. cû ò@û cYòhUòe KûjûYú
@còZ PKâa ðú
cû ò@û cYòhUòe KûjûYú
17
@còZ PKâa ðú cû ò @ ûKê ù^A C_ùbûqûcû^u c ¤ ù e iùPZ^Zû Gaõ Pûjò \ ûe ùNûe @bûa ejò Q ò û Gjûe cì f ý~ê q C_ô û \ _â É ê Z Keòaû Vûeê ù^A aòKâòaUû _~ðý« iêù~ûMe c¤ @bûa ejòQò û Gjû C_ùe @]ôK Kûc Keòaû _ûAñ ^ûñZ MùahYû @^êÂû^ MêWÿòKe @ûMâj @Qò ^ûñ aýaiûdòK iõiÚû aû ùMûÂúcûù^ Gjû C_ùe ^Re _KûCQ«ò û cû ò@û RûZúd giýe GùZ cûZâûùe _êÁòKûeK MêY [ôaû iù ß Gaõ Gjûe _ûYò_ûM _eòa ð^Kê jâûi Keò Pûhú C_eê aò_\ Kcþ Keòaûe \lZû [ôaû iù ß Gjûe _âiûeKê ù^A @ûMâje @bûa ù\Lò ùaùkùaùk ajêZ @û½~ðý fûùM û Gjò RûZúd `if Pûh Keòaû _ûAñ Kcþ cûZâûe _ûYò @ûagýK ùjC[ôaû KûeYeê I G[ôùe eûiûd^òK iûe Gaõ KúU^ûgK aýajûe Keû~ûC ^[ôaûeê Gjû _eòùag _ûAñ c¤ bf û Gjò cû ò@û RûZúd `ife _âiûeùe aû]û ù\C[ôaû iciýûMêWÿòKê Pûhúcûù^ ]úùe ]úùe icû]û^ Keòaû @ûe¸ KùfYò û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1,
cûyð 2019
3
`ùUû : ùfLK
cû ò@û bò K ò cògZ òâ `if Pûh
iúZû iûC cû ò@û @ck KeêQ«ò
Pec _ûYò_ûM @aiÚû ij Lû_ Lê@ûA a ô_ûeòaû Ké¾P¦â iûjê cû ò@û bò òK Pûh aýaiÚûKê _ê^üeê¡ûe Keò IWògûe @û\òaûiú _eòaûeMêWòK _ûYò_ûM _eòa ð^e aò_\Kê jâûi Keòaûùe ilc ùjûA_ûeêQ«ò û Gjò cû ò@û bò òK cògâòZ `if Pûh @û\ò a ûiú iµâ \ ûdùe [ô a û Kê ù _ûhYe iciýûKê Kcþ Keòaûùe c¤ iûjû~ý KeêQò û IWògûe eûdMWû Gaõ ùKûeû_êU Ròfäû eûRýe iaêVûeê @^ê^Ü Gaõ _Qê@û @ k Kkûjû ò,afûwúe Gaõ ùKûeû_ê U (ùK.aò . ùK) @]ô ^ ùe @ûiê Q ò û _ûYò _ ûM _eòa ð^ \ßûeû Gjò @ ke Kcþ i´k [ôaû Meòa Pûhú _eòaûe MêWòK ù~Cñcûù^ Pûh C_ùe jó icì ð ^òbðegúk, ùicû^ue Rúa^ RúaòKû aò_\ùe _Wÿò~ûAQò û _ûYò_ûMe Gjò _eòa ð^, aòùgh Keò ahðûe cûZâû Gaõ icd I Zû_cûZâ û aé ¡ ò Ké h ò C_ô û \KZûKê \ì a ð k Keò ù\CQò , ~ûjû\ßûeû Gjò @û\òaûiú _eòaûe MêWÿòKe Rúa^ RúaòKû, Lû\ý iêelû, ùeûRMûe Gaõ ÊûiÚý Mbúe bûaùe _âbûaòZ ùjCQò û
_ûYò_ûM _eòa ð^ \ßûeû ùjC[ôaû @\ò^ò@û Gaõ aòk´òZ ahðû, \úNð \ò^ ]eò ahðû ^ ùjaû I Kcþ aéÁò_ûZ ùjaû \ßûeû G @ ke MWÿûYò@û Cy Rcò, ~ûjû ahðû ]ûeòZ ùiMêWÿòK ajêk cûZâûùe lZòMâÉ ùjCQò û ajê\ò^ ]eò ahðû ^ ùjaû \ßûeû Gaõ ùcøiêcú aòk´ùe @ûiòaû \ßûeû Gjò Rcò MêWÿòK iµì ð bûaùe gêLôfû ùjûA~ûG I G[ôùe jk Keòaû KÁ ùjûA[ûG û 2-3 \ò^ ]eò @aòeZ bûaùe cûZâû]ôK ahðû ùjaû \ßûeû Gjò Rcò MêWÿòKe C_e Éee cûUò ù]ûA ùjûA ~ûG Gaõ Pûh ùjûA[ôaû MQ iaêKê ù]ûA ^òG, ~ûjû\ßûeû `if @ck Kcò~ûG û Zû ijòZ ahðû EZê gúNâ ieò~ûG Gaõ gúZ EZê aòk´ùe @ûiòaû \ßûeû eaò `if Pûh Keòaûe iêù~ûM c¤ Kcþ [ûG û Rwfû k Kcò a û \ß û eû G[ô e ê cò k ê [ ô a û EZê K ûkú^ Lû\ý ~[û: @û´,_Yh, aòbò^Ü `k Gaõ K¦û c¤ jâûi _ûAaûùe fûMòQò û Pûhùe aòbò^Ü _âKûee giý I Wÿûfò RûZúd `if aòaò]Zû Kcò~òaûeê Lû\ýe aòaò]Zû c¤ Kcò MfûYò û G
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1,
cûyð 2019
4
cû ò@û Pûhùe cjòkûcûù^ cêLý bìcòKû ù^A[û«ò
iaêMêWÿòKGKûVò ùjûA @û\òaûiú @ ke Meòa Pûhú _eòaûe _ûAñ Lû\ý Gaõ ù_ûhY iêelû, Rúa^ I RúaòKû _[ùe aò_\e N ò aRûCQò û
cû ò@û bò K ò Pûh aýaiÚûe _ê^üeê¡ûe ~\ò I Gjò i aê Rò f ä û Mê W ÿ ò K ùe @û\ò a ûiú _eòaûeMêWÿòK _ûAñ cû ò@û cêLý Lû\ý [ôfû cûZâ aòMZ 10 eê 15 ahð c¤ùe PûCke aýajûe aé¡ò _ûAQò û Kò«ê _êeêLû / aùdûùRýÂ ùfûKcû^u _ûAñ @ûRò c¤ KòQò
_ûeµeòK cû ò@û _âRûZò ~[û cû ò@û, iê@ûñ, Kûwê, RjÜû Gaõ MêWêRò @û\ò _âòd Lû\ý ùjûA ejòQò û aòbò^Ü iûcûRòK @^êÂû^ cû^u \ß û eû @ûùdûR^ Keû~ûA[ô a û bò ^ Ü bò ^ Ü @ûùfûP^ûPKâ I @¤d^eê ù\LòaûKê còùk ù~ Gjò iaê @ kùe ^òe«e bûaùe ù\Lû~ûC[ôaû iciýû ~[û \úNð\ò^ ]eò ahðû ^ùjaû, Rkûbûa Gaõ Kêù_ûhYKê iûcÜû Keòaûe \lZû cû ò@ûùe ejòQò û Gjò _éÂbìcòùe Aù û ùMäûaûf ùiûiò@ûf ibòðiþ ùiûiûAUò (@ûA.Rò.Giþ.Giþ.Giþ) iÚ û ^úd @ ke ùaieKûeú @^ê  û^ GKZû Gaõ A òùMâùUWÿþ ùWÿbf_þùc ùiûiûAUò ij cògò cû ò@û bò òK Pûh aýaiÚûe _ê^eê¡ûe Keòaû Kûc jûZKê ù^fû û cû ò@û bò òK Pûh aýaiÚûe _ê^eê¡ûe Gaõ Gjûe _âiûe Keò _ûYò _ ûM _eò a ð ^ e aò _ \Kê jâ û i Keò a û Gjò Kû~ðýKâce cêLý flý [ôfû û Kû~ðýKâcUò 2013 ciòjûùe IWÿògûe eûdMWÿû Gaõ ùKûeû_êU Ròfäûe 12Uò Mâûcùe Kû~ðýKûeú KeûMfû û _ea ðú icdùe 2016 ciòjûùe Gjò Ròfäûe @ûC 12 Uò MûñKê G[ôùe iûcòf KeûMfû û Gjò Kû~ðýKâcùe ùKûeû_êU Ròfäûe flàú_êe aäKe _ \û Mâûc _ ûdZe 637 _eRû R^RûZò _eòaûe Gaõ eûdMWÿû Ròfäû KêUêfò Gaõ Kê¸òùKûUû Mâûc_ ûdZe 846 K§ R^RûZò _eò a ûe iûcò f ùjùf û Gjò @û\ò a ûiú _eò a ûeMê W ÿ ò K ^ò R e Rúaò K û _ûAñ cê L ýZü _ûjûWÿ ò @ û
cjòkû Pûhúcûù^ 34 _âKûee _ûeµeòK cû ò@û, Wÿûfò I _^ò_eòaûKê iõelY KeòQ«ò û ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1,
cûyð 2019
5
@ kùe Kéhò Keò I iÚû^úd @ kùe cìf fûMò Pk«ò û Gjò _eòaûe MêWÿòK _ûLùe jûeûjûeò Rcòe _eòcûY 0.5 GKeeê 1.5 GKe ~ûjû MWÿûYò@û Gaõ ZeûwûdòZ û ahðû]ûeòZ Kéhò C_ùe ^òbðe Keê[ôaûeê Gjò _eòaûe MêWÿòK - _ûYò_ûM _eòa ð^ \éÁòeê ùagú aò_\e i¹êLú^ ùjûA[û«ò û Gjò ùfûK ùK÷¦âòK _âKâòdûùe Kû~ðý Keòaûe cêLý \òMMêWÿòK ùjfû _eúlû aû _âùdûM, _â\gð^ Gaõ _âZòeì_ Kû~ðýKûeú Keòaû û _âûe¸òK icdùe Pûhúcû^ue \lZû aé¡ò C_ùe MêeêZß \ò@û~ûA[ôfû û Pûhúcû^uê cû ò@û, Wÿûfò, RûZúd giý, ùZ÷kaúR Gaõ K¦ûKê ù^A cògâòZ `if Pûhe aòb^ ò Ü iêù~ûM PòjU Ü Keòaû \òMùe _âgl ò Y \ò@ûMfû û Gjò `if MêWÿòKe _ûYò_ûM _eòa ð^ ij Lû_Lê@ûAaû a ôaû I Lû\ý Gaõ ù_ûhYe iêelû Keòaûe \lZû ejòQò û _âZòUò Mâûcùe Mâûcý Kû~ðýKeòaû \k (bò.G.Uò) MV^ KeûMfû û @õgMâjY bò òK Mâûcý i´k cìfýûu^ _âKâòdûùe Mâûce icÉ PòjÜU ùjûA[ôaû _eòaûeKê iûcòfþ Keò i´k PòjÜU KeûMfû û _âZòUò Mâûcùe _ûYò_ûM Kýûùf e _âÉêZ KeûMfû Gaõ _âZò EZê_ûAñ ^ò¡òðÁ `ife Pd^ c¤ KeûMfû û Mâûcý Kû~ðýKûeòYú \k \ßûeû _eúlY _ûAñ Gaõ _ùe GjûKê Pûhùe aýajûe Keòaû _ûAñ i¸ûaý Pûhú (Cbd _êeêh, cjòkû) cû^uê aQûMfû û 8Uò KéhK Kæa Gaõ 6Uò aòj^ KcòUò c¤ MV^ KeûMfû û aòbò^Ü \k ~[û bò.G.Uò, KéhK Kæa Gaõ aòj^ KcòUò _ûAñ _eÆeVûeê gòLòaû @]ôùag^ @ûùdûR^ Keû~ûC[ôfû û Gjò Kû~ðýKâcùe @õgMâjYKûeúcûù^ ^òR ^òRe @bòmZû I mû^Kê _âKûg Keê[ôùf û _eòYûc Êeì_ _âKÌ ijûdZûùe aòj^ KcòUòMêWòK 14_âKûee cû ò@û, 3 _âKûee Wûfò Gaõ 2 _âKûee cKû c¬ò iõMâj Kùf û Gjò c¬òMêWòKê 2014 ciòjûùe PòjÜU Keû~ûA[ôaû Pûhúcû^uê _â\gð^ bò òùe KeòaûKê \ò@û~ûA[ôfû û bò.G.Uò \ßûeû aòj^ aé¡ò Keòaû, LZ _âÉêZò ùR÷aòK KúU^ûgK _âÉêZò, Gaõ ~êa ùMûÂúKê @ûKhðòZ Keòaû_ûAñ aòj^ iõMâj C_ùe @\k a\k Kû~ðýKâc iaê ^òdcòZ bûaùe @ûùdûR^ Keû~ûC[ôfû û Pûhú \kMêWòK _eòaûe Éeùe Kéhò a~ðýaÉê aýajûe Keò LZMûZ iaê Keò LZ _âÉêZ Keê[ôùf I ùR÷aòK KúU^ûgK _âÉêZ Keê[ôùf û
2016 ciòjûùe cû ò@û bò òK cògâòZ `if 407RY Pûhú 148GKe Rcòùe Kùf û G Rcòeê 718 KßòA ûf aòbò^Ü giý @ck ùjfû ~ûjû iû]ûeY @ck @ù_lû @Zòeòq 180KòMâû [ôfû û (iûeYú 1ùe iaòùgh Z[ý \ò@û~ûAQò) û 3eê 4 cûi _~ðý« @ûagýK _eòcûYe Lû\ý ù~ûMûAaû _ûAñ Gjû ~ù[Á [ôfû û cògâòZ `if Rcò e ê cò k ê [ ô a û aò a ò ] Zû _ì ð Lû\ý _eò a ûe i\iýcû^ue ù_âûUò^þ , KûùaðûjûAùWâUþ , `ûAae, Áûyð, bòUûcò^þi Gaõ còù^eûfiþ ù~ûMûAaûùe iûjû~ý Kfû û @ck ùjC[ôaû icÉ _âKûee cû ò@û RûZúd giý _eòaûeùe Lû\ý _ûAñ aýajûe ùjûA[ûG û cû ò@ûKê ~ûC Gaõ _òVû Keò RkLò@û, c¤ûjÜ ùbûR^ Gaõ eûZâò ùbûR^ bûaùe Lò@û~ûA[ûG û Kûwê Gaõ aûReûKê C_cû Keò Lò@û~ûA[ûG û cû ò@ûKê Mê Keò iê_þ aû lúeò Gaõ RûC jò i ûaùe Lò @ û~ûG û ~\ò I cû ò @ û RûZúd giýKê _eòaûeùe cêLýZü Lû\ý_ûAñ aýajûe Keû~ûA[ûG, Z[û_ò @[ð @ûagýK iÚùk GjûKê aòKâò c¤ Keò[û«ò û cû ò@û RûZúd giýe C_~êq aRûe @bûaeê Meúa Pûhúcûù^ GjûKê iÚû^úd Éeùe aû Mûñùe ùa_ûeúKê ieKûeu \ßûeû, iÚòeòKéZ iað^òcÜ ijûdZû eûgú (Gcþ. Giþ . _ò) Vûeê ajêZþ Kcþ Uuûùe aòKâò Keò[û«ò û
cjòkû Gaõ aòj^ iõelY cjòkû Pûhúcûù^ aòj^ iõMâj, PòjÜU, iõelY Gaõ ij^gúk _âRûZòKê MzòZ Keò eLôaûùe MêeêZß_ì ð bì c ò K û ù^A[û«ò û ùfWò â M ê W ÿ û , ùZcûeò M ê W ÿ û , ^òeûeòMêWÿû,ùjûWòùK âû Kê û, aWÿ c^\eû, c ûw, We^û còZ@ûK Gaõ Kêeêcê û Mûñe aòj^ KcòUòe i\iýcûù^ 34_âKûee _ûeµeòK cû ò@û, Wÿûfò Gaõ _^ò_eòaû aòj^Kê iõelY Keò eLôQ«ò (iûeYú 2 ù\L«ê) û C ccû^e iõMéjòZ aòj^Kê cûUò I _æûÁòKþ _ûZâùe eLû~ûA[ûG û aòj^MêWòKê bfbûaùe gêLûA GjûKê iÚû^úd @ kùe còkê[ôaû ùaMê^ò@û_Zâ Gaõ ^ò´_Zâ ù\A eLû~ûA[ûG û gêà Gaõ ^òeû_\ iÚû^ @û]ûeùe Gjò aòj^ aýûu MêWÿòKe iÚòZò _âZò Mûñùe bò^Ü bò^Ü [ûG û aòj^ Z[ýKê VòKþ bûaùe _eòPûk^û Keòaû _ûAñ Gjûe ^[úKeY c¤ KcòUò \ßûeû Keû~ûA[ûG û G[ôùe KûjûVûeê aòj^ iõMâj ùjfû, ùKùZ _eò c ûYe I ùKCñ _â R ûZò e aò j ^, KûjûKê ùKùZ _eòcûYe \ò@ûMfû AZýû\ò Z[ý iaòùgh bûaùe KcòUò \ßûeû ùfLû~ûA[ûG û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1,
cûyð 2019
6
cû ò@û@ûùe _âÉêZ Lû\ý Gùa LûAaû [ûkúKê ù`eòQò û
iµâiûeY Gaõ Pòe«^ Keòaû Gjò _\ùl_Uò 2014 ciòjûùe 45Uò Pûhúue 11 GKe Rcò ù e @ûe¸ ùjûA[ô f û Gaõ _ea ð ú icdùe G[ôùe @]ôK iõLýK Pûhú iûcòfþ ùjùf û 2016 ciòjûùe cû ò@û bò òK cògâòZ `if Pûh 407 RY Pûhú 148 GKe Rcò ù e Keò [ ô ù f û 2017 ciòjûùe 18Uò Mûñe 456 RY Pûhú 156 GKe Rcòùe cû ò@û RûZúd giý ij aòbò^Ü _âKûe Wÿûfò I ùZ÷ k aúR Pûh Keò [ ô ù f û G[ô e ê iì P ^û cò ù k ù~ ùfûKcûù^ iûcìjòK _\ùl_ ù^A ^òRe _ìeûZ^ Pûh I Lû\ý aýaiÚûKê _ê^eê¡ûe Keòaû ij a ðcû^ icde Lû\ý iêelûe Pûjò\ûKê _ìeY Keò_ûeòP«ò û Mûñ Éee @^êÂû^ MêWÿòK c¤ ^òR ^òR Éeùe _\ùl_ ù^CQ«ò (aKè-1) û @û\òaûiú Pûhú _eòaûeMêWÿòK Gùa Pûh _ûAð @ûagýKúd iûcMâú I Uuû _ûAñ @^ýcû^u C_ùe ^òbðe
Keê^ûjñû«ò û ùf âòMêWÿû Mûñe iúZû iûC Gaõ iûfò iûC u cZùe cû ò@û Pûh _ûAñ @[ðe @ûagýKZû _ùWÿ ^ûjó Gaõ aòj^ I iûe KòYòaû _ûAñ c¤ ùicû^uê Uuû ]ûe aû EY KeòaûKê _Wÿê^ûjó û GcòZòKò cû ò@û Pûh KeòaûKê ùicû^ue ùQûU _òfûcû^u _ûLùe c¤ mû^ I Z[ý iûeYú- 1,Rcòe iÚZ ò ò @û]ûeùe cògZ òâ `if Rcòùe Pûh ùjûA[ôaû bò^Ü bò^Ü cû ò@û RûZúd giý `if
Rcòe_eòcûY Pûhú iõLýû @ck (GKeùe) (Kßò ûfùe) RIßûe +aûReû+cKû 24 68 284 iê@ûñ+ùKûk[
18
64
178
iê@ûñ+ùZ÷kaúR
16
44
68
cû ò@û/Wÿûfò/Raûe iê@ûñ+aòeò Gaõ cêM+_^ò_eòaû ùcûU
22 58
45 186
57 131
138
407
718
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1,
cûyð 2019
7
iûeYú- 2iõelY Keû~ûA[ôaû aòj^e _âKûe aòj^e ^ûc
Pûhe icd
@cke icd
aòj^ aýûu i\iýu _ûLùe [ôaû aòj^ (iÚû^úd ^ûc)
iê@ûñ
ùc cûi ùgh i¯ûj ^ùb´e
ùjûeê ùKûùjûWÿû, Sò¬ûeò, ùKûùjûWÿû, cê^ýûùKûùjûWÿ, ùKûUêeê ùKûùjûWÿû, ùRûeêùUûZòfò Gaõ ùZdûùKûùjûWÿû ùZdû@ûeKû (ùQûU Gaõ KûRû @ûeKû (aWÿ) \geû, RjÜû, ùZdûRjÜû, ù\eêRjÜû, ù\Mfû RjÜû Gaõ _ûeZò RjÜû (aWÿ @ûKûe ùiZeû RjÜû, KûUò@û ùcøZû/ùKaû RjÜû Gaõ @û û RjÜû (ùQûU _âKûee)
Kûwê RjÜû
Rê^þ Rê^þ
^ùb´e Wÿùò i´e
cû ò@û
Rê^þ
ùiù_Ö´e, ^ùb´e (3cûi jòKòeòùZûdû, Kêcê\ûùZdû\geû cêWÿê, cû¬ò, _ûfê ùZdû, ùKûeKûUò ùZdû ùKûWÿò@ûùMûUò, \ò_þKû (6 cûi) Rû^þaê, ùcûùWÿûA cêiþùKûeò Mûweû, ùiû^ûù\A, Kûeû, ùKûWÿêeê, ùKùewû
aûReû
Rê^þ
^ùb´e
Kêdû, Nû ò@û
MêWÿêRò
Rê^þ
^ùb´e
MêWÿêRò
@Qò û ùijò_eò ^òeûYòMêY Mûñe cjòkûPûhú Kêj«ò ù~ Lû\ý ^ò@ ò@û icdùe ù~ùZùaùk iû]ûeY a ^ aýaiÚûùe còkê[ôaû PûCk ieò~ûG, ùiùZùaùk cû ò@û, K¦û, gûM I Rwfùe còkê[ôaû Lû\ý LûA @ûùc a ô[ûC û aKè- 1 Mûñe i´k cìfýûu^ _âKâòdû ùjKÖe icdùe ^òeûYòMêWÿû Mûñe bò.G.Uòe i\iýcûù^ 20 ùjKÖe aògòÁ Cy Rcòe PòjÜU Kùf û Mûñe _ûLû_ûLò 11 RY Rcòjú^ Pûhú _eòaûe Gjò Rcòùe Pûh KeòaûKê Azû _âKûg Kùf û G[ô_ûAñ KcòUò GKcûZâ i ð eLòfû ù~ _âZòUò Pûhú Mûñ Kcò U ò K ê aûhò ð K 100Uuû ùfLûGñ ù\ùa û Gcþ.Rò.G^þ.@ûe.Rò.G cû¤cùe ùfûKcûù^ Gjò RcòKê ceûcZò Kùf I _ûLû_ûLò 4000 KûRê MQ fMûAùf û Gjò Rcòùe @û«ü`if jòiûaùe cû ò@û RûZúd giý I aûWÿùe K¦û Pûh Kùf û Gjò RcòVûeê 2 Kò.cò \ìeùe [ôaû ùMûUòG RkùiâûZe _ûYòKê ^ûk Zò@ûeò Keò Gjò Rcò _~ðý« @YûMfû û _ûYòe iêaò]û ùjûA~òaûeê a ðcû^ ùfûKcûù^ Gjò Rcòùe ]û^, cû ò@û, Wÿûfò RûZúd giý, ùZ÷kaúR, _^ò_eòaû I K¦û @û\ò Pûh Keò_ûeêQ«ò û
Rúa^RúaòKû I Lû\ý iciýûKê cêKûaòfû Keòaû _ûAñ GK C\ûjeY _ûfUòQò û cû ò@ûùe [ôaû _êÁò KûeK MêY Gaõ Gjûe _ûYò_ûM _eòa ð^Kê iûcÜû Keòaûe \lZû [ôaûeê Gaõ lê\â I ^ûccûZâ Pûhúcû^uê Lû\ý I ù_ûhYe iêelû ù\aûùe ic[ð ùjûA_ûeòQò û baòhýZe Kû~ðý_^Úû jòiûaùe aòj^ aýûu \ßûeû Gjò _ûeµeòK I iÚû^úd cû ò@û RûZúd aòj^ MêWÿòKe iõelY I _âiûee flý eLû~ûAQò û Ké¾P¦â iûjê cêLý, Rúa^RòaòKû Kû~ðýKâc Aù û-ùMäûaûf ùiûiò@ûf ibòðiþ ùiûiûAUò 28-A^þÁòPêýi^ûf Geò@û, ùfû]ô ùeûWÿ, ^ì@û\òfäú Email: sahu@igsss.net
C : ùfAiû A ò@û, Wÿòùi´e 2017
~\òI Gjû GK ùQûUò@û _\ùl_, Z[û_ò Gjû icû^ iûcûRòK I Kéhò _eòùag [ôaû ùfûKcû^ue ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1,
cûyð 2019
8
bìfò ùjûA~ûA[ôaû giýUòe _âZýûa ð^ aâûC^þU_þ cû ò@û @^ò[û ùeWØú Gaõ Kâò¾ _âiû\ Rò. K ðûUKe cêLý Lû\ý cû ò@û _êYò [ùe Lû\ý aýaiÚûKê ù`eòQò û Pûhúcûù^ aâûC^þ U_þ cû ò@û ~ûjû GK lê\â cû ò@û _âRûZò, Zûjûe _ê^eê¡ûe KeòQ«ò û Gjò giýUò Pûh _ûAñ icì ð @^ê_~êq [ôaû Rcòùe c¤ Kcþ _ûYòùe Pûh Keû~ûA_ûùe û _ûYò_ûM _eòa ð^ iciýûe GK icû]û^ ij Gjò aâûC^þ U_þ cû ò@ûùe Cy _êÁòKûeK MêY [ôaûeê Gjû MâûcúY Meúa Pûhú _eòaûeùe [ôaû Kêù_ûhYKê \ìe Keòaû Gaõ ijeû kùe aiaûi Keê[ôaû ùfûKcû^ue Rúa^ùg÷kú ij RWÿòZ ùeûMe ^òeûKeY Keòaûe \lZû c¤ ejòQò û aâûC^þ U_þ cû ò@û aû iaðiû]ûeYùe RYûgêYû iòM^ûf Mâûiþ GK aòek _âRûZòe cû ò@û û bûeZe Cy _ûjûWÿò@û @ k ~[û K ðûUK-@û§â_âù\ge iúcûa ðú @ kùe Gjû Pûh ùjûA[ûG û @û§â_âù\ge @^[_êe Ròfäû Gaõ K ðûUKe ZêcþKêe, PòZâ\êMð Gaõ PòKÑûùafû_êe Ròfäûùe aòùghKeò Gjò cû ò@û _âRûZòUò Pûh ùjûA[ûG û K^ÜWÿùe ùKûùeùf Gaõ ùZfêMêùe @û ûùKûeû Kêjû~ûC[ôaû Gjò aâûC^þU_þ cû ò@û C e ùK¦âbûeZ~ûjûKê aêù¦fL Kêjû~ûG - ùijò @ kùe c¤ KòQò cûZâûùe Pûh Keû~ûA[ûG û aâûC^þU_þ cû ò@û ceêWÿò ijý Keò_ûùe Gaõ Gjû @Zò Mec @ kùe a ô_ûùe û GjûKê a^ýû ùjC[ôaû Lûfê@û Rcòùe c¤ Pûh Keû~ûA_ûùe û Cbd Pec _ûYò_ûM _eòiÚòZòùe ùKûùeùf cû ò@û a ô_ûeê[ôaûeê Gaõ Gjû QûAùe c¤ ùjûA_ûeê[ôaûeê @^ýû^ý giý MêWÿòK c¤ùe Gjò cû ò@û ^òR _ûAñ GK ÊZª iÚû^ iéÁò KeòQò û ùZYê K ðûUKe _ûbûMWÿû, c]êMòeò Gaõ iúeû @ kùe Pûhúcûù^ @ûRò c¤ Zò«êkò MQe QûAùe Gjò aâûC^þU_þ aû ùKûùeùf cû ò @ û Pûh Keò [ û«ò û Gjò @ kMê W ÿ ò K ùe cû ò @ û ùfûKcû^ue GK cêLý Lû\ý û @Zò gêà _eòiÚòZòùe c¤ Gjò cû ò@û a ò_ûùe û ùZYê _ûYò_ûM _eòa ð^ ij Lû_ Lê@ûA a ô_ûeòaûe \lZû ij Gjûe ajêZ _êÁòKûeK MêY[ôaûeê Gjûe _âiûe ùjaûe i¸ûa^û ejòQò û
^òR aâûC^þ U_þ cû ò@û ùlZùe ùfûK_âòd Pûhú ùKûùeùf eNê
_âûd @]ôKûõg @ kùe Gjò cû ò@û G_âòfþ cûi c¤ bûMeê @MÁ cûi c¤bûM _~ðý« fMû~ûA[ûG û Gjû_ùe Pûh Kùf @ck Kcþ còkò[ûG û GjûKê GKK `if jòiûaùe Pûh Keû~ûA _ûùe Kò´û @^ýû^ý EZêKûkú^ `if ij c¤ Pûh Keû~ûA_ûùe û iaêVûeê C c Pûh _âYûkú ùjfû Gjò aâûC^þU_þ cû ò@ûKê @^ýû^ý cû ò@û RûZúd giý ij còùgA Pûh Keòaû û aâûC^þU_þ Pûh ùjûA[ôaû Rcòùe _âZò 12Uò ]ûWÿ ò _ ùe ùKûk[Kê cò g â ò Z Pûh jò i ûaùe Keû~ûA[ûG û Gjû Kcþ \ò^ùe @ckù~ûMý [ôaûeê ùfûKcû^u c¤ùe Gjûe Pûjò\û ùagú û Gjò giýUò 75 eê 80 \ò^ùe @ck ùjûA[ûG û KòQò Pûhú GjûKê ùKak _gêLû\ý Keòaû flýùe Pûh Keò[û«ò Gaõ cûZâ 50 \ò^ c¤ùe GjûKê @ck Keò[û«ò û Kcþ \ò^ùe _eò_Kß ùjûA~òaû KûeYeê Pûhúcûù^ Gjò giýUòKê @MÁ cûiùe c¤ Pûh Keò[û«ò Gaõ bf @ck _ûA[û«ò û MQ fMû~òaû icdùe cûUò @ÌUòùK @û\âð[ôùf c¤ Gjû ùeû_û~ûA_ûeòa I _ea ðú icdùe [ùe Kò \êA[e ahðûùjùf Gjò `ifUò a ô~ûG I _eò_Kß ùjûA~ûG û ùeû_û a\kùe ~\ò GjûKê aêYû aò ~ûG, ùZùa c¤ G[ôeê GKe _òQû 7 eê 8 Kßò ûf @ck còkò[ûG Gaõ 4 UâûKÖâe b ðò C c cû^e ùMûLû\ý còkò[ûG ~ûjûKê MûB, ak\, cAñhò @û^¦e ij LûA[û«ò û aâûC^þU_þ cû ò@ûùe ù~ ùKak _êÁòKûeK MêY @Qò Zû ^êùjñ, Gjû @Zò iêÊû\ê c¤ û @^ýû^ý giý ij Zêk^û Kùf G[ôùe _âûKéZòK Z«ê @]ôK cûZâûùe ejòQò û Gjû
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1,
cûyð 2019
9
MäëùU^þ (ùgßZiûe ù]ûA~òaû _ùe ejò[ôaû GK @Vûkò@û _êÁòiûe) cêq Gaõ G[ôùe ajêZ MêWÿòG \eKûeú _êÁòiûe ejòQò û ùKûùeùfùe _ûLû_ûLò 12.5% Z«ê[ôaûeê Rúa^ùg÷kú ij RWÿòZ ùeûMMêWÿòK _ûAñ Gjû Jh] jòiûaùe Kûc Keò[ûG û GjûKê ù~Cñ ùfûKcûù^ ^òdcòZ bûaùe LûA[û«ò ùicû^uê jé \ þ R ûZ R^ò Z ùeûM, _ûKiÚkúùe @fieþ Gaõ WÿûaòUiþ @û\ò ùeûM ùjaûe i¸ûa^û @ZòlúY û Gjò aâûC^þU_þ cû ò@ûeê ajêZþ cûZâûùe ùMûLû\ý C_ôû\^ ùjC[ôaûeê Gjûe Pûjò\û Pûhúcû^u c¤ùe ùagú û GjûKê @^ý KûeY ~[û ^Wÿò@û Gaõ Mê@û MQKê ùNûùWÿA eLòaû, cé òKû ldKê ^òdªYùe eLòaû Gaõ ê a ðcû^e \îZ _eòa ð^gúk Lae @û\û^ _â\û^ @]ô K ^Wÿ û C_ô û \^ Keò a û AZýû\ò _ûAñ c¤ Pûh ~êMùe ù~ùZùaùk A eù^U Z[û ùcûaûAf ù`û^e Keû~ûA[ûG û Gjû cûUòùe cìk aû§ê[ôaû iìZâ KécòKê c¤ eûRê Z ò Pûfò Q ò , Gjò icdùe _ûeµeò K mû^ùKøgk \c^ Keò[ûG û Gjò MQe _ZâMêWÿòK ]ûeê@û Gaõ ZúÐ _eòa ðòZ icûRe iciýû MêWÿòKê iûcÜû Keòaûùe icKl ùjûA[ôaûeê RcòKê cìhû c¤ _âùag Keò _ûeò ^[û«ò û ùZYê ùjûA _ûeê^ûjó û ùQûU Pûhú I lê\â _gê_ûkKcûù^ Gjû\ßûeû ^Wÿò@û Gaõ Mê@û Pûh ùjûA[ôaû RcòKê cìhû RûZúd ajêcûZâûùe _âbûaòZ ùjCQ«ò û @ù^K iÚû^ùe Gjò ù_hû Rúacû^uVûeê aù A eLòaû _ûAñ c¤ Pûhúcûù^ Gjò MêWÿòK _eòa ð^ iê@ùe aòfê¯ c]ý ùjûA~ûCQ«ò û jêGZ cû ò@û RûZúd giýUòKê Pûh Keò[û«ò û Gjò NWÿ ò i §ò cì j ê ð ù e @ûce iûµâ Z ò K Ké h ò ijûdK Kû~ðý@ ]ûeû MêWaýaiÚ ÿòKê a ðcûKêû^e \éZ __eò cû ò û Pûh ù`eò ûeòaQ ðò ^gúk aûjý fMûZûe 3 ahð ]eò ùc÷iêe Gaõ cû ò@û Ròfäûùe ceêWÿò fûMò ejòaûeê Gjò @ ke Pûhúcûù^ _êYò[ùe cû ò@û RûZúd giý Pûh Keòaû @ûe¸ Kùf û cû ò@û Ròfäûe Pûhúcûù^ Cbd Leò`þ I eaò EZêùe Kâò¾eûRû iûMe Wÿýûcþeê _~ðýû¯ _eòcûYe _ûYò _ûA[û«ò û cûZâ fMûZûe ceêWÿò ùjaûeê Kcþ _eòcûYe _ûYò MzòZ ùjûA_ûeòfû I Gjò Wÿýûceê Pûhúcû^uê Pûh _ûAñ _ûYò còkòfû^ò û _eòYûc Êeì_ Pûhúcûù^ @]ôK cûZâûùe Rk @ûagýK Keê[ôaû `if a\kùe aòKÌ `if i§û^ Kùf û 2015 ciòjûùe ijR icé¡ \ßûeû @ûùdûR^ Keû~ûA[ôaû Kcðgûkû Gaõ cû ò@û ùckûùe Pûhúcûù^ ]û^ Gaõ @ûLê Pûh (~ûjû RkùiP^ @ûagýK Keò[ûG) aûjûeKê ~ûA @^ýû^ý `if Pûh Keò a û _ûAñ Pò « û Kùf û Gjò Kcðgûkûùe Pûhúcûù^ eaòEZêùe cû ò@ûKê aòKÌ `if bûaùe Pûh Keò_ûeòùa ùaûfò aêêSòùf û ù~ùjZê @]ôKûõg K ð û UKùe 2000 eê ùagú iõLýK Pûhú ùKûùeùfe ajêaò] C_KûeúZû I aýajûe _ûAñ GjûKê Pûh KeêQ«ò û
ùKùefùe _âûKéZòK Z«ê be_êe ejòQò I Gjû GK ù_ûhYbeû Lû\ý
cû ò@û _âRûZò aòùghKeò aâûC^þU_þ cû ò@ûe ceêWÿò ijý Keòaû lcZû ejòQò, Pûhúcûù^ _eúlY bò òùe GjûKê Pûh Kùf I G[ôeê cûZâû]ôK @ck _ûAùf û jùfaêWÿû^êeêe RùY Pûhú _ê Êûcúu cZùe cû ò@û Pûh _ûAñ ùagú_eòcûYe _ûYò @ûagýK jêG ^ûjó Gaõ ]û^ Pûh ij Zêk^û Kùf Gjò cû ò@û RûZúd `if Pûh Keòaû _âYûkú ijR û cêñ aâûC^þU_þ cû ò@û Pûh Keò[ôfò Gaõ ù~ùjZê Leû ajêZþ ùRûeùe ùjC[ôfû Gaõ cûUòeê @û\ðâZû jâûi _ûA~ûA[ôfû, G[ôeê cêñ ùagú @ck _ûAaûKê @ûgû eLò ^[ôfò û cûZâ @û½~ðýR^K bûaùe Gjò `if ceêWÿòKê iûcÜû Keò a ôfû I G[ôeê bf @ck c¤ còkòfû û Gjò `if Pûh ùjC[ôaû Rcòùe ùKøYiò _âKûee ùeûM ù_ûKu @ûKâ c Y c¤ ^[ô f û û ùi _ì a ð e ê iá Z ò K ê cù^_ùKA Kêj«ò ù~, MZ KòQò \g¦ò _ìaðeê cû ò@û RûZúd Lû\ý G @ kùe cêLý Lû\ý I `if [ôfû û cûZâ ]úùe ]úùe aòMZ 3 eê 4 \g¦ò c¤ùe Gjò cû ò@û `ife iÚû^ ]û^ I Mjc ù^AiûeòQ«ò û cûZâ a ðcû^e ceêWÿò _eòiÚòZòKê ù\Lò Pûhúcûù^ _êYò @^êba KeòQ«ò ù~ ]û^ `ifùe _âPêe lZò ijòaû @ù_lû cû ò@û RûZúd `if Keòaû bf KûeY Gjò iaê `if cûUòùe [ôaû @û\ðâZûùe c¤ aXÿò_ûùe û G_eòKò ]û^ @ck _ùe cûUòùe ù~ZòKò @û\ð â Z û [ûG, ùiZò K ò ù e cû ò @ û RûZúd `if Pûh ùjûA_ûùe û cû òdû Ròfäûe MêfêeêùWÿûWÿò Mûñe Pûhú iò._ò. Kâò¾û c¤ icû^ @bòmZû Kêj«ò, ~òG ajêZ bf @ck _ûA[ôùf û ùi Kêj«ò ù~ Gjò `if _ûAñ KòQò aò Uuû Lyð KeòaûKê ùcûùZ _Wÿò^ûjó, ù~ùjZê Gjò `ifùe ùKøYiò _âKûee
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1,
cûyð 2019
10
eûiûd^òK iûe Gaõ KúU^ûgK aýajûe KeòaûKê _Wÿò ^ûjó, ùZYê ùKak aòj^ jó KòYòQò û Rcòùe [ôaû akKû @û\ððâZûùe jó Gjò `if Pûh ùjûAQò Gaõ G[ôeê @ûlò\éÁò@û @ck còkòQò û a ðcû^ @ûùc jé\þùaû] Keò_ûeòQê ù~ ~\ò @ûce Pûhúcûù^ _ûYòe iciýû \éÁòeê Gjò cû ò@û RûZúd `if PûhKê @û_ùYAùa, ùZùa ^ò ½ ò Z i`kZû _ûAùa û WÿêcKêe Ròfäû iòeûZûfêKe ùjù ûùe Mûñe eNê Gjò `ifUòKê ùfûK_âòd Keòaû \òMùe @Mû] ùPÁû I _eò g â c Keò Q «ò Gaõ Zûue Gjò _\ùl_ _ûAñ ùfûKcûù^ Zûuê ùKûùeùf eNê ^ûcùe PòjÜ«ò I i¹û^ \ò@«ò û Gjò ùKûùeùfKê Pûh Keòaû ijòZ eNê Gjûe aòj^Kê @^ý Pûhúcû^uê ù~ûùMA[û«ò Gaõ Gjò giýUòe MêY~êq cû^ aé¡ò Keò G[ôeê aòbò^Ü C_ôû\ _âÉêZ Keò aòKâò Keò[û«ò û ùi Kêj«ò, ùKûùeùf Pûh _ûAñ ùagú @[ð @ûagýK ùjûA^[ûG û ajêZþ Kcþ Lyðùe Pûhúcûù^ @]ôK @ck _ûAùa û C e K ðûUKe KòQò @ kùe c¤ ùKûùeùf ]úùe ]úùe ùfûK_âòd ùjaûùe fûMòQò û ]eIßûWÿ Ròfäû Kê ùMûf ZûfêKe j^êcû^ûjûfäò Gaõ cûVòNûUû Mûñe ajêiõLýK Pûhú ùKûùeùf Pûh Keòaû @ûe¸ KeòQ«ò û ùKûùeùf QûAùe Pûh ùjûA_ûeê[ôaû KûeYeê ùKû®ûf @ ke Kò Q ò Pûhú MZ 3 ahð c¤ùe Gjò PûhKê @û_ùYAQ«ò û @ûRòe \ò^ùe K ðûUKùe 2000 eê ùagú iõLýK Pûhú ùKûùeùf Pûh KeêQ«ò û
iµâiûeY \òMùe [ôaû iciýû _ûYò _ ûMùe ùjC[ô a û \î Z _eò a ð ^ e Gjò icdùe aâûC^þ U_þ cû ò@û Pûhúcû^u _ûAñ GK aòKÌ `if ùjûA_ûùe û ~\òI ùKûùeùf Pûh _¡ ò @Zò ijR, cûZâ Gjò giýUòe aûjûe @ûaeY UûY ùjûA[ôaûeê Gjûe _â K â ò d ûKeY KÁKe û _eò Y ûc Êeì _ GK Kß ò ûf ùKûùeùf giýeê Pûhúcûù^ 40 eê 50 Kò.Mâû _~ðý« PûCk _ûA[û«ò û @ûM icdùe _[eùe ùQPò ùQPò giýeê PûCk aûjûe Keû~ûC[ôfû û cûZâ a ðcû^ Gjò ùQPû _[e iaê @ keê ùfû__ûAMfûYò Gaõ cû ò @ û Kkùe ùKûùefKê ù_hû ~ûA c¬ò aûjûe Keû~ûCQò û Gjò Kkùe ù_Wÿòaû ùakKê Pûhúuê ~^ôaû^ ùjaûKê _Wÿòa KûeY Gjò giýMêWÿòK ajêZ ùQûU û ù_Wÿû ~òaû _ùe c¤ PûCkùe KòQò _eòcûYùe Kê û aû Phê ejò~ûG û GjûKê _ùe Kêfûùe
Mê@û MQ Zùk ùKûùeùf Pûh
_ûùQûWÿò i`û Keû~ûA[ûG û Gjò ùKùeùf PûCke @ûKûe c¤ GK\cþ ùQûU ùQûU I G[ôeê ùMûWÿò, _[e aûQò aûjûe Keòaû c¤ KÁ û ùKûùeùf Pûhúcû^u _ûAñ giýeê PûCk aûjûe Keò a û GK KÁKe aýû_ûe û ùZYê Gjûe _âKâòdûKeY _ûAñ C_~êq ùciò^þ aûjûe Keòaû \òMùe _\ùl_ ^ò@û~òaûe @ûagýKZû ejòQò û Zòeòh ahð _ìaðeê ù~ùZùaùk aûC^ÿþU_þ iÚû^ùe Pûhúcûù^ aû\ûc Keòaû @ûe¸ Keò[ôùf , ùiùZùaùk Gjû @ZògúNâ Pûhúcû^u c¤ùe aýû_K ùjûA_ûeòfû KûeY aû\ûceê c¬ò aûjûe Keòaû ijR [ôfû I ùKûùeùf ij Zêk^û Kùf G[ôeê @[ð ùeûRMûe c¤ ùagú ùjC[ôfû û ùKûùeùfe GKû]ôK C_KûeúZû I ùfûK_âòdZû iù ß c¤ KòQò jûZMYZò @ kùe Gjû Pûh ùjCQò û Gjû ajêZ Kcþ cûZâûùe Pûh ùjCQò Gaõ a ðcû^ Gjò `ifUò aòfê¯ ùjaû iÚòZòùe @Qò Kjòùf @Zêýqò ùja ^ûjó û ùZYê _eòa òðZ _ûYò_ûM _eòiÚòZòùe Pûhú _eòaûe MêWÿòKe Lû\ý ù_ûhYe iêelû ij Rúa^RòaòKû ^ò½òZ Keòaû \òMùe ùKûùefe iõelY, ùfûK_âòdZû aé¡ò Keòaû ij Gjûe _âKâòdûKeY _ûAñ C_~êq I ijR ~ª_ûZò Zò@ûeò Keòaû \òMùe @ù^K _\ùl_ ù^aûe @ûagýKZû ejòQò û Kâò¾ _âiû\ Rò ijR icé¡ ^õ7, 2d Mkò, 7c cêLý, iêf[û^_ûfýû aûwûfêeê - 560032 Email: sahajaindia@gmail.com
C : ùfAiû A ò@û, Wÿòùi´e 2017
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1,
cûyð 2019
11
`ùUû: ùfLK
iõNhðeZ fl fl Pûhúuê cû ò@û RûZúd giý ijù~ûM Keò@ûiòQò
cû ò@û RûZúd giý I Gjûe aRûe ù^UIßKw ðò Gaõ GKûVò ùjaûe @ûagýKZû A Wÿò AiâûGf Ifòbe Kòwþ, Áò`ûù^û _ûWÿêùfûiò Gaõ ùR^ò`þe ùcfþWÿâc iûµâ ò K icdùe _ûYò _ ûM _eò a ð ^ \é Á ò ù KûYeê ù\Lòùf @Zò Leû_ _eòiÚòZòùe c¤ cû ò@û RûZúd giý a ô_ûeê[ôaûeê Gaõ Gjûe _êÁòKûeK MêY _ûAñ a ðcû^ ù\gùe cû ò@û RûZúd giýe _ê^eê¡ûe _ûAñ Pûhúcû^u c¤ùe @ûMâj aé¡ò _ûAQò û cû ò@û PûhKê aXÿûAaû I Gjûe aRûeúKeYKê ù^A aòbò^Ü i õiÚûcû^u \ßûeû GKû]ôK _\ùl_ ^ò@û~ûCQò û Gjûe iµâiûeY I aýû_KZûKê iê\ìe _âiûeò Keòaû ùjùf cêLý bìcòKû ù^A[ôaû iõiÚû/ aýqò/@^êÂû^cûù^ _e¿e ij cògò aýaiÚûMZ Xÿû ûùe Kûc Keòaûe @ûagýKZû ejòQò û iûeû aògßùe gêà Gaõ @ûõgòK gêà @ kùe Lû\ý Gaõ _gêLû\ýe @ûagýKZû _ìeY Keòaû \òMùe ùQûU cû ò@û RûZúd giýe bìcòKû MêeêZß_ì ð û bûeZahðùe
ceêWÿò_âaY Ròfäû I _ûjûWÿò@û @ kùe lê\â I Meúa Pûhú aòùgh Keò @û\òaûiú cûù^ Gjò ùQûU cû ò@û RûZúd giý ùKCñ @û\òc Kûkeê Pûh Keò @ûiêQ«ò û cûZâ @ûRòe \ò^ùe Gjò cû ò@û RûZúd `if Pûh ùjC[ôaû Rcò \îZ bûaùe jâûi _ûAaûùe fûMòQò û _êÁòiûe, ÊûiÚý Gaõ ij^gúkZû lcZû @û\ò MêY [ôaû \éÁòeê ù\gùe Gjò cû ò@û RûZúd `ife _ê^eê¡ûe _ûAñ @ûMâj aé¡ò _ûAQò û Gjò giýMêWÿòK _ûjûWÿò@û Rcò Gaõ gêà Rcòùe @]ôK Zû_cûZâûùe c¤ a ô _ûeò bf @ck ù\aûe lcZû eLô[ôaûeê fl fl Meúa cjòkû Gaõ _êeêh Pûhú, ù~Cñcûù^ Leû_ cé òKû, Kcþ @û\âðZû Gaõ aûjý iûcMâú @[ðûbûa KòYòaû _ûAñ AZýû\ò iciýû ij _âZò\ò^ iõMâûc Keò[û«ò , ùicû^uê iûjû~ý KeêQò û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1,
cûyð 2019
12
Gjò ùQûU ùQûU cû ò@û PûhKê aXÿûAaû \òMùe ùKCñ ùKCñ iciýû _âZòa§K iéÁò KeêQò Zûjû bfbûaùe aêSòaûKê 2016 Gaõ 2017 ciòjûùe Zûcòf^ûWÿê I c¤_âù\gùe aòbò^Ü jòZû]ôKûeúuê iûcòf Keò Gcþ.Giþ. Êûcú^û[^þ eòiyð `ûCù i^þ, @ûKè^þ `eþ ùiûiò@ûf @ûWÿbû^èùc Gaõ aûAIWÿûAbeiòUò A e^ûi^ûf ,K @¤d^ Keò[ôfû û Gjò `if MêWÿòKe MùahYû Gaõ Gjûe aòKûg \òMùe Kûc Keê[ôaû cêLý jòZû]ôKûeúcû^uê aòbò^Ü aû ðûkû_, @ûùfûP^û, Kcðgûkûùe iûcòf Keò ùicû^ue cZûcZ c¤ ^ò@û~ûA[ôfû û
cû ò@û Pûh KûjóKò aXÿ_ ò ûeê^ûjó ? cû ò@û RûZúd `if C_ôû\^ jâûi _ûAaûe cêLý KûeY MêWÿòK ùjfû C_ôû\KZû Kcþ ùjaû, @]ôK gâc fûMòaû, @ck _ùe G[ôeê PûCk aûjûe Keòaû KÁiû¤ ùjaû Gaõ Gjò giýe cìfý Kcþ ejòaû û iû]ûeY a ^ aýaiÚû
(_ò.Wÿò.Giþ) ù~ûR^û cû¤cùe PûCk Gaõ Mjc ijRùe còkò~òaûeê cû ò@ûKê cêLý Lû\ý jòiûaùe aýajûe Keê[ôaû @ kMêWÿòKùe c¤ ùfûKcûù^ cû ò@û RûZúd Lû\ý LûAaû QûWÿòù\A bûZ, eêUò LûAaû @ûe¸ Keò iûeòùfYò û ùKak cû ò@ûKê aû\ ù\ùf - ~ûjû _ûAñ ~ª_ûZò aûjûeò iûeòQò @^ý icÉ ùQûU cû ò@û RûZúd giýeê PûCk aûjûe Keò a û GK KVò ^ I aò e qò K e Kû~ð ý ~ûjû iÚ û ^úd ùa_ûeúcû^uê ^òeê ûjòZ KeêQò û Gjò C_ôû\MêWÿòKe aòKûg I Gjûe aýû_ûeúKeY \òMùe _~ðý¯ cûZâûùe @[ð aò^òù~ûM Keû ^ ~òaû I GjûKê Lû\ý bûaùe ùKak Meúa ùfûKcûù^ aýajûe Ke«ò ùaûfò icûRùe _ìaðeê [ôaû GK aògßûi jó Gjò giýMêWÿòKê ùagú cûZâûùe @ù~ûMý aòùaPòZ Keòaûùe iûjû~ý KeòQò û _âZò\ò^ Lû\ýùe Gjò ùQûU cû ò@û RûZúd giýMêWÿòKê aýajûe Keò aòbò^Ü eKce Lû\ý _âÉêZ Keòaûùe c¤ ùfûKcû^ue mû^e @bûa ejò Q ò û Gjûe _â K â ò d ûKeYUò aýdiûù_l
@^ý GK cû ò@û RûZúd giý ùKûù\û eê PûCk aûjûe Keòaû _ûAñ c¤ ~ª_ûZò aûjûeò ^ûjó ò ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1,
cûyð 2019
13
ùjûA[ôaûeê aRûeùe û cû ò@û RûZúd Lû\ý còkê ^ûjó Kjò ù f Pkò a ~ûjû ùfûKcû^u c¤ùe Gjò giýe ùfûK_âòâdZû aXÿûA_ûeê ^ûjó û bûeZùe Gjò ù_ûhYùe beû I ij^gúkZû [ôaû `ifMêWÿòKê Kò_eò @]ôK aýajûe Keû~ûA_ûeòa, Zûjûe KòQò cû¤c @ûùc @ûc @¤d^ cû¤cùe @ûYòaûKê ùPÁû KeòQê û
_âKd òâ ûKeYùe [ôaû cêLý iciýû Gjò ùQûU cû ò@ûMêWÿòKê @]ôK cûZâûùe aýajûe Keòaû \òMùe cêLý aû]û iéÁò Keê[ôaû iciýû ùjfû Gjûe KÁ iû¤ _âKâòdûKeY û aWÿ aWÿ ùa_ûeú Gaõ Lû\ý _âÉêZ Keê[ôaû Kµû^úcû^u \ßûeû _âKâòdû KeY _ûAñ gòÌ _âZòÂû Keòaû Gaõ C_ùbûqûcû^u c¤ùe cû ò@û RûZúd giýe C_KûeúZû \ò M ùe iùPZ^Zû aé ¡ ò Keû~ûA Gjûe aýajûe I Pûjò \ û aé ¡ ò Keò a û \ò M ùe _\ùl_ ^ò@û~ûA_ûeòa û _âKâòdûKeY _ûAñ KûeLû^û iaê Pûhúe @ kùe @ûL _ûL ^[ôaûeê iÚû^úd ùaû_eúcû^uê Gjò giýKê _âKâòdûKeY Keòaû _ûAñ \ìe\ìe iÚû^Kê ù^aûKê _WÿêQò û C\ûjeY Êeì_ Zûcòf^ûWÿêe ]cð_êeú, IWÿògûe ùKûeû_êU Kò´û c¤_âù\ge Wÿòù ûeú Gaõ cû fû Ròfäûùe C_ôû\^ ùjC[ôaû iê@ûñ I ùKû\Kê ùa_ûeúcûù^ cjûeûÁâe ^ûgò K Kê ù^A Gjûe PûCk aûjûe Keò [ û«ò û _â K â ò d ûKeYùe ùagú Uuû Lzð ùjC[ô a ûeê C_ùbûqûcû^uê ]û^ Kò´û Mjceê _âÉêZ Lû\ý @ù_lû cû ò@û RûZúd Lû\ý _ûAñ ùagú Uuû ù\aûKê _Wÿò[ûG û Gjò \éÁòeê ù\Lòùf bûeZùe \lòYû k (Zûcòf^ûWÿêe ù[^ò Ròfäû) Gaõ MZ KòQò \ò^ _ìaðeê QZògMWÿe eûd_êeùe NùeûA Kµû^úcû^u \ßûeû _âZòÂû Keû~ûA[ôaû aWÿ aWÿ KûeLû^û iaê G \òMùe iKûeûcôK _âbûa @ûYò_ûeòQò û @^ý cû ò@û RûZúd giý C_ôû\^ ùjC[ôaû @ kùe Gjò icû^ _\ùl_ ^ò@ûMùf Gjûe iKûeûcôK `kû`k còkòa û G \ò M ùe ieKûeu \ß û eû ù~ûR^û MZ _\ùl_e c¤ @ûagýKZû ejòQò û ù\giûeû cû ò@û RûZúd giýe _âKâòdûKeY _ûAñ @ûagýKúd ie¬ûc/ ~ª_ûZòKê KòYòaû icdùe GjûKê Kecêq Kùf Kò´û Kejâûi Kùf cû ò@ûe cìfý~êq C_ôû\ Zò@ûeò Keòaûùe ùQûU aýaiûdúcûù^ @ûMâj _âKûg Keòùa û _âKâòdûKeY ~ª_ûZòKê ù^aû @ûYòaûùe [ôaû KUKYûKê CùVA ù\ùf
Wÿòù ûeúe GK jûUùe cjòkûcûù^ cû ò@û aòKâò KeêQ«ò
icMâ ù\gùe Gjò mû^ùKøgk aýû_K ùjûA_ûeòa û ieKûeu \ß û eû Kû~ð ý Kûeú Keû~ûC[ô a û cû ò @ ûe C_ôû\^ aé¡ò Keò ù_ûhY iêelû _\ùl_ ù~ûR^û cû¤cùe ùQûU cû ò@û RûZúd giýeê PûCk aûjûe Keòaû _ûAñ KkNe ij ~ª_ûZò ù~ûùMA bûeZe Zûcòf^ûWÿê (iûùfc, GùeûWÿ, ùKûG´ûUêe) eê @ûe¸ Keò C e bûeZúd eûRý ~[û c¤_âù\g, C eûL Gaõ IWÿògû I eûd_êeùe ieKûe cû ò@û RûZúd giýe aòKûgùe gqògûkú ù~ûM\û^ ù\AQ«ò û Gjò ù~ûMûA \ò@û~ûA[ôaû ~ª_ûZòMêWÿòK Kò_eò bf bûaùe Kû~ðý Keòa I Gjûe _eòPûk^û ~ª_ûZò _eòPûk^û \òMùe ~êaùMûÂúuê Zûfòc ù\A_ûeòùf ~ªMêWÿòK VòKþ Kûc Keòaû ij ~êaKcû^uê c¤ ^ìZ^ ùeûRMûee aûU còkòa ùaûfò @ûùc @ûgû KeêQê û G \òMùe iaêVûeê MêeêZß_ì ð \òMùjfû ùQûU cû ò@û RûZúd giý MêWÿòKe @ûKûe bò^Ü bò^Ü ùjûA[ôaûeê G[ôeê PûCk aûjûe Keòaû _ûAñ Gjûe @ûKûe jòiûaùe _é[Kþ _é[Kþ ~ª_ûZòe @ûagýKZû ejòQò û Gjò ùQûU cû ò@û RûZúd giýMêWÿòKeê PûCk, Kê û Gaõ PiêKê @fMû Keòaû _ûAñ aòbò^Ü ~ª_ûZò Zò@ûeò Keòaû \òMùe @]ôK MùahYûe @ûagýKZû ejòQò û KòQò @ kùe aWÿ aWÿ KkNe I ~ª_ûZò iaê ejòQò cûZâ Pûhúcû^u c¤ùe ùQûU ùQûU Cù\ýûMe _âiûe Keòaû \òMùe Mûñ Éeùe _eòPûk^û Keò ùjûA _ûeê[ôaû ùQûU ùQûU ùciò^e ajêZ \eKûe @Qò û
C ccû^e C_ôû\ _âÉêZ Keòaû _ûAñ ~ûªòK aòmû^e _âùdûM Gjò ùQûU ùQûU cû ò@û RûZúd giýe Pûjò\û aé¡ò Keòaû _ûAñ _âKâòdûKeY Keû~ûA[ôaû cìfý~êq Lû\ý C_ùbûqûcû^uê ijRùe còkòaû CPòZþ û Gjò còkê[ôaû
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1,
cûyð 2019
14
Lû\ýMêWÿòKe cû^ c¤ bf [ôaû @ûagýK û aRûeùe C_f² cû ò@ûe PûCk, @Uû Gaõ iòùcA Gaõ @^ýû^ý cìf~êq ùjûA[ôaû Lû\ý ~[û aòÄêU, _òVû AZýû\ò Kò_eò ùagú\ò^ ejò_ûeòa ùi \òMùe Kûc Keòaûe @ûagýKZû ejòQò û Gjû ijòZ cû ò@ûe aRûeKê c¤ aùXÿAaû \òMùe aòbò^Ü C_ùbûqû iùPZ^Zû Kû~ðýKâc I @^ýû^ý Kû~ðý jûZKê ù^aûKê ùja û @^ý GK MêeêZß_ì ð MùahYûe ùjfû cû ò@û RûZúd giýe ù_ûhYe MêYa û ^Á ^ ùjûA Kò_eò G[ôeê Lû\ý _âÉêZ Keò ùja ùi \òMùe Kûc Keòaû @ûagýK û C\ûjeY Êeì_ Gjò giýMêWÿòKê bòùRAaû \ßûeû G[ôùe ÊûiÚý _ûAñ @^ûagýK `ûAUòKþ GiòWÿ Gaõ Gjûij RWÿòZ Kû~ðý jâûi _ûA[ûG û cjûeûÁâ, c¤_âù\g Gaõ @^ýû^ý _ùWÿûgú eûRýùe _ûfòiþ Gaõ PòKþ PòKþ Keê[ôaû ùQûU cû ò@ûe PûCkKê ( bûMe `êWÿþ ~ûjû `ûÁ`êWÿþ jòiûaùe aýajûe Keû~ûA[ûG) aòbò^Ü aâû þ ^ûñùe aòKâò Keû~ûCQò û Gjû Keòaû_ìaðeê ùa_ûeúcûù^ Pò«û aò Keê ^ûjñû«ò ù~ G_eò _ûfòiþ Keòaû _âKâòdû \ßûeû Gjûe ù_ûhY ^Á ùjûA~ûCQò û ùZYê cû ò@û RûZúd giýe ù_ûhYKê elû Keòaû \òMùe c¤ ieKûeuê Pò«û Keòaûe @ûagýKZû ejòQò û
iû]ûeY aòKûg cìkK Kû~ðýKâc cû¤cùe aýajûe aé¡ò iû]ûeY a ^ aýaiÚû Z[û ùijò_eò @^ýû^ý Kû~ðýKâc cû¤cùe cû ò@ûe aýajûe aé¡ò Keû~ûA _ûeò ù f Gjûe _ê Á ò K ûe C_KûeúZûKê ùfûKcûù^ _ûA_ûeòùa I cû ò@û RûZúd giý Pòe«^ ùjûA_ûeòa Lû\ý ^òeû_ û aòfþ (2013 Kû~ðýKûeú ùjaû _ùe _âZò eûRýe iû]ûeY a ^ aýaiÚû (_ò.Wÿò.Giþ) _ûAñ iõMâj ^úZòKê ieKûeuê _ê^eûaùfûK^ Keò cû ò@ûKê G[ôùe iûcòf Keòaûe @ûagýKZû ejòQò ~ûjûKê ùfûKcûù^ GK ^òKéÁ Gaõ @cûRòðZ Lû\ý bûaùe aòùaP^û Keò@ûiòQò û ù`dûe _âûAiþ i_þùe aòaò]ôZû_ì ð cû ò@ûKê iûcòf Keòaû ij iõMâ j ùlZâ ù e aò ù K¦â ò K eY, iÚ û ^úd Éeùe _KâòdûKeY Gaõ aäK Éeúd iû]ûeY a ^ aýaiÚûùe ù`dûe _âûAiþ i_þùe aòb^ ò Ü _âKûe cû ò@û @«bêq ð Keòaû ij iõMâjùlZâùe aòùK¦âúKeY I iÚû^úd Éeùe _âKd âò ûKeY Gaõ aäK Éeùe iû]ûeY a ^ aýaiÚûùe ù~ûMûYKê Zßeû^ßòZ KeòaûKê ùja û
\ìe \ìe @ keê ùKûù\û @ûiò aRûeùe _j êQò
ù~ûMûYKê Zßeû^ßòZ KeòaûKê _Wÿòa û K ðûUKe C e eûRýcû^uùe Raûe Gaõ \lò Y eûRý cû^uùe cû ò@ûKê _ò.Wÿò.Giþùe iûcòf Keòaûe i`k KûjûYú c¤ ejòQò û iê@ûñ, Kûwê, a òðdûWÿð còùfUþ Gaõ ù_âûùiû còùfUþ Gùa c¤ iû]ûeY a ^ aýaiÚûùe iûcòf ùjûA_ûeò^ûjó û Gjûe aýajûe aé¡ò KeòaûKê ùjùf Gjò giýMêWÿòKeê PûCk aûjûe Keòaû _ûAñ aäKÉeùe Kk iaê iÚû_^û KeòaûKê _Wÿòa û iû]ûeY a ^ aýaiÚû ij aò\ýûkdùe c¤ûjÜ ùbûR^ Gaõ @w^IßûWÿòcû^uùe cû ò@û bò òK Lû\ýe _â i ûe Keû~ûA_ûeò a û C\ûjeY Êeì _ IWÿ ò g ûe cûfKû^Mòeò Ròfäûe 3Uò aäKùe Ißûi^ (IßûUeùiWÿþ iù_ûUð ibòðùiiþ @û @ûKÖòbòUòRþ ù^UIßûKð) \ßûeû ieKûeú aò\ýûkd MêWÿòKùe c¤ûjÜ ùbûR^ùe cû ò@û bò òK Lû\ý aýajûe @ûe¸ Keò @^ýcû^u _ûAñ ,K C\ûjeY iéÁò KeòQ«ò û
aòj^e MêYa ûùe C^Ü ò aòbò^Ü `ife C^Ü ò \òMùe bûeZúd RûZúd Kéhò MùahYû iõiÚ û e ù~ûM\û^ ÊúKûeù~ûMý Gaõ ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1,
cûyð 2019
15
_âgõiûù~ûMý [ôaû iÚùk cû ò@û RûZúd giý \òMùe C^Ü cû^e Gaõ ù\gú aòj^ ùlZâùe ùagú MùahYûe @ûagýKZû ejòQò û _ûYò_ûM _eòa ð^ \éÁòùKûYeê Gjò Cbde Kû~ðý\lZû Gaõ ij^gúkZûKê c¤ ù\Lòaû MêeêZß_ì ð û Pûhú Gaõ ùMûÂú bò òK @^êÂû^cû^ue \lZû aé¡ò Keò ùicû^u \ßûeû C^Ü cû^e aòj^ iéÁò Keòaûe iêù~ûM iaêKê c¤ ù\LòaûKê _Wÿòa û c¤_âù\gùe @ûKè^ `eþ ùiûiò@ûfþ @ûWÿþbû^èùc (G.Giþ.G) \ßûeû _âZòÂû Keû~ûA[ôaû KéhK C_ôû\K iõiÚû (G`þ._ò.I) cû¤cùe Gjû i`kZûe ij Keû~ûA_ûeòQò Gaõ Gjò @bòmZûKê @^ýû^ý @ kKê aýû_K Keòaûe @ûagýKZû ejòQò û Pûhúcû^u _ûAñ C^Ü cû^e cû ò@û RûZúd aòj^Kê ijRùe C_f² Keòaû_ûAñ Gjò ùMûÂú bò òK @^êÂû^ ij aRûee ij ù~ûMûù~ûM c¤ @ûagýK û
iKûeûcôK _âbûaKê icMâ bûeZùe aýû_K Keòaû _ûAñ i¹òkZ ò C\ýc a ðcû^ icdùe ù\gùe GKû]ôK ùaieKûeú iõiÚû, ùMûÂú bò òK icìj Gaõ KéhK C_ôû\K \k MêWÿòK cû ò@û RûZúd giýe Pûh Gaõ aRûeúKeYKê cRaêZþ Keòaû \òMùe Kûc KeêQ«ò û bûeZ ieKûe c¤ cû ò@û RûZúd giýe aòKûg _ûAñ aòbò^Ü Éeùe Kûc KeêQ«ò û ùQûU cû ò @ û RûZúd giýe _â i ûe \ò M ùe bûeZ ieKûeu \ßûeû Kû~ðýKûeú ùjC[ôaû aòbò^Ü Kû~ðýKâc I _âKÌMêWÿòK ùjfû cû ò@û RûZúd `if Pûh aé¡ò Keò ù_ûhYe iêelû (^êýUâòh^ûf iòKêýeòUò ù[âû Aù iòbþ còùfUþ ù_âûùcûi^þ) _âKÌ (Gùa G^þ.G`þ.Giþ.Gcþ ij cò g ò ~ ûAQò ) , RûZúd Lû\ý ^ò e û_ û cò g ^þ
G^þ.G`þ.Giþ.Gcþ), Pòe«^ Kéhò _ûAñ RûZúd còg^þ, ahðû]ûeòZ @ k aòKûg _âKÌ (@ûeþ.G.Wÿò._ò), RûZúd Lû\ý iêelû @ûKÖ -2013 Gaõ eûÁâúd Kéhò aòKûg ù~ûR^û (@ûe.ùK.bò.IßûA) AZýû\ò û Gjû ijòZ @ûA.iò.G.@ûeþ Gaõ eûRý Kéhò aògßûaò\ýûkd MêWÿòKcû ò@ûeê aòbò^Ü Lû\ý _âÉêZ Keòaû _ûó ~ª_ûZòe aòKûg \òMùe Kûc KeêQ«ò û Gjò ~ª_ûZò Gaõ ùKøgkMêWÿòKê aýû_K Keòaûe @ûagýKZû ejòQò û ùQûU cû ò@û RûZúd giýe Pûh aé¡ò Keòaû ,aõ Gjûe Mê Y ûcô K cû^ \ò M ùe Kûc Keê [ ô a û aò b ò ^ Ü jòZû]ôKûeúcû^u c¤ùe ù^UIßûKòðwe @ûagýKZû ejòQò û ùQûU cû ò@û RûZúd giýe Pûh I aýajûeKê aýû_K Keòaû _ûAñ i¹òkòZ Gaõ _ì ðûw ù~ûR^û Zò@ûeò Keòaû ij C c cû^e aòj^ Gaõ ùQûU ùQûU iÚû^úd Cù\ýûM Zò@ûeò Keòaû _ûAñ _âKâòdûKeY ~ª_ûZòe aòKûg I aò ù K¦â ú KeY AZýû\ò K ê baò h ýZe Kû~ð ý ù~ûR^û jòiûaùe ^ò@û~ûA_ûeòa û A.Wÿò.AiâûGf Ifòbe Kòwþ Gcþ.Giþ. Êûcú^û[^þ eòiyð `ûCù i^þ ùP^ûA, bûeZ
E-mail: ediok151173@gmail.com
Áò`ûù^û _ûWÿêùfûiò Gaõ ùR^ò`þe ùcfWÿâcþ aûAIWÿûAbeiòUò A e^ýûi^ûf, ùeûc, AUûfò C : ùfAiû A ò@û, Wÿòùi´e 2017
aòbò^Ü bûhûùe ùfAiû A ò@û _ZâòKû
K^ÜW, ùZfêMê, Zûcòfþ, IWÿò@û, jò¦ú, ceûVú Gaõ _¬ûaú ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1,
cûyð 2019
16
www.leisaindia.org
cû ò@û cYòhUòe KûjûYú @còZ PKâa ðú cû ò@ûKê ù^A C_ùbûqûcû^u c¤ùe iùPZ^Zû Gaõ Pûjò\ûe ùNûe @bûa ejòQò û Gjûe cìfý~êq C_ôû\ _âÉêZ Keòaû Vûeê ù^A aòKâòaUû _~ðý« iêù~ûMe c¤ @bûa ejòQò û Gjû C_ùe @]ôK Kûc Keòaû _ûAñ ^ûñZ MùahYû @^êÂû^ MêWÿòKe @ûMâj @Qò ^ûñ aýaiûdòK iõiÚû aû ùMûÂúcûù^ Gjû C_ùe ^Re _KûCQ«ò û cû ò@û RûZúd giýe GùZ cûZâûùe _êÁòKûeK MêY [ôaû iù ß Gaõ Gjûe _ûYò_ûM _eòa ð^Kê jâûi Keò Pûhú C_eê aò_\ Kcþ Keòaûe \lZû [ôaû iù ß Gjûe _âiûeKê ù^A @ûMâje @bûa ù\Lò ùaùkùaùk ajêZ @û½~ðý fûùM û Gjò RûZúd `if Pûh Keò a û _ûAñ Kcþ cûZâ û e _ûYò @ûagýK ùjC[ô a û KûeYeê I G[ô ù e eûiûd^ò K iûe Gaõ KúU^ûgK aýajûe Keû~ûC ^[ôaûeê Gjû _eòùag _ûAñ c¤ bf û Gjò cû ò@û RûZúd `ife _âiûeùe aû]û ù\C[ôaû iciýûMêWÿòKê Pûhúcûù^ ]úùe ]úùe icû]û^ Keòaû @ûe¸ KùfYò û
@ûùc Pûh Rcòùe Pûfò Pûfò ~ûC[ôaû icdùe \ìeeê ùMûUòG ùQûU NeUòG Zò@ûeò ùjC[ôaûe ù\LòaûKê _ûAfê Gaõ ùijò icdùe gâú~êq aúe ùi ú ^òRe baòhýZ ù~ûR^û @ûcKê Kjê[ôùf ^òRe _ûeµeòK giý - cû ò@û Gaõ Raûe Pûh \ßûeû - cêñ Gjò Mûñ MêWÿòKeê @ZòKcþùe 100 RY ~êaKuê Pûh \òMKê @ûKéÁ Keò ùicû^uê ^ò~êqò ù\aûe ù~ûR^û eLòQò û @ûùc ùZùfwû^û eûRýe iwùeWØ ú Rò f ä û Mw_êe Mûñe gâú~êq ùi úu ij @Qê û ùi RùY Pûhúeê C_eKê CVò Kò_eò RùY Cù\ýûMú ùjûA_ûeòQ«ò, ZûuVûeê ^òR KûjûYú gêYòaûKê @ûiòQê û ùi ^òRe GK KûeLû^û iÚû_^ Keê Q «ò ù~Cñ V ò cû ò @ ûeê aò b ò ^ Ü _â K ûe Lû\ý _â É ê Z Keû~ûA_ûeòa û KûeLû^ûUòKê ù\Lòùf fûMêQò ù~ @ûC ùagú ùjùf 3 eê 4 cûi c¤ùe Gjûe Kûc ùgh ùjûA~òa û Zûue jûA\âûaû\ùe ùMûUòG ù\ûKû^ ij
_â\gð^ Keû~ûA[ôaû aòbò^Ü _âKûee cû ò@ûRûZúd Lû\ý ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1,
cûyð 2019
17
ùjûùUf @Qò ~ûjûe ^ûc Giþ.Giþ. baû^ú `êWÿþiþ û Gjò ù\ûKû^ Gaõ ùjûùUfùe cû ò@û RûZúd Lû\ý ~[û aûReû eêUò, Raûe eêUò, aòbò^Ü _âKûe cû ò@û RûZúd giýKê còùgA fWÿê, _êe^Mêkò, c\ AZýû\ò aòKâò Keû~ûA[ûG û Gjò ù\ûKû^Kê ù\÷^òK 200 eê 300 MâûjK @ûiò[û«ò û gâú~êq ùi ú ijeû ke C_ùbûqûcû^uê ÊûiÚýKe Lû\ý LûAaû _ûAñ ù_âû ûjòZ Keê[ôaû ij Pûhúcû^uê cû ò@û RûZúd `if Pûh KeòaûKê ù_âeYû ù\A[û«ò û Zò^ò bûAu c¤ùe gâú~êq ùi ú aWÿ @U«ò û \gc ùgâYú _~ðý« _ûV _Xÿòaû_ùe aWÿ ùjûA[ôaûeê Zûuê _eòaûe PùkAaû _ûAñ ùeûRMûe Keòaûe [ôfû û ùi _â[ùc RùY WÿâûAbeþ jòiûaùe Kûc Kùf û 2005 ciòjûùe ùi Raûe Pûh KeòaûKê Pò«û Kùf û 2007 ciòjûùe ùi jûA\âûaû\ùe ùMûUòG ùQûUò@û ù\ûKû^UòG Keò Raûe eêUò Zò@ûeò Keò aòKâò Kùf û ùi icdùe ùfûKu c¤ùe Raûe Kò´û @^ýû^ý cû ò@û RûZúd Lû\ýe C_KûeúZûKê ù^A iùPZ^Zû ^[ôaûeê Gjò aò`k ùjûAMfû û ùi ^òRe Gjò ù\ûKû^UòKê @]ôK WÿûAùaUòiþ ùeûMú [ôaû @ kKê iÚû^û«eòZ KeòaûKê ^ò¿ ò ù^ùf û Zû_ùe ùi Giþ.Giþ. baû^ú `êWÿþiþ ^ûcùe ù\ûK^ Gaõ ùjûùUfþ ùLûfòùf ù~CñVò gòÌ _ûAñ C òÁ ùjaû_eò C ccû^e ùeûùhA Ne I ie¬ûc [ôfû û Gjò ùjùUfùe cû ò@û bò òK ùbûR^ C_f² KeûAaû ij Gjûe Kû^Úùe cû ò@û RûZúd Lû\ýe C_KûeúZûKê ù^A aòbò^Ü _âKûee ù_ûÁe fMû~ûAQò, ~ûjûKê _Wÿò ùfûKcûù^ cû ò@û RûZúd Lû\ýe _êÁòKûe MêY aòhdùe MâûjK Gaõ C_ùbûqûcûù^ iùPZ^ ùjûA_ûeòùa û gâú~êq ùi ú ^òùR eêUò Zò@ûe ùciò^þUòKê WÿòRûA^ aû ùeLûPòZâ _âÉêZ Keò GjûKê ùawûfêeùe Zò@ûeò KeûAQ«ò û Gjò ùciò^ùe N û_âZò 500 eêUò Zò@ûeò ùjûA_ûeêQò û ùi ^òRe ùjûùUfùe ù\÷^òK2000 eê 3000 eêUò aòKâò Keò[û«ò û ùi Gjò ù\ûKû^eê aòbò^Ü eêUò ~ûjû 6 cûi _~ðý« eLò Lò@û~ûA_ûeòa, ZûKê @ùÁâfò@ûKê Gaõ _êe^þ _êkòKê \êaûAKê ùMûUòG Lû\ý e¯û^ú iõiÚû cû¤cùe e¯û^ú KeêQ«ò û _âZò cûiùe _âûd 2000 eêUò Gaõ 300 eê 400 _ê e ^_ê k ò ù\g aûjûeKê _Vû~ûA[ûG û
2016 ciòjûùe cû ò@û bò òK `if Pûh Keê[ôaû Pûhúcû^u ij Kûc Keòaû _ûAñ ùi ú Êdc gqò Kéhò _ûCù i^þ _âZòÂû Kùf û Gjò `ûCù i^þ cû¤cùe ùi Pûhúcû^uê Pûh iûcMâú ù~ûMûA[û«ò, `ifeê @]ôK @ck _ûAaû _ûAñ aò b ò ^ Ü C^Ü Pûh _¡ ò C_ùe Pûhúcû^uê Zûfòc ù~ûMûA[û«ò Gaõ bf \ûc ù\A Pûhúcû^uVûeê C_ô û \ò Z iûcMâ ú Kò Y ò [ û«ò û Gcþ . Giþ Êûcú^û[^þ `ûCù i^þ ij cògò ùKûeû_êU Ròfäûùe 500 @û\òaûiúPûhúuê cû ò@û RûZúd giýeê Kò_eò aòbò^Ü Lû\ý ~[û fWÿê, iòùcA, PòCWÿû Gaõ eêUò AZýû\ò _âÉêZ Keòùja, Zûjû C_ùe Zûfòc ù\AQ«ò û ùicûù^ Pûhe aòbò^Ü \òM ~[û ùeûMù_ûK ^òdªY, ahðû Rk iõelYe aòbò^Ü cû¤c, Rò@ûLZ _âÉêZò, cé òKûe ùR÷aòK MêYa û aé¡ò, aòbò^Ü _âKûe MQ ùeû_û _¡ ò AZýû\ò C_ùe c¤ Pûhúcû^uê Zûfòc ù\A[û«ò û A ò@û^þ A^þÁòUêýUþ @`þ còùkUþ iþ eòiyð iõiÚû ij cògò @^ý GK _âKÌùe gâú~êq ùi ú ùZùfwû^û iwùeWØú Ròfäûe 8Uò Mûñùe 1000 Pûhúuê ù^A Kûc KeêQ«ò û ùMûUòG KòùfûMâûc aòj^ KòYòaû _ûAñ ùMûUòG PûhúKê aRûeKê ~òaûKê _Wÿê[ôfû û GùZ KÁ Keò aRûeeê KòYò[ôaû aòj^e MêYa û bf @Qò Kò ^ûjó Zû aòhdùe c¤ PûhúUòKê RYû ^[ôfû û @ûùc Gjò _âKûÌ cû¤cùe C c cû^e aò j ^ Zû Nùe ù^A _jù A[ûC û @ûùc aRûeùe \e, aRûeùe giýe Pûjò\ûKê ù\Lò ùKCñ EZêùe Pûhúcûù^ ùKCñ giý Pûh Keòaû CPòZ,þ ùi \òMùe c¤ Pûhúcû^uê _eûcgð ù\A[ûC û Pûhúcû^uVûeê giý KòYû~òaû _ùe giýMêWÿòKe cû^ ù\Lò ùiMêWÿòKê _êYò Lû\ý, _gê L û\ýGaõ c\ Zò @ ûeò Keò a û _ûAñ _é [ Kþ _é [ Kþ þ cû] Keû~ûA[ûG û cYòhu Lû\ý _ûAñ C_~êq giýKê MzòZ KeòeLû~ûG û akKû giýKê aòj^ Kµû^ú, _gêLû\ý _âÉêZ Keê[ôaû Kµû^ú Gaõ c\bûUòMêWÿòKê aòKâò Keû~ûA[ûG û cû ò@ûe ÊûiÚýMZ C_KûeúZûKê aòÉéZ bûaùe aêùSAaûKê ~ûA gâú~êq ùi ú Kêj«ò, ùcû ùjûùUfKê @ûiê[a ô û C_ùbûqûcû^u c¤eê _âûd 60 _âZg ò Z ùjCQ«ò ~êa PûKòeú@û ùMûÂú ù~Cñcûù^ aWÿ aWÿ ajêeûÁâúd A^þ`eùci^þ ùUùKÜûfRò (@ûA.Uò) Kµû^úùe Kû~ðý Keò[û«ò û Gjò ~êaùMûÁúcû^uê aòbò^Ü _âKûee Rúa^ùg÷kú
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1,
cûyð 2019
18
IWÿògûeê ~ûA[ôaû Pûhúcû^uê cû ò@û eêUò ù\Lû~ûCQ
ij RWÿòZ ùeûM ~[û ùcûUû_û Gaõ WÿûAùaUòiþ ùjaûe ùagú i¸ûa^û [ûG KûeY Gcû^ue Rúa^ a ôaûe ùg÷kú, Lû\ý aýaiÚû Gaõ @ûA.Uò Kµû^úMêWÿòKùe Kû~ðý Keòaû _â Y ûkú Gaõ icde Kò Q ò Vò K þ Vò K Yû ^[ûG û @^ý C_ùbûqû cûù^ c¤ adÄ Kò´û adà aýqò ù~Cñcûù^ @iêiÚZû c¤ ù\A a ô[û«ò û @Ì KòQò jûZMYZò MâûjK @ûiò[û«ò ù~Cñcûù^ ^òR ÊûiÚýKê ù^A iùPZ^ [û«ò û @ûRòe \ò^ùe Rúa^ùg÷kú ij RWÿòZ ùeûMe iõLýû ùfûKcû^u c¤ùe aXÿò aXÿò ~ûC[ôaûeê Wÿûqecûù^ ùeûMúcû^uê bûZ eêUò LûAaû a¦ Keò cû ò@û bò òK Lû\ý LûAaûKê _eûcgð ù\CQ«ò û cû ò @ û Pûhùe ùeûRMûe Kcþ ùjC[ô a ûeê Pûhúcûù^ cû ò@û bò òK `if Pûh KeòaûKê @^òzû _âKûg KeêQ«ò û ijeû ke ùfûKcû^u c¤ùe cû ò@û bò òK giý LûAaûe _eòcûY aXÿòùf Gjò giýMêWÿòKe Pûjò\û aé¡ò _ûAaû Gaõ @]ôK iõLýK Pûhú Gjò `if Pûh KeòaûKê @ûMbe ùjùa ùaûfò gâú~êq ùi ú cZ eL«ò û
ieKûe Pûjóùf c¤ G \òMùe @ù^K KòQò Kûc Keò_ûeòùa û ieKûeú Kû~ðýûkd ~[û eûRý iyòaûkd, R^RûZò aòKûg aòbûM @]ú^ùe _eòPûkòZ @ûgâc aò\ýûkd, Raûje ^ùaû\d aò\ýûkd Gaõ aòbò^Ü eûRýùe ieKûeú aòbûM \ßûeû _eòPûkòZ @^ýû^ý aò\ýûkd I Kû~ðýûkde Kýû ò^þ I c¤ûjÜ ùbûR^ùe cû ò@û RûZúd Lû\ý \ò@ûMùf cû ò@ûe aýajûe I Pûjò\û aé¡ò_ûAa I Pûhúcûù^ Gjû\ß û eû C_Ké Z ùjùa û ieKûeú ù_â û ûj^ùe ijeû kùe cû ò@û _âKâòdûKeY I aòKâò KeòaûKê ù^A aòbò^Ü Cù\ýûM c¤ iéÁò Keû~ûA_ûeòa û Zûcòf^ûWÿê I ùZùfwû^û eûRý _eò @^ý KòQò eûRý c¤ eòjûZò \eùe ùfûKcû^uê Lû\ý ù~ûMûCQ«ò ~ûjû ùKak bûZ, i´e cû ò@û bò òK Lû\ý _âÉêZ Keò ùfûKuê LûAaûKêì ù\aû aýZòZ ùjûùUfe Kû^Úcû^uùe cû ò@û bò òK giý MêWÿòKe C_KûeúZûKê ù^A aòbò^Ü ù_ûÁe cû¤cùe ùfûKcû^uê iùPZ^ Keû~ûA[ûG û
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, cûyð cûyð 2019 2019
19
www.leisaindia.org
_â\gð^ Keû~ûA[ôaû aòbò^Ü iûcMâúKê bfbûaùe aêSûCQ«ò
Kò Wÿûfò bòZùe iúcòZ û bûZ iÚû^ùe cû ò@û RûZúd Lû\ý c¤ ùfûKcû^uê LûAaûKê \ò@û~ûA_ûeòa ùaûfò gâú~êq ùi ú Kêj«ò û ùi ^òR @^êbaeê Kêj«ò ù~ ieKûe Pûhúcû^uê ^ò R ^ò R Rcò e 10 _â Z ò g Z Rcò ù e cû ò@ûRûZúd `if Pûh KeòaûKê ù_âû ûjòZ Keòaû CPòZþ û Lû\ý _âKâòdûKeY ~ªMêWÿòK UýûKè cêq ùjaû CPòZþ I ieKûeú Kýû ò^þ I jùÁf AZýû\òKê Lû\ý ù~ûùMAaû ùlZâùe ieKûe ùPÁû Keòaû CPòZþ û ùfûKcûù^ cû ò@ûRûZúd Lû\ý LûAaûKê @ûMâjú ùjùa cûZâ Gjû aRûeùe C_f² ùjC ^ûjó ùaûfò c¤ gâú~êq ùi ú Kêj«ò û Mw_êe Mûñùe [ôaû Zûue Lû\ý _âKâòdû KeY ùK¦âUò ùMûUòG aòeûU Ê_Üe bò òbìcò û Gjû GK cûfùMû\ûc, Gjû GK Pûhú _âgòlY ùK¦â, \gð^ ùlZâ I ùR÷aòK Pûh ùlZ û GMêWÿòK ij ùi úue @ûjêeò @ù^K Ê_Ü ejòQò ~ûjû baòhýZùe Gjò ùK¦âUòùe ù~ûWÿòùja û
Gjò Lû\ý _âKâòdûKeY ùK¦âeê cû ò@û RûZúd Lû\ýKê ùi ijeû k C_ùbûqû, ijeùe [ôaû aòbò^Ü cf Gaõ ù\ûKû^ I aòù\gKê e¯û^ú Keòaûe flý eLòQ«ò û gâú~êq ùi úu cZùe cêñ aògße _âZòUò C_ùbûqûu _ûLùe _j ôaûKê PûjêñQò ù~Cñcûù^ iêiÚ Rúa^ùg÷kú ij C c Lû\ý LûA a ôaûKê PûjêñQ«ò Gaõ Gjû\ßûeû cêñ ùcûe iû[ú Pûhúcû^uê c¤ iûjû~ý Keò_ûeòaò û @còZþ PKâa ðú cêLý Kcðú, WÿûAùeKÖe ùRù^eûf @ûA.iò.@ûeþ.@ûA.Giþ.G.Uò _Z^þùyeê - 507324 ùZfwû^û, bûeZ E-mail: a.chakravarty@cgiar.org
C : ùfAiû A ò@û, Wÿòùi´e2017
ùfAiû A ò@û, aòùgh IWò@û iõÄeY -1, -4, Wÿcûyð òùi´e 2019 2017 Follow us on:
www.facebook.com/Leisaindiamag
@LeisaIndia
20